specijalen prilog-Samit Macedonia_2025

КАПИТАЛ EXCLUSIVE

Globalen investiciski samit za Makedonija

24 ОКТОМВРИ, 2012, сРеда | гОдИна 14

www.kapital.mk

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

special report Мајк Зафировски н никогаш не било подобро да се инвестира во Македонија. Ова е време на можности! с$ што е потребно во бизнисот е храброст, да се има страст и да се биде компетентен!

Енди П ПЕјков Има многу сектори во кои треба и може да се инвестира во Македонија.

Tреба да се искористат потенцијалите и да се извезува!

Зоран Мартиновски Во 90-тите години имав можност да запознаам многу наши бизнис-лидери. денес заедно со нив, преку д Македонија 2025 на пат сме да изградиме една цврста платформа за анимирање на бизнис-дијаспората.

Минчо јорданов с самитот покажа дека мостот кој го гради Македонија 2025 за поддршка на бизнисите, не може да се направи без поддршка на дијаспората и дека е потребен процес на брз трансфер на знаење и нови технологии кои се потребни во Македонија.“

Vreme e da se investira vo Makedonija! Живко Мука МукаЕтов

Тоа што сме мал пазар не мора да претставува хендикеп, туку предност. ние имаме компаративно н бизнис-знаење и можеме да ги учиме и мотивираме младите македонски претприемачи да креираат успешни бизнис-приказни.

MAKSTIL

Duferco速

www.kapital.mk

специјален прилог 24.10.2012

3

содржина

владата и компаниите заедно да работат за 4 подобра економија За да привлече повеќе инвеститори

владата ладата ќе ја подобрува инфраструктурата, бизнис10 климата и конкурентноста странските менаџери ни ги лоцираа маните

судскиот систем, администрацијата и инфраструктурата најголеми 16 кочници за инвеститорите како да се раЗдвижи македонската економија?

инвеститорите треба да се

22 стимулираат

македонија има успешни биЗнис-прикаЗни

соработка со дијаспората за 26 поголем извоз и инвестиции

инвестиции

треба да се искористат треба потенцијалите 32 на македонија прв глобален инвестициски самит За македонија

сега е вистинско време да се

36 инвестира во македонија!

што се служеше на глобалниот инвестициски самит

странците го пробаа најдоброто 40 од македонската кујна како медиумски беше покриен самитот

екипата на „капитал“ единствена во целосно 42 покривање на самитот

специјален прилог 24.10.2012

4

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за македонија

Владата и ком заедно да раб за подобра ек

М

енаџери на најголеми светски корпорации, амбасадори, претставници на економскиот тим на владата и експерти на Глобалниот инвестициски самит Македонија 2025 истакнаа дека владата треба да продолжи да работи на подобрување на условите за водење бизнис, бидејќи тоа е единствениот начин за поголем раст и развој и за поголем обем на странски инвестиции

www.kapital.mk

мпаниите ботат кономија

специјален прилог 24.10.2012

5

Специјален прилог 24.10.2012

6

Прв Глобален инвестициски самит за Македонија

пишува:

Александра Спасевска

aleksandra.spasevska@kapital.mk

фотографија:

Ивана Кузмановска

ivana.kuzmanovska@kapital.mk

Б

www.kapital.mk

изнис-климата во Македонија е добра, а резултатот е с$ поголемиот број странски инвеститори, но владата треба да продолжи да работи на подобрување на условите за водење бизнис, бидејќи тоа е единствениот начин за да се обезбеди поголем раст и развој. Менаџери на најголемите светски корпорации, амбасадори, претставници на економскиот тим на владата и експерти во рамки на Глобалниот инвестициски самит Македонија 2025 дискутираа за тоа како да се подобри економската состојба во Македонија и како да се поттикнат домашните и странските компании да инвестираат во Македонија. Претседателот на бордот на директори на Македонија 2025, Мајк Зафировски, истакна дека целта на овој самит е да се поттикне бизнис-дијаспората да промовира бизнис-цели. „Самитот во Охрид има две цели: да се пронајдат потенцијални инвеститори и

За водење бизнис на компаниите им се важни неколку работи, како што се квалитетен кадар, високо образование, квалитетна инфраструктура, транспорт и локации за основање бизнис, како и стабилна бизнисклима, а важен дел во процесот на водење бизнис се и судскиот систем и административните процедури да се зголеми посветеноста на владата и на бизнис-заедницата да се движат напред и да се подобри бизнис-климата во Македонија. Нашата цел е едноставна, да се искористи нашето искуство и мрежа во корист на македонската економија“, истакна Зафировски. Тој ги пофали ниските даноци, поволности за странските инвеститори, евтината работна сила како причина за зголемување на интересот на странските инвеститори. „Во Македонија има странски инвестиции, но не се на потребното ниво и треба дополнително да се работи на подобрување на состојбите во оваа насока. Треба владата преку мерки да работи на подобрување на животниот стандард на граѓаните“, истакна Зафировски и посочи дека целта на Македонија 2025 е да се направат аспирации да се подобрат овие состојби, кои ќе носат прогрес на економијата и на државата. Зоран Мартиновски, член на бордот на директори на Македонија 2025, истакна дека настан на вакво ниво е од големо

350 1%

учесници имаше на самитот

ќе биде растот на македонската економија оваа година

50

бизнисмени од дијаспората дојдоа на самитот

www.kapital.mk

Специјален прилог 24.10.2012

7

Пол Волерс

амбасадор на САД во Македонија

Имаме иста цел - да се подобри економијата на Македонија

П

ол Волерс, амбасадорот на САД во Македонија, истакна дека сите присутни на самитот имаат заедничка цел: „Да се подобри економијата на Македонија“ и притоа додаде дека треба да работиме заедно. „Американската и македонската влада имаат иста цел, а тоа е интеграција на Македонија во евроатлантските структури. И веќе сте на добар пат за реализирање на овие цели, направени се многу реформи во оваа насока, а голема поддршка за тоа даде и американската влада. Пример за тоа дека Македонија има добри услови за водење бизнис е и фактот што само последните неколку месеци три американски компании започнаа да работат во Македонија. А соработката со македонските компании пак, се рефлектира со тоа што постојано се зголемува извозот на македонски производи на американскиот пазар“, истакна Волерс.Сепак, тој потенцираше дека за водење бизнис на компаниите им се важни неколку работи, како што се квалитетен кадар, високо образование, квалитетна инфраструктура, транспорт и локации за основање бизнис, како и стабилна бизнис-клима, а важен дел во процесот на водење бизнис е и судскиот систем и административните процедури. значење за нашата земја. „Задоволни сме што овој самит на едно место собра толку многу бизнис-лидери. Во 90-тите години имав можност да студирам и работам во САД, каде што запознав многу наши бизнис-лидери. Денес заедно со нив, преку Македонија 2025 на пат сме да изградиме една цврста платформа за анимирање на бизнис-дијаспората“, нагласи Мартиновски во својот говор.

Сите имаат заедничка цел да се подобри економијата на Македонија

Премиерот Никола Груевски во своето обраќање истакна дека за владата клучен е дијалогот со бизнисзаедницата. „Имаме заедничка цел со компаниите, а тоа е да обезбедиме раст и развој за македонската економија. Тоа бара заеднички ангажман на владата и на компаниите“, истакна Груевски. Според премиерот, упехот на македонската економија во справувањето со кризата се должи на мерките што ги донела владата за подобрување на бизнис-климата, како што е најниски даноци и слободување од данок на добивка за малите компании и воведување модел за оданочување на средните компании и регулаторната гилотина. „Продолживме со намерата за привлекување странски инвестиции преку интензивна промоција на

Мајк Зафировски

Никола Груевски

В

маме заедничка цел со компаниите, а тоа е да обезбедиме раст и развој за македонската економија. Тоа бара заеднички ангажман на владата и на компаниите.

претседател на бордот на директори на Македонија 2025

о Македонија има странски инвестиции, но не се на потребното ниво и треба дополнително да се работи на подобрување на состојбите во оваа насока. Треба владата преку мерки да работи на подобрување на животниот стандард на граѓаните.

