Ελένη Πριοβόλου »Φως σε μαύρο ουρανό»

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 5

ΕΛΕΝΗ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ

ΦΩΣ ΣΕ ΜΑΥΡΟ ΟΥΡΑΝΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ

ΠΕΤΡΟΣ ΜΠΟΥΛΟΥΜΠΑΣΗΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 6

©

Copyright Ελένη Πριοβόλου – Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2018

1η έκδοση: Μάιος 2020 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης ΒέρνηςΠαρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. ΓΡΑΦΕΙΑ: Θεμιστοκλέους 104, 106 81 Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα % 210-330.12.08 – 210-381.63.10 FAX: 210-382.25.30

e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com ISBN 978-960-03-6706-5

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 7

ΚΕΦΑΛΑΙΑ

Δύσκολη συνάρτηση, φίλε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Αδέσποτος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ελεύθεροι Πολιορκημένοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Η πόλη, ρε συ, ποτέ δεν κοιμάται . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Όλα είναι πόλεμος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Δεν μασάμε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Αγωνίσου ή ψόφα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Κοίτα ψηλά. Φως στον μαύρο ουρανό . . . . . . . . . . . . . . . . Μαύρο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Φως μπροστά. Τράβα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

13 33 50 67 80 93 107 118 124 135

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 8

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 9

Στους Φοίβη, Ορέστη, Ραμόνα, Μπίλλυ, Μαρίνα, Ντίνο, Νικόλα, Μαντλέν-Σοφί, Φίλιππο, Αθηνά, Θανάση, Έλλη, Μαίρη... ... Στο φως του μέλλοντος.

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 10

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 11

Παρά ταύτα... «Τόλμα να ονειρευτείς»

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 12

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 13

ô1ò Δύσκολη συνάρτηση, φίλε

Γ

ΙΑ ΜΗΝΕΣ υποσιτιζόμουνα. Η μάνα μου έφερνε μα-

γειρεμένα φαγητά από κάτι συσσίτια, αλλά προτιμούσα να δίνω τη μισή μερίδα μου στην αδελφή μου, την Ίριδα, που βρισκόταν στην ανάπτυξη. Για να μη νιώθουν άσχημα, τους έλεγα του κόσμου τα ψέματα. Τη μια πως είχα φάει στο σπίτι ενός συμμαθητή, την άλλη πως κάποιος κέρασε στο σχολείο πίτσες για τη γιορτή του και πάει λέγοντας. Όμως η αλήθεια είναι πως προσπαθούσα να χορτάσω με ό,τι έβρισκα στους σκουπιδοτενεκέδες. Ένα βράδυ έδωσα μάχη για ένα μισοφαγωμένο σάντουιτς. Παραλίγο να έχουμε θύματα. Το διεκδικούσε κι ένας σάπιος. Μπορεί να μην ήταν και πολύ γέρος, αλλά ήταν τόσο τσαλαπατημένος, που έτσι έδειχνε. «Φύγε από δω, βλαμμένο, γιατί θα σε κόψω στα δυο», με φοβέρισε και τράβηξε κάτι σαν μαχαίρι. Ίσως να μπλόφαρε, αλλά δεν έλεγε να το ρισκάρω. Όχι για άλλο λόγο δηλαδή, αλλά σκέφτηκα την αδελφή μου. Πού να την άφηνα μόνη με τους στραπατσαρισμένους γονείς; Όμως δεν του την χάρισα. Του έριξα όλο το φως από το λέιζερ στη μούρη και έπιασε.

