Książka na noc bibliotek 2016

Nazwa rozdziału

Książka na

NOC BIBLIOTEK 2016

TRUM EDUKCJI OBYWATELSKIEJ 2016

CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ 2016

1

2

Książka na

NOC BIBLIOTEK 2016

CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ 2016

4

Nazwa rozdziału

Spis treści 50 6

do wspólnego czytania w bibliotece

JAK ZORGANIZOWAĆ NOC BIBLIOTEK I INNE AKCJE CZYTELNICZE – WSTĘP

O wolności – propozycje tekstów o wolności

54

Do czego są nam potrzebne zasady i wolność? – scenariusz zajęć dla dzieci z wykorzystaniem książki Basia i wolność

10

PÓŁKA Z POMYSŁAMI 62

11

Półka z Sienkiewiczem

12

Pojedynek

14

Mężczyźni i kobieta

18

Miłość, mój miły, to ja!

19

Rycerz i dziewczyna

22

Chłopiec i bestia

26

Miasto w ogniu!

30

Flirt towarzyski z dziełami Sienkiewicza

38

Wolny Sienkiewicz, czyli twórczość Henryka Sienkiewicza na portalu Wolne Lektury

42

Szekspir wiecznie żywy

42

Gra Reszta jest milczeniem, czyli zagadkowe cytaty z Szekspira

45

Scenka Szekspirowska Miłosne pląsy

O wolności w otwartych zbiorach cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona.pl

64

DOBRE PRAKTYKI Z BIBLIOTEK W AKCJI

86

JAK ZDOBYĆ ŚRODKI NA PROJEKTY I WYDARZENIA W BIBLIOTECE, CZYLI ABC FUNDRAISINGU

87

Dobry pomysł na dobry początek

88

Sponsoring, czyli handel wymienny

91

Fundraising internetowy

93

Crowdfunding, czyli finansowanie społeczne

95

Konkursy grantowe, czyli piszemy wniosek

5

6

Nazwa rozdziału

106

JAK PROMOWAĆ LOKALNĄ NOC BIBLIOTEK I INNE

131

filmowych w bibliotekach

AKCJE W BIBLIOTECE 107

Cel promocji

110

Jak promować swoje działanie w mediach

116

Patronat medialny

118

Jak promować swoje działanie w mediach

134

126

Przykłady promocji akcji czytelniczych

WYBRANE ASPEKTY PRAWNE ORGANIZACJI NOCY BIBLIOTEK

127

Wykorzystanie utworów i znaków towarowych w materiałach promocyjnych oraz w trakcie Nocy Bibliotek

130

Organizowanie konkursów i loterii

131

Noc Bibliotek również dla dzieci – czy to legalne?

Pozyskiwanie utworów przez biblioteki w celu umożliwienia czytelnikom korzystania z nich

135

Warunki utrwalania wypowiedzi i wystąpień za pomocą sprzętu nagrywającego

137

społecznościowych 121

Prawne wymogi organizacji publicznych pokazów

Publikowanie wizerunku uczestników Nocy Bibliotek w internecie i w prasie drukowanej

144

Wzór zgody na publikowanie wizerunku

7

Wstęp

Szanowne Bibliotekarki, Drodzy Bibliotekarze,

kiewicza (w 170. rocznicę urodzin noblisty) oraz twórczością Williama Książka na Noc Bibliotek 2016 to publikacja towarzysząca II wydaniu Nocy

Szekspira (w 400. rocznicę śmierci dramatopisarza).

Bibliotek – ogólnopolskiej akcji w niekonwencjonalny sposób popularyzu-

Uzupełniają je dobre praktyki – wybrane i opracowane na podstawie

jącej czytanie i biblioteki jako najbardziej otwarte i dostępne instytucje

relacji nadesłanych przez biblioteki pomysły i inspiracje do działań w ko-

kultury o bogatej ofercie, z których zasobów warto korzystać.

lejnych edycjach i możliwość porównania doświadczeń. Więcej na stro-

Jednego dnia (a dokładnie nocy) biblioteki publiczne, szkolne i inne w całej

nie: www.nocbibliotek.org/wiesci-z-bibliotek

Polsce otwierają się po zmroku i zapraszają do odwiedzin. Twórczo, często

Pomysły na organizację i przebieg Nocy uzupełniają praktyczne poradni-

niekonwencjonalnie pokazują swoje zbiory, przygotowują działania arty-

ki, jak zdobywać wsparcie i środki na dodatkowe działania w bibliotece,

styczne, edukacyjne i rozrywkowe zachęcające do czytania.

jak promować wydarzenia kulturalne wśród mieszkańców i w mediach,

I edycja akcji odbyła się w 2015 r. z udziałem 604 bibliotek. W tym roku

jak organizować wydarzenia specjalne w bibliotece zgodnie z prawem.

włączyło się już 1056 bibliotek publicznych, szkolnych i innych z całej Pol-

W kolejnych edycjach akcji Książkę na Noc Bibliotek będziemy

ski. Od największych i najstarszych, jak Biblioteka Jagiellońska w Krakowie,

aktualizować i uzupełniać o nowe materiały edukacyjne, m.in. związane

po szafy z książkami w remizach strażackich w malutkich miejscowościach.

z nowym hasłem akcji oraz jubileuszami literackimi.

Były śledztwa, czary, groza, romanse i mnóstwo innych atrakcji. Odwie-

Mamy nadzieję, że będzie ona dla was wsparciem i pomocą w organi-

dziło je kilkadziesiąt tysięcy ludzi.

zacji wydarzeń promujących czytanie i korzystanie z zasobów bibliotek

Książka to podręczny, praktyczny poradnik, jak przygotować, wypromo-

nie tylko w ramach Nocy Bibliotek, ale również w każdy inny dzień roku.

wać i przeprowadzić Noc Bibliotek w bibliotece. Zamieszczamy w niej

Już dziś zapraszamy biblioteki do III edycji akcji w 2017 roku. Zgłoszenia

wybór materiałów edukacyjnych, które powstały jako wsparcie organi-

uruchamiamy w styczniu 2017 r. na stronie nocbibliotek.org. Tam też

zacyjne i merytoryczne w ramach przygotowań do akcji i były sukce-

znajdziecie datę i hasło akcji oraz wszelkie informacje.

sywnie publikowane na stronie www.nocbibliotek.org

Piszcie do nas, dzieląc się doświadczeniami i pomysłami:

Na Półce z pomysłami znajdziecie scenki literackie do odegrania, pro-

nocbibliotek@ceo.org.pl

pozycje wspólnych lektur i gier bibliotecznych. Wiele z nich jest związanych z tegoroczną datą wydarzenia (4 czerwca to Dzień Wolności

Katarzyna Sołtan-Młodożeniec

i Praw Obywatelskich) i hasłem „Wolno czytać!” oraz z obchodzonymi

krajowa koordynatorka akcji Noc Bibliotek

jubileuszami literackimi – przede wszystkim z Rokiem Henryka Sien-

Centrum Edukacji Obywatelskiej

9

10

PÓŁKA Z POMYSŁAMI

PÓŁKA Z SIENKIEWICZEM Ważną inspiracją do działań w bibliotece mogą być aktualne jubileusze i rocznice związane z pisarzami i literaturą.

2016 to Rok Henryka Sienkiewicza, gdyż przypada w nim 170. rocznica urodzin i 100. rocznica śmierci pisarza.

Polecamy do wykorzystania nasze propozycje na Noce Sienkiewiczowskie. Więcej inspiracji na stronie akcji www.nocbibliotek.org i stronie Roku Sienkiewicza: www.nck.pl/sienkiewicz2016

NA NOC

BIBLIOTEK

Scenki Sienkiewiczowskie Autor: Staszek Dutka INSTRUKCJA OBSŁUGI SCENEK 1. Role męskie mogą grać dziewczyny, a role żeńskie – panowie.

2. Rekwizyty mogą być umowne – np. kij może być strzelbą albo szablą.

3. Kostiumy mile widziane – choć nie trzeba wiernie trzymać się epoki.

4. Warto zadbać o ruch sceniczny: •

wykorzystywać pierwszy i drugi plan sceny.

•

główne postaci umieszczać z przodu i w centrum, a poboczne – ustawiać w tle.

12

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

5. Można dodawać statystów, którzy tworzą tło – nic nie mówią, ale odczuwają przyjemność z tego powodu, że stoją na scenie.

Mnie twojej krwi potrzeba.

Wołodyjowski: Zgoda.

6. Można podczas występu wspomagać się scenariuszem.

7. W czasie wypowiadania swoich kwestii, należy zwracać się

Wołodyjowski udeptuje grunt, podkasuje rękawy. To samo robi Bohun.

w stronę publiczności.

Zagłoba do Wołodyjowskiego, przerażony: Panie Michale! Na miłość Boską, starajże się.

POJEDYNEK

Bohun: Stawajmy!

Występują: 1) Wołodyjowski, 2) Zagłoba, 3) Bohun, 4) Sługa Bohu-

Szlachta: Stawajmy!

na, 5) Żyd, 6) Szlachcic 1, 7) Szlachcic 2, 8) Szlachta (dowolna liczba)

Wołodyjowski: Chłodno…, ale się rozgrzejemy.

Zagłoba: W imię Boże, zaczynajcie!

Rekwizyty: szable, kufel, stół i krzesło, wieszak na płaszcz, koc Zaczynają się pojedynkować. Bohun rusza do ataku. Wołodyjowski się Na środku sceny przy stole zasiada Bohun. Sługa pomaga mu zdjąć

cofa – przyparty do ściany.

płaszcz i wiesza go na wieszaku. Żyd – karczmarz stawia przed nim kufel.

Zza kulis wystają głowy Wołodyjowskiego, Zagłoby i kilku szlachciców.

Zagłoba przerażony: Broni się jeszcze.

Zagłoba: Bohun! Bohun!

Szlachcice: Broni się jeszcze!

Wołodyjowski: Nie może być!

Szlachcice: Nie może być!

Wołodyjowski przyklęka pod siłą nacisku szabli Bohuna.

Zagłoba: Klnę się na wszystkich świętych.

Bohun z sadystycznym uśmieszkiem: Zginiesz!

Wyskakują z ukrycia i okrążają Bohuna, kierując w jego stronę szable.

Sługę popychają – upada wystraszony na podłogę.

Bierze zamach szablą. Wołodyjowski upada na ziemię.

Wołodyjowski: Zdrajco, aresztuję cię!

Zagłoba: Jezus Maria!

Bohun: A to jakim prawem?

Szlachcice: Jezus Maria!

Wołodyjowski: Boś buntownik, wróg Rzeczypospolitej.

Bohun: Wszędy dam Waści pole, choćby tu zaraz.

Wtem Wołodyjowski zrywa się z ziemi i uderza Bohuna. Ten pada nie-

Wołodyjowski: Wyzywasz mnie?

przytomny. Zapada absolutna cisza. Zagłoba podchodzi i sprawdza tęt-

Bohun zbliżając twarz do twarzy Wołodyjowskiego: Ty mnie pohańbił.

no Bohuna.

13

14

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

Zagłoba: Panie Michale, pójdź w moje objęcia.

Wołodyjowski podwija rękawy i pogwizduje.

Szlachcic 1 z podziwem: To waść gracz pierwszej wody.

Szlachic 2 entuzjastycznie: Niech waści kule biją.

Kmicic: Zaczynaj, Waść.

Sługa Bohuna płacze nad ciałem pana.

Wołodyjowski robi krok do przodu, wymachując od niechcenia szablą.

Kmicic rusza do ataku. Wołodyjowski bawi się z nim jak z dzieckiem.

Sługa: Na Swiatuju-Preczystuju! Pomożite! Nie możno go tu jak psa

Wołodyjowski: Pogawędzimy… Ziewa, zasłaniając usta. Nie będzie

zostawić!

nam się czas dłużył… to taka u was metoda? Bo machasz waćpan jak cepem…

Wołodyjowski daje znak. Rozkładają koc, kładą na nim Bohuna i wynoszą go ze sceny.

Kmicic rozwścieczony bierze zamach, a Wołodyjowski wytrąca mu szablę z ręki. Kmicic w szoku – stoi z opuszczonymi rękami.

Zagłoba, wychylając się zza kulisy, ze złośliwym uśmieszkiem: Rany trzeba mu opatrzyć. Ale mam nadzieję, że na tym świecie już się nie

Wołodyjowski: Ten cios… dobrze się nim od psów odpędzać… Podnieś!

spotkamy.

Kmicic – blady. Powoli podnosi szablę. Znów rusza z impetem. I znów sza-

Na motywach powieści Henryka Sienkiewicza, Ogniem i mieczem,

bla wylatuje mu z dłoni.

rozdz. XI i XII, s. 380 – 383, Greg, Kraków 2003.

Wołodyjowski: Podnieś.

MĘŻCZYŹNI I KOBIETA

Kmicic podnosi szablę. Cofa się kilka kroków.

Występują: 1) Kmicic 2) Wołodyjowski 3) Oleńka 4) Szlachta (dowolna liczba)

Kmicic: Kończ Waść, wstydu oszczędź.

Rekwizyty: 2 szable + ewentualnie szable dla szlachty

Biegnie w stronę Wołodyjowskiego z uniesioną szablą. Mały rycerz jednym ruchem kończy walkę. Kmicic pada.

Kmicic i Wołodyjowski stoją na udeptanym polu naprzeciwko siebie.

Szlachta: Żyje?

Kmicic: Sam waszmość chciałeś.

Wołodyjowski: Żyje.

Szlachta: Dobić zdrajcę… dobić! Rozsiekać!

15

16

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

Wołodyjowski: Wara! Wara! Precz!

Oleńka: Dziękuję Waszmości, dziękuję….

Szlachta cofa się na miejsca. Wtem wbiega na scenę Oleńka. Cała blada

Wołodyjowski drapie się po głowie i ma minę mężczyzny, który nic z tego

i przerażona. Wołodyjowski uśmiecha się i kłania w pół. Wypina dumnie

nie rozumie.

pierś do przodu

Na motywach powieści Henryka Sienkiewicza Potop, rozdz. VIII, tom I, s. 115 – 121, Świat Książki, Warszawa 1996

Wołodyjowski: Mościa panno… wolna jesteś.

Oleńka robi krok w przód. Ma otwarte usta w niemym przerażeniu.

Wołodyjowski: Przejdź waćpanna do siebie. Jesteś wolna. Możesz wracać do domu.

Oleńka: Kto waćpan jesteś?

Wołodyjowski: Pułkownik Michał Wołodyjowski. Przybyłem pannie na ratunek.

Oleńka roztrzęsiona podbiega do ciała Kmicica.

Oleńka krzycząc: Co z nim!!?

Wołodyjowski: Ehehe. Nie chwaląc się, jam to sprawił.

Oleńka podbiega do Wołodyjowskiego i szarpie go za fraki.

Oleńka, wrzeszcząc: Żyje? Czy zabity?

Wołodyjowski zdumiony: Żyje.

Oleńka obejmuje małego rycerza, przytula głowę do jego piersi i płacze.

17

18

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

MIŁOŚĆ, MÓJ MIŁY, TO JA!

Basia: Tak mi żal! O Jezu! Pan Michał taki zacny, taki poczciwy! Tak mi pana żal!

Występują: 1) Krzysia, 2) Ketling, 3) Wołodyjowski, 4) Basia

Wołodyjowski: Cicho! Nie płacz.

Basia, płacząc i wykrzykując: Ona jest głupia! Głupia Krzysia! Ja bym wolała

Rekwizyty: 2 stroje żołnierskie z epoki, 2 szable przypięte do pasów,

jednego pana Michała niż dziesięciu Ketlingów! Ja pana kocham z całej siły!

2 suknie Wołodyjowski zdumiony. Drapie się po głowie. Nastaje długie milczenie, Krzysia zapłakana, zawstydzona i drżąca. Zbliża się Wołodyjowski

słychać tylko łkanie dziewczyny.

Wołodyjowski łagodnie: Moja mościa panno… moja Krzysiu kochana.

Wołodyjowski: Basiu! Zechcesz ty mnie?

Wysłuchaj mnie bez trwogi. Jam przyjaciel. Wiem, tyś pokochała inne-

Basia: Tak! Tak! Tak!

go. Taki mój los. Taka wola Boska. Miłujcie się. Daj ci Boże, szczęście z Ketlingiem.

Basia wiesza mu się na szyi. Wołodyjowski bierze ją na ręce i wynosi ze sceny przez sam środek widowni. Owacje na stojąco!

Wtem wchodzi Ketling. Staje ze spuszczoną głową. Wołodyjowski wyciąga

do niego ręce. Ketling przed nim klęka. Wołodyjowski kładzie mu dłonie

Na motywach powieści Henryka Sienkiewicza Pan Wołodyjowski,

na głowie.

rozdz. XX, s. 122 – 124, Greg, Kraków 2003.

Wołodyjowski: Ketling, bracie.

Ketling: Wybaczysz, Michale?

RYCERZ I DZIEWCZYNA Występują: Zbyszko, Maćko, Danusia, Księżna, Dworzanin, Dworza-

Wołodyjowski bierze Krzysię i Ketlinga za ręce – splata je.

nie (panowie i panie)

Wołodyjowski: Boże Wam błogosław!

Rekwizyty: 2 kufle, stołek

Krzysia i Ketling całują małego rycerza i wybiegają, trzymając się za ręce.

Po lewej Maćko i Zbyszko popijają z kufli miód. Po prawej Księżna Anna

Wołodyjowski zostaje sam. Spogląda zadumany w głąb widowni. Wtem

z dworzanami. Na środku sceny stołek.

zza prawej kulisy wychodzi płacząca Basia.

Wołodyjowski z troską: Czego waćpanna płaczesz?

19

20

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

Księżna: Hej Danusia! Danusia! Wyleź no na ławkę i wesel nam serce pieśnią!

Danusia wchodzi na stołek i śpiewa na dowolną melodię (albo recytuje).

Danusia: Gdybym ci ja miała /Skrzydełka jak gąska/ Poleciałaby ja/ Za Jaśkiem do Śląska!

Wszyscy biją brawo.

Zbyszko podekscytowany: Co to za jedna?

Dworzanin: To jest dzieweczka z dworu księżnej. Księżna niczyich pieśni tak chciwie nie słucha jak jej.

Zbyszko: Nie dziwno mi to. Myślałem, że zgoła anioł. Jakże ją wołają?

Dworzanin: A to nie słyszeliście? Danusia. A jej ojciec jest Jurand ze Spychowa!

Zbyszko z uwielbieniem: Hej! Nie widziały takiej ludzkie oczy. Po chwili namysłu A któren to jej rycerz?

Dworzanin: Panie, przecie to jeszcze dziecko!

Danusia śpiewa (albo recytuje) ponownie.

Danusia: Gdybym ci ja miała /Skrzydełka jak gąska/ Poleciałaby ja/ Za Jaśkiem do Śląska!

Wtem Danusia chwieje się i o mały włos spadłaby ze stołka. Zbyszko łapie ją w ręce.

Księżna, śmiejąc się, woła: Oto rycerz Danusi! Bywajże, rycerzyku!

Dworzanie i Maćko: Chwacko ci ją ułapił!

21

22

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

Danusia promienieje ze szczęścia – na rękach Zbyszka.

Po lewej stronie sceny prawym profilem do publiczności stoi karawana, na którą składają się następujące postaci: Staś, Nel, Kali, Chamis, Gebhr,

Księżna: Danuśka! Danuśka! Chcesz mieć swego rycerza?

Beduini. Podrygują w miejscu, udając, że się poruszają do przodu. Gebhr

Danusia: Chcę! Chcę! Chcę!

trzyma w ręku pas, którym uderza o ziemię, jakby wymierzał baty Kalemu

Księżna do Zbyszka: Ślubuj, rycerzyku!

i dzieciom. Wtem naprzeciw nich – po prawej stronie sceny – wyskakuje

Zbyszko, klękając przed Danusią: Oświadczam, iże panna Danuta na-

Lew. Lew ryczy.

jurodziwsza jest i najcnotliwsza. A kto by się temu przeciwił, z tym się będę potykał, póki sam nie zginę albo on nie zginie. Tak mi dopomóż

Lew: Uuu-Aaaa!

Bóg i Święty Krzyż! Wszyscy klaszczą.

Beduini wystraszeni: Allah! Bismillah! Allah akbar!

Nel: Aaaa!

Na motywach powieści Henryka Sienkiewicza Krzyżacy, rozdz. I, s. 15

Kali i Mea: Co robić!!?

– 18, Greg, Kraków 2007.

Beduini: Co robić!!!?

Gebhr: Allah! Może ustąpi.

Chamis do Gebhra: Nie ustąpi. Daj mu Kalego.

CHŁOPIEC I BESTIA Występują: Staś, Nel, Kali, Mea, Chamis, Gebhr, Lew, Beduini (dowol-

Gebhr chwyta Kalego za włosy i ciągnie go w stronę lwa. W prawej ręce

na liczba)

ma nóż i unosi go do góry. Kali przerażony.

Rekwizyty: Sztucer, nóż

Beduini: Uczyń tak! Uczyń tak! Uczyń tak! Uczyń tak!

Wtem do Gebhra podbiega Staś i chwyta go za nadgarstek.

Staś: Co robisz, łotrze?

Gebhr z wściekłością: Psie, jeśli jego nie starczy, zakłuję i was! Zakłuję!

Zakłuję!

Gebhr popycha Stasia, a ten upada. Gebhr powoli zbliża się z nożem do chłopca. Staś, leżąc na ziemi, próbuje się cofać. Lew ryczy.

23

24

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

Zbyszko podekscytowany: Co to za jedna?

Lew: Uuuu-Aaaaa!

Dworzanin: To jest dzieweczka z dworu księżnej. Księżna niczyich

Staś desperacko: Daj mi strzelbę!… Zabiję lwa!

pieśni tak chciwie nie słucha jak jej.

Zbyszko: Nie dziwno mi to. Myślałem, że zgoła anioł. Jakże ją wo-

Gebhr unosi nóż.

łają?

Dworzanin: A to nie słyszeliście? Danusia. A jej ojciec jest Jurand ze

Chamis: Stój! Daj mu strzelbę! On zabije lwa.

Spychowa!

Zbyszko z uwielbieniem: Hej! Nie widziały takiej ludzkie oczy. Po

Gebhr opuszcza nóż. Podchodzi do jednego z Beduinów i wyrywa mu

chwili namysłu A któren to jej rycerz?

strzelbę. Podaje Stasiowi.

Dworzanin: Panie, przecie to jeszcze dziecko!

Lew: Uuuu! Aaaa!

Danusia śpiewa (albo recytuje) ponownie.

Staś mierzy do lwa. Lew raz się zbliża, raz cofa. Zaciera łapy i oblizuje się z apetytem, patrząc na ofiary. Naprzeciwko niego Staś z wymierzoną weń lufą.

Danusia: Gdybym ci ja miała /Skrzydełka jak gąska/ Poleciałaby ja/ Za Jaśkiem do Śląska!

Staś, krzycząc: W imię Ojca i Syna!

Wszyscy: Pif! Paf!

Wtem Danusia chwieje się i o mały włos spadłaby ze stołka. Zbyszko łapie ją w ręce.

Lew pada martwy na ziemię.

Wszyscy klaszczą. Staś podchodzi do lwa i potrąca go nogą.

Księżna, śmiejąc się, woła: Oto rycerz Danusi! Bywajże, rycerzyku!

Dworzanie i Maćko: Chwacko ci ją ułapił!

Chamis: Oddaj strzelbę.

Danusia promienieje ze szczęścia – na rękach Zbyszka.

Staś staje naprzeciwko Beduinów i celuje w nich ze sztucera. Ci wyciągają do przodu ręce, nerwowo się śmieją, po czym wściekle ruszają do ataku.

Księżna: Danuśka! Danuśka! Chcesz mieć swego rycerza?

Danusia: Chcę! Chcę! Chcę!

Staś: Pif-paf! Pif-paf! Pif-paf!

Księżna do Zbyszka: Ślubuj, rycerzyku!

Zbyszko, klękając przed Danusią: Oświadczam, iże panna Danuta

Beduini padają martwi na ziemię. Staś stoi z karabinem. Kali podbiega do

najurodziwsza jest i najcnotliwsza. A kto by się temu przeciwił,

niego i pada na kolana. Bije pokłony.

z tym się będę potykał, póki sam nie zginę albo on nie zginie. Tak mi dopomóż Bóg i Święty Krzyż! Wszyscy klaszczą.

25

26

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

Kali: Bwana Kubwa! Pan wielki zabić lwa! Pan wielki zabić złych ludzi! Ale pan wielki nie zabić Kalego!

Nel odwraca się do publiczności i zakrywa twarz rękoma, płacząc. Staś podchodzi do niej.

Staś, przytulając Nel: Nel, nie bój się…. Jesteśmy wolni!

Na motywach powieści Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy, rozdz. XXI, s. 116 – 120, Zielona Sowa, Kraków 2002.

Neron kończy i kłania się. Zza kulis wyskakują Dworzanie i biją oklaski.

Przekrzykują się.

Dworzanie: Ach! Och! Cudowne. Wspaniałe!

Neron obraca się w stronę Petroniusza.