премиер на Македонија

И

Специјален прилог 24.10.2012

8

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за Македонија Срѓан Керим

поранешен претседател на Генералното собрание на ОН и поранешен министер за надворешни работи

Потребни се заеднички инвестиции и партнерства

И

дејата за поврзување на дијаспората, владината политика и инвестициската стратегија се вистинската насока кон која треба да се движиме. Треба да бидеме посветени во остварувањето на овие цели кои ги предлага Македонија 2025. Предлагам тоа да се направи преку поголема соработка со локалните бизнис-партнери во Македонија, односно со заеднички инвестиции и партнерства за да се зголемат инвестициите во државата. инвестициските можности и тоа се рефлектираше со отворање нови фабрики и погони на странски компании и на нови работни места. Продолжуваме да работиме на нови мерки за подобрување на бизнисклимата, донесовме четири пакети мерки за компаниите и работиме на забрзување на процесот за влез во евроатлантските структури, поддршка на бизнисот преку подобрување на образовниот процес, зголемување на конкурентноста на економијата“, истакна премиерот и посочи дека владата е заинтересирана да ги слушне визијата и барањата на домашните и на странските компании и да ја насочи поддршката за подобрување на состојбите за бизнисот, посебно за дијаспората. Министерот за финансии, Зоран Ставрески, истакна дека светот, а посебно главните трговски партнери на Македонија од Европа с$ уште се сочуваат со економска криза. Кризата негативно влијаеше на кредитниот раст, извозот и на домашната побарувачка, но Македонија добро се справувала со овие предизвикувачки времиња. Тој посебно се осврна на кризата во еврозоната, европскиот стабилизациски механизам и влијанието на кризата врз Македонија, и наведе дека во ова време се потребни дисциплински фискални политики, капитални инвестиции, посебно во индустријата и инфраструктурата. Додаде дека приватниот сектор е главен двигател на економијата, потребен е поголем извоз, а затоа ќе придонесат повеќе компании како Џонсон контролс, Кемет електроникс... кои ќе ја ставеле Македонија на радарот на останатите

Александар Тиеман

Роман Вашчук

транските инвестиции се главниот фактор кој го влече растот на македонската економија, посебно во последните неколку години на криза.

а раст на економиите на двете земји најважно е да се зголеми и соработката меѓу двете земји. Ајде да го направиме тоа.

странски инвеститори.

глобалната економска криза. Канадските компании се многу важни партнери во Македонија“, истакна Вашчук. Пример за тоа е присуството на неколку канадски компании во Македонија, како што се Еуромакс, која ќе инвестира во рудник во Македонија и ИТ-компанијата Космик девелопмент, која како старт ап започна пред две години и стана една од најбрзорастечките компании во ИТ-

претставник на ММФ за Македонија

С

Странските инвеститори носат поголем економски раст Канадскиот амбасадор во Белград, Роман Вашчук, во своето обраќање ја потенцираше важноста на канадските компании во земјава. „Канада е горда што е партнер на Македонија, но не остана недопрена од

Канадскиот амбасадор во Белград

З

www.kapital.mk

Специјален прилог 24.10.2012

9

Мајк Зафировски и покрај големите обврски постојано беше присутен насекаде секторот во Македонија. „За раст на економиите на двете земји најважно е да се зголеми и соработката меѓу двете земји. Ајде да го направиме тоа“, повика канадскиот амбасадор. ММФ во својата анализа на македонската економија истакна дека странските инвестиции се главниот фактор кој го влече растот на македонската еконимија, посебно во последните неколку години на криза. „Македонската економија оваа година ќе има раст од 1% или помалку од 1%, а во 2013 година ќе достигне 2%. Нашите очекувања се како резултат на растот на странските инвестиции“, истакна Александар Тиеман, претставник на ММФ за Македонија, додавајќи дека треба да се одржуваат политиките и владата да се фокусира на зголемување на растот преку формулирање јасни цели, кои ќе се реализираат. Свои искуства и прогнози за македонската економија во рамки на панелите од самитот презентираа и Сами Елхејџ, главен оперативен директор на Нокиа-Сименс нетворкс и Курт Гајгер, член на Надзорниот одбор на Рајфајзен банк. Според Елхејџ, важноста на телекомуникациската и на ИТиндустријата во Македонија е преголема, бидејќи тука може да се привлечат светски играчи. „Денес не е важен уредот, туку податоците на мобилната инфраструктура во конектираниот свет. Наскоро бројот на ’смартфони‘ ќе го надмине бројот на персонални компјутери, а овој факт јасно кажува каде се движи технологијата“, рече Елхејџ. Тој истакна дека живееме во

Зоран Ставрески

министер за финансии и вицепремиер за економски прашања

О

Сами Елхејџ

главен оперативен директор на НокиаСименс нетворкс

Д

ваа економска криза е криза и на економската наука и на економската теорија. Во ваква ситуација многу се важни мерките што ќе ги донесат владите, коишто се најодговорни за справување со состојбите. Ние како влада релативно добро одговоривме на овој предизвик и можеме да се пофалиме со зголемен извоз.

енес не е важен уредот, туку податоците на мобилната инфраструктура во конектираниот свет. Наскоро бројот на ’смартфони‘ ќе го надмине бројот на персонални компјутери, а овој факт јасно кажува каде се движи технологијата.

хиперконектиран свет, што значи поврзувањето и вмрежувањето е многу важно за сите. Курт Гајгер вниманието го сврте кон економската криза, која е присутна во

Европа и истакна дека едно е јасно економската криза с$ уште е присутна, но ако има раст во Западна Европа, ќе има раст и во регионот, односно во Централна и во Источна Европа.

специјален прилог 24.10.2012

10

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за македонија

за а да Привлече Повеќе

Владата ќе ја по инфраструктур бизнис-климата конкурентноста

www.kapital.mk

е инвеститори

одобрува рата, аи а

специјален прилог 24.10.2012

11

Претставниците на владата на панелот посветен на условите за водење бизнис во земјава ги презентираа можностите за инвестирање во Македонија, и на домашните и на бизнисмените од дијаспората им објаснија кои се нивните следни чекори на тоа поле

Специјален прилог 24.10.2012

12

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за Македонија

Виктор Мизо пристигнува на Самитот во друштво на американскиот амбасадор Пол Волерс. Во дефокус Џастин Такрар директорот на Џонсон Мети Македонија. пишува:

Петре Димитров

petre.dimitrov@kapital.mk

фотографија:

Ивана Кузмановска

В

ivana.kuzmanovska@kapital.mk

ицепремиерот за економски прашања, Владимир Пешевски, на отворањето на вториот панел истакна дека она што Владата треба да го направи за да привлече повеќе инвестиции е да ја подобри инфраструктурата. „Инфраструктурата е клучниот сегмент за земји како Македонија“, изјави Пешевски, посочувајќи ги актуелните инфраструктурни проекти како што е автопатот од Коридорот 10, реновираниот скопски аеродром и неколкуте проекти од енергетиката и гасификацијата. Голем акцент во својот говор Пешевски стави и на проектот регулаторна гилотина, со кој беа намалени многу административни процедури за водење бизнис, со што истовремено биле намалени и многу трошоци за работење на фирмите. „Напорите на државата за да привлече што повеќе инвеститори одат во

99,2 336,8 200

милиони евра странски инвестиции се регистрирани во првите седум месеци од годинава

милиони евра изнесуваа странските инвестиции во 2011 година

милиони евра странски инвестиции очекува владата во 2012 година вистинска насока и резултатите се веќе видливи. Тоа што Македонија е рангирана на 26-тото место во извештајот Дуинг бизнис е показател дека од административен аспект нудиме слични услови како и во развиените западни земји. И тоа не го вели владата, туку Светска банка“, истакна Пешевски и додаде дека целта на владата не е да привлече само странски инвестиции,

туку да создаде подобри услови и за домашните инвеститори.

Владините мерки го ублажија шокот од кризата Министерот за економија, Ваљон Сараќини, во своето обраќање на Глобалниот инвестициски самит за Македонија потенцираше дека владата е целосно посветена на економскиот просперитет на земјава и во таа насока ги имплементира реформите за подобрување на бизнис-климата и конкурентноста. Според него, владата константно ја промовира земјата на странските пазари и на тој начин ги привлекува инвестициите. „Инвестициите и извозот се главни точки за економски раст, па ние имаме стратегии за иновации и промоции на ова поле. За оваа и за следната година планираме големи инвестиции во железниците и во патиштата, како и во автомобилската индустрија, технолошката, текстилната индустрија и во земјоделството. Инвестициите во технолошко-индустриски развојни зони донесоа повеќе странски компании во земјата, па затоа продолжуваме да отвораме нови зони блиску до Прилеп, Битола, Тетово, Охрид, Струга“, вели Сараќини и потенцира дека Владата ќе продолжи со реформите насочени кон привлекување странски инвеститори.

www.kapital.mk

Специјален прилог 24.10.2012

13

Владимир Пешевски

Виктор Мизо

Веле Самак

апорите на државата за да привлече што повеќе инвеститори одат во вистинска насока и резултатите се веќе видливи. Тоа што Македонија е рангирана на 26тото место во извештајот Дуинг бизнис е показател дека од административен аспект нудиме слични услови како и во развиените западни земји. И тоа не го вели владата, туку Светска банка.

В

ојата работа е да чукам на врата и да ги убедам компаниите да инвестираат во Македонија. Мојот фокус е на гринфилдинвестициите. Иако Македонија е една од земјите која е лесно да биде игнорирана, ние постојано сме присутни на терен и имаме агресивна промоција. Треба да се биде многу креативен за да се убедат странските инвеститори да инвестираат токму во Македонија.

