Η γυναίκα του πρωινού τρένου

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 5

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΨΑΣ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ Μυθιστόρημα

‫ﱣﱢ‬

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 6

©

Copyright Δημήτρης Γράψας – Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2018

1η έκδοση: Νοέμβριος 2018 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε.

ΓΡΑΦΕΙΑ : Θεμιστοκλέους 104, 106 81 Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ : Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα

% 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31 e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com

ISBN 978-960-03-6014-1

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 7

1

Σ δυναμωτικό; Μια πορτοκαλάδα ή κάτι... Τα χάλια σου έχεις». «

ΙΓΟΥΡΑ θες μόνο νερό; Να σου φτιάξω καλύτερα κάτι

Η ευτραφής γυναίκα μού μιλούσε με την πλάτη γυρισμένη, καθώς έπλενε τα πιάτα στο νεροχύτη. Παρότι δεν έκανε λάθη, η προφορά της διατηρούσε κάτι το ξενικό. Αυτό, σε συνδυασμό με το παρουσιαστικό της, μ’ έκαναν να πιστεύω πως ερχόταν από κάποια χώρα της Ανατολικής Ευρώπης. Και μάλλον είχε αντιληφθεί πως την κοιτούσα με οίκτο, καθώς μόνο έτσι τα περί πορτοκαλάδας αποκτούσαν κάποιο νόημα· σαν μια προσπάθεια να αντιστρέψει την ατμόσφαιρα στο χώρο. Γιατί έτσι που ήμασταν ο ένας σχεδόν πάνω στον άλλον, στριμωγμένοι κι εμείς όπως τα πάντα εκεί μέσα, όποιος είχε καλύτερη ψυχολογία θα ’χε και το πάνω χέρι. Ναι, αυτό ήταν, πώς μου πήρε τόση ώρα να το καταλάβω; Ήθελε όμως περίσσιο θράσος για να ξεστομίσει κάτι τέτοιο. Εγώ είχα τα χάλια μου; Αλήθεια; Τότε για κείνη τι έπρεπε να πω; 7

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 8

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΨΑΣ

Έμοιαζε γύρω στα πενήντα. Στη μέση της είχε δεμένη στραβά μια άσπρη ποδιά. Πάνω και κάτω από τη ζώνη που τη σφιχταγκάλιαζε, η κοιλιά της σχημάτιζε δυο μεγάλες δίπλες. Γενικώς, ήταν ατσούμπαλα χοντρή. Και κάθε λίγο και λιγάκι έβηχε τόσο δυνατά, που έλεγες ότι θα έβγαιναν τα σωθικά της όλα έξω. Τσιγαρόβηχας δεκαετιών. Εγώ καθόμουν σ’ έναν ξεχαρβαλωμένο καναπέ, χρώματος περίπου καφέ. Τα μπράτσα του ήταν φθαρμένα και τα ελατήρια στα μαξιλάρια έτριζαν σαν καθίσματα παλιού αυτοκινήτου. Μπροστά μου είχα ένα χαμηλό ξύλινο τραπέζι που το κάλυπτε μια τζαμένια επιφάνεια. Ανάμεσα στο τζάμι και το ξύλο υπήρχαν σφηνωμένες παλιές φωτογραφίες. Όχι δικές της ή κάποιου συγγενή της. Ούτε της Αγνής. Ήταν απ’ αυτές που έχουν οι κορνίζες όταν τις αγοράζεις, με ασπρόμαυρα και χαμογελαστά μοντέλα προηγούμενων δεκαετιών. Το καθιστικό και η κουζίνα ενώνονταν, σχηματίζοντας ένα χώρο στενό και εξαιρετικά περιορισμένο. Ήταν το πρώτο που παρατηρούσε κανείς μπαίνοντας στο σπίτι της οδού Στροφάλων. Εκεί μέσα βρίσκονταν στοιβαγμένα ένα ψυγείο, ένας επιτραπέζιος φούρνος γκαζιού, ένας μικρός πάγκος γεμάτος κατσαρολικά, ντουλάπια, συρτάρια, ένας θορυβώδης ανεμιστήρας, μια κόκκινη πολυθρόνα και μια παλιά, μικρή τηλεόραση πάνω σ’ ένα σκαλιστό κομοδίνο. Και βέβαια ο καναπές, χρώματος περίπου καφέ και μάλλον, αρκετά χρόνια πριν, σκέτο καφέ.

8

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 9

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ

«Όχι, το νερό είναι αρκετό. Ευχαριστώ». Τελείωσε το πλύσιμο κι έβγαλε απ’ το συρτάρι μια πετσέτα. Σκούπισε βαριεστημένα πρώτα τα πιάτα και ύστερα τα ποτήρια. Άτσαλα και χωρίς καμία προσοχή, τα τοποθετούσε σε χωριστά ράφια κι ένας οριακός κρότος –μολονότι κανένα δεν έσπαγε, όσο κι αν ήταν στιγμές που η ζημιά έμοιαζε βέβαιη– συνόδευε την κάθε της κίνηση. Κράτησε ένα ποτήρι έξω. Γύρισε το νερό στο κρύο, άφησε τη βρύση να τρέξει και μετά το γέμισε. Όλη αυτή την ώρα, σαν κάτι να κοιτούσε έξω από το μικρό παράθυρο που βρισκόταν πάνω από το νεροχύτη. Ανασηκώθηκα δυο τρεις φορές μήπως και καταλάβω τι, χωρίς κανένα αποτέλεσμα. «Ορίστε». Μου ’δωσε το ποτήρι και κάθισε στην κόκκινη πολυθρόνα. Στην επιφάνεια του νερού επέπλεαν φουσκάλες απ’ τη σαπουνάδα. Το ’φερα κοντά στα χείλη μου, έκανα πως ήπια χωρίς να το αγγίξω και γρήγορα τ’ άφησα πίσω στο τζάμι του ξύλινου τραπεζιού. Εκείνη δεν έδωσε σημασία. «Ευχαριστώ». «Έκανες πολύ δρόμο;» Άναψε ένα τσιγάρο μιας μάρκας που δεν είχα ξαναδεί. Το πακέτο δεν είχε το σήμα της κρατικής φορολογίας. Πήρε μια μεγάλη τζούρα κι έβγαλε τον καπνό μ’ ένα δυνατό φύσημα. Τα χείλη της ήταν μεγάλα και σαρκώδη και τα δόντια της στραβά. Κάτω από τα μάτια είχε φακίδες κι έντονους μαύρους κύκλους. Τα μαλλιά της ήταν βαμμένα ξανθά, μα οι ρίζες τους παρατημένες άσπρες. Το στήθος της, υπερβο9

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 10

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΨΑΣ

λικά βαρύ, αναπαυόταν στην κοιλιά της τώρα που καθόταν. «Όχι και πολύ». Ψέματα. Περπατούσα ασταμάτητα πάνω από πέντε ώρες. Είχα κατεβεί στην αφετηρία του τρένου στις δέκα το πρωί και τώρα ήταν περασμένες τρεις. Eίχα ένα χάρτη μαζί μου και είχα κυκλώσει μια μεγάλη περιοχή. Γυρνούσα μέσα σ’ αυτήν την περίμετρο και ζητούσα πληροφορίες. Έτσι έφτασα εδώ. «Δε σου φαίνεται». Πάλι τα ίδια. Το καλοκαίρι είχε μπει για τα καλά και το μικρό καθιστικό έβραζε. Πίσω μου υπήρχε ένα ορθάνοιχτο παραθυρόφυλλο που οδηγούσε σε μια μικρή βεράντα, όμως η άπνοια ήταν καθολική. Απέναντι από τον ξεχαρβαλωμένο καναπέ, ο ανεμιστήρας μούγκριζε και ξέρναγε πυρακτωμένο αέρα. Όποτε σημάδευε το τραπέζι μας, η στάχτη απ’ το παραγεμισμένο τσίγκινο τασάκι που η άγνωστη γυναίκα είχε μπροστά της τιναζόταν στον αέρα για να προσγειωθεί ύστερα άτακτα στην τζαμένια επιφάνεια, πάνω απ’ τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες, σαν στίγμα στα πρόσωπα των χαμογελαστών μοντέλων. Και μια ενοχλητική μύγα που πετούσε κοντά μου, έχανε την ισορροπία της μέχρι ο ανεμιστήρας να καλύψει τις απαραίτητες μοίρες και να της επιτρέψει, για λίγο μόνο, να την ξαναβρεί. Πίσω και αριστερά από τον ανεμιστήρα, απέναντι από την κουζίνα, βρίσκονταν δυο κλειστές πόρτες με έναν μικρό 10