Neron: A ty, Petroniuszu?

Petroniusz: Te wiersze są godne rzucenia w ogień.

Wszyscy cofają się przerażeni. Tylko Tygellin zaciera ręce. Cezar blady schodzi z podwyższenia. Kieruje się w stronę Petroniusza.

MIASTO W OGNIU! Występują: 1) Neron, 2) Petroniusz, 3) Tygellin, 4) Dworzanie (dowolna liczba) 5) Obywatele (2 – 5 osób) Rekwizyty: 1) stołek albo podest, 2) sukno, 3) stroje – mogą być prześcieradła imitujące rzymskie draperie, 4) Pięć zapalniczek lub świeczek bez płomienia (uwaga: zapalniczki ze zwykłym płomieniem są dopuszczalne tylko wtedy, gdy scenkę odrywamy na dworze, ale nawet wtedy trzeba mieć pod ręką małą gaśnicę, np. samochodową).

Na środku sceny na stołku przykrytym suknem stoi Neron. W lewym rogu sceny – Tygellin. Z fałszywym uwielbieniem wyciąga dłonie w stronę Cezara. W prawym rogu odwrócony plecami Petroniusz.

Neron, recytując albo śpiewając: Troja płonie, płonie i płonie!/ To miasto jest morzem płomieni!

Neron drżącym głosem: Co znajdujesz w nich niedobrego?

Petroniusz, wskazując palcem na zebranych: Nie wierz im. Oni na niczym się nie znają. Twoje wiersze dobre są… dla Homera, ale nie dla ciebie! Tobie nie wolno tak pisać! Ten pożar nie dość płonie. Ten ogień nie dość parzy!

Neron: Bogowie dali mi prawdziwego przyjaciela, który jeden umie mówić prawdę w oczy!

Podchodzi do Petroniusza i bierze jego głowę w dłonie. Całuje go w czoło.

Potem staje na środku sceny, wyciąga zapalniczkę. Pojawia się płomień.

W lewej ręce Neron trzyma swoje wiersze. Zbliża je do płomienia. Petroniusz podbiega i wyrywa mu je z ręki.

Petroniusz: Nie! Te wiersze, nawet tak niegodziwe, należą do ludzkości.

27

28

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

Neron z uwielbieniem wpatruje się w Petroniusza.

Wychodzi. Na scenę z dwóch przeciwnych stron wchodzą Tygellin i Petroniusz. Tygellin złośliwie śmieje się w twarz Petroniuszowi. Petroniusz

Neron: Ty masz słuszność. Mój pożar nie dość parzy. A to dlatego, że

pluje mu pod nogi i wychodzi. Tygellin, rechocząc ze śmiechu, wytacza

nigdy nie widziałem płonącego miasta.

się ze sceny.

Tygellin: Możemy coś…

Neron, spoglądając na Tygellina z niechęcią: Coś?

Blackout.

Tygellin: Rzym… on teraz strasznie cuchnie. Ty sam możesz rzucić

płomień. Czy chcesz?

Na motywach powieści Henryka Sienkiewicza Quo vadis, rozdz. XL, s.

Na twarzy Nerona pojawia się uśmiech. Wskakuje na podwyższenie i za-

243 – 245, Greg, Kraków 2004.

pala zapalniczkę. Unosi płomień do góry. Gdy ogień gaśnie, Neron zaczyna podrygiwać w sobie tylko znanym rytmie. Wykonuje ruchy niczym dyrygent. Na scenę wpadają postacie z płonącymi zapalniczkami i wielokrotnie wykrzykują te same kwestie.

Obywatel 1: Pożar! Pożar! Pożar!

Obywatel 2: Rzym się pali! Rzym się pali! Rzym się pali!

Obywatel 3: Ogień w Wielkim Cyrku! Ludzie giną od żaru i dymu!

Obywatel 4: Miasto w ogniu! Miasto w ogniu! Miasto w ogniu!

Zapalniczki gasną, a obywatele osuwają się na ziemię. Wpada Obywatel 5.

Obywatel 5: Biada! Biada miastu i nam! Roma ginie! Bogowie, ratujcie Rzym!

Po tych słowach Obywatel 5 również pada martwy. Pozostaje tylko Neron. Tańczy i dyryguje. Gdy wszyscy leżą martwi, uspokaja się. Zeskakuje ze stołka, przechodzi nad ciałami.

Neron do publiczności: Dla poezji i sztuki wolno poświęcić wszystko.

29

30

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

Flirt z dziełami Sienkiewicza W Roku Sienkiewicza opracowaliśmy dla was grę karcianą z cytatami z jego książek: Krzyżacy, W pustyni i w puszczy, Latarnik, Trylogia, Rodzina Połanieckich, Bez dogmatu.

Popularny niegdyś podczas zabaw towarzyskich karciany flirt to też pomysł na zabawę literacką z tekstami pisarzy i sposób na integrację uczestników Nocy Bibliotek.

Jak grać we flirt?

31

Flirt towarzyski to 28 kart zawierających kilkaset zdań pochodzących z książek noblisty i tyle samo mądrych, zabawnych, czułych myśli do przekazania innym uczestnikom Nocy w waszej bibliotece.

Zabawa polega na wybraniu z otrzymanych kilku kart jednego z ponumerowanych zdań i przekazanie karty z tym zdaniem wybranej osobie wraz z informacją o numerze cytatu, który do niej kierujemy. W odpowiedzi otrzymujemy tę samą lub inną kartę ze wskazaniem numeru odpowiedzi. W ten sposób możemy „flirtować”, czyli prowadzić rozmowy i nawiązywać kontakt z wieloma osobami, mówiąc pięknie „Sienkiewiczem”.

Na kolejnych stronach znajdziecie nasz flirt w wersji do samodzielnego wydrukowania, rozcięcia i wykorzystania podczas imprez w bibliotece nie tylko w Roku Sienkiewicza.

W grze wykorzystano cytaty z następujących książek: BD – Bez dogmatu K – Krzyżacy L – Latarnik OM – Ogniem i mieczem

Flirt z dziełami Henryka Sienkiewicza

P – Potop

PP – W pustyni i w puszczy PW – Pan Wołodyjowski Q – Quo vadis?

R – Rodzina Połanieckich

Zachęcamy do nawiązywania flirtów też z innymi pisarzami!

Pomysł: Alicja Pacewicz Wybór: Marta Konarzewska Opracowanie i produkcja: Kasia Sołtan-Młodożeniec Projekt: Marta Przybył Wzór pocztówki na rewersie ze zbiorów Polona.pl

Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2016

32

Nazwa rozdziału

1. Płakałem ci bez noc, płakałem i z rana, gdzieś mi się podziała, dziewucho kochana! (Zbyszko, K) 2. Jacyś ludzie jadą za nami. (Zbyszko, K) 3. Brałbyś?… (Jagienka, K) 4. W czymże ja wam mogę okazać zmiłowanie? (Księżna, K) 5. Jakoże to być może bez pozwoleństwa rodzicielskiego… (Księżna, K) 6. I straszne wspomnienia poczęły go targać z coraz większą siłą. (K) 7. Blisko, już blisko! (K) 8. Podajmy sobie ręce. (Połaniecki, R) 9. Wczoraj rzeczywiście zrobiła pani na mnie inne wrażenie, ale była pani zmęczona i senna. (Połaniecki, R)

1. Co za nieszczęście, co za cios!... (Połaniecki, R) 2. Od tej pory odrzucała wszelkie partie i pozostała startepanną. (BD)

4. ...lubię dzieła sztuki, piękną naturę, piękne kobiety. (BD)

4. Ale cię pod dom odprowadzę, bo jeszcze wilcy na cię napadną, a wideł nie masz. (Zbyszko, K)

5. ...dwa razy dwa nie jest cztery, ale lampa...

5. Ale takiej drugiej dziewczyny jak ty, to chyba na świecie nie ma. Tobie by na wojnę chodzić! (Zbyszko, K)

(BD)

6. Nie chcę być żadnym sosem przyprawiony.

(BD)

7. Nie frasujcie się, miłościwa pani. (Zbyszko, K) 8. Któż to jest? (Zakonnik, K) 9. Toście, widzę, chłopy nieociągliwe i srogie.

(Pan z Długolasu, K)

1. Lepiej nie pozwolę. (Oleńka, P)

1. Chcę! chcę! chcę!… (Danusia, K)

2. Dobrze — odrzekła, podnosząc zarękawek i przytulając go do ust. (Oleńka, P)

2. Cóż zasię jej poprzysiężesz? (Księżna, K)

5. Chcesz patrzeć na burzę? (BD)

7. ...chodzi wśród nich jak człowiek zbudzony z głębokiego snu. (L) 8. Ha! Mróz na dworze, a Kupido golec: wszelako tak myślę, że byle się tu dostał, to w tym domu nie zmarznie! (Zagłoba, PW) 9. Miłość stanowczo powraca nam dziewictwo.

(BD)

7. …Za dołami świeci górka, jaka mać, taka i córka. Hoc! hocc! (K)

7. Niech Bóg pomnoży twoje zwycięstwa, mężny rycerzu! (Nieznajomy, K)

8. Ślubuję jej. (Zbyszko, K)

8. Bądźcie przyjaciółką Zakonu i zakonników.

(Hugo von Danveld, K)

9. Łzy zabłysły w oczach Zbyszkowych i stoczyły mu się z wolna po policzkach. (K) 10. Poczekajcie, niech się opamiętam (Księżna, K)

3. Śpi czy nie śpi? (Księżna, K) 4. Słyszałam, że tak płoche czynią, ale jam nie taka. (Oleńka, P) 5. Wojna to wojna, a walka samowtór co innego. (Maćko, K) 6. Oczy panny Aleksandry spoczęły błyskawicą na twarzy Kmicica. (P) 7. Kiedy wszedł, myślałam, że królewicz.

(Prządka, P)

8. Byliśmy z Laurą podobni tylko bogom i zwierzętom. (BD) 9. Piorun palnął w staw leżący w końcu parku. (BD) 10. Kiedy indziej odpowiem. (Oleńka, P)

1. Powiedz mi, piękna bogini, jakim cudem zeszłaś z Olimpu do Kiejdan? (B. Radziwiłł, P)

2. Tymczasem mgły rzedły. (K)

2. Jak ćma kryguje się pochodni – póki w niej nie zgorzeje. (Pani Korfowa, P)

4. Wezbrana fala przerwała tamę woli. (L)

5. Jagienka, z natury harda, skora do wyśmiewania. (K)

2. Czemu zbaczamy? (Zbyszko, K)

1. Co się ma stać i spełnić, to się stanie i spełni… (K)

4. Pójdę ja k’tobie, bo mi nie żyć bez ciebie.

(Zbyszko, K)

1. I odeszła szybko. (BD)

10. Jak pan to rozumiesz? (BD)

3. Wyło w nim serce z bólu, jak wyje wilk, uczuwszy w sobie grot. (K)

6. To jest pożegnanie. (BD)

10. Tymczasem zamieć zwiększała się coraz bardziej. (K)

6. Wreszcie wiatr zwiał mgłę, ale napędził czarnych, poszarpanych chmur, które przysłaniały księżyc. (L)

3. Teraz, póki się wilki nie odezwą, to będzie cicho. (Zbyszko, K)

6. Po czym usta jej rozchyliły się i czekała odpowiedzi, zarumieniona jak zorza. (K)

9. Smutek ponury padł na miasto, na cały kraj. (K)

2. Nagle na wieży ukazała się czarna chorągiew z wielką trupią głową pośrodku. (K) 3. Ja wiem… Ale nie śmiej się ze mnie. (Jagienka, R)

10. Coś pani jest. (Połaniecki, R)

4. Dawno nie zaznałem podobnych wrażeń jak w tym wiejskim kościele. (BD)

(Zawisza, K)

3. Bawię się lub nudzę... (BD)

10. W ogóle my, mężczyźni, jesteśmy ogromnie słabi. (BD)

3. Być może także, że serce męskie ma większą moc odradzania się. (BD)

1. Własną się, nie moją, złością udławisz.

5. Niech będzie, jak pani chce. (Połaniecki, R) 6. Przepraszam, pójdę zdjąć kapelusz.

(Marynia, R)

7. Waćpanna mi przebacz, com wczoraj uczynił, bo to było z tak ekstraordynacyjnej dla waćpanny życzliwości, żem jej zgoła pohamować nie umiał. (PW) 8. Kołat, kołat, kołatko! Język ci uciąć! Ot, co!

(Zagłoba, PW)

9. Oficerowie brali się wzajem w ramiona.

(PW)

10. Oczom nie wierzę... i chyba we śnie widzę to, co widzę. (Bogusław Radziwiłł, P)

3. Zapisałem mu wczoraj śmierć w duszy.

(Radziwiłł, P)

4. Diabeł we własnej osobie, mówię ci, diabeł albo smok, któremu jedną głowę utniesz, druga odrasta. (Zagłoba, OM) 5. Ja nie chcę się tylko bawić. (Nel, PP) 6. Nie wiem. Nie mogę usiedzieć na miejscu (Nel, PP)

7. Środki ty posiadasz, panie, ja mam tylko rozum. (Chilo, Q) 8. Daj mi usta! Dziś, jutro, wszystko jedno!

(Winicjusz, Q)

9. Zwróć oczy ku mnie, ocelle mi! (Winicjusz) 10. Dotknij ustami tej kruży wina, a potem ja oprę na tym samym miejscu moje... (Winicjusz, Q)

33

34

1. I zimno, i gorąco, ale bardziej zimno.

(Nel, PP)

1. Dobrze by było, gdyby to było pewne.

(Połaniecki, R)

2. Wielki pies polecieć za bawołem. (Kali, PP)

2. Noc uczyniła się głęboka. (PP)

3. ...rozległ się nagle jakiś nieludzki, okropny śmiech... (PP)

3. Jaki świat, taki cezar! – Ale to długo nie potrwa. (Winicjusz, Q)

4. ...czy ty żałujesz, że Troja się spaliła?

4. Wyjdźmy, panie, przed bramę, albowiem nie zdjęliśmy kapturów i ludzie patrzą na nas. (Chilo, Q)

(Nero, Q)

5. Niegodziwe wiersze, godne rzucenia w ogień. (Petroniusz, Q)

5. Eureka! (Chilon, Q)

6. Miasto całe jak w ogniu. (Ligia, Q)

6. Albo mi to pierwszyzna! (Furman, R)

7. Myśl była dobra, skoro skutek dobry.

7. Tak mi jakoś smutno i niedobrze. (Litka, R)

(Petroniusz, Q)

8. Ja widzę doskonale, że pani płacze.

(Połaniecki, R)

9. Więc do jutra? Prawda? (Marynia, R) 10. Ślisko jest – podaj mi rękę. (Waskowski, R)

1. Czy miało to znaczyć, że w żyłach jej dotąd zimna krew płynie – nie wiem. (Winicjusz, Q)

8. Mgła opada... (Marynia, R) 9. Więc niepokój ogarniał ją. (P) 10. A mówiłeś, że nie piszesz wierszy.

(Winicjusz, Q)

1. Quo vadis? (Q)

2. Teraz jestem gotów. (Petroniusz, Q)

2. Mróz, bo mróz – palce poprzymarzają nam do cynglów. (Maszko, R)

3. Łatwiej na świecie o filozofię, niż o dobrą radę. (Winicjusz, Q)

3. Nim dojedziemy, słońce pójdzie w górę i będzie ogromny blask od śniegu.

4. ...my tu dawno zatraciliśmy poczucie tego, co jest godziwe lub niegodziwe. (Petroniusz, Q) 5. A myślisz, żem ja nie zdawał sobie sprawy, żem szedł za ostro? (Maszko, RP) 6. Albo mi to pierwszyzna! (Furman, R)

(Maszko, R)

4. Ja przychodzę, żeby jeszcze panią przeprosić. (Połaniecki, R) 5. Widzisz tę jasność, która zbliża się ku nam?

(Piotr, Q)

7. Wierzę panu, ale się przy tym bardzo cierpi.

6. Niech pan patrzy: jest gotowa dla pana filiżanka. (Marynia, R)

8. Są istoty, dla których poza światem form towarzyskich zaczyna się inny, daleko obszerniejszy... (Połaniecki, R)

7. Mgła opada... (Marynia, R)

(Pani Emilia, R)

9. U panów – każda przystojna kobieta to zaraz anioł albo archanioł. (Pani Krasławska, R) 10. Tak mi jakoś smutno i niedobrze. (Litka, R)

8. Twarz ma jakby wykutą z miedzi... (Sachem) 9. Prawda? (Marynia, R) 10. Podaj mi rękę. (Waskowski, R)

38

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

Wolny Sienkiewicz, czyli twórczość

wyciągnięciu ręki mamy tyle książek, całą klasykę literatury i nie tylko.

Henryka Sienkiewicza na portalu Wolne Lektury

Legalnie i za darmo.

Długą listę polskich i zagranicznych bibliotek cyfrowych oraz

Wolne Lektury to darmowa biblioteka cyfrowa prowadzona przez

portali internetowych, na których można skorzystać z darmowych

fundację Nowoczesna Polska. W bibliotece dostępne są reproduk-

e-booków, znajdziecie na stronie Wolnych lektur, w zakładce „Czytam

cje cyfrowe wykonane przez Bibliotekę Narodową, Bibliotekę Śląską

wszędzie” (https://wolnelektury.pl/info/czytamy-wszedzie/). Niektóre

i Bibliotekę Elbląską z egzemplarzy pochodzących ze zbiorów tych

serwisy wprowadziły wprawdzie opłaty za korzystanie z materiałów,

książnic. Do tego także wybór audiobooków oraz książek w formacie

ale większość źródeł wciąż pozostaje bezpłatna. Najpopularniejsze

DAISY (dla osób niewidomych lub niedowidzących).

biblioteki oprócz Wolnych lektur to: partner naszej akcji Polona.pl, Google Books, Europeana , Gallica, WikiBooks, Wikiźródła, Projekt Guten-

W jaki sposób możecie wykorzystać dostępne materiały?

berg, Federacja Bibliotek Cyfrowych.

Portal Wolne lektury prowadzi kampanię „Czytam wszędzie” promującą czytelnictwo w miejscach, w których zazwyczaj przychodzi nam

Akcja „Odkryj na nowo Sienkiewicza”

czekać i… tracić sporo czasu. Nawiązując do akcji, zachęcajmy do czy-

Warto wykorzystać portal, aby zapoznać czytelników z jego mało

tania także poza domem: w poczekalniach, w komunikacji miejskiej,

znanymi dziełami. W badaniach czytelnictwa to właśnie Henryk

na dworcach, w urzędach. Nawet jeśli nie mamy ze sobą książki, to

Sienkiewicz od wielu lat jest jednym z pierwszych ludzi pióra przycho-

często dysponujemy urządzeniem z dostępem do internetu. Nic nie

dzących respondentom na myśl. Dlatego warto zapoznać czytelników

stoi na przeszkodzie, aby zatopić się w lekturze. Stały i nieograniczony

z mało znanymi dziełami pisarza, poszukać nieznanych wcześniej mo-

dostęp do książek może okazać się przydatny w tych bibliotekach,

tywów w jego twórczości. Mamy często wrażenie, że na temat tego

w których w ramach Nocy odbywa się wspólne czytanie lub maraton

twórcy powiedziano już wszystko. Kojarzony przede wszystkim jako

czytelniczy. Nie będzie trzeba się martwić o liczbę egzemplarzy. Każdy

autor powieści historycznych może zyskać nowe grono sympatyków,

z uczestników może ściągnąć pliki i czytać na swoim czytniku, telefo-

którzy odkryją, że to niepełny obraz jego bogatej twórczości (np. Bez

nie, tablecie itp. Być może niektórym książka w formacie cyfrowym

Dogmatu, listy z podróży, opowiadania).

wyda się wygodniejsza, co zachęci ich do sięgania po e-booki.

Portal Wolne lektury to jedna z wielu bibliotek cyfrowych. Na jego przykładzie możecie przedstawić sposób działania takich inter-

Z ciekawostek •

Jak wydawano kiedyś powieści Sienkiewicza? Ukazywały się

netowych zbiorów. Pomysłem na Noc może być więc przygotowanie

w ówczesnej prasie, w odcinkach. Wokół powstającej w ten sposób

prezentacji o korzystaniu z wolnych zasobów. Warto pokazać, że na

książki trwała żywa dyskusja. Czytelnicy mogli na bieżąco komen-

39

40

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

tować rozwijającą się fabułę, ich kontakt z powstającą książką był

pocztówek z inspirującym cytatem. To świetna propozycja do

ciekawe i warte przypomnienia. Takie spotkanie może stać się

umieszczenia gdzieś w bibliotece. Przekonajcie się sami: https://

punktem wyjścia do dyskusji, np. czy czytelnicy wyobrażają sobie

wolnelektury.pl/info/materialy-promocyjne/

my się do postaci i czekamy z niecierpliwością na ciąg dalszy? Przy

zbyt oczywiste. W zbiorach jest plakat inspirowany Potopem.

polskiej Bibliotece Cyfrowej („Czas”, w którym ukazywał się Potop).

Spotkania z motywem przewodnim obecnym w twórczości Sienkiewicza.

W serwisie Wolne lektury znajdziecie zakładkę „motywy”, po kliknięciu w którą ukaże się wam lista motywów wraz z proponowanymi lekturami. Na marginesie każdej reprodukcji umieszczono hasła pomocnicze dotyczące wątków i tematów obecnych w danym fragmencie. Łatwo możecie tu odnaleźć potrzebną informację.

Na stronie dostępne są też audiobooki. Z dzieł Sienkiewicza: Latarnik, Janko Muzykant i W pustyni i w puszczy.

•

Wzór pocztówek może posłużyć do zorganizowania gry z cytatami. Ważne, żeby wybrane przez was cytaty intrygowały i nie były

Polona.pl („Słowo”, w którym ukazywała się Trylogia) lub w Mało-

•

•

to trochę dzisiejszej mody na seriale? Co sprawia, że przywiązujeokazji warto zobaczyć, jak takie odcinki wyglądały, np. w serwisie

•

Ciekawe i dające do myślenia są materiały promocyjne w postaci

bardzo żywy, licznie korespondowali z redakcją. Jest to zjawisko

dziś śledzenie powieści w odcinkach w prasie? Czy nie przypomina

•

•

Jest tu też galeria obrazów, zdjęć, rysunków. Możecie wybrać coś z epoki Sienkiewicza i wykorzystać jako materiał pomocniczy przy różnego rodzaju zajęciach. Także jako dekorację, jeśli organizujecie Noc tematyczną. Obrazy z galerii możecie też wykorzystać jako materiał do gry. Np. pokazujecie fragment obrazu i goście Nocy zgadują, w którym utworze Sienkiewicza mogłaby się znaleźć taka scena (ze względu na ubiór postaci, symbol, obrzęd, krajobraz, budynek itp.)

41

42

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

Szekspir wiecznie żywy

Cytaty

Innym pomysłem na zabawę literacką w bibliotece jest gra sprawdzająca znajomość cytatów z klasyki literatury, które weszły do codzien-

Burza

nego języka.

Piekło jest puste, a wszystkie diabły są tutaj.

W 2016 roku przypada obchodzona na całym świecie 400. rocznica śmierci wielkiego dramatopisarza Williama Szekspira. Zagrajmy

Wiele hałasu o nic

zatem w cytaty Szekspirowskie.

Mów szeptem, jeśli mówisz o miłości.

Sen nocy letniej

Gra Reszta jest milczeniem,

Miłość w swej prostej i nieśmiałej mowie

czyli zagadkowe cytaty z Szekspira

Powie najwięcej, kiedy najmniej powie.

Autor: Staszek Dutka

Jak wam się podoba Instrukcja

Świat jest teatrem, aktorami ludzie,

Postać przebrana za Puka rozsadza gości biblioteki w różnych miej-

Którzy kolejno wchodzą i znikają,

scach sali (w parach lub w trójkach). Następnie Puk przechodzi z pu-

Każdy tam aktor niejedną gra rolę…

dełkiem, z którego goście losują koperty. W każdej z nich znajduje

Makbet

się Szekspirowski cytat w postaci rozproszonych słów. Zadaniem

Życie jest tylko (…) powieścią idioty.

grających jest ułożenie z tych słów właściwego cytatu i naklejenie na

Głośną, wrzaskliwą, a nic nie znaczącą.

kartce (lub jednej dużej wspólnej planszy). Kartki można następnie

Łatwiej wyrwać psu wściekłemu kość, niż poskromić starej baby złość.

rozwiesić w bibliotece lub na drzewie przed budynkiem.

Osoby i zespoły, które poprawnie odczytają cytat, mogą otrzymać

Romeo i Julia

nagrodę w postaci zakładki do książki lub naklejki – ekslibrisu Nocy

Dziwny miłości traf się na mnie iści,

Bibliotek 2016 (można także przygotować małe fanty, np. ciastka czy

Że muszę kochać przedmiot nienawiści.

czekoladki z tytułem jednej ze sztuk Szekspira, np. czekoladka „Ofelia” lub „Puk”. Jeśli uczestnicy wskażą, z jakiego utworu Szekspira dany

Miarka za miarkę

cytat pochodzi, nagroda może być jeszcze poważniejsza.

