1
«ΕΛΕΝΗ» ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΊΔΗ Στοιχεία γνώσης
– άγνοιας
ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΓΝΏΣΗ ΚΑΙ ΆΓΝΟΙΑ ΣΤΗΝ ΔΡΑΜΑΤΙΚΉ ΠΟΊΗΣΗ;
Στη δραματική ποίηση η γνώση και η άγνοια είναι ένα στοιχείο που επικρατεί. Πιο συγκεκριμένα είναι η κατάσταση όπου ένα από τα πρόσωπα του δράματος ή και όλοι οι ήρωες αγνοούν την αλήθεια που γνωρίζουν οι θεατές , όποτε τα λόγια τους δεν έχουν το ίδιο νόημα για όλους .
(ΤΡΑΓΙΚΗ
ΕΙΡΩΝΕΙΑ ) .
2
ΠΡΌΛΟΓΟς
1.
Μέρη του προλόγου στα οποία εντοπίζουμε τραγική ειρωνεία : Στίχοι 88-97 : Ο Τεύκρος αντικρίζει μία γυναίκα που είναι όμοια με την Ελένη , όμως αγνοεί αυτή την ομοιότητα, γιατί πιστεύει πως η «αληθινή» Ελένη είναι αλλού και η υπόθεση του αυτή ενισχύεται, γιατί βρίσκεται σε ξένη χώρα όπου είναι αδύνατον να βρίσκεται εκεί . Το κοινό σε αντίθεση γνωρίζει ότι αυτή είναι η πραγματική Ελένη.
3
ΣΥΝΆΝΤΗΣΗ ΤΕΎΚΡΟΥ -ΕΛΈΝΗς
4
Στίχοι 139-142 : Ο Τεύκρος διηγείται στην Ελένη πως ο Μενέλαος έσυρε την «Ελένη» από τα μαλλιά στην Τροία , ενώ στην πραγματικότητα έσερνε ένα είδωλο. Στίχοι 188-191 : Ο Τεύκρος λέει στην Ελένη ότι παρόλο που μοιάζει στην «Ελένη» εξωτερικά , στην ψυχή είναι αγνή , ενώ μιλάει για το ίδιο πρόσωπο .
5
ΠΆΡΟΔΟς
Στίχοι 328-331 : Αναφέρει η Ελένη ότι αν ζούσε ο Μενέλαος θα την αναγνώριζε από κρυφά σημάδια, όμως αυτό δε θα γίνει ποτέ. Είναι στοιχείο γνώσης – άγνοιας, γιατί γνωρίζουμε ήδη από τον Τεύκρο ότι ο Μενέλαος ζει.
6
7
ΕΠΕΙΣΌΔΙΟ Α΄ Σημεία που υπάρχει τραγική ειρωνεία : Στίχος 470 : Ο Μενέλαος στο διάλογο του αναφέρει έντονα «με την Ελένη που έφερα από την Τροία» , ενώ το κοινό γνωρίζει ότι η Ελένη όλο το διάστημα του Τρωικού πολέμου βρισκόταν στην Αίγυπτο υπό την προστασία του Πρωτέα .
8
Στίχοι 483-484 : Επίσης στο μονόλογό του ο Μενέλαος λέει ότι μέσα σε μία σπηλιά έχει κρυμμένη την γυναίκα του ,αλλά η πραγματική Ελένη, όπως γνωρίζει το κοινό, δε βρέθηκε ποτέ εκεί . Στίχοι 527 : Στο διάλογο που έχει ο Μενέλαος με την γερόντισσα για τον Θεοκλύμενο «Τι του έκαναν οι Έλληνες και εγώ θα το πληρώσω» είναι τραγική ειρωνεία , γιατί ο Θεοκλύμενος έχει αυτή την εχθρική στάση απέναντι στους Έλληνες εξαιτίας του.
9
ΣΥΝΆΝΤΗΣΗ ΜΕΝΈΛΑΟΥ – ΓΕΡΌΝΤΙΣΣΑς
10
Στίχοι 556-559: Υπάρχει τραγική ειρωνεία διότι ο Μενέλαος αγνοεί την κάθε περίπτωση για την ταύτιση των δύο γυναικών και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για απλή συνωνυμία, ενώ οι θεατές γνωρίζουν ότι είναι το ίδιο πρόσωπο.
