Juist_Heerhugowaard_ALkmaar_langedijk by Peter van Groenigen

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Inhoud Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk 2

Titelpagina _____________________________________________________________ 1 Indeling _______________________________________________________________ 2

Hoofdstuk 1 Aparte schakels aan een sterke ketting _______________________________________ 6 De leeuw en reiger als wapendieren (Gemeente wapens) __________________________ 8 Regio Alkmaar, groot in verscheidenheid ______________________________________10 Mobiliteit onderdeel van de kwaliteit van leven _________________________________12 Denk in oplossingen, dus over de gemeentegrenzen heen __________________________14 Altijd op zoek naar de’ perfect match’ ________________________________________16 Fotopagina: De geschiedenis wordt levend gehouden ______________________________19 Onderweg naar morgen, schaken met drie lopers ________________________________20

Hoofdstuk 2 Han ter Heegde, burgemeester Heerhugowaard _________________________________22 Het gevoel om trots op Heerhugowaard te zijn ________________________________24 Corio creëert favoriete ontmoetingsplek in nieuwe stadshart _______________________26 Cool, de culturele hotspot van Heerhugowaard _________________________________28 De groei en bloei van de stad van de kansen ____________________________________30 Fotopagina Romy en Ward _________________________________________________32 Van moerassige veenvlakte tot leefbare polder __________________________________33 Monumenten vertellen het verhaal van de polder ________________________________34 De Pieter Raat Stichting: “Bewoners bepalen de sfeer” ____________________________36 Cees Bakker auctor intellectualis van duurzaam Heerhugowaard ____________________40 Crawford maakt uw bedrijf toegankelijk ______________________________________42 Stad van de Zon brengt toekomst stapje dichterbij _______________________________44 Bouwkraan vertrouwd gezicht in straatbeeld ___________________________________46 Impulsen voor leefbaarheid en vitaliteitstad ____________________________________47 Duurzaamheid als beeldmerk _______________________________________________48 Beeldende kunst als verbindende schakel ______________________________________50 Breed kunstaanbod verrijkt Heerhugowaard ___________________________________52 Metaal vormt de basis van heel veel zaken _____________________________________54 Eugènie Herlaar, ereburger van Heerhugowaard _________________________________56 Zonder molens geen polder _______________________________________________58 Piet Bot, gevormd in de stad die hij vorm gaf ___________________________________60 De Vork, impuls voor werkgelegenheid _______________________________________61 Fotopagina: De Huygendijk ________________________________________________62 Van vrachtrijderij met paard en wagen tot internationale transportondernemer __________64 De glazen stad _________________________________________________________66 Middenweg als centrum van kerkelijk leven ____________________________________68 Trinitas heeft oog voor talent ______________________________________________70 Heerhugowaard blijft in beweging ___________________________________________71 Als vis in het water bij Binnensportaccommodaties Heerhugowaard __________________72 ‘Schilder moet ook communicatief vaardig zijn’ __________________________________74 Tour de Waard, wielerkoers en dorpsfeest _____________________________________75 Grondlegger en marktleider op het gebied van dakkapellen ________________________76 Mijn Heerhugowaard: Hans Boomsma ________________________________________78 Een wandeling door Heerhugowaard _________________________________________80

Inhoud Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Spelen met vuur ________________________________________________________82 De magneetwerking van Middenwaard ________________________________________83 De menselijke deurwaarder _______________________________________________84 Vrijheid is niet vanzelfsprekend _____________________________________________85 Het Heerhugowaardse volkslied _____________________________________________86 Reinout van Brederode, heer van Veenhuizen ___________________________________87 Mond valt open van verbazing bij tandartspraktijk Heerhugowaard ____________________88 Werken aan een betere wereld: jong geleerd is oud gedaan _________________________89 Midden in de samenleving _________________________________________________90 Verbinding van de stad, dorpen en buurtschappen ________________________________92 Strand, bos en camping binnen handbereik _____________________________________94

Hoofdstuk 3 Piet Bruinooge, burgemeester Alkmaar ________________________________________96 Alkmaar al duizenden jaren oud _____________________________________________98 Alkmaar? Kaas! (maar ook bier) ____________________________________________100 Gijs Schot neemt Ondernemend Alkmaar bij de hand ____________________________102 Techniek staat voor niets _________________________________________________104 Track the Talent _______________________________________________________105 Theo van Velzen zorgt voor droge voeten _____________________________________106 Martin Schilder: trots familiebedrijf! _________________________________________108 Een bank die eerst aan mensen denkt, en dan pas aan geld _________________________110 Winkelontdekkingstocht _________________________________________________111 De regionale betrokkenheid van de Segesta groep _______________________________112 Landbouw- en lappendag ineen ____________________________________________113 De Houtzaagmolen is een Alkmaarse uitvinding _________________________________114 399 monumenten, die doe je niet in een dag! __________________________________116 Belang cliënt altijd op de eerste plaats _______________________________________122 Heerlijke hofjes ________________________________________________________124 Van Alkmaar de Victorie _________________________________________________128 Terug naar de Middeleeuwen? _____________________________________________129 Fotopagina: Luttik Oudorp ________________________________________________130 Eindelijk weer een synagoge _______________________________________________131 De toekomst is aan de geschiedenis _________________________________________132 Fotopagina: De Kneppelbrug ______________________________________________134 Kern8 is altijd in de buurt! ________________________________________________136 Paul stuurt aan op verkeersveiligheid ________________________________________140 Geschiedenis Alkmaar en kunst in het Stedelijk _________________________________142 Kleurrijke moderne Kunst zet Alkmaar op de kaart ______________________________143 Centrum Oosterwal: kwaliteit en expertise ___________________________________144 Alkmaar wil dolgraag sportstad zijn _________________________________________146 Sportbureau haalt drempels weg ___________________________________________150 Nog altijd bepalend: de Grote- of St. Laurenskerk _______________________________152 Iedere uitvaart is uniek! __________________________________________________154 Bewoners van de Omval wonen niet in of aan, maar op de Omval ___________________156 Hobbykwekerij Duindam _________________________________________________157 “Klant eerst” bij automobielbedrijf Renses ____________________________________158 Zeg nooit: Oudorp mooiste wijk van Alkmaar __________________________________159 Spin in het web bij bouwprojecten __________________________________________160 Trompetterkorps de Knickerbockers ________________________________________161 3

Inhoud Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk 4

Molens en vlotbruggen __________________________________________________162 Gigantenvoetbal aan de dijk _______________________________________________164 Het feest van Koedijk ___________________________________________________166 ‘Budget broodjes is lekker op weg’ __________________________________________168 Verbindende schakel in verdeeld dorp _______________________________________169 Fotopagina: Egyptische piramide tijdens de Gondelvaart ___________________________170 Tijden van vroeger herleven ______________________________________________171 Bergen aan Zee: zon, strand en rust _________________________________________172 Statussymbool in een sjiek dorp ____________________________________________174 Drie drugshandelaren, drie moorden, drie onopgeloste zaken ______________________176 Cinebergen: niet te filmen, zo’n succes _______________________________________178 Sfeer en gezelligheid met Lichtjesavond ______________________________________180 Bergense School, kunstmarkten en fashions ___________________________________181 Storm is ook God’s weertje _______________________________________________182 Abdij van Egmond: bibliotheek en bier _______________________________________184 De Noordzee als voortuin ________________________________________________185 Meidenmarkt op het klimduin _____________________________________________186 Merlet: een culinair feest in een prachtige omgeving _____________________________188

Hoofdstuk 4 Hans Cornelisse, burgemeester Langedijk _____________________________________190 Broek op Langedijk krijgt een levendig dorpshart _______________________________192 Ruimte om te ondernemen _______________________________________________194 Gezond en groen gaan goed samen _________________________________________196 De rijke historie van Langedijk _____________________________________________200 Uniek museum vol interactie ______________________________________________201 100-jarige blijft zich vernieuwen ____________________________________________202 Religie als spil van maatschappelijk leven ______________________________________203 Van chipsfabriek tot voedingsmiddelenconcern _________________________________204 Sporten in Langedijk ____________________________________________________206 Het Regthuis en Allemans kerk ____________________________________________207 De molen van Zwaantje _________________________________________________208 Sluiswachter van Langedijk ________________________________________________209 Van krantenbedrijf naar mediaconcern _______________________________________210 Heimwee naar hoe het was _______________________________________________212 Koolsail zet Langedijk op de kaart __________________________________________216 Gedreven ondernemer met oog voor maatschappelijke vraagstukken _________________218 Grootste groentenfabriek van Europa staat in Warmenhuizen ______________________220 Fotopagina: Groenteveiling in de Broekerveiling ________________________________221 Wonen in Langedijk _____________________________________________________222 Atrium heeft hart voor onderwijs __________________________________________224 Fotopagina: De koolvlet __________________________________________________227 Snelle bedden _________________________________________________________228 Een schat aan verhalen __________________________________________________229 Geloof, hoop en liefde ___________________________________________________230 Geloof hoeft niet stoffig te zijn ____________________________________________231 De dorpen van Langedijk _________________________________________________232 Geen woorden zonder daden _____________________________________________234 Verslaggeefster Buitenland ________________________________________________235 Het doen herleven van Oud St. Pancras ______________________________________236

Inhoud Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Zeg je St. Pancras, dan zeg je Siem Wognum ___________________________________237 Vrijwillig genieten ______________________________________________________238 Over het leven in St. Pancras ______________________________________________240 IJmere: wonen in een schone, veilige omgeving _________________________________242 Fotopagina: Wonen in het Duizend Eilandenrijk ________________________________243 Van het begin der tijden tot het Geestmerambacht van nu _________________________244 De creatieve gaven komen van vader ________________________________________245 Mijn St. Pancras: Kim de Boer ______________________________________________246 Marktleider in spitskool __________________________________________________248 Op de bres voor Millenniumdoelen _________________________________________249 De kathedraal van het noorden ____________________________________________250 Van Sudrekercha naar Zuid-Scharwoude ______________________________________251 Heb respect voor de geschiedenis __________________________________________252 Achter op de fiets naar de beestjes _________________________________________253 Fotopagina: Koolteelt neemt belangrijke plaats in ________________________________254 Kunst in de kerk _______________________________________________________255 De stier, de kerk en de gevel ______________________________________________256 Aangenaam professioneel: Henselmans Bouwbedrijf _____________________________258 Van verouderd veilingterrein naar moderne woonwijk ____________________________260 Mijn Oudkarspel: Sietse Wiersma ___________________________________________262 InnoVfoam spuit ‘geladen vrachtwagen’ 100 meter verderop _______________________264 Fotopagina: Langedijk heeft veel waterevenementen _____________________________266 Hollands oudste balsport _________________________________________________267 Strijd om de Zuurkoolbeker ______________________________________________268 Langedijk beweegt! _____________________________________________________269 Fotopagina: Werken op een eiland __________________________________________270 Kunst na arbeid ________________________________________________________271

Hoofdstuk 5 Alles kan bij (Shepherd’s House) ___________________________________________272 Fotopagina: Heerlijke rust in De Woude ______________________________________273 Bloemendagen Limmen worden bejaard ______________________________________274 Het groengebied tussen Staalstad en Kaasstad _________________________________275 De kapel en de put _____________________________________________________276 Lekker warm water _____________________________________________________277 Geestmerambacht: recreatie en muziek ______________________________________278 Uw vermaak is onze taak! ________________________________________________280 Bloemenpracht als een schilderij van Mondriaan ________________________________282

Colofon _____________________________________________________________284 Zakenregister ________________________________________________________ 285

e grote, de kleine HAL en de kuststreek worden in dit hoofdstuk beschreven als eenheid. Omdat wij, uitgever, redactie en de meeste mensen die we portretteren, daarin geloven. Heerhugowaard, Alkmaar en Langedijk en Heiloo, Akersloot en Limmen, Bergen, Egmond en Schoorl zijn aparte schakels aan een ketting die alleen maar sterker wordt.

Aparte schakels aan een sterke ketting Dat apart is letterlijk én figuurlijk bedoeld. Want in de komende hoofdstukken belichten we de genoemde steden en dorpen binnen de Regio Alkmaar afzonderlijk en dan blijkt dat ze alle hun heel eigen karakter en schoonheid hebben. Voeg al die verhalen samen en je ziet een eenvormig en eenduidig beeld ontstaan van een van de mooiste regio’s van het land. Rijk aan verscheidenheid, voor eeuwig verbonden door een gezamenlijke geschiedenis. Egmond, Schoorl en Heiloo, bijvoorbeeld, waren ooit veel belangrijker dan Alkmaar. Dat krijgt pas status als graaf Willem II van Holland Alkmaar bombardeert tot militaire uitvalsbasis om de West-Friezen mores te leren. Willems zoon Floris V lukt het in 1289 het vrijheidslievende West-Friesland met het graafschap Holland te verenigen. Vanaf dat moment ontwikkelt zich de streek, met als verkeers- en handelsknooppunt Alkmaar. Dat is voor zijn economische welvaart en ontwikkeling weer afhankelijk van wat de dorpen produceren: graan, zuivel, vis, kalk (van schelpen), zout en water (uit de duinen). In de zeventiende eeuw wordt het meer oostelijk van Alkmaar ingepolderd en ontstaat wat we nu kennen als Heerhugowaard. Het is in die periode ook de gewoonte om in ‘heerlijkheden’ (feodaal gezag) te handelen. De nieuwe rijken, zoals kooplieden en de steden, kochten de rechten van een gebied, waardoor Alkmaar in 1730 Akersloot inpalmde, een jaar later gevolgd door de aankoop van Koedijk en Schermerhorn. In 1749 kocht het dorpsbestuur van Broek op Langedijk de heerlijkheid zelf. Het is een kwestie van aantrekken en afstoten. Een knipperlichtrelatie, in 21e-eeuws Nederlands. De vissers van 6

Vanuit het Park van Luna is goed te zien hoe Alkmaar en Heerhugowaard elkaar naderen Egmond moesten nooit wat weten van de kouwe kak van Bergen en nu vormen ze een gemeente. De deelnemers aan de grote HAL probeerden heel lang er samen uit te komen, gingen huns weegs en de laatste tijd lijkt er weer een stroming binnen de Alkmaarse politiek op gang te komen die graag zaken wil doen met Heiloo. De Regio Alkmaar is als een goed huwelijk: ze kunnen niet altijd met elkaar, maar nooit zonder elkaar. 

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

ij Alkmaar begint de victorie. De uitdrukking stamt uit de tijd van de belegering van de stad tijdens de Tachtigjarige Oorlog door de Spanjaarden. Het Beleg van Alkmaar eindigt op 8 oktober 1573 met het Alkmaars Ontzet. Alkmaar is één van de eerste Hollandse steden die met succes de Spanjaarden weet te weerstaan. Alcmaria Victrix! Een historische gebeurtenis die nog jaarlijks wordt gevierd.

geopende burcht van zilver, voorzien van een valdeur van hetzelfde en verlicht van sabel (zwart). Het schild gedekt door een lauwerkrans van sinopel (groen) en gehouden door twee leeuwen van keel. De wapenspreuk Alcmaria Victrix in Latijnse letters van keel op een wit lint”. Het wapen is gebaseerd op het oorspronkelijke wapen dat waarschijnlijk in 1254 wordt verleend als Alkmaar van Graaf Willem II van Holland stadsrechten krijgt. De spreuk is pas later toegevoegd. De oorspronkelijke afbeelding van de burcht – hét symbool voor Alkmaar – is

De leeuw en reiger als wapendieren De Latijnse wapenspreuk voor Alkmaar overwinnaar is terug te vinden op het wapen van de stad Alkmaar, dat bij Koninklijk Besluit van 28 december 1956 als volgt wordt samengesteld: “In keel (rood) een ronde, gekanteelde en

Ornament met gemeentewapen Alkmaar op het Waaggebouw gegrond op het uit 1253 daterende kasteel de Torenburg, één van de drie dwangburchten die de Hollandse graven gebruiken om hun invloed op het opstandige West-Friesland te vergroten. Het rode veld waarop de burcht is afgebeeld staat voor het Alkmaarse bloed dat tijdens de veldslag met de West-Friezen vloeit. De zilveren kleur van de burcht (thans wit) staat symbool voor de Alkmaarse standvastigheid en trouw. Het wapen van de gemeente Heerhugowaard is afgeleid van het vroegere wapen van het waterschap en de baljuw (ambtenaar binnen het stadsbestuur, belast met de rechtspraak) van Veenhuizen en Heerhugowaard. De officiële omschrijving van het wapen van Heerhugowaard is op 8 december 1936 als volgt opgesteld: “In azuur een gouden korenschoof van 5 aren, tussen 2 toegewende reigers van natuurlijke kleur, gebekt en gepoot van goud, alles op een grasgrond geplaatst”. Het waterschap en de baljuw van Veenhuizen voeren een wapen met dezelfde voorstelling als het wapen van Heerhugowaard, met daarbij als bijschildje het wapen van Veenhuizen. De officiële omschrijving van het wapen van Veenhuizen is op 22 oktober 1817 opgesteld en luidt De leeuw met schild op de trappen van het Alkmaarse raadhuis 8

als volgt: “Van lazuur beladen met een zwaan van zilver, gebekt van keel, gehalsband van goud, zwemmende op een zee van sijnople”. De oorsprong van het wapen is niet bekend.

Glasschildering wapen Langedijk in Het Regthuys sprekend op dat van de zuiderburen, alleen houdt de leeuw een staf tussen zijn voorpoten. Oudkarspel heeft een rode variant op het leeuwenthema, al wordt in de archieven ook een geheel ander wapen vermeld: in goud drie omgewende koehoorns van sabel. De oorsprong van dit wapen is niet bekend. Sint Pancras ten slotte – tot 1990 een zelfstandige gemeente – voert ook na de samenvoeging een wapen van een dravend bruin paard.  Ornament gemeentewapen Heerhugowaard in de Trouwzaal van het Poldermuseum Het huidige wapen van de gemeente Langedijk heeft zijn oorsprong in de Tweede Wereldoorlog. Onder het juk van de Duitse bezetter worden op 1 augustus 1941 de vier zelfstandige gemeenten Broek op Langedijk, Oudkarspel, Noord-Scharwoude en Zuid-Scharwoude samengevoegd tot de nieuwe gemeente Langedijk. Het nieuwe wapen is een combinatie van het wapen van de Graven van Egmond, van de 13e eeuw tot 1600 heren van Oudkarspel en de leeuw uit de wapens van Oudkarspel, Noord- en Zuid-Scharwoude. Op 1 juli 1944 wordt vastgelegd: “Gekeperd van goud en keel van 12 stukken en een gouden vrijkwartier, beladen met eenen leeuw van sabel en van het veld gescheiden door eene kwartierstreep van hetzelfde. Het schild gedekt met een gouden kroon van 3 bladeren en 2 paarlen”. De wapens van de vroegere gemeenten in Langedijk tonen iets van de roemruchte historie. Broek op Langedijk pronkt met een tjalk op zee, mogelijk verwijzend naar de rijke handelsgeschiedenis. Het wapen van Zuid-Scharwoude – van goud beladen, een klimmende leeuw van sabel – komt al voor op een zegel uit de 18e eeuw. Het wapen van Noord-Scharwoude lijkt Tegelplateau met wapen Heerhugowaard in Poldermuseum Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

eerhugowaard, Alkmaar en Langedijk (de grote HAL), Heiloo-Akersloot-Limmen (de kleine HAL) en Bergen, Egmond en Schoorl (BES) komen in dit boek stuk voor stuk uitgebreid aan de orde. Samen vormen ze de Regio Alkmaar. Die is groot in haar verscheidenheid. Hier noe-

Regio Alkmaar groot in verscheidenheid men we de zes sterkste punten, louter voor het gemak in alfabetische volgorde. 1. Cultuur Aan cultuur ontbreekt het bepaald niet in deze contreien. U wilt naar het theater: De Vest in Alkmaar, Cool in Heerhugowaard. U bezoekt graag musea: Broeker Veiling, Zo Was ‘t en Westflinge in Langedijk; het Poldermuseum in Heerhugowaard; Stedelijk Museum, Kaasmuseum en Biermuseum in Alkmaar. Een museum dat we iedere autoliefhebber aanraden is het Auto Union Museum in Bergen. In dezelfde plaats zijn ook Museum Kranenburgh en ’t Sterkenhuis gevestigd. Het Zee Aquarium in Bergen aan Zee en de Abdij van Egmond horen bij de lijst ‘moet bezocht worden’. Muziekuitvoeringen, concerten en festivals zijn er in elke gemeente. Vooral de toeristische trekpleisters - de kustplaatsen en Alkmaar - organiseren in de zomer erg veel evenementen. Kunst is een hoofdonderwerp voor en in Bergen. De kunstmarkt op donderdagen in de zomermaanden hoort in ieders agenda. De Damschuit voor het Waagplein. Langedijk en Alkmaar ontmoeten elkaar 2. Historie Van de kustlijn tot de Omringdijk struikel je bijkans over de geschiedenis van deze omgeving. Wandelt u eens door en langs Akersloot, Egmond en Alkmaar, of over landgoed Nijenburg in Heiloo en laat u verrassen en overdonderen. Veel van heel vroeger en ietsje minder oud is bewaard gebleven, met zorg en liefde gerestaureerd en (grotendeels of een groot deel van het jaar) toegankelijk voor publiek. In het Stedelijk Museum en de naastgelegen Grote Kerk in Alkmaar is veel cultuurhistorisch erfgoed bijeengebracht. 3. Ruimte De meningen zijn verdeeld: is de Regio Alkmaar nu onderdeel c.q. de rand van de Randstad? Of houdt diezelfde 10

Randstad op bij Zaanstad, de IJmond en begin de Kop van Noord-Holland bij Limmen? Wij onthouden ons van commentaar, maar weten één ding zeker. Zoveel ruimte als er nog steeds in de Regio Alkmaar is, is in de rest van het dichtstbevolkte deel van Nederland niet te vinden. Stap op de fiets vanuit Alkmaar en Heerhugowaard en u weet het zeker. De verwachting is niet dat dit ook op korte of middellange termijn zal veranderen. Wie hier werkt en woont, hoeft zich niet ingesloten te voelen. 4. Rust Waar ruimte is, is rust. Wandelaar en fietsers hoeven we hoogstwaarschijnlijk niets meer te vertellen en ze hebben zo goed als zeker ook liever niet dat we het (verder) vertellen. Goed, fluisteren we het in uw oor: Ga eens naar de duinen bij Egmond, Schoorl of Bergen, naar het Heilooër Bos, de Runxputte in Heiloo, De Noord of ’t Kruis (Heerhugowaard), Oudkarspel. Luister. Bent u het met ons eens? Ja, inderdaad: zo dicht bij de bebouwing, en toch zo stil.