Gdyby nasze cnoty służyły tylko nam, byłyby niczym.

43

44

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

Jak wam się podoba?

Jak się kobieta uprze, to diabła przegada.

Hamlet Zdaje mi się, że widzę… gdzie? Przed oczyma duszy mojej.

Co czytasz, książę? Słowa, słowa, słowa.

Być albo nie być - oto jest pytanie.

W tym szaleństwie jest metoda.

Są dziwy w niebie i na ziemi, o których ani się śniło waszym filozofom.

Reszta jest milczeniem.

Ryszard III Konia! Konia! Królestwo za konia!

Wszystko dobre, co się dobrze kończy Wszystko dobre, co się dobrze kończy.

SCENKA SZEKSPIROWSKA MIŁOSNE PLĄSY Autor: Staszek Dutka

Występują: 1) Trębacz, 2) Piram, 3) Tyzbe, 4) Ściana, 5) Światło Księżyca, 6) Lew Rekwizyty: 1) Miecz koniecznie z pochwą, 2) Płaszcz dla Tyzbe, 3) Latarnia (może być zwykła latarka, czołówka, a nawet latarka w smartfonie) 4) Wuwuzela Trębacz dmie w wuwuzelę. Pięciu pozostałych aktorów ustawia się na scenie. Miny mają niewyraźne, żeby nie powiedzieć, bezmyślne...

Trębacz: Dostojni państwo, to chłopisko to Piram (Piram przesyła pocałunek publiczności) . A to Tyzbe, taka mniej więcej dama (Facet przebrany za Tyzbe wykonuje dygnięcie) . A ten gość upaćkany gliną to

Ściana ( Mężczyzna przebrany za Ścianę kłania się). Ten znów z latarnią zagra Światło Księżyca (Aktor trzymający latarkę w ręku kłania się) . A ta straszliwa bestia to Lew! (Lew poodskakuje i wydaje z siebie ryknięcie.) . To zaczynamy! Ściana wychodzi na środek sceny.

Ściana: W tej opowieści stoi napisane/że ja, niejaki Dzióbek, mam odegrać ścianę/ Więc jako ściana mam ja życzenie jedyne/ Byście dostrzegli we mnie dziurkę, szparę lub szczelinę.

Piram klęka po prawej stronie Ściany i zwraca się do niej.

45

46

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

Piram: O Ściano, ty najczulszy murze (głaszcze Ścianę), który oddzielasz

Wbiega Tyzbe. Rozgląda się niepewna.

mnie od mojej kochanki, pozwól mi zmieścić oczy w twej rozkochanej dziurze. (Ściana wyciąga obie ręce do przodu i rozchyla palce. Piram łapie

Tyzbe: Tu miał czekać, przy sarkofagu. Gdzie Piram!?

Ścianę za nadgarstek jednej dłoni i próbuje zajrzeć przez dziurkę.) Lecz co

to? Nie widzę Tyzbe! O ty, Ściano, jesteś podła jak pies! (Wymierza Ścia-

Nagle na scenę wskakuje Lew.

nie klapsa).

Lew: AAAA! Wtem po drugiej stronie Ściany zjawia się Tyzbe.

Tyzbe przerażona ucieka. Upuszcza na ziemię płaszcz. Lew go podnosi,

Tyzbe do Ściany: O Ściano! Ile razy słyszałaś me skargi/ Na to żeś

obwąchuje, przymierza, a potem rzuca na ziemię i z rykiem wybiega. Zja-

oddzieliła mnie od mojego junaka/ Całowała twe tynki wiśnia mojej

wia się zadowolony Piram. Wtem widzi płaszcz Tyzbe. Podnosi go z ziemi

wargi…

i czule całuje. Wpada w rozpacz.

Piram: O, widzę na własne uszy jej głos! Ha! Do Dziury! Chwyta za nadgarstek Ścianę i przykłada oko do rozwartych palców. Tyzbe!

Piram: Nieszczęsny ja! O zgrozo! O! O nie! Kaczuszko ma! Mój śnie!

Tyzbe: To ty, Piramie, skarbie mój?

To lew! Zły gad! Wpadł i cię zjadł! (Wyciąga miecz z pochwy i przebija

Piram: Tak, to ja, moja oblubienico! Jestem ci wierny!

się nim, wsadzając go sobie pod pachę.) Ha! Jam już trup! /Grób

Tyzbe: A ja tobie!

u mych stóp,/ W skroń łupie dzwon/ Księżycu, won! (Światło Księżyca

Piram: O, całuj mnie przez dziurę w tej nikczemnej ścianie!

obrażone schodzi ze sceny. Piram pada martwy na ziemię)

Tyzbe, przywierając ustami do dziury w Ścianie: Zamiat miodu twych ust, moja warga ssie tynk!

Wbiega Tyzbe. Widzi leżącego Pirama. Klęka nad nim i głaszcze go czule

Piram: Spotkajmy się na cmentarzu (Wybiega)

po twarzy.

Tyzbe: Wichr szczęścia mną targa! (Też wybiega) Ściana: Rola moja skończona; gdy łączą się młodzi/ Ściana – jak to ze

Tyzbe: Luby, czy śpisz? Cichyś jak mysz! (Nagle na jej twarzy pojawia

ścianami bywa – po prostu wychodzi. Wychodzi.

się przerażenie) Jak to? Tyś zimny trup!

Na scenę wkracza Światło Księżyca. Zapala latarkę.

Tyzbe bierze leżącą na ziemi pochwę od miecza i w sposób uroczysty wbija ją sobie w serce. To znaczy wkłada pod pachę. Pada na podłogę martwa.

Światło Księżyca: Cała moja kwestia brzmi tak: Ta latarnia to księżyc, a ja to człowiek na księżycu. Dziękuję!

Chwila grozy i smutku. Wtem unosi głowę martwy Piram.

47

48

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

Piram do publiczności: Na pocieszenie, na koniec dla państwa zatań-

O wolności — propozycje tekstów o wolności do wspólnego

czymy.

czytania w bibliotece.

Tyzbe i Piram się podnoszą. Dołączają do nich Trębacz, Światło Księżyca, Ściana i Lew. Trębacz dmucha w wuwuzelę. Tańczą.

Dorota Masłowska Między nami dobrze jest

Dorota Masłowska to pisarka uznana „za młodu” za tak zwane genial-

Na motywach Snu nocy letniej Williama Shakespeare’a, , akt V, scena

ne dziecko. Jej debiutancka i od razu wybitna Wojna polsko-ruska pod

1, tłum. Stanisław Barańczak, Znak, Kraków 2008

flagą biało-czerwoną zyskała uznanie za oryginalność i niebanalną koncepcję rzeczywistości. Za własną formę. Ale największe laury zebrała za język. Język, który doskonale się sprawdza w głośnym czytaniu.

Nie trzeba reklamować wartości językowych i audialnych tekstów Doroty Masłowskiej. To się czyta jak gotowe słuchowisko. I nie trzeba aktorów – dialogi napisane są świetnie. Dramat ten jest w skrócie o tym, że wcale nie jest dobrze. Ani w rodzinie, ani dookoła – w Polsce i na świecie, ani z sąsiadami, ani z własną przeszłością. Matka, babcia, córka, sąsiadka, a czasem i ktoś „z telewizji” uwięzieni są w jednym mieszkaniu (czasem córka idzie do swojego „braku pokoju”), w Polsce, w polskiej wielkiej historii i własnej biedzie. Każda z nich uwięziona we własnym świecie, lękach i dziwactwach. W sobie. Każda postać jest fantastycznie skonstruowana, skrojona na miarę wyjątkowości, każda mówi własnym głosem, stylem, sobą. Masłowską czyta się na głos doskonale. Można przydzielić role albo zrobić czytanie performatywne, słuchowisko.

Do czytania przez uczestników polecamy scenę trzecią i czwartą, czyli rozmowy Matki i Sąsiadki. O biedzie, o tym kogo na co nie stać i jak doskonale ogląda się reklamy tego, na co nas nie stać. Jak doskonale rozwiązuje się quizy o tym, kim się (nie) jest (np. szaloną globtroterką) czy krzyżówki, które można zmazać i znowu rozwiązać albo rozwiązać

49

50

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

po kimś. Te rozdziały traktują o wykluczeniu przez biedę. Następnie

bierzcie interesujące was rozdziały i wykorzystajcie jako punkt wyjścia

można postarać się odpowiedzieć na pytania. Czy bieda może dać

do dyskusji.

wolność? Czy tylko alienację? Czy z biedy można się śmiać? Izabela

Wiele ciekawych zagadnień wprowadzają już pierwszy i drugi rozdział:

Duncan na przykład pisała w swoich wspomnieniach, że wolała klepać

Czym jest wolność w doświadczeniu ludzkim? Czy pragnienie

biedę, nie mieć prawie nic i dryfować, bo tylko wtedy czuła wolność

wolności jest czymś nieodłącznym od natury ludzkiej ? Czy owo

i świat jawił się tym, czym jest. Świat był przestrzenią, w którą mogła

doświadczenie jest zawsze takie samo, niezależnie od typu kultu-

się wtańczyć. Głupie gadanie? Niektórzy uważają, że dobra majątkowe

ry, w której kręgu człowiek żyje, czy też zależy ono od stopnia

to więzienie. Czy tak jest? Do jakiego stopnia?

indywidualizacji, do jakiego doszło dane społeczeństwo? Czy wolność jest tylko brakiem zewnętrznej presji, czy też jest również obecnością czegoś - a jeśli tak, to czego? Jakie społeczne i eko-

A MOŻE NOCNA DYSPUTA FILOZOFICZNA? Erich Fromm Ucieczka od wolności Erich Fromm to amerykański psycholog i filozof niemieckiego pochodzenia. Pracował w Berlińskim Instytucie Psychoanalizy. Od 1935 r.

nomiczne czynniki powodują, że w danym społeczeństwie istnieje dążenie do wolności? Czy wolność może stać się ciężarem zbyt wielkim, by człowiek mógł go udźwignąć; czymś, przed czym usiłuje on uciec? Jak więc się to dzieje, że dla jednych wolność jest wymarzonym celem, a dla innych zagrożeniem?”

przebywał w Ameryce. Dyrektor Instytutu Psychoanalizy w Meksyku i profesor psychologii na uniwersytecie w Nowym Jorku.

Z dziećmi o wolności

Autor prac Szkice z psychologii religii, Zapomniany język, O sztuce

Zawsze sprawdzają się oczywiście stare dobre opowieści. Baśnie An-

miłości.

dersena czy wiersze Tuwima i Brzechwy. Zawsze warto do nich wra-

Jego najsłynniejsze dzieło – Ucieczka od wolności – może stać się

cać ze względu na poetycką wartość, językowe piękno polszczyzny

przyczynkiem nie tylko do wspólnego rozstrzygania słynnego pro-

i zawartą w nich uniwersalną mądrość.

blemu, „czym jest wolność do, a czym wolność od”, ale też do dłuż-

A jednak. Świat się zmienia, zmieniają się relacje międzyludzkie. Do-

szej nocnej Polaków rozmowy. Od czego uciekamy, do czego chcemy

okoła inne rekwizyty, inna rzeczywistość. Warto maluchom pokazać,

uciekać? Czemu popularnym marzeniem staje się coraz częściej „chcę

że książeczki (świat literacki) tak bardzo od tego wszystkiego nie

sprzedawać frytki na plaży na Hawajach”? Co sobie zafundowaliśmy

odstają. Dlatego warto czytać na głos (w kółku, bo kółko uczy dzieci

jako społeczeństwo późnego kapitalizmu i od czego cierpimy? Jakie

wspólnoty, pozwala na siebie patrzeć, wymieniać się emocjami) naj-

nas dręczą neurozy i jakim cudem autodręczenie może być sposobem

nowsze pozycje literackie. I oglądać. A przy tym dać dzieciom nieco

na wolność? Ile lęków się za tym kryje? Takich właśnie pytań dotyka

wolności w tych wyborach.

Fromm. Fragmenty jego Ucieczki od wolności można więc twórczo wykorzystać do rozważań o współczesnych formach zniewolenia. Wy-

51

52

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

Åsa Lind Piaskowy wilk Piaskowy Wilk mieszka nad brzegiem morza i zawsze ma czas dla Karusi. Opowiada dziewczynce niezwykłe historie i tłumaczy zagadki otaczającego świata. Książka składa się z kilkunastu autonomicznych rozdziałów i świetnie nadaje się do głośnego czytania.

Tove Jansson Dolina Muminków w listopadzie Piękna i mądra książka, również o wolności. W nieoczywisty i mądry sposób portretuje różnego rodzaju neurozy i dziwactwa w relacjach międzyludzkich. Krótkie opowiadania nadają się do przeczytania w całości. Książka uwodzi czytelników w każdym wieku. Inaczej rozumiecie ją wy, a inaczej dzieci, ale przeżywamy ją tak samo mocno.

Zofia Stanecka Basia i wolność Dzięki współpracy z wydawnictwem Egmont 1000 bibliotek uczestniczących w akcji otrzymało nowość wydawniczą – książkę Basia i wolność Zofii Staneckiej i Marianny Oklejak wraz z ekslibrisami-naklejkami „Z biblioteczki…”.

Dla najmłodszych uczestników Nocy – w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym – stworzyliśmy scenariusz warsztatów dla dzieci o wolności i zasadach, z wykorzystaniem tej książki.

53

54

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

SCENARIUSZ WARSZTATÓW DO KSIĄŻKI ZOFII STANECKIEJ BASIA I WOLNOŚĆ „Do czego są nam potrzebne zasady i wolność”?

PRZEBIEG ZAJĘĆ: ❶ Przed lekturą książki zaproponuj dzieciom zabawę pt. „Mówię, mil-

AUTORKA: Małgorzata Rusiłowicz.

czę, pytam”. W tym celu przygotuj pudełko i umieść w nim wycięte

CZAS TRWANIA: 45 minut

z papieru koła w 3 kolorach: czerwonym, zielonym i pomarańczowym. Podaj zasady gry: poproś, aby dzieci usiadły w kręgu. Powiedz,

CELE:

że za chwilę będą grały w kolory. Wytłumacz, że ich zadaniem będzie

Po zajęciach dziecko:

wylosowanie z pudełka jednej kartki. W zależności od tego, jakiego

•

potrafi wyjaśnić znaczenie słów: zasada i wolność,

koloru kółko wyciągną, będą musiały wykonać określone zadanie:

•

dostrzega i rozumie różnicę pomiędzy zakazami/nakazami a zasadami;

kółko czerwone oznacza milczenie i utratę kolejki, kółko zielone –

•

wyjaśnia konieczność istnienia i przestrzegania zasad w życiu człowieka,

odpowiedź na pytanie (Co robisz/jak spędzasz wolny czas w domu?),

•

tworzy listę i potrafi wyjaśnić, na czym polegają podstawowe zasady obo-

kółko pomarańczowe – zadawanie przez nauczyciela/nauczycielkę

wiązujące między ludźmi,

pytania osobie siedzącej po lewej stronie (pytania powinny dotyczyć

•

potrafi analizować i interpretować tekst,

zasad ustalonych przez rodziców dotyczących spędzania wolnego

•

umie wyciągać wnioski na podstawie posiadanych informacji,

czasu i obowiązków dzieci). Zapytaj, czy wszyscy zrozumieli zasady

•

potrafi pracować w grupie i wypowiadać się na forum publicznym.

zabawy.

METODY:

❷ Po zakończeniu zabawy porozmawiaj z dziećmi na jej temat. Zapytaj:

•

praca pod kierunkiem (analiza tekstu),

•

•

burza mózgów,

•

praca w grupie,

•

dyskusja,

•

pogadanka.

Do czego były potrzebne ustalone wcześniej zasady zabawy? Czy wszyscy wiedzieli, co mają robić?

•

Jak czuły się osoby, które wylosowały czerwone kółko i nie mogły nic powiedzieć?

•

Jakie zasady dotyczące spędzania wolnego czasu obowiązują w ich domach? Kto i w jakim celu je ustala? Czy łatwo jest je zaakceptować?

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

•

Ważne, aby dzieci zrozumiały, że ustalenie zasad jest potrzebne, aby każdy

•

książka Zofii Staneckiej Basia i wolność,

wiedział, co ma robić. Niezwykle istotne jest również ich przestrzeganie,

•

pudełko (np. po butach),

choć nie zawsze jest to łatwe, ponieważ tak, jak w przypadku zabawy

•

trzy kółka wycięte z kolorowego papieru: zielone, czerwone, poma-

i zasad obowiązujących w ich domach, niektóre zasady uważamy za nie-

rańczowe,

sprawiedliwe (zasada milczenia po wylosowaniu czerwonego kółka, ogra-

Karta pracy dla każdego dziecka (załącznik do scenariusza).

niczony czas zabawy, oglądania filmów czy gry na komputerze).

•

55

56

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

• ❸ Poinformuj dzieci, że za chwilę poznają przygody Basi z książki Zofii

Przerwij czytanie i zapytaj: Jakich zasad należy przestrzegać, jadąc autobusem, tramwajem i pociągiem? Co można, a czego nie powinno się

Staneckiej Basia i wolność. Przeczytaj dzieciom pierwszy fragment

robić i dlaczego?

książki (s. 2-3). W trakcie czytania zadawaj pytania pomocnicze sprawdzające stopień zrozumienia treści:

❺ Odczytaj kolejny fragment książki (s. 6-7). Zadaj pytania:

•

Jaką propozycję złożył Tata po śniadaniu rodzinie?

•

•

Dlaczego pomysł pójścia na wystawę nie spodobał się Basi? Co

Jaką zabawę wymyślili Janek z Basią po wyjściu z autobusu?

Na czym polegała?

chciała robić?

•

O jakiej zasadzie zachowania przypomniał siostrze Janek?

•

Co robiła Basia wieczorem, kiedy Mama, Tata i Janek grali w lotto?

•

Gdzie przed dotarciem na wystawę poszła rodzina?

•

W jaki sposób Mama wytłumaczyła dziewczynce, że wspólne wyjście jest bardzo dobrym pomysłem na spędzenie wolnego czasu?

❻ Porozmawiaj z dziećmi o ich rodzinnych wyjściach. Zapytaj, czy były

•

Co przekonało Basię do wyjścia?

kiedyś na wystawie? Co widziały? Wróć do lektury tekstu (s. 8-9).

•

Przerwij czytanie i porozmawiaj z dziećmi na temat zachowania Basi.

Po przeczytaniu zapytaj:

Odnieś się do ich doświadczeń. Zapytaj: Czy im również zdarza się

•

Gdzie po dotarciu na wystawę poszły mama i Basia?

nie zgadzać z tym, co mówią/planują rodzice? Co wtedy robią?

•

W jaki sposób dziewczynka weszła na wystawę?

Jak się zachowują?

•

Jak na zachowanie Basi zareagowali rodzice?

•

Co miał na myśli Janek, mówiąc: „Nic, tylko nakazy i zakazy”?

•

W jaki sposób Tata wytłumaczył dzieciom różnicę między zakazami

❹ Przed dalszą lekturą tekstu zapytaj dzieci: W jaki sposób dojeżdżają do przedszkola/szkoły? Czy wiedzą, czym są środki komunikacji miejskiej? W razie potrzeby wyjaśnij, że tak nazywa się pojazdy (autobu-

i zasadami?

•

Dlaczego powinniśmy przestrzegać zasad?

sy, tramwaje), z których mogą korzystać wszyscy mieszkańcy miasta, którzy chcą dojechać do szkoły, przedszkola, pracy, sklepu itd.

❼ Powróć do tekstu (s. 10-13):

•

Powróć do czytania tekstu (s. 4-5):

•

Co Basia kupiłaby (gdyby miała taką możliwość) za monetę z gabloty?

•

Jakim środkiem komunikacji miejskiej Basia i jej rodzina pojechali na

•

O czym rozmawiała z Tatą przy gablocie z królewską koroną?

wystawę?

•

Czego zazdrościła swojej koleżance Zuzi i królowi?

Co Janek z Basią robili w autobusie? Jak się zachowywali? Czym w tym

•

Dlaczego nawet królowie nie mogli robić tego, co im się podobało?

czasie zajmował się Tata?

•

O kogo i dlaczego musieli się troszczyć?

•

Dlaczego starszej pani nie spodobało się zachowanie Basi?

•

Co zrobiłaby Basia, gdyby była królem?

•

O jakiej zasadzie dotyczącej zachowania w środkach komunikacji miejskiej

•

Dlaczego jej pomysł rozdawania codziennie dzieciom torebki żelków

•

powiedziała dziewczynce?

nie był dobry?

57

58

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

zwierzęta i rośliny też są różne. Zapytaj dzieci, który świat podoba im ❽ Zanim wrócisz do kolejnego fragmentu tekstu, porozmawiaj z dzieć-

się bardziej i dlaczego; w którym świecie chciałyby żyć? Czy to dobrze,

mi o tym, jak rozumieją słowo wolność? Co to znaczy – być wolnym?

że ludzie różnią się od siebie? Podkreśl, że mimo różnic wszyscy ludzie

Czy zawsze i wszędzie możemy robić to, na co mamy ochotę?

mają prawo do wolności oraz obowiązek przestrzegania zasad.

❾ Odczytaj kolejny fragment książki (s. 16-17) i przeprowadź rozmowę

⓬ Przejdź do dalszej lektury tekstu – odczytaj kolejny fragment (s. 19-

na jego temat: • •

23). Poproś dzieci, aby po jego wysłuchaniu odpowiedziały na pytania:

Dlaczego powinniśmy być odpowiedzialni za to, co robimy? Co powie-

•

Czego dowiedziały się o wolności, oglądając mapę?

dział na ten temat Tata Basi?

•

Czy Polska zawsze była wolnym krajem?

Czy ustalanie, istnienie i przestrzeganie zasad ogranicza/zabiera nam

•

Czy kiedy Polską rządziły inne państwa, przestrzegały zasad i prawa

wolność? ❿ Zaproponuj dzieciom zabawę. Na podłodze połóż 4 kartki z ilustra-

Polaków do wolności?

•

Gdzie poszli Mama, Tata, Basia, Janek i Franek po zwiedzeniu wystawy?

•

Co Tata i Basia zrobili po zjedzeniu naleśników? Dlaczego mama nie

cjami przedstawiającymi np. lody, coca-colę, czekoladę i jabłko (lub inne smakołyki, które lubią dzieci). Poproś, aby wybrały jeden rysu-

zareagowała na ich zachowanie?

•

nek przedstawiający to, co lubią najbardziej i stanęły obok niego.

Podsumuj ćwiczenie: zwróć uwagę na to, że przy jednych rysunkach

Czego o zasadach i wolności dowiedziała się Basia w czasie zwiedzania wystawy?

•

O czym (po powrocie do domu) rozmawiała Basia z Miśkiem Zdziśkiem?

Ważne, aby pokierować rozmową z dziećmi w taki sposób, aby samo-

stanęło więcej, przy innych mniej osób. Ważne, aby dzieci zrozumiały, że każdy z nas lubi co innego i ma do tego prawo.

dzielnie wyciągnęły następujące wnioski: ⓫ Usadź dzieci na dywanie w kręgu. Poproś, aby zamknęły oczy i wyobraziły sobie świat bez różnic, w którym wszyscy są jednakowi, wszyscy

1.

mówią tym samym językiem, mają ten sam kolor oczu i włosów, chodzą w identycznych ubraniach. Wszystko jest identyczne: rzeczy, zwierzę-

Wolność jest podstawową wartością zapewniającą wszystkim ludziom poczucie bezpieczeństwa.

2.

ta, nawet rośliny. Zadaj dzieciom pytania: Czy chcielibyście żyć w takim

Korzystanie z wolności niesie za sobą konieczność przestrzegania ustalonych zasad.

świecie? Jak poznalibyście mamę, tatę, innych członków rodziny, kole-

3.

O zasadach można rozmawiać i dyskutować.

żanki/ kolegów? Czy w takim świecie czulibyście się dobrze? Ponownie

4.

zasady można ustalać, ale trzeba to robić w taki sposób, aby ni-

poproś dzieci o zamknięcie oczu i wyobrażenie sobie świata, który nas otacza, w którym spotykają ludzi różniących się od siebie wyglądem, charakterem, rzeczy mają rozmaite kształty, kolory, zapachy i smaki,

kogo nie zranić.

5.

Zasady porządkują świat, w którym żyjemy; gdyby ich nie było lub gdybyśmy ich nie przestrzegali, w naszym życiu panowałby wielki nieporządek; nikt by nie wiedział, co i kiedy ma robić/jak postępować.

59

60

karta pracy

PODSUMOWANIE Wręcz każdemu dziecku kartę pracy. Poproś, aby uważnie przyjrzały się znajdującym się na niej ilustracjom i opowiedziały, co przedstawiają.