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 11

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ

διάδρομο ανάμεσά τους. Είχα το νου μου μήπως κοιτάξει και προς τα εκεί. Προφανώς, μια απ’ τις πόρτες θα οδηγούσε στο μπάνιο. Και η άλλη, στο υπνοδωμάτιο του σπιτιού. Ποιος ξέρει, ίσως η Αγνή να βρισκόταν εκεί. Η καύτρα είχε φτάσει σχεδόν στο φίλτρο, αλλά εκείνη συνέχιζε να τραβάει λαίμαργα καπνό. Χωρίς να το ζυγίσω και πολύ, της απηύθυνα το λόγο για ένα θέμα που δε μου έπεφτε λόγος, ούτε βοηθούσε με κάποιο τρόπο την υπόθεσή μου. «Φτάνει. Θα καπνίσεις και το φίλτρο στο τέλος». Την ξάφνιασα. Γέλασε, και τα κιτρινισμένα στραβά δόντια της πετάχτηκαν μπροστά. Τράβηξε μια τελευταία ρουφηξιά και ύστερα κατέβασε το τσιγάρο προς το τσίγκινο τασάκι. Αναμέριασε τις υπόλοιπες γόπες και το έσβησε, πατώντας την καύτρα στον τσίγκο πέντ’ έξι φορές, πριν το συμπιέσει οριστικά. «Θα μου κάνεις και παρατηρήσεις από πάνω;» «Δεν ήταν παρατήρηση». «Τότε τι ήταν;» «Δεν ήθελα να σε θίξω. Δεν ήταν στις προθέσεις μου τουλάχιστον. Με συγχωρείς». «Τότε τι ήθελες;» Κοίταξα προς το νεροχύτη χωρίς ν’ απαντήσω. Καλύτερα αυτή η συζήτηση να τελείωνε εδώ. Ό,τι αρχίζει όμως δεν τελειώνει ποτέ, κι εγώ είχα κάνει ήδη την γκάφα μου. Η γυναίκα με τις πληθωρικές καμπύλες δεν έπρεπε ποτέ να ’χε νιώσει προσβεβλημένη και τώρα, πλάι στις ήδη υπάρχουσες, είχα μια νέα δυσκολία ν’ αντιμετωπίσω.

11

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 12

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΨΑΣ

Σταύρωσε τα πόδια της ανοιχτά, ακουμπώντας τον αστράγαλο του ενός στο γόνατο του άλλου, όπως κάθονται οι άντρες. Γύρισα και την κοίταξα όλο ψεύτικη αυτοπεποίθηση. Όταν κατάλαβε πως δε θα έπαιρνε απάντηση, άλλαξε από μόνη της τη συζήτηση. «Τελικά, τι γυρεύεις εδώ, θα μου πεις;» Με ρώτησε σαν να μην είχε πιστέψει τίποτα απ’ όσα της αράδιαζα τόση ώρα. «Σου είπα». «Μου είπες ένα κάρο ανοησίες». Κάρφωσε τα μάτια της πάνω μου κι ένα μειδίαμα σχηματίστηκε στο πρόσωπό της. «Δεν ήθελα να σε θίξω. Δεν ήταν στις προθέσεις μου τουλάχιστον», συνέχισε όλο ειρωνεία. «Δε μ’ έθιξες, δε με νοιάζει δηλαδή τίποτα απ’ όσα λες. Ό,τι έχω πει όμως το εννοώ. Και δε θα φύγω αν δεν την δω, αν δεν της μιλήσω». Το μειδίαμα μετατράπηκε σ’ ένα προσποιητό χαμόγελο κατανόησης. «Σε παραδέχομαι πάντως. Έχεις τσαγκανό. Και δε θα το μάντευα ποτέ». Έτσι είπε, τσαγκανό και όχι τσαγανό, επιβεβαιώνοντας την αρχική μου αίσθηση για την καταγωγή της. Όπως και να ’χε, διέθετα κι από αυτό, αλλιώς δε θα ’μουν εκεί. Και αυτά τα «έχεις τα χάλια σου», τα «μου είπες ένα κάρο ανοησίες» και όλα τα συναφή, τα ’γραφα στα παλιά μου τα παπούτσια. «Έχεις τσαγκανό αλλά πάει τζάμπα. Δεν υπάρχει καμία Αγνή εδώ. Πρώτη φορά ακούω αυτό το όνομα. Κάποιος σε μπέρδεψε».

12

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 13

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ

Σηκώθηκα όρθιος και κινήθηκα προς το μέρος της. Λίγο πριν τη φτάσω, έριξα μια ματιά στις δυο κλεισμένες πόρτες. Εκείνη κατέβασε το πόδι που ’ταν πάνω στο άλλο και μάζεψε το κορμί της πίσω, νομίζω φοβισμένη. Αν σκεφτόταν ότι την πλησίαζα για να της επιτεθώ, αυτό ίσως και να ’ταν κάτι θετικό. Αν έπαιζε κάποιο παιχνίδι, ας καταλάβαινε πως όσο το συνέχιζε, γινόταν όλο και πιο παράτολμο. «Κοίτα με», της είπα. «Κοίτα με καλά». Ο ανεμιστήρας έκανε τόσο θόρυβο που νόμιζες ότι θα σπάσει. «Σου φαίνεται ότι μπορεί να πιστέψω τέτοιες μαλακίες; Ή μήπως δε με περνάς γι’ αρκετά απελπισμένο; Δε με ξέρεις καθόλου, αλλά μην το ρισκάρεις, αλήθεια». Σήκωσε το βλέμμα και κάτι πήγε να πει μα τελικά μόνο ξεροκατάπιε. Είδα τον κόμπο στον λαιμό της να κατεβαίνει. Δεύτερη γκάφα. Τώρα την απειλούσα, ενώ γνώριζα πολύ καλά πως απ’ τους δυο μας, εγώ βρισκόμουν σε ευάλωτη θέση. Γύρισα ηττημένος στον περίπου καφέ καναπέ. Εκείνη παρέμεινε μαζεμένη στην κόκκινη πολυθρόνα.

