DE LOCALE ATTRACTIE EN TRIANGULATIEVERBETERING DOOR VASTE PUNTEN.
Op welke wijze men de astronomische coördinaten van een controlepunt tracht vast te leggen, of op welke manier een vroeger waarnemer moge hebben gewerkt, altijd zijn de obser vaties verricht ten opzichte van het toppunt der waarnemings plaats, dat gegeven wordt door de verlengde richting van de zwaartekracht ter plaatse. Die richting kan door de onmiddellijke nabijheid van zware gesteenten, of ook van peillooze ondiepten, in belangrijke mate afwijken van de theoretische, zooals men die, uitgaande van de bekende afmetingen der aardsferoïde, zou verwachten. Heeft men b.v. op het zuidelijk halfrond eene breedte te bepalen, maar de waarnemingsplaats is gelegen aan de Noordkust van een eiland, dat zich steil uit de diepte verheft en uit een hoog, zwaar bergmassief is opgebouwd, dan mag verwacht worden dat een vrij opgehangen schietlood een weinig naar de landzijde zal afwijken, dat is in dit geval naar het Zuiden; de vertikaal van de plaats zal de sfeer snijden in een punt, dat wat noordelijker ligt dan bij homogene bodemgesteldheid der omgeving het geval zou zijn en de breedte zal, ondanks alle voorzorgen waarmede de waarnemer heeft gearbeid, een weinig te noordelijk worden bevonden. Dat iets dergelijks ten opzichte van de lengte het geval zal kunnen zijn, behoeft geen betoog; men heeft zich slechts een N.Z. loopenden bergkam voor te stellen, aan welks Oostzijde de waarnemer is opgesteld. Het schietlood zal dan naar het Westen afwijken, het toppunt naar het Oosten, en daarmede wordt dan ook een te groote Oosterlengte bevonden. In 't algemeen kan dus het verschijnsel de] locale attractie zoowel invloed uitoefenen op de breedte als op de lengte der controlepunten en het ergste is dat de waarnemer van het be drag der hierdoor gemaakte fout onkundig blijven moet, omdat zijne hoogten, dan wel zijn gemeten tops en voetpuntsafstanden, M. 19061907. 13