Wytłumacz, że za chwilę wspólnie będziecie podawać przykłady zasad, których powinniśmy przestrzegać w odniesieniu do ludzi, w określonych miejscach i sytuacjach. Przejdź do ilustracji – zapytaj: Jakich zasad powinniśmy przestrzegać: •

w stosunku do innych ludzi,

•

przebywając w przedszkolu/szkole,

•

bawiąc się/przebywając w swoim pokoju,

•

jedząc posiłek z rodziną,

•

bawiąc się na placu zabaw,

•

oglądając film w kinie,

•

jadąc autobusem/tramwajem,

•

bawiąc się z koleżanką/kolegą?

Na zakończenie zajęć zapytaj: Dlaczego przestrzeganie zasad i wolność są tak ważne w naszym życiu niezależnie od tego, ile mamy lat?

Podziękuj dzieciom za aktywną pracę na zajęciach i poproś o pokolorowanie rysunków.

62

Pólka z pomysłami na Noc Bibliotek

O wolności w otwartych zbiorach cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona.pl Jak dawniej rozumiano pojęcie wolności? Jak podchodzono do zakazów, praw, przestrzegania obyczajów? Czy współczesne normy odbiegają znacznie od tych sprzed 200, 100 lat? Czy to, co dziś przyjmujemy ze spokojem, dla naszych przodków było nie do pomyślenia? A może właśnie na odwrót? Co szokowało ówczesnych „dobrze wychowanych” obywateli?

Przekonajcie się sami, wykorzystując otwarte materiały z zasobów partnera akcji – Polona.pl na temat wolności różnie pojmowanej. Oto kilka propozycji do wspólnego czytania w bibliotece.

Antoni Mazanowski Środowisko a wychowanie, Zepsucie dzisiejszej młodzieży, Baudouin de Courtenay Tolerancja, równouprawnienie, wolnomyślicielstwo, wyznanie paszportowe, Kaprysy tłumicieli myśli ludzkiej, Jan Damazy Dzierożyński, Rzecz o wolności druku pod względem prawnym.

63

64

DOBRE PRAKTYKI

Skarb na strychu szkoły Młodzi uczestnicy ulokowali się wygodnie w śpiworach na materacach ułożonych między regałami i czytali sobie na głos fragmenty ulubionych książek. Czytali, słuchali…, ale wcale nie zasnęli, gdyż nagle otworzyły się i z trzaskiem zamknęły drzwi od strychu przylegającego do biblioteki.

Dzięki starej mapie i listowi ucznia z 1946 roku, mogli odnaleźć ukryty tam skarb. Okazał się nim schowany w starej butelce kolejny list, tym razem napisany sympatycznym atramentem, zdradzający bezcenną informację, że książki są najlepszymi przyjaciółmi człowieka, a kto czyta książki – ten żyje podwójnie.

Biblioteka Zespołu Szkół nr 3 w Lęborku

Ucieczka z biblioteki Biblioteka zamieniła się w escape room. Uczestnicy zostali podzieleni na dwie rywalizujące drużyny, które musiały odnaleźć klucz do drzwi

Z BIBLIOTEK W AKCJI

„uwalniających” z budynku. Zegar tykał, a po bibliotece biegały postaci z czołówkami, szukając w różnych działach konkretnych książek i płyt ze wskazówkami.

Barwna. Multimedialna Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży w Białej Podlaskiej

Krasnoludki są na świecie Gospodarzem spotkania dla dzieci był krasnal. Prowadził zabawy z książkami o krasnoludkach, skrzatach i podziemnych ludkach w roli głównej.

Gminna Biblioteka Publiczna w Lelowie

66

Dobre praktyki z bibliotek w akcji

Światłopodgląd

Noc animowana

Instalacje świetlne, światło naturalne i sztuczne, kolaże, witraże,

Uczestnicy mogli sprawdzić się w roli scenarzystów i reżyserów i wspól-

światło dynamiczne i statyczne, światło w bańce mydlanej… Goście

nie zrealizować film metodą animacji poklatkowej.

biblioteki, korzystając z nocnej aury, „podglądali” zjawiska świetlne

Biblioteka Pedagogiczna KPCEN we Włocławku

na przygotowanej w bibliotece wystawie i brali udział w zabawach światłem i barwami.

Biblioteka Pedagogiczna KPCEN we Włocławku

Co wiesz o swojej bibliotece?

Odbył się quiz dotyczący biblioteki. Aby odpowiedzieć na wszystkie pytania, należało przemierzyć szkolne korytarze i podać liczbę schodów

Noc poetów

wiodących do biblioteki, policzyć regały w wypożyczalni, znać tytuł aktu-

Na letniej scenie biblioteki odbył się konkurs poetycki. Uczestnicy, m.in.

alnej gazetki bibliotecznej i hasła z plakatów zachęcających do czytania.

członkowie Opoczyńskiego Klubu Literackiego „Nad Wąglanką”, prezen-

Biblioteka Zespołu Szkół nr 3 w Lęborku

towali zebranym wiersze poświęcone książkom, czytaniu i bibliotece.

Miejska Biblioteka Publiczna w Opocznie

Zdjęcie z burmistrzem sprzed 100 lat Odwiedzający tej nocy bibliotekę mogli spotkać pierwszego burmistrza

Maraton filmowy

Opoczna Stefana Janasa z małżonką – w ich rolach wystąpili aktorzy

Biblioteka zamieniła się w dwusalowe kino z blokami filmowymi do wy-

z Młodzieżowego Koła Teatralnego w MDK – oraz zrobić sobie z nimi

boru. Seanse trwały do 6.00 rano. Można też było się zdrzemnąć po

pamiątkowe zdjęcie.

nocnych atrakcjach.

Miejska Biblioteka Publiczna w Opocznie

Barwna. Multimedialna Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży w Białej Podlaskiej

Noc autorska Odbył się wieczór autorski, a właściwie noc, z lokalnymi twórcami.

Główną bohaterką była długoletnią polonistka IX LO w Częstochowie, a zarazem pisarka Katarzyna Bodziachowska.

Gminna Biblioteka Publiczna w Lelowie

Quest, czyli nowa gra terenowa Biblioteka przygotowała quest (ang. poszukiwanie) – grę terenową przez centrum miasta z wizytą nie tyko w bibliotece, ale też np. na stadionie miejskim. Pokazała, że warto odwiedzać oba te miejsca. Uczestnicy po drodze mieli do wykonania zadania wymagające bacznej obserwacji otoczenia oraz odpowiadali na pytania dotyczące gminy.

Gminna Biblioteka Publiczna w Sławatyczach

67

68

Dobre praktyki z bibliotek w akcji

Wiedza między półkami

Maraton czytania Trylogii

Do późnej pory młodzi uczestnicy myszkowali pomiędzy półkami i po-

Spotkanie w bibliotece rozpoczęło się 4 czerwca o 9.00 rano, a zakoń-

znawali zbiory, szukając odpowiedzi na pytania z quizów bibliotecznych.

czyło o godz. 9.31 następnego dnia! Dokładnie 1470 minut trwał ma-

Biblioteka w Dąbroszynie. Filia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Witnicy

raton czytania Trylogii Henryka Sienkiewicza. To rekord Polski! W maratonie wzięło udział 61 czytelników, w tym pisarze, artyści, dziennikarze

Podchody w bibliotece Dużą atrakcją dla uczestników okazały się podchody w bibliotece i szkole pod hasłem „Szukamy książki”.

Biblioteka Publicznej Szkoły Podstawowej nr 10 w Ostrowcu Świętokrzyskim

Z poduszką do biblioteki Uczestnicy przynieśli materace, koce, poduszki… A i tak rozplanowanie miejsc noclegowych okazało się nie lada wyzwaniem. W końcu, po niewielkim przemeblowaniu, udało się ulokować wszystkich zmęczonych licznymi atrakcjami gości do snu między regałami, z książkami na – dosłownie – wyciągnięcie ręki.

Gminna Biblioteka Publiczna w Sławatyczach

Zakładki orgiami Czytelnicy tworzyli nietypowe narożne zakładki do książek techniką origami, ozdabiając je podobiznami stworków, które można było spotkać w bibliotece jedynie tej nocy.

Biblioteka Zespołu Szkół nr 3 w Lęborku

i przedstawiciele władz samorządowych. Tuż przed północą odbyło się wspólne świętowanie 170. rocznicy urodzin Henryka Sienkiewicza, która przypada w 2016 roku. Był tort w kształcie książki oraz rozmowy o życiu i twórczości pisarza.

Biblioteka Publiczna Dzielnicy Wilanów m.st. Warszawy

Poszukiwacze zaginionych książek Nocni goście brali udział w poszukiwaniu książek ukrytych w bibliotece i na terenie wokół. Zaglądali w zakamarki na co dzień niedostępne.

Wskazówki prowadziły od pni drzew, przez szufladki katalogu kartkowego, po kępy kwiatów, a w końcu regały z książkami.

Biblioteka Pedagogiczna w Skierniewicach, Filia w Rawie Mazowieckiej

Spacer literacki Uczestnicy Nocy odbyli spacer uliczkami Wejherowa śladami bohaterów kryminalnego cyklu Sprawy Inspektora Brauna Piotra Schmandta. Gościem specjalnym był sam autor. Jego opowieści przeniosły spacerowiczów do Wejherowa początku XX wieku. Okazało się, że nie wszyscy znali istniejący do dziś budynek fabryki cygar Pawła Pokory, młyn nad rozlewiskiem czy stary cmentarz, zwany „Wejherowskimi Powązkami”.

Nasze najstarsze

Fragmenty tekstu czytane przez autora rozpaliły wyobraźnię uczestników.

W bibliotece była prezentowana wystawa Najstarsze zbiory biblioteki.

Niezapomniane wrażenia i dreszczyk emocji!

Miejska Biblioteka Publiczna w Opocznie

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Gdańsku, Filia w Wejherowie

69

70

Dobre praktyki z bibliotek w akcji

Nagrywamy audiobook

Literatura i.. krzesła

Dzieci wraz z rodzicami, z podziałem na role, nagrywały przygotowane

W bibliotece została otwarta wystawa literackich… krzeseł. Prace wy-

wcześniej rozdziały książki o przygodach misia obieżyświata Mat i świat

konali mieszkańcy w każdym wieku na konkurs biblioteczny (dla przed-

Agnieszki Suchowierskiej. Powstał z tego niepowtarzalny audiobook,

szkoli i szkół podstawowych hasło brzmiało: Sztuka, Krzesło i Bajka, dla

który wraz z książką trafił do biblioteki.

szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych – Sztuka – Krzesło i Lektura,

Multimedialna Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży nr XXXI w Warszawie

a dla dorosłych – Sztuka, Krzesło i Literatura. W konkursie wzięło udział ponad 200 osób!

Dużym zainteresowaniem cieszyła się akcja „Książkobranie”, czyli wymiana książek przyniesionych przez czytelników.

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Łodzi, Filia w Zgierzu

Zastąpienie kartki krzesłem to pomysł na pokazanie ulubionych książek i wartości, jakie dla nas niosą, w nietypowy sposób. Wystawa cieszyła się tak dużym zainteresowaniem, że ze szkoły powędrowała do miejskiego kina i biblioteki publicznej. W planach na przyszły rok – połączenie literatury, plastyki i muzyki.. na parasolach!

Drzewo książek

Biblioteka Zespołu Szkół nr 3 w Szamotułach

Uczniowie wykonali z papieru książki, które zawiesili na drzewie na rynku w Warcie. Następnie tworzyli w bibliotece plakaty \ hasłami propagującymi czytanie. O 5.00 rano wzięli swoje prace oraz dwa pudła

Dzieci wysłuchały lokalnej legendy Żelazny Diabeł i wzięły udział w qu-

z książkami i wyruszyli do miasta. Plakaty rozwiesili w różnych punk-

izie na jej temat. W trakcie imprezy zbierano propozycje dotyczące prze-

tach miasta. Jedno z pudeł zostawili przed urzędem gminy, a drugie na

biegu kolejnej Nocy. Wygrało wyjście w teren i szukanie śladów kowala

dworcu. Była na nich zachęta do wybrania sobie książki wraz z prośbą

Macieja z legendy.

o przekazanie jej po lekturze kolejnej osobie.

Biblioteka Publiczna w Jasieniu

Biblioteka Publicznego Gimnazjum w Warcie

Projekcja na ścianie budynku Absurdalna historia Każdy z uczestników spotkania otrzymał książkę ze zbiorów biblioteki, którą miał otworzyć na stronie 10. Wszyscy po kolei czytali pierwszy wyraz na tej stronie, a następnie powtarzali to na stronie 20, 30 itd, itd. .Powstał absurdalny i zabawny tekst – niepowtarzalna historia z biblioteki szkolnej w Warcie.

Biblioteka Publicznego Gimnazjum w Warcie

Impreza na tej nocy otwartym dla wszystkich dziedzińcu Filmoteki Narodowej odbywała się we współpracy z sąsiadem – klubem Regeneracja.

Na ścianie budynku Filmoteki dla gości Nocy, bywalców Regeneracji i przechodniów odbyła się projekcja filmów Juliana Antonisza oraz fotosów ze zbiorów Fototeki.

Biblioteka Filmoteki Narodowej

71

72

Dobre praktyki z bibliotek w akcji

Szekspir nocy letniej

Strach nie czytać

Rybniczanie w strojach z kryzami nawiązującymi do epoki elżbietańskiej

Uczniowie w grupach wyruszyli w trasy po korytarzach ciemnej szkoły,

(chętni mogli się w nie zaopatrzyć w bibliotecznej kryzarni) byli witani an-

gdzie czekały na nich zadania czytelnicze. Kolejne stacje trzeba było

gielską herbatką i ciastkami w holu biblioteki, która tej nocy zamieniła się

znaleźć przy pomocy zaszyfrowanej mapy.

w „Oberżę pod podwiązką”. Słuchając koncertu muzyki dawnej na harfę

Biblioteka Szkoły Podstawowej nr 2 w Bolesławcu

i obój, odbierali karty do gry Kod Szekspira , po czym ruszali do realizacji kolejnych zadań – np. deklamowania w pelerynie słynnej kwestii Hamleta „Być albo nie być – oto jest pytanie” i odgrywania scenek ze sztuk Szekspira. Niektórzy recytowali z pamięci duże fragmenty, a wszyscy – i „aktorzy”, i publiczność, świetnie się bawili. Do tego rodowity Irlandczyk, native speaker z lokalnej szkoły językowej, odczytał fragmenty Szekspira w oryginale.

Labirynt w magazynach Najodważniejsi mogli zwiedzić biblioteczne zakamarki, które po zmroku wydawały się tajemniczym labiryntem pełnym niespodzianek.

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Łodzi, Filia w Zgierzu

W tym czasie w bawialni można było ułożyć szekspirowską kostkę Rubika czy uzupełnić „dymki” w znanych szekspirowskich scenach.

Demoniczna noc w bibliotece

Biblioteka Główna w Rybniku

Jak to jest, spędzić wieczór i noc w bibliotece pełnej książek i… ich tajemniczych bohaterów, np. nocnych demonów? Czy wrzucona przez okno wiadomość może zwiastować nadchodzące groźne wydarzenia? Uczest-

Na Noc Bibliotek najlepiej wyposażone przyszły dwie najmłodsze uczestniczki, które wzięły ze sobą latarki i poduszki.

Biblioteka Publiczna w Jasieniu

nicy Nocy zostali podzieleni na grupy, którym sami nadali nazwy: Inwazja chłopaków, Zębole, Kaszaloty. Jednym z ich zadań było opowiedzenie historii zaczynającej się od słów: „Ciemno wszędzie, głucho wszędzie…”.

Miejską i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Kolbuszowej, Filia w Bukowcu

Kryminalna noc Noc dla wielbicieli kryminałów i zagadek detektywistycznych rozpo-

Poezja śpiewana nocą

częło spotkanie z technikiem kryminalistyki z Komendy Powiatowej

Uczestniczki zajęć wokalnych w gminnym ośrodku kultury zaprezento-

Policji w Kluczborku, który uczył wykrywania śladów przestępstwa

wały poezję śpiewaną, a lokalne poetki czytały swoje wiersze.

i zabezpieczania odcisków palców. Młodzi detektywi pracowali w Biu-

Gminny Ośrodek Kultury i Czytelnictwa w Skołyszynie

rze Detektywistycznym Lassego i Mai, rozwiązując zadania przygotowane na podstawie popularnej serii kryminałów dla młodych czytelników. A na koniec sesja: „Zrób sobie zdjęcie z kartoteki policyjnej”.

Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w Kluczborku

Na starym rzutniku były wyświetlane bajki z klisz – Koziołek Matołek, Kot w butach… Dzieci były zaciekawione i zachwycone.

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Łodzi, Filia w Zgierzu

73

Narysuj albo napisz, o czym jest ta książka:

76

Dobre praktyki z bibliotek w akcji

Noc z Andersenem i… strażakiem

Nakręceni na warsztaty z filmem

Tematem przewodnim Nocy były baśnie Hansa Christiana Andersena.

Młodzi goście uczestniczyli w warsztatach robienia zakładek z taśmy fil-

Na początek dzieci musiały znaleźć 27 książek pisarza ukrytych w biblio-

mowej i udzielali głosu Gapiszonowi, wypełniając dymki na rysunkach

tece. Następnie wysłuchały baśni Dziewczynka z zapałkami, a w biblio-

z jego przygodami autorstwa Bohdana Butenki. Dużą popularnością cie-

tece pojawił się… strażak, który opowiadał najmłodszym o zagrożeniach

szył się też pokaz zabawek optycznych, podczas którego można było wy-

związanych z kontaktem z ogniem.

konać krótki film, a następnie go obejrzeć za pomocą fachowej aparatury.

Biblioteka Szkoły Podstawowej w Strzelnie

Zajęcia przeplatały się z pokazem bajek dla dzieci z rzutnika oraz projekcją z taśmy 16 mm przygód Koziołka Matołka, Gapiszona i misia Colargola.

Dżin z butelki

Biblioteka Filmoteki Narodowej

Tej Nocy z książek w bibliotece wyszli magowie, by zaprezentować prawdziwe czary-mary i np. uwolnić dżina z butelki. Był też nietypowy

Czytanie na trawie

poczęstunek w postaci pianek zanurzonych wcześniej w ciekłym azocie.

Impreza rozpoczęła się od głośnego czytania wierszy Juliana Tuwima

A to wszystko dzięki sponsorowi lokalnej Nocy – firmie produkującej

oraz Jana Brzechwy w Parku 1. Maja w wykonaniu Klubu Czytających

nawozy azotowe.

Rodzin i… przechodniów.

Filia nr 11 Miejskiej Biblioteki Publicznej we Włocławku

Biblioteka Publiczna w Trzciance

Absurdalna historia Przed spaniem (oczywiście w bibliotece) czytane były bajki na dobranoc,

Każdy z uczestników spotkania otrzymał książkę ze zbiorów biblioteki,

a jedna z uczestniczek opowiedziała wszystkim bajkę swojego autorstwa.

którą miał otworzyć na stronie 10. Wszyscy po kolei czytali pierwszy

Biblioteka Publiczna Gminy i Miasta Sianów

wyraz na tej stronie, a następnie powtarzali to na stronie 20, 30 itd, itd. .Powstał absurdalny i zabawny tekst – niepowtarzalna historia z biblioteki

Biblioteka marzeń

szkolnej w Warcie.

Późną nocą młodzi uczestnicy wirtualnie zwiedzali najpiękniejsze biblio-

Biblioteka Publicznego Gimnazjum w Warcie

teki świata, a następnie projektowali własną bibliotekę marzeń, inspirując się słowami Borgesa, że biblioteka jest przestrzenią nieskończoną, niczym cały wszechświat. Powstały biblioteki obsługiwane przez wróżki i jednorożce, stworzone na wzór słynnych stadionów sportowych, wyposażone w zjeżdżalnie, a w niektórych można było wskoczyć wprost do wybranej książki i zostać jej głównym bohaterem.

Biblioteka Publiczna w Michałowicach

Odbyły się warsztaty plastyczne, w ramach których powstały gigantyczne ilustracje do książek z ulubionymi postaciami literackimi. Od tamtej pory zdobią bibliotekę.

Biblioteka Publiczna Gminy i Miasta Sianów, Filia biblioteczna w Osiekach

77

78

Dobre praktyki z bibliotek w akcji

Biblioteka z klimatem

Nocny zlot magów

Niezwykłą atmosferę Nocy podkreślały świetlne łańcuchy i lampki. Spo-

Do szkolnej biblioteki przybyły wróżki, magowie, czarownice i czarno-

tkanie zakończyło wspólne czytanie mrocznych opowieści w blasku świec.

księżnicy w stosowanych strojach. Czekała tam na nich literatura, której

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Łodzi, Filia w Zgierzu

są bohaterami. Poznając ją, goście w grupach układali magiczne zaklęcia i tworzyli przestrzenne głowy czarodzieja i czarownicy.

Literatura i.. krzesła

Biblioteka Publicznej Szkoły Podstawowej nr 3 w Prudniku

W bibliotece została otwarta wystawa literackich… krzeseł. Prace wykonali mieszkańcy w każdym wieku na konkurs biblioteczny (dla przed-

Noc Detektywów

szkoli i szkół podstawowych hasło brzmiało: Sztuka, Krzesło i Bajka, dla

W bibliotece trwała akcja detektywistyczna. Uczestnicy m.in. tworzyli

szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych – Sztuka – Krzesło i Lektura,

portrety pamięciowe na podstawie opisów bohaterów książek i zgady-

a dla dorosłych – Sztuka, Krzesło i Literatura. W konkursie wzięło udział

wali tytuły, znając tylko fragmenty ilustracji.

ponad 200 osób!

Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Żabnie

Zastąpienie kartki krzesłem to pomysł na pokazanie ulubionych książek i wartości, jakie dla nas niosą, w nietypowy sposób. Wystawa cieszyła się tak dużym zainteresowaniem, że ze szkoły powędrowała do miejskiego kina i biblioteki publicznej. W planach na przyszły rok – połączenie literatury, plastyki i muzyki.. na parasolach!

Biblioteka Zespołu Szkół nr 3 w Szamotułach

Mole książkowe w akcji Uczniowie w 3-osobowych zespołach, przebrani za mole, walczyli o tytuł Mola Książkowego Nocy w konkurencjach „bibliotecznych”. Na znaną wszystkim melodię (np. Sto lat, Kaczuchy) należało zaśpiewać wiersz: Leń, Kaczka-dziwaczka lub Pan Hilary. Nie zabrakło przy tym akcentów tanecznych. Sztuką okazało się wygryzienie w waflu atrybutu bohatera

Impreza rozpoczęła się grą terenową. W poszukiwaniu cytatów z książek uczestnicy musieli pokonać 3-kilometrową trasę.

Biblioteka Publiczna Gminy i Miasta Sianów

Biblioteka na Ciebie czeka!

Ogłoszono konkurs na plakat z hasłem reklamującym bibliotekę. Podczas Nocy odbył się uroczysty finał i ogłoszenie zwycięzców.

Filia Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Kluczborku

bajki, a dla niektórych – w dobie Wikipedii – wyszukanie podanych haseł w encyklopediach, słownikach i przewodnikach. Na emocjonujący finał: szukanie w ciemnościach, tylko przy świetle latarek – ukrytych w szkole zakładek do książek.

Biblioteka Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Gliczarowie Górnym

Jazzowa kawiarnia Biblioteka zamieniła się w klimatyczną kawiarnię z nastrojowym światłem lampek. Przy dźwiękach muzyki jazzowej w wykonaniu nauczyciela

79

80

Dobre praktyki z bibliotek w akcji

z miejscowej szkoły muzycznej bibliotekarze i goście czytali wiersze i fragmenty prozy o nocnej tematyce. M.in. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Norwida, fragmenty Białych nocy Fiodora Dostojewskiego, Nocy w bibliotece Agaty Christie oraz Całego zdania nieboszczyka Joanny Chmielewskiej.

Miejska Biblioteka Publiczna w Radzyniu Podlaskim

Niezapomniana lektura W bibliotece odbyła się dyskusja panelowa pod hasłem „Książka, której nie mogę zapomnieć”.

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Gdańsku, Filia w Wejherowie i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Wejherowie

Kalambury literackie Nocni goście podzieleni na grupy zmagali się w kategoriach: postaci literackie, pisarze, tytuły książek.

Biblioteka Publicznego Gimnazjum w Warcie

Noc multimedialna W sali komputerowej uczestnicy tworzyli własne komiksy i książki, poznając i wykorzystując specjalne programy komputerowe: Writecomics. com, Pixton, Storybird, ToonDoo. Biblioteka Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 5 w Żorach

Literackie zagadki Goście wzięli udział w literackich zagadkach, czyli rozpoznawaniu, z jakich znanych książek pochodzą czytane fragmenty powieści, baśni i wierszy.

Filia Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Kluczborku

Nocne oferty specjalne Tej Nocy czytelnicy nie tylko wypożyczali książki wybrane i wyeksponowane w ramach ofert specjalnych: „Rodzinne wypożyczanie książek – Poczytaj mi mamo i tato”, „Wypożycz książki na sesję”, „Wypożycz książkę na weekend”, ale można też było zwrócić długo przetrzymaną książkę bez kary.

Dobranocka dla dorosłych

Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu

Na koniec imprezy dla dorosłych, na dobranoc, „dorosłą” wersję bajki Czerwony Kapturek opowiedział w pełen humoru sposób ubrany w niecodzienny (a raczej nocny) strój znany lokalny dziennikarz.