13

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 14

2

Η

μια από τις συνηθισμένες μέρες που πηγαίναμε στις δουλειές μας. Εγώ στο λογιστικό γραφείο όπου εργαζόμουν κι εκείνη δεν ήξερα πού, μα σίγουρα κάπου κοντά στο σταθμό «8» όπου πάντα κατέβαινε, τρεις στάσεις πριν αποβιβαστώ εγώ. Έπαιρνε το τρένο από την αφετηρία. Εγώ επιβιβαζόμουν στην πρώτη στάση και την έβρισκα εκεί, στο τελευταίο βαγόνι, στις πίσω θέσεις. Συνήθως διάβαζε κάποιο βιβλίο. Ο συρμός εκτελούσε το δρομολόγιο των 07:34 κι έτσι το άτυπο καθημερινό μας ραντεβού ήταν στις 07:37 στο σταθμό «1». Όταν υπήρχαν ελεύθερα καθίσματα –σχεδόν πάντα δηλαδή, μιας κι έμπαινα ακριβώς στον επόμενο σταθμό μετά την αφετηρία– διάλεγα να κάθομαι απέναντί της. Έτσι, κάθε πρωί ανταλλάσσαμε ένα χαμόγελο, μια άτυπη μα καθιερωμένη καλημέρα. Η θέση απέναντι στην Αγνή είχε και άλλα πλεονεκτήματα. Να, ας πούμε, κατάφερνα να διακρίνω τον τίτλο από το βιβλίο που διάβαζε. Και τα πρωινά του Σαββάτου, πήγαινα στα βιβλιοπωλεία του κέντρου και το έβρισκα. Ζητούσα να ΤΑΝ

14

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 15

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ

μου το τυλίξουν για δώρο, άλλωστε τέτοιο ήταν, ένα δώρο απ’ την Αγνή για μένα, άλλο που εκείνη δεν το γνώριζε ακόμη. Και ύστερα έφευγα τρέχοντας, έπαιρνα ξανά το τρένο, κατέβαινα στο σταθμό «1» κι από κει η διπλοκατοικία της κυρίας Στέλλας, όπου και έμενα, απείχε μόλις δυο λεπτά με τα πόδια. Άνοιγα την καγκελωτή πόρτα της αυλής βιαστικά και συνήθως ξεχνούσα να την κλείσω, χαιρετούσα τη σπιτονοικοκυρά μου που έμενε στο ισόγειο κι έτρεχα για τον πρώτο όροφο, από την εξωτερική πλαϊνή σκάλα που ήταν κολλημένη στον τοίχο και οδηγούσε στο διαμέρισμά μου. Η κυρία Στέλλα έβγαινε από το σπίτι της, αντίκριζε την πόρτα ανοιχτή και μονολογούσε. «Τι θα κάνω μ’ αυτό το παιδί, έχει χάσει το μυαλό του. Δουλεύει όλη μέρα και τα Σαββατοκύριακα κλείνεται μέσα και διαβάζει». Ναι, τελείωνα τα βιβλία μέσα σ’ ένα Σαββατοκύριακο. Και τη Δευτέρα καθόμουν πάλι στη θέση απέναντί της και ήμουν έτοιμος να πιάσω οποιαδήποτε συζήτηση για το μυθιστόρημα που διάβαζε. Για τους χαρακτήρες, για την πλοκή, για την κατάληξη, για οτιδήποτε. Εκείνες τις φορές που η Αγνή άλλαζε μυθιστόρημα στην αρχή της εβδομάδας, οι διαδρομές από το σταθμό «1» ως το σταθμό «8» γίνονταν εφιαλτικές. Μετά το χαμόγελο που ανταλλάσσαμε, κοίταζα έξω, έβγαζα ένα σημειωματάριο προσποιούμενος ότι λύνω κάποιο δυσεπίλυτο πρόβλημα ή πως καταστρώνω κάποιο πλάνο, έκανα ό,τι μου ερχόταν στο μυαλό για να φανώ απασχολημένος. Ευτυχώς όμως, ποτέ δε με είχε ρωτήσει κάτι για κάποιο βιβλίο που δεν είχα 15

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 16

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΨΑΣ

προλάβει να διαβάσω. Μα κι εγώ είχα ανασύρει όλες τις τεχνικές για να το αποφύγω. Ύστερα ερχόταν το Σαββατοκύριακο, και τη Δευτέρα το πρωί, στις 07:37 ακριβώς, ήμουν διαβασμένος κι έτοιμος για οποιαδήποτε λογοτεχνική συζήτηση μαζί της. Ήταν λοιπόν μια ζεστή, μα κατά τα άλλα συνηθισμένη μέρα στην αρχή της άνοιξης και όλα ακολουθούσαν την καθημερινή τους νόρμα. Το τρένο είχε φτάσει στον πρώτο σταθμό την καθορισμένη ώρα, εγώ είχα επιβιβαστεί στο τελευταίο βαγόνι και εκεί, στις πίσω θέσεις, ήταν και η Αγνή. Προχώρησα προς το μέρος της, χαμογελάσαμε ο ένας στον άλλον και κάθισα απέναντί της. Θεέ μου, πόσο όμορφη ήταν εκείνη τη μέρα! Φορούσε μια κοντή γκρίζα φούστα κι ένα καλσόν στο ίδιο χρώμα τύλιγε τα πόδια της. Από πάνω, είχε ένα άσπρο μπλουζάκι και μια λεπτή, μαύρη ζακέτα. Το λευκό πρόσωπό της ήταν άβαφο, μα η απλότητα της ομορφιάς της έκανε τις κάθε λογής βαφές να μοιάζουν αχρείαστες. Όλα τα χαρακτηριστικά της έμοιαζαν αψεγάδιαστα. Είχε καστανά μαλλιά που έφταναν λίγο πάνω απ’ τους ώμους. Τα φρύδια της σχημάτιζαν δυο ατίθασες εκφραστικές καμπύλες, η μύτη της ήταν ίσια και λεπτή, ενώ τα λαμπερά και υγρά της μάτια γελούσαν με την ευτυχία της ή μελαγχολούσαν όταν ήταν σκεπτική. Και πλάι στα βαθυκόκκινα χείλη της, στο δεξί μάγουλο, είχε μια μικρή μαύρη ελιά, μια μαύρη οπή που ρούφαγε καθημερινά τη μιλιά μου και μια μέρα ήξερα πως θα με κατάπινε ολόκληρο. Τη θυμάμαι τόσο έντονα εκείνη τη ζεστή μέρα της πρώ16

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 17

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ

ιμης άνοιξης. Λίγο αφότου κάθισα αντίκρυ της, έβγαλε τη ζακέτα κι έμεινε με την άσπρη μπλούζα που κρεμόταν από δυο λεπτά τιραντάκια. Ταξίδεψα στην περίμετρο των ώμων της, στα κόκαλα που εξείχαν πάνω απ’ το θώρακά της και ύστερα έκρυψα το βλέμμα μου στο τοπίο έξω από το παράθυρο από φόβο μη με καταλάβει. Ήμουν ανομολόγητα ερωτευμένος με κάθε της λεπτομέρεια. Καθόταν πλάγια σταυροπόδι. Πριν φτάσουμε στην επόμενη στάση, σήκωσε το ένα πόδι, το προσγείωσε κι έφερε το άλλο από πάνω. Η φούστα της σηκώθηκε ψηλότερα. Το βλέμμα μου βρισκόταν ξανά μαγνητισμένο, ξανά πάνω της. Πήρα μια βαθιά ανάσα, έκλεισα τα μάτια και δάγκωσα τα χείλη μου. Ένιωσα να την ποθώ τόσο, που μέσα μου ξυπνούσε μια δύναμη αρχέγονη, ικανή να με βάλει να σηκώσω όλο το βαγόνι στον αέρα, μόνο και μόνο για να της δείξω πως μπορώ. Το τρένο έφτασε στο σταθμό «2» κι εγώ δεν είχα ακόμη συνέλθει από το εκπληκτικό θέαμα που είχα μπροστά μου, μόνο παρέμενα βυθισμένος στην εικόνα της και δεν έψαχνα κανέναν τρόπο να σωθώ. Κάπως έτσι δεν κατάλαβα τον ενοχλητικό τύπο που μπήκε και κάθισε δίπλα μου. Γύρισα και τον κοίταξα από πάνω ως κάτω. H ρυπαρή παρουσία του είχε κιόλας χαλάσει μια τόσο μοναδική στιγμή. Ήταν κι αυτός στα κιλά και στο ύφος της γυναίκας της οδού Στροφάλων. Τα γκρίζα μαλλιά του ήταν λιγδιασμένα και απ’ τα χείλη του προεξείχε μια μισοφαγωμένη οδοντογλυφίδα. Φορούσε ένα φαρδύ τζιν παντελόνι. Τα μπατζάκια του ήταν διπλωμένα προς τα έξω και κατέληγαν ασύμμετρα πάνω από δυο μαύρα και 17