вицепремиер за економски прашања

Н

Поевтината работна сила меѓу клучните фактори за инвеститорите да ја изберат Македонија

Своето обраќање на Глобалниот самит за Македонија министерот за странски инвестиции, Веле Самак, го започна со констатацијата дека Македонија има мултикомплексна стратегија за привлекување инвестиции што вродува со плод, но, според него, уште треба да се работи на видливоста на земјата и да се биде уште покреативен во убедувањето на инвеститорите да ја изберат Македонија. „Мојата работа е да чукам на врата и да ги убедам компаниите да инвестираат во Македонија. Мојот фокус е на гринфилд-инвестициите. Но, Македонија е една од земјите која е лесно да биде игнорирана, но ние постојано сме присутни на терен и имаме агресивна промоција. Треба да се биде многу покреативен за да се убедат странските инвеститори да инвестираат тука“, потенцираше Самак. Според него, економската криза влијаела многу на крајните резултати и напори. Западна Европа се соочува со стареење на населението и зголемување на буџетските дефицити, но сепак има многу инвестициски можности како можност да се понудат нашите услуги таму. Истото важи и за компаниите во Источна Европа. Тоа што имаме

директор на Дирекција за технолошко-индустриски развојни зони

ладата ги обезбеди сите потребни инфраструктурни мерки за странските инвеститори да можат да работат во зоните. Во моментот функционална е само една, онаа во Скопје, но на крајот од 2013 година, ќе постојат 14 зони. Минатата година во зоните беа вработени 5.000 луѓе, а до крајот на 2013 година повеќе од 20% од вкупниот извоз на земјата ќе доаѓа од странските инвестиции.

9.000

работни места треба да донесат странските инвестиции кои треба да се реализират годинава

77,21

милиони евра инвестирале австриски фирми минатата година и тие се најголеми странски инвеститори минатата година директен пристап кон привлекувањето инвеститори направи да донесеме повеќе странски компании“, истакна Самак. Тој додаде дека 20%-50% поевтината работна сила е меѓу главните фактори што ги привлекува странските инвеститори во Македонија. Висар Фида, директор на Агенцијата за странски инвестиции во детали ги запозна присутните со можностите кои ги нуди агенцијата за странските инвеститори. „Агенцијата за странски инвестиции

министер за странски инвестиции

М

е како една работилница која работи постојано во корист на странските инвеститори и им помага да донесат одлука да инвестираат во Македонија. Како резултат на зголемувањето на инвестициите во Македонија, Агенцијата на новите компании им овозможува понатамошна поддршка во земјата“, посочи Фида, кој рече дека во моментов Македонија има промотори за привлекување странски инвеститори во 22 држави низ целиот свет, а наскоро ќе има уште двајца. Директорот на Дирекцијата за технолошко-индустриски развојни зони, Виктор Мизо, потенцираше дека зоните се вистинско место за инвестирање потенцирајќи дека до 2013 година ќе има околу 14 зони во Македонија. „Владата ги обезбеди сите потребни инфраструктурни мерки за странските инвеститори да можат да работат во зоните. Во моментот функционална е само една, онаа во Скопје, но на крајот од 2013 година, ќе постојат 14. Минатата година само 5.000 беа вработени во зоните, а до крајот на 2013 година повеќе од 20% од ивозот ќе доаѓа од странските инвестиции од земјата“, потенцираше Мизо. Според него, компаниите кои доаѓаат тука имаат многу предности, како даночни олеснувања, но и голема поддршка од владините институции при решавањето на секојдневните проблеми.

Специјален прилог 24.10.2012

14

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за Македонија

Екипата на „Капитал„ која се трудеше постојано да ги фати сите можни интересни моменти на Глобалниот инвестициски самит за Македонија, имаше можности да со фотографија го овековечи и овој момент. Извесен турски инвеститор (во

кремасто одело) на министерот за финансии и вицепремиер за економски прашања Зоран Ставрески, директорот на Дирекцијата за технолошко -индустриски развојни зони, Виктор Мизо и директорот на Агенцијата за странски

Зоран Ставрески министер за финансии и вицепремиер за економски прашања

Потврдата на кредитниот рејтинг од Фич е добар сигнал за инвеститорите

П

отврдата на кредитниот рејтинг на Македонија ББ+ од страна на рејтингагенцијата Фич за вицепремиерот и министер за финансии, Зоран Ставрески, е јасен сигнал до инвеститорите дека Македонија е стабилна земја со квалитетни економски политики и дека ќе овозможи на пазарот на капитал да имаме релативно подобри услови и пониски каматни стапки. „Потврдата е значајна поради две работи. Прво, значи јасен сигнал до инвеститорите дека Македонија е стабилна земја со квалитетни економски политики и второ, значи дека нашите идни контакти со банките на пазарот на капитал ќе овозможат да бидат со релативно подобри услови и пониски каматни стапки, бидејќи ретки се земјите на кои во вакво опкружување во Европа им се потврдува кредитниот рејтинг од Фич или од Стандард и Пурс“, рече министерот Ставрески.

Ваљон Сараќини министер за економија

И

нвестициите и извозот се главни точки за економски раст, па затоа владата работи на стратегии за иновации и промоции на ова поле. За оваа и за следната година планираме големи инвестиции во железниците и во патиштата, како и во автомобилската индустрија, технолошката, текстилната индустрија и во земјоделството.

www.kapital.mk

инвестици и промоција на извозот, Висар Фида им ги презентираше неговите проекти за инвестирање во Македонија. По разговорот со министрите и директорите, на масата им се придружи и премиерот Никола Груевски, кој исто така сериозно

Специјален прилог 24.10.2012

15

се внесе во муабетот. Што на крај одлучија и како помина турскиот инвеститор остана тајна, бидејќи од протоколот на премиерот бевме замолени да престанеме да сликаме. Дали ќе се реализира оваа инвестиција останува да видиме.

Висар Фида

директор на Агенцијата за странски инвестиции

А

генцијата за странски инвестиции е како една работилница која работи постојано во корист на странските инвеститори и им помага да донесат одлука да инвестираат во Македонија.

Фида во друштво на Ферик Велија, сопственик на Алсат телевизија

специјален прилог 24.10.2012

16

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за македонија

странските менаџери н

Судскиот систе администрациј инфраструктур кочници за инв

www.kapital.mk

специјален прилог 24.10.2012

17

ни Ги лоцираа маните

ем, јата и рата најголеми веститорите

Специјален прилог 24.10.2012

18

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за Македонија

Вицепремиерот Пешевски и во четири очи слушна што имаат да кажат странските инвеститори кои веќе се во земјава. На фотографијата е во друштво на Даниел Сас, Македонски телеком. пишува:

Александра Спасевска

aleksandra.spasevska@kapital.mk

фотографија:

Ивана Кузмановска

П

ivana.kuzmanovska@kapital.mk

одобрување на судскиот систем, олеснување на процедурата за вработување на странци, решавање на административни тесни грла, полесно добивање градежни дозволи, како и поголеми инвестиции во инфраструктурата. Овие работи треба да ги подобри владата со цел да се олеснат условите за водење бизнис на странските инвеститори. Според Даниел Сас, генерален директор на Македонски Телеком, државата во моментов има најнапредна технолошка инфраструктура во регионот. „Дојче телеком е еден од пионерите кои инвестирале во Македонија. Од 2001 година инвестиравме 500 милиони евра, а ќе инвестираме

Менаџерите на најголемите странски компании во Македонија кои се обратија на Глобалниот инвестициски самит Македонија 2025, посочија дека Македонија има одлични услови за странските инвеститори и дава огромни поволности за започнување и водење бизнис, но треба подобрувања во одредени сектори дополнително 300 милиони евра. Кога ќе ја завршиме целосно дигитализацијата, нашиот последен проект, Македонија ќе има најнапредна технолошка инфраструктура во регионот“, истакна Сас. Според него, важно е владата да е посветена на привлекување странски инвестиции и да овозможи безбедна околина за бизнис. „Има предизвици кои треба да се надминат за да се подобри бизнисоколината во Македонија, како

реформите на правниот систем, зајакнување на капацитетите на јавната администрација, реформа на даночниот систем, како и ликвидноста на компаниите која во последните неколку години е проблем. Има уште работи кои треба да се подобрат, но владата е во добра насока“, истакна Сас. Тој потенцираше дека странските инвеститори во земјата се тие што треба да привлечат повеќе странски инвеститори да дојдат во Македонија и преку нивните успешни приказни да

www.kapital.mk

ги покажат ефектите од економската политика на државата. „Мерките на владата за привлекување странски инвеститори покажуваат дека има ефекти, а тоа се рефлектира во с$ поголемиот број нови фабрики отворени од странци и странски инвеститори кои најавуваат инвестиции во Македонија“, истакна Сас. Според него, странски инвеститори можат да помогнат преку примена на бизнис-практиките, воведување нови бизнис-стандарди и инвестиции. „Денес значаен дел од БДП на Македонија доаѓа од странските инвестиции. Советот на странски инвеститори има мисија да го истакне заедничкиот интерес на инвеститорите и да воспостави подобри практики. Советот ќе објави „Бела книга“ со препораки на странските инвеститори за да се подобри бизнис-климата во земјата. Сакам да ги охрабрам странските инвеститори да пристапат до Советот и институциите за сите прашања доколку се интересираат за инвестиции во Македонија“, истакна Сас. Генералниот директор на Џонсон Мети за Македонија, Џатин Такрар, истакна дека нивните партнери с$ уште прашуваат