Miejska Biblioteka Publiczna w Radzyniu Podlaskim

Ja też czytam!

Ważni i lubiani członkowie lokalnej społeczności – aktorka Teatru Witkacego, strażak, policjant, pracownik Tatrzańskiego Parku Narodowego, sędzia, dziennikarz lokalnej gazety mówili i czytali swoje ulubione wier-

Happening z duchami

sze oraz zajmująco i z humorem opowiadali, dlaczego książki są w ich

W pobliskim parku uczestnicy w przebraniach duchów czytali przy la-

życiu ważne i jaki mają wpływ na ich profesję.

tarkach książkę Adama Bahdaja Wakacje z duchami.

Biblioteka Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Gliczarowie Górnym

Gminna Biblioteka Publiczna w Jeziorzanach

81

82

Dobre praktyki z bibliotek w akcji

Kryminał w bibliotece

Kosmos!

Skoro nocna impreza, to kryminały. W bibliotece i okolicach odby-

W Noc Bibliotek zainaugurowano działalność Letniej Galerii Bibliotecznej

ła się gra terenowa śladami autorki powieści sensacyjnych na we-

na dziedzińcu placówki – z leżakami i aktywnościami przygotowanymi przez

soło – Joanny Chmielewskiej. Pomieszczenia biblioteczne zamieniły

koła działające przy bibliotece – było m.in. oglądanie gwiazd przez teleskop

się w miejsca znane z jej książek – można było odwiedzić salon gier,

i… podglądanie życia pszczół.

celę więzienną, pojawili się milicjanci, podejrzani i… nieboszczyk! Na

Miejska Biblioteka Publiczna we Włodawie

gości czekały nocne punkty – stanowiska z zadaniami do wykonania i atrakcjami.

Miejska Biblioteka Publiczna w Słupsku

Alicja i duch biblioteki Przechodniów z wałbrzyskiego rynku w blasku ognia do biblioteki zapraszali Alicja, Szalony Kapelusznik, Królowa Kier i Biały Królik. Gdy słupy ognia zgasły, grupy śmiałków ruszyły na zwiedzanie mrocznych podziemi – niedostępnych na co dzień pomieszczeń biblioteki. Czekały tam na nich strzegące bibliotecznych zbiorów duchy, a niektórzy dostrzegli nawet Złoty Pociąg...

Biblioteka pod Atlantami w Wałbrzychu

Noc z gwiazdą Na czytelników czekała prawdziwa gwiazda – o roli literatury w swoim życiu opowiadał Jerzy Trela. Jagiellonka otworzyła też tej Nocy niedostępny zwykle zabytkowy hol Starego Gmachu i zaprosiła na warsztaty pisma gotyckiego.

Biblioteka Jagiellońska w Krakowie

83

86

Nazwa rozdziału

Planujecie w swojej bibliotece Noc Bibliotek czy inne wydarzenie kulturalne, które przyciągnie wielu gości? Podpowiadamy, skąd wziąć pieniądze na takie działania – jak szukać wsparcia u indywidualnych darczyńców, przygotować aplikację do konkursów grantowych czy wykorzystać inne sposoby pozyskiwania funduszy.

DOBRY POMYSŁ NA DOBRY POCZĄTEK To, czym będziemy się zajmować, fachowo nazywane jest fundraisingiem. Fundraising to nie jest wyłącznie zdobywanie pieniędzy. To proces poszukiwania wsparcia dla swoich pomysłów. Nie zaczyna się on ani nie kończy na napisaniu wniosku czy sformułowaniu prośby o dofinansowanie. To sekwencja działań prowadzących od pomysłu do osób i instytucji, które w niego uwierzą i wesprą nasze starania.

Pomysł na akcję Noc Bibliotek już jest. Na pewno macie też mnóstwo własnych szczegółowych pomysłów, jak tę noc zorganizować w waszej lokalnej społeczności. Sprawdźcie, czy pokazują one, że projekt jest: •

ważny – jego celem jest rozwiązanie ważnego problemu w waszej społeczności (np. małej liczby aktywnych czytelników waszej biblioteki)

•

skuteczny – przyniesie wymierny efekt, który można zademonstrować i zmierzyć ;

•

konkretny – wiadomo, co i kiedy się wydarzy w projekcie;

•

realistyczny – zaplanowane działania jesteście w stanie wykonać w określonym czasie;

•

aktualny – „na czasie” – odnosi się do aktualnych problemów (np. niskiego poziomu czytelnictwa w Polsce); Jak promować lokalną Noc Bibliotek i inne akcje w bibliotece

87

88

Jak zdobyć środki na projekty i wydarzenia, czyli ABC foundrisingu

•

odpowiednio zaadresowany – dopasowany do potrzeb odbiorcy;

wolontariat wpisany w swoje cele –biblioteka może zapewnić miejsce

•

wyważony – skala zakładanych działań jest odpowiednia do wa-

i odbiorców potrzebnych do realizacji tego pomysłu. A może w zamian

szych –biblioteki i sponsora możliwości.

za wsparcie zaproponować firmie ciekawy wieczór integracyjny dla

rodzin, warsztaty dla dzieci pracowników? Taka oferta może znacznie

Jeżeli wasz pomysł na działania spełnia te kryteria – jesteście na

bardziej przypaść do gustu działowi HR, który poszukuje nowych roz-

dobrej drodze. Teraz sprawdźcie, czego będziecie potrzebować, żeby

wiązań i nietypowych metod motywacyjnych dla pracowników.

wprowadzić swój plan w życie. Pomyślcie o niezbędnych zasobach –

Pamiętajcie, że znacznie łatwiej będzie uzyskać od firmy wsparcie,

jakich rzeczy, miejsc i zaangażowania których osób potrzebujecie? Za-

które nie pociąga za sobą kosztów, np. od firmy transportowej może-

notujcie to sobie, a następnie zastanówcie się, czy możecie wskazać

cie otrzymać możliwość zorganizowania darmowego przewozu gości

instytucje, miejsca, osoby czy firmy, które dysponują tymi zasobami. Pa-

czy uczestników, od wydawnictwa – książki na nagrody, od hurtowni

miętajcie, że na początek znacznie łatwiej uzyskać pomoc bezgotówko-

papierniczej – materiały potrzebne na warsztaty. Taka jednorazowa po-

wą. Dlatego zacznijcie od swoich kontaktów, wykorzystajcie znajomości

moc niewiele daną firmę kosztuje, a może jej przynieść wiele korzyści

i nawiązaną wcześniej współpracę. Poszukujcie sojuszników wśród czy-

wizerunkowych.

telników. Każdy, najdrobniejszy kontakt może okazać się cenny w procesie pozyskiwania funduszy.

Znacznie trudniej jest uzyskać konkretne dofinansowanie od sponsora. Aby pozyskać nowych darczyńców – zarówno indywidualnych, jak też instytucjonalnych, należy do nich w jakiś sposób dotrzeć. Naj-

Sponsoring, czyli handel wymienny

popularniejszą formą nawiązywania nowych kontaktów jest wysyłanie

Instytucje i osoby, do których się zwrócicie o pomoc, też mają swoje

listów sponsorskich. To, co trzeba o tej formie wiedzieć i na co się

potrzeby, motywacje, cele i wymagania. Musicie je poznać i zastanowić

przygotować, to fakt, że na dziesiątki wysłanych listów może przyjść

się, czy jesteście w stanie spotkać się gdzieś w „połowie drogi”. Fundra-

do nas jedna odpowiedź lub nie przyjdzie żadna. Dlatego warto szukać

ising to handel wymienny. Instytucje dadzą wam pieniądze czy wsparcie,

kontaktów bezpośrednich. Nawiązywać znajomości i relacje z czytelni-

jeżeli wpiszecie się w ich cele i oczekiwania. Firmy podzielą się swoimi

kami, sprawdzać, czy są oni w stanie nam pomóc dotrzeć do konkret-

zasobami, jeżeli będą miały z tego wymierne korzyści.

nej firmy, instytucji. Taki bezpośredni kontakt może zaprocentować.

Dlatego, starając się o sponsora, w pierwszym rzędzie zadbajcie o jego potrzeby. Zastanówcie się, co jesteście w stanie mu zaofero-

Stajemy się mniej anonimowi, mamy gwarancję, że nasz list trafi do rąk adresata.

wać. Nie myślcie standardowo! Logo na stronie biblioteki czy roll-up

Po jakimś czasie od wysłania listu/e-maila warto dodatkowo za-

ustawiony na scenie w czasie organizowanej przez bibliotekę imprezy

dzwonić do naszego potencjalnego darczyńcy. Prosimy wówczas po

nie musi stanowić podstawy oferty. Może poza tym warto zapropono-

potwierdzenie otrzymania naszej oferty i możliwość umówienia spo-

wać coś mniej typowego, np. udział pracowników firmy w wydarzeniu

tkania. Jeżeli to nam się uda – szanse na pozyskanie nowego sponsora

– czyli wyjść z ofertą wolontariatu pracowniczego? Wiele firm ma taki

znacznie wzrastają.

89

90

Jak zdobyć środki na projekty i wydarzenia, czyli ABC foundrisingu

Przy przygotowaniu się do spotkania warto pamiętać, że tu także liczy się czas – wy macie do powiedzenia wiele, ale uszanujcie czas sponsora.

Wyczerpujące informacje na ten temat znajdują się na stronie poradnik. ngo.pl/zbiorki_publiczne

Zwykle nie ma on go zbyt wiele i nie będzie chciał wysłuchiwać długich

jednorazowa darowizna – jedna z najczęstszych form wspierania pro-

opowieści i wdawać się w szczegóły. Nie warto się nastawiać na godzinną

jektów społecznych, kulturalnych i charytatywnych. Darczyńca wspiera

rozmowę o misji, celach i wartościach. Spotkanie z potencjalnym darczyńcą

inicjatywę jednorazową wpłatą, bez żadnych deklaracji na przyszłość. Ty-

powinno być doskonale przygotowane (oferta sponsorska) oraz profesjo-

pową formą jednorazowej darowizny jest wpłata na np. Wielką Orkiestrę

nalnie przez was poprowadzone. Mimo iż to wy przychodzicie do biura

Świątecznej Pomocy.

darczyńcy, również wy jesteście odpowiedzialni za przebieg i charakter

wpłaty członkowskie – to także istotna forma finansowania projek-

spotkania. Na spotkanie przygotujcie gotową ofertą sponsorską, czyli pro-

tów. Może warto pomyśleć o założeniu stowarzyszenia, które pobierało-

pozycję, co za ile możecie darczyńcy zaoferować. Można przygotować od

by regularnie drobne wpłaty od swoich członków na działania. Z badań

razu cały pakiet sponsorski, który zależnie od wpłaconej na nasze konto

wynika, że jest to najczęstsza forma finansowania działań polskich orga-

kwoty będzie zawierał konkretną ofertę, np. od umieszczenia logo na mate-

nizacji pozarządowych.

riałach promocyjnych projektu, do udziału np. w jury konkursu i możliwości współdecydowania o wydarzeniu.

PRZYKŁAD

Podstawową zasadą na spotkaniach ze sponsorem jest elastyczność.

Wojewódzka i Miejska Biblioteka im. C. K. Norwida w Zielonej Górze

Negocjujcie, nie upierajcie się przy swojej wizji. Może się okazać, że przyj-

organizuje akcję sprzedaży „cegiełek”, które mają sfinansować zakup

dziecie prosić o pieniądze, a wyjdziecie z nowym sojusznikiem, który co

nowości wydawniczych. Wpłaty są małe, w wysokości 2 – 3 złotych, ale

prawda nie przekaże na wasze konto ani grosza, ale wesprze akcję or-

zachęcani są do nich wszyscy czytelnicy. „Cegiełki” dla samych bibliote-

ganizacyjnie, przysyłając ludzi i sprzęt do pracy. Starajcie się nie odma-

karzy i bibliotekarek nie są niczym nowym. W Polsce pojawiły się po raz

wiać i korzystajcie z dobrej woli przedstawicieli firm. Może zacząć się od

z inicjatywy Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich. Biblioteki nie traktują

przekazania ryzy papieru, a po kilku latach dojść do stałego finansowania

tych wpłat jako istotnego źródła przychodów, jednak wpłacane sumy

waszych działań.

są coraz większe. W 13 zielonogórskich filiach zebrano łącznie 14 tys.

Oprócz firm i instytucji, do których możecie udać się z prośbą o dofinansowanie wydarzenia w bibliotece lub po innego rodzaju wspar-

zł. To wystarczy na zakup książek, ale także na organizację warsztatów i spotkań dla czytelników.

cie (rzeczowe, usługowe), istnieje szereg narzędzi fundraisingowych, które można wykorzystać w poszukiwaniu funduszy od osób indywidualnych.

Warto je także rozważyć: zbiórki publiczne – obecnie ich organizacja pod względem formalnym została uproszczona. Najpopularniejszą formą jest anonimowa zbiórka na terenie biblioteki lub sprzedaż cegiełek (wymaga zgłoszenia jako zbiórka).

Fundraising internetowy Do pozyskiwania funduszy od osób prywatnych świetnie nadaje się internet. Sieć pozwala nam nie tylko na promocję naszego wydarzenia, ale także na nawiązywanie niezwykle cennych sojuszów i sieci znajomości.

Ważne, aby pamiętać o kilku ważnych zasadach:

91

92

Jak zdobyć środki na projekty i wydarzenia, czyli ABC foundrisingu

1. Bądźcie widoczni. Informacja o możliwości dofinansowania oraz nu-

6. Proponujcie inne możliwości wsparcia, np. jeżeli ktoś nie może wes-

merze konta, na które można dokonywać wpłat wspierających wasze

przeć akcji finansowo, będzie mógł włączyć się w działania na zasa-

działania, powinna pojawić się w kilku miejscach: na stronie inter-

dach wolontariatu.

netowej, ale także na profilu FB lub blogu działania, w stopce maila każdego z organizatorów wydarzenia, w materiałach informacyjnych

(na podstawie: 11 złotych rad fundraisingu internetowego, Instytut Fundraisingu www.instytutfundraisingu.pl)

2. Dawajcie swoim darczyńcom różne możliwości wpłaty na wasze konto.

Część z nich wybierze przelew tradycyjny, część przelew internetowy

PRZYKŁAD

i skopiuje dane z waszej strony, dla części najłatwiejszy będzie przelew

Informacje o sponsorach i darczyńcach zaprezentowała na swoich stro-

online za pośrednictwem portali typu przelewy24.pl czy platnosci.pl.

nach Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu. Wygląda to imponująco

Przy numerze konta powinny się pojawić wszystkie informacje ułatwia-

i zachęca do dalszych wpłat: http://lib.amu.edu.pl (zakładka Sponso-

jące dokonanie szybkiego przelewu.

rzy). Powiatowa Miejska Biblioteka w Gniewie opublikowała na swojej stronie ofertę sponsorską, przygotowując specjalny pakiet dla: sponsora

3. W miarę możliwości upraszczajcie jak najbardziej dokonanie wpłaty,

generalnego, głównego i sponsora: www.bibliotekagniew.pl/oferta-dla-

np. proponując gotowe kwoty do przekazania. Stworzenie takiego

-sponsorow.html

mechanizmu wymaga odpowiedniego zaplecza technicznego strony,

ale jeśli wasza biblioteka planuje więcej działań, może warto w takie

Crowdfunding,

rozwiązanie zainwestować. Przykład takiego mechanizmu ułatwiają-

czyli finansowanie społeczne

cego wpłatę znajdziecie na stronie PAH: www.pah.org.pl/wspieraj

W sieci znajdziecie także z łatwością bezpłatne narzędzia do prowadzenia zbiórek pieniężnych, które ułatwią ci pracę i poszerzają grono

4. Na stronie publikujcie informacje (najlepiej w formie graficznej) pre-

odbiorców. Jednym z nich jest crowfunding, czyli finansowanie spo-

zentujące sposób wykorzystania pozyskanych środków. Pokazujcie

łeczne, które opiera się na pozyskiwaniu dużej liczby jednorazowych

różne źródła finansowania i wskazujcie, na co konkretnie jeszcze

drobnych wpłat, dokonywanych przez osoby, które interesują się pro-

brakuje pieniędzy.

jektem. W tym wypadku wpłaty są na tyle drobne, że nie stanowią dużego wyzwania finansowego dla darczyńcy (5 – 15 zł), ale musi być

5. Chwalcie się darczyńcami – o ile oni sami tego chcą. Prezentujcie

ich odpowiednio dużo, żeby projekt uzyskał odpowiednią pulę środ-

instytucje, które was wsparły, sponsorów prywatnych. Może któryś

ków. Finansowanie społeczne jest pomocne w poszukiwaniu funduszy

z nich napisze dla was rekomendacje bądź nagra krótki wywiad, który

na bardzo konkretny cel (realizacja przedstawienia, filmu, urządzenie

będziecie mogli zamieścić na stronie?

wystawy, wydanie książki).

93

94

Jak zdobyć środki na projekty i wydarzenia, czyli ABC foundrisingu

Zbiórki społecznościowe prowadzone są za pośrednictwem spe-

dziecięcą wyobraźnię za pomocą klocków Lego Mindstorms. W biblio-

cjalnych portali. Takie portale maja bardzo przejrzysty układ i dokładny

tece miały odbyć się warsztaty dla najmłodszych z robotyki. Środki

regulamin. Każdy z łatwością może z nich skorzystać. Wystarczy dobrze

niezbędne do realizacji projektu zbierane były metodą crowdfundingo-

opisać swój projekt i go zareklamować, najczęściej zamieszczając krót-

wą – na Portalu Finansowania Społecznościowego Fundujesz.pl – skie-

ki film o planowanych działaniach. Można pomyśleć także o drobnych

rowanego do organizacji pozarządowych.

Przykladowe polskie portale crowdfundingowe

prezentach – niespodziankach dla osób, które zdecydują się wpłacić na nasze konto pieniądze (mogą to być torby, zakładki, książki). Lub o mniej typowych usługach, np. oprowadzanie po mieście. Warto zaplanować

•

wspieramkulture.pl

kilka takich niespodzianek dla swojej kampanii.

•

polakpotrafi.pl

Hasło projektu, na który chcecie zebrać pieniądze, musi opierać się

•

myseed.pl

na prostym i krótkim przekazie (promocyjny teledysk, jasno określone

•

wspieram.to

cele, czytelna i chwytliwa misja). Jak strona jest już gotowa – potrzeb-

na jest promocja. I tu przydadzą się znajomi i media społecznościowe.

Konkursy grantowe, czyli piszemy wniosek

Pomocne jest zaangażowanie w promocję jak największej liczby osób –

Pozyskanie funduszy od sponsorów indywidualnych i instytucjonalnych

jeśli każda wyśle do swoich znajomych wiadomość z linkiem do zbiórki,

to najlepsza forma finansowania projektów. Zwykle takie wpłaty nie są

dotrze ona do naprawdę dużego grona.

obwarowane wieloma wymogami. „Sprzedaliśmy” nasz pomysł, spodo-

Każda zbiórka musi mieć określony pułap, dopiero, jak go osiągniecie –

bał się sponsorowi, umówiliśmy się na jakąś formę wymiany usług i teraz

otrzymacie pieniądze, które wpłacają darczyńcy. Na przykład: chcecie

możemy dysponować wpłaconą kwotą zgodnie z potrzebami. Inaczej to

zebrać 10 000 zł i minimalna kwota (pułap), która uczyni zbiórkę sku-

wygląda w przypadku funduszy pozyskanych z grantów. Tu obowiązują

teczną, to 5 000 zł. Kwoty pułapów zbiórek są obowiązkowe i ustalane

nas regulaminy, terminy rozliczeń, kontrole i wiele innych obwarowań.

na portalach. Jeżeli zbiórka nie dojdzie do skutku, wpłacone środki tra-

Jednak może się okazać, że jedynie taka forma dofinansowania na-

fiają z powrotem do darczyńców.

Pamiętaj, że portale crowdfundingowe pobierają za swoje usługi prowizje – ich wysokość zależy od sumy dofinansowania oraz długości trwania akcji.

szego projektu jest dostępna. Mimo dużej konkurencji w kolejce po granty mamy szansę je uzyskać. Wystarczy jedynie dobrze napisać wniosek… i trochę szczęścia.

Macie już za sobą pierwsze próby pisania wniosków? Zmierzyliście się z formularzami o dofinansowanie przygotowanymi przez instytucje

PRZYKŁAD

grantowe? Wystraszyły Was tabelki, zbiurokratyzowany język i długie

Miejska Biblioteka Publiczna w Jaśle w partnerstwie z wolontariuszami

regulaminy? Nie wiecie, jak się do tego zabrać?

programu „PROJEKTOR – wolontariat studencki” – studentami Poli-

Mamy dla was kilka dobrych i praktycznych wskazówek, które na

techniki Rzeszowskiej, chciała zrealizować ciekawy projekt – pobudzić

pewno ułatwią życie. Pamiętajcie – nie wygrywa tylko ten, kto nie gra!

95

96

Jak zdobyć środki na projekty i wydarzenia, czyli ABC foundrisingu

Jak w każdym konkursie – istnieje szansa, że to właśnie wasza aplika-

projektu, należy upewnić się, czy uda się pogodzić termin rozliczenia

cja uzyska dofinansowanie. Oczywiście jest duża konkurencja i może

grantu z planowanymi działaniami. Swój projekt najlepiej rozpocznijcie

się wydawać, że konkursy o dofinansowanie bardziej przypominają grę

po terminie wyników aplikacji (taką datę zapisz w harmonogramie).

Partnerzy. W części konkursów wymagane są – już na etapie aplika-

w ruletkę, ale może tym razem to wam się uda?

Mamy dla was pierwszą i najważniejszą radę – czytajcie uważnie

cji –listy intencyjne z potencjalnymi partnerami. W niektórych – tylko

regulaminy! Tu zapisane będą wszystkie elementy, na które musicie

pisemna deklaracja w samym formularzu. Niektóre konkursy nie wyma-

zwrócić szczególną uwagę, aplikując o dofinansowanie:

gają formalnego określenia partnerów.

Mimo że konkursy grantowe przygotowywane są przez wiele insty-

Termin składania wniosków Kto może ubiegać się o dofinansowanie ( część dotacji przeznaczona

tucji, zazwyczaj formularze (najczęściej w wersji elektronicznej) zawie-

jest tylko dla stowarzyszeń i fundacji, część – adresowana jest także do

rają podobne elementy. Warto je poznać i poćwiczyć ich opracowanie.

szkół czy grup nieformalnych)

Coraz więcej formularzy grantowych ma także określoną liczbę znaków

Kwoty dofinansowania, a w szczególności – wysokość wkładu wła-

w poszczególnych polach tabeli. Co to oznacza? Trzeba poćwiczyć zwię-

snego. Wkład własny to środki, które w dniu rozpoczęcia projektu

złe pisanie krótkimi, logicznymi zdaniami oraz wybór i redakcję najważ-

powinny znajdować się na koncie organizacji i być przeznaczone na

niejszych informacji.

Podstawowe elementy formularza aplikacyjnego:

dany projekt. Limity tych środków zazwyczaj są sztywno określone w regulaminie i wynoszą od 5 do nawet 50% całej kwoty projektu.

•

syntetyczny opis projektu

Wkładem własnym mogą być pieniądze z innych dotacji na projekty

•

cele i rezultaty projektu

spójne merytorycznie lub koszty wynajmu sali, a nawet darowizny czy

•

opis działań

wyceniona praca wolontariuszy. Jeżeli nie jesteście pewni, czy dany

•

harmonogram projektu

koszt może być wkładem własnym do projektu, upewnijcie się, wysy-

•

budżet.

łając pytanie do grantodawcy.

Za co grantodawca zapłaci – czyli koszty kwalifikowalne i niekwali-

Syntetyczny opis projektu

fikowalne. Niektóre regulaminy zawierają szczegółowe tabele kosztów

Pamiętajcie, że ekspert, który otrzyma wasz wniosek do sprawdzenia i za-

kwalifikowanych, inne – tylko ogólne wskazówki. Na początek należy

opiniowania, nie będzie miał czasu ani ochoty na lekturę elaboratu. Chce

upewnić się, czy z grantu będzie można pokryć takie koszty (typowe

szybko i sprawnie zapoznać się z najważniejszymi elementami projektu

przy działaniach kulturalnych) jak: honorarium eksperta, koszty koordy-

– sprawdzić, czy w ogóle nadaje się on do dalszej, bardziej szczegółowej

nacji, poczęstunek, zakup materiałów papierniczych, transport.

i głębszej oceny. Dlatego warto dłuższą chwilę poświęcić na syntetycz-

Terminy realizacji działań. Warto pamiętać, że termin złożenia wnio-

ny opis projektu – to jego wizytówka, dzięki której może przejść przez

sku może być odległy od daty ogłoszenia wyników konkursu. Niestety

pierwsze sito. Zastanówcie się, czy czytając twój opis, możesz bez pro-

zdarza się, że wyniki publikowane są z opóźnieniem. Określając zakres

blemu odpowiedzieć na pytania: O co chodzi w projekcie? Co jest w nim

97

98

Jak zdobyć środki na projekty i wydarzenia, czyli ABC foundrisingu

najważniejsze? Co go wyróżnia? Co się wydarzy? Do kogo jest skierowany

i a waszymi potrzebami wymaga niejednokrotnie długich dyskusji, ale

i z kim (partnerzy) robiony? Jaki będzie efekt działania? A to wszystko

także – przynosi nowe pomysły działań, poszerza obszar aktywności

w 3-5 mocnych zdaniach. Jeżeli oceniający znajdzie szybko i łatwo od-

projektowej, stawia inicjatorów zadania przed koniecznością poszuki-

powiedź na te pytania – będzie nad waszym wnioskiem pracował dalej.

wania nowych rozwiązań.