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 18

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΨΑΣ

σκονισμένα παπούτσια. Στο σκουρόχρωμο λεκιασμένο πουκάμισό του, αρκετά κουμπιά ήταν αφημένα ξεκούμπωτα. Όταν ξανάφερα το βλέμμα στο πρόσωπό του, κατάλαβα πως με κοίταζε κι αυτός. Ασυναίσθητα κούνησα το κεφάλι μου σαν να τον χαιρετούσα, και γύρισα αμέσως απ’ την άλλη. Με την άκρη του ματιού μου είδα ότι κούνησε κι εκείνος το κεφάλι του, ανταποδίδοντας το χαιρετισμό. Μετά το σταθμό «3», κι ενώ οι θέσεις στο βαγόνι μας είχαν όλες καταληφθεί και υπήρχαν πια αρκετοί όρθιοι, κατάλαβα πως αυτός ο άθλιος είχε καρφώσει με τα μάτια του την Αγνή. Έσκυβε το κεφάλι και το προγούλι του ενωνόταν με το στέρνο του, έφερνε πέρα δώθε την οδοντογλυφίδα που ’χε σφηνωμένη ανάμεσα στα δόντια του και την κοίταζε λαίμαργα. Δεν άργησε η στιγμή που το αντιλήφθηκε κι εκείνη. Έσμιξε τα πόδια της και κατέβασε τη φούστα όσο πιο χαμηλά μπορούσε. Ο άξεστος συνέχισε να την παραβιάζει. Άφησε το σώμα του να χυθεί στο κάθισμα και τέντωσε το ένα του πόδι. Η οδοντογλυφίδα, με όχημα μια αηδιαστική γλώσσα, τώρα πια έτρεχε ανάμεσα στα δόντια του. Η Αγνή φόρεσε τη μαύρη ζακέτα και χαμήλωσε το βλέμμα της. Όσο οι σταθμοί διαδέχονταν ο ένας τον άλλον, όσο πλησιάζαμε τον «8» όπου θα κατέβαινε, είχε βαλθεί να κρύψει την ομορφιά της με κάθε τρόπο. Τράβαγε τα ρούχα της, προσπαθούσε να κρυφτεί ολάκερη μέσα τους, μακριά από τα μάτια του αλητήριου που είχε πια ξεπεράσει κάθε ντροπή και κάθε όριο. Πριν την έβδομη στάση, ο άθλιος άρχισε να μουρμουρίζει κι ένα κάρο βρομόλογα. Όλη αυτή την ώρα είχα αρχίσει να νιώθω ότι δεν της έ18

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 19

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ

κλεβε μόνο την ομορφιά, αλλά και το μέγεθος. Ένιωθα πως η Αγνή συρρικνωνόταν συνεχώς ενώ αυτός όλο και φούσκωνε, τόσο που σε λίγο θα έσκαγε. Κοίταξα γύρω μου. Κανείς από τους συνεπιβάτες μας δεν έμοιαζε να έχει την ίδια εκτίμηση μ’ εμένα, κανείς δεν παρουσίαζε κάποια αντίδραση που να προδίδει πως έβλεπε κάτι το περίεργο. Φτάσαμε στο σταθμό «8». Η Αγνή, μαζεμένη και κάτωχρη, σχεδόν κομμένη στα δύο, πέρασε από μπροστά μας χωρίς να κοιτάει τίποτα παρά μόνο τη διπλή πόρτα του συρμού που επιτέλους άνοιξε και τη λευτέρωσε. Ο γλοιώδης τύπος άρχισε να γελάει. Τραβήχτηκε πίσω στο κάθισμά του και γελώντας, σκούπισε το στόμα του που ’χε γεμίσει λαίμαργα σάλια. «Χα χα χα, είχε πλάκα όμως! Ε, φίλε;» Κι όμως, μιλούσε σε μένα. «Πώς είπατε, κύριε;» του απάντησα ενστικτωδώς. «Πλάκα δεν είχε, ρε φίλε; Είδες πώς μαζεύτηκε; Που μου ’χε μοστράρει τα μπούτια έξω! Και μετά λένε πως φταίμε εμείς και όχι αυτές οι καριόλες. Έτσι θέλουν όμως». Το λογιστικό γραφείο όπου δούλευα ήταν κοντά στο σταθμό «11». Πριν φτάσουμε όμως στον «10», σηκώθηκα από τη θέση μου. Στάθηκα όρθιος, με μέτωπο προς τον τύπο. Αυτός κοίταζε έξω απ’ το παράθυρο. Ίσιωσα λίγο το παντελόνι και τίναξα το σακάκι μου. «Συγγνώμη, κύριε». Γύρισε προς το μέρος μου και απάντησε μ’ ένα μουγκρητό. «Ελπίζω μετά να μην πείτε πως έφταιγα εγώ». Πριν προλάβει να πει οτιδήποτε, τον έπιασα απ’ τα λι19

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 20

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΨΑΣ

γδιασμένα μαλλιά του και σήκωσα το γόνατό μου ψηλά. Άρχισα να του χτυπάω το πρόσωπο πάνω στην άρθρωσή μου με όση δύναμη είχα. Ένα, δύο, τρία, τέσσερα, πολλά χτυπήματα. Έχασα τον αριθμό. Στο μυαλό μου συνέχεια ερχόταν η Αγνή, μαζεμένη και ντροπιασμένη απ’ αυτό το καθίκι, με την ομορφιά της κλεμμένη, και ύστερα «οι καριόλες που λένε πως φταίμε εμείς». Ένα ουρλιαχτό ακούστηκε από κάποιο σημείο του βαγονιού. Σταμάτησα να τον χτυπάω και κοίταξα γύρω μου. Όλοι μάς κοιτούσαν, μα κανείς δεν είχε έρθει προς το μέρος μου για να με σταματήσει. Η γυναίκα που είχε ουρλιάξει έκρυβε με την παλάμη το ορθάνοιχτο στόμα της. Άφησα αργά αργά το κεφάλι του. Το πρόσωπό του ήταν γεμάτο αίματα. Του ’χα σπάσει τη μύτη. Τίναξα τα ρούχα μου και πάλι με μια ηρεμία που με ξένιζε. Σαν να μην ήταν η πρώτη φορά που χτυπούσα άνθρωπο, σαν να επρόκειτο για κάτι με το οποίο ήμουν εξοικειωμένος. Το τρένο έφτασε στο σταθμό «10». Πέρασα ανάμεσα στο ακίνητο πλήθος –η εν λόγω κυρία είχε ακόμη την παλάμη πάνω στα χείλη της– και αποβιβάστηκα. Δεν ήταν η στάση για τη δουλειά μου, μα έτσι κι αλλιώς το παντελόνι μου ήταν γεμάτο αίματα, δεν μπορούσα να εμφανιστώ έτσι. Τηλεφώνησα πως ξύπνησα άρρωστος και πως δε θα πήγαινα. Με πίστεψαν αμέσως. Άλλωστε, ήταν η πρώτη φορά στα τόσα χρόνια εργασίας που δήλωνα ασθενής. Αγόρασα απ’ το πρώτο περίπτερο που βρήκα ένα μπουκάλι νερό κι ένα πακέτο χαρτομάντιλα και καθάρισα όσο γινόταν το παντελόνι μου. Πέρασα στην απέναντι πλευρά του 20