Специјален прилог 24.10.2012

19

Петер Рот

Џатин Такрар

„Има многу простор за подобрување во областа на добивање градежни дозволи. Бирократските прашања се наследени од комунистичките времиња, па мора да се поработи на овој проблем повеќе. Правниот систем и судовите се исто така проблем. Судовите мора да работат правилно.“

„Има многу простор за подобрување, како кај процедурите во јавната администрација и во делот на вработувањето на странци, и во прецизирање на одредени законски решенија кои некогаш погрешно се толкуваат.“

генерален директор на Соравија груп

генерален директор на Џонсон Мети за Македонија

Специјален прилог 24.10.2012

20

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за Македонија

Министерот Сараќини ги слушаше забелешките на преставниците на Северозападната комора на Македонија. која била причината да инвестираат во Македонија. „Низ овие три години од кога сме присутни на македонскиот пазар многу сме задоволни со тоа што го начекавме тука, посебно од вработените во компанијата. Не згрешивме што инвестиравме во Македонија, бидејќи имаме одлични услови ниски трошоци и одлична работна сила. Затоа решивме да изградиме и втора фабрика, за да го зголемиме производството во Македонија“, истакна Такрар. Иако имаат многу бенефити од работата на македонскиот пазар, вели дека има простор за подобрување на одредени работи кои им претставуваат пречки засега. „Има многу простор за подобрување, како кај процедурите во јавната администација и во делот на вработувањето на странци, и во прецизирање на одредени законски решенија кои некогаш погрешно се толкуваат“, истакна Такрар.

Влезот во НАТО меѓу клучните фактори за странските инвеститори

Петер Рот, генерален директор на Соравија груп, истакна дека влезот во НАТО е многу важен чекор кој Македонија мора да го направи, а со кој ќе бидат отворени многу врати за економијата.

Тодор Деловски

Бенџамин Јошар

„Не ни беа лесни почетоците - секој има желба тука за подобро судство, но кога сте инвестирале во 1997 година, сега се чини дека е лесно. Се исплаќа да се инвестира во Македонија.“

„Во 2007 година ја купивме Вардар осигурување, најголемата осигурителна компанија во Македонија, бидејќи гледаме долгорочен потенцијал за раст и проширување на бизнисот. Предизвиците на компанијата се да ги трансферира практиките кои ги применува од Словенија, во другите земји, бидејќи долгорочно гледаме поврат на инвестициите.“

генерален директор на Кнауф Македонија

„Она што најмногу го сакаме тука е начинот на работа и работните вештини, посебно во градежништвото, бидејќи градежните работници тука работат во кои било временски услови, што не е случај во Австрија“, истакна Рот. Според него, личниот контакт со министрите за странски инвеститори, кои повеќе имаат функција на менаџери е голема предност за водење бизнис во Македонија, посебно за странските инвеститори. „Има многу простор за подобрување

генерален директор на Триглав осигурување

во областа на добивање градежни дозволи. Бирократските прашања се наследени од комунистичките времиња, па мора да се поработи на овој проблем повеќе. Правниот систем и судовите се исто така проблем. Судовите мора да работат правилно. Мислам дека сите подобрувања во економијата веднаш ќе

www.kapital.mk

Специјален прилог 24.10.2012

21

Инвеститори кои веќе си ја пробаа среќата во Македонија. Џастин Такрар, (Џонсон Мети) и Питер Рот, (Соравија).

500 30

милиони евра досега инвестирал Дојче телеком во Македонија

милиони евра досега инвестирала Кнауф Македонија имаат влијание врз овие проблеми, па мора да се намали невработеноста и да се зголемат примањата на вработените, бидејќи сите ќе имаме бенефит“, потенцираше Рот.

Се исплаќа да се инвестира во Македонија

Бенџамин Јошар, генерален директор на Триглав осигурување, во своето обраќање истакна дека Триглав осигурување е лидер на осигурителниот пазар во Адриатик регионот. „Во 2007 година ја купивме Вардар осигурување, најголемата осигурителна

компанија во Македонија, бидејќи гледаме долгорочен потенцијал за раст и проширување на бизнисот. Предизвиците на компанијата се да ги трансферира практиките кои ги применува од Словенија, во другите земји, бидејќи долгорочно гледаме поврат на инвестициите“, истакна Јошар потенцирајќи дека во Македонија, за да функционираат компаниите, посебно финансиските, потребно е беспрекорно функционирање на правниот систем. Тодор Деловски, генерален директор на Кнауф Македонија, своето обраќање го започна со мала анегдота. „Ме прашува една пријателка пред почетокот на овој панел, на паузата: што ќе критикуваш денес Тоше, јас & велам, не знам, јас се навикнав веќе, одамна сме тука“, истакна Деловски. Тој потенцираше дека откако во 1997 година потпишале договор за приватизација, досега инвестирале 30 милиони евра за производство на градежни материјали, а 85% од производството оди за извоз. „Не ни беа лесни почетоците - секој има желба тука за подобро судство, но ако сте инвестирале во 1997 година, сега се чини дека е лесно“, потенцираше Деловски и ги охрабри сите што сакаат да инвестираат во Македонија да не се двоумат, бидејќи се исплаќа.

Даниел Сас

генерален директор на Македонски Телеком

„Има предизвици кои треба да се надминат за да се подобри бизнисоколината во Македонија, како реформите на правниот систем, зајакнување на капацитетите на јавната администрација, реформа на даночниот систем, како и ликвидноста на компаниите која во последните неколку години е проблем. Има уште работи кои треба да се подобрат, но Владата е во добра насока.“

Специјален прилог 24.10.2012

22

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за Македонија

Како да се раздвижи македонската

Инвеститорите треба Посебно денес во време на криза на приватниот сектор уште повеќе му е потребен свеж капитал. Кризата е време и на нови можности, заклучија присутните на панелот посветен на микрофинансирање и финансирање на капитални инвестиции на вториот ден од Глобалниот инвестициски самит Македонија 2025

пишува:

Петре Димитров

petre.dimitrov@kapital.mk

фотографија:

Ивана Кузмановска

ivana.kuzmanovska@kapital.mk

Х

урберт Јан ван дер Ваарт од инвестицискиот фонд СЕАФ, кој последен пат бил во Македонија во 1995 година, вели дека оттогаш до денес многу работи се смениле на

подобро. „Македонија има фантастичен раст од 1995 година и отстапува од регионот, а со оваа конференција гледаме кон многу подобра иднина“, вели коосновачот на

фондот СЕАФ, додавајќи дека има многу добри претприемачи во многу земји кои не се на радарот на големите играчи, а, според него, и Македонија е таков пример. „Но компаниите во кои инвестиравме, како Тинекс, Оннет, Логин станаа многу важни играчи, бидејќи постигнаа 20% годишен раст, придонесоа за 22% раст на вработувањата, како и за 13% раст на инвестиции. Само 3% од БДП беше генериран од портфолиото на СЕАФ“, вели Јан ван дер Ваарт. Според него, иако светот е во криза, сепак има здрава основа за инвестирање, но малкумина го прават тоа. „Зошто? За да се биде ефикасен треба да има поглеми инвестиции, има многу мал простор за институциите да инвестираат. Приватниот сектор треба да се стимулира, а за тоа треба

www.kapital.mk

специјален прилог 24.10.2012

23

Хурберт јан ван дер ваарт во друштво на американскиот амбасадор волерс.

Хурберт јан ван дер ваарт

коосновач на инвестициски фонд СЕАФ

„Приватниот сектор треба да се стимулира, а за тоа треба да реагира финансискиот сектор. Не зборувам само за алтернативно финансирање, туку и за склучување конкретни зделки.“

економија?

ба да се стимулираат да реагира финансискиот сектор. Не зборувам само за алтернативно финансирање, туку и за склучување конкретни зделки“, смета тој. Курт Гајгер, од австриската Рајфајзен банк, смета дека стратешките инвеститори мораат да почнат да финансираат и да ја зголемат капиталната база, но проблемот за банките е дека за секој заем денес, во услови на криза им треба големо покритие. „Само банките кои оперираат во регионот имаат пазарна вредност во просек од 50% од она што навистина вредат... Па затоа се потребни повеќе пари во финансискиот сектор. Од друга страна, претприемачите ја изгубија довербата во банките, а банките пак, имаат предизвик денес да најдат добри проекти“, вели Гајгер.

Според него, малите претприемачи, како и тие во Македонија, не се доволно ликвидни и им е потребна голема поддршка и алтернативни опции. „Овде гледам голема можност и шанса за да се финансираат средните претпријатија преку финансискиот сектор“, вели тој.

Треба да се воспостави доверба меѓу компаниите и финансиските институции

На панелот се обрати и Драган Мартиновски, директорот на Македонска банка за поддршка на развојот (МБПР), кој ја претстави работата на банката во земјава и нејзините проекти. „Максимизирање на профитот е фокусот кон кој сме насочени во моментов, а како развојна банка преземаме поголеми ризици од останатите финансиски

3% 250

од БДП беше генериран од фирми кои ги помагаше СЕАФ

милиони евра финансирала МБПР во три проекти, почнувајќи од 2009 година институции денес. Се приближуваме кон компаниите повеќе од оваа година,

Специјален прилог 24.10.2012

24

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за Македонија

Семи Елхејџ, главен оперативен директор на Нокиа-Сименс нетворк внимателно слуша што му презентира министерот Самак. Тој беше еден од најбараните бизнисмени на самитот. Сите сакаа средби во четири очи со него.