Cele projektu

Rezultaty projektu – twarde i miękkie

To trudny i żmudny etap pracy nad projektem. Cele powinny być znane

Rezultaty projektu dzielą się na:

na początku, ale opisywane na samym końcu. Warto je od razu pogru-

•

nych książek, użytkowników strony internetowej itp. ​

pować na te bardziej ogólne i te szczegółowe (operacyjne), na odnoszące się do wiedzy, umiejętności, postaw i do kolejnych grup odbiorców.

ilościowe, czyli liczby: liczba uczestników spotkania, wypożyczo-

•

jakościowe: przyrost wiedzy, kompetencji, umiejętności, opis zmia-

Dobrą praktyką jest także wymienianie celów i od razu wskazywanie

ny, jaka dokonała się dzięki podjętym działaniom, np. wzrost zain-

sposobów ich realizacji. Pamiętajcie, że recenzenci czytają wiele wnio-

teresowania młodych ludzi czytaniem – mierzone dzięki analizie

sków. Każdy zawiera podobne cele, często bardzo ogólnikowe. Jeżeli

liczby wypożyczeń, wydanych kart bibliotecznych itp.

w waszym wniosku znajdą od razu odpowiedź na pytanie, jak dany cel będzie realizowany – podziała to na waszą korzyść. Starajcie się też

Wszystkie podawane rezultaty: ilościowe i jakościowe w projekcie,

dawać nieco szczegółów w opisie, aby potwierdzić nasze profesjonal-

muszą być mierzalne. W aplikacji warto podać sposób mierzenia rezul-

ne przygotowanie. Tworząc w ten sposób opisy do celów, sprawdzacie

tatów projektu np. analiza ankiety wstępnej (pre-ewaluacja) i ankiety

także, że „nie puszczamy słów na wiatr”, a wasze cele są SMART, czyli:

przeprowadzonej po projekcie (post-ewaluacja), test wiedzy, obserwa-

Specific – konkretne, Measurable – mierzalne,

cja, analiza wzrostu liczby czytelników w lokalnej bibliotece itp.

Bywa także, że w formularzu aplikacyjnym trzeba podać efekty

Achievable – możliwe do zrealizowania,

rzeczowe projektu – to liczba wszystkich materiałów/ produktów, które

Realistic – realistyczne,

pozostają po projekcie. Przykład efektów rzeczowych projektu: publika-

Time-bound – określone w czasie.

cja 25 artykułów na stronie internetowej biblioteki czy 200 egzemplarzy broszury promującej czytanie i wydarzenia w bibliotece.

Cele powinny także być spójne z celami konkursu grantowego (zapisanymi w regulaminie!). Dopasowanie celów waszych działań do wy-

Opis działań

magań grantodawcy wymaga trochę pracy. Na pierwszy rzut oka często

To zwykle najbardziej obszerny fragment wniosku. Powinien być przede

wydaje się, że cele konkursu tylko w niewielkim stopniu pasują do tego,

wszystkim: konkretny, rzeczowy, pokazujący zarówno sposób realiza-

co chcielibyśmy zrobić lub są tak ogólne, że ciężko się do nich od-

cji, metody, ale także skalę przedsięwzięcia. Warto projekt podzielić

nieść. Szukanie części wspólnych pomiędzy wymaganiami grantodawcy

na działania. Taki podział będzie od razu pomocny, np. przy konstrukcji

99

100

Jak zdobyć środki na projekty i wydarzenia, czyli ABC foundrisingu

harmonogramu. Przy każdym zadaniu warto napisać, na czym ono będzie polegało i jakie zasoby będą niezbędne do jego realizacji. Trzeba przedstawić zaplanowaną metodologię, opisać prowadzących, cele działania, efekty, a także ewaluację pracy. Dzieląc opis na zadania, uzyskacie punkty do wskazania w harmonogramie. Natomiast wskazując zasoby niezbędne do realizacji zadania – zarys budżetu. Wpływa to na spójność tych punktów wniosku.

Harmonogram Harmonogram akcji musi być spójny z opisem działań oraz budżetem.

Przy jego przygotowaniu zwróćcie uwagę na: Spójne nazewnictwo – działania opisane we wniosku powinny mieć takie same nazwy w harmonogramie i budżecie, np. jeżeli piszecie o godzinnych warsztatach to nie zamieniajcie nazwy na godzinne szkolenie.

Szczegółowość – starajcie się podawać jak najbardziej konkretne daty (podczas Nocy Bibliotek to akurat nie problem ) oraz miejsca realizacji, jeżeli znacie je na etapie pisania wniosku. Jeżeli jest to niemożliwe, określcie realny przedział czasowy.

Liczby – harmonogram powinien pokazać zasięg i skalę twojego projektu. Zamieszczaj przybliżone wskaźniki np. organizacja godzinnych warsztatów (1 h, 25 uczestników + 2 prowadzących) lub zaprojektowanie i uruchomienie strony internetowej projektu (przewidywana liczba unikatowych użytkowników - 100/m-c).

Jak zaprojektować budżet?

1. Spiszcie wszystkie wydatki przewidywane w zaplanowanych działaniach.

2. Wyceńcie usługi, sprawdźcie, co ile kosztuje – zróbcie mały „wywiad gospodarczy” – telefon do hotelu, instytucji, sprawdzanie cenników, telefon do przyjaciela . To ważny moment pracy nad projektem, dobrze zrobiony wywiad gwarantuje później sprawną realizację projektu, zgodnie z zaproponowanym budżetem.

3. Łączcie pozycje budżetowe według rodzaju kosztów – np. połączcie wszystkie honoraria. Pamiętajcie, że po podpisaniu umowy z grantodawcą zmiany w budżecie są trudne. Zwykle w regulaminie zapisana jest możliwość przesunięć w ramach budżetu o ok 15% między pozycjami (bez konieczności aneksowania umowy). Dlatego im większe pozycje budżetowe, tym łatwiej zarządzać później budżetem.

4. Pokażcie sposób kalkulacji, np. poczęstunek – 600 zł (100 osób x 6 zł). Budżet powinien być szczegółowy, ale nie drobiazgowy. We wniosku nie warto rozpisywać kategorii „poczęstunek” na: napoje, słodycze i owoce, bo takie uszczegółowienie czyni budżet trudnym do analizy. Pamiętajmy, że od oceny naszego kosztorysu zależy ocena naszego wniosku – tak więc przedstawiajmy wszystkie koszty najprościej i najczytelniej jak tylko się da.

Budżet

Wkład własny

Kiedy przystąpić do przygotowania budżetu projektu? Tak naprawdę od

Prawie w każdym projekcie potrzebny wam będzie tzw. wkład własny

samego początku powinniście, planując wydarzenie, myśleć o jego real-

(zazwyczaj 10% – 50% całego budżetu projektu). Wkład są to pienią-

nych kosztach. Przygotowywanie szkicu projektu ze wstępnym budżetem

dze, które muszą być przeznaczone na działania w projekcie, uzyskane

pomaga od razu zapanować nad skalą przedsięwzięcia i przewidzieć realne

z innego źródła dofinansowania.

możliwości finansowania. Nie warto poświęcać czasu na nierealne pomysły.

101

102

Jak zdobyć środki na projekty i wydarzenia, czyli ABC foundrisingu

UWAGA! Pieniądze te muszą być wydane i zaksięgowane w czasie realizacji projektu, czyli zgodnie z harmonogramem projektu. Nie mo-

nach jednostek samorządu terytorialnego (np. urzędów miast, marszałków wojewódzkich itd.).

żecie podawać jako wkładu własnego wydatków, które ponieśliście na projekt wcześniej.

Skąd wziąć wkład własny? Podsuwamy kilka możliwych rozwiązań:

FUNDUSZE PUBLICZNE KRAJOWE: - Program Operacyjny Fundusz Inicjatyw Obywatelskich (PO FIO)

•

wpłaty od uczestników

www.fio.pl

•

pozyskanie sponsora

- Programy Ministra m.in. Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodo-

•

część wydatków z budżetu innego projektu powiązanego meryto-

wego: www.mkidn.gov.pl (operatorami tych programów jest m.in.

rycznie, na który uzyskaliśmy dofinansowanie i który realizujemy

Narodowe Centrum Kultury, Instytut Książki, Narodowy Instytut Au-

w tym samym czasie

diowizualny)

•

część honorarium koordynatora (który otrzymuje wynagrodzenie z innego źródła), księgowości, finansów itp.

FUNDUSZE PRYWATNE KRAJOWE (PRZYKŁADY): - Równać Szanse, konkurs organizowany przez Polską Fundację Dzieci

Gdzie szukać aktualnych konkursów grantowych?

Przede wszystkim – skorzystajcie z wyszukiwarek. Najlepszą z nich jest ta prowadzona przez portal NGO.pl (www.ngo.pl). Zapiszcie się na newsletter, a będziecie otrzymywać bieżące informacje o nowych konkursach. Ten portal to także ogromna baza wiedzy na temat prowadzenia projektów, ewaluacji, działań prowadzonych przez ngo w Polsce.

Dobrą wyszukiwarkę zaczął prowadzić także nowy portal Mojepanstwo. pl (https://mojepanstwo.pl/) Konkursy dotacyjne ogłaszane są w ramach funduszy publicznych – lokalnych i krajowych, unijnych i prywatnych. Najważniejsze i najbardziej znane z nich to: FUNDUSZE PUBLICZNE LOKALNE I REGIONALNE: - małe granty i inicjatywy lokalne: informacje o można znaleźć na stro-

i Młodzieży: www.rownacszanse.pl - Akademia Orange, konkurs Fundacji Orange: www.fundacja.orange.pl - Program Dotacyjny Fundacji Bankowej im. Leopolda Kronenberga: www.citibank.pl/poland/kronenberg - Seniorzy w akcji, program dotacyjny Towarzystwa Inicjatyw Twórczych Ę: www.e.org.pl

FUNDUSZE PUBLICZNE UNIJNE DOSTĘPNE W POLSCE: - informacje o Funduszach Europejskich: www.funduszeeuropejskie. gov.pl.

FUNDUSZE PUBLICZNE UNIJNE DOSTĘPNE W UE I WYBRANYCH KRAJACH TRZECICH: - Program Europa dla Obywateli: europadlaobywateli.pl - Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki: visegradfund.org - Kreatywna Europa: kreatywna-europa.eu - Erasmus +: www.erasmus.org.pl

103

104

Jak zdobyć środki na projekty i wydarzenia, czyli ABC foundrisingu

To jedynie przykłady źródeł dofinansowania. Aby nie przegapić okazji, trzeba być na bieżąco, np. przez wspomniane newslettery, które zbierają informacje o pojawiających się konkursach dotacyjnych. Konkursy zwykle ogłaszane są co roku w podobnym okresie. Wystarczy przygotować spis potencjalnych źródeł i śledzić informacje. Zwykle po ogłoszeniu konkursu jest co najmniej miesiąc na przygotowanie aplikacji.

Jak widać, potencjalnych źródeł finansowania projektów i akcji jest sporo. Najlepiej łączyć różne formy pozyskiwania środków i pamiętać, że najważniejsza jest umiejętność „sprzedania” swojego pomysłu i przekonania do niego innych.

105

106

JAK PROMOWAĆ

Udział w dużej, cyklicznej, ogólnopolskiej, nagłaśnianej w centralnych mediach akcji, takiej jak Noc Bibliotek, już sam w sobie jest promocją biblioteki. Dzięki temu zostaniecie łatwiej zauważeni nie tylko przez potencjalnych czytelników, ale też przez partnerów medialnych i finansowych. Ale również wy sami możecie wiele zrobić, by o waszej lokalnej Nocy było głośno w jej sąsiedztwie i by wzięło w niej udział jak najwięcej mieszkańców. Oto wskazówki i pomysły na to, jak wypromować wydarzenia kulturalne.

Cel promocji Na początku warto zadać sobie pytanie o cel waszej akcji promocyjnej.

W przypadku Nocy Bibliotek celem jest oczywiście zachęcenie lokalnej społeczności do wzięcia udziału w tym wydarzeniu i odwiedzenia waszej biblioteki. Celem długotrwałym jest z kolei promocja czytelnictwa oraz

LOKALNĄ NOC BIBLIOTEK I INNE AKCJE W BIBLIOTECE

zachęcenie do częstego korzystania z jej zasobów i oferty kulturalnej (nowości książkowe, dostęp do czasopism i internetu, wieczory autorskie, warsztaty itd.).

Lokalna promocja akcji musi być zaplanowana – działania powinny być odpowiednio rozłożone w czasie i najlepiej powiązane tematycznie.

Do kogo skierowana jest kampania promocyjna, czyli ustalacie grupę docelową Na początku zastanówcie się, do kogo kierujecie wasze działania. Zadajcie sobie pytanie: Kto powinien wiedzieć o akcji i jak może z niej skorzystać?

108

Jak promować lokalną Noc biblotek i inne akcje w bibliotece

Odpowiedzcie też na pytania:

Pamiętajcie, żeby zawsze podawać komplet informacji, tzn. co,

•

Kim są nasi odbiorcy i gdzie mieszkają?

gdzie, kiedy, dlaczego. Unikajcie żargonu zawodowego i zbyt wielu

•

W jakim są wieku?

przymiotników.

•

Co robią na co dzień?

•

Jakie wartości są dla nich ważne?

•

W jakich miejscach najczęściej bywają?

•

Czy mają dostęp do mediów (jeśli tak, to do jakich najczęściej)?

•

Czy korzystają z internetu, a jeśli tak, to na jakie portale mogą zaglądać?

Dzięki przyjrzeniu się grupie docelowej, będziecie mogli dopasować

do niej zarówno formę materiałów, jak i język, którym będziecie się posługiwać. Inaczej przecież zwrócicie się do seniorów, a inaczej do dzieci, nastolatków czy ich rodziców.

Zastanówcie się, za pomocą jakich mediów najlepiej dotrzeć do wskazanych osób – przez plakaty, ulotki, internet, inaczej?

Planowanie w czasie Przede wszystkim zajrzyjcie do kalendarza. Akcję promocyjną najlepiej zaplanować już podczas planowania samego przebiegu projektu. Chodzi o to, żeby wasi potencjalni uczestnicy od początku wiedzieli, co robicie. Działania, które wymagają promocji z wyprzedzeniem, to np. zgłoszenia uczestników, poszukiwanie wolontariuszy, twórców i ekspertów do współpracy.

Jeśli zakładacie organizację flash mobu albo happeningu, potrzebujecie czasu na zebranie uczestników i ew. zaplanowanie prób. Zastanówcie się również, ile czasu potrzeba na wydrukowanie materiałów promocyjnych i założenie strony internetowej, blogu, nagranie spotu reklamowego itp.

Oczywiście podczas samej realizacji akcji również dbajcie o jej dobry wizerunek, np. zamieszczając na bieżąco ciekawe relacje. Mogą to być zdjęcia i opisy, ale również różnego rodzaju prezentacje, filmy itd.

Skuteczna komunikacja. Mówcie językiem korzyści

Co się z tym wiąże – pamiętajcie o dokumentowaniu waszych dzia-

Aby promocja była skuteczna, warto wyraźnie zaznaczyć:

łań. Strony internetowe czy blog to przydatne zasoby i źródła do ko-

Czego oczekujecie od waszych odbiorców. Dlatego w materiałach

lejnych projektów. Po zakończeniu wydarzenia zastaną wam także kon-

promocyjnych piszcie: „przyjdź”, „sprawdź”, „zobacz”, „wysłuchaj”, „obej-

takty do różnych instytucji, dziennikarzy itd. Możecie je z powodzeniem

rzyj”, „podziel się opinią” itp. Każdy komunikat promocyjny powinien

wykorzystać w przyszłości.

kończyć się apelem.

Jakie korzyści odniosą wasi uczestnicy. Dlaczego? Gdyż odbiorców przede wszystkim interesuje odpowiedź na pytania: Z czego będzie

Dostosujcie wasze działania promocyjne do środków i sił, którymi dysponujecie. Jeśli wiecie na pewno, że czegoś nie zdobędziecie, nie róbcie niczego na siłę.

można skorzystać? Gdzie przyjść? Co zobaczyć? Czego się dowiedzieć?

Postawcie na angażujące, niesztampowe działania promocyjne – ich

Co można przeczytać? Do czego będzie można mieć dostęp? To są wła-

odbiorcy tego samego będą się spodziewać po właściwym wydarzeniu

śnie konkretne korzyści z projektu.

i chętniej wezmą w nim udział.

109

110

Jak promować lokalną Noc biblotek i inne akcje w bibliotece

Jak promować swoje działanie w mediach?

Podstawowa forma kontaktu z dziennikarzami to informacja prasowa.

Co powinna zawierać?

Tytuł: Najlepiej nazwa wydarzenia.

Nagłówek (lead): Podstawowe informacje: kto, co, kiedy, kto jest organizatorem imprezy, najważniejsza myśl, to, co najbardziej przyciąga w wydarzeniu. Nagłówek powinien zachęcać do czytania dalej.

Rozwinięcie: Zwięźle opisujecie nie tylko to, co się będzie działo, ale też piszecie, dlaczego uważacie, że ta akcja jest tak ważna, dlaczego ją organizujecie, co jest w niej wyjątkowego.

Osoba do kontaktu: w kolejnym akapicie podajecie adres miejsca, czas, godziny otwarcia i koniecznie dane osoby do kontaktu (imię i na-

wysyłajcie maile pojedynczo. Powinny być krótkie i treściwe, aby zachęcić do zapoznania się ze szczegółami wydarzenia. Dodając załączniki, starajcie się, aby nie były za ciężkie.

Nie bójcie się przypomnieć o sobie. Kilka dni po wysłaniu informacji prasowej (jeśli nie otrzymaliście odpowiedzi), warto zadzwonić do redakcji i upewnić się, czy informacja dotarła oraz czy zostanie wykorzystana. Możecie też poprosić o kontakt do dziennikarza zajmującego się danym tematem i zadzwonić bezpośrednio. Podczas rozmowy koniecznie wspomnijcie, czego dotyczy wasza informacja prasowa. Jeśli nie przeczytano jeszcze wiadomości, zapytajcie, czy możecie ją przesłać ponownie i umówcie się, kiedy możecie znów się skontaktować w tej sprawie.

zwisko, e-mail, telefon, stronę z informacjami o akcji).

Przykładowy nagłówek (szablon):

Materiały promocyjne

•

KTO? – Biblioteka w… (nazwa miejscowości)

Spójne graficznie materiały promocyjne akcji Noc Bibliotek powinniście

•

CO ROBI? – zaprasza na… np. na Noc Bibliotek

pobrać ze strony: www.nocbibliotek.org Pozwoli to łatwo również wi-

•

KIEDY? – 4 czerwca 2016 r.

zualnie wpisać lokalne wydarzenie w imprezę ogólnokrajową, promowa-

•

GDZIE? – w Szkole nr 1/w bibliotece szkolnej/ publicznej

ną przez głównych organizatorów w centralnych mediach.

nr 2/w innym miejscu •

Dostosowane do waszych potrzeb materiały promocyjne (np. plaka-

JAK? – dzięki wsparciu…. (CEO, burmistrza, wójta, pana Kowal-

ty, ulotki) powinny zawierać kilka ważnych elementów:

skiego itp.)

•

nazwę imprezy

Informację prasową najlepiej wysłać bezpośrednio do dziennikarza,

•

hasło zachęcające do wzięcia udziału

który zajmuje się danym tematem, np. kulturą lub do odpowiedniego

•

logo

działu w wybranej redakcji. Jeśli wydarzenie ma przyciągnąć głównie

•

dokładną datę, godzinę i miejsce rozpoczęcia imprezy

lokalną społeczność, postawcie na lokalne media – gazety, rozgłośnie,

•

kontakt (adres e-mail, numer telefonu) do lokalnych organizatorów.

telewizję, portale. Możecie też wysłać zapytanie do redakcji głównej,

W promocję waszej biblioteki trzeba angażować się nie tylko przy

z prośbą o podanie odpowiedniego kontaktu. Stwórzcie zawczasu swoją

okazji konkretnych akcji, jak Noc Bibliotek, ale regularnie, przez cały rok.

własną bazę kontaktów. Gdy przekazujecie wiadomość kilku redakcjom,

Oto konkretne pomysły na promocję.

111

112

Jak promować lokalną Noc biblotek i inne akcje w bibliotece

Gazetka biblioteczna – umieszczajcie w niej recenzje i rankingi książek, nowinki z życia biblioteki, słowem – wszystko to, co chcielibyśmy zaprezentować czytelnikom i co sprawi, że będą do niej regularnie zaglądać.

Zmiany wizualne – zmodernizowanie logotypu, systemu oznaczeń, tabliczek firmowych, zadbanie o jednolitą kolorystykę materiałów promocyjnych i dokumentów. Wraz z tym krokiem możecie też wprowadzić gadżety promocyjne, np. ołówki czy zakładki.

Regularne organizowanie różnego rodzaju lokalnych spotkań, imprez, wystaw, wieczorów autorskich , debat, paneli dyskusyjnych. Prowadźcie warsztaty literackie czy książkowe kluby dyskusyjne – wszystkie te aktywności kreują wizerunek biblioteki jako miejsca, w którym cały rok coś ciekawego się dzieje.

Najpopularniejszymi platformami, na których można założyć blog są Blogger, Blox czy Wordpress.

Dobrze, jeśli biblioteka posiada profil czy kanał na portalu społecznościowym. Najpopularniejsze to Facebook, Twitter, Youtube, Instagram (więcej o promocji w mediach społecznościowych piszemy dalej).

Możecie spróbować nawiązać współpracę z popularnymi portalami poświęconymi literaturze, np. Lubimy czytać czy Biblionetka.

Promowanie konkretnego wydarzenia •

terze.

•

rzenie wydarzenia czy specjalnego fanpage’u konkretnej akcji

lokalne rocznice i święta, bierzcie aktywny udział w ich przygotowaniu. nerów do wsparcia waszych akcji.

w waszej bibliotece; •

mi, informować czytelników o postępach w projekcie. Jest to

Jest to świetne miejsce do zamieszczania informacji praktycznych (dane

też sposób na żywy kontakt i lepsze poznanie potencjalnych

kontaktowe, informacje o nowościach), jak i tych z życia biblioteki (akksiążki i literatury w Polsce i na świecie);

uczestników wydarzenia.

•

strony. Założenie go jest bardzo proste, a efekty mogą być zaskakujące! O ile więc strona ma wymiar przede wszystkim informacyjny, blog może stać się medium, dzięki któremu bibliotekarz piszący notki wejdzie w bardziej bezpośredni kontakt z komentującymi je czytelnikami.

Marketing szeptany – polecajcie i zachęcajcie do uczestnictwa znajomych. Mówi się, że to najskuteczniejsza metoda promocji,

Mówiąc o stronie internetowej, należy wspomnieć też o prowadzeniu blogu. Może stanowić on zamiennik lub uzupełnienie oficjalnej

Założenie blogu poświęconego wydarzeniu. Możecie publikować recenzje książek, dzielić się inspiracjami i dobrymi rada-

Strona internetowa to często wizytówka całego przedsięwzięcia.

tualności, harmonogram prowadzonych zajęć, wiadomości ze świata

Aktywność na portalach społecznościowych, gdzie regularnie informujecie o waszych dotychczasowych osiągnięciach, utwo-

Zaproście do współpracy miejscowe władze, wspólne obchodźcie Takie działania pomogą wam w przyszłości, szczególnie w szukaniu part-

Plakat, ulotki, wlepki – przygotowane ręcznie albo na kompu-

gdy kolega przekaże informację koleżance, ta zachęci następną itd.

•

Ogłoszenie w mediach lokalnych (radio, internet, prasa, telewizja).

•

Happening czy flash mob – artystyczne wydarzenie zorganizowane w przestrzeni publicznej. Z narracją, dramaturgią, scenariuszem, a przede wszystkim z książkami w roli głównej. Warto

113

114

Jak promować lokalną Noc biblotek i inne akcje w bibliotece

dza uczestników o projekcie rośnie, a nastawienie zmienia się na przychylne. Sprawcie, by odbiorcy mogli się zaangażować w ten sposób, że będą odpowiadać na pytania, być kreatywni (wymyślać slogany, wiersze, przesyłać historie lub zdjęcia) związane z tematyką projektu. Nadesłane prace (odpowiedzi, fotografie) publikujcie. Zagwarantujcie nagrody – dobrze, żeby były atrakcyjne (możecie je pozyskać od sponsorów), ale też w jakiś sposób związane z projektem.