11
ΕΠΕΙΣΌΔΙΟ Β΄ Στίχοι στους οποίους εντοπίζουμε τραγική ειρωνεία Στίχοι 593-594: Η Ελένη μετά από τη συζήτηση της με την Θεονόη λέει ότι ο άντρας της θα γυρίσει, αφού τελειώσουν τα βάσανα του. Είναι τραγική ειρωνεία γιατί τα βάσανα του από τον πόλεμο έχουν ήδη σταματήσει, κάτι το οποίο γνωρίζει το κοινό.
12
Στίχοι 600-601: Η Ελένη λέει ότι τον περιμένει να γυρίσει, γιατί λαχταρά να τον αντικρίσει , όμως ο Μενέλαος είναι ήδη στην Αίγυπτο μόνο που δεν έχουν συναντηθεί . Στίχος 619 : Ο Μενέλαος μιλάει με την Ελένη και της λέει έντονα : ποια γυναίκα είναι αυτή που αντικρίζει, ενώ αυτή που βλέπει είναι η αληθινή γυναίκα του .
13
ΜΕΝΈΛΑΟς – ΕΛΈΝΗ
14
Στίχος 635:Ο Μενέλαος μιλάει με την Ελένη και της λέει ότι είναι αφέντης σε αυτή που είναι μέσα στη σπηλιά, εννοώντας την ίδια μόνο που αυτή είναι μπροστά του .
15
ΕΠΕΙΣΌΔΙΟ Γ Το τρίτο επεισόδιο είναι γεμάτο με στοιχεία γνώσης άγνοιας , διότι σε αυτό βλέπουμε το σχέδιο της Ελένης και του Μενέλαου για την απόδραση τους . Στίχος 1295 : Ο Θεοκλύμενος γνωρίζοντας ότι στην Αίγυπτο βρίσκεται κάποιος Έλληνας και θέλει να τον σκοτώσει, όμως δεν γνωρίζει πως είναι ο Μενέλαος, όπως το κοινό ξέρει ήδη .
16
Στίχοι 1305- 1424 : Στους στίχους αυτούς η τραγωδία έχει σε συνεχώς τραγική ειρωνεία. Στην προσπάθειά τους οι πρωταγωνιστές μας να εξαπατήσουν το Θεοκλύμενο και να πετύχουν το σχέδιο της απόδρασης τους δημιουργούν συνεχώς υπαινιγμούς, υπονοούμενα. Στην ουσία κοροϊδεύουν το Θεοκλύμενο, γιατί η Ελένη λέει πράγματα για τα οποία οι θεατές γνωρίζουν την αλήθεια σε αντίθεση με τον Θεοκλύμενο που τα αγνοεί.
... 17
ΣΥΝΆΝΤΗΣΗ ΘΕΟΚΛΎΜΕΝΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΈΝΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΜΕΝΈΛΑΟ .
18
Π.χ. Στίχος 1321: «Ναι και όπου λογιάζω αυτός ας φτάσει» είναι διφορούμενη φράση, επειδή αλλιώς την αντιλαμβάνεται ο Θεοκλύμενος και αλλιώς το κοινό που γνωρίζει. Στίχος 1325 : «Και ο άντρας μου τα ίδια θα φορούσε» είναι επίσης διφορούμενη φράση, γιατί αλλιώς την κατανοεί η Ελένη και το κοινό (αναφέρεται στον ίδιο τον άντρα της) και διαφορετικά ο Θεοκλύμενος .
19
Στίχος 1362 : «Είναι πολύ σοφοί σε αυτά» είναι τραγική ειρωνεία, διότι θεωρεί ότι είναι έθιμα των Ελλήνων ενώ είναι κόλπα της Ελένης .
20
ΣΥΝΆΝΤΗΣΗ ΘΕΟΚΛΎΜΕΝΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΈΝΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΜΕΝΈΛΑΟ .
21
Δ ΕΠΕΙΣΌΔΙΟ Στο Δ επεισόδιο εντοπίζουμε κάποια στοιχεία τραγικής ειρωνείας Στίχοι 1541-1542 : Είναι δίσημοι λόγοι, γιατί η Ελένη εννοεί δυστυχίες και συμφορές, ενώ αυτό που αντιλαμβάνεται ο Θεοκλύμενος είναι οι τιμές που αρμόζουν σε ένα βασιλιά . Στίχος 1555: Η Ελένη εννοεί την απόδραση αυτής και του άντρα της, ενώ ο Θεοκλύμενος νομίζει ότι εννοεί την ταφή του Μενέλαου.
22
Εργασία της μαθήτριας της Γ 1 τάξης, Βουδουρίδου Σταυρούλας
23
ΤΕΛΟΣ