Директорите на Тутунска банка, Љубе Раевски (лево) и Ѓорги Јанчевски (во средина).

www.kapital.mk

Специјален прилог 24.10.2012

25

80% 1,1

од инвестициите на ЕБОР се во приватниот сектор

милијарди евра досега инвестирал ЕБОР во Македонија но позајмувањето секако останува наш главен бизнис. Активни сме многу во финансирање на земјоделскиот и енергетскиот сектор, како и во областа на обновлива енергија. Од 2009 година успеавме да финансираме три големи проекти со 250 милиони евра“, посочи Мартиновски. Според него, потребно е уште многу да се направи во доменот на финансирање и пристапот до финансии, но пред с$ треба да се воспостави и реизгради довербата меѓу фирмите и финансиските институции. Лазар Неданоски од Македонска развојна фондација за претпријатија (МРФП) вели дека фондацијата 99% е фокусирана на македонските компании, а имаат мисија да се пополни дупката на пазарот. „Ќе бидам многу среќен кога ќе ја изгубам мојата работа, бидејќи тоа ќе значи дека работите во земјава ќе бидат добри. Бидејќи сме на европска почва, банкарството ќе остане главно за финансирање на малите бизниси. Потребно е да се развие македонското претприемништво“, истакна тој. „Со финансиските услуги се обидуваме да се фокусираме на повеќе детали со оглед дека Македонија се приближува кон ЕУ, па им помагаме на бизнисите да дојдат до европските фондови“, додаде Неданоски.

ЕБОР преку нов регионален фонд ќе ги финансира компаниите

Елена Урумовска, шеф на Европската банка за обнова и развој (ЕБОР) во Скопје, која е партнер на неколку наши компании во своето излагање потенцираше дека повеќе од 80% од инвеситициите на ЕБОР се во приватниот сектор. „Во основа ги финансираме специфичните потреби на компаниите. Околу 20% од нашето финансирање се насочува кон капиталните инвестиции, но секогаш се насочуваме кон малцински удели во компаниите. Она што е специфично за ЕБРД, создаваме додадена вредност во компаниите во кои инвестираме и овозможуваме пристап до нови фондови. Од 1993 година сме присутни во Македонија, а досега вложивме 1,1 милијарди евра во повеќе од 80 проекти, со кои ја поддржуваме земјата во поврзување со регионот,

Филип Котора Охридска банка

Може да се инвестира во индустрија за преработка на храна

Ф

илип Котора, член на бордот на директори на Охридска банка, Сосиете женерал аналитички ја отслика македонската бизнис-околина. СВОТ анализата на македонскиот бизнис покажува атрактивна бизнисоколина со евтина работна сила, ниски данци и стабилен девизен курс. Меѓутоа, проблемите се немасовност на производството и не можат да ги задоволат потребите на големите пазари, а компаниите недоволно инвестираат во зголемување на нивниот капитал. „Постои неефикасно трошење на капиталот и надворешните инвеститори може да ги отстранат овие недостатоци. Денес сите знаат дека е многу тешко да се убедат инвеститори да инвестираат или да се позајмат пари за да се развие бизнисот. И овој проблем не е само во Македонија, туку и пошироко“, вели Котора. Тој им предложи на инвеститорите да ја искористат можноста за вложување во индустријата за преработка на храна, на тој начин да го зголемат капиталот, бидејќи овој сектор има голем потенцијал за развој. „Со тимски дух и тимска работа на претпријатијата и инвеститорите и владата ќе се зголемат границите на економски раст и развој“, истакна Котора. посебно во инфраструктурниот сектор. Во Македонија ги употребивме сите финансиски инструменти, ги финансираме микро, малите и средните компании, преку банките во кои сме инвестирале или директно, како на пример, во компанијата Виталиа“, подвлече Урумовска. Урумовска најави дека од следната година ЕБРД ќе основа нов регионален фонд „МФ“ кој ќе инвестира во мали и средни претпријатија во регионот, преку малцински удели.

специјален прилог 24.10.2012

26

www.kapital.mk

прв Глобален инвестициски саМит за Македонија

Македонија и иМа успешни

Соработка со д поголем извоз

П

оголемата бизнис-соработка меѓу македонските и компаниите од дијаспората е еден од моделите како може да се зголеми извозот на македонските производи во странство, но и да се зголемат инвестициите и да се отворат нови компании во Македонија

www.kapital.mk

бизнис-приказни

специјален прилог 24.10.2012

27

дијаспората за з и инвестиции

Специјален прилог 24.10.2012

28

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за Македонија

Премиерот Груевски остана цело време на првиот ден од Глобалниот инвестициски самит. Го снема само на кратко. Мораше да се сече и лента за локален пат во охридско. пишува:

Александра Спасевска

aleksandra.spasevska@kapital.mk

фотографија:

Ивана Кузмановска

М

ivana.kuzmanovska@kapital.mk

акедонските компании имаат потенцијал и конкурентска предност за извоз на производитe на странските пазари, пред с$ како резултат на квалитетните и високостандардизирани производи кои се произведуваат во Македонија. Поголемата бизнис-соработка меѓу македонските и компаниите од дијаспората е еден од моделите како може да се зголеми извозот на македонските производи во странство, но и да се зголемат инвестициите и да се отворат нови компании во македонија. Ова се главните поенти нa панелот од Глобалниот инвестициски самит во Охрид, насловен како „Глобално конкурентни македонски производи и услуги: успешни бизнисмодели за соработка“. Менаџерите на најголемите извозни компании во Македонија, како што се Алкалоид, Макпрогрес и FX3X преку своите успешни примери покажаа дека со напорна работа и инвестиции во квалитетот на производите може да се

Емил Христов

Кристијан Данаиловски

о 2009 година кога ја создадов компанијата ја започнав со двајца луѓе. ЕМСА Солар ја воведовме на пазарот во 2010 година, кога започнавме да работиме и во Македонија. Ние не размислуваме во граници, тоа ни овозможи да растеме на пазарот слободно.

лобалниот пазар е предизвикувачко место, бидејќи светот е конкуренција, па треба да се прилагодите и да воведете високи стандарди. Никогаш не треба да престанете да се надоградувате и да се обидувате да бидете први. Во компанијата секогаш имаме енергија и туркаме до крајни граници за да го обезбедиме најдоброто.

основач на ЕМСА Солар и член на Македонија 2025

В

извршен директор на FX3X Македонија

Г

www.kapital.mk

Специјален прилог 24.10.2012

29

На терасата од хотелот Метропол беа главните случувања. Апаратот на „Капитал“ успеаа да го „уловат“ и генералниот менаџер на винаријата Стоби, Дане Јованов.

75%

од своето производство Макпрогрес го извезува во странство освојуваат и најприбирливите пазари во светот. Бизнисмените од дијаспората пак, преку своите успешни примери за основање бизнис во Македонија ги повикаа сите Македонци во светот да го прошират својот бизнис во родната земја, бидејќи условите и можностите кои ги има тука се неспоредливи со другите земји во светот. Живко Мукаетов, претседател и генерален директор на Алкалоид АД Скопје во воведниот говор рече дека потенцијалите на Македонија се големи. „Една од главните цели на Македонија 2025 е да стимулира бизнис-соработка што најдобро е објаснето во едно интервју на Џон Битов Јуниор кој кажува дека: „Моите бизнис-искуства се комбинација на многу години од обиди и грешки, учење чекор по чекор и напорна и долга работа за да се надминат сите грешки“. Ние имаме компаративно бизнис-знаење и можеме да учиме да ги мотивираме младите македонски претприемачи да креираат успешни бизнис-приказни. Денес имаме неколку примери на успешни бизнис-приказни.

Крис Павловски

Глигор Цветанов

З

а се биде македонски извозник е многу голем предизвик. Во нашата компанија знаеме дека за квалитетните производи со добра амбалажа нема граници.

основач на JMG Канада и коосновач на Cosmic Development

а 6 месеци до 1 година ќе создадеме фонд со кој ќе ги финансираме младите ИТ-претприемачи да се развиваат. Овој фонд ќе го водам лично јас и се надевам дека наскоро Македонија ќе стане Швајцарија во мало.

директор на Макпрогрес Виница

Д

Специјален прилог 24.10.2012

30

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за Македонија

Потпреседателот на Македонија 2025, Роберт Арсов во друштво на премиерот Груевски. Сите панел-учесници имаат големо искуство кое може да го споделат со сите вас за успешната македонска дијаспора и нивните бизнис-модели“, додаде тој.