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 21

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ

σταθμού και πήρα το τρένο προς την αντίθετη κατεύθυνση. Κατέβηκα στο σταθμό «1» και ξεκίνησα για το σπίτι. Μήπως έπρεπε ν’ αναφέρω αυτή την ιστορία και στη μισοξανθιά γυναίκα; Θα τη βοηθούσε άραγε να καταλάβει μέχρι πού μπορώ να φτάσω σήμερα για την Αγνή, όταν όλα αυτά συνέβησαν τότε που ακόμη δεν ήξερα ούτε τ’ όνομά της; Θα βοηθούσε και μένα να ξεμπερδέψω με όλα αυτά τα χαζολογήματα μια ώρα αρχύτερα και να βρω την Αγνή, πρώτα απ’ όλα για να σιγουρευτώ πως τίποτα κακό δεν της είχε συμβεί;

21

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 22

3

Α μάρκας. Έμοιαζε χαλαρωμένη. Η ώρα που ’χαμε περάσει αμίλητοι φαινόταν πως είχε επιδράσει κατευναστικά. ΝΑΨΕ άλλο ένα τσιγάρο απ’ το πακέτο της άγνωστης

«Θες ένα;» «Όχι, ευχαριστώ». Είπα το «ευχαριστώ» τόσο δουλικά, σαν να μου είχε προσφέρει τον έναστρο ουρανό. Έπρεπε κάπως να διορθώσω την κατάσταση. Ήμουν ανεπίτρεπτα επιθετικός μαζί της νωρίτερα. Καθώς κάπνιζε, τα βλέμματά μας διασταυρώνονταν και συνωμοτούσαν, λες και είχαν βαλθεί να λύσουν οριστικά την παρεξήγηση. Έλα, δε μου φταις εσύ σε κάτι, ήταν σαν να της έλεγα κι εκείνη, πειραγμένη και με νάζι, ν’ απαντά εντάξει, αλλά μην το ξανακάνεις. Λίγο πριν σβήσει κι αυτό το δεύτερο τσιγάρο, μου πέταξε κι ένα πνιχτό –αλλά κάπως ειλικρινές τούτη τη φορά– χαμόγελο. Ανταπέδωσα.

Kι ενώ προσπαθούσα να ξαναπιάσω από κάπου το νήμα της συζήτησης, δυο λαμπερά ματάκια εμφανίστηκαν κάτω 22

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 23

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ

απ’ την κόκκινη πολυθρόνα όπου καθόταν. Έγειρα προς τα κάτω για να δω καλύτερα. Η χοντρή κυρία κατάλαβε τι μου είχε τραβήξει την προσοχή. «Μπα, αποφάσισες να εμφανιστείς;» είπε δυνατά και χαρούμενα, κουνώντας το κεφάλι της. Ήταν ένας κατάμαυρος γάτος με μεγάλα και ζωηρά κίτρινα μάτια. Έφερε το κεφάλι του στο όριο της πολυθρόνας, χωρίς να το προβάλει. Ένωσε τα μπροστινά ποδαράκια του και με κοίταξε διερευνητικά. «Είναι ο Τσάρλι», με ενημέρωσε η γυναίκα που ακόμη δεν ήξερα το όνομά της. «Φοβήθηκε όταν μπήκες μέσα και κρύφτηκε. Φοβάται όσους δεν ξέρει». Μα Τσάρλι, ήθελα να του πω, να φοβάσαι εμένα; Εγώ είμαι το πιο άκακο πλάσμα της Γης. Κι αν είσαι ο γάτος της Αγνής; Δε γίνεται να μη σ ’αγαπάω τότε, είναι αδύνατο να μην αγαπώ κάτι δικό της. «Και με τις αγριοφωνάρες σου; Πάλι καλά που ξεμύτισε να λες. Θα μπορούσε να κρύβεται ως το βράδυ». Ο Τσάρλι βγήκε σιγά σιγά απ’ την κρυψώνα του. Περπατούσε διστακτικά, με το κεφάλι σκυμμένο. Έκανε μικρά βηματάκια και με περιεργαζόταν. Ήθελε πέντ’ έξι τέτοια βήματα για να περάσει το κάθε λευκό πλακάκι που έντυνε το δάπεδο του καθιστικού. Λίγο πριν με φτάσει, σταμάτησε κι άρχισε να γρατζουνάει με τα νύχια του τον αρμό ανάμεσα σε δύο πλακάκια. Στην αρχή με το ένα πόδι και ύστερα και με τα δύο, όλο και πιο γρήγορα, όλο και πιο δυνατά, σαν να έσκαβε. «Αχ, βρε μαφιόζε!» είπε η γυναίκα με τσιριχτή φωνή.

23

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 24

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΨΑΣ

«Κάτι βρήκε και θέλει να σ’ το δείξει. Έχει καινούριο κοινό και προσπαθεί να το εντυπωσιάσει». Σηκώθηκα απ’ τον φθαρμένο καναπέ και πλησίασα τον Τσάρλι, τον μαύρο γάτο της οδού Στροφάλων. Λύγισα τα γόνατά μου κι έφτασα στο ύψος του. Αυτός σταμάτησε να ξύνει και με κοίταξε. Έπειτα γύρισε πάλι προς το μέρος όπου ήθελε να κοιτάξω κι εγώ. Ήταν μια ανωμαλία στον αρμό, μια τρύπα που διέκοπτε τη λεία συνέχεια της ένωσης. «Τι είναι τελικά»; με ρώτησε χωρίς να σηκωθεί απ’ τη θέση της. «Τίποτα, μια τρύπα στον αρμό, μια ασυνέχεια στο δάπεδο». «Και τη βρήκε ο μαφιόζος μου, ε; Πες του μπράβο!» Το «μπράβο» φαντάστηκα πως σήμαινε να τον χαϊδέψω. Αυτός συνέχιζε να με κοιτάει κατάματα. Άπλωσα το χέρι στο κεφάλι του και τον γαργάλησα με τ’ ακροδάχτυλά μου και ύστερα άρχισα να τον χαϊδεύω κατά μήκος της ράχης του. Ο γάτος έκλεισε τα μάτια και ξεκίνησε ένα δυνατό γουργουρητό κι έπειτα ξάπλωσε ανάσκελα και μου παραδόθηκε πλήρως, χωρίς καμία αντίσταση. Το τρίχωμά του ήταν παχύ και υγιές. Καθώς τον χάιδευα, έκλεισα τα μάτια μου κι εγώ. Ήμουν μέρες άυπνος, μέρες που κοιμόμουν μια δυο ώρες το πολύ. Από τότε που είχα να δω την Αγνή. Και όπως τα δάχτυλα μου μπλέκανε στο απαλό τρίχωμα, έχασα τις αντιστάσεις μου και παραδόθηκα σ’ έναν ύπνο που κράτησε μόνο λίγα δευτερόλεπτα, μέχρι που άκουσα τη φωνή εκείνης της περίεργης γυναίκας να με καλεί. Τινάχτηκα φοβισμένος, γαμώτο, δεν έπρεπε να έχω επιτρέψει στην κούραση να με καταβάλει.