13

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 14

ΕΛΕΝΗ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ

Μαθημένος να ζει στα σκοτάδια και στις σκιές ο τύπος, τα χρειάστηκε. Άρχισε να βρίζει και να ουρλιάζει. Τότε του άρπαξα το μαχαίρι –ήταν τελικά μαχαίρι– και τον καθήλωσα. «Δρόμο τώρα, να μη σε φάνε τα σκυλιά», προσπάθησα να τον τρομάξω. Με κοίταξε καλά καλά και έσκασε στα γέλια. «Είσαι ηλίθιος! Τα αδέσποτα, ρε, είναι φιλαράκια μου! Αλίμονο σ’ εσένα που είσαι ρημάδι. Κωλόπαιδο. Εγώ, ρε, έχω όλα τα αδέσποτα φιλαράκια. Εσύ τι έχεις;» Έκανα να πω ότι έχω σπίτι και οικογένεια. Όμως τι να το κάνεις; Δεν είχε νόημα. Ο γέρος έτρεμε από την πείνα. Και τότε του χάρισα το σάντουιτς. Του επέστρεψα και το μαχαίρι. «Ευτυχώς υπάρχουν ακόμα μερικές γεμάτες κοιλιές και πετάνε κάτι από τα περισσεύματα», σχολίασε και καταβρόχθισε το φαΐ σαν πεινασμένος σκύλος. Τότε ο τύπος ηρέμησε. Με ευχαρίστησε κι από πάνω και απομακρύνθηκε ήσυχα. Εκείνη τη νύχτα κοιμήθηκα τελείως νηστικός.

Την άλλη μέρα στο σχολείο ήμουν ένα μάτσο χάλια. Δηλαδή είχα ρετάρει. Στις έξι διδακτικές ώρες και στα πέντε διαλείμματα, ο εγκέφαλος τα έφτυσε και απέφυγα στο τσακ τη λιποθυμία. Την ώρα του μαθήματος λαγοκοιμόμουνα και, όταν χτυπούσε το κουδούνι για διάλειμμα, δεν το κουνούσα από τη θέση μου. Έμενα μέσα στην τάξη, γιατί αν έβγαινα έξω, θα έπεφτα τάβλα. Ήμουνα ένα ζόμπι, σου λέω. Οι συμμαθητές μου, φυσικά, δεν μπορούσαν να υποψιαστούν τα όσα γίνονταν στην κοιλιά μου. Ένα μάτσο 14

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 15

ΦΩΣ ΣΕ ΜΑΥΡΟ ΟΥΡΑΝΟ

έντερα διαδήλωναν για να τους ρίξω κάτι μέσα. Κάποια στιγμή, φαίνεται, άνοιξαν στη διαπασών τα συνθήματα της κοιλιάς και τότε όλη η τάξη έσκασε στα γέλια. Άλλο που δεν ήθελαν για να κάνουν χαβαλέ. Ο καθηγητής των Μαθηματικών σταμάτησε να γράφει την εξίσωση στον πίνακα και στράφηκε να ρωτήσει τι συμβαίνει. Όπως συνήθιζαν όλοι οι καθηγητές, κοίταξε τον Λάππα, το καρφί. Ήξερε πια πως από κανέναν άλλο δεν θα έπαιρνε κουβέντα. «Η κοιλιά του Ντίνου παίζει ντραμς, κύριε». Ακολούθησε δεύτερο κύμα γέλιου. Ο κύριος Παπαρσένης στράφηκε σ’ εμένα. Μου μίλησε ήπια και σχεδόν στοργικά. Ήμουν από αυτούς που κρατούσαν το μάθημα σε ένα κάποιο επίπεδο. Τα είχα από μικρός καλά με τα Μαθηματικά, επειδή ακονίζουν το μυαλό αλλά και τη φαντασία. Εμένα οι σιδηρόδρομοι των αριθμών με ταξιδεύουν στο σύμπαν. Να σου πω πώς αλλιώς το νιώθω. Σαν να είναι οι φλέβες μου εξισώσεις, οι αρτηρίες μου συναρτήσεις και τα νήματα του εγκεφάλου μου ολοκληρώματα. Μη γελάς. Έτσι αισθάνομαι. Ακόμα και όταν ο καθηγητής προσπαθούσε να με πείσει ότι τα Μαθηματικά είναι μια πρακτική επιστήμη, εγώ επέμενα πως ένα ολοκλήρωμα δεν γίνεται να μην ξεκινάει και να μη σε πάει εκεί όπου μπορείς να φαντάζεσαι τα πράγματα. Οι αριθμοί είναι κάτι ανώτερο από τα ποσοστά τους. Αυτό μου λέει εμένα το μυαλό μου. Όχι πάντα. Όταν κάτι με κατεβάζει πολύ, δεν το βλέπω έτσι. Τότε όλα αραχνιάζουν και μικραίνω τόσο, ώστε να μην μπορώ 15