Нема граници за бизнисот

Емил Христов, основач на ЕМСА Солар, САД, и член на Македонија 2025 ја раскажа својата бизнис-приказна, која за кратко успеала да порасне и да стане една од водечките во Македонија. „Во 2009 година кога ја создадов компанијата ја започнав со двајца луѓе. ЕМСА Солар ја воведовме на пазарот во 2010 година, кога започнавме да работиме и во Македонија. Ние не размислуваме во граници, тоа ни овозможи да растеме на пазарот слободно“, раскажа Христов. Тој се заинтересирал да работи со македонски компании и затоа почнал соработка со респектабилни македонски ИТ-компании. „Ако сакате да работите надвор од Македонија мора да ги најдете линковите кои ќе ви овозможат да го направите тоа. Второто искуство е со новата компанија Косевев техоноџис, која ја започнувам, за која одлучивме да создадеме софтвер во Македонија. С$ беше во ред, с$ до очекувањата кои ги имавме на крајот, кои не се совпаднаа со тоа што сметавме дека ќе произлезе. Проблемот во комуникацијата беше главен, бидејќи имаше недоразбирања, а тоа е најголемиот проблем со кој се соочувам досега“, потенцираше Христов. Тој заклучи дека дијспората мора повеќе да соработува со бизнисот и дека не

треба само да остане на идеја, туку и на реализација на идеите. „Дијаспората е најверојатно најдобриот контакт за компаниите кои сакаат да излезат на странски пазари“, заклучи Христов.

Македонија, земја на можности во ИТ-индустријата

Искуството како бизнисмен од дијаспората кој води бизнис во Македонија пред присутните го сподели и Крис Павловски, основач на JMG Канада, коосновач на Cosmic Development од Скопје. Тој раскажа како пред 2-3 години го запознал Џон Битов, кој потоа го поканил на вечера со Мајк Зафировски, по што станал дел од Македонија 2025. „Имам компанија за дистрибуција на соджина и онлајн-маркетинг во Канада. Во моето поле на работа потребни се програмери, па после потрагата во Аргентина и Индија, одлучив да основам компанија во Канада. Тогаш на посета дојде мојот братучед во Канада, по што го сретнав Илчо Бојчовски кој е коосновач на компанијата Космик девелопмент тука, во Македонија, па се одлучив да инвестирам во оваа ИТ-компанија во 2011 година“, објасни Павловски, Според неговото искуство, на почетокот не било лесно, бидејќи не барале надворешна помош од никого. „За 2-3 недели ја отворивме компанијата, која сега има блиску 50 вработени, па за година и половина филозофијата која ја донесов од Канада во Македонија беше круцијална, бидејќи воведовме канадски

– Гугл стил на работа, со пинг-понг маси и плеј стејшн соби“, раскажа Павловски, дообјаснувајќи дека празнините кои ги забележал на другите пазари кога станува збор за аутсорсинг-компании сакал да ги затвори кога дошол во Македонија. „Затоа тука почнав да гледам ’надвор од кутијата‘ и да се осигурам дека производите кои ги правиме се перфектни. Затоа, сега немаме продажен тим во компанијата, бидејќи клиентите сами доаѓаат“, додаде тој и истакна дека македонскиот пазар, посебно кога сакате да инвестирате во ИТ-секторот е совршен. „За 6 месеци до 1 година ќе создадеме фонд со кој ќе ги финансираме младите ИТ-претприемачи да се развиваат. Овој фонд ќе го водам лично јас и се надевам дека наскоро Македонија ќе стане Швајцарија во мало“, најави Павловски. Кристијан Данаиловски, извршен директор на FX3X Македонија, го сподели своето искуство како аутсорсинг-компанија за странски пазари. „Глобалниот пазар е предизвикувачко место, бидејќи светот е конкуренција, па треба да се прилагодите и да воведете високи стандарди. Никогаш не треба да престанете да се надоградувате и да се обидувате да бидете први. Во компанијата секогаш имаме енергија и туркаме до крајни граници за да го обезбедиме најдоброто“, посочи Данаиловски. Тој на потенцијалните претприемачи им порача дека треба да го научат и да го познаваат пазарот и секогаш да

www.kapital.mk

Специјален прилог 24.10.2012

31

Живко Муакаетов, генерален директор на Алкалоид и член на бордот на Македонија 2025 во улога на модератор на еден од највозбудливите панели. бидат присутни, бидејќи тоа ќе ги даде предностите кои се потребни. „Најважно во интернационалните бизниси е никогаш да не ветувате нешто што не можете да го остварите. Нашата компанија е комплетно базирана во Македонија и нашите искуства покажуваат дека на почетокот, во 2004 година беше целосно анонимна на нашиот пазар, бидејќи работевме за надвор. Но, преку вмрежување и контакти, и успехот во странство станавме повидливи“, објасни Данаиловски. Според него, денеска е нерелевантно каде се наоѓа вендорот, аутсорсингкомпанијата, бидејќи најважно е тоа што го работи и како го работи. Најважен е резултатот. „Пристапот до капитал е малку скап тука, но во основа можам да ја наречам Македонија земја на можности во ИТиндустријата“, истакна Данаиловски.

За квалитетните производи со добра цена нема граници

Глигор Цветанов, директор на Макпрогрес Виница ја раскажа приказната за прехранбениот гигант од Виница. Тој го раскажа патот на малиот фамилијарен бизнис , отворен како трговска компанија кој стана лидер во прехрамбената индустрија во Македонија. „Денес Макпрогрес е една од најголемите фабрики за преработка и производство на храна во Виница, која извезува 75% од своето производство. Нашето производство има широк спектар на брендови, меѓу кои нејпознатиот

е Винчини. Ние сме многу големи локал-патриоти - па нашите брендови се поврзани со Виница. На почетокот, наша цел беше да се заменат увозните производи на пазарот со домашни. Да се биде македонски извозник е многу голем предизвик. Во нашата компанија знаеме дека за квалитетните производи со добра амбалажа нема граници“, вели Цветанов. Според него, конкуренцијата е голема поради договорите за слободна трговска размена меѓу ЕУ и ЦЕФТА, а конкурентни н$ прави тоа што имаме за 35% поникса цена на шеќер во споредба со Западна Европа. „Ги исполнуваме сите потребни стандарди, а во моментов ги воведуваме Халал и Кошер. Распространети сме во регионот, преку нашите претставници, а во моментов пробуваме да влеземе во Кувајт и Израел. Постојано инвестираме во развој и истражување, што е круцијално за бизнисот. Поврзани сме со македонската дијаспора, а имаме свои претставници и дистибутери во Австралија и во САД. Во моментов нашиот тим е во Париз, а утре започнува најголемиот евент во прехранбената инсутрија, каде што се надеваме дека ќе успееме да се пробиеме и да станеме повидливи“, вели директорот на Макпрогрес.

Северна Америка, погодна за извоз на македонскиот зеленчук

Борис Лаиќ, од Export Packers Company, Ltd. Канада ја раскажа приказната за соработка со македонската компанија

Карником, за извоз и дистрибуција на македонски земјоделски производи во САД. Тој напомена дека во Северна Америка има многу голема побарувачка за квалитетни и вкусни земјоделски продукти. „Сертификацијата за македонските компании (Халал, Кошер) е најважна и кон тоа треба да се стремат. Моментално се стремиме да се прошириме во Северна Америка, и мислам дека тоа е пазарот на кој треба да работиме. Македонските производи може да бидат дел од оваа побарувачка во Северна Америка, бидејќи има големи можности за прехранбените производи од Макеоднија таму. Побарувачката на земјоделски производи во Северна Америка е огромна, а таа се задоволува со кинески производи, кои можам да кажам дека се висококвалитетни. Тоа е конкуренцијата со која треба да се соочиме“, објасни Лаиќ. Мики Величковски, директор на Карником, Македонија е партнер на Борис Лаиќ. Тој пред 14 години исто така живеел во Канада, но сега се одлучува да го освои тој пазар. „Заедно со Борис Лаиќ го искористивме фактот дека во Македонија има многу вкусна храна, посебно зеленчук, па се одлучивме минатата година да извеземе четири контејнери со пиперки во САД, што помина многу добро, ги помина и сите контроли, па сега ги користиме контактите и ситуацијата во која се најдовме и се движиме понатаму, кон освојување на овој пазар“, вели Величковски.

