de skiff van olympisch kampioen JAN WIENESE
voorwoord In de loods van de Roei- en Zeilvereniging De Amstel hing jarenlang de winnende skiff van Olympisch kampioen Jan Wienese, de Solitair II. Naast attributen van andere gouden Olympiërs mocht de boot, als sportief kroonjuweel, niet ontbreken in het museum van het Olympisch Stadion. Aangespoord door Henk-Jan Zwolle, Femke Dekker en André Bolhuis kwam de gang erin. Nu hangt de gerestaureerde skiff in het museum. Maar niet alleen dat. Jurryt van de Vooren zei dat de expositie van de skiff aan waarde wint "als tenminste, al was het maar voor één dag, De Gouden Riem te bezichtigen is".
Colofon © Juni 2014 Stichting Exploitatie Olympisch Stadion Amsterdam Dit boekje is mede mogelijk gemaakt door de JANIVO Stichting Tekst: Jurryt van de Vooren Productie: Bianca Hamer Vormgeving: Marjolein Ruiter Grafisch Ontwerp & Media Fotografie: ANP, Bastiaan Heus, Sybrand Treffers
Vandaag en daarna is het zover. Sportgeschiedenis vanaf 1892. Eerbetoon aan onze skiff iconen. Inspirerend voorbeeld voor de jeugd.
Namens de initiatiefnemers, Pim Fenger & Dick van Nes
De Gouden medaille van Jan Wienese Op de Olympische Spelen van 1968 in Mexico-Stad won Jan Wienese een gouden medaille in de skiff. Dat is bijna een halve eeuw later nog steeds een unieke prestatie, omdat hij daarmee de enige Nederlandse skiffeur ooit is, die deze prestatie leverde. Foto: anp historisch archief/sportgeschiedenis.nl
N
ederlandse roeiers hebben een enorme bijdrage geleverd aan de Olympische Spelen. Sterker: vanaf 1900, sinds Nederland meedoet aan de Olympische Spelen, heeft de roeisport de meeste deelnemers gestuurd. De statistieken zijn onverbiddelijk: van de 3.405 Nederlandse Olympiërs waren er maar liefst 398 roeiers – bijna 12% van het totaal! Atletiek staat op de tweede plaats met 259 deelnemers, hockey komt tot een aantal van 252 deelnemers. Als we deze cijfers zien, krijgt de sportieve prestatie van Jan Wienese in 1968 alleen maar extra glans. Daarom is de skiff uit 1968, de Solitair II, nu opgenomen in de expositie in de Olympic Experience – juist in het jaar dat Amsterdam gastheer is van het WK Roeien. De noodzakelijke restauratie werd uitgevoerd door vrijwilligers van Roei- en Zeilvereniging De Amstel, onder leiding van bootsman Olaf de Ronde.
Bob Pearce
Zes Nederlandse Olympische roeititels in 114 jaar Roeien is sinds 1900 een Olympische sport. In die 114 jaar won Nederland zes titels: 1. Parijs 1900: Twee met stuurman 2. Parijs 1924: Twee zonder stuurman 3. Mexico-Stad 1968: Skiff 4. Seoul 1988: Dubbel-twee 5. Atlanta 1996: Acht 6. Beijing 2008: Lichte dubbeltwee
Roeien op de Olympische Spelen van Amsterdam
Amsterdam is gastheer van het WK Roeien. In 1928 organiseerde deze stad de Olympische Spelen en dus ook het Olympisch roeitoernooi. Natuurlijk niet in het Olympisch Stadion, maar op de Sloterringvaart.
D
e Bosbaan was er toen nog niet, want die werd pas negen jaar na Amsterdam 1928 in gebruik genomen. In dat jaar deden alleen mannen mee.
De voorganger van Jan Wienese in 1928 was skiffeur Bob Pearce uit
AustraliĂŤ, tevens de grote held van dit toernooi. Nadat hij de gouden medaille had gewonnen, haalden de kinderen van Sloten geld op om hem een zilveren lepeltje te geven: zo enthousiast waren ze over Pearce.
Foto: anp
Jan Wienese was van 1968 tot en met 1989 eigenaar van De Gouden Riem, een heel bijzondere onderscheiding in de Nederlandse roeiwereld. De oorsprong hiervan gaat terug naar 1892. Op dit moment is Marit van Eupen de houder van De Gouden Riem.
D
1892: Janus Ooms
Sinds 1892 zijn er slechts zes houders van De Gouden Riem geweest:
De Gouden Riem
e Amsterdamse roeier Janus Ooms won in 1892 de Diamond Sculls op de Henley Royal Regatta – in die tijd beschouwd als het officieuze wereldkampioenschap. Ooms was de eerste roeier buiten de Britse eilanden, die deze won, wat bij de Britten insloeg als een bom. Gerard Vissering, die later nog president van de Nederlandsche Bank zou worden, schreef: “..De prijs was nog nimmer uit handen van de Engelschen te halen geweest. Tot hunne niet geringe verwondering en teleurstelling moesten zij echter dit jaar ondervinden dat hun beste roeiers door onzen roeier zijn
verslagen, en dat Ooms de eerste vreemdeling is, die sedert de oprichting van de Henley in 1844 de Diamond Sculls uit Engeland medeneemt...” Van de Amsterdamse roeiverenigingen kreeg Ooms een gezamenlijke onderscheiding: De Gouden Riem. Deze bleef in zijn bezit tot 1921, waarna Ooms deze doorgaf aan skiffeur Frits Eyken van Laga als beloning voor zijn winst in de Diamond Sculls. Hierbij sprak Ooms de hoop uit dat De Gouden Riem doorgegeven zou worden als een volgende Nederlandse skiffeur een uitzonderlijke prestatie zou leveren.
Fotografie: anp, Sybrand Treffers
1968: Jan Wienese
1921: Frits Eyken
1929: Bertus Gunther
1989: Frans Göbel 2006: Marit van Eupen
Die traditie bestaat in 2014 inderdaad nog steeds, want momenteel ligt de trofee bij Marit van Eupen, tweevoudig wereldkampioen in de skiff. De Gouden Riem heeft daarmee een bijzondere geschiedenis in
de Nederlandse sport van meer dan 120 jaar oud. Ter vergelijking: de eerste Tour de France was in 1903, de eerste Elfstedentocht in 1909 en het eerste WK voetbal in 1930.
Kent u deze Kroonjuwelen al?
Kom ze bewonderen in museum Olympic Experience! Marathontoren
Fotografie: Bastiaan Heus
Tandem Bernard Leene en Daan van Dijk
Spikes Fanny Blankers-Koen
Judopak Anton Geesink
Tenue Paavo Nurmi
Fiets Joop Zoetemelk
Fiets Leontien Zijlaard-van Moorsel
Schaatsen Yvonne van Gennip
Openingstijden Olympic Experience: Dinsdag t/m zondag van 11.00 – 17.00 uur Voor meer informatie kunt u terecht op onze website www.olympischstadion.nl. Like onze facebook site: facebook.com/OlympischStadion
Medailles Rie Mastenbroek en Nederlands voetbalteam