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 16

ΕΛΕΝΗ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ

να ξεφύγω εύκολα από τους ιστούς όπου βρίσκομαι παγιδευμένος. Άντε να τους τα έλεγες μέσα στην τάξη όπως τα σκέφτεσαι. Θα έπεφτε το γέλιο της αρκούδας. Άσε τα αστεία και τα πειράγματα που θα ακολουθούσαν. «Γεια σου, ρε επιστημονική φαντασία...» και τέτοια. Αλλά και το χειρότερο: «Πολύ τον σοφό δεν παριστάνεις;» Για να τα αποφύγω όλα αυτά, το βούλωνα, αλλά η μέρα περνούσε μέσα στην τσαντίλα. Όταν είχα τα κέφια μου και έγραφα στα παλιά μου τα παπούτσια την κριτική τους, ανοίγαμε με τον μαθηματικό διάλογο. Και αν οι ψευτόμαγκες της τάξης δεν το έριχναν στον χαβαλέ για να μου την σπάσουν, θα μπορούσε κανένας να τον χαρακτηρίσει έως και εποικοδομητικό. Με το μυαλό όμως στα τάρταρα από το νταβαντούρι της κοιλιάς, είχα αρκετές μέρες να στρέψω το ενδιαφέρον της τάξης στην επιστημονική μου φαντασία και να τους στείλω. «Τι έγινε, Ντίνο;» ρώτησε ο κύριος Παπαρσένης. «Δεν φάγαμε πρωινό σήμερα;» Τι να του πω; Δεν μου άρεσε να αποκαλύπτω τα μυστικά μου. Όταν μάλιστα αυτά τα μυστικά ήταν για κλάματα, φρόντιζα να τα κλείνω αεροστεγώς. Είχα να φάω πρωινό κάτι μήνες. Όμως τσιμουδιά εκεί μέσα. «Δεν φταίει αυτό, κύριε. Συμβαίνουν και ατυχήματα. Μάλλον έχω κρυώσει. Συγγνώμη». Ο καθηγητής με κοίταξε με δυσπιστία. Είχε παρατηρήσει την υπνηλία μου τις τελευταίες μέρες.

16

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 17

ΦΩΣ ΣΕ ΜΑΥΡΟ ΟΥΡΑΝΟ

«Ντίνο, άσε τα σάπια. Στο διάλειμμα θέλω να μιλήσουμε οι δυο μας». «Δεν έχω να πω κάτι άλλο, κύριε». «Κατέβασε, ρε συ, την κουκούλα. Τι έχεις σκεπασμένο το κεφάλι μέσα στην τάξη;» «Κύριε, μη μου ζητάτε τα αδύνατα. Τουρτουρίζω από το κρύο». «Τότε χειμώνα καλοκαίρι εσύ τουρτουρίζεις, Ντίνο. Έι, τέρμα ο χαβαλές. Όλοι στο μάθημα». Προσπαθούσα να μη σκέφτομαι την πείνα μου, αλλά ούτε και μπορούσα να συγκεντρωθώ στην παράδοση. Έσκυψα κάτω και ακούμπησα το μέτωπο στο θρανίο. Πάνω στα χέρια μου. Στο διάλειμμα φώναξαν τον μαθηματικό για σύσκεψη και γλίτωσα την ανάκριση.

Αμήν! Κατάφερα να συρθώ σε αυτή την κατάσταση μέχρι το σχόλασμα. Αποκοιμήθηκα στα θεωρητικά μαθήματα. Κάπως πέρασε η ώρα. Άφησα να φύγουν όλοι. Δεν γούσταρα ερωτήσεις, επειδή θα έπρεπε να εφευρίσκω ψεύτικες απαντήσεις. Τι να πω; Ότι πάλι με περίμεναν στο σπίτι τα κολλημένα μακαρόνια, μια μάνα αλλόκοτη, τυλιγμένη μόνιμα στους καπνούς του τσιγάρου, να μη σηκώνεται από το λάπτοπ, ένας πατέρας φευγάτος ή μέσα στα νεύρα και μια αδερφή να μυξοκλαίει όλες τις ώρες; Δεν τα λες αυτά. Τα καταπίνεις αλλά δεν σου γεμίζουν το στομάχι.