специјален прилог 24.10.2012

32

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за македонија

Треба да се искористат потенцијалите на Македонија

www.kapital.mk

специјален прилог 24.10.2012

33

Специјален прилог 24.10.2012

34

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за Македонија

Минчо Јорданов во друштво на Министерот Сараќини и Самак. пишува:

Петре Димитров

petre.dimitrov@kapital.mk

фотографија:

Ивана Кузмановска

ivana.kuzmanovska@kapital.mk

Н

а последниот панел во рамките на Глобалниот инвестициски самит за Македонија дебатираа неколку македонски менаџери кои имаат свој бизнис во странство и македонски професори кои работат надвор, кои понудија свои модели и видувања како претставниците од дијаспората можат да помогнат за економскиот развој на Македонија. Антонио Петров, професор на Универзитетот Тексас во Сан Антонио во своето излагање потенцираше дека не е само образованието битно за економски развој, туку и иновациите. Македонија може да биде истражувачки центар на Медитеранот, смета професорот Петров. „Треба да ги отвориме очите и ќе видиме дека географски Македонија се наоѓа на средина меѓу истокот, западот, северот и југот. Таа предност треба да се искористи! Доколку ја промениме нашата перспектива, ќе може да ги промениме нештата“, нагласи тој. Според него, одливот на мозоци е посебно прашање на кое треба да му се обрне внимание, бидејќи последниве неколку години илјадници талентирани лица ја напуштиле земјата. „Тоа е еден од главните проблеми кои

Државата и македонските бизнисмени треба да се обединат заедно за да се искористат потенцијалите на земјата. Македонија заедно со бизнисмените-иселеници може да стане истражувачки центар на Медитеранот, доколку освен во образованието вложува и во иновации придонесуваат Македонија да не може да воспостави економска одржливост“, потенцираше тој. Тој како и другите учесници на панелот посочи дека Македонија треба да ги искористи потенцијалите за развој на алтернативен туризам, промовирање на верски туризам, земјоделството... „Затоа е потребно градење посебна глобална мрежа заснована на знаење. Македонците се проникливи и имаат капацитет да пронајдат и да измислат нешто. Потребно е мрежно поврзување и размена на искуство“, смета Петров. Кире Илиоски, амбасадор на Македонија во Шведска и Финска исто така посочи дека регионалната соработка и мрежното поврзување, како и размената на искуство и знаење може да придонесат за подобри економски резултати. „Факт е дека најголемиот дел од македонските компании имат стратегии за раст и пласман на странските пазари, но мрежното поврзување во областа на трговијата, истражувањето и иновациите претставуваат движечка сила за економијата“, вели тој. Треба да се изградат мостови меѓу бизнис-секторот во Македонија и дијаспората со цел земјава да стане успешна бизнис-приказна. Поврзувањето на шведските бизнисмени и компаниите

од Македонија е одличен пример за тоа, додаде амбасадорот.

Да не се потценуваат досегашните инвестиции на бизнисмените од дијаспората

Васил Наумов, директор на Агенција за иселеништво на РМ, ја претстави работата на Агенцијата и нејзините напори за реинтегрирање на дијаспората во македонската економија. Тој напомена дека агенцијата создала бизнис-адресар во кој се внесени сите бизниси на македонските иселеници, с$ со цел да можеме да ја поврземе македонската бизнис-заедница. „Освен оваа база на податоци коај многу може да помогне во поврзување на македонските компании и бизнисмени со тие во дијаспората, направивме и база за успешни уметници, научници, професори...“, објасни Наумов. Тој отвори и уште една битна тема. Инвестициите на бизнисмени од дијаспората кои се веќе присутни во Македонија. „Потценети се инвестициите на македонските иселеници во Македонија. Преку презентирањето на нивните бизнис-стории, односно преку нивните приказни треба да ги поттикниме и другите странски инвестиции во земјава“, вели Наумов.

www.kapital.mk

Специјален прилог 24.10.2012

35

Живко Мукаетов. Приказната за Алкалоид посочена како една од најуспешните од Македонија. да се искористат капацитетите на Да го искористиме винарството и да се извезува. тоа што го имаме „Производството на шишиња и Свое обраќање на панелот имаше амбалажа е исто така добар бизнис за и Енди Пејков, основач на Нијагара стартување, како и производството на Ботлинг и член на бордот на Македонија полесна пластика, каде што може да се 2025, кој своето излагање го почна со искористат нови технологии. констатацијата дека Американците ги Има многу сектори во кои треба да се користат своите средства за да започнат инвестира во Македонија“, вели Пејков. бизнис и дека тие не чекаат инвестиции. Во однос на земјоделските производи, „Ја стартував треба да се работи компанијата од на извоз во ЕУ, ништо, мојот татко преку големите имаше заштеда од супермаркети, како 6.000 долари. Сега Карфур. имаме повеќе од Пејков истакна 1.800 вработени. дека Скопје и милјарди евра Огромна испратиле лани печалбарите Охрид треба да пречка која во се промовираат Макеоднија треба како туристички да се надмине дестинации преку е промената на кои Македонија менталитетот. ќе стане Во оваа смисла, препознатилива во Македонија имаше изнесува уделот на депозитите светот. можност да ја од странство во БДП лани Свое обраќање надмиене пречката имаше и Славица од премин од Вајт, извршен социјализмот и директор на ПЕК капитализмот и интернешнал, да стане лидер на Велика Британија, Балканот“, истакна која посочи дека Пејков. изнесува уделот на странските целиот свој живот Пејков наведе инвестиции во БДП лани го посветила на неколку сектори промовирање на во кои гледа Македонија. добар потенцијал во Македонија. Го „Се обидуваме да доведеме неколку посочи енергетскиот сектор, кој според компании да инвестираат во Македонија, него е многу перспективен сектор за во енергетскиот и ИТ-секторот. Со инвестиици во Македонија. Виното, една од компаниите веќе се започнати според него, исто така е перспективен преговорите!“, информираше Вајт. сектор, па Пејков нагласи дека треба

1,5 22% 4,2%

Енди Пејков

основач на Нијагара Ботлинг и член на бордот на Македонија 2025

Ј

а стартував компанијата од ништо, мојот татко имаше заштеда од 6.000 долари. Сега имаме повеќе од 1.800 вработени. Огромна пречка која во Македонија треба да се надмине е промената на менталитетот. Во оваа смисла, Македонија имаше можност да ја надмиене пречката од премин од социјализмот и капитализмот и да стане лидер на Балканот.

специјален прилог 24.10.2012

36

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за македонија

Сега е вистинс се инвестира в

www.kapital.mk

специјален прилог 24.10.2012

37

ско време да во Македонија!

Специјален прилог 24.10.2012

38

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за Македонија

Мајк Зафировски

Енди Пејков

крис павловски

Зоран Мартиновски

икогаш не било подобро да се инвестира во Македонија. Ова е време на можности! С$ што е потребно во бизнисот е храброст, да се има страст и да се биде компетентен!

ма многу сектори во кои треба и може да се инвестира во Македонија. Tреба да се искористат потенцијалите и да се извезува!

а неколку месеци ќе создадеме фонд кој ќе ги помага младите ИТ претприемачи. Се надевам дека Македонија ќе стане Швајцарија во мало!

о 90-тите години имав можност да запознаам многу наши бизнис-лидери. Денес заедно со нив, преку Македонија 2025 на пат сме да изградиме една цврста платформа.

Н

С

И

ега е вистинско време да се инвестира во Македонија!“. Вака Мајк Зафировски, претседател на бордот на Македонија 2025, ги повика бизнисмените од дијаспората да ги зајакнат своите врски со татковината. Тој потенцираше дека успешниот самит ги надминал неговите очекувања и истакна дека овој настан донел многу позитивна енергија и оптимизам кои треба да резултираат со позитивни ефекти врз македонската економија. „Во организацијата на самитот влеговме со нејасни очекувања, во поглед на успешноста и на бројот на луѓето, но тој ги надмина сите очекувања“, изјави Зафировски, додавајќи дека се оствариле и трите клучни цели на самитот, да се вклучи дијаспората поактивно во поттикнување на македонската економија, да се претстави Македонија како привлечна дестинација за странски инвестиции и да им се помогне на македонските претпријатија да станат поконкурентни.

З

Тој истакна дека од бројни претставници на дијаспората добиле барање овој самит да стане постојан и да се одржува секоја година. Зоран Мартиновски, член на Одборот на директори на Македонија 2025, истакна дека целта на овој самит е да се стават на располагање сите потенцијали на дијаспората и домашните бизнисмени за Македонија да се направи поубаво место за живеење. „Никаде не е поубаво за живеење отколку дома, доколку, се разбира, има услови“, рече Мартиновски и ја повика пошироката деловна заедница и сите расположени да застанат зад овој проект. Потпретседателот на Македонија 2025, Роберт Арсов, истакна дека самитот бил добра можност за да се сподели знаењето, а дел од успешните приказни што беа претставени, може да бидат добра инспирација. „Мојот впечаток е дека првиот самит е навистина успех. Навистина добивме многу понуди, кои сериозно ќе ги

В

разгледаме. Отворени сме за нови членови и за донација од кого било“, рече Арсов. Живко Мукаетов, член на Одборот на директори на Македонија 2025 и генерален директор на Алкалоид, укажа на потребата од заедничка работа на сите за раст на македонската економија. „Секој од нас треба да направи што е можно повеќе во својот дел, да даде придонес, повеќе труд, со цел со заеднички сили да постигнеме раст на македонската економија“, изјави Мукаетов. Минчо Јорданов, кој исто така е член на Македонија 2025, нагласи дека самитот ќе придонесе за зацврстување на мостот со дијаспората. „Со дијаспората нема да може да се отвори побрз процес на трансфер на знаења кои & се потребни на Македонија“, смета Јорданов. На самитот учествуваа повеќе од 350 учесници меѓу кои над 50 бизнисмени од дијаспората и менаџери на странски компании.

www.kapital.mk

Специјален прилог 24.10.2012

39

Минчо Јорданов

Живко Мукаетов

Емил Христов

Роберт Арсов

амитот покажа дека мостот кој го гради Македонија 2025 за поддршка на бизнисите, не може да се направи без поддршка на дијаспората.