24

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 25

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ

«Συγγνώμη, δε σας άκουσα. Είπατε κάτι;» τη ρώτησα. «Τρίτη φορά σ’ το λέω, βρε, πού έχεις το μυαλό σου;» Ευτυχώς, δε με είχε πάρει χαμπάρι. «Άσ’ τον, σου είπα, φτάνει με τα χάδια. Αρκετά κακομαθημένος είναι ήδη, δε χρειάζεται να τον κακομαθαίνουμε κι άλλο. Δε θα ξεκολλάει από πάνω μας αν όποιον συναντάει τον κάνει ό,τι θέλει». Έκανα αυτό που μου ζήτησε. Σταμάτησα να χαϊδεύω τον γάτο και σηκώθηκα όρθιος. Ο μαύρος Τσάρλι δεν καλοδέχτηκε αυτή την εξέλιξη. Άρχισε να μπλέκεται στα πόδια μου και να τα σκουντάει με το κεφάλι του. Ήθελε κι άλλο. «Βρε ζήτουλα, βρε επαίτη, άσ’ τον άνθρωπο, και είναι και ταλαιπωρημένος. Έλα εδώ. Να, εδώ, στην αγκαλιά μου». Ο Τσάρλι έκανε έναν τελευταίο ελιγμό ανάμεσα στα πόδια μου κι έφυγε προς το μέρος της. Μ’ ένα σάλτο βρέθηκε στην αγκαλιά της. Τον κανάκευε χρησιμοποιώντας κάτι ακατάληπτα υποκοριστικά και η όψη της άρχισε να γλυκαίνει. Δεν έβλεπα πια μια γυναίκα με ζάρες, μισοκαμμένα μαλλιά κι ένα σωρό άσχημα χαρακτηριστικά, αλλά μια ευγενική φυσιογνωμία που πρόσφερε ανιδιοτελή αγάπη. Προσπερνώντας το σχόλιο περί ταλαιπωρίας, κάθισα πίσω στον καναπέ με τα ξεχαρβαλωμένα ελατήρια. «Πώς σε λένε;», τη ρώτησα. «Ας γνωριστούμε επιτέλους!» «Αννέτα», μου απάντησε εκείνη χωρίς να σταματήσει τις αγκαλιές με τον γάτο. «Εμένα Πέτρο». Αννέτα. Ωραίο όνομα. Μου άρεσε στ’ αλήθεια που την έ25

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 26

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΨΑΣ

βλεπα χαρούμενη. Aλλά δεν είχα περιθώριο ν’ αποκλίνω απ’ το στόχο μου.

«Tον αγαπάς τον Τσάρλι, ε;» Κούνησε το κεφάλι πολλές φορές καταφατικά, σαν να ’λεγε πιο πολύ απ ’όσο μπορείς να φανταστείς. «Κι ας είναι μαφιόζος και επαίτης;» Η κίνηση του κεφαλιού επιταχύνθηκε. «Ξέρεις, η λέξη επαίτης χρησιμοποιείται σπάνια. Λέμε ζητιάνος, όχι επαίτης. Η προέλευσή της είναι λόγια, θα ’λεγε κανείς». Σταμάτησε να χαϊδεύει τον Τσάρλι και το κρανίο της φρέναρε απότομα. Δεν ήθελα να γίνει έτσι, αλλά ήταν το μόνο που είχα στα χέρια μου. «Γνωρίζεις τι σημαίνει λόγια; Απ’ τη στιγμή που ξέρεις τη λέξη επαίτης, ίσως γνωρίζεις κι αυτή. Έγινε κατακόκκινη, όχι από το κόκκινο της ντροπής, μα από εκείνο του ανθρώπου που νιώθει προσβεβλημένος. «Σπάνια ακούς πια για επαίτες, Αννέτα. Και πώς να το πω, κάποιος που δεν είναι από εδώ είναι δύσκολο να γνωρίζει αυτή τη λέξη. Και πολύ περισσότερο να τη χρησιμοποιεί». Το βλέμμα της σκοτείνιασε. Ένα ένα τα άσχημα χαρακτηριστικά της επανέρχονταν. «Αντίθετα, είναι μια λέξη απ’ το λεξιλόγιο της Αγνής. Από εκείνη την έμαθες προφανώς». Ο γάτος πήδηξε από την αγκαλιά της. Την είχα πιάσει στα πράσα. Και μάλλον τώρα το καταλάβαινε. «Τελικά δε φαίνεσαι μόνο περίεργος. Είσαι περίεργος. Πολύ περίεργος!»

26

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 27

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ

«Kάνεις λάθος, όπως κάνεις λάθος και σε ό,τι άλλο έχεις πει για μένα. Όμως μπορώ να γίνω περίεργος, πολύ περίεργος, όπως μπορώ να γίνω και άλλα πολλά που ούτε τα φαντάζεσαι. Είναι στο χέρι σου ποια θα ’ναι η κατάληξη της σημερινής μας συνάντησης. Ελπίζω ν’ αντιληφθείς σύντομα πόσο ανώφελο είναι να θεωρείς ότι μπορείς να με κοροϊδέψεις και να παριστάνεις πως δεν καταλαβαίνεις τι λέω. Καταλαβαίνεις και πολύ καλά μάλιστα!» Φώναζα πάλι. Αυτή τραβήχτηκε πίσω. Πέταξε το μεγάλο στήθος της μπροστά κι ανασηκώθηκε για να μου απαντήσει το ίδιο μεγαλόφωνα. «Για τελευταία φορά σ’ το λέω, δεν ξέρω καμία Αγνή, ούτε καταλαβαίνω γρι απ’ όσα μου τσαμπουνάς». Μάλιστα. Το συνέχιζε. Δεν είχε πειστεί ακόμη πως όλο αυτό το θέατρο δεν είχε κανένα απολύτως νόημα. Άρχισα να σκέφτομαι τρόπους ν’ αντιμετωπίσω αυτή την καθολική της άρνηση να μου δώσει τις πληροφορίες που χρειαζόμουν. Πριν καταλήξω όμως κάπου, ο μαύρος Τσάρλι απλοποίησε τα πράγματα. Ακούσαμε και οι δύο τα γρατζουνίσματά του. Με την ίδια μανία που έσκαβε προ ολίγου ανάμεσα στα πλακάκια, τώρα γρατζουνούσε τη μια από τις δυο πόρτες που βρίσκονταν στο χώρο, αυτή του αριστερού δωματίου. Την κοίταξα με ύφος νικητή κι επανέλαβα τα λόγια που μου ’χε πει πρωτύτερα. «Κάτι βρήκε και θέλει να μου το δείξει. Έχει καινούριο κοινό μπροστά του και θέλει να το εντυπωσιάσει. Έτσι δεν είναι;» 27

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 28

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΨΑΣ

Έκλεισε τα μάτια και δεν απάντησε τίποτα και η αντίδραση αυτή έμοιαζε με παραδοχή της ήττας της. Σηκώθηκα και προχώρησα προς το αναπάντεχο δώρο του γάτου. Δεν κατάλαβα ούτε πότε πετάχτηκε από την κόκκινη πολυθρόνα, ούτε πότε βρέθηκε στο διάβα μου. Είχε χυθεί ατσούμπαλα μπροστά στην πόρτα και κρατιόταν μανιασμένα από την κάσα της. «Όχι, δεν μπορείς, δε θα μπεις εδώ μέσα!» φώναξε. Ανάμεσα στα πόδια μας έτρεχε σαν τρελός ο Τσάρλι, ο μαύρος γάτος της οδού Στροφάλων. Τριβόταν στις γάμπες μας, σηκωνόταν στα δύο και με τα νύχια του μας πλήγιαζε τα γόνατα και νιαούριζε δυνατά, και ο ήχος που έβγαζε έμοιαζε με κλάμα, μα πιο πολύ με προειδοποίηση.