17 2o

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 18

ΕΛΕΝΗ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ

Έμεινα στην αίθουσα μέχρι που ήρθε η επιστάτρια. Παρίστανα τον κοιμισμένο για να μη μου την πει. «Έι, Ντίνο, τι γίνεται; Ξύπνα ντε!» Η «μαμά Ζωή» –έτσι την λέγαμε όλοι τη γενικών καθηκόντων του σχολείου– με ταρακούνησε. Υποκρίθηκα πως ξύπνησα εκείνη τη στιγμή από τον ύπνο. Άρχισε τα συμβουλευτικά και τα άλλα. «Τι παιδιά είστε σεις, τίποτα δεν καταλαβαίνετε, έτσι κάνουν και τα δικά μου... Έχουν δεν έχουν σχολείο, το ίδιο τροπάρι. Ξενύχτι. Τι είναι τούτο; Κάνατε τη νύχτα μέρα; Άιντε, σπίτι. Και να κοιμηθείς. Άκουσες; Να χορτάσεις ύπνο. Άιντε». Πήρα το θάρρος. Δεν γινόταν αλλιώς. «Κρατάς μυστικό, Ζοέ;» Την φωνάζαμε και Ζοέ, από το Ζωή. Κάθισε δίπλα μου στο θρανίο. «Μικρέ, αν έλεγα τα όσα έβλεπα και άκουγα, θα γέμιζε η πλάση σουσούμια. Λέγε!» «Τελευταία, παθαίνω κάτι υπογλυκαιμίες. Έχεις τίποτα γλυκό; Για να μπορέσω να πάω μέχρι το σπίτι». Η Ζοέ ταρακουνήθηκε. «Μάνα κουράγιο» αποκαλεί τον εαυτό της. Μάνα για όλους τους μαθητές. Τι να πεις; Κλασική. Με τα μαλώματα, τις επεμβάσεις και τις παρατηρήσεις της. «Σε πήγαν σε γιατρό;» Κόμπιασα λίγο, αλλά τα κατάφερα καλά στο ψέμα. «Φυσικά. Ο γιατρός έδωσε οδηγίες να τρώω κάτι γλυκό όταν νιώθω έτσι».

18

PRIOBOLOU_FOS DDD Final.qxp_Layout 1 29/4/20 6:39 PM Page 19

ΦΩΣ ΣΕ ΜΑΥΡΟ ΟΥΡΑΝΟ

Έτρεξε κι έφερε από την τσάντα της ένα κρουασάν και μια σοκολάτα αμυγδάλου. Η Ζοέ ξέρει τις προτιμήσεις του καθενός μας. Είναι το αόρατο μάτι που παρακολουθεί ολόκληρη τη σχολική κοινότητα. Έχει έναν μυστικό τρόπο να πληροφορείται τα πάντα, να τρυπώνει στα ιδιωτικά των άλλων και να τα κάνει βούκινο. Πάλι με τρόπο. Για μένα δεν ξέρει πολλά. Έτσι δεν μαθαίνουν και οι άλλοι. Μόνο όσα πιάνει το μάτι τους γνωρίζουν. Ότι η μάνα μου είναι Λάρα Κροφτ και ο πατέρας μου Σβαρτσενέγκερ. Άντε τώρα να τους πείσεις πως ο πατέρας μου, που ερχόταν με την τζιπάρα της εταιρείας στο σχολείο, έχει μείνει στον άσσο. Η Ζοέ στεκόταν πάνω από το κεφάλι μου μέχρι να καταβροχθίσω τα γλυκά. «Θα σου φέρω αύριο τα χρήματα!» Με κοίταζε σαν να προσπαθούσε να μαντέψει κάποιο από τα κρυμμένα μυστικά μου. Σιγά που θα τα κατάφερνε να λύσει τη συνάρτηση που έκρυβα μέσα μου! «Σε κερνάω. Είσαι καλύτερα;» Πετάχτηκα από το θρανίο σαν έλασμα. «Στυλώθηκα. Μην ανησυχείς, Ζοέ». «Σίγουρα;» «Δεν το βλέπεις;» «Μ’ εσένα, Ντίνο, τι να δω; Μυρίζομαι πως όλα είναι κάπως αλλιώς μ’ εσένα, αλλά πάλι δεν ξέρω... Πουθενά δεν σε βρίσκω». Δεν της απάντησα. Της έριξα ένα σκαστό φιλί στο μάγουλο και την έκανα με ελαφρά πηδηματάκια.

19