ие имаме компаративно бизнис-знаење и можеме да ги учиме и мотивираме младите македонски претприемачи да креираат успешни бизнис-приказни.

ијаспората е најдобриот контакт за компаниите кои сакаат да излезат на странски пазари. Треба да се размислува глобално.

маме многу знаење кое може на меѓународно ниво да се доразвие и да се направи мрежа дел од тоа знаење седи во оваа сала.

С

Н

Д

И

Дијаспората формира фонд од 15 милиони долари за инвестиции во Македонија

И

нвестициски фонд СЕАФ Македонија 1, тежок 15 милиони евра за инвестиции во македонски компании. Ова е конкретниот резултат кој произлезе од Глобалниот инвестициски самит Македонија 2025, со цел да се активира бизнис заедницата од дијаспората да инвестира во Македонија. Позади фондот стојат инвестицискиот фонд СЕАФ и дел од македонската дијаспора, а 80% од парите веќе се обезбедени. Фондот технички функционира, а средствата ќе бидат лимитирани за 10 до 14 компании од секторите агро-бизнис, здравство, едукација и тренинг. Поединечен влог во фондот е најмалку 500.000 долари. Фондот ќе го води Хубертус Јан ван дер Варт, изршен

директор на СЕАФ. Членовите на Македонија 2025, освен инвестирањето на капитал во фондот, ќе им нудат на македонските претприемачи менторства и пристап до пазарите. Претседателот на Одборот на директори на Македонија 2025, Мајк Зафировски, изјави дека е многу возбуден поради партнерството со СЕАФ и новиот СЕАФ фонд, кој е фокусиран на Македонија. „Ова е прв фонд од ваков тип каде што дијаспората е катализаторот и водечки инвеститор, кој става акцент на татковината и на регионот. Со огромно задоволство ќе соработуваме со СЕАФ со цел да направиме еден успешен фонд и да го трасираме патот за нови фондови. Нашиот одбор на директори е одушевен од идејата да му помогне

на СЕАФ во развојот на бизнис-лидери и успешни бизниси во Македонија, како и да им овозможи пристап до нашата глобална мрежа на бизнисврски“, истакна Зафировски. СЕАФ го воспоставува фондот како резултат на нивниот прв успешен фонд, СЕАФ Македонија, кој беше прв македонски венчр фонд и поддржуваше повеќе компании „СЕАФ верува дека македонските претприемачи се меѓу најдобрите во светот. Ние сме многу воодушевени од идејата да поддржиме нова група претприемачи заедно со Македонија 2025 и да го промовираме економскиот раст и развој во една од најубавите земји во светот“, рече претседателот и коосновач на СЕАФ, Хубертус ван дер Ваарт.

Специјален прилог 24.10.2012

40

www.kapital.mk

Прв Глобален инвестициски самит за Македонија

Што се служеше на Глобалниот инвести

Странците го пробаа од македонската ку пишува:

Петре Димитров

petre.dimitrov@kapital.mk

фотографија:

Ивана Кузмановска

Д

ivana.kuzmanovska@kapital.mk

ваесетина готвачи, предводени од Љупчо Гиевски, шеф на кујната на скопскиот хотел Александар палас, кој стана познат на јавноста

Домашните бизнисмени и бизнисмените од дијаспората имаа можност да ги пробаат најпознатите македонски специјалитети, со посебен акцент на традиционалната кујна од охридскиот крај по уривањето на Гинисовиот рекорд за најголем котел со зготвен грав, беа задолжени за приготвување на појадокот, ручекот и вечерата за домашните и за странските бизнисмени кои присуствуваа на Глобалниот инвестициски самит за Македонија. Присутните имаа можност да уживаат

во традиционалната македонска кујна, со посебен акцент на јадењата од охридскиот крај. “Бидејќи целиот самит е претставување на Македонија, се одлучивме за традиционална македонска кујна. Посебно внимание посветивме и на декорацијата“, вели Гиевски, кој работи како готвач повеќе

www.kapital.mk

Специјален прилог 24.10.2012

“Капитал“ влезе во кујната на Метропол

41

Љупчо Гиевски

шеф на кујната во Александар палас

Храната се трошеше целосно, што кажува дека им се бендисала.

ициски самит

аа најдоброто ујна од 26 години, а шеф е на кујната во Александар палас веќе 13 години. За ручек беше послужуван шарски кашкавал, мавровско сирење, телешка салата, охридско ѓомлезе, кисело млеко, печена проја, шпиковано телешко, селско месо, пилешки увијачи, сарма од лозов лист, риба на охридски начин, гравче тавче, пинџур, ајвар... За десерт се служеа овошје, баклави, тулумби и охридска торта. За вечера се служеа пастрамка, манастирско сирење, турбан од розбиф, охридска тава, печурки

20

готвачи учествуваа во приготвувањето на специјалитетите

вргањ, пилешки батаци, полнети пиперки, медаљони од компири... “Храната се трошеше целосно, што кажува дека им се бендисала“, вели Гиевски. На самитот се служеа и вината на македонските винарници Сковин и Стоби.

Зоран Михајлоски директор на Метропол

К

апацитетите на Метропол, Белви и на Турист беа целосно пополнети. Организирањето настани од ваков тип е нормална работа во хотелите на Метропол лејк рисорт. Гостите секогаш се задоволни.

Специјален прилог 24.10.2012

www.kapital.mk

42

Прв Глобален инвестициски самит за Македонија Како медиумски беше покриен САМИТОТ

Екипата на “Капитал“ единствена во целосно покривање на самитот пишува:

Петре Димитров

petre.dimitrov@kapital.mk

фотографија:

Ивана Кузмановска

С

ivana.kuzmanovska@kapital.mk

о блог кој одеше во real time на интернетстраницата www.kapital.mk, „Капитал“ беше единствен медиум кој ги пренесуваше сите информации, изјавите на панелистите и вестите кои беа соопштени на Глобалниот инвестициски самит за Македонија, кој изминатиов викенд се одржа во охридскиот хотел Метропол. За известувањето во real time, беше задолжена нашата колешка Васе Целеска, која буквално денот го поминуваше во прес-центарот, кој беше лоциран веднаш до

Новинарите кои го покриваа Глобалниот инвестициски самит за Македонија во Охрид имаа тешкотии во следењето на настанот, но тоа не ја спречи екипата на „Капитал“ да биде единствена медиумска куќа која имаше целосно покривање на настанот конференциската сала, каде што се одвиваше настанот со цел да ги извади најдобрите поенти од излагањата на панелистите. Иако новинарите немаа можност да присуствуваат во конференциската сала и целиот настан го следеа на видеобим од прес-центарот, тоа не беше пречка за настанот да биде целосно и квалитетно покриен во нашиот портал. За новинарите организаторите имаа обезбедено лаптоп-компјутери, но сериозен проблем за дел од новинарите беше што немаше превод од англиски јазик, бидејќи целиот самит се одвиваше на

англиски јазик. На известувањето од самитот работеа и уредниците на „Капитал“, Александра Спасевска и Петре Димитров. За фотографиите кои имате можност да ги видите во овој специјален прилог е „виновен“ нашиот оригинален и креативен фотограф Ивана Кузмановска. И овој специјален прилог кој „Капитал“ го издава за Глобалниот инвестициски самит е резултат на нашата посветеност и одлука да дадеме поддршка во остварување на главните цели на овој самит подобрување на економијата на Македонија.

СПЕЦИЈАЛНИОТ ПРИЛОГ ГО ИЗРАБОТИ ТИМОТ НА KAPITAL MEDIA GROUP direktor i glaven urednik: Qup­~o Zi­kov iz­vr­{en di­rek­tor (marketing i finansii): Gor­da­na Mi­haj­lov­s­ka grafi~ki i IT di­rek­tor: Ni­ko­laj To­ma­{ev­s­ki odgovoren urednik: Bi­qa­na Zdrav­kov­s­ka Stoj~evska

redakcija: Petre Dimitrov, Aleksandra Spasevska, Vase Celevska Fo­to­gra­fi­ja: Ivana Kuzmanovska pomo{nik na odgovorniot urednik: Igor Petrovski

odgovoren urednik na specijalni dodatoci: Verica Jordanova odgovoren urednik na www.kapital.mk: Aleksandar Jan~evski gra­fi~­ki pre­lom: Na­de To­ma­{ev­s­ka Igor To­ma­{ev­s­ki

Office manager: Aleksandra Nikolova ++389 2 3298 110/ lok:101 Pretplata na magazinot Kapital: Sawa Savovska pretplata@kapital.mk Reklama i oglasi: Aleksandra Stojmenova marketing@kapital.mk

Specijalni prilozi: Gor­da­na Mi­haj­lov­s­ka

Iz­da­va: KAPITAL MEDIA GROUP doo ul. Dimitrie Tucovi} br 20, Skopje, p.fah: 503 te­le­fon: ++389 2 3298 110 faks: ++389 2 3298 111