28

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 29

4

ΑΜάλιστα. μένος». Ας μου έλεγε τουλάχιστον κάτι νέο. Μόλις εί-

«

ΝΘΡΩΠΕ μου, εσύ είσαι τσιμπημένος. Πολύ τσιμπη-

χα σπάσει τη μύτη κάποιου που έβλεπα πρώτη φορά στη ζωή μου για χάρη μιας κοπέλας που γνώριζα ελάχιστα, και χρειαζόμουν τον θλιβερό τον Σωτήρη να με ενημερώσει πως ήμουν τσιμπημένος. «Γιατί, να σου πω κάτι; Αν δεν αγαπάς, δεν υπερασπίζεσαι κάποιον. Κι ανάποδα, αν δεν τον υπερασπίζεσαι, δεν τον αγαπάς. Μικρέ, εμπιστεύσου με. Όσα σου λέω είναι βγαλμένα απ’ τη ζωή». Καθόμασταν στην κουζίνα της κυρίας Στέλλας, της σπιτονοικοκυράς μου. Εκείνη ήταν στο μπάνιο κι έπλενε το παντελόνι μου για να μην ποτίσει το αίμα για τα καλά «και ύστερα δε θα φεύγει με τίποτα». Ακούγοντας τα λόγια του Σωτήρη βγήκε στο διάδρομο και κινήθηκε προς το μέρος μας. Μου ’κανε νόημα να την κοιτάξω. Έσμιξε τα χείλη της σφιχτά και κούνησε το κεφάλι με αποδοκιμασία. Όπως είχε κάνει σαφές και στο παρελθόν, δεν τον είχε σε καμία υπόληψη.

29

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 30

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΨΑΣ

«Πρέπει να της μιλήσεις, τ’ ακούς;» Όσο μου έδινε αυτές τις δήθεν βαθυστόχαστες συμβουλές, στο χέρι του κρατούσε ένα μαχαίρι κι έκοβε το μήλο που ’χε αρπάξει από το καλάθι του τραπεζιού. Φορούσε ένα μπλουτζίν κι από πάνω μια λευκή αμάνικη φανέλα. Στο λαιμό του ξεχώριζε κρεμασμένη μια χρυσή αλυσίδα. Είχε καστανά απεριποίητα μαλλιά κι ένα παχύ καφέ μουστάκι δέσποζε στο πρόσωπό του. Δεν ήξερα πολλά για τον Σωτήρη. Oύτε τι δουλειά έκανε, ούτε πού έμενε, μήτε και πόσο καιρό βρισκότανε με τη σπιτονοικοκυρά μου. Για κανέναν από τους άντρες της κυρίας Στέλλας –«έλα, αγόρι μου, παράτα το πια αυτό το κυρία. Κεριά και λιβάνια, δε με πήραν δα και τα χρόνια»– δε γνώριζα κάτι πέρα από τα εντελώς τυπικά. Μόνο για τον επίσημο ήξερα κάτι παραπάνω. Τον Μάρκο, τον ναυτικό, τον πρώην. Η Στέλλα δεν το ’λεγε στον κόσμο ότι τον είχε ξεγράψει, το ’χε πει όμως σε μένα μια Κυριακή πρωί που με κάλεσε να πάρω πρωινό μαζί της. Είχαν γνωριστεί όταν αυτός ήταν περίπου είκοσι πέντε κι εκείνη είκοσι. Ήταν ένα χρόνο ξέμπαρκος και δούλευε σε μια κάβα κοντά στο λιμάνι. Άλλο που τότε την είχε παρουσιάσει για δικιά του, πως την είχε συνεταιρικά μ’ έναν φίλο. Η αλήθεια ήταν πως έκανε μεροκάματα εκεί. Λίγους μήνες αφότου παντρεύτηκαν, της πέταξε ένα καινούργιο παραμύθι, πως τάχα τα ’σπασε με τον συνέταιρό του και ότι άλλη επιλογή δεν είχε, παρά να μπαρκάρει. «Και γιατί δεν ψάχνεις για μια άλλη δουλειά; Θα δουλέψω κι εγώ, είμαστε νέοι, θα τα καταφέρουμε, αν είμαστε μαζί μπορούμε να τα κατα30

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 31

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ

φέρουμε όλα», του είπε η Στέλλα, φλεγόμενη από έρωτα, αλλά συνάντησε τοίχο απέναντί της. «Να τα χέσω τα ψίχουλα που δίνουνε για μισθό», έτσι απάντησε. «Μα αυτός, Πέτρο μου, δεν πήγαινε από ανάγκη στα καράβια. Πήγαινε γιατί ήταν καταραμένος, γιατί δεν άντεχε τη ζωή στη στεριά, τις υποχρεώσεις και τα καθήκοντα που ’χει μια ζωή στρωτή». Μου ’χε φτιάξει τηγανίτες με μέλι και κανέλα, είχε στύψει χυμό και, μπροστά μας, η κανάτα με τον γαλλικό καφέ έφτανε για δέκα άτομα. Τρώγαμε, πίναμε, καπνίζαμε και μου διηγιόταν την ιστορία του καταραμένου της έρωτα. «Το πρώτο διάστημα το άντεχα. Όποτε ερχότανε με γέμιζε. Ξέχναγα ότι έλειπε τόσο καιρό. Κλεινόμασταν στο σπίτι κι έκανα να δω το φως της μέρας για καιρό. Το ταβάνι της κάμαράς μου ήταν για μένα ο πιο όμορφος ουρανός του κόσμου. Εκεί ήταν το απέραντο γαλάζιο, τα χρώματα του σούρουπου και τ’ άστρα όλα ήταν εκεί. Καταλαβαίνεις; »Κάθε του ταξίδι όμως γινόταν και πιο μακρύ. Εγώ ζέσταινα το κρεβάτι μας κάθε βράδυ κι ούτε είχα σκεφτεί άλλον ποτέ μου. Μα αυτός όποτε επέστρεφε με γύρευε όλο και λιγότερο. Έβγαινε τα βράδια και γυρνούσε το πρωί. Κι όταν άνοιγε την πόρτα και ύστερα ξάπλωνε δίπλα μου, η μυρωδιά απ’ το πιοτό, μαζί με το φτηνό άρωμα και το σαπούνι που βάζουν στα μπουρδέλα, γινόταν μπόχα κανονική που πότιζε τα σεντόνια μας, πότιζε όλο μου τον ουρανό». Στην άκρη του μαχαιριού που χρησιμοποιούσα είχε μείνει λίγο μέλι. Ανάμεσα στα λόγια της, το πήρε και το έγλει31

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 32

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΨΑΣ

ψε. Μισόκλεισα τα μάτια μπροστά στο ανατριχιαστικό θέαμα. Γιατί να βάλεις τη γλώσσα στην κοφτερή λεπίδα; Εκείνη όμως το ’κανε να φαίνεται φυσιολογικό. «Και την τελευταία φορά δε γύρισε καθόλου. Ναι, καθόλου. Πάνε πέντε χρόνια. Δεν τον έχω ψάξει, πού να τον ψάξω; Φαντάζομαι πως αν είχε γίνει κάτι άσχημο, θα μ’ είχαν ειδοποιήσει, έτσι δεν είναι; Αν βέβαια είχε πει σε κανέναν πως ήταν παντρεμένος. »Δε βάζω όμως το κακό στο μυαλό μου. Γιατί αν το βάλω, θα ’ναι σαν να ψάχνω να τον δικαιολογήσω. Ενώ ξέρω πως απλά κάπου θα έμεινε ξέμπαρκος, κάπου θα ξεμυαλίστηκε. Μέχρι να βαρεθεί κι εκεί, όπως εδώ. Ή μέχρι κάτι να ξαναφοβηθεί. »Κι έτσι έμεινα παντρεμένη και χωρισμένη μαζί, χήρα, ζωντοχήρα και ό,τι άλλο σου ’ρθει, ταυτόχρονα. Αλλά όσο περίεργο κι αν ακουστεί, τον περιμένω. Θα μου πεις, πώς τον περιμένεις, ρε Στέλλα, όταν εγώ βλέπω… αυτά που βλέπεις τέλος πάντων. Όπως μπορώ, είναι η απάντηση. Πάντως γι’ άλλον η καρδιά μου δεν ανοίγει πια. »Και πού ’σαι, Πέτρο; Αυτά μεταξύ μας». Κι από τότε η Στέλλα έπνιγε τη μοναξιά της με αλκοόλ και πολλούς άντρες. Δεν της ήταν δύσκολο να βρίσκει παρέα. Είχε δίκιο, δεν έπρεπε να τη λέω κυρία. Ήταν μόνο γύρω στα σαράντα. Είχε κάποια παραπάνω κιλά αλλά της πήγαινε. Η μέση της ήταν θηλυκή, το στήθος της μεγάλο. Τα μαλλιά της μαύρα και μακριά. Το πρόσωπό της ήταν άγριο και χαραγμένο, σαν να ’χε πάνω της ίχνη από τα βράδια που κλαίγοντας περίμενε τον Μάρκο. Και τέλος, διέθετε 32