•

mieć kogoś, kto takie działanie nagra i umieści na stronie projek-

Radio/telewizja/prasa w projekcie

tu. Dzięki temu będzie ono miało drugie życie. Inspiracją może

Dużym wydarzeniem i sukcesem promocyjnym będzie wizyta lokalnego

być np. flash mob czytelniczy w Poznaniu: www.youtube.com/

radia, telewizji lub prasy podczas imprezy. Możecie ją sami zainicjować

watch?v=kInRNhmeBHQ

– znajdując dziennikarza, który pisze o tym, czym się w projekcie

Road show – seria spotkań w różnych miejscach, prezentują-

zajmujemy lub wydawcę programu radiowego czy telewizyjnego.

cych projekt. Scenariusz spotkania w każdym miejscu (przedsta-

O czym warto pamiętać przed występem w mediach?

wienie się, ciekawa prezentacja, pytania) jest najczęściej kopią

Kluczem do sukcesu jest solidne przygotowanie się do wywiadu.

poprzedniego. Choć dyskusja będzie pewnie inna, w zależności

Zastanówcie się, co jest informacją najważniejszą, a co tylko uzupełnia-

od grupy odbiorców. Warto wybrać instytucje, które muszą lub

jącą, pomyślcie nad kluczowym przesłaniem naszej akcji.

powinny dowiedzieć się o tym, co planujecie lub robicie i zapro•

•

Dowiedzcie się, ile macie czasu na wypowiedzenie się i do tego

ponować im spotkanie.

kryterium dostosujcie temat i formę. Zwykle potrzebne są krótkie i kon-

Ambasadorowie projektu – warto, aby swojego wizerunku

kretne odpowiedzi, mało dygresji.

udzieliły akcji znane lokalnie osoby, autorytety. Mogą być gość-

Podczas rozmowy z dziennikarzem nie mówcie o rzeczach oczywi-

mi waszego wydarzenia, udzielić wywiadu (np. w formie wideo),

stych, np. że robimy „ciekawą akcję”. Postawcie na konkrety, np. „Już

który opublikujecie na stronie, sfotografować się w promocyj-

za tydzień ogólnopolska akcja Noc Bibliotek, w 1000 bibliotek w całej

nym kontekście i pokazać, że wspierają akcję.

Polsce i w naszej bibliotece. Będziemy robić to i tamto, organizujemy np.

Konkurs z nagrodami/plebiscyt – często jest narzędziem pro-

flash mob, happening, warsztaty. W kampanię zaangażowane są licea,

mocyjnym, bo przykuwa uwagę (korzyść w postaci nagrody)

burmistrz, organizacje”. W ten sposób zwrócicie na siebie uwagę i uda

i angażuje odbiorców do działania. Działanie sprawia, że wie-

wam się dotrzeć do dużego grona odbiorców.

115

116

Jak promować lokalną Noc biblotek i inne akcje w bibliotece

Przed wysłaniem listu stwórzcie atrakcyjną ofertę patronacką. Pomyślcie, czego oczekujecie od patrona. Chcecie żeby o was powiedziano w programie, aby napisano w gazecie, zrobiono reportaż? Napiszcie o tym.

Bądźcie przy tym realistami i nie proście też o zbyt dużą liczbę materiałów.

Ustalcie, nad czym dokładnie dane medium ma objąć patronat i postarajcie się opisać to krótko i konkretnie (pół strony wystarczy). Dopiszcie w wiadomości lub mailu, że możecie dosłać więcej informacji i materiałów.

Odpowiedzcie sobie na pytanie: co możecie dać partnerom medialnym w zamian? Mogą to być: logotyp na plakatach, innych materiałach, zakładki, banery reklamowe (rollupy i standy) podczas imprezy w bibliotece.

Z BIBLIOTECZKI

Z BIBLIOTECZKI Z BIBLIOTECZKI Co zawrzeć we wniosku?

Informacje o wydarzeniu (co, gdzie i kiedy będzie się działo).

Informacje o organizatorach (kto za tym stoi).

Korzyści dla patrona medialnego.

Konkretne oczekiwania wobec patrona (kiedy i czego się spodziewacie – im konkretniej, tym lepiej).

Patronat medialny

Pisząc wniosek, bądźcie konkretni, nie podawajcie ogólnikowych infor-

Patronat medialny z pewnością może wam pomóc nagłośnić działania

macji. Nie wysyłajcie też tej samej oferty do wielu mediów – zorientują się.

i dotrzeć do szerszego kręgu odbiorców. O ubieganiu się o patronat meBIBLIOTECZKI dialny trzeba pomyśleć dużo wcześniej. Dobrze miećZjuż wtedy gotowy

Wysłanie dużej ilości załączników powinno być uzasadnione. Nie mogą też Z BIBLIOTECZKI BIBLIOTECZKI dużo ważyć, za to musząZbyć odpowiednio (i krótko!) zatytułowane.

Wyślijcie wniosek do konkretnego działu lub osoby odpowiedzial-

przynajmniej wstępny plan lokalnych działań.

Przygotujcie się dobrze do współpracy z patronem. Zastanówcie

nej za promocję i patronaty medialne (kontakt znajdziecie na stronie

się, jakiego medium potrzebujecie szczególnie. Sprawdźcie, czy wasza

internetowej). Ofertę możecie wysłać mailem, możecie też uprzedzić

grupa odbiorców je czyta/ogląda/słucha. Informacje znajdziecie na stro-

telefonicznie, że ją przesyłacie.

nach marketingowych firmy. Zapoznajcie się z regulaminem dostępnym

Po zawarciu umowy patronackiej dbajcie o terminowość i samodziel-

na stronie danego medium czy organizacji. Pozwoli to wam na lepsze

ność podczas realizacji zobowiązań. Informacje wysyłajcie w terminie,

opracowanie waszego wniosku o patronat.

z wyprzedzeniem poproście o logo do druku czy materiały do dystrybu-

Z BIBLIOTECZKI

Z BIBLIOTECZKI

Z BIBLIOTECZKI

117

118

Jak promować lokalną Noc biblotek i inne akcje w bibliotece

cji. Asertywnie przypominajcie i dbajcie o realizację zobowiązań drugiej

pytań bez odpowiedzi, musicie sprawnie, kompetentnie i na bie-

strony (pytajcie o termin publikacji, sprawdzajcie, czy został dotrzy-

żąco udzielać informacji.

many). Nie zepsujcie kontaktu na przyszłość i zakończcie współpracę

•

Czy jesteście przygotowani na kryzys i niewygodne pytania? Mu-

w dobrych stosunkach. Wyślijcie podziękowania za wsparcie medialne,

sicie być gotowi na krytykę ze strony ludzi. Także na zalew pytań

pokażcie, co zawdzięczacie patronowi.

i dyskusje, również tę niewygodną. Niestety w sieci spotkamy wielu nieprzychylnych, czasem wręcz nienawistnych ludzi, bez względu na

to, co robimy. Niektóre przypadki można oczywiście zgłaszać mode-

Jak promować swoje działanie w mediach społecznościowych?

Narzędzia promocji dostosujcie do odbiorców. Wykorzystajcie te me-

ratorom, ale z wieloma „hejterami” zostaniecie niestety sami.

•

sposób chcecie się zwracać do odbiorców: czy będziecie na ty, czy

tody i materiały promocyjne, które skutecznie dotrą do waszych (określonych już) grup docelowych.

Chyba najpopularniejszym medium promocyjnym są obecnie por-

wolicie stosować formy grzecznościowe?

•

tych młodszych.

szej organizacji. Kosztuje nas to też czas i wysiłek; •

inaczej. Każda nowa platforma to mnóstwo pracy! Przekazy

odpowiedzcie sobie koniecznie na pytania: Kim jesteście, do kogo mówicie, po co?

•

Czy jesteście przygotowani, by zdobyć i utrzymać zaintereso-

i grono odbiorców się różnią, więc nie możemy tej samej informacji umieścić w identycznej formie w różnych miejscach. Lepiej mieć jeden sprawnie i z pomysłem prowadzony kanał niż kilka „milczących”

wanie w mediach społecznościowych? Pozostawiony sam sobie, nieaktualizowany fanpage, strona, blog to nie najlepszy pomysł na promocję…

•

Czy potraficie zabawiać, informować, rozmawiać?

•

Skąd weźmiecie treści?

•

Kto zajmie się ich publikacją? To jest bardzo ważne zagadnienie.

Czy te kanały społecznościowe są naprawdę dla was? Pamiętajmy, że jest ich wiele i konta na każdym portalu prowadzimy trochę

Planując waszą strategię promocyjną w mediach społecznościowych, •

Czy macie na to wszystko budżet? Prowadzenie np. fanpage’u to odpowiedzialne zajęcie, bo w ten sposób tworzymy wizerunek na-

tale społecznościowe – które bardzo się rozwinęły w ostatnich latach i umożliwiają bezpośrednie dotarcie do odbiorców, przede wszystkim

Jak komunikujecie się z użytkownikami? Zastanówcie się, w jaki

czy z chaotycznymi informacjami.

•

Dokończcie zdanie: „Tylko my…”. Czym wyróżnia się wasza biblioteka i nasza akcja na tle innych? Jeśli umiecie odpowiedzieć na to pytanie, to znaczy, że w czymś jesteśmy szczególni. Jest to bardzo ważne przy promocji akcji z waszym udziałem.

Należy od początku ustalić, kto będzie się zajmował codzienną

Przepis na sukces?

komunikacją. W mediach społecznościowych wszystko jest pu-

Pamiętajcie, że nie ma jednej recepty na sukces w social mediach. Każda

bliczne, kiedy zależy wam na odzewie, nie możecie pozostawić

platforma rządzi się swoimi prawami. Są jednak pewne elementy, dzięki

119

120

Jak promować lokalną Noc biblotek i inne akcje w bibliotece

którym możecie łatwiej odnieść sukces. Materiały starajcie się umiesz-

Kiedy i jak publikować materiały?

•

czać, pamiętając o zasadzie AIDA, czyli:

Na fanpage’u podajcie dokładny kontakt do was, informacje

Attention – na ile dany materiał przyciąga uwagę;

o lokalizacji, godzinach otwarcia, mail, telefon, także stronę in-

Interest –zainteresowanie, chodzi o podtrzymanie go, ludzie chcą czytać

ternetową, blog.

•

dalej, rzucając okiem;

Zadbajcie o profesjonalny i spójny wygląd profilu – zdjęć na osi czasu, materiałów graficznych. Pamiętajcie o dobrym logo i banerach.

Desire – na ile chcemy się w to zaangażować; •

Action – na ile skłania do działania.

Ustalcie porę wrzucania treści, np. w godzinach rannych, wieczornych (ok. 20.00) albo w weekendy.

•

Elementy, dzięki którym wiadomości rozchodzą się łatwej i szybciej po

Używajcie hasztagów, porządkują treści, ale nie przesadzajcie

sieci to:

z ich liczbą. Są o tyle użyteczne, że wiele osób, w tym niektó-

•

emocje – nawet mocne, np. wzruszenie;

rzy dziennikarze, przeszukuje media społecznościowe, używając

•

praktyczna wiedza – bardzo skuteczny sposób. Dobre rady

właśnie hasztagów.

•

i wskazówki, pomoc w życiu codziennym, które sprawiają, ze stro-

może w pewnym momencie zniechęcić odbiorców.

nę zapamiętujemy i chętnie tu wracamy; •

• • •

Nie proście zbyt często o udostępnianie waszych postów, to

szpan – snobizm, coś, co sprawia, że ludzie będą was postrzegać

•

Sprawdzajcie, ile osób polubiło wydarzenie, jaki ma ono zasięg.

jako mądrzejszych, lepszych, tych bardziej „cool” (niestety do czę-

Możecie posłużyć się ankietą, jeśli chcecie zapytać, co intere-

ści odbiorców dociera się właśnie w ten sposób);

suje waszych fanów (followersów).

opowieści, historie pokazane z perspektywy zwykłych ludzi

(np. ta książka zmieniła moje życie);

Przykłady promocji akcji czytelniczych

zdjęcia - dobre zdjęcie, sugestywny obraz może czasem powie-

Promując lokalną Noc można zainspirować się ogólnopolskim hasłem

dzieć więcej niż tysiąc słów;

akcji, ale właściwie jedynym ograniczeniem jest wasza wyobraźnia.

publikowanie newsów, intrygujących treści na bieżąco

Oto propozycje:

(w tym wypadku liczy się szybkość i refleks);

W najbliższym sklepie do każdego zakupu klient dostaje zakładkę

•

humor, zabawa, rozrywka;

Nocy lub przechodnie losują z kapelusza paski z fragmentami utworów,

•

znane twarze, celebryci, wpływowe osoby, autorytety;

jakie będziecie wspólnie czytać.

•

publikowanie filmików: mają one większy zasięg niż zdjęcie, film może być również zbiorem zdjęć.

Można przygotować wlepki o akcji lub ulotki z wierszami i rozdawać je w strategicznych punktach miejscowości.

Wiersze na ścianie lub chodniku: miłośnicy multimediów mogą przygotować widowisko multimedialne z połączenia słowa, obrazu i dźwięku

121

122

Jak promować lokalną Noc biblotek i inne akcje w bibliotece

i poprzez nocne projekcje na zewnątrz biblioteki zachęcać do udziału w akcji.

Szkolny blog z recenzjami, gazetka literacka, kolumna literacka w szkolnej gazetce lub audycja w szkolnym radiowęźle.

Próba bicia rekordu w czytaniu: zmieniając lektorów, przeczytajcie wspólnie na głos wybraną książkę od deski do deski.

Wystawa z książkami. W miejscach, w których nikt by się tego nie spodziewał, zorganizujcie kącik z wybranymi tytułami. Najlepiej, żeby

Zainteresowanie możemy wzbudzić, umieszczając w różnych miejscach (przede wszystkim wirtualnych) czytelnicze memy. Ciekawe przykłady znajdziecie np. na portalu Wącham Książki: www.wachamksiazki.pl Street art. Może znacie kogoś, kto mógłby stworzyć na zaniedbanym murze w okolicy biblioteki mural czy graffiti promujące czytelnictwo albo akcję Noc Bibliotek? Pamiętajmy, aby zdobyć odpowiednie pozwolenie na zagospodarowanie przestrzeni. Inspiracje na Ebook Friendly: http:// ebookfriendly.com/books-libraries-in-street-art/

każda taka „wystawa” miała swój motyw, temat, np. książki o zwierzę-

Książkowe instalacje i rzeźby. To bardzo efektowny i skuteczny spo-

tach, wybrane pozycje danego autora, horrory itp. Zadbajcie o ozdoby,

sób na przyciągnięcie uwagi. Ciekawe inspiracje do różnych konstrukcji

tło, zbudujcie mini scenografię.

z użyciem książek, a także np. murali czytelniczych, można znaleźć np.

Słyszeliście kiedyś o Loesje? Jeśli nie, warto zapoznać się z działal-

na portalu Pinterest, który umożliwia publikowanie zdjęć pochodzą-

nością tej grupy. Chodzi o krótkie teksty umieszczane w przestrzeni

cych z różnych stron internetowych w jednym miejscu i ich tematycz-

publicznej (w formie murali, wlepek, plakatów), mające za zadanie zain-

ne segregowanie: https://pl.pinterest.com/. Szukajcie np. pod hasłami:

trygować przypadkowego przechodnia i skłonić do refleksji (albo uśmie-

sztuka z książek, instalacje książkowe, books murals, books street art.

chu). Doskonały pomysł na promocję wydarzenia! Więcej na oficjalnej

Inne przykłady dość zaawansowanych instalacji tu: www.thisiscolossal.

stronie www.loesje.pl

com/2011/09/boooooooooks.

Dobrym pomysłem jest też bookcrossing. Zadbajcie o to, aby miej-

sce, w których ludzie wymieniają się książkami, przyciągało uwagę.

Opracowanie:

Książki możemy zostawiać nie tylko pod dachem, ale też w specjalnie

Ada Małczyńska na podstawie publikacji CEO: Magdalena Wachol Jak wy-

do tego celu wykonanych biblioteczkach plenerowych. Sporo informa-

promować wydarzenie?, Anna Mirska-Czerwińska, Jak wypromować bibliotekę?,

cji o bibliotekach plenerowych i bookcrossingu znajdziecie u naszego

Tydzień czytania Inspiracje programu Szkoła z Klasą oraz webinariów: Gabrie-

partnera medialnego, na portalu Lustro Biblioteki: www.lustrobiblioteki.

la Kunert, Jak promować swój projekt w mediach społecznościowych? i Zuzanna

pl/2016/02/5-miast-promujacych-biblioteki-w.... oraz www.lustrobi-

Piechowicz, Jak promować swoje działanie w mediach.

blioteki.pl/2012/06/mikrobiblioteki-po-drodze-do-domu... , a także tutaj: http://varsisava.pl/bookcrossing-warszawa-111-ksiazek/ Happeningi i flash moby, czyli akcje w przestrzeni publicznej, np. głośne czytanie w często uczęszczanych miejscach (główny plac, rynek, galeria handlowa, dworzec, park).

123

124

WYBRANE ASPEKTY PRAWNE

§

ORGANIZACJI NOCY BIBLIOTEK

Krótkie omówienie zagadnień, które mogą okazać się istotne przy okazji organizowania Nocy Bibliotek w bibliotekach różnego typu i szczebla czy udziału w innych akcjach społecznych i kulturalnych.

Wykorzystanie utworów i znaków towarowych w materiałach promocyjnych oraz w trakcie Nocy Bibliotek Niejednokrotnie zdarza się, że w materiałach promujących organizowane przez nas wydarzenie (ulotkach, plakatach, w publicznym wydarzeniu na Facebooku) lub w trakcie prelekcji wygłaszanych podczas Nocy Bibliotek chcielibyśmy wykorzystać zdjęcie książki, zdjęcie lub replikę popularnego obrazu, który pasuje do tematyki imprezy, plakat filmu, którego projekcję planujemy, czy też loga naszych sponsorów/ patronów. Użycie każdego z wymienionych elementów, by było legalne, musi spełniać pewne warunki.

Po pierwsze, jeżeli mamy do czynienia z utworem, tzn. jakimkolwiek przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, a do takich należą zazwyczaj prace graficzne (w tym logo lub nawet fantazyjnie opracowany graficznie napis), okładki książek, obrazy, filmy i zdjęcia (często nawet te reporterskie), zanim zdecydujemy się użyć go w materiałach promocyjnych, należy przeprowadzić krótki test, czy użycie to będzie spełniało warunki dozwolonego użytku z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: „Ustawa”).

126

Wybrane aspekty prawne organizacji Nocy Bibliotek

Prawo autorskie przewiduje dwa podstawowe rodzaje dozwolonego

zywanych w celach dydaktycznych (przykład: korzystamy ze znanych

użytku. Pierwszy – dozwolony użytek prywatny – nie będzie miał zasto-

malowideł w celu omówienia jakiegoś nurtu w literaturze i sztuce pod-

sowania do publicznie organizowanych wydarzeń, gdzie lista uczestników

czas prelekcji w czasie Nocy Bibliotek). Dla przykładu, w ramach dzia-

ma charakter otwarty lub półotwarty. „Krąg osób pozostających w związ-

łań ściśle dydaktycznych, można na tej podstawie wyświetlać grupie

ku osobistym”, o którym mowa w art. 23 ust. 2 Ustawy, jako przesłanka

osób, wobec której jest to uzasadnione (np. programem edukacji lub

umożliwiająca nieodpłatne korzystanie z utworów bez zgody twórcy jest

tematyką lekcji) w całości filmy chronione prawami autorskimi. Należy

przez orzecznictwo traktowana w sposób ścisły i odnosi się jedynie do

jednak do tego tematu podchodzić ostrożnie. Przepis ten z pewnością

przypadków użycia utworu w zamkniętym gronie znajomych, rodziny,

nie zezwala na organizowanie otwartego pokazu filmowego dla wszyst-

przyjaciół. Wskazuje się, że relacje między członkami grupy korzystającej

kich miłośników biblioteki. By nie narażać się na ewentualne roszczenia

z dozwolonego użytku prywatnego powinny mieć też na ogół charakter

prawnoautorskie ze strony twórców dzieła, należy korzystać z niego

stały i niepowierzchowny. Zazwyczaj grono wszystkich znajomych na

tylko w obrębie grupy, wobec której konkretny cel dydaktyczny jest

Facebooku nie będzie spełniało tych warunków. Podobnie rzecz się ma

obiektywnie stwierdzalny i możliwy do wykazania. To on powinien przy-

z członkami większego stowarzyszenia czy też np. klubu miłośników piłki

świecać całemu przedsięwzięciu, nie zaś chęć dostarczenia publiczności

ręcznej w Katowicach, jeżeli nie da się wykazać, że wszyscy ich członko-

rozrywki. Często wątpliwości z punktu widzenia zgodności z prawem

wie się znają i przeważnie utrzymują ze sobą stały kontakt.

autorskim budzi organizowanie popularnych nocy filmowych w szko-

Drugim rodzajem dozwolonego użytku, z którego dobrodziejstw

łach, jeżeli wyświetlane są filmy niezwiązane ściśle z programem na-

mogą korzystać biblioteki, jest dozwolony użytek publiczny, w szcze-

uczania. Z drugiej jednak strony z Prawa o systemie oświaty wynika,

gólności ten określony w art. 27, 28 i 29 Ustawy o prawie autorskim

że szkoła ma rozwijać zainteresowania i uzdolnienia uczniów również

i prawach pokrewnych. Pierwszym z warunków korzystania z utworów

w ramach zajęć pozalekcyjnych, do których można zaliczyć noc filmową.

na zasadzie dozwolonego użytku jest korzystanie z utworów nie w celu

Ryzyko pojawienia się roszczeń z tytułu naruszenia praw autorskich do

osiągnięcia bezpośredniej lub choćby pośredniej korzyści majątkowej.

filmów można zmniejszać, wybierając na potrzeby podobnych inicjatyw

Dozwolony użytek ma służyć działalności kulturalnej i oświatowej, po-

produkcje tematycznie związane z omawianymi w szkole zagadnieniami.

pularyzacji wiedzy, edukacji społecznej. Dodatkowo, zgodnie z treścią

W ramach art. 27 można również powielać i rozpowszechniać w ce-

art. 34 Ustawy, wolno korzystać z dozwolonego użytku wyłącznie pod

lach edukacyjnych drobne utwory w całości lub fragmenty większych

warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy dzieła, z którego ko-

utworów (broszury, ulotki, materiały edukacyjne). Nie jest natomiast

rzystamy, oraz wskazania źródła utworu.

dopuszczalne kopiowanie całych większych utworów i rozdawanie ich

Art. 27 Ustawy przewiduje możliwość korzystania ze znanych utwo-

w ramach akcji społecznej uczestnikom, choćby nieodpłatnie. Nie mie-

rów w całości lub w części na potrzeby zilustrowania treści przeka-

ści się w zakresie dozwolonego użytku na podstawie tego przepisu np.

127

128

Wybrane aspekty prawne organizacji Nocy Bibliotek

skserowanie artykułu naukowego i rozdanie go studentom w celu prze-

ono dozwolone o tyle, o ile korzystanie z tych utworów ma na celu

analizowania go w domu, choćby przyświecał temu celu dydaktyczny.

poinformowanie odbiorcy, że dane dzieło będzie tematem promowa-

UWAGA – zgodnie z dominującym poglądem doktryny przepis art. 27

nego wydarzenia. W ramach promowanego wydarzenia dzieło to nato-

Ustawy nie znajduje zastosowania do bibliotek publicznych. Muszą one

miast musi być wykorzystywane w sposób legalny, tzn. mieszczący się

doszukiwać się możliwości korzystania z cudzych utworów w innych

w granicach dozwolonego użytku. Przykładem legalnego korzystania

przepisach o dozwolonym użytku. W pewnym zakresie funkcję tego

z cudzego utworu w materiałach promocyjnych będzie opublikowanie

przepisu wobec bibliotek publicznych może zastąpić „prawo cytatu”,

w internecie fragmentu książki, na którego podstawie ogłaszamy kon-

o którym poniżej.

kurs dla dzieci na napisanie najlepszej charakterystyki bohatera. Innym

Znany Wam zapewne art. 28 Ustawy tworzy podstawę prawną dla

przykładem będzie posłużenie się okładką książki w plakacie informują-

funkcjonowania bibliotek – umożliwia im użyczanie i udostępnianie

cym o spotkaniu z jej autorem. Granice dozwolonego użytku wyznacza

utworów znajdujących się w ich zbiorach w celach poznawczych i ba-

cel informacyjny (zob. art. 26 Ustawy). Nie wolno natomiast posługiwać

dawczych swoim użytkownikom.

się cudzymi utworami w celach handlowych i reklamowych.