De duurzame woongebieden van Heerhugowaard 5. Recreatie Geestmerambacht. De kust. Sloten en slootjes. Wat wilt u? Zwemmen, spelevaren, vissen, uitrusten? Of toch liever op een terras in het historische centrum van Alkmaar, dan wel het nieuwe horecaplein van Heerhugowaard? Een biertje of glas rosé bij een van de strandtenten die nu permanent zijn opgesteld? Wie uit eten wil, kan kiezen uit een van de vele honderden restaurants in de Regio Alkmaar. Bioscoopje pakken, dat doe je in Heerhugowaard en nu nog in het centrum van Alkmaar. In de laatste gemeente zijn grootse plannen voor een megabios op Overstad, dan wel bij het AZ-stadion. Waarmee een van de belangrijke recreatiemogelijkheden ook maar direct is genoemd: voetbaltrots AZ.

kavels, doelmatig en ruimtelijk de opzet en indeling met de belangrijkste voorzieningen in de buurt. Emissie-arm is het toverwoord, schone lucht het resultaat. De Draai is de nieuwste aanwinst van Heerhugowaard. 2700 woningen en bijbehorende voorzieningen woorden de komende tien à twaalf jaren gerealiseerd. Wie daar niet op wil wachten, kan proberen de laatste fraaie heren- of grachtenhuizen en appartementen in en rond de Alkmaarse binnenstad te pakken te krijgen. 

6. Wonen De ene na de andere nieuwbouwwijk verrijst in Heerhugowaard. De Stad van de Zon is uiterst gewild. Prettig is de grote variatie aan woningtypes, aangenaam de grootte van de Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

obiliteit is onderdeel van de kwaliteit van leven. Een optimale bereikbaarheid is een essentiële voorwaarde voor een goede economische en sociale ontwikkeling van de HAL-regio. Bereikbaarheid is voor veel bedrijven de belangrijkste vestigingsvoorwaarde. Woningbouwlocaties en bedrijventerreinen zijn afhankelijk van een goed wegennet. De regionale infrastructuur is achtergebleven bij de stedelijke ontwikkeling van het HAL-gebied. Er is bovendien sprake van een scheve woon-werkbalans: veel mensen die in de HAL-regio wonen, werken in de Randstad. De uitdaging is om de regionale infrastructuur toekomstbestendig te maken.

Mobiliteit, onderdeel van de kwaliteit van leven De A9 is de belangrijkste verbinding tussen de HAL-regio en de Randstad. Een levensader die de laatste jaren tussen Alkmaar en Uitgeest steeds meer verstopt raakte. In de ochtendspits naar het zuiden, in de avondspits naar het noorden. Files als gevolg van onvoldoende wegcapaciteit. Rijkswaterstaat heeft het hardnekkige knelpunt aangepakt door de vluchtstrook aan beide zijden om te bouwen tot spitsstrook. Het verkeer maakt bij grote drukte over een lengte van bijna tien kilometer gebruik van drie in plaats van twee rijstroken per rijrichting. De verbinding tussen de rijkswegen A8 en A9 is de ontbrekende schakel in het hoofdwegennet boven het Noordzeekanaal. De aanleg ervan is van eminent belang voor de regionale bereikbaarheid. Het verkeer van en naar Alkmaar wordt nu afgewikkeld over de N203 en N246 door Krommenie. Een route die onvoldoende capaciteit heeft om het verkeersaanbod te kunnen verwerken. De betrokken gemeenten en het georganiseerde bedrijfsleven maken zich vanwege “het grote economische belang” sterk voor een snelle besluitvorming en realisatie van de verbinding A8-A9. Met de ingrijpende reconstructie van de oostelijke ringweg Alkmaar (N242), inclusief de aanleg van ongelijkvloerse kruisingen, is de verkeersveiligheid en ontsluiting van de regio Alkmaar sterk verbeterd. De N242 als aorta van de HAL-regio levert een belangrijke bijdrage aan de economische ontwikkeling en leefbaarheid van het gebied. 12

De nieuwe onderdoorgang aan de Kamerlingh Onnesweg in Heerhugowaard Het verkeer tussen Heerhugowaard, Hoorn en Enkhuizen is het afgelopen decennium sterk gegroeid. Het zorgt voor problemen met de doorstroming van het verkeer en de verkeersveiligheid. Voor het verstedelijkte Heerhugowaard is de aanleg van de N23 Westfrisiaweg daarom zeer belangrijk. Het besluit tot aanleg is door het bedrijfsleven in de HAL-regio met gejuich ontvangen. De verbinding tussen Heerhugowaard, Enkhuizen, Lelystad en Zwolle betekent een impuls voor de lokale economie en de werkgelegenheid, zo is de overtuiging. De realisatie van een nieuwe provinciale wegverbinding tussen de N242 en de N507 (de Braken) is onderdeel van de plannen. De Westfrisiaweg wordt aangelegd onder de spoorlijn Heerhugowaard-Schagen en Heerhugowaard-Hoorn en nabij de ringvaart met een rotonde aangesloten op de Krusemanlaan. De verbinding tussen de A7 en Heerhugowaard wordt eveneens verbeterd. De gemeente Alkmaar, provincie Noord-Holland, Rijkswaterstaat en ontwikkelaars studeren al enige tijd op plannen voor een overkluizing van de Westelijke Randweg rond Alkmaar met meervoudig ruimtegebruik. In het initiatief M4-weg wordt de bestaande weg overbouwd en de gelijkvloerse kruisingen opgeheven. Het plan biedt een oplossing voor de dagelijkse files op deze randweg, voor de problematiek van fijnstof en geluidsoverlast voor omwonenden én speelt in op het gebrek aan nieuwe woningbouwlocaties in Alkmaar. Ook is er ruimte

Er zijn nog wel wensen op het gebied van infrastructuur voor sporten leisurevoorzieningen en groenaanleg over en naast de weg. Gelijktijdig onderkent Alkmaar het belang van een goede bereikbaarheid van de binnenstad. Hiervan getuigt de ontwikkeling van een brug over het Noordhollands kanaal, specifiek tussen de Bestevaerstraat en Edisonweg. De Bestevaerbrug is geschikt voor alle verkeer (fietsers, auto’s en landbouwverkeer, dat nu nog tussen de Diamantweg en de Noordervaart de N242 op mag) en onderdeel van het Bestevaertracé. Een weg tussen de Koelmalaan en Nieuwe Schermerweg die deel uitmaakt van een nieuwe binnenring rond het Alkmaarse centrum. Het georganiseerde bedrijfsleven in de gemeente Alkmaar, Heerhugowaard en Langedijk en diverse regiogemeenten pleiten ook voor een capaciteitsuitbreiding van de provinciale weg N245 Schagen-Alkmaar. Dit om de verkeersafwikkeling vanuit de stad en vanuit het noorden te verbeteren. Een wens die tot nu toe niet is ingewilligd.  Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Denk in oplossingen, dus over de gemeentegrenzen heen

e economische vooruitzichten voor de Regio Alkmaar zijn goed. Wellicht beter dan ooit. Maar dan moet er wel worden voldaan aan voorwaarden. Belangrijkste is dat de inwoners van Alkmaar, Heerhugowaard, Langedijk en omliggende plaatsen trots moeten worden op zichzelf. Thijs Pennink, directeur van de Kamer van Koophandel Noordwest-Holland, glimlacht: “Vraag iemand uit deze contreien: ‘Hoe gaat ‘t?’, dan zegt hij of zij gewoonlijk: ‘Kèn slechter’. Niet lullen, maar poetsen is het credo. Niets mis mee, maar zonde van al die kwaliteiten die we hebben en toch laten liggen. Terwijl andere regio’s er met de (economische) buit van door gaan, omdat ze wel aan de weg timmeren. Én dat van de daken schreeuwen.’’ Een recent voorbeeld van de kijk die anderen hebben van de streek boven het Noordzeekanaal: in 2010 besloot de regering tot

Het Stadion van AZ als entree naar de regio een herindeling van de gerechtelijke gebieden. De net, ingrijpend gerenoveerde rechtbank Alkmaar stond niet op het plankaartje van de minister. Pas nadat de bestuurders aan de bel trokken, werd ‘Den Haag’ wakker. De Alkmaarse en Haarlemse rechtbank gaan samenwerken op basis van gelijkheid. Het conservatorium vertrok van Alkmaar naar Haarlem. ‘’Een treurige beslissing”, vindt Pennink nog steeds. “Maar dat betekent niet, dat we het moeten afdoen met ‘Beneden ’t kanaal wordt toch voorgetrokken, laat maar’. Wij zijn veel meer dan de doorgaande weg naar Texel. Dat moeten we iedereen nu eens en voor altijd aan het verstand brengen.” Wat hebben we te bieden? Penninks antwoord: “Open spaces, open minds. Dat is ons merk. “ Vraagt om uitleg. “Noordwest-Holland is uniek in de open ruimte. Daar moeten we zuinig op zijn, niet volplempen, maar slim mee omgaan. En hier woont een volkje met een open blik naar kansen en mogelijkheden. Die zijn zelfs internationaal en daarom is het merk Engels. “ De economische toekomst van dit gebied rust op vijf pijlers. Vrije tijd/recreatie; agribusiness (groenten, fruit, bloembollen, glastuinbouw), de energiecluster met ECN, Taqa (gaswinning en

De net gerenoveerde rechtbank van Alkmaar dreigde te verdwijnen -opslag) en HVC , gezondheidscluster met MCA/Gemini en NRG en de maritieme sector. Waarvan alleen de laatste niet in de Regio Alkmaar is vertegenwoordigd.” Iedere regio heeft zijn eigen DNA. Alkmaar moet zich niet afficheren als modestad, want dat is en blijft Amsterdam. “Dat is keuzes maken op basis van wat je hebt en wat je goed kunt. Wij hebben ons eigen verhaal en dat moeten we met trots uitdragen. We zijn het grootste watersportgebied van Nederland. Acht miljoen overnachtingen per jaar, daar scoor je mee. Waarbij ik de toeristische sector waarschuw dat ze niet achterover mag leunen. Want aan de zogenoemde jaarrondexploitatie schort het nogal. Het is nu vooral seizoengebonden. De voorzieningen moeten snel worden gemoderniseerd en aangepast, zodat we in principe 365 dagen per jaar gasten uit Nederland en Duitsland kunnen ontvangen.” De infrastructuur moet dan ook meegroeien. Het ziet er naar uit, dat dit gebeurt. In 2012 gaat de eerste schop de grond in voor de N23, in de volksmond Westfrisiaweg. 350 miljoen euro is daar voor beschikbaar. Het is meer dan een verbinding Alkmaar-Hoorn en zelfs meer dan een autoweg tussen de Regio Alkmaar, Lelystad, Kampen en Zwolle, een tracé dat in 2016 gereed zal zijn. ‘’De N23 wordt een rechtstreekse verbinding met Duitsland, een nieuwe levensader voor de regio Alkmaar.” Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

De A9 is verbreed naar twee keer drie rijstroken, de N242 (Alkmaar-Heerhugowaard) is aan de eisen van de tijd aangepast. De N9 (Alkmaar-Den Helder) leidt het verkeer vanaf 2012 om Schoorldam en De Stolpen heen. Bedrijventerrein Beverkoog in Alkmaar krijgt zijn noordelijke ontsluitingsweg. Pennink: “Mijn advies: denk in oplossingen, dus over de gemeentegrenzen heen. Dat het MCA deels naar Heerhugowaard verhuist, is geen probleem. Zorg ervoor dat theater De Vest zo snel mogelijk een culturele voorziening voor de hele Regio Alkmaar wordt. Stoom samen op, vergeet het eigenbelang. AZ is mijns inziens het lichtende voorbeeld: niet in euro’s gemeten, maar in termen van ‘regiobewustzijn’ van eminent belang. Stadion in Alkmaar als entree naar de regio, een heel grote businessclub met ondernemers van zelfs ver buiten de regio Alkmaar.”  15

e burgemeester, die met zijn kaplaarzen in de klei een tuin winterklaar staat te maken, levert natuurlijk een prachtig plaatje op. Net als het personeel van de Rabobank dat de mouwen opstroopt en een kinderboerderij opknapt. Het driedelig pak heeft plaats gemaakt voor een overall en de vingers beroeren geen toetsenbord maar een hamer, zaag of schep. Dergelijke niet-alledaagse combinaties komen sinds 2002 regelmatig voor in Alkmaar en omgeving. Dat was namelijk het jaar waarin het initiatief werd genomen om meer samenhang te krijgen tussen bedrijf en samenleving.

Altijd op zoek naar de ‘perfect match’ De eerste aanzet hiervoor werd gegeven door de gemeente Alkmaar met het ‘Centrum voor Bedrijf en Samenleving’. Een jaar later werd dit stichting ‘De Waaier’. “Het principe is heel eenvoudig,” vertelt Peter Valbracht, manager van de stichting, ,,We brengen profit- en non-profitorganisaties met elkaar in contact in een soort markt van vraag en aanbod. Tegenover organisaties die niet direct de middelen of de mankracht hebben om een bepaald probleem op te lossen staan bedrijven die beschikken over materialen, mensen en kennis. De gedachte is dat die bedrijven hun expertise of mankracht ‘om niet’ inzetten om de maatschappelijke organisaties te dienen. Een soort vrijwilligerswerk, maar dan uitgevoerd door bedrijven. Een prima mogelijkheid om maatschappelijk verantwoord ondernemen vorm te geven binnen een bedrijf. Daarbij werkt het geweldig als teambuildingactiviteit. Je kunt met het personeel een avondje gaan bowlen of paintballen, maar schouder aan schouder een kinderboerderij opknappen, heeft vaak veel meer impact. De essentie is dat het gewoon leuk is om iets voor een ander te doen.” Jaarlijks wordt de ‘Bronzen Waaier’ uitgereikt aan de onderneming die zich volgens een deskundige jury van zijn meest maatschappelijke kant heeft laten zien. De Beursvloer levert leuke matches op Om de verschillende partijen op een ongedwongen manier met elkaar in contact te brengen is het concept van een Beursvloer bedacht. Een keer per twee jaar is dat een vrolijk festijn op een karakteristieke locatie en liefst met een 16

aansprekende presentator. Toen bekend was dat Youp van ’t Hek de Beursvloer opende, liep het helemaal storm en werd er een recordaantal ‘matches’ gescoord.Vanuit het bedrijfsleven kwam de vraag of de Beursvloer niet frequenter kon worden georganiseerd. ‘De Waaier’

Het team van De Waaier heeft dat idee opgepakt en gelanceerd onder de naam ‘Matchmarkt’. Een iets ander concept dan de Beursvloer. In een soort van Koninginnedagachtige sfeer richten organisaties een stand in en geven met een gekleurde ballon aan waar behoefte aan is: een concrete klus die uitgevoerd moet worden of een organisatorisch probleem. Daarnaast heeft ‘De Waaier’ een dagelijks geopend loket aan Laat 25, waar op elk moment vraag en aanbod kan worden besproken. En wie zich aanmeldt voor de nieuwsbrief, ziet regelmatig per mail de diverse ‘noden’ voorbij komen. ‘De Waaier’ werkt nauw samen met het Oranjefonds, dat sinds een aantal jaren ‘NL DOET’ organiseert in maart. Een evenement dat ook in Alkmaar en omgeving vele honderden vrijwilligers op de been brengt. Het meten van iets abstracts als sociale cohesie is volgens Valbracht een lastige klus. ,,Dat er in een tijdsbestek van 8 jaar maar liefst 2.000 projecten zijn uitgevoerd, zo’n 200 bedrijven Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

staan ingeschreven en meer dan 1.000 vrijwilligers actief zijn geweest, vinden wij een bijzondere score. En dat er uit korte termijncontacten lange termijnrelaties ontstaan is een prachtig neveneffect dat zeker invloed heeft op het functioneren van de samenleving,” aldus de gedreven manager. Er zijn inmiddels door het hele land dergelijke initiatieven, maar de Beursvloer van de HAL-regio is verreweg de grootste. En toch zijn Peter Valbracht en zijn team vastberaden om nog veel meer bedrijven te enthousiasmeren voor de vele verzoeken die zich continu aandienen. ,,We hebben in de regio een potentieel van 10.000 bedrijven. Hoe we die over de streep krijgen? Ze moeten gewoon eens een keertje langs komen om kennis te maken.” 17

Resto VanHarte, brengt mensen bij elkaar Resto VanHarte is een onafhankelijke organisatie die zich inzet voor mensen die behoefte hebben aan buurtcontacten. In de Resto’s door het land ontmoeten buurtgenoten elkaar tijdens een betaalbaar en gezond driegangenmenu. Tijdens thema-avonden maken de gasten kennis met organisaties, culturen en groepen mensen en krijgen ze informatie en entertainment die met het thema te maken hebben. Via stages en werkplekken helpt Resto VanHarte mensen in re-integratie- en reclasseringsprojecten op weg naar een actieve rol in de samenleving. Stichting De Waaier is een van de organisaties die betrokken is geweest bij de invulling van enkele thema-avonden van Resto VanHarte in Mare Nostrum. Door het contact met Stichting De Waaier kwam Resto VanHarte in contact met andere organisaties, die eveneens avonden in het Resto organiseerden. Deze werden zeer gewaardeerd.

Ontmoeting staat centraal bij Resto VanHarte [foto:Vincent van den Hoogen]

Hospice Alkmaar Hospice Alkmaar geeft onderdak aan mensen die hun laatste levensfase in een huiselijke omgeving willen doorbrengen. Een thuissituatie wordt daarbij zo goed mogelijk benaderd. Mensen hebben de mogelijkheid eigen spullen van thuis mee te nemen om de kamer zo huiselijk mogelijk te maken. Hospice Alkmaar is een huis dat daadwerkelijk de ruimte biedt om menswaardig te sterven als dat in het eigen huis niet ( langer) kan, en het ziekenhuis niet meer hoeft. De wensen en ideeën van de gasten dienen steeds als uitgangspunt. Hospice Alkmaar is beschikbaar voor iedereen, ongeacht achtergrond, levensovertuiging of financiële mogelijkheden. Er is aandacht en zorg voor de lichamelijke, psychosociale en spirituele behoeften van de gast. www.hospice-alkmaar.nl Bankdirecteuren in de goot Verscholen in de bossen van de Hout, vlak naast het Medisch Centrum Alkmaar, staat het Familiehuis MCA. Het huis biedt overnachtingsmogelijkheden o.a. aan familie en vrienden van patiënten die opgenomen zijn in het MCA. Het Familiehuis functioneert als zelfstandige instelling, zonder enige vorm van subsidie. De inzet van zo’n 50 vrijwilligers en de financiële bijdragen van bedrijfsvrienden en sponsors 18

Bankdirecteuren aan het werk in het Familiehuis [foto: Jan de Jong] maken het mogelijk dat we ons werk kunnen verrichten. Extra hulp vanuit het bedrijfsleven is altijd welkom en daarom zijn wij heel blij met de mogelijkheden die de Waaier ons schenkt. Een van de mooie matches vanuit de Beursvloer bracht de leden van de Alkmaarse bankiersvereniging in ons huis. Fluitend werden de muren wit geschilderd, balkons schoongespoten, goten leeggehaald en kantoormeubilair in elkaar gezet: een memorabele happening! 

De geschiedenis wordt levend gehouden Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

e gemeentegrenzen vervagen. Alkmaar, Heerhugowaard en Langedijk gaan steeds meer in elkaar op. De HAL-regio wordt steeds meer een aaneengesloten stedelijk gebied. De verschillende kernen hebben nog wel hun eigen identiteit, variërend van stedelijk en historisch (Alkmaar) tot jong en suburbaan (Heerhugowaard) en van landelijk, historisch en “nat” (Langedijk) tot landelijk en “droog” (Sint Pancras). Maar hoe ziet het gezicht van de HAL-regio er over pakweg twintig jaar uit? Welke ontwikkelingen zijn van belang om een aantrekkelijke regio te blijven waar het goed wonen, werken en recreëren is?

Onderweg naar morgen: schaken met drie lopers Onderweg naar morgen in de HAL-regio. De provincie Noord-Holland geeft een integrale gebiedsinvulling aan in het Ontwikkelingsbeeld Noord-Holland Noord 2030. “De verschillende kernen in het HAL-gebied moeten geleidelijk samengaan in een functionele en ruimtelijke eenheid van meer stedelijke allure. Essentieel is het behoud van eigen identiteit van de afzonderlijke kernen en onderliggende landschappen.” Drie gemeenten die de handen ineen slaan om de HALregio te ontwikkelen tot een netwerkstad, met een goede samenhang tussen woon- en werkgebieden, het landschap, de recreatiegebieden en het water. Bestuurders die bij de ruimtelijke invulling schaken met drie lopers: een rode, groene en blauwe...

Het Stationsgebied in Alkmaar wacht een grootschalige reconstructie De rode loper heeft als drager de spoorlijn Alkmaar-Heerhugowaard. Deze loper biedt mogelijkheden om de (boven)regionale functie van Alkmaar en Heerhugowaard te versterken. Er is hier een vestigingsmilieu voor voorzieningen en kantoren. Nieuwe voorzieningen op het gebied van kennis, cultuur, openbaar bestuur, research, vrije tijd, horeca, manifestaties en congressen kunnen hier ontwikkeld worden. De blauwe loper wordt gevormd door het kanaal Omval-Kolhorn en het noordelijk deel van de Schermerringvaart. Deze wordt opgewaardeerd als recreatieve en ecologische verbindingszone. De blauwe loper biedt kansen voor een versterking van de watersport door het creëren van extra aanlegmogelijkheden in Alkmaar. De groene loper loopt van het Geestmerambacht tussen Sint Pancras en Broek op Langedijk door naar het zuidoosten tot aan de Stad van Zon. Deze krijgt meer betekenis bij een uitbreiding van het recreatiegebied Geestmerambacht, dat daarmee direct aan de nieuwe woonwijken in Alkmaar-Noord en Langedijk-West grenst. De locatie Heerhugowaard-Zuid

Recreatiegebied Geemsterambacht wordt flink uitgebreid 20

De Blauwe loper biedt kansen voor watersport locatie voor sociaal-maatschappelijke en culturele voorzieningen, stedelijk wonen en kantoren beoogd. Er ligt in Alkmaar ook een herstructureringsopgave voor verouderde bedrijventerrein, zoals aan de kanaaloever wordt opgepakt.

biedt bijzondere ontwikkelingskansen voor voorzieningen, zoals de aanleg van het Park van Luna heeft aangetoond. De groene loper wordt gevormd door een langzaamverkeersverbinding tussen beide recreatiegebieden ĂŠn wordt een belangrijke verbinding voor fietsverkeer vanuit het HAL-gebied naar de kust. Hiervoor is het nodig om een extra kruising met het Noordhollands kanaal te maken ter hoogte van Geestmerambacht. De forse woningbouwopgave van de HAL-regio wordt voor een belangrijk deel in Heerhugowaard gerealiseerd. Alkmaar heeft als centrumstad van Noord-Holland Noord vrijwel geen uitlegmogelijkheden voor woningbouw meer. De opgave in de kaasstad ligt de komende jaren in herstructurering, verdichting en transformatie, oftewel de herinrichting van centraal gelegen binnenstedelijke terreinen als Overstad tot gemengde woon-werkgebieden. De bedrijvigheid in de HAL-regio krijgt belangrijke impulsen met de verdere ontwikkeling van de polder Boekelermeer als bedrijventerrein, samen met De Vork in Heerhugowaard en Breekland in Langedijk-West. Voor Alkmaar wordt een doorontwikkeling als bovenregionale Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Verbetering van de bereikbaarheid van de HAL-regio is een factor van belang. Op termijn is de aanleg van de Westfrisiaweg West cruciaal voor de bedrijfsmatige ontwikkelingen in en om Heerhugowaard. Een verbreding van de A9 en verbetering van de doorstroming op de westelijke randweg Alkmaar hebben eveneens prioriteit. Station Alkmaar Centraal staat voor een grootschalige herstructurering. Een combinatie van kantoren, woningen, winkels en een nieuw busstation moet het stationsgebied een nieuwe, aantrekkelijke uitstraling geven. Ook bij station Heerhugowaard zijn nieuwe ontwikkelingen met voorzieningen wenselijk. De uitbreiding van Geestmerambacht voorziet in de behoefte aan meer recreatiemogelijkheden in de nabije omgeving. De westzijde van het HAL-gebied blijft vrij van verdere verstedelijking om een harmonieus evenwicht tussen natuur en landschap en een noodzakelijke economische ontwikkeling van de HAL-regio te garanderen. ď&#x201A;ˇ 21

Han ter Heegde, burgemeester Heerhugowaard

Boeiend Heerhugowaard

eerhugowaard is een boeiende gemeente, die veel te bieden heeft. Burgemeester Han ter Heegde: “Heerhugowaard is een stad van kansen én een duurzame stad. Heerhugowaard, Tilburg en Apeldoorn zijn de klimaatkoplopers van Nederland. De emissieneutrale wijk Stad van de Zon is de icoon van ons duurzaamheidsbeleid. Wij hebben de eerste Kyoto-wijk ter wereld binnen onze gemeentegrenzen.” Heerhugowaard telt bijna 52.000 inwoners en 22.000 arbeidsplaatsen en behoort tot de zeventig grootste gemeenten van Nederland. “We slagen erin het dorpsgevoel vast te houden, ondanks alle nieuwbouw en industrie. Heerhugowaard is organisch gegroeid, er worden vele activiteiten gehouden die het saamhorigheidsgevoel versterken. Denk aan de Tour de Waard, Culturele Amateur Manifestatie, winterse ijsbaan op het Stadsplein en de Nieuwjaarsduik in Stad van de Zon.” De uitdaging voor de toekomst ligt in het in stand houden van alle sociaal-culturele en maatschappelijke voorzieningen en daarvan genieten, stelt Ter Heegde. “Het Stadshart is vernieuwd, er is een horecaplein met terrassen. Het centrum is met het theater Cool, de bibliotheek en het verdubbelde winkelcentrum Middenwaard klaar voor de toekomst.” “We hebben verder de nieuwbouwwijk De Draai en het duurzame bedrijventerrein De Vork op stapel staan. De woon-werkbalans in Heerhugowaard is sterk verbeterd. Grote bedrijven en instellingen als Ziggo, GGZ, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en Medisch Centrum Alkmaar hebben voor Heerhugowaard gekozen. Ontwikkelingen die de gemeente vitaliteit geven.” Heerhugowaard, een vitale, leefbare én goed bereikbare gemeente. “Het doortrekken van de Oosttangent staat gepland, de aanleg van de Westfrisiaweg is ook heel belangrijk. We akkeren dus nog wel even door…” Han ter Heegde Burgemeester Heerhugowaard

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

eerhugowaard is een levendige ontwikkelgemeente. De promotie van de stad gaat 24 uur per dag en 7 dagen per week door. Citymarketeer Reint Mellema richt zich met zijn activiteiten op de 3 B’s: bewoners, bedrijven en bezoekers. Als zij het goed hebben, gaat het met Heerhugowaard goed.

Het gevoel om trots op Heerhugowaard te zijn De loopbaan van Mellema is kenmerkend voor het beeldmerk van de gemeente Heerhugowaard: Stad van Kansen. Mellema ontplooit zich sinds zijn indiensttreding in april 1975 als wegen waterbouwkundige bij de Dienst Openbare Werken tot een allround (staf)medewerker en stadskenner, die met zijn knowhow en ervaring goed in staat is de gemeente op de kaart te zetten. Mellema is actief bezig om het imago van Heerhugowaard als kansrijke en duurzame gemeente te versterken én de attractiviteit van de gemeente voor de inwoners, ondernemers en bezoekers te vergroten. “Alle activiteiten zijn erop gericht om het gevoel van trots op Heerhugowaard te stimuleren.” Mellema bekleedt zeven jaar de functie van stedenbouwkundig beleidsmedewerker en later als coördinator van het Informatiecentrum. In die periode worden de Rivierenwijk, Molenwijk, Butterhuizen, Oostertocht en Zuidwijk-Huygenhoek gerealiseerd. “In Heerhugowaard zijn de hoofdelementen van de ruimtelijke ordening – wonen, werken,

Veel belangstelling voor de Stad van de Zon van Koreaanse architectuurstudenten infrastructuur, recreatie – relatief gelijktijdig ontwikkeld. Bevolkingsgroei en opvang uit de regio maakt het noodzakelijk woningbouwplannen te realiseren. Meer mensen betekent meer werkgelegenheid bieden op de bedrijventerreinen Zandhorst, Beveland en De Vork. Meer mensen, dus ook meer verkeer. Tangentwegen en wijkontsluitingswegen zijn aangelegd. Meer mensen, meer behoefte aan (recreatieve) voorzieningen, zoals een nieuw Stadshart, het Waarderhout en Park van Luna.” Als het Informatiecentrum integreert in een nieuwe afdeling Publiekszaken, wordt de functie van afdelingshoofd een volgende carrièrestap van Mellema. In deze periode worden gelijktijdig met de nieuwbouw van het gemeentehuis de dienstverleningskanalen frontoffice, callcenter en website ontwikkeld. Heerhugowaard wil als gemeente openheid uitstralen. De gemeentelijke normen en waarden komen samen in ‘IK DURF’. Integriteit, Klantgerichtheid, Daadkracht, Uitdagendheid, Resul-

Heerhugowaard, nadert haar fysieke voltooiing 24

Goed voorbeeld doet goed volgen. Mellema: “Dat Heerhugowaard haar duurzame kennis deelt en deze kennis elders in de praktijk wordt toegepast, is misschien wel de grootste bijdrage van onze gemeente aan een beter milieu en duurzame samenleving.” Een ander icoon van Heerhugowaard is het Stadshart, met aantrekkelijke nieuwe sociaal-culturele en maatschappelijke voorzieningen, stelt Mellema. “Met de nieuwbouw van het gemeentehuis is de aanzet tot een nieuw Stadshart gegeven. Nieuwbouw verandert ook de openbare buitenruimte, met het stadspark, stadsterras en Stads- en Coolplein. De bewoners van de nieuwe appartementen en bezoekers van het Stadshart zorgen ervoor dat het hart van de stad klopt!” Stad van Kansen. Volgens Mellema een passend beeldmerk. “Heerhugowaard is dat altijd geweest, zonder dat zij zich dat bewust was. Vanaf de jaren 70 werken bij de gemeente ambtenaren en bestuurders uit diverse landstreken. Groningers, Friezen, Brabanders, Limburgers, maar ook stedelingen als Amsterdammers. De mengeling van culturen en kanszoekers bracht andere inzichten en nieuwe kansen naar Heerhugowaard.” Heerhugowaard nadert haar fysieke voltooiing, ziet Mellema. “Waardoor we onze aandacht nog meer kunnen vestigen op het welzijn van onze bewoners, bedrijven en bezoekers.” 

taatgerichtheid en Flexibiliteit zijn voor de ambtenaren leidraad voor handelen. De openheid vertaalt zich ook in de architectuur van het gemeentehuis. Mellema: “De nieuwbouw van het gemeentehuis – met veel glas en vervlechting van publieke functies – weerspiegelt openheid en transparantie in een nieuwe manier van werken en een (nog) betere communicatie en dienstverlening. Het gemeentehuis is ingericht als flexkantoor, waar niemand een eigen werkplek heeft en van waaruit het zaakgericht werken zijn intrede doet.” Het belangrijkste uithangbord van Heerhugowaard is Stad van de Zon, in omvang de eerste CO2-neutrale woonwijk ter wereld met een grote sociale samenhang. Mellema verzorgt er regelmatig presentaties en architectuurwandelingen. Er is internationale belangstelling. Vakmensen en bestuurders uit vele landen in het Verre Oosten en het Westen hebben Stad van de Zon bezocht. “Met Stad van de Zon laat de gemeente Heerhugowaard zien dat de vele ‘afspraken’ en plannen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen in de praktijk kunnen worden gerealiseerd.” Overhandiging boek aan Fay Hartog-Levin (ambassadeur USA) Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

inkelcentrum Middenwaard in Heerhugowaard heeft de afgelopen jaren een enorme sprong gemaakt van lokaal boodschappencentrum naar regioverzorgend stadscentrum en favoriete ontmoetingsplaats voor velen. Corio Nederland heeft als eigenaar gezorgd voor een forse uitbreiding en herontwikkeling van het grootste overdekte winkelcentrum in de Kop van Noord-Holland. Middenwaard heeft een divers en kwalitatief hoogstaand

Corio creëert favoriete ontmoetingsplek in nieuwe stadshart winkelaanbod, uitstekende parkeervoorzieningen en aantrekkelijke uitstraling gekregen. “Het succes toont zich in de toenemende bezoekersaantallen”, stelt Center Manager Karin Laumans. Middenwaard opende haar deuren in 1974. In 2004 start een grootschalige renovatie en uitbreiding die het overdekte winkelcentrum een sterke concurrentiepositie in de regio oplevert. “Het winkelcentrum is met bijna 25.000 m² uitgebreid en heeft een eigentijdse uitstraling en een completer aanbod gekregen. Middenwaard is daarmee de afgelopen jaren steeds meer een plek om te funshoppen geworden.” Het winkelcentrum heeft momenteel circa 50.000 m² aan winkels, horeca en leisure te bieden; er zijn maar liefst 50 winkels bijgekomen. Met name de uitbreiding met horeca en versterking van het modeaanbod heeft de aantrekkingskracht en concurrentiepositie van het winkelcentrum in de regio sterk vergroot. Middenwaard is een winkelcentrum voor de hele regio geworden, dat steeds meer mensen van buitenaf trekt. Het winkelcentrum leent zich, in combinatie met de nieuwe horeca aan het Coolplein (waar onder meer een bowlingbaan, theater en bioscoop aanwezig zijn), voor een gezellig dagje of avondje uit. Laumans: “Corio creëert plekken waar mensen graag samenkomen en tijd doorbrengen. Plekken, zoals Middenwaard, met een hoge belevingswaarde, goede sfeer, herkenbare uitstraling en voldoende parkeergelegenheid. Middenwaard ligt centraal in het levendige stadshart van Heerhugowaard.” 26

Corio – één van de grootste, beursgenoteerde beleggers in retailvastgoed in Europa – ziet het winkelcentrum ook als belangrijk communicatieplatform en als plek waar de individuele consument kan worden bereikt. Bunnik: “Daar spelen we in Middenwaard bijvoorbeeld op in door activiteiten te organiseren in samenwerking met organisaties als Amnesty International of door een podium te bieden aan lokale partijen.”

De goede sfeer en bereikbaarheid en het complete winkelaanbod van Middenwaard worden door de consument als zeer positief beoordeeld, blijkt uit regelmatig gehouden klanttevredenheidsonderzoeken. Promotion Manager Hester Bunnik: “Wij meten niet alleen de bezoekersaantallen en verblijfsduur van de bezoekers, maar monitoren ook voortdurend hoe de klanten onze initiatieven waarderen. Wij willen de sterke punten van Middenwaard verder uitbouwen om onderscheidend te blijven ten opzichte van de concurrentie in bijvoorbeeld Alkmaar, Schagen en Hoorn. Onze verwachting is dat de bezoekersaantallen in Middenwaard de komende jaren verder zullen stijgen.” Middenwaard scoort hoog als schoon, heel en veilig winkelcentrum. Het winkelcentrum kreeg begin 2011 een derde ster voor het Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO) Winkelgebieden. Facility Manager Jasper Borst: “Het is de eerste keer dat een winkelcentrum in de Kop van Noord-Holland een derde KVO-ster heeft ontvangen. Middenwaard heeft deze onderscheiding gekregen door maatregelen als camerabewaking, goede buitenverlichting, servicemanager-beveiligers, ondergrondse afvalcontainers en de ontwikkeling van een calamiteitenkalender.” Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

De renovatie en uitbreiding van Middenwaard werd in september 2011 gevierd met een spetterend driedaags openingsfeest voor de klanten uit de hele regio. Het fraaie eindresultaat vloeit voort uit de samenwerking met ontwikkelaar Midon en de gemeente Heerhugowaard. Gezamenlijk is een levendig stadshart ontwikkeld, aantrekkelijk voor de hele regio. Het succes wordt mede bepaald door de goede samenwerkingsafspraken tussen Corio en de ondernemers in Middenwaard. Er zijn zittende winkeliers verplaatst naar de nieuwbouw, winkels in de bestaande bouw zijn gerenoveerd én er zijn nieuwe winkelformules toegevoegd. Dat vraagt veel en goed overleg. Er zitten heel veel goede ondernemers in Middenwaard, er is bovendien een goede balans tussen lokale, zelfstandige winkeliers en de grotere landelijke winkelketens. Wat voor de consumenten geldt, geldt ook voor de ondernemers: winkelcentrum Middenwaard is er voor iedereen. Voor de consument die zijn dagelijkse boodschappen wil doen én voor de consument die lekker ontspannen wil funshoppen.  27

eerhugowaard heeft op het gebied van cultuur een scala aan mogelijkheden te bieden. Een groot aantal verenigingen, organisaties en stichtingen verzorgt een breed aanbod aan culturele activiteiten, tentoonstellingen, cursussen en festivals. Het nieuwe kunsten cultuurcentrum Cool in het stadshart geldt als dé culturele hotspot van Heerhugowaard met regionale uitstraling.

Cool, dé culturele hotspot van Heerhugowaard De naam Cool, uitgesproken als kool, heeft een dubbele lading. De naam verwijst naar de koolteelt, sinds eeuwen een belangrijke bestaansbron voor de regio Heerhugowaard. De historische relatie met kool komt ook terug in het architectonische ontwerp van het gebouw. De theaterzaal heeft de vorm van een rode kool. De gele pilaren en zijgevels verwijzen naar de aren en reigers in het wapen van Heerhugowaard. Jongeren houden het echter op het Engelse woord cool om het aanbod in de cultuurtempel te duiden.

Kunst- en Cultuurcentrum Cool is het culturele hart van Heerhugowaard Een aanbod dat groeit als kool! Cool is méér dan een theater. Het is een schouwburg, centrum voor muziek-, theater- en kunsteducatie, culturele ontmoetingsplaats voor jong en oud en zalencomplex ineen. Sociaal-cultureel centrum De Schakel, muziekschool Dijk & Waard en Centrum voor de Kunsten Artiance Heerhugowaard zijn er onder één dak gebracht. Bekende artiesten en aanstormende talenten treden op in de Rodi Media zaal. Er worden in Cool diverse lessen en cursussen gegeven die jaarlijks door vele leerlingen worden gevolgd. Bedrijven, instellingen en particulieren kunnen de diverse zalen afhuren. Cool biedt een podium voor verenigingen, orkesten en gezelschappen. Het centrum is gastheer van Stichting Muziekkring Heerhugowaard (die sinds 1973 klassieke concerten in Heerhugowaard organiseert) en de vermaarde jaarlijkse Culturele Amateur Manifestatie. Tijdens de CAM treden zo’n veertig tot vijftig Waardse gezelschappen voor het voetlicht met zang, dans, muziek, declamaties, beeldende kunst, film en video, toneel en ballet. De CAM heeft een vaste plek in de lokale gemeenschap verworven. Het evenement verbindt het Heerhugowaardse culturele leven en de duizenden bezoekers in een gezellige ambiance. Fanfare Hou en Trou is regelmatig in Cool te vinden 28

Fanfare Hou en Trouw behoort met Volksdansvereniging HORA, Harmonie Het Blazersemsemble, Balletschool Riet van der Veen en Muziekschool Dijk & Waard tot de vijf verenigingen die vanaf de eerste CAM in 1984 deelnemen. Het verenigingsleven heeft altijd een grote rol gespeeld in de poldergemeenschap. Hou en Trouw bestaat al meer dan honderd jaar. Het is in juni 1908 opgericht als het Rooms-Katholieke Fanfare Corps. De actieve vereniging treedt vele malen per jaar op en is een begrip in Heerhugowaard. Hou en Trouw bestaat tegenwoordig uit HET Fanfareorkest, HET Opleidingsorkest, HET Pietenorkest en blaaskapel De Blauwe Reigers. De blaaskapel is immer present tijdens manifestaties als de Tour de Waard, de Avondvierdaagse en het carnaval. Een groepje enthousiaste jongeren staat in 2001 aan de basis van één van de leukste gratis openluchtfestivals van Noord-Holland: Mixtream. Het popfestival in recreatiepark Rosarium trekt jaarlijks duizenden bezoekers in een ontspannen sfeer en is een vaste culturele waarde in Heerhugowaard geworden. Cultuurhistorie is terug te vinden aan de Huygendijk, waar zich het Poldermuseum in een voormalig gemaal bevindt. Het museum vertelt het verhaal van het ontstaan van de polder Heerhugowaard tot aan de ontwikkeling van Stad van de Zon. Het gebouw zelf is een belangrijk onderdeel van de collectie, met de watergang en twee centrifugaalpompen uit 1907 die de polder tot 1994 droog hebben gehouden. Bijzonder zijn de archeologische vondsten van een dwergvinvis uit circa 2000 voor Christus en een urn uit 1200. De vaste collectie wordt afgewisseld door exposities over de geschiedenis en leefgewoonten in Heerhugowaard. Het museum drijft op vrijwilligers. Stichting Den Huygen Dijck is sinds 1979 beheerder van het Poldermuseum. De Vereniging van Vrienden van de Stichting Den Huygen Dijck steunt de stichting met bijdragen voor speciale projecten en is actief bij het inrichten van tentoonstellingen, rondleidingen en surveilleren tijdens de openingsuren. Het Poldermuseum blikt overigens niet alleen terug op het verleden. Ook toekomstig geluk is hier te vinden. Het hele jaar door staat de pompruimte ter beschikking als trouwzaal. In deze historische omgeving midden in het polderlandschap hebben al vele koppels elkaar het ja-woord gegeven.  Het Poldermuseum toont de geschiedenis van Heerhugowaard Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

et agrarisch grondgebruik neemt na 1960 fors af door ruilverkaveling en verplaatsing van bedrijven. Mr. A.F. Molleman is dan burgemeester van Heerhugowaard. De voorman van de polder (van 1957 tot 1980) heeft grote verdiensten voor de ontwikkeling van de gemeente. Hij ziet in dat er werkgelegenheid naar Heerhugowaard moet komen, met aansluitend woningbouw voor nieuwe inwoners. Het polderlandschap verandert. De landbouw maakt plaats voor woningbouw en industrie. Er volgt een tijd van groei en bloei voor Heerhugowaard.

De groei en bloei van de Stad van kansen In 1966 geeft burgemeester Molleman het startsein voor de bouw van 157 woningen in de Schrijverswijk. De groei krijgt gestalte met de bouw in Centrumwaard, Recreatiewijk, Planetenwijk, Bomenwijk en Schilderswijk. Waar Heerhugowaard in 1960 nog 6.800 inwoners telt, is dat aantal tien jaar later gestegen naar bijna 15.000! Een stijging die zich voortzet. â&#x20AC;&#x2DC;De visie en inzet van de heer Molleman hebben een aanzet gegeven tot de bloeiende en florerende gemeente die Heerhugowaard nu isâ&#x20AC;&#x2122;, vindt de Heerhugowaardse Onafhankelijke Partij. Heerhugowaard is in de jaren zeventig enkele jaren de snelst groeiende gemeente van Nederland. Er wordt ook driftig gebouwd in de Heemradenwijk, Scherpenheuvel en Nuyenburg. Industrieterrein Zandhorst en winkelcentrum Middenwaard ontstaan. De gemeente verwelkomt in 1975 de 25.000e inwoner. Als in 1979 de polder 350 jaar bestaat is de eerste groeigolf gerealiseerd. De bouwhausse zet zich in de jaren tachtig door. In 1982 verrijst een nieuw gemeentehuis aan de Parelhof. Verdere uitbreiding wordt zichtbaar in de Edelstenenwijk, Molenwijk, Rivierenwijk en industrieterrein Zandhorst. Het geplande woongebied Oostertocht I (2.100 woningen) wordt daarentegen geschrapt. In plaats daarvan komt er een bosen natuurgebied: Waarderhout. In 1993 verschijnt de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra. Heerhugowaard wordt aangewezen als Vinex-locatie. 30

Het gemeentehuis met bibliotheek en artotheek opende in 2007 de deuren De provincie voorziet een nieuwe groeistuip voor de HAL-gemeenten Heerhugowaard, Alkmaar en Langedijk. De wijken Butterhuizen en Oostertocht worden uit de grond gestampt. Aan het eind van de jaren negentig dragen Zuidwijk en Huygenhoek bij aan een verdere gemeentelijke uitbreiding. Heerhugowaard begroet in mei 2007 zijn 50.000e inwoner. De 25-jarige Germen Versteeg wordt door de gemeente in het zonnetje gezet. Hij woont met zijn vriendin in de Stad van de Zon. De imposante groei van Heerhugowaard doet de vraag naar een ruimer gemeentehuis, compleet stadshart, voorzieningen en recreatiemogelijkheden toenemen. Het gebied rond Middenwaard gaat flink op de schop; in 2007 opent het vernieuwde gemeentehuis met biblio-

waard heeft veel te bieden. Een vernieuwd stadshart als visitekaartje, het uitgebreide, gemoderniseerde winkelcentrum Middenwaard. Een aantrekkelijk en gevarieerd woonmilieu, talrijke voorzieningen en recreatiemogelijkheden, een goede bereikbaarheid. Oftewel: het leven in Heerhugowaard is actief, ontspannen, overzichtelijk en behapbaar. Het is een plek waar mensen nog grip hebben op hun omgeving, zonder dat dit ertoe leidt dat men op elkaars lip zit. Een plek waar mensen kansen kunnen grijpen om hun toekomst naar eigen inzicht in te richten. De inwoners weten hun gemeente te waarderen. Heerhugowaard wordt in 2010 gekozen tot de beste gemeente van de provincie Noord-Holland. Landelijk is een elfde plaats voor Heerhugowaard weggelegd. Inwoners geven hun mening over thema’s als het winkelaanbod, de voorzieningen, veiligheid en klantvriendelijkheid van de gemeente. Zwaarwegende onderwerpen zijn de (aantrekkelijke) woonomgeving, het woningaanbod en de prijs-kwaliteitverhouding van de woningen. 

theek. De komst van de Waerdse Tempel, cultureel centrum en theater Cool en het Park van Luna geven een stevige impuls aan de uitgaans- en recreatiemogelijkheden in de gemeente. Heerhugowaard telt per januari 2010 51.214 inwoners. De gemeente blijft groeien met de uitbreiding van de wijken Zuidwijk en Huygenhoek. Aan de zuidkant van de gemeente krijgt de Stad van de Zon als grootste emissieneutrale woonwijk ter wereld vorm. In Broekhorn en westelijk van buurtschap De Draai wacht een volgende uitbreidingsslag. En, als eerbetoon: in de nieuwbouw van Poort Halfweg aan de Middenweg komt een straat met de naam Burgemeester Mollemanpassage… Heerhugowaard afficheert zich als Stad van kansen, waar de stedelijke ontwikkelingen gecombineerd worden met rust, ruimte en natuur. Het stadse en dorpse verenigd. HeerhugoEen modern stadshart, de droom voor winkelen uitgaanspubliek Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Romy en Ward 32

men zelfs om de polder weer onder te laten lopen, maar zover komt het niet. Het duurt tot midden negentiende eeuw voordat er betere tijden komen voor het tot dan armlastige Heerhugowaard.

Van moerassige veenvlakte tot leefbare polder De komst van kunstmest zorgt ervoor dat op de problematische ondergrond gewassen willen groeien. Heerhugowaard komt tot ontwikkeling. In 1866 wordt de Middenweg bestraat, de trein komt de polder in en in 1896 verschijnt het eerste stoomgemaal. In 1924 worden de Heerhugowaarders aangesloten op het waterleidingnet. Het polderaanzicht is rond het begin van de twintigste eeuw veranderd in uitgestrekte kool- en aardappelvelden. Een beeld dat tot het einde van de Tweede Wereldoorlog zichtbaar is. Daarna komt de bloembollenteelt opzetten. De redding en wedergeboorte van de polder krijgt in de jaren zestig vorm met de komst van de industrie en de bouw van woningen. Heerhugowaard heeft het pad naar welvaart definitief ingezet. ď&#x201A;ˇ

De Middenweg vormt de historische as van Heerhugowaard

at nu de polder Heerhugowaard is, is omstreeks het jaar 800 een veenvlakte waar stormvloeden vrij spel hebben. Het veen wordt door de mens afgegraven, het turf als brandstof gebruikt. Er ontstaat zo een lagunemeer, dat eerst De Waert en later de Heer Huygen Waert wordt genoemd. Verwijzend naar de heer Hugo of Huig van Assendelft, die ter plaatse in 1296 door de Westfriezen is verslagen. De bewoners voeren een voortdurende strijd tegen het oprukkende water. De aanleg van de Heer Huygendijk (de huidige Huigendijk) zorgt voor een scheiding van het meer in twee delen: de Schermer en de Heer Huygen Waert. Na twee grote stormen in 1248 wordt een nieuwe dijk aangelegd: de Schagerdam, onderdeel van de Westfriese Omringdijk. Daarmee is het merendeel van het oude gewest Westflinge, waar De Waert ook onder valt, beschermd tegen een onbeheersbare groei van de meren. Alkmaarse regenten besluiten in de zeventiende eeuw om de Schermer en de Heer Huygen Waert droog te leggen om nieuwe landbouwgrond te creĂŤren en Alkmaar te beschermen tegen het water. In 1627 wordt de eerste molen in de toekomstige polder gebouwd, vier jaar later valt de polder uiteindelijk droog. De kwaliteit van de poldergrond valt bitter tegen. De inzet van 47 molens ten spijt, op de modderige brij wil geen gewas groeien. In 1674 oppert Molen Oterleek waar ooit de Huigendijk lag. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

e prachtige stolpboerderij aan de Jan Glijnisweg 27a in buurtschap ’t Kruis is één van de vijf rijksmonumenten die Heerhugowaard rijk is. Heerhugowaard heeft daarnaast één provinciaal monument en vijftig gemeentelijke monumenten. De beeldbepalende gebouwen, werktuigen en plekken van herinnering vertellen bij elkaar een uniek verhaal van de geschiedenis van de drooggemalen Noord-Hollandse polder.

Monumenten vertellen het verhaal van de polder De stolpboerderij aan de Jan Glijnisweg (vroeger: Hensbroekerweg) heeft mogelijk een zeventiende-eeuwse oorsprong, maar krijgt zijn huidige vorm omstreeks 1860. De boerderij is in de tweede helft van de negentiende eeuw met een half vierkant uitgebreid. De stolp heeft allure door de combinatie van een lange oprijlaan, bomensingel en gracht. Bijzonder zijn de twee gedecoreerde gietijzeren pijlers van het toegangshek aan het begin van de oprijlaan. Er staan gelukkig nog vele boerderijen in het Waardse landschap, zoals de rijksmonumentale stolpboerderijen De Leeuwenhof aan de Middenweg 22 en Middenweg 23 die beide een achttiende-eeuwse oorsprong hebben. De omstreeks 1650 gebouwde molen aan de Veenhuizerkade 3 is de oudste en enig overgebleven molen in Heerhugowaard. De molen heeft overigens nooit geholpen bij het droogmalen van de polder. De graftombe van jurist en ambachtsheer van Veenhuizen Reinout van Brederode (overleden in 1633) is het vijfde en laatste rijksmonument in Heerhugowaard. Het praalgraf bevindt zich in de Hervormde kerk aan de Kerkweg.

Het electriciteitshuisje bij Verlaat In Heerhugowaard staat één van de weinige gaaf bewaarde elektriciteitshuisjes uit de eerste helft van de twintigste eeuw, gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. Het huisje tegenover Verlaat 46 heeft de status van provinciaal monument verworven. Het heeft een parabolisch dak en is gebouwd in rode baksteen. In de voorgevel zijn gele tegels ingemetseld met het motief van een haan als symbool van licht en een buldog als symbool van kracht. Een gemeentelijk monument met belangrijke architectuur- en cultuurhistorische waarde is de onderwijzerswoning met school aan de Kerkweg 28. Sinds 1850 staat op deze plek in Veen-

Het stoomgemaal aan de Huygendijk, waar nu het Poldermuseum in gevestigd is 34

achttiende-eeuwse stolp in 1910 onherkenbaar verbouwd tot een indrukwekkende art-nouveau kop-rompboerderij met de naam Maria Jacobahoeve. Deze combinatie maakt dit gemeentelijk monument van grote cultuur- en architectuurhistorische waarde voor Heerhugowaard. Het stoomgemaal aan de Huygendijk 17, daterend uit 1877, herinnert aan de waterrijke geschiedenis van de polder. Na de ingebruikname wordt de windbemaling gedeeltelijk beëindigd. Het gemaal is in 1935 omgebouwd tot dieselgemaal. Een olietekort in de Tweede Wereldoorlog dwingt het polderbestuur om in 1941 over te gaan tot elektrificatie van het gemaal. Na de ingebruikname van het naastgelegen nieuwe gemaal in 1994 verliest het oude stoomgemaal zijn functie en wordt een museum, waar de geschiedenis van de polder Heerhugowaard wordt tentoongesteld. 

Stolpboerderij De Leeuwenhof huizen een openbare lagere school, in 1889 wordt de onderwijzerswoning bijgebouwd. De school brandt in 1892 af, om nog datzelfde jaar herbouwd te worden. De dorpsschool moet in 1934 als gevolg van overheidsbezuinigingen de deuren definitief sluiten. De woning en het voormalige schooltje zijn sindsdien particulier bezit. Jan Glijnisweg 27A Aan de Middenweg 179 is in 1835 een raadhuis in neoclassicistische stijl gebouwd. Het behoudt deze functie tot 1914. Het rechtergedeelte van het pand doet eerst dienst als veldwachterswoning en later als woning voor de onderwijzer, die lesgeeft in de openbare school die tegen de achterzijde van het raadhuis is gebouwd. Een deel van dit schooltje wordt in 1951 verbouwd tot werkplaats van de gemeentelijke dienst Openbare Werken.Vier jaar later wordt de rest van het pand verbouwd tot gezondheidscentrum. De villa ’t Huygenwaert aan de Middenweg 206 doet tot 1972 dienst als burgemeesterswoning. De villa is in 1935 gebouwd in de stijl van de Amsterdamse school en gebouwd door de Heerhugowaardse aannemer P. Bot. Op een opvallende plek in Heerhugowaard, aan de Middenweg 307, staat een markante boerderij met tuinhuisje. Gebouwd in 1918, nadat een stolpboerderij op deze plek in het begin van de negentiende eeuw is afgebrand. Even verderop, aan de Middenweg 433, is een Het oude raadhuis van Heerhugowaard Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

k voel me opgelucht, blij zelfs, als ik De Raatstede in Heerhugowaard achter me laat. In dit woonzorgcentrum zou ik best oud willen worden. Het openhartige gesprek met Lia de Jongh onderstreept dat aangename gevoel. Zij is voorzitter van de raad van bestuur van De Pieter Raat Stichting, waaronder De Raatstede valt. Gouden Dagen liggen in het verschiet; maar daarover later meer.

De Pieter Raat Stichting: ‘Bewoners bepalen de sfeer’ Eerst maar even uitleggen hoe ik er aan toe was, op weg naar de afspraak met mevrouw De Jongh. 55 jaar, voor de generaties van mijn zoon van 21 en die erna een dinosaurus, op zijn minst een fossiele digibeet. Ik ontken mijn leeftijd in alle toonaarden, laat mijn sterk grijzende haar net als vroeger groeien tot over de kraag (beter langharig dan kortzichtig, weet je wel), weiger Plusmagazine in te zien en gruw van de geitenwollensokkentaal waarmee de zorg in het algemeen en de ouderenzorg in het bijzonder is omgeven. Ik ben bang om oud(er) te worden, ja. Zoals velen van u. Aldus gewapend met vooroordelen en de overtuiging dat ik een uur later hevig gedeprimeerd (want bevestigd in mijn kortzichtige aannames) buiten sta, stap ik woonzorgcentrum De Raatstede aan de Dolomiet, dichtbij het nieuwe centrum van Heerhugowaard binnen. Om binnen de kortste keren verlost te zijn van de stenen op mijn maag. Want ik zie géén steriele kleuren, uniformen, lange en donkere, uitgestorven gangen. Géén rij rollators, karretjes met on-

Een concert voor de deur, op een zwoele nazomeravond dersteken of bedpannen en rolstoelen, noch een chagrijnig kijkende receptioniste die tegenhouden als haar dagtaak ziet. “Je ziet bewoners, die gezellig bij elkaar zitten In het atrium van hun appartementencomplex, waar elke woning zijn eigen huisnummer heeft”, zegt De Jongh. Ze heeft een goed verhaal. Rechttoe, rechtaan. Niets wolligs aan. “De bewoners bepalen de sfeer, zij wonen hier. Als ze willen uitslapen, prima. Zij geven het ritme aan, wij passen ons aan. Zeggenschap in plaats van medezeggenschap. Voorop staat de kwaliteit van leven. Mijn uitgangspunt is: wie lekker in zijn vel zit heeft minder tijd om na te denken over pijn, eenzaamheid, alleen zijn, de dood.” “Schema’s zijn er om te worden veranderd, mogen nooit iemands leven bepalen. Het leven houdt ook niet op als je 70 bent. Strakke regels zijn dus uit den boze. Net als uniformen. Nieuwe medewerkers vertel ik het meteen: Als je een uniform aan wilt, moet je bij de politie gaan. Of in het ziekenhuis werken.”

De benen strekken voor de damschuit van schipper ‘Ome Dirk’ 36

De vrijwilligers van Tafeltje Dekje rijden bijna uit Hugo-Oord, aan de Van Veenweg in het oude centrum van Heerhugowaard, werd gebouwd in 1965 (en is daarmee bijna vier keer zo oud als De Raatstede, uit 1998) en dat is te zien. De 56 cliënten die er onderdak hebben, moeten het tot de geplande nieuwbouw nog doen met de klassieke lange gangen en ouderwetse recreatiezaal.

Met een koolvlet door het Duizend Eilandenrijk “De enige reden dat De Pieter Raat Stichting bestaat, is dat we goede zorg moeten leveren. De ouderen zijn er niet voor ons, wij zijn er voor de ouderen. Die, ondanks hun eventuele beperkingen, midden in de samenleving staan.”

Bedoeling is dat in het eerste kwartaal van 2012 wordt begonnen met de bouw van drie woonblokken op de plaats van het huidige Hugo-Oord. Eind 2014 moet de nieuwbouw klaar zijn. Die biedt dan, naast huisvesting voor ouderen, ook plaats voor wonen aan acht lichamelijk gehandicapte jongeren van revalidatiecentrum Heliomare. In het multifunctionele centrum zijn een kinderdagverblijf, kinderrevalidatie van Heliomare, een fysiotherapiepraktijk, pedicure, winkel, bibliotheek en grand café ingetekend.

“Wij, de verzorgers, gaan voor enkele en hopelijk vele jaren een stevige relatie aan met mensen die zorg willen of vragen. Ons personeel is daarom ‘verplicht’ zich in te leven in het leven en de achtergronden van een cliënt. Pas als je elkaar kent en respecteert, kan er sprake zijn van een vertrouwensband. ” Dat het geen holle frases zijn, bewijst het landelijk kwaliteitsonderzoek 2010 van de koepelvereniging voor ouderenzorg Actiz. De Pieter Raat Stichting eindigde bij de acht beste instellingen van het land op het gebied van werknemerstevredenheid, klanttevredenheid en kwaliteit van bedrijfsvoering. Met de ingrijpende verandering van het tweede woonzorgcentrum van de stichting, Hugo-Oord, lonkt in de nabije toekomst een nog hogere klassering. Een bloemenhulde in het Arboretum op de Nationale Ouderendag Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Potje Yathzee tussen twee generaties De twee woonzorgcentra vormen maar een deel van het dienstverleningspakket van De Pieter Raat Stichting. “Onze cliënten staan midden in de samenleving. Maar niet minder belangrijk is dat de samenleving ‘binnenkomt’ door de altijd geopende deur. We kunnen op veel fronten veel voor elkaar betekenen.” Voor de ouderen in Heerhugowaard die thuis wonen, biedt De Pieter Raat Stichting bijvoorbeeld extramurale zorg (Zorg Thuis), noodopvang, Tafeltje Dekje en een activiteitenprogramma. Veel aandacht is er voor ouderen met geestelijke ouderdomsproblemen zoals dementie, zowel in de huiskamers als op de afdeling meerzorg. Dit gaat in samenwerking met Geriant en GGZ Noord-Holland. Voor alle inwoners van Heerhugowaard en omgeving bestaat er, ongeacht de leeftijd, de mogelijkheid om de laatste levensfase af te sluiten in de palliatieve unit bij Hugo-Oord.

Pootje baden in een toch wel onrustige zee Niet in de laatste plaats is er een Volledig Pakket Thuis. VPT is voor mensen die in aanmerking komen voor langdurig verblijf in een woonzorgcentrum, maar thuis willen blijven wonen. “Dit pakket bevat alle zorg, dienstverlening en ondersteuning die we ook in onder meer De Raatstede aanbieden. Bijvoorbeeld persoonlijke verzorging, alarmering, beperkte huishoudelijke hulp, maaltijden en activiteiten. Het uiteindelijke pakket wordt in samenspraak en afhankelijk van de AWBZ-indicatie ingevuld.” AWBZ staat voor Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. Tot voor kort, met de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), het fundament onder de financiering van de ouderenzorg in Nederland. Dat waren mooie tijden, maar ze zijn (voorgoed) voorbij. ‘Den Haag’ bezuinigt. Lia de Jongh: “We hebben er begrip voor dat de landelijke overheid geen geld meer heeft . Dat wil echter niet zeggen dat wij bezuinigen op leuke dingen. We proberen in de lokale samenleving betrokkenheid te creëren bij ouderen uit de buurt. Ik ben er trots op dat dit is gelukt. Meer dan dat. We beleven Gouden Dagen. Met hoofdletters.”

Wandelen door de tropische vlindertuin 38

De Jonghs ogen stralen als het gaat over het Gouden Dagen Fonds. “Het Fonds Sluyterman van Loo en de Stichting RCOAK zijn vermogensfondsen die via subsidies al vele jaren activiteiten en projecten steunen om het welzijn van ouderen te vergroten. In 2009 hebben zij het Gouden Dagen Fonds opgericht. Dat helpt ons om een lokaal netwerk op te bouwen, dat structureel werk maakt van welzijnsbevordering van álle ouderen in Heerhugowaard.”

De gemeente in de persoon van de burgemeester, burgers en ondernemers uit Heerhugowaard hebben zitting in het Gouden Dagen Comité. Zij zorgen voor bekendheid onder de bevolking en stimuleren de goedgeefsheid. Zodat er voldoende middelen zijn om wensen van individuele en groepen ouderen te kunnen inwilligen. Een dagje Artis, of de Keukenhof. Een avondje theater, de ijsrevue. Een vriend opzoeken aan de andere kant van het land.

Blij ouder worden in Heerhugowaard “Een bewoner van Hugo-Oord wilde graag nog eens naar Texel, waar hij 30 jaar eerder voor het laatst was geweest. Een bemiddelde Heerhugowaarder nam hem in zijn Jaguar mee op stap. De cliënt heeft een prachtige dag gehad. Albert Heijn had recentelijk een zegelactie voor de musical ‘Mary Poppins’. We hebben net zoveel en vaak boodschappen gedaan, tot we 200 kaartjes hadden. Het werd een dagje Scheveningen om nooit te vergeten.”

Op de duofiets vanaf Hugo-Oord, lekker in de zon

In afwachting van wat er komen gaat Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Zo valt alles op zijn plaats. Bij binnenkomst in De Raatstede werd mijn aandacht getrokken door een wensboom, waaraan talrijke enveloppen en kaarten hingen. Lia de Jongh: ”Daaraan hangen de wensen voor Gouden Dagen. Elke maand halen we een wens uit de boom en vervullen die.” Blij stap ik haar kantoor uit. 

Genieten van het zilte water 39

urgemeester Han ter Heegde prijst hem tijdens zijn benoeming tot lid in de Orde van OranjeNassau als auctor intellectualis van alles wat er in Heerhugowaard op duurzaamheidsgebied wordt gedaan. Het is een mooi en terecht compliment. Cees Bakker ontpopt zich, vanaf de start als eerste energie-ambtenaar van de gemeente, als geestelijk vader van vele duurzaamheidsprojecten. Met als icoon Stad van de Zon.

Cees Bakker, auctor intellectualis van duurzaam Heerhugowaard Bakker is bijna een kwart eeuw dé energieman van Heerhugowaard. In deze periode levert hij diverse innovatieve, trendsettende prestaties. Zoals de ontwikkeling van een ‘bekroond’ computerprogramma voor energiebesparing in gebouwen, het realiseren van forse besparingen door efficiënte isolatie en installaties, het organiseren van voorlichtingsacties voor inwoners, besparingsbeleid in omliggende gemeenten en een Europees project over energie op de Montessorischool. De drive voor het propageren van duurzame energie ontstaat tijdens zijn HTS-opleiding, waar hij in het vak Bouwfysica de gevolgen van isolatie in bouwconstructies leert bepalen. Hij verdiept zich steeds meer in duurzame energie als vorm van energie- en kostenbesparing. Bakker komt in oktober 1981 in dienst van de gemeente Heerhugowaard, met het doel om de energierekeningen van de gebouwen te verlagen. “De energietarieven rezen na de oliecrises in 1973 en 1979 de pan uit en bepaalden daarmee jaarlijks de overschrijdingen van de begrotingsbedragen. In een paar jaar tijd halveerde ik de gasrekening door allerlei verbeteringsmaatregelen op het gebied van isolatie en installaties. Daarna richtte ik me op het gemeentelijke energiebeleid en begon energiebesparing bij burgers te stimuleren.” Vanaf het moment dat zonnepanelen van overheidswege gesubsidieerd worden, probeert Bakker zoveel mogelijk inwoners uit Heerhugowaard en omstreken er warm voor te maken. “Heerhugowaard liep daardoor voorop met zonne40

Cees Bakker: “Heerhugowaard loopt voorop met zonne-energie” energie.” In Butterhuizen worden tien woningen met zonnepanelen gebouwd. “Daar wilden we toen als gemeente mee verder. Uiteindelijk kwam alles samen in de plannen voor de geplande Vinex-wijk in het HAL-gebied. De uit India afkomstige architect en stedenbouwkundige Ashok Bahlotra lanceerde in de Intergemeentelijke Structuurschets het idee van Stad van de Zon.” Van het concept van dit icoon van duurzaamheid is Bakker de grondlegger, benadrukt burgemeester Ter Heegde in 2010 bij de uitreiking van de ridderorde.

Windenergie heeft daarnaast immer zijn aandacht. Bakker is jarenlang voorzitter van de coöperatieve windenergievereniging Kennemerwind en de landelijke Organisatie voor Duurzame Energie (ODE), waar hij de status van erelid bereikt. Hij kan genieten van een mooie, effectieve in- en toepassing van windenergie. “De drie windmolens bij Stad van de Zon staat er prachtig bij.”

“Ik hoop dat de mensen beseffen dat ze in een bijzondere gemeente wonen” Volgens Bakker heeft Heerhugowaard de mogelijkheden en potentie om voorop te blijven lopen op het gebied van duurzaamheid. “Dat komt omdat de inwoners er al heel vroeg mee hebben kennisgemaakt. Iedereen is trots op de Stad van de Zon! Ik hoop dat de mensen in Heerhugowaard beseffen dat ze in een bijzondere gemeente wonen en dat ook de nieuwe inwoners de duurzaamheidsambities oppakken.” Drie onmiskenbare landmarks Bakker is niet meer direct betrokken bij de verduurzaming van Heerhugowaard, maar op zijn eigen website (www. ceesbakker.nl) houdt hij de lezer goed op de hoogte van allerlei onderwerpen op het gebied van duurzame energie. Hij ziet in zijn gemeente ook spannende dingen gebeuren. “Het gemoderniseerde winkelcentrum Middenwaard is een enorme trekker, er komen veel mensen op af. Theater Cool, het horecaplein en de plannen voor het Stationsgebied bieden nieuwe kansen in het uitgaansgebied en maken Heerhugowaard steeds aantrekkelijker. Destijds wilde ik graag in Heerhugowaard wonen omdat het op een belangrijk infrastructureel knooppunt van wegen en treinen lag. Dat is in de loop der jaren alleen maar beter geworden. En de drie windmolens in Stad van de Zon zijn een prachtig herkenningspunt als je richting Heerhugowaard-Zuid rijdt.” Alle duurzame plannen zijn in Heerhugowaard gerealiseerd omdat het een dynamische gemeente is waar veel mogelijk is, besluit Bakker. “Heerhugowaard is echt een stad van kansen. Iemand die met goede initiatieven komt, krijgt hier alle kansen. Dat moeten we zo lang mogelijk zien vast te houden.”  Op ieder huis zonnepanelen Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

e geschiedenis van Crawford in Nederland begint in 1966 in Alkmaar met de verkoop van industriële deuren. Het is een Amerikaans concept, dat door een Zweedse ondernemer in Europa op de markt is gebracht. In 1973 verhuist de onderneming naar Heerhugowaard en start men ook met de productie en assemblage. Door de jaren heen groeit Crawford gestaag verder, hetgeen eind 2011 leidt tot de bouw van een nieuw kantoor in Heerhugowaard.

Crawford maakt uw bedrijf toegankelijk Crawford is niet alleen een grote werkgever in Heerhugowaard, de onderneming is ook bijzonder maatschappelijk betrokken. Zo wordt elk jaar de wielerronde Tour de Waard gesponsord, evenals de ijsbaan in de stad. Maar men is ook sportief bezig. Er is bijvoorbeeld een team dat meeloopt met de Dam tot Damloop. En in het jaar dat AZ voor het eerst werd gesponsord werd de voetbalclub kampioen… “Wij zijn actief in 30 landen”, vertelt Frank Achterbosch, Vice president Supply Chain en verantwoordelijk voor alle productiemaatschappijen wereldwijd. Samen met Remco Witte, Plant Manager van de Productie in Heerhugowaard en Erik Koudijs, Directeur van de Nederlandse verkoop- en serviceorganisatie, voeren zij de directie over de Nederlandse activiteiten van Crawford. “Het hoofdkantoor staat in Zweden, maar het hart van het bedrijf is in Heerhugowaard. Hier is ook ons Europees trainingscentrum en onderdelenmagazijn. Daardoor komen er veel buitenlandse mensen hierheen, hetgeen weer een economische spin-off is voor de regio. Begin 2011 vond er een strategische overname plaats. Crawford werd onderdeel van ASSA ABLOY Entrance Systems, een wereldwijd toonaangevende producent en leverancier van (automatische) toegangsoplossingen voor particulier, commercieel en industrieel gebruik binnen marktsegmenten zoals retail, gezondheidszorg en transport & logistiek. “Crawford is nu één van de sterke merken binnen deze groep van ASSA ABLOY”, vertelt Erik Koudijs. “Met ons complete assortiment deuren en laad- en losoplossingen, ons uitgebreide serviceaanbod en onze professionele on42

dersteuning kunnen onze klanten dag en nacht rekenen op betrouwbare, veilige en energiezuinige oplossingen. Wij onderhouden alle deuren en laad- en losinstallaties, ongeacht het merk of type. Met een team van 160 Field Engineers bieden wij landelijk 24/7 service van hoge kwaliteit. Van de slagboom aan de voorzijde, via de automatische entreedeur tot aan de docking unit en deur aan de achterzijde, plus alle overige inpandige oplossingen op het gebied van toegangstechniek. We willen gewoon de allerbeste zijn! Onze klanten zijn heel divers, van een eenmanszaak tot multinational. Wij doen bijvoorbeeld het onderhoud van alle deuren van De Nederlandsche Bank in Amsterdam en Lelystad. Echte deuren die leiden tot het goud…we zijn er trots op dat deze klant de werking van dergelijke deuren aan ons toevertrouwt! Om tot het gewenste serviceniveau te kunnen komen beschikken we over een modern en efficiënt centraal-Europees onderdelenmagazijn in Heerhugowaard. “We hebben onderdelen voor zowel de eigen als concurrerende producten op voorraad,” legt Remco Witte uit. “Binnen onze productie wordt elke deur op maat gemaakt; er zijn zo’n zes miljoen verschillende configuraties. Elke deur is uniek. Van de heel grote Megadeuren tot een enkele sectionale deur voor een eenmanszaak. Al deze deuren worden in de fabriek gemaakt, maar op locatie worden ze geïnstalleerd en gereed gemaakt voor een probleemloos en langdurig gebruik. De grootste deur die we ooit geleverd hebben in Nederland was 48 meter breed en 25 meter hoog. Dat zijn deuren voor bijvoorbeeld de hangars op vliegvelden of scheepswerven.” Naast de nieuwbouw wordt er gedegen naar de toekomst gekeken daar waar het mogelijke verdere aspecten op het gebied van duurzaamheid betreft. “Als een deur open gaat, ontstaat er nu eenmaal een groot gat”, besluit Frank. “We zijn dan ook hard op zoek naar een techniek om dan de warmte binnen te houden. In ieder geval moet de deur zo snel mogelijk weer dicht. We zitten in een veranderende markt, dat houdt ons scherp. De nieuwbouwactiviteiten in Nederland dalen aankomende jaren weliswaar in volume, maar daardoor zal het renovatiewerk verder toenemen. Dat houdt elkaar aardig in evenwicht.Wij zijn in ons nieuwe pand in ieder geval helemaal klaar voor de toekomst.” 

Juist! Ju uisist!t! HHeerhugowaard eerhugowaard - Alkmaar ee Alkkmaaar a - Langedijk Lange gedi d jk di

Juist Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

4 43

et is een unieke combinatie van stedenbouw, architectuur en water en een lichtend voorbeeld van samenwerking en duurzaamheid. In HeerhugowaardZuid staat het grootste woningbouw gerelateerde zonnedak van de wereld waar net zoveel stroom wordt opgewekt als verbruikt.Waar bewoners vanuit hun woning kunnen varen, zwemmen en recreëren.Waar auto’s ondergeschikt zijn en kinderen nog vrolijk op straat spelen. Stad van de Zon toont als mondiaal grootste energieneutrale wijk dat duurzaam bouwen heel goed kan samengaan met een geslaagde stedelijke ontwikkeling.

Stad van de Zon brengt toekomst stapje dichterbij Kroonprins Willem-Alexander verricht op 23 september 2009 de officiële opening van Stad van de Zon. Minister Cramer spreekt lovende woorden over het mondiale voorbeeldproject op het gebied van duurzaamheid. “Dit project laat zien dat met veel durf, daadkracht en doorzettingsvermogen duurzaam bouwen en wonen mogelijk is. Het is in feite een netto energieleverende woonwijk. Stad van de Zon is eigenlijk dé Stad van de Duurzaamheid door de combinatie van zon, wind, water en groen.” Stad van de Zon is een carrévormig eiland met een ruime variatie aan woningen in moderne, opvallende architectuur. De gemeente heeft zelfs een architectuurwandeling uitgezet. De Middenweg is als historische ontginningsas van de polder zorgvuldig in Stad van de Zon geïntegreerd. Het ontwerp is van Ashok Bhalotra van het stedenbouwkundig bureau KuiperCompagnons. De wijk is emissieneutraal,

De Mediaan, in het hart van de Stad van de Zon wat betekent dat er evenveel duurzame energie wordt opgeleverd als verbruikt. In de wijk zijn drie windturbines geplaatst, vrijwel alle 1.600 woningen zijn voorzien van zonnepanelen. Tachtig procent van de huizen is op het zuiden geöriënteerd. Vele woonstraten zijn autovrij en met veel groen, speciale bestrating en speelvoorzieningen ingericht. Stad van de Zon is ook een waterrijk natuur- en recreatiegebied. De wijk ligt ingebed in het Park van Luna, een recreatiegebied van ruim 177 hectare waar men heerlijk kan fietsen en wandelen. Er zijn ecologische zones, er is een bos (Huygendijkbos) en watergebied dat ge-

derland. Stad van de Zon als watersportlocatie krijgt vorm. Voor een optimale ontsluiting van Stad van de Zon is de Huygendijk (N508) verlegd. De Huygendijk vormde de verbinding tussen de N242 en de Oosttangent in Heerhugowaard-Zuid. De route over de Huygendijk is vervangen door een nieuw stuk N508, dat met een ongelijkvloerse kruising is aangesloten op de N242. Heerhugowaard wil in 2030 CO2-neutraal zijn. De gemeente is met Stad van de Zon de grootste partner van het Europese SunCities-project, dat een bijdrage wil leveren aan de Europese doelstellingen op het gebied van CO2-reductie en PV-zonnepanelen. Tot grote tevredenheid van de Nederlandse regering. “Stad van de Zon helpt het kabinet verder in het halen van haar ambities om van Nederland een Europese duurzame koploper te maken. Sterker, Heerhugowaard bewijst met dit project dat duurzaam bouwen en wonen niet alleen móét maar vooral kán!”

Woontoren als landmark schikt is om te zwemmen. Het is tevens een oplossing voor het tekort aan waterberging in Heerhugowaard. De bewoners zijn dus verzekerd van droge voeten in hun natte omgeving. Voor nu en in de toekomst! Stad van de Zon heeft haar eigen voorzieningen, waardoor het een aantrekkelijke, leefbare wijk is. Er zijn scholen, kinderdagverblijven, winkels, horeca en medische voorzieningen. Er is een wijkcentrum (De Mediaan), sportcomplex (voetbalvereniging Reiger Boys), sporthal Heerhugowaard-Zuid en de SportLagune, het grootste sporten wellnesscentrum van Ne-

Juist Juist! Heerhugowaard Heerhugowaard -- Alkmaar Alkmaar -- Langedijk Langedijk

Stad van de Zon is in meerdere opzichten een pioniersproject en levert al jaren veel kennis op voor andere projecten in binnen- en buitenland. Geïnteresseerden komen vanuit de hele wereld naar Heerhugowaard om Stad van de Zon te bewonderen. De grootschaligheid ervan werkt, met allerlei innovaties op het gebied van zonnepanelen en energiezuinig bouwen. Stad van de Zon haalt in 2010 de prestigieuze Special Merit Award binnen, een onderscheiding voor de bijdrage van het project aan de kwaliteit van leven in stedelijke en plattelandsgebieden in Europa. Het onderschrijft hoe bijzonder Stad van de Zon is. Een duurzame stedenbouwkundige en ruimtelijke ontwikkeling die de toekomst een stapje dichterbij brengt. 

en bouwkraan is niet uitzonderlijk in het straatbeeld van Heerhugowaard. Dat is ook niet zo gek: enkele jaren lang was Heerhugowaard de snelst groeiende gemeente van Nederland. Heerhugowaard bouwt in noord, oost, zuid en west voort aan de stad van morgen. De stad van de duurzame vooruitgang.

Bouwkraan vertrouwd gezicht in straatbeeld Over duurzaamheid gesproken: in Broekhorn, aan de westzijde van Heerhugowaard, is sprake van een bijzondere ontwikkeling. Een aantrekkelijke, gevarieerde woonwijk met energiezuinige woningen (waarvan een groot deel in het groen), jachthaven, nieuwe natuur en bedrijventerrein. Een unieke combinatie van duurzaam wonen, werken en recreeren in een groen en blauw cultuurlandschap. De as van het gebied bestaat uit plasdraslandschap. Het gebied levert

Prachtige ontwerpen voor de nieuwe wijk De Draai

Plangebied De Draai, vanuit de lucht gezien

aan de zijde van het kanaal Omval-Kolhorn een belangrijke bijdrage aan de ecologische hoofdstructuur. Het fiets-/voetpad door de woongebieden en op de dijk biedt bewoners en recreanten de kans van het nieuwe landschap te genieten.

ontwikkelingsplan 2015, dat door de gemeente, Dorpsraad De Noord en een grote groep inwoners van De Noord, Veenhuizen en het buitengebied is opgesteld. Vanuit de visie om leefbare dorpskernen te houden met voldoende voorzieningen. De bewoners zien kansen voor het voormalige agrarische gebied in nieuwe recreatie, woningbouw en innovatieve tuinbouw. Het is goed wonen in De Noord,Veenhuizen en het buitengebied, vinden de bewoners. Er is volgens hen in de toekomst ruimte voor lintbebouwing met behoud van doorkijkjes én er moet ruimte blijven voor groen en water.

Op de nieuwbouwlocatie De Draai, aan de oostkant van Heerhugowaard, verrijst een duurzame wijk van zo’n 2.700 woningen voor alle doelgroepen en inkomens. Compleet met voorzieningen als een park, brede school, gezondheidscentrum, supermarkt en sportcentrum. Het poldergebiedje krijgt tevens de functie van waterberging. De ontwikkeling van het noordelijk deel van Heerhugowaard volgt het wijk46

Heerhugowaard heeft zichzelf op de kaart gezet met het mondiale project Stad van de Zon. Een nieuw stedelijk gebied aan de zuidzijde van de gemeente, dat als grootste energieneutrale wijk ter wereld bekend staat. Zo’n 1600 duurzame woningen en een veelheid aan voorzieningen, ingebed in het bijna 180 hectare grote recreatiegebied Park van Luna. Elders in dit boek leest u meer over de Stad van de Zon als icoon en lichtend voorbeeld voor duurzaamheid. 

kaartje van de stad. Een winkelhart dat in de hele regio in een behoefte voorziet. Het Stationsgebied vormt de entree van de stad. Grote bedrijven als Ziggo, GGZ Noord-Holland Noord en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier hebben voor dit gebied gekozen. De gemeente wil op dit belangrijke vervoersknooppunt een gebiedsontwikkeling van

Impulsen voor leefbaarheid en vitaliteit stad woningbouw, voorzieningen en nieuwe bedrijvigheid, met een verbetering van de weginfrastructuur en het parkeren. Het Stationsgebied is de komende jaren het toneel van vele veranderingen.De stadsvernieuwing is gericht op meer variatie in woningtypen en woonmilieus en het toevoegen van voorzieningen. Door de toename van kleinere huishoudens verandert de woonvraag. Poort Halfweg speelt hierop in. In het gebied rond de kruising Middenweg-Van Veenweg komen winkels, (zorg)woningen en een zorgpost. Poort Half-

Het nieuwe gebouw van het Hoogheemraadschap

e gemeente Heerhugowaard is met recht een groeigemeente. Het inwonertal is de afgelopen vijftig jaar meer dan verzevenvoudigd. Van 6.800 inwoners in 1960 naar thans meer dan 51.000. Op het gebied van stedelijke ontwikkeling is de gemeente zeer actief. Er wordt volop gewerkt aan stadsvernieuwingsprojecten, die de leefbaarheid en vitaliteit van Heerhugowaard verhogen.Voorbeelden zijn de modernisering en uitbreiding van het Stadshart en de ontwikkeling van het Stationsgebied. Heerhugowaard wil een volwaardig Stadshart waar men aangenaam kan winkelen, wonen, dineren, werken en recreëren. Het gemeentehuis, de bibliotheek en de artotheek zitten onder één dak in een gerenoveerd en uitgebreid gemeentehuis. Het bestaande Stadspark De Parel heeft een nieuw gezicht. Appartementenbouw, een uitbreiding van winkelcentrum Middenwaard, een stadsterras met nieuwe winkels en een horecaplein voor de deur van het Centrum voor Kunst en Cultuur Cool; het maakt het vernieuwde Stadshart tot het visiteJuist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Er is ook veel aandacht besteed aan kunst weg is de start van de herontwikkeling van Centrumwaard en omgeving. De plek waar ooit zwembad en sporthal De Horst waren gevestigd, midden in de Schrijverswijk, wordt nu ingekleurd met woningbouw (voor jongeren, senioren en mensen met een handicap), multifunctioneel wijkcentrum, brede school en kinderdagverblijf. Verder wordt het gebied Hugo-Oord en Gerard Douplantsoen getransformeerd tot een woonservicegebied waar bewoners zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. De vergrijzing in Heerhugowaard doet de vraag naar seniorenappartementen steeds groter worden. In de Bomenwijk speelt plan De Swannerhof hierop in. Jong en oud moeten zich thuis blijven voelen in Heerhugowaard.  47

eerhugowaard is een koplopergemeente in Nederland op het gebied van duurzaamheid. Het is voor de gemeente bepaald géén modewoord, maar al jarenlang de rode draad in de visie op de toekomst. Duurzaamheid is het beeldmerk van Heerhugowaard. Op alle beleidsterreinen is het een leidend thema.

Duurzaamheid als beeldmerk Al sinds 1981 voert de gemeente Heerhugowaard een energiebeleid dat gericht is op besparing, duurzame energie en een efficiënt gebruik van de werkelijk benodigde energie. De lat ligt hoog. Heerhugowaard heeft de ambitie om zich richting het jaar 2030 tot CO2-neutrale gemeente te ontwikkelen. De ambities zijn vastgelegd in het beleidsplan Duurzame Ontwikkeling. Duurzaamheid als standaard. Als de gewoonste zaak van de wereld. Heerhugowaard onderscheidt zich al dertig jaar met tal van innovatieve projecten. Met besparingsacties in de eigen gebouwen, woningisolatie, energiezuinige nieuwbouw, energiemanifestaties in Middenwaard, afvalscheiding aan de bron, duurzaam polderwatersysteem, stimulering van zonneboilers en zonnepanelen én, niet in de laatste plaats, met de ontwikkeling van de CO2-neutrale woonwijk Stad van de Zon. Een mondiaal voorbeeldproject op het gebied van duurzaamheid. Heerhugowaard heeft al vele mijlpalen bereikt. En toont dat met gepaste trots. Al in 1992 wordt de slogan Heerhugowaard, energiezonnige gemeente ingevoerd. In 1997 wordt Heerhugowaard genomineerd als Zonneboilerstad van het jaar. Een jaar later wint de Montessorischool de Provinciale Onderwijsprijs met Energie Project. In 2000 wordt Heerhugowaard lid van het Klimaatverbond en onderscheiden met een Energy-Award voor het project Stad van de Zon. De eerste energieneutrale school van Nederland staat straks ook in Heerhugowaard. Het nieuwe gebouw van het Huygens College (vmbo) en de Polsstok (praktijkonderwijs) wekt evenveel energie op als het gebruikt. Speerpunten in het ontwerp van de duurzame school zijn energieneutraliteit, gezondheid, watermanagement en afval- en 48

Ieder huis voorzien van zonnepanelen materiaalbeheer. De school als plek waar mensen op een duurzame manier samenleven, waar de leerlingen hun eigen producten gebruiken én leveren aan buurtbewoners. Het project past naadloos in de groene ambities van Heerhugowaard. Nieuwe woningbouwprojecten als De Draai en De Broekhorn en het nieuw te ontwikkelen bedrijventerrein De Vork worden ook zoveel mogelijk energieneutraal gerealiseerd. De meeste milieuwinst valt echter te behalen in de bestaande bouw, dat voor 30% verantwoordelijk is voor het totale energiegebruik in Heerhugowaard. Het energieverbruik in de bestaande bouw dient de komende jaren met de helft te worden teruggebracht. Er komt een verplicht energielabel voor de woningen in Heerhugowaard. De energiebesparende maatregelen zorgen voor een lagere energierekening en meer wooncomfort.

kreeg Heerhugowaard bovendien de eerste volledig houten vangrails van Nederland. Een stuk van bijna een kilometer lengte in de nieuwe tunnel van de N23 Westfrisiaweg, onder het spoor bij industrieterrein De Zandhorst. In de gemeentelijke milieuvisie past de opening van een Centrum van Duurzaamheid in Heerhugowaard. Een centrum met een educatief karakter, dat een innovatief pro-

De elektrische auto’s van de gemeente Heerhugowaard In het streven om in het jaar 2030 één van de eerste gemeenten van Nederland te zijn waar alle energie duurzaam wordt opgewekt, is het van groot belang het energieverbruik van woningen, kantoren, bedrijfspanden, auto’s en bussen fors omlaag te brengen. De gemeente wil verkeersknelpunten creatief wegwerken, tot een betere afvalscheiding aan de bron komen en een betere waterkwaliteit bereiken. Natuur en recreatie krijgen meer ruimte. De gemeente Heerhugowaard blijft daarnaast voortdurend op zoek naar nieuwe, innovatieve energieconcepten. Denk aan het gebruik van warmte uit kassen als energiebron, waarbij de gemeente een rol als aanjager en verbindende schakel tussen partijen vervult. De kassen kunnen energieleverend worden en de omliggende woonwijken bedienen. In februari 2011 heeft de gemeente ook drie elektrische dienstauto’s in gebruik genomen. In maart 2011 Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

gramma (voorlichting, onderwijs, tentoonstellingen en andere activiteiten) biedt en het duurzame karakter van Heerhugowaard een gezicht geeft. Heerhugowaard is ook bezig met een gemeentelijk energie(diensten)bedrijf, dat een bijdrage zal leveren aan de klimaatdoelstelling. Het energiebedrijf krijgt een loketfunctie, draagt bij aan ontwikkelingen om duurzame energie van de grond te krijgen én zorgt ervoor dat de duurzame energiesystemen goed functioneren. Waarmee Heerhugowaard haar positie als stad van de toekomst kracht bijzet.  49

unst is een onderdeel van de maatschappij. Een onderdeel van de ruimte waarin wij ons bevinden, bewegen en gedragen. Heerhugowaard zet de kunst doelbewust in bij de inrichting van de leefomgeving. Verspreid door de gemeente ontmoet je vele kunstwerken: in woonwijken en parken, op bedrijventerreinen en pleinen. Heerhugowaard verstaat de kunst van het verleidenâ&#x20AC;Ś

Beeldende kunst als verbindende schakel De gemeente heeft een duidelijke visie over de functie van de beeldende kunst in de openbare ruimte. De kunstwerken dienen de kwaliteit van het woonklimaat te verbeteren en de beleving van de openbare ruimte te verhogen. De kunstobjecten hebben bovendien een harmonieuze relatie met de omgeving en een representatieve functie voor de wijk en de gemeente.

Het carillon aan het Raadhuisplein

Op veel rotondes zijn kunstwerken geplaatst

In uitbreidingsgebieden als Butterhuizen, Oostertocht en Zuidwijk-Huygenhoek zijn kunstobjecten gerealiseerd. In de nieuwe wijk Heerhugowaard-Zuid is de beeldende kunst zelfs helemaal geĂŻntegreerd in het ontwerp van het recreatiegebied Park van Luna. In de woorden van de gemeente: kunst wordt niet toegevoegd aan een locatie, maar vormt een uitgangspunt in de ontwerpfase. Een filosofie die ook bij het nieuwe kunstobject in het Stadshart wordt gevolgd.

Kunst verbindt mensen en plekken. Op het Stationsplein en het Raadhuisplein hangen carillons die figuurlijk in verbinding staan met het carillon op het gemeentehuis in het Stadshart. Het beeld van de zakenman in het carillon op het Stationsplein verwijst naar het zakelijke karakter van deze omgeving. De bronzen figuur van een boer in het carillon aan het Raadhuisplein herinnert juist aan het vroegere agrarische karakter van Heerhugowaard. Een historisch stempel dat ook aan de Dorsvlegel in De Noord levend blijft met De Aren, een roestvrijstalen kunstwerk van zes aren in de kleuren groen, rood, blauw en geel.

De locatie als uitgangspunt van het ontwerp. Het is ook te ervaren op het bedrijventerrein Beveland, waar het kunstwerk Capella staat. De vorm van het kunstwerk, een halve kapel, staat voor rust en bezinning als tegenhanger van de bedrijvigheid op Beveland. 50

Heerhugowaard is een stad en gemeente die letterlijk uit het water is verrezen. Water is dynamisch, net als de ontwikkeling van de polder. Dit heeft kunstzinnig vorm gekregen met Het geheugen der dauwdruppels aan de Parelhof. In gelaagd glas is een transparante foto in een stalen frame geplaatst. Op de foto staan vier waterdruppels, waarin het leven van een Heerhugowaardse familie is vereeuwigd: van geboorte, jeugd, volwassendom tot ouderdom.

De inwoners van Heerhugowaard komen ook op een andere, laagdrempelige manier in aanraking met de beeldende kunst. Heerhugowaard kent de jaarlijkse Atelier- en Kunstroute, waarbij een groot aantal kunstenaars de deuren opent voor het publiek. Het is een ideale gelegenheid om op een ontspannen manier eens een kijkje in het atelier te nemen. En te genieten van een bijzonder gevarieerd aanbod van kunstwerken in allerlei stijlen en materialen, van zowel professionele als amateur kunstenaars. De bezoekers komen ogen tekort om de grote diversiteit en kwaliteit aan kunst te bewonderen. 

Speeltuin NAP, niet om in te spelen

Geintegreerde kunst in Park van Luna

Een nieuwe loot aan de boom is de rotondekunst. Aan de Oosttangent zijn er vier rotondes met een kleurig ijzeren figuur (bijvoorbeeld De blauwe golf) die de omgeving opfleuren. Op een rotonde aan de Zuidtangent staat een bronzen beeld dat symbool staat voor duurzaamheid en ter gelegenheid van de innige stedenband tussen Heerhugowaard en het Poolse Kalisz is gemaakt. Kunst prikkelt de zintuigen en geeft stof tot nadenken. Het kunstobject Speeltuin NAP in Zuidwijk – zes speeltoestellen die op 2,60 meter hoge palen staan, op de hoogte van het Normaal Amsterdams Peil – is in die opzet ruim geslaagd. Het nodigt voorbijgangers en bewoners uit na te denken over het niveau van het maaiveld waarop de nieuwbouwwijk is gebouwd. Waarbij ze zich bewust worden van het feit dat het zeeniveau 2,60 hoger ligt dan het kunstwerk en de bewoners tóch rustig kunnen slapen. Het kunstwerk is niet bedoeld om erin te spelen. Het is een imaginaire droom. Dromen over kunst en het heden en verleden van je eigen woonomgeving. Het carillon aan het Stationsplein Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

et gevarieerde en attractieve kunstaanbod verrijkt Heerhugowaard. Met een breed palet aan kunstuitingen worden er veel mensen bereikt. Er is een Artotheek met wisselende collecties waar kunst geleend en gespaard kan worden en een Artfarm, waar mensen van diverse kunstvormen kunnen genieten. Heerhugowaard heeft vele kunstenaars, die er met hun werk voor zorgen dat de inwoners hun blik kunnen verruimen en inspiratie kunnen opdoen.

Breed kunstaanbod verrijkt Heerhugowaard De voormalige veehouderij aan de Rustenburgerweg heeft de status van kunstboerderij gekregen. Voor de eigenaren Piet en Joke Beers staat de Artfarm voor kunst kijken en maken op de boerderij. De activiteiten op Reigerhof zijn veelomvattend. In de prachtig gesitueerde Beeldentuin staan het hele jaar Afrikaanse beelden van kunstenaars uit Zimbabwe en van Joke Beers zelf opgesteld. In de zomermaanden zijn er exposities van beelden, keramiek, sieraden en schilderijen van verschillende kunstenaars.

Artfarm heeft niet alleen ateliers, maar ook een fraaie beeldentuin

Voor wie zich verder wil ontwikkelen in de technieken beeldhouwen, was, boetseren, tekenen of schilderen is er een vrij atelier. “Het rustieke erf en de mooie landelijke omgeving vormen een sfeervolle plek waar kunst goed tot zijn recht komt”, zegt Joke er zelf over. “Voor veel mensen is het rustgevend en heel inspirerend. Er worden prachtige dingen gemaakt door mensen die dachten totaal niet creatief te zijn.” De vroegere ligboxenstal is omgetoverd tot twaalf ateliers, die aan diverse kunstenaars worden verhuurd. Eén van hen is Bonnie Severien. Zij woont en werkt in Heerhugowaard en heeft al vele exposities gehad en diverse prijzen gewonnen. Ze ontving drie jaar op rij een nominatie voor de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst. Ook was ze finaliste bij de Rabobank Cultuurprijs 2008, regio Alkmaar. Haar werk heeft als uitgangspunt de relaties tussen paradijs, utopie en anonimiteit (verstedelijking). Andere kunstenaars met een atelier op de Artfarm zijn onder anderen Patrick Bergsma, George Jurriaans en Thijme Bonnie Severien heeft al diverse prijzen ontvangen 52

Termaat. Beeldend kunstenaar Bergsma heeft ook al vele exposities achter zijn naam staan en diverse aansprekende prijzen gewonnen. Hij ontving in 2010 voor zijn onderscheidende werk een nominatie voor de Rabobank Cultuurprijs regio Alkmaar. Autodidact Jurriaans schildert voornamelijk olieverf schilderijen en leeft zich uit in het experimenteren met kleuren. De jonge kunstschilder Termaat – genomineerd voor de Rabobank Cultuurprijs 2008 – produceert vooral landschappen en portretten met een magische sfeer.

De Artotheek heeft een uitgebreide collectie voor uitleen

De in Heerhugowaard geboren en getogen Wil Tromp-Bakker is een bekende verschijning in de gemeente. Haar schilderijen trekken de aandacht. Ze verandert in haar creatieve uitingen regelmatig van onderwerp en thema. De Waardse geeft het plezier in schilderen door aan anderen met de workshops die ze organiseert. Fred Brocke is een andere markante Waardse kunstenaar. Hij heeft een aanzienlijk deel van de opbrengst van zijn tekeningen, aquarellen en schilderijen gedoneerd aan een kindertehuis in de Oekraine. “Mijn hele leven ben ik al bezig met mensen die het minder goed hebben”, zegt hij over zijn daad van naastenliefde. Beeldhouwster Greetje de Vries is ook zeer met Heerhugowaard verbonden. Acht van haar prachtig gestileerde figuratieve bronzen beelden pronken in de hal en de binnentuin van het gemeentehuis. De gemeente kocht ze aan vanwege ‘de sfeer en dorpse waarden’ die de beelden uitstralen. “Wij zijn trots dat wij een Heerhugowaardse kunstenaar van dit kaliber hebben. Zij is een stimulans voor opkomende kunstenaars”, aldus burgemeester Han ter Heegde. De Vries laat zich inspireren door mens en dier. Zij heeft een jubileumboek gemaakt, waarin veel foto’s van haar werk zijn opgenomen en het hele proces van bronsgieten wordt beschreven en gevisualiseerd. Kunst is er voor iedereen, is de opvatting in Heerhugowaard. In de Artotheek op de eerste verdieping van het gemeentehuis kan de inwoner heel voordelig een kunstwerk lenen. Etsen, litho’s en lino’s, schilderijen, houtsneden, foto’s, tekeningen, aquarellen en plastieken maken deel uit van een fraaie collectie van ruim 1.300 kunstwerken. Voor elke smaak een keus. De Waarder leent niet alleen een kunstwerk, maar spaart bovendien met het abonnement op de Artotheek voor de aankoop van een favoriet kunstwerk. 

Beelden van Greetje de Vries in het gemeentehuis Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

e geschiedenis van Geerts Metaalwaren in Heerhugowaard begint in de oorlogsjaren in Zaandijk. Cor Geerts, de grootvader van de huidige eigenaar Peter Geerts, start een metaalverwerkend bedrijf waarbij de nadruk ligt op stanswerk. Daarmee is de basis gelegd voor Geerts Metaalwaren dat sinds 2009 beschikt over de grootste dieptrekautomaat van Europa. Maar wat is dieptrekken eigenlijk?

Metaal vormt de basis van heel veel zaken “Dieptrekken is het persen van een driedimensionale vorm met een wand en een bodem, uit één, vlakke metalen plaat”, vertelt Peter. “Hierdoor ontstaan producten zonder naden. Denk bijvoorbeeld aan pannen, een benzinetankje op een brommer, dubbelwandige theepotten, koffieketels, noem maar op. En het is uitermate geschikt voor toepassingen in producten waar hygiëne een belangrijk aspect vormt. Wij maken onder meer producten voor de grootkeukenbranche, de medische industrie, petrochemische industrie, energie en vele andere branches. Maar we hebben ook een eigen product op de markt gebracht, het palletvoetje. Eigenlijk is de benaming dieptrekken niet helemaal goed. We trekken namelijk niet, we duwen. Staal, koper, aluminium, messing en roestvast staal worden tot ronde, vierkante, rechthoekige of asymmetrische producten verwerkt. Maar bij alles wat we doen vormt metaal de basis.Wij hebben bijvoorbeeld velgen voor vrachtwagens gemaakt, met RVS sierdoppen. Mooi en functioneel. We hebben er in Amerika zelfs een prijs mee gewonnen.” De techniek van het dieptrekken bestaat al lang. Peter: “Mijn opa heeft destijds zijn kennis opgedaan bij Koninklijke Metaalwaren Daalderop in Tiel. Hij is ooit begonnen met het maken van zoolbeslag ter bescherming van schoenzolen, een veel gevraagd product in de oorlogsjaren. Maar opa was ook de uitvinder van het kookplaatje. Begin jaren zestig kreeg hij het verzoek om voor Verheijen –een bekende naam in de grootkeukenindustrie- een diepgetrokken pannetje te fabriceren voor een koffiezetapparaat. Inmiddels werkte mijn vader ook in de zaak en samen hebben ze speciale dieptrekpersen laten maken in Duitsland en Zweden. Inmiddels hebben wij 13 dieptrekpersen staat. Qua afmeting hebben we de grootste dieptrekautomaat van Europa. Wij kunnen vier bewerkingen in één handeling doen. Dat werkt niet alleen heel snel, maar het is ook een besparing op medewerkers.” Vanuit Tiel via Zaandam en Castricum is Geerts Metaalwaren sinds 1987 gevestigd aan de Celsiusstraat in Heerhugowaard. Een van de klanten van het eerste uur en inmiddels ook een van de grootste klanten, Bravilor/Bonamat, is ook gevestigd op het bedrijventerrein. Het familiebedrijf is door de jaren heen uitgegroeid tot een belangrijke werkgever in de regio. Anthoinette Geerts, de vrouw van Peter, houdt zich, als P&O functionaris, bezig met de me54

dewerkers.‘Al onze productiemedewerkers worden hier bij ons opgeleid”, vertelt Anthoinette. “We hebben drie leermeesters in huis en een eigen gereedschapmakerij. Het vak gereedschapmaker bestaat niet meer, dus moeten we het zelf doen. Ook de gereedschapmakers worden dus intern opgeleid. Overigens werken er niet alleen mannen in het metaal. Wij hebben ook vrouwen achter de machines staan.

Geweldig. Want die zijn heel kritisch. Ze zien elk krasje of deukje! Iedereen is ook echt betrokken. Dat is best iets om trots op te zijn.” Peter Geerts probeert altijd met de klanten mee te denken, met name als het gaat om bijzondere wensen of ideeën waarvan de klant niet zeker weet of realisatie mogelijk is. Voorafgaand aan de feitelijke productie adviseert Geerts de klanten in de ontwerpfase, wat resulteert in een effectief maakbaar en bruikbaar product. ‘’Wij leveren een belangrijke bijdrage aan techniek en vormgeving van duurzame technologische producten die het leven vergemakkelijken”, besluit Peter. “Door middel van ervaring, kennis, innovatie en duidelijke communicatie adviseren wij onze klanten. In de industriële markten zijn wij een efficiënte, meedenkende aanbieder met gedreven, goed opgeleide medewerkers en een selecte groep partners. Wij borgen onze continuïteit met oog voor maatschappelijk verantwoord ondernemerschap. In een wereld waarin specialisatie steeds belangrijker wordt hebben wij de ambitie een toonaangevende en betrouwbare aanbieder te blijven in het omvormen van metaal.’’  Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Mijn Heerhugowaard; Eugènie Herlaar

Eugènie Herlaar, ereburger van Heerhugowaard

ugènie Herlaar mag met recht een creatieve, culturele en maatschappelijke duizendpoot genoemd worden. De op Curaçao geboren Herlaar – in 1965 de eerste vrouwelijke nieuwslezer en verslaggever bij het NOS-journaal – is zowel lokaal als landelijk actief in tal van culturele en sociaal-maatschappelijke functies. Sinds 2004 is ze ereburger van Heerhugowaard. “Ik voel me zeer vereerd en zie het als waardering voor mijn inzet voor de Heerhugowaardse samenleving.”

waard, de lokale omroep Herato, het Wouters Sport Fonds, de Stichting Schrijvenswaard, het Vrijwilligersplatform Heerhugowaard, het wijkpanel Edelstenenwijk en de Stichting Op verhaal komen in Heerhugowaard. “Groepen ouderen komen hier in zogenaamde vertelkringen bij elkaar en vertellen hun eigen verhalen, delen hun ervaringen en luisteren naar elkaar. Het stimuleert de sociale betrokkenheid van

Herlaar woont sinds 1979 in Heerhugowaard. Zij voelt zich snel thuis in haar nieuwe woonomgeving en bouwt vele contacten op in het culturele leven. “Ik werd direct lid van de Culturele Raad Heerhugowaard en al snel volgde ik de vertrekkende voorzitter op.” In 1983 wordt zij benoemd tot voorzitter van de Stichting Culturele Amateur Manifestatie (CAM), een succesvol evenement dat ze ook heeft opgericht. Bij het 25-jarig bestaan krijgt ze als vrouw van het eerste uur de Zilveren Reiger van de gemeente Heerhugowaard, een speld voor bijzondere verdienste.

ouderen, voorkomt eenzaamheid en ontwikkelt burgerschapszin.”

Herlaar is spin in het web van allerlei uiteenlopende organisaties. Zo is zij onder meer betrokken bij de Stichting Oranjecomité Heerhugo-

Herlaar wordt in 1998 benoemd tot lid in de Orde van Oranje-Nassau, op Koninginnedag 2008 volgt vanwege haar onvermoeibare inzet en doorzettingsvermogen voor de (lokale) samenleving de bevordering tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Ze blijft actief in allerlei organisaties en vindt evengoed nog de tijd voor andere hobby’s. “Ik schrijf graag. Ik heb in eigen beheer de twee dichtbundels Van alle tijden… en Van alle keren… en de bundel korte verhalen Van alle kanten… uitgegeven. Daarnaast treed ik

al vele jaren op als storyteller, een theatrale vorm van verhalen vertellen uit overlevering. Verder begeleid ik jaarlijks groepsreizen naar de Nederlandse Antillen, met als thema cultuur, historie en natuur. Ik exposeer regelmatig met mijn schilderijen en een enkele keer fungeer ik nog als dagvoorzitter op symposia of presentator van een concert.” Herlaar heeft veel van de wereld gezien, in Heerhugowaard voelt zij zich prima thuis. “Heerhugowaard is aan het uitgroeien van een dorp naar een gemeenschap met stadse kenmerken, maar juist dat dorpse karakter is nog steeds aanwezig. Ik heb nooit van een grote stad gehouden, heb het grootste deel van mijn leven buiten gewoond. Heerhugowaard beantwoordt in die zin aan mijn wensen.” Wel heeft ze het idee dat groeigemeente Heerhugowaard ‘het nieuwe huis nog aan het inrichten is’. “De gemeente is bezig met uitbreiding van wijken en verbetering van de infrastructuur. Na de inrichting komt pas de aandacht voor leuke accenten in de stad. Vergelijk het met een huisinrichting: leuke planten, een vaas met bloemen, een kleurrijk kleedje, sierkussens op de bank, een mooi schilderij aan de muur. Heerhugowaard moet nog wennen aan de aankleding van de openbare ruimte.” De cultuur- en uitgaansmogelijkheden in Heerhugowaard zijn belangrijk, stelt Herlaar. “Theater Cool heeft meer bezoekers nodig. Het nieuwe horecaplein zal hopelijk daaraan bijdragen. Middenwaard is na alle uitbreidingen al een prachtig voorbeeld van de nieuwe uitstraling van het Stadshart.” “Het is ook nodig dat er, verdeeld over Heerhugowaard, ontmoetingsplekken blijven bestaan in de plaats van de verdwijnende buurthuizen. Grote, multifunctionele centra als De Mediaan en De Horst zijn prachtig, maar liggen te ver voor vele wijkbewoners die voorheen - bijna om de hoek elkaar konden ontmoeten.” Na ruim dertig jaar vrijwilligerswerk en bestuurlijke inzet voor organisaties in Heerhugowaard, heeft Herlaar een aantal functies afgestoten. “Ik heb voor alles een opvolger gevonden. Ik ben in de zeventig en wil meer tijd besteden aan het schrijven van gedichten en verhalen, schilderen, reizen én aan mijn kinderen en kleinkinderen.” 

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

oord-Holland is beroemd om zijn grote droogmakerijen. Heerhugowaard wordt in de zeventiende eeuw drooggemaakt met behulp van vele molens die het water ‘omhoog malen’. Zij zorgen ervoor dat land wordt gewonnen op het water en de nieuwe polder droog blijft. De historische industrie- en poldermolen de Veenhuizer in Veenhuizen, een rijksmonument, houdt binnen de gemeentegrenzen de herinnering aan de inpoldering en de strijd tegen het water levend.

Zonder molens geen polder Gerrit Reinderszoon bouwt in 1627 de eerste molen in De Waert. De molen wordt voor tweeduizend gulden opgeleverd. Twee jaar later, als er voldoende molens zijn gerealiseerd, start de bemaling. Nadat de polder in 1631 droogvalt, moet deze ook worden drooggehouden. Er staan in totaal 47 poldermolens te draaien. Voor de waterhuishouding in De Waert wordt de bekende achtkantige bovenkruier gebruikt. Molens worden van meerdere molenmakers betrokken, zoals Jan Jansz.Vijselaar, Jan Claesz. Nieng, Adriaen Jacobs Schoorl en – sinds 1850 – de Heerhugowaardse molenmaker Jan Poland en Zonen.

Molen De Veenhuizer De combinatie veel regen, weinig wind en land onder water laat aan het eind van de negentiende eeuw de roep om stoombemaling doorklinken. In 1874 wordt aan de Oostertocht het eerste stoomgemaal gebouwd. Na de komst van het stoomgemaal aan de Huygendijck in 1877 is er van al die poldermolens in De Waert niet één meer over. In de oorspronkelijke polder Heerhugowaard staan geen molens meer, in de huidige gemeente Heerhugowaard daarentegen wel. In 1854 fuseren Heerhugowaard en Veenhuizen. Poldermolen de Veenhuizer, een in circa 1650 gebouwde achtkante binnenkruier, is één van de vijf rijksmonumenten binnen de gemeentegrenzen van Heerhugowaard. De molen van de polder Veenhuizen bemaalt in de tweede helft van de zeventiende eeuw de 350 hectare grote polder op de Raaksmaatboezem en Niedorperkoggeboezem. Bij de restauratie van de Veenhuizer in 1971-1972 wordt de molen geschikt gemaakt voor diepere bemaling door het aanbrengen van een langere vijzel en het verdiepen van de achterwaterloop. Uitzicht uit het oude gemaal aan de Huygensdijk 58

het visitekaartje staat: molenrestaurateur. De broers Dirk en Cees werken in Oterleek als aannemers-molenmakers. Nieuwe molens worden vrijwel niet meer gebouwd. De werkzaamheden liggen tegenwoordig op het vlak van restauratie, onderhoud en herstel en soms herbouw van een historische molen. De grondlegger van het Waardse molenmakersbedrijf, Dirk Poland, is aanvankelijk watermolenaar. Hij werkt op strijkmolen L bij Rustenburg, aan de rand van Heerhugowaard. Deze molen bestaat nog, maar is sinds 1941 buiten gebruik. Dirk blijft tot aan zijn dood werkzaam in de molenmakerij. Vijf van zijn zoons volgen in vaders voetsporen. Aanvankelijk zetten Jan, Cees en Wouter het familiebedrijf voort, later voegt Wijert zich bij hen. Het molenmakersbedrijf van de gebroeders Poland wordt in 1945, kort na de Tweede Wereldoorlog, overgenomen door oomzegger Jan. De derde generatie aan de Oostdijk is tot 1971 actief, waarna zijn zoon Jan als vierde generatie het bedrijf overneemt. In de uitgave Oud-Westfriesland van het Historisch Genootschap blikt hij terug op een leven in dienst van het molenmakersbedrijf. ‘Het vak is nauwelijks te leren. Je moet het zien. Een molen is immers niet alleen een gebouw. Het is vooral een houten machine waarin behoorlijk grote krachten optreden.’ 

Ouderwets vakmanschap bij molenmakersbedrijf Poland De molenvijzel heeft tot 2007 ook een elektrische aandrijving. Deze is weggehaald. Sindsdien draait de Veenhuizer louter op windkracht. In de molen, eigendom van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, bevindt zich nu een woning. Van de veertien strijkmolens die vanwege de drooglegging van Heerhugowaard nodig zijn, pronken er nog acht in het landschap: vier bij de Zes Wielen, één bij Oudorp en drie bij Rustenburg. De molens doen tot 1941 dienst met het op peil houden van de Raaksmaatboezem (waar de ringsloot van Heerhugowaard deel van uitmaakt), waarna ze als woning in gebruik worden genomen. Molenmakersbedrijf Poland heeft een ambachtelijke traditie van ruim 160 jaar in Heerhugowaard. Dirk Poland (1831-1903) legt in 1850 aan de Oostdijk in buurtschap De Draai de basis van het familiebedrijf. Met Jan en Norbert Poland is inmiddels de vijfde generatie actief. Op In het Poldermuseum ziet u hoe electriciteit windkracht verving Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Mijn Heerhugowaard: Piet Bot 60

Piet Bot, gevormd in de stad die hij vorm gaf

iet Bot maakte als getogen Heerhugowaarder de groei van de gemeente van dichtbij mee. Sterker nog, met het gelijknamige bouwbedrijf drukte hij vele stempels op de stad. Kort gezegd: hij gaf zijn leven vorm in de stad die hij vorm gaf. Bot: “Terugdenkend aan mijn jeugd, herinner ik mij vooral de weidse vergezichten. Wij woonden aan de Nieuweweg (later Sportlaan) en keken oostelijk tot aan de ringvaart en westelijk tot aan de spoorlijn. Daartussen had je kale akkers, weinig grasland en bijna geen bomen. Bij helder weer zag je de kluft, het einde van de Middenweg richting Alkmaar.” Heerhugowaard was toen: vier kerkdorpen, ruim van elkaar gescheiden. “We reden met de bokkenwagen over de Middenweg, geen auto die ons hinderde. Op de fiets naar de middelbare school in Alkmaar. En als we geluk hadden: achter het vrachtautootje van bodedienst Bleeker uit het windje terug naar huis.” Heerhugowaard ontwaakte eind jaren vijftig. “Er werden nieuwe straten aangelegd en in bescheiden plukjes kwamen er nieuwe woningen bij. De oude rooms-katholieke kerk werd gesloopt, het raadhuis werd vervangen door een gemeentehuis. Heerhugowaard groeide. Een ontwikkeling die nooit meer tot staan is gekomen.”

Piet Bot, met op de achtergrond de beroemde knik in de Middenweg Het familiebedrijf Bot Bouw groeide mee. “Door de bouw van vele woningen en bedrijfspanden in Heerhugowaard waren wij in staat ons personeel werk in de eigen gemeente aan te bieden.” Bot Bouw nam in 1980 gelijktijdig de bouw van het nieuwe gemeentehuis en de eerste uitbreiding van winkelcentrum Middenwaard aan. “Daar waren we best trots op”, zegt Bot. Bot heeft Heerhugowaard in zijn hart gesloten. “Mijn favoriete plek is het oude centrum. Vele Heerhugowaardse families wonen er al generaties lang. De middenstand kent een schaal die weldadig aanvoelt. Het ‘ons kent ons’ is nog aanwezig. De gezelligheid wordt nog verhoogd door een groot aantal activiteiten die zich het hele jaar door op de Middenweg afspelen. Het is wel jammer dat er met de Poort van Halfweg iets wordt toegevoegd dat qua afmeting, uitstraling en impact een brug te ver is voor de schaal van het oude centrum.” Heerhugowaard zal doorgroeien, weet Bot. “De continue stroom van nieuwe bedrijven bevestigt dit. Je moet dit ook niet tegenhouden. Het is juist een uitdaging voor alle inwoners van Heerhugowaard dit goed vorm te geven.” 

De Vork impuls voor werkgelegenheid

en gemeente die wil groeien, bouwt niet alleen woningen maar zorgt ook voor werkgelegenheid. Heerhugowaard heeft in de regio een belangrijke taak in de realisatie van nieuwe bedrijventerreinen. Met de ontwikkeling van De Vork ten oosten van bedrijventerrein De Zandhorst wordt ingespeeld op de toenemende vraag naar duurzame vestigingslocaties in het HAL-gebied. De industrialisering van Heerhugowaard krijgt vanaf de jaren zestig vorm met de ontwikkeling van De Zandhorst, ingeklemd tussen de spoorlijn Heerhugowaard-Schagen en de provinciale weg N242. Bedrijven als Verzinkerij Heerhugowaard, Crawford, Ammeraal, Aqualectra en Nic. Oud Direct Mail vestigen zich. Inmiddels bestaan Zandhorst I, II en III. De landelijk bekende Caravanboulevard is door de clustering en brede assortiment een duidelijke meerwaarde van De Zandhorst. Langs een gezellige promenade zijn vele toonaangevende recreatiespecialisten gevestigd. Bedrijventerrein Beveland, gelegen tussen de spoorbaan, Westtangent en Zuidtangent, heeft de Woonstrip als blikvanger. Ook wel de Waardse meubelboulevard genoemd. Het Medisch Centrum Alkmaar gaat zich op de zuidpunt van het kantorenpark (Westpoort) vestigen. Westpoort moet de nieuwe entree van Heerhugowaard worden. Bedrijventerrein De Frans ligt tussen de Westtangent, Stationsweg en de spoorbaan richting De Noord.

Waar nu vogels vliegen ligt straks bedrijventerrein De Vork wordt langs een duurzaamheidslat gelegd. Ecologie is één van de speerpunten, met 25 hectare aan water en groen. De gemeente waakt ervoor dat het gebied te intensief wordt gebruikt vanwege de kwaliteit van de natuurwaarden. Wat betekent dat de rugstreeppad er ongestoord zijn gang kan blijven gaan… Er wordt bij de inkleuring van De Vork rekening gehouden met de bewoners langs de Middenweg. Lawaaimakers en vervuilers komen op een grotere afstand van de woningen dan de milieuvriendelijke bedrijven. Bedrijven met een milieucategorie 5 (zware industrie) worden niet toegelaten op De Vork. De infrastructuur lift mee met deze ontwikkeling, met de aanleg van een verbinding tussen De Zandhorst en De Vork. Het verkeer kan hierdoor de Middenweg links laten liggen. De spooronderdoorgang ter hoogte van de Kamerlingh Onnesweg ontsluit het nieuwe bedrijventerrein en vormt gelijk het eerste deel van de Westfrisiaweg (N23). 

De ontwikkeling van De Vork speelt in op het tekort aan bedrijventerreinen in de regio. In het gebied tussen de Hasselaarsweg, Middenweg en de spoorlijnen richting Den Helder en Hoorn is circa 120 hectare beschikbaar. Het terrein, de inrichting en bebouwing op De Vork Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Huygendijk

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

o’n honderdvijftig jaar geleden was er in Heerhugowaard nog bijna geen middenstand en de meeste bewoners verdienden hun brood met de veeteelt of als boerenarbeider. Het was beslist geen makkelijke tijd. Het drooggemalen land bleek niet best en de lasten waren hoog. Het zijn voor de Heerhugowaarders decennia van

Van vrachtrijderij met paard en wagen tot internationale transportondernemer

“Omdat de meeste inwoners van Heerhugowaard geen goed vervoer hadden, de auto was immers nog niet uitgevonden, waren ze aangewezen op iemand die dit voor hen kon doen”, vertelt Peter Bleeker. Samen met zijn broer Jan is hij de vijfde generatie die aan het roer staat van het bedrijf. “De vrachtrijderij bleek een goede schakel tussen de hardwerkende agrariërs in Heerhugowaard en de koopstad Alkmaar.Van alles en nog wat werd met hem meegegeven of via hem besteld: levensmiddelen, kleinvee, huiden die geplooid moesten worden, medicijnen, noem maar op. Onze betovergrootvader heeft beslist geen idee gehad, dat zijn vrachtrijderij 140 jaar later nog zou bestaan en zou zijn uitgegroeid tot een modern internationaal transportbedrijf.”

hard werken en weinig rijkdom. Toch wordt er wel degelijk iets aan de barre omstandigheden gedaan. In 1866 wordt voor het destijds gigantische bedrag van 62.886,- gulden de Middenweg voorzien van klinkers. Een bijzonder belangrijke voorwaarde voor verdere ontwikkeling naar tuinbouw en

Na een periode van drie ‘Jannen’ kwam er een Piet in het bedrijf. De vader van Peter en Jan. En met vader Piet begon de modernisering van het bedrijf. De eerste jaren werd er net als vroeger nog van alles vervoerd. Van bloemen, vlees en boter voor de keuring op het Landbouwhuis tot staven ijs en kunstgebitten. Hadden de klanten iets te brengen of te halen, dan zetten ze een kaart voor het raam. Stond er niets, dan reed hij door. Maar dat veranderde. In 1948 werd de eerste auto aangeschaft. Peter: “Daarmee kwam het bedrijf langzaam in een stroomversnelling. Geleidelijk aan beginnen dan ook vraag en aanbod te veranderen. De klanten kregen een eigen auto en gingen zelf hun spullen halen en brengen naar de stad. De bodehuizen in Alkmaar verdwenen. Het particuliere klantenbestand werd kleiner, maar daarentegen groeide het zakelijke bestand.”

niet-agrarische bedrijvigheid. Een jaar later, in 1867, begint Jan Bleeker op de hoek Middenweg / Hasselaarsweg met paard en wagen een vrachtrijderij. Een moedig besluit, want hij was hij ook nog boerenarbeider om zijn gezin te kunnen onderhouden.

Heerhugowaard begon zich in razend tempo te ontwikkelen, het aantal inwoners steeg en er kwam veel middenstand bij. Door het zich snel ontwikkelende bedrijventerrein werden de vrachten ook groter. Met de enorme ervaring van vader Piet, die had geleerd ‘we vervoeren alles wat vervoerd kan worden en het blijft ons een eer om de goederen vlug, veilig, onbeschadigd en binnen de afgesproken tijd op de juiste plaats van bestemming af te leveren’ bleef

ken. Enkele jaren later verhuisde men naar een landbouwschuur een paar honderd meter verder aan de Hasselaarsweg. In 1994 namen Peter en Jan het bedrijf over en trok vader Piet zich terug, hij bleef echter nog jarenlang handen spandiensten verrichten. Het wagenpark werd langzaam maar zeker uitgebreid, een bedrijf moet immers groeien en zodoende beschikt Transportbedrijf Bleeker nu over 12 vrachtauto’s, 12 opleggers, 3 aanhangers en 2 kleine bestelauto’s. Men vervoert op dit moment bijna alles, o.a. ijzer, spoorwegmateriaal, zonnebanken, dakkapellen, crematieovens, spoorrails, constructiemateriaal en ga zo maar door. Ook het personeelsbestand breidde zich uit. Het bedrijf heeft nu 15 werknemers, waarvan een aantal al heel wat jaren aan het bedrijf verbonden zijn. Gezien de economische ontwikkelingen zal deze groei nog wel een tijdje doorgaan en vieren ze in 2017 misschien, met een nog groter wagenpark, hun 150 jarig bestaan. 

het bedrijf groeien. Deze oude bodedienstgedachte zijn ze niet kwijtgeraakt en dat is terug te zien in het hedendaagse bedrijf. In 1970 deed de oudste zoon Peter zijn intrede in de onderneming. De klantenkring groeide en ook het veilingvervoer nam toe. In 1980 kwam de tweede zoon, Jan, de gelederen versterJuist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

n het noorden van Heerhugowaard bevindt zich het Altongebied: een circa 90 hectare groot glastuinbouwgebied. Daarnaast zijn er in het zuidoosten (’t Kruis) en buitengebied diverse glastuinbouwbedrijven actief. Tuinders en gemeente willen het tuinbouwgebied op natuurlijke wijze herstructureren en daarmee een duurzame toekomst geven. Toekomstgerichte, innovatieve bedrijven zijn nodig voor de vitaliteit en het voortbestaan van de glastuinbouw in Heerhugowaard.

De glazen stad Alton ontstaat in de jaren 60 als vollegrondstelers moeten moderniseren en steeds meer sierteeltproducten als lelies en alstroemeria’s onder glas gaan telen. In de jaren 70 volgt met Alton II een uitbreiding van het glasareaal. Hier vestigen zich vooral rozenkwekers. De twee gebieden worden gescheiden door de spoorlijn Heerhugowaard-Schagen. Alton is door de provincie aangewezen als glastuinbouwconcentratiegebied. De ontwikkeling van Alton III wordt nooit gerealiseerd, omdat het politiek en maatschappelijk draagvlak te gering is. In de jaren 60 vestigen zich rond ’t Kruis (in de hoek Jan Glijnisweg/Rustenburgerweg) veel glastuinbouwbedrijven. Ze zijn over het algemeen kleiner dan die in het Altongebied en minder toekomstgericht. Een aantal telers is inmiddels gestopt. In ’t Kruis en het buitengebied zijn vooral sierteeltbedrijven te vinden, maar er is niet één teelt die overheerst. De Algemene Land- en Tuinbouwontwikkeling Stichting (Alton) houdt zich bezig met de ontwikkeling en herontwikkeling van de glastuinbouwgebieden Alton I en II. In deze clusters staat momenteel herinrichting centraal. De economisch belangrijke glastuinbouwsector is in ontwikkeling en onderscheidt zich van andere agrarische sectoren door de snelheid in schaalvergroting, vitaliteit en innovatiekracht. Veel bedrijven in Heerhugowaard zijn met de tijd meegegaan. Dit uit zich in uitbreiding met hogere kassen, WKK-installaties (warmtekrachtkoppeling), warmte-uitwisseling tussen bedrijven en het terugleveren van 66

elektriciteit aan het net. Aan de andere kant zijn er glastuinders gestopt. De sector staat onder druk door de hoge energieprijzen, de kredietcrisis, de import van bloemen uit Afrikaanse landen en de sterke positie van de euro ten opzichte van andere valuta. Het aantal tuinbouwbedrijven neemt af. De verwachting is dat de schaalvergroting doorzet. Telers vinden dat Alton relatief verouderd en kleinschalig is, vergeleken met andere glastuingebieden in Noord-Holland als Agriport A7. Er zit desondanks voldoende potentie in het Altongebied. Er zijn veel innovatieve bedrijven. De ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en de ambitie van Heerhugowaard om in 2030 een CO2-neutrale gemeente te worden, bieden kansen voor de glastuinbouw. Het is een sector die voorop loopt op het gebied van duurzaamheid en een grote bijdrage aan de gemeentelijke doelstelling kan leveren. De tuinders willen om economische redenen zo energiezuinig mogelijk telen. Er liggen kansen in het leveren van restwarmte vanuit de glastuinbouw aan het duurzame bedrijventerrein De Vork. Het Altongebied staat op de nominatie om van warmte en CO2 te worden voorzien door de Alkmaarse Huisvuil Centrale.

De glastuinbouw in Heerhugowaard heeft bovendien nog een andere functie: die van waterberging. Alton lost het tekort aan waterberging op. De waterberging dient daarnaast als compensatie voor de aanleg van kassen in het gebied. Met de aanleg van een steiger en wandelpad is er ook ruimte voor kleinschalige recreatie gemaakt. Vele Waardse tuinders zetten jaarlijks hun deuren open voor belangstellenden tijdens Kom in de Kas, het grootste evenement van de Nederlandse glastuinbouw. Het publiek wordt door de planten-, groenten- en snijbloemenkwekers in de gelegenheid gesteld om een kijkje achter het glas van deze groene sector te nemen en voorgelicht te worden over innovaties als oogstrobots, warmteopslag en recirculatie van water. Maar de tuinders laten vooral ook zien waar zij trots op zijn: de kunst van de teelt van mooie, verse, smakelijke, gezonde en veilige natuurproducten. ď&#x201A;ˇ

Het glastuinbouwgebied Alton krijgt mogelijk ook een aantal windmolens om te voorzien in de elektriciteit waar de telers behoefte aan hebben. Windenergie biedt perspectief. Een windmolen wekt net zo veel energie op als 1.600 zonnepanelen. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

e uit 1871 daterende Nederlandse Hervormde kerk aan de Middenweg 168 is de oudste, nog bestaande kerk van Heerhugowaard. De voormalige Rooms-Katholieke Dionysiuskerk is weliswaar drie jaar ouder, maar dit godshuis is in 1963 afgebroken en vervangen door een modern kerkgebouw.

Middenweg als centrum van kerkelijk leven De oudste kerk van Heerhugowaard is in neoromaanse stijl gebouwd. Het is een driebeukige pseudobasiliek met geveltoren en achtkantige naaldspits waarop een fraai vergulde haan pronkt. Het gepleisterde interieur van de Hervormde kerk verkeert nog grotendeels in oorspronkelijke staat. Op de orgelgalerij staat sinds 1974 een tweeklaviersorgel met zijkantbespeling, afkomstig uit de Hervormde kerk van Lutjebroek. Het orgel is in 1873 gebouwd door de bekende Amsterdamse orgelbouwer Pieter Flaes. De voormalige pastorie naast de kerk aan de Middenweg is van hetzelfde bouwjaar als de kerk en in dezelfde neoromaanse stijl gebouwd. Dominee Broekema is begin twintigste eeuw de laatste dominee die de pastorie bewoont. Na zijn vertrek in 1924 wordt de pastorie een aantal jaren gebruikt als huisartsenpraktijk. Begin 2010 fuseren de lokale Nederlandse Hervormde en Gereformeerde kerkgemeenten tot PKN Heerhugowaard. De Ontmoetingskerk aan de Middenweg 168 is nu de centrale kerk voor de diensten van de Protestantse gemeente Heerhugowaard.

De oudste nog bestaande kerk van Heerhugowaard

Na de breuk met de Hervormde kerk ontstaat in 1888 in Heerhugowaard een Nederlandse Gereformeerde kerk. Aan de Middenweg wordt een voormalige stal tot kerkzaal verbouwd. Deze raakt buiten gebruik als in 1917 de Gereformeerde kerk aan de Stationsweg 51 (vroeger Basserweg) is gebouwd. Een zaalkerk met een bescheiden geveltoren, die eind jaren dertig is vergroot. Het ontwerp is van J. Leegwater. De Stationswegkerk wordt in het oorlogsjaar 1943 getroffen door een bom. Het gebouw raakt ernstig beschadigd. De Hervormde kerk zet in de periode van herstel de deur gastvrij open, waardoor er voor het eerst sinds de kerkscheiding weer gereformeerden in de hervormde banken zitten. Waar ooit de oude Dionysiuskerk stond staat nu een â&#x20AC;&#x2DC;modernâ&#x20AC;&#x2122; kerkgebouw 68

De oude Dionysiuskerk is in 1963 gesloopt en vervangen door de huidige kerk aan de Middenweg 248. Het is een ruime zaalkerk en een typerend voorbeeld van de roomskatholieke kerkbouw in die tijd. Een sobere, modernistische trant, beïnvloed door de liturgische vernieuwingen rond het Tweede Vaticaans Concilie. In buurtschap ’t Kruis bevindt zich een interessante interbellumkerk. De Rooms-Katholieke Heilige Familie kerk aan de Jan Glijnisweg bestaat sinds 1923. De Rooms-Katholieke Allerheiligst Hart van Jezus kerk aan de Middenweg 541 in buurtschap De Noord is nog ouder (1911) en eveneens een gemeentelijk monument. Met name door de koepelvormige bekroning van de toren, die in Nederland vrijwel niet voorkomt, is dit een uiterst interessant kerkgebouw. 

De Heilig Hart kerk Als gevolg van de toename van het aantal parochianen in groeigemeente Heerhugowaard wordt in 1969 aan de Ruysdaelstraat 53 een tweede Gereformeerde kerk in gebruik genomen. De Exoduskerk, een moderne kerk zonder toren, raakt in 2007 buiten gebruik en wordt later gesloopt. Op deze plek staan nu appartementen. De oude, uit 1868 daterende Rooms-Katholieke Dionysiuskerk in het centrum van Heerhugowaard is een karakteristiek werk uit het oeuvre van architect Adrianus C. Bleys, die een voorliefde voor het romaans heeft. De kerk aan de Middenweg 248 wordt in het begin van de twintigste eeuw te klein voor het groeiende aantal parochianen en ligt bovendien wat te ver weg voor de inwoners in het noordelijk deel van de gemeente. Er komt een nieuwe kerk in De Noord. Kapelaan C. Helwig van de Haagse Jozefkerk mag de nieuwe Heerhugowaardse parochie voorbereiden, gewijd aan het ‘Heilig hart van Jezus’. De plek van de nieuwe kerk geeft discussie: zowel aan de Middenweg als aan de Veenhuizerweg wordt gratis bouwgrond aangeboden. Bisschop A.J. Callier van het bisdom Haarlem hakt de knoop door en kiest voor de Middenweg. De Heilig Hart kerk aan de Middenweg 541 wordt in 1910 gebouwd en is een driebeukige basiliek met ingebouwde hoektoren. Het ontwerp is van architect C.P.W. Dessing, die zich waarschijnlijk liet inspireren door de romaans-byzantijnse architectuur van de Parijse SacréCoeur die als de belangrijkste Heilig Hart kerk ter wereld wordt beschouwd. Op de plek van de Exodus kerk wordt nu gewoond Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

et ruim 3100 leerlingen, verspreid over de locaties Johannes Bosco (vmbo) en Han Fortmann (vwo/havo), is het Trinitas College een school van formaat. Ondanks de grootte slaagt de school erin om de leerlingen individuele aandacht te geven en maatwerk te leveren. “Kinderen zijn hier allesbehalve een nummer,” stelt algemeen directeur/bestuurder Gerritjan van Luin met overtuiging, “het is niet voor niets dat we voor het motto ’Jouw talent telt’ hebben gekozen. Daarmee willen we laten zien dat ieder kind ertoe doet en alle ruimte krijgt om zich te ontwikkelen.”

Trinitas heeft oog voor talent Katholiek onderwijs onder één paraplu in een moderne huisvesting. Dat was de gedachte, toen in 1997 de toenmalige Don Bosco Mavo, de Waardse Kil en het Han Fortmann College tot één organisatie fuseerden. De huisvesting van alle drie de scholen was op dat moment gedateerd en aan vervanging toe. Toen er toch met de gemeente over nieuwbouw gesproken moest worden, lag een fusie voor de hand. De naam ‘Trinitas’ (drie-eenheid) bleek een uitstekende vondst; drie scholen werden één, en de link naar

de Katholieke oorsprong werd gelegd. In combinatie met de gestileerde letter ‘T’ als logo, is Trinitas een sterk merk. Bij de aantrekkelijk vormgegeven nieuwbouw is rekening gehouden met de uitdrukkelijke wens om het karakter kleinschalig te houden. Van Luin: “Door de gebouwen te verdelen in aparte afdelingen zullen de leerlingen zich niet snel verloren voelen. Ook dankzij de gescheiden pauzes voorkomen we dat er een massale indruk ontstaat. Het is belangrijk voor de kinderen te weten dat ze op een school zitten waar ze gekend worden.” Wat betreft het ontdekken en ontwikkelen van talent, biedt het Trinitas veel ruimte voor expressie. Met de jaarlijkse, muzikale talentenshow ‘De Grote Prijs’ wordt er veel sluimerend talent aangewakkerd. Dat doen ook de exposities. “Als school stimuleren we de kinderen door zoveel mogelijk maatwerk te leveren. Voor het ene kind ligt dat op artistiek vlak, een ander houdt zich liever bezig met filosofie, sport of taal. Ruimte en aandacht voor iedereen. Dat is ons streven.”  70

Sportverenigingen vervullen een belangrijke maatschappelijke functie. Grote voetbalclubs als SVW’27 en Reiger Boys (met bijna 1.100 spelende leden) hebben een enorme aantrekkingskracht. Op mannen én vrouwen. Het eerste vrouwenteam van Reiger Boys speelt in de landelijke hoofdklasse, het hoogste amateurniveau in Nederland.

Heerhugowaard blijft in beweging Het is in het belang van de lokale gemeenschap dat er een voldoende breed aanbod van sportclubs is. De gemeente biedt de helpende hand. Sportclubs die voor hoge (huisvestings)kosten staan, kunnen subsidie aanvragen. Voor inwoners met een smalle beurs is er de Huygenpas, een pas die korting biedt op sportkeding en een lidmaatschap van een sportvereniging maar ook op culturele activiteiten en een abonnement op de bibliotheek. De breedtesport is bij Sportservice Heerhugowaard in goede handen. Sportservice biedt ondersteuning aan de sportverenigingen en helpt de gemeente bij het sportbeleid en stimuleringsprogramma’s, gericht op sport, bewegen en gezondheid. Dit vertaalt zich in activiteiten als fittesten, bestrijding van overgewicht door meer bewegen, een naschools sportaanbod en beweegprojecten voor senioren.

port is gezond, verbroedert en levert een belangrijke bijdrage aan de opvoeding van de jeugd. Sportliefhebbers zijn in Heerhugowaard aan het juiste adres. De gemeente beschikt over meerdere sporthallen, gymzalen en zwembaden en telt circa zestig sportclubs. Het aanbod is divers en aantrekkelijk.Van A(tletiek) tot Z(wemmen) is vertegenwoordigd.

Iedereen moet kunnen sporten in Heerhugowaard, óók mensen met een lichamelijke, verstandelijke, visuele of auditieve beperking. Voor deze doelgroep is er voldoende aanbod aangepast sporten. Of het nu zwemmen in verwarmd water, nordic walking of rolstoeldansen is. Iedereen telt, beweegt en swingt mee in Heerhugowaard. 

Heerhugowaard heeft in 1964 de eerste skibaan in Nederland. De accommodatie blijkt al snel te klein. Na vijf jaar verhuist Il Primo naar het duingebied in Bergen. Accommodaties verdwijnen, maar er dienen zich nieuwe aan. Heerhugowaard heeft nu SportLagune, het grootste sporten wellnesscomplex van Nederland. SportLagune beschikt onder meer over een professionele ski- en snowboardbaan, waarmee deze sport terug is binnen de gemeentegrenzen. Stichting Binnensportaccommodaties Heerhugowaard exploiteert tien gymzalen, de drie sporthallen Deimos, Heerhugowaard-Zuid en Waardergolf en het drukbezochte, moderne en duurzame zwembad Waardergolf. Zaalvoetbalvereniging FC Marlène speelt zijn topwedstrijden in sporthal Waardergolf. De prijzenkast van de club is stevig gevuld, met drie landstitels, vijf KNVB-bekers en vier Super Cups. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

ibroswim. Zwemmen op medische indicatie. Twee nieuwe doelgroepen op de al lange lijst van zwembad Waardergolf in Heerhugowaard. Stichting Binnensportaccommodaties Heerhugowaard, waaronder het zwembad, maar ook elf gymnastieklokalen en vier sporthallen vallen, heeft het vizier strak gericht op de toekomst. Steeds meer mensen, verenigingen en bedrijven moeten zich als een vis in het water gaan voelen bij SBH.

Als vis in het water bij Binnensportaccommodaties Heerhugowaard Waardergolf aan de Beukenlaan 1b werd in 2004 geopend voor het publiek. In een recent klanttevredenheidsonderzoek werd de uitstraling van het gebouw gewaardeerd met een 9. SBH doet er alles aan om dat binnen ook te bereiken. In 2011 is er een nieuwe entree met receptie gekomen. De, voor zo’n mooi bad, lage prijzen zijn door deze en andere nieuwtjes en aanpassingen nauwelijks verhoogd. Waar hoor je dat nog, tegenwoordig? Het zwembad bestaat uit een wedstrijdbassin van 15 bij 25 meter en een doelgroepenbad van 10 bij 20 meter. Beide zijn voorzien van een beweegbare bodem, zodat de baden moeiteloos kunnen worden aangepast aan de specifieke vraag, lees doelgroep: kinderen, gehandicapten, ouderen. Ook heeft Waardergolf een recreatiebassin, met rondom luxe ligbedden om lekker te relaxen, en een peuterspeelbad. Recreatie- en doelgroepenbad hebben led-verlichting gekregen, wat de sfeer warmer maakt en dus veraangenaamt. Het bad is het hele jaar door zeven dagen per week geopend, vaak tot laat in de avond.Vrij zwemmen kan dagelijks op diverse tijden (zie hiervoor onze website: waardergolf.nl) Er zijn activiteiten voor diverse doelgroepen, zoals aquajogging, aquarobics, aquamove of trimzwemmen;zwang erschapzwemmen, ouder-kind zwemmen en aquakids. Fifty Fit voor de groeiende schare 50-plussers. Zij hebben er met ingang van het seizoen 2011-2012 naast drie uur, op zowel vrijdag als maandag, twee uur bij op donderdag. Geheel nieuw vanaf dit seizoen is fibroswim, voor mensen met een chronische aandoening, zoals reuma en fibromyal72

gie. De oefeningen in de voor hen ideale watertemperatuur van 31 graden Celsius verbetert hun conditie, mobiliteit en spierkracht. Ook nieuw op het programma is zwemmen op medische indicatie. Mensen met rug- en spierklachten leren, in eigen tempo en zelf te bepalen frequentie, hun ‘bewegingsapparaat’ soepeler te maken en te versterken. SBH volgt de jongste ontwikkelingen op de voet en springt daar zo snel mogelijk op in. Voor de nieuwe doelgroepen in Waardergolf is bijvoorbeeld het personeel op bijscholing gestuurd. Op de verdwijning van het schoolzwemmen (door het wegvallen van subsidiegelden) is onder meer ingespeeld door meer aandacht te geven aan de individuele zwemlessen. Op vrijdagmiddag is er nu speciaal voor kleine groepen zwemles tussen 13.00 en 15.00 uur. Het sportleven van SBH bestaat echter uit veel meer dan Waardergolf. De vier sporthallen en elf gymlokalen bieden onderdak aan basis- en voortgezet onderwijs voor lessen lichamelijke opvoeding. Plus aan meer dan 60 sportverenigingen uit Heerhugowaard die er trainen en hun wedstrijden spelen. De bezettingsgraad van de sporthallen is volgens de normen van het NOC/NSF en de VNG zeer efficiënt te noemen. Particulieren huren steeds vaker een

zaal van SBH af. SBH stelt zich open voor verschillende activiteiten/evenementen. Dat kan variëren van een dansevenement tot een beurs op het gebied van gezondheid, voeding en sport. Motto voor SBH is, aldus het management: ‘Als het de vereniging goed gaat, gaat het ons ook goed’. Oftewel, als de voorzieningen en voorwaarden goed zijn, zijn de verenigingen tevreden en mag de Stichting dat ook zijn. Een kwestie van bijblijven, en dat lukt volgens de SBH-leiding met dit personeel. De 48 medewerkers (zweminstructeurs, receptionistes, horecamedewerksters, beheerders, technische dienst, administratie) vormen volgens hun manager Henk Blok “Een heel leuke ploeg mensen waar ik zeer trots op ben! Dat we steeds weer open sollicitaties krijgen, zegt genoeg: men wil hier graag werken. En wie hier werkt, gaat niet gauw meer weg.” 

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

reed Schilderwerken bestaat in 2012 100 jaar. “Dit is een mijlpaal waar wij trots op mogen zijn!”, zegt de huidige eigenaar André Breed. Hij is de vierde generatie die het Heerhugowaardse bedrijf voortzet. André runt het bedrijf sinds 1998. Momenteel zijn er 25 medewerkers in vaste dienst.

‘Schilder moet ook communicatief vaardig zijn’ In de 100 jaar dat Breed Schilderwerken bestaat, is er het nodige veranderd in het bedrijf. André: “Dat wordt ook van ons gevraagd. Je moet je als bedrijf blijven openstellen voor veranderingen in de markt en de maatschappij. Dit komt ook naar voren in ons nieuwe logo. ‘Sinds 1912’, staat er bewust boven onze bedrijfsnaam. Wij leunen niet op het verleden, maar werken met 100 jaar ervaring en kijken vooruit naar wat de toekomst van ons vraagt.” De concurrentie is groot. Het is daarom belangrijk dat Breed Schilderwerken zich blijft onderscheiden. André: “Je wordt als bedrijf niet meer alleen op de kwaliteit van je werk beoordeeld. Minstens zo belangrijk is een nette uitvoering en een goede communicatie. Op de zakelijke markt merk je deze verandering heel sterk, maar ook particulieren vragen om een persoonlijk advies en willen dat wij meedenken over het toekomstig onderhoud van hun woning.” Breed Schilderwerken biedt totaalonderhoudsplannen aan. Zij maken hiermee voor de klant inzichtelijk wat voor de komende jaren de onderhoudskosten zijn. Dit doen zij voor het schilderwerk, bouwkundige verbeterpunten en na-isolatieprojecten. Plannen, budgetteren en uitvoeren van het meerjarenonderhoud; dát is de rol die Breed Schilderwerken in deze tijd prima past. “Mijn vader en opa werkten veel voor aannemers en particulieren”, legt André uit. “Op dit moment richten wij ons meer op scholen, de zorgsector, woningbouwverenigingen en de overheid. Een aangenaam omgevingsgevoel in gebouwen wordt steeds belangrijker. Dit is vooral op scholen en in zorgcentra merkbaar. De psychologie van kleur weegt 74 4

hier zwaar. Het geven van een goed kleuradvies wordt een steeds groter onderdeel van het maken van een passende aanbieding voor de opdrachtgever.” Breed Schilderwerken wenst door een open communicatie zijn kennis, passie en creativiteit te delen met zijn opdrachtgevers, om zo tot een eindresultaat te komen waar beide partijen tevreden over zijn! 

Tour de Waard, wielerkoers en dorpsfeest

rote namen als Hennie Kuiper, Jan Raas en Steven Rooks drukten ooit als eerste hun wiel over de finishlijn van de Tour de Waard. Het is de tijd dat er nog profrenners in Heerhugowaard te bewonderen zijn. De populariteit van het wielercriterium door het oude centrum is nog immer groot, al zijn het nu de amateurs die jaarlijks voor een zware, harde en snelle koers zorgen. Wie in Heerhugowaard wint, is een topper. Cor Schuuring is in juli 1969 na een even spannende als veelbesproken eindsprint de eerste winnaar van de Tour de Waard. De strijd om de zege gaat door tot ná de finish. De ploegmakkers bij Caballero Cor Schuuring en Jan Harings krijgen het met elkaar aan de stok wie er recht heeft op de overwinningsbloemen. Uiteindelijk krijgt Schuuring, tot ongenoegen van Harings, de zege toegewezen. Het is een sensationeel slot van een koers, waarin zo hard gereden is dat geen enkele demarrage stand houdt.

Een dagje Tour de Waard is een (zon)dagje uit. Het is méér dan een sportief evenement. Het is een – door vele vrijwilligers en sponsors mogelijk gemaakt – festijn voor alle inwoners met wervelende shows, activiteiten voor de jeugd rond het Raadhuisplein, volle terrassen en biertaps langs het parcours. Na de laatste wedstrijd barst het feest los. Het is niet voor niets dat vele Heerhugowaarders op de (maan)dag ná de koers een vrije dag nemen… 

Een criterium door het stadshart betekent draaien en keren, remmen en aanzetten. De coureurs moeten zich na elke bocht weer op gang trekken. En dat kost veel energie. Wanneer er tempo wordt gemaakt op de Middenweg, rijdt het peloton op een lint. Om de Tour de Waard te winnen, moet je daarom goed van voren zitten en je niet laten verrassen. De jaarlijkse wielerronde over een parcours van 1560 meter door het oude gedeelte van Heerhugowaard, met start en finish op de Middenweg, betekent altijd spektakel. Kosten nog moeite worden gespaard om het drukbezochte evenement een feest te laten zijn. Het publiek krijgt van het organiserende BRC Kennemerland in samenwerking met de Stichting Tour de Waard een aantrekkelijk wielermenu opgediend met de categorieën Elite, Beloften, Amateurs A en B en Nieuwelingen. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

uiter Dakkapellen was het eerste en tijdenlang het enige bedrijf in Nederland dat zich specialiseerde in het maken van dakkapellen. “Wij waren ook het eerste bedrijf in Nederland dat zich zo noemde”, blikt eigenaar en oprichter Niek Ruiter terug op de jaren 80. Ruiter Dakkapellen is nog steeds gespecialiseerd in dakkapellen en maakt dit via uitingen in de media, op wagens, panden en de kleding van de wielerploeg wereldwijd bekend.

Grondlegger en marktleider op het gebied van dakkapellen Ruiter Dakkapellen heeft behalve een showroom in de HAL-regio aan de Industriestraat 21 (vlak bij station Heerhugowaard) ook diverse andere vestigingen in Nederland. In Ursem is het hoofdkantoor en de fabriek gevestigd, in Woerden, Drachten en Almere zijn showrooms. Ruiter woonde nog bij zijn ouders in Heerhugowaard toen hij zijn eerste bedrijf Ruiter-Rood startte met zijn compagnon Kees Rood. “Ik kwam net van de LTS toen Kees en ik een schuur bij een agrariër huurden. We pakten alles aan wat voorhanden kwam. Kees woont nog in Heerhugowaard, zelf woon ik nu zo’n 35 jaar in Ursem.” Lange tijd woonde hij in Berkhout, waar eveneens een opslag bij het bedrijf was. “In de jaren 80 ging het slecht in de bouw. Dat was de reden, dat Kees en ik de samenwerking stopten. Kees is doorgegaan in de aannemerij, terwijl ik ruim drie jaar partijgoederen, failliete boedels en tweedehands spullen verkocht en een meubelhal had.” Ook stond Ruiter als één van de eersten op de Zwarte Markt. “Maar het handelaarsleven lag mij niet. Ik wilde terug in de bouw. Daar was ik beter op mijn plek.” Eenmaal terug in de bouw, werd een nieuwe koers ingezet. “Ik bedacht toen om alleen dakkapellen en kozijnen te maken. Kort en overzichtelijk werk. Een klus snel afronden en zorgen dat er snel wordt betaald. Door adverteren en vervolgens ook door mond-tot-mondreclame kreeg ik klanten. Het ging meteen goed, het werk liep gestaag door. Toen de loods in Berkhout te klein werd, verhuisden we naar Ursem 76

zeilen van het bedrijf. Ik kon vanwege de chronische ziekte immers elk moment weer ziek worden.” Ruiter ging niet bij de pakken neerzitten. “Ik ging me meer richten op marketingzaken, inmeten en begeleiding van het personeel. Dat resulteerde uiteindelijk in een bedrijfsgroei.” Hij onderging meerdere operaties (“Ik raakte mijn hele dikke darm kwijt, maar na diverse operaties is er een nieuwe

waar de eerste showroom werd geopend. Lange tijd heb ik in de regio naar een zichtlocatie gezocht. Zes jaar geleden vond ik een geschikt pand in Heerhugowaard dat tot showroom verbouwd is. Ruiter vertelt zijn verhaal in een nieuw pand op Robbenplaat in Wieringerwerf, alwaar hij met compagnon Bart Kopmels Kopmels Ruiter Timmerfabriek is gestart. Hij memoreert daarbij dat zijn ziekte, die zich zeventien jaar geleden openbaarde, invloed heeft gehad op de manier waarop hij het bedrijf runt. “Ik kreeg in 1993 last van mijn darmen en bleek een chronische darmziekte te hebben. Ik had destijds vijf personeelsleden. Zij hebben samen met mijn vrouw het bedrijf doorgezet in de periode dat ik in het ziekenhuis lag en ziek thuis was. Een jaar lang mocht ik geen fysiek werk verrichten. Vanaf dat moment ben ik gaan delegeren en heb ik ervoor gezorgd, dat een geschikte leidinggevende verantwoordelijk was voor het reilen en Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

verbinding gemaakt”) en maakte privé moeilijke tijden door na het verlies van zijn vrouw en zoon. Zaken waren toen minder belangrijk. Toch hield juist zijn bedrijf hem op de been. “Als ik thuis was, wilde ik gelijk weer aan het werk. Het deed me goed dat het met het bedrijf goed ging. Ik had uitstekende mensen om me heen verzameld en het bedrijf bleef groeien. Tot de crisis in 2008. We maakten een vrije val en hebben het heel zwaar gehad. Gingen van 80 naar 32 dakkapellen per week. Helaas hebben we een gering aantal vaste medewerkers moeten ontslaan. Gelukkig kwam er op een gegeven moment weer meer werk. Momenteel is het weer net zo druk als voor de crisis.”  77

Mijn Heerhugowaard: Hans Boomsma 78

Hans Boomsma, diversionist en nimmer versagende optimist

leurrijk kunstenaar Hans Boomsma, alias Johannes de Boom, slaagt er als geen ander in te leven met wat de dag hem brengt. De Waarder is een diversionist. Hij is van alle markten thuis. Zanger van surfband The Shavers, beeldend kunstenaar, schilder, dichter, presentator. En hij is van 2008 tot 2011 de eerste stadsdichter van Heerhugowaard. Hans Boomsma schildert met zijn poëtische teksten het stadsleven van Heerhugowaard. Van de mensen, de gebeurtenissen, de ontwikkelingen en de herinneringen. Hij vindt als stadsdichter zijn inspiratie in de landschappelijke omgeving en bij de inwoners van zijn gemeente. “Het is altijd weer spannend om er iets moois en goeds van te maken, waarbij ik immer voor een positieve insteek kies. Het heeft me na mijn optredens vele positieve reacties opgeleverd. In termen van: ‘mooi verwoord’, ‘hoe kom je er op’ en ‘goed voorgedragen’. Ik heb ook diverse kaarten thuis

mogen ontvangen. Van mensen die mij te positief vonden tot iemand die zei: Open de stad, stadsdichter!” Boomsma krijgt het levensgeluk niet op een presenteerblaadje. Hij lijdt sinds 1982 aan de meest agressieve vorm van reuma. Hij heeft vele operaties achter de rug en talloze kunstgewrichten. Het heeft zijn positieve kijk op het leven niet aangetast. Hans is altijd zichzelf gebleven en altijd in beweging. “Ik heb een hang naar willen weten, waaruit voortkomt dat angstgevoelens kunnen worden voorkomen. De wil om te weten is een prachtig voertuig om vooruit te komen. Ik vind het negatief om ergens in te blijven hangen. Dat lijkt te veel op stil staan.”

Boomsma’s levenswandel is rijk en divers. Hij schakelt makkelijk tussen het schrijven van fijnbesnaarde gedichten, expressieve kunstuitingen en de opwindende, rauwe muziek van The Shavers waar hij jarenlang volle zalen mee trekt. Volgens hem ligt het echter niet ver uiteen. “Dat komt omdat ik achter de teksten en kunstuitingen sta die ik maak.” Hans Boomsma is een markante en bekende Heerhugowaarder. Iemand die het leven neemt zoals het komt, maar het stuur zelf in handen houdt. Hij ziet en geniet van de schoonheid van de gewoonheid. De uitspraak Wie niet in

Wie ooit een optreden van surfband The Shavers heeft gezien, weet dat ‘stil staan’ inderdaad niet bij hem past. Hij is jarenlang als zanger van The Shavers (en later ook de rock-én-roll band The Pin Up Club, featuring Johannes de Boom) met zijn grote, volgetatoeëerde lichaam een podiumbeest en rasperformer. Al doen de optredens op een gegeven moment pijn in al zijn ledematen. Na tien jaar touren geeft The Shavers in oktober 2006 een afscheidsconcert in een uitverkochte Waerdse Tempel, daar het bandleven een te zware last voor het reumatische lichaam van de imposante Waarder wordt. Zelf zegt hij er ooit over: “Rock-én-roll is keihard werken, oefenen, zweten, bloed aan de paal. Het gaat niet vanzelf.” Ofwel: de storm die je wilt veroorzaken moet je zelf maken. “Om iets te bewerkstelligen heb je groepen mensen nodig, maar de start zal ergens of bij iemand moeten beginnen.” The Shavers komt eind mei 2011 nog eenmaal in actie tijdens een muziekfestival in de Waerdse Tempel voor de ongeneeslijk zieke gitarist Cock de Jong. De opbrengst gaat naar een fonds dat jonge muzikanten ondersteunt. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

wonderen gelooft, is geen realist, is hem op het lijf geschreven. “Het wonder en de realiteit lijken elkaars tegenstelling, maar de ware realist zal uiteindelijk moeten toegeven dat er dingen gebeuren die niet te verklaren zijn. Een mooi voorbeeld is en blijft het toeval.” Met zijn vele liedjes, kunstwerken en gedichten heeft Hans Boomsma, alias Johannes de Boom, een blijvende poëtische herinnering opgebouwd. Hoe wil de diversionist (“een mooie geuzennaam”) later zelf als mens herinnerd worden? “