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 33

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ

ένα σπουδαίο χαμόγελο. Δε χαμογελούσε συχνά, μα όταν το ’κανε, φωτιζόταν ολόκληρη. Κάθε που βράδιαζε, αρσενικά τρύπωναν στο σπίτι της Στέλλας. Ποτέ ο ίδιος δυο νύχτες στη σειρά. Γιατί είχε γίνει κι αυτή καταραμένη, όπως ο Μάρκος. Kαι όσο ανάγκη τούς είχε το βράδυ δίπλα της, άλλο τόσο δεν τους άντεχε το πρωί. Τους έδιωχνε κακήν κακώς, βρίσκοντας αφορμές ασήμαντες. Σαν να τους ήθελε μόνο για να ικανοποιεί τις ορμές του σώματός της ή ίσως απλά για να μην κοιμάται μόνη. Το επόμενο πρωί όμως, η σφραγισμένη της καρδιά δεν τους ανεχόταν. Τον πρώτο καιρό που ’χα νοικιάσει το σπίτι, η Στέλλα με ντρεπόταν. Ανάμεσα στις φωνές των εραστών της, άκουγα κάτι μακρόσυρτα δικά της «σσσσσσσσς» και την άλλη μέρα το πρωί που έφευγα για τη δουλειά ή το μεσημέρι που γυρνoύσα, εκείνη φρόντιζε τα βλέμματά μας να μη συναντηθούν, ώστε να αποφύγει την ντροπή κάποιου δικού μου υπαινιγμού, κάποιου σημαδιού πως είχε εκτεθεί. Κι ίσως όλη αυτή η συζήτηση, γύρω απ’ το πλούσιο πρωινό και ανάμεσα στον παχύ καπνό, είχε γίνει για να δικαιολογηθεί, για να ξέρω την ιστορία της, να μάθω πώς φτάσανε τα πράγματα ως εδώ. «Σ’ το λέω για τελευταία φορά, μην κάνεις καμιά μαλακία και δεν της μιλήσεις». Ο Σωτήρης συνέχισε από εκεί που ’χε μείνει σαν να μην είχε μεσολαβήσει ένα πεντάλεπτο σιωπής. Ένα πεντάλεπτο 33 2o

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 34

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΨΑΣ

που μασούλαγε το μήλο του και κοίταγε έξω από το παράθυρο, θλιμμένος και θλιβερός μαζί. «Και γενικώς να μιλάς. Μην αφήνεις καμία ευκαιρία να περνάει. Καμιά, μ’ ακούς;» Μ’ έναν χαρακτηριστικό ήχο, κατάπιε το τελευταίο κομμάτι απ’ το φρούτο και ύστερα μου απηύθυνε μια κουβέντα που ’μοιαζε να την είχε έτοιμη από ώρα. «Ποιος λες ότι είναι ο πιο μαλάκας σ’ όλη την ιστορία του Κόσμου; Απ’ τα αρχαία χρόνια ως σήμερα, λέω, από την πρώτη μέρα ύπαρξης του Κόσμου, μη σου πω, ξέρεις; Όλη μέρα μες στα βιβλία είσαι, έχεις καμιά απάντηση;» Όχι, δεν είχα. Ποιος να ’ταν δηλαδή; «Άκου με λοιπόν για να μάθεις από μένα και να θυμάσαι ότι αυτό το άκουσες απ’ το Σωτήρη. Άλλος μαλάκας σαν τον Οδυσσέα –τον βασιλιά της Ιθάκης λέω ντε, όχι κάνα φίλο σου– δεν έχει περάσει απ’ τον πλανήτη Γη». Με πιάσανε τα γέλια. Δεν ήθελα να τον προσβάλω, αλλά δεν μπόρεσα και να κρατηθώ. Νομίζω ενοχλήθηκε. Μάζεψα αμέσως τους μυς του προσώπου μου και βάλθηκα να κάνω τον σοβαρό. Ώστε ο Οδυσσέας, ε; Γιατί το λέτε αυτό, αγαπητέ Σωτήρη; «Μα είναι δυνατόν να πέρασε απ’ τις Σειρήνες και να δέθηκε; Να δέθηκε, ρε Πέτρο; Εγώ κάθε μέρα ονειρεύομαι στα κρυφά ότι βρίσκομαι εκεί, στις Σειρήνες. Και τεντώνω τ’ αυτιά μου να φτάσει η μελωδία τους ως τα βάθη της ψυχής μου. Πάρτε με μαζί σας, σώστε με απ’ τον κόσμο, βάλτε με στα καταφύγιά σας, ρουφήξτε με ολόκληρο. Χαρίστε μου όμως πρώτα ένα χορό».

34

GRAPSAS_GYNAIKA TRENOU sel_Final.qxp_Layout 1 22/10/2018 20:24 Page 35

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ

Κι έσπρωξε πέρα το μαχαίρι και τις φλούδες απ’ το μήλο και σηκώθηκε όρθιος. Έπιασε στον αέρα μια φανταστική ντάμα κι άρχισε να τη χορεύει. Με το αριστερό χέρι κρατούσε το δικό της ενώ το δεξί το ’χε τυλιγμένο στη μέση της.

Kαι ήταν η πρώτη φορά που βρήκα κάτι συμπαθητικό επάνω του. Τόσο που δε θέλησα να χαλάσω εκείνη τη στιγμή και δεν του απάντησα πως γι’ αυτό ακριβώς σώθηκε ο Οδυσσέας, γιατί δέθηκε στο κατάρτι. Ο χορός τους όμως κράτησε λίγο και οι παράδοξες μοναχικές πιρουέτες του σταμάτησαν απότομα, πριν προλάβει ίσως να μου δείξει τις πιο περίτεχνες από αυτό το αναπάντεχο ρεπερτόριο. Η Στέλλα είχε μπει στην κουζίνα και τον κοίταζε απογοητευμένη, ενώ σκούπιζε νευρικά τα βρεγμένα χέρια της με μια πετσέτα. Την πέταξε στο τραπέζι και του έγνεψε κατά την πόρτα. Ο Σωτήρης κατάλαβε αμέσως, είχε έρθει η ώρα που η Στέλλα δεν τον άντεχε άλλο, η ώρα να φύγει. Έπιασε το πουκάμισό του απ’ την καρέκλα και το έριξε στους ώμους. Λίγο πριν φτάσει στο σαλόνι και διαβεί αμίλητος το κατώφλι της εξόδου, γύρισε προς τη μεριά μου και, χαμογελώντας, μου έκλεισε το μάτι. Η Στέλλα, απ’ την άλλη, δε χαμογελούσε καθόλου. Μόνο με κοίταζε έντονα και τα φρύδια της καμπύλωναν σχηματίζοντας δυο τρεμάμενα μεγάλα τόξα.

35