Art. 29 Ustawy formułuje tzw. „prawo cytatu”. Dzięki niemu wolno

Zdarza się, że poza logiem lub symbolem organizowanego przez

korzystać z urywków rozpowszechnionych już dzieł, z utworów fotogra-

nas wydarzenia, na plakacie i na ulotkach dotyczących naszej akcji

ficznych i plastycznych lub innych drobnych utworów w całości w celu

chcemy umieścić logo lub znak towarowy należące do instytucji albo

ich omówienia, wyjaśniania, polemiki, przeprowadzenia ich analizy kry-

prywatnego przedsiębiorcy. Czy musimy uzyskać ich zgodę na taką

tycznej lub analizy naukowej w ramach samoistnego dzieła. W kontek-

praktykę? Zwykle w takich sytuacjach prawo nas do tego nie obliguje.

ście bibliotek jest to przepis, który będzie pozwalał bibliotekom zapro-

Jeżeli posługujemy się znakiem towarowym w celach informacyjnych

ponować uczestnikom Nocy Bibliotek nie tylko zajęcia dydaktyczne (na

(zgodnych z prawdą), a nie do oznaczania towarów lub usług w obro-

podstawie art. 27), ale też zajęcia twórcze, ciekawe dyskusje światopo-

cie gospodarczym, dbając przy tym o renomę znaku towarowego, to

glądowe i zabawy dla dzieci z wykorzystaniem utworów bez zgody ich

wówczas na ogół nie ma przeszkód, żeby umieścić logo w materiale.

autora. Należy jedynie zadbać o to, żeby proponowane zajęcia miały

Należy jednak pamiętać o tym, że firma przedsiębiorcy i jego logo są

indywidualną i twórczą formę, tzn. żeby można je było same w sobie

jego dobrami osobistymi. W sytuacji zagrożenia naruszeniem, np. kiedy

potraktować jako utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Przykładem

korzystanie z firmy przedsiębiorcy lub loga instytucji byłoby nieuczciwe

utworu wykorzystującego art. 29 jest flirt towarzyski z cytatami z pol-

lub nieuprawnione, podmiotowi takiemu będą przysługiwały wobec nas

skiej literatury współczesnej.

roszczenia. W praktyce więc, zanim umieścimy czyjeś logo na plakacie,

Jeżeli chodzi o korzystanie z cudzych utworów poprzez umieszczenie ich (lub ich fragmentów) w materiałach promocyjnych, to jest

warto poprosić o zgodę, chyba że nasza współpraca przy danym projekcie została już niegdyś omówiona.

129

130

Wybrane aspekty prawne organizacji Nocy Bibliotek

Powyższe rozważania nie dotyczą oczywiście publikowania w ramach promocji lub informacji o wydarzeniu zdjęć, na których można

oryginalność lub pomysłowość komentarza na Facebooku lub odpowiedzi udzielonych w ankiecie.

dostrzec różnorakie znaki towarowe lub loga instytucji (np. robię sobie zdjęcie, trzymając baner Nocy Bibliotek na tle wejścia do Narodowego

Noc Bibliotek również dla dzieci – czy to legalne?

Instytutu Audiowizualnego i wrzucam do wydarzenia na Facebooku).

W celu zorganizowania Nocy Bibliotek w szkole należy w pierwszej ko-

Taka praktyka jest całkowicie dozwolona.

lejności skontaktować się z dyrektorem szkoły, którego zadaniem będzie zapewnienie prawidłowej obsługi wydarzenia, opieki pedagogicznej dla

Organizowanie konkursów i loterii

dzieci i przestrzegania zasad BHP. Jak już była o tym mowa powyżej,

Bardzo częstym błędem osób odpowiedzialnych za promocję mar-

inicjatywy takie jak Noc Bibliotek wypełniają ustawowy cel oświatowy

ki, wydarzenia czy przedsięwzięcia jest brak wiedzy na temat różnicy

w postaci poszerzania zainteresowań dzieci, co należy ocenić pozy-

pomiędzy konkursem a loterią promocyjną. Ma to swoje daleko idące

tywnie. Ze względu jednak na to, że dzieci poza godzinami lekcyjnymi

konsekwencje prawne. Żeby zorganizować konkurs, organizator nie po-

pozostają pod prawną i faktyczną opieką rodziców, należy od rodzi-

trzebuje uzyskać żadnego zezwolenia, natomiast zorganizowanie loterii

ców niepełnoletnich uczniów odebrać pisemną zgodę na udział dziecka

promocyjnej (chociażby na Facebooku) bez zezwolenia Ministra Finan-

w przedsięwzięciu oraz oświadczenie o wzięciu odpowiedzialności za

sów jest przestępstwem skarbowym, za które grozi kara grzywny do

dziecko w drodze ze szkoły do domu w porze nocnej.

240 stawek dziennych (art. 108 § 1 kodeksu karnego skarbowego).

Konkurs tym różni się od loterii promocyjnej, że jego wynik nie

Prawne wymogi organizacji publicznych pokazów filmowych

może być w żadnym stopniu losowy. O wynikach konkursu decyduje

w bibliotekach

ocena konkretnych, określonych zwykle w regulaminie konkursu, kry-

W świetle powyżej poczynionych uwag i art. 27 ust. 2 Ustawy organi-

teriów. Z prawnego punktu widzenia każde losowanie nagród będzie

zowanie publicznych pokazów filmowych w bibliotekach nie jest objęte

uznane za loterię. Bez znaczenia, czy los biorący udział w losowaniu

dozwolonym użytkiem i bez zgody właściciela majątkowych praw au-

nagród to „lajk” na Facebooku, wypełniona ankieta, numer karty bi-

torskich nie jest dozwolone. Zainteresowani projekcją filmu nie tworzą

bliotecznej czy paragon – jeżeli skutkiem jest przydzielenie wyloso-

jednorodnej grupy, do której można byłoby przypisać wspólny cel dy-

wanym zwycięzcom jakiejkolwiek nagrody, to na taką zabawę należy

daktyczny. W granicach art. 28 ustawy prawnoautorskiej nie mieści się

uzyskać zezwolenie. Ze względu na formalizm i koszty postępowania

natomiast wyświetlanie filmów. W związku z tym biblioteka planująca

o udzielenie zezwolenia, doradza się organizatorom zrezygnowanie

zorganizować w ramach Nocy Bibliotek projekcję filmu, powinna wystą-

z elementu losowości na rzecz wprowadzenia jakichkolwiek kryteriów

pić o licencję na wyświetlenie filmu do podmiotu uprawnionego z tytułu

oceny zgłoszeń/prac konkursowych. Takim kryterium może być np.

majątkowych praw autorskich do tego filmu. Licencja na korzystanie

131

132

Nazwa rozdziału

133

134

Wybrane aspekty prawne organizacji Nocy Bibliotek

z utworu powinna wskazywać czas, miejsce i liczbę projekcji filmu, na

skopiowany bez autoryzacji, nagrany bez zgody autora (w przypadku

które wyraża zgodę uprawniony. Udzielenie niewyłącznej licencji od-

publicznego wystąpienia).

bywa się w formie umowy stron, która nie wymaga zachowania szczególnej formy. Sugerujemy jednak dla celów dowodowych gromadzenie

Warunki utrwalania wypowiedzi i wystąpień za pomocą

licencji w formie pisemnej.

sprzętu nagrywającego Być może ktoś z Was postanowi zorganizować w ramach Nocy Bibliotek

Pozyskiwanie utworów przez biblioteki w celu użyczania

spotkanie, wywiad lub recital znanego autora lub artysty i chciałby to

i udostępniania ich czytelnikom

wydarzenie uwiecznić nie tylko na zdjęciach, ale również nagraniem.

Ciekawym zagadnieniem z punktu widzenia pracy bibliotekarza jest oce-

Czy należy na takie nagranie uzyskać zgodę zaproszonej osoby, a jeśli

na prawna metod pozyskiwania utworów w celach późniejszego udo-

tak, to czy musi to być zgoda wyrażona na piśmie?

stępniania ich egzemplarzy i użyczania ich czytelnikom na podstawie

Nagrywanie i późniejsze wykorzystywanie takich nagrań należy

licencji ustawowej określonej w art. 28 Ustawy. Warto zwrócić uwagę,

rozpatrywać zarówno pod kątem ewentualnego naruszenia majątko-

że jedyną przesłanką, która decyduje o możliwości użyczania egzem-

wych praw autorskich, jak i ewentualnego naruszenia dóbr osobistych.

plarzy utworów, jest ustalenie przez bibliotekę, że taki utwór został już

Kwestia odpowiedzialności karnej za potajemne nagrywanie pozostaje

wcześniej zgodnie z prawem rozpowszechniony.

poza zakresem naszych rozważań, ponieważ kodeks karny przewiduje

Pojęcie „rozpowszechnienia” oznacza, że utwór został za zgodą

odpowiedzialność karną za nagrywanie wyłącznie takich wypowiedzi,

twórcy w jakikolwiek sposób udostępniony publicznie. Nie musiała to

które nie były do nas adresowane i rozmów, których nie byliśmy stroną

być zatem publikacja. Pojęcie rozpowszechnienia ma szersze znaczenie.

(art. 267 § 1 kodeksu karnego). W przypadku wystąpień publicznych

Utwór mógł za zgodą twórcy zostać udostępniony np. w internecie.

jest inaczej.

Mógł też zostać po prostu wysłowiony (np. w przypadku przemowy, która spełnia cechy utworu).

Po pierwsze, wypowiedź – zarówno treść, jak i sposób prezentowania tej treści oraz sam głos człowieka, stanowią jego dobra osobi-

Biblioteka nie ma obowiązków i ograniczeń w zakresie metod po-

ste, których ochronę zapewniają art. 23 i art. 24 kodeksu cywilnego.

zyskiwania utworów do swoich zbiorów. Skoro utwór został już kiedyś

Wkraczanie w sferę dóbr osobistych jest co do zasady z mocy prawa

rozpowszechniony, biblioteka może go pozyskać w dowolny sposób,

niedozwolone. Na niekorzyść nagrywającego będzie działało domnie-

a utwór w jej zbiorach może następnie być użyczany i na pewnych

manie bezprawności – oznacza to, że w przypadku konfliktu z autorem

zasadach udostępniany użytkownikom biblioteki. W doktrynie prawa

wypowiedzi/ wystąpienia, to my jako autorzy nagrania będziemy musieli

przyjmuje się, że przedmiotem dozwolonego użytku może być rów-

wykazać, że nasze działanie było zgodne z prawem. Najprostszy spo-

nież utwór pozyskany z nielegalnego źródła, pochodzący z internetu,

sób na zabezpieczenie się przed ewentualnymi roszczeniami ze strony

135

136

Wybrane aspekty prawne organizacji Nocy Bibliotek

osoby nagrywanej to uzyskanie jej zgody na ten proceder. Dla celów

Publikowanie wizerunku uczestników Nocy Bibliotek

dowodowych warto taką zgodę uzyskać na piśmie. Należy jednak mieć

w internecie i w prasie drukowanej

na względzie, że zgodnie z obowiązującym prawem, zgoda taka może

W trakcie Nocy Bibliotek wykonywane będą zdjęcia reporterskie re-

być w każdej chwili cofnięta.

lacjonujące przebieg wydarzeń. Na zdjęciach tych będą uwiecznione

Po drugie, zasadą jest, że tego typu wypowiedzi/ wystąpienia będą

postacie gości i uczestników Nocy Bibliotek. Jako organizatorzy często

miały cechy utworu w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i pra-

planujecie stworzenie galerii zdjęć, najpewniej dostępnej publicznie

wach pokrewnych. Autorowi utworu przysługują natomiast nie tylko

w internecie. Pojawia się pytanie o legalność publikowania takich zdjęć

prawa majątkowe do korzystania i rozpowszechniania dzieła, ale rów-

bez zgody osób sfotografowanych.

nież prawa osobiste. Te ostatnie mają za zadanie chronić tzw. więź

Wizerunek człowieka to jego dobro osobiste, chronione przez art.

twórcy z utworem, w tym prawo autora do oznaczenia utworu swoim

23 i 24 kodeksu cywilnego oraz art. 81 Ustawy. Rozpowszechnianie

nazwiskiem lub pseudonimem oraz – co tym bardziej istotne z naszego

wizerunku co do zasady wymaga zezwolenia osoby na nim przedsta-

punktu widzenia – prawo nienaruszalności treści i formy utworu oraz

wionej. Od tej reguły istnieją dwa wyjątki.

prawo do jego rzetelnego wykorzystania, czyli nadzoru nad sposobem

Po pierwsze, prawo nie wymaga uzyskania zgody na rozpowszechnia-

korzystania z utworu. W praktyce oznacza to, że autor ma niezbywalne

nie (w tym publikację w internecie) zdjęcia osoby powszechnie znanej, jeżeli

prawo decydowania, w jakiej treści i formie jego utwór zostanie zapre-

rozpowszechniane zdjęcie zostało zrobione w czasie wykonywania przez

zentowany odbiorcom. Przekłada się to na ochronę rzetelności przyta-

tę osobę funkcji publicznej (art. 81 ust. 2 pkt 1 Ustawy). Wykonywanie

czania wypowiedzi, zakaz manipulowania treścią wypowiedzi, ochronę

funkcji publicznej nie odnosi się jedynie do stanowisk państwowych i urzę-

intencji autora, która towarzyszyła wypowiedziom oraz dbanie o jakość

dowych, a jest pojmowane szeroko – jako pełnienie funkcji społecznych,

nagrania. Prawa osobiste nie podlegają przepisom o dozwolonym użyt-

politycznych, sportowych, zawodowych, etc. Wyjątek ten będzie odnosił

ku, dlatego też dla wyeliminowania ryzyka naruszeń sugerujemy odbie-

się np. do aktorów podczas konferencji prasowych i festiwali filmowych,

rać od autora zgodę na nagrywanie. Zgoda ta powinna również zawierać

jak również do artystów, którzy promują swoje utwory lub angażują się

upoważnienie do korzystania z nagranego utworu w konkretny sposób

w akcje społeczne popularyzujące czytanie, w tym w Noc Bibliotek. Za-

(wskazywać cel, do którego posłuży nam nagrany plik), np. poprzez

proszony pisarz czytający dzieciom fragmenty swojej książki, jeżeli jest oso-

udostępnianie nagrania w internecie we fragmentach lub w całości lub

bą powszechnie znaną, również będzie traktowany wyjątkowo i Ustawa

poprzez utrwalenie nagrania i zwielokrotnianie go na nośnikach CD

nie wymaga jego zgody na publikację zdjęcia wykonanego w trakcie akcji

i rozprowadzenie go wśród uczestników Nocy Bibliotek. Upoważnienie

czytania dzieciom. Jeżeli natomiast chodzi o lokalnych urzędników, pra-

będzie spełniało rolę tzw. licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu

cowników bibliotek i dyrektorów, możliwość powołania się na powyższy

w konkretny sposób.

wyjątek jest raczej wątpliwa. Nie są to bowiem osoby powszechnie znane.

137

138

Wybrane aspekty prawne organizacji Nocy Bibliotek

Drugim wyjątkiem, który znajdzie w przypadku zdjęć z imprez tym

zagwarantowana przez uprawnionego do wizerunku. Nieprzenoszalność

szersze zastosowanie, jest przypadek publikowania zdjęć, na których

zgody nie oznacza też, że fotografowany nie może udzielić wobec Was

sylwetka osoby jest jedynie szczegółem całości uwiecznionej na zdjęciu

zgody na rozpowszechnianie zdjęć zarówno przez Was, jak i od razu

imprezy (art. 81 ust. 2 pkt 2 Ustawy). Do takich zdjęć będzie należała

przez jeszcze inny podmiot, np. lokalną gazetę. Dodatkowe podmioty

na ogół większość zdjęć reportażowych, o ile na zdjęciu nie da się wy-

upoważnione do publikowania muszą jednak zostać wymienione w tre-

szczególnić konkretnej osoby (lub kilku osób), która wyraźnie jawi się na

ści zgody.

pierwszym planie. Od wszystkich postaci, którym wykonuje się zdjęcie

portretowe albo na zdjęciu uwidacznia się wyraźnie ich sylwetkę jako

Katarzyna Lejman

temat zdjęcia, należy odebrać zgodę na rozpowszechnianie ich wizerun-

Aplikantka adwokacka i prawnik w zespole e-biznesu i własności inte-

ku ze wskazaniem, w jaki sposób i gdzie chcemy opublikować zdjęcie.

lektualnej w kancelarii prawnej Wierzbowski Eversheds sp. k.

Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku nie wymaga zachowania konkretnej formy oświadczenia, a nawet może być domniemywana z zachowania osoby fotografowanej. Jeżeli ktoś wyraźnie pozuje reporterowi do zdjęcia, najpewniej zdaje sobie sprawę, że zdjęcie znajdzie się w publicznej galerii i godzi się na to. W przypadku typowych zdjęć z imprezy wystarczy ustnie poinformować osobę fotografowaną, na jakie potrzeby wykonujemy zdjęcie.

Jedynie na potrzeby dowodowe (jeżeli nie jesteśmy pewni przychylności osoby uwiecznianej na zdjęciu) w przypadku zdjęć portretowych i ważniejszych zdjęć reporterskich (np. zdjęcie otwarcia gali przez dyrektora biblioteki) warto rozważyć zbieranie stosownych oświadczeń na piśmie, choć jak już zostało wyżej wskazane – nie jest to konieczne.

Należy pamiętać, że osoba uwieczniona na fotografii udziela zgody na jej rozpowszechnienie konkretnemu podmiotowi. Jeżeli ktoś poza nim będzie również chciał opublikować fotografię, powinien zadbać o uzyskanie osobnej zgody – zezwolenie na rozpowszechnianie wizerunku ma charakter nieprzenoszalny, chyba że możliwość udzielania przez Was dalszych upoważnień innym podmiotom została wyraźnie

139

140

Wybrane aspekty prawne organizacji Nocy Bibliotek

Przykładowa pisemna zgoda na rozpowszechnianie

dotyczy umieszczania wizerunku na slajdach, w broszurach oraz w in-

wizerunku uczestnika/uczestniczki, utrwalonego podczas

nych materiałach promocyjnych, a także podczas wydarzeń (spotkań,

akcji Noc Bibliotek

konferencji, seminariów, szkoleń itp.) – tworzonych i organizowanych w ramach akcji Noc Bibliotek; OŚWIADCZENIE

dotyczy wykorzystywania wizerunku w materiałach lub w związku z wydarzeniami mającymi na celu promocję akcji Noc Bibliotek lub promocję

Ja niżej podpisany/a…………………..............................................................………

działalności ww. podmiotu jednak wyłącznie w kontekście akcji Noc

zamieszkały/a w ……………………….…………………………………………………………,

Bibliotek.

legitymujący/a się dowodem osobistym numer i seria/numerem PESEL*: ...……………….….……................................................................................……………

Wizerunek, o którym tu mowa, może być użyty do różnego rodzaju form elektronicznego przetwarzania obrazu, kadrowania i kompozycji,

Na podstawie art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie

bez obowiązku akceptacji produktu końcowego, lecz nie w formach ob-

autorskim i prawach pokrewnych oświadczam, iż wyrażam zgodę na

raźliwych lub ogólnie uznanych za nieetyczne.

nieodpłatne wykorzystywanie i rozpowszechnianie przez …. wstawić

Zrzekam się niniejszym wszelkich roszczeń, w tym również o wyna-

nazwę i adres instytucji – w ramach akcji Noc Bibliotek – mojego wize-

grodzenie (istniejących i przyszłych) względem ww. podmiotu, z tytułu

runku/wizerunku mojego niepełnoletniego syna/córki* (wraz z imieniem

wykorzystania mojego wizerunku/wizerunku mojego niepełnoletniego

i nazwiskiem):

syna/córki*, na potrzeby jak w oświadczeniu.

……………………………………………………………………………………............................./ imię i nazwisko syna/córki/,

Oświadczam, że jestem osobą pełnoletnią i nieograniczoną w zdolności

utrwalonego w postaci zdjęć i filmów, z wydarzeń zorganizowanych

do czynności prawnych, a zgody udzielam w pełni świadomie/Oświad-

w ramach akcji Noc Bibliotek.

czam, że niniejsze oświadczenie składam w imieniu mojego niepełnoletniego syna/córki*.

Niniejsza zgoda: nie jest ograniczona ani czasowo ani terytorialnie;

* niepotrzebne skreślić

obejmuje wszelkie formy publikacji, za pośrednictwem dowolnego medium; dotyczy umieszczania wizerunku na stronach internetowych oraz na

........................................

profilach portali społecznościowych ww. podmiotów, w gazetach, te-

(data i czytelny podpis)

lewizji, internecie;

141

142

Wybrane aspekty prawne organizacji Nocy Bibliotek

Przykładowa pisemna zgoda na rozpowszechnianie

dotyczy umieszczania wizerunku na slajdach, w broszurach oraz w in-

wizerunku uczestnika/uczestniczki, utrwalonego podczas

nych materiałach promocyjnych, a także podczas wydarzeń (spotkań,

akcji Noc Bibliotek

konferencji, seminariów, szkoleń itp.) – tworzonych i organizowanych w ramach akcji Noc Bibliotek; OŚWIADCZENIE

dotyczy wykorzystywania wizerunku w materiałach lub w związku z wydarzeniami mającymi na celu promocję akcji Noc Bibliotek lub promocję

Ja niżej podpisany/a…………………..............................................................………

działalności ww. podmiotu jednak wyłącznie w kontekście akcji Noc

zamieszkały/a w ……………………….…………………………………………………………,

Bibliotek.

legitymujący/a się dowodem osobistym numer i seria/numerem PESEL*: ...……………….….……................................................................................……………

Wizerunek, o którym tu mowa, może być użyty do różnego rodzaju form elektronicznego przetwarzania obrazu, kadrowania i kompozycji,

Na podstawie art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie

bez obowiązku akceptacji produktu końcowego, lecz nie w formach ob-

autorskim i prawach pokrewnych oświadczam, iż wyrażam zgodę na

raźliwych lub ogólnie uznanych za nieetyczne.

nieodpłatne wykorzystywanie i rozpowszechnianie przez …. wstawić

Zrzekam się niniejszym wszelkich roszczeń, w tym również o wyna-

nazwę i adres instytucji – w ramach akcji Noc Bibliotek – mojego wize-

grodzenie (istniejących i przyszłych) względem ww. podmiotu, z tytułu

runku/wizerunku mojego niepełnoletniego syna/córki* (wraz z imieniem

wykorzystania mojego wizerunku/wizerunku mojego niepełnoletniego

i nazwiskiem):

syna/córki*, na potrzeby jak w oświadczeniu.

……………………………………………………………………………………............................./ imię i nazwisko syna/córki/,

Oświadczam, że jestem osobą pełnoletnią i nieograniczoną w zdolności

utrwalonego w postaci zdjęć i filmów, z wydarzeń zorganizowanych

do czynności prawnych, a zgody udzielam w pełni świadomie/Oświad-

w ramach akcji Noc Bibliotek.

czam, że niniejsze oświadczenie składam w imieniu mojego niepełnoletniego syna/córki*.

Niniejsza zgoda: nie jest ograniczona ani czasowo ani terytorialnie;

* niepotrzebne skreślić

obejmuje wszelkie formy publikacji, za pośrednictwem dowolnego medium; dotyczy umieszczania wizerunku na stronach internetowych oraz na

........................................

profilach portali społecznościowych ww. podmiotów, w gazetach, te-

(data i czytelny podpis)

lewizji, internecie;

143

145

Pod redakcją: Katarzyny Sołtan-Młodożeniec Współpraca: Ada Małczyńska Autorzy: Jakub Czerwiński, Staszek Dutka, Marta Konarzewska, Katarzyna Lejman, Ada Małczyńska, Małgorzata Rusiłowicz, Katarzyna Sołtan-Młodożeniec.

Projekt okładki, opracowanie graficzne, skład: Marta Przybył Redakcja i korekta: Zespół Pocztówki zreprodukowane w książce pochodzą ze zbiorów Polona.pl

ISBN 978-83-65457-03-5

Wydawca: Centrum Edukacji Obywatelskiej ul. Noakowskiego 10 00-666 Warszawa tel. 22 875 85 40

Wydanie I, Warszawa 2016 Copyright © by Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2016

Publikacja powstała w ramach akcji

Strona internetowa akcji: www.nocbibliotek.org

Książka na Noc Bibliotek 2016 towarzyszy II wydaniu Nocy Bibliotek, ogólnopolskiej akcji w niekonwencjonalny sposób popularyzującej czytanie i biblioteki jako najbardziej otwarte i dostępne instytucje kultury o bogatej ofercie, z których zasobów warto korzystać.

To praktyczny poradnik, jak przygotować, wypromować i przeprowadzić Noc Bibliotek w swojej bibliotece. Znajdziecie tu również wybór materiałów edukacyjnych – scenariusze warsztatów, scenki literackie do odegrania, propozycje wspólnych lektur i gier bibliotecznych.

Uzupełniają je dobre praktyki z bibliotek uczestniczących w akcji – pomysły i inspiracje do działań w kolejnych edycjach.

Mamy nadzieję, że będzie ona dla was wsparciem i pomocą w organizacji wydarzeń promujących czytanie i korzystanie z zasobów bibliotek nie tylko w ramach Nocy Bibliotek, ale również w każdy inny dzień roku. www.nocbibliotek.org

ISBN 978-83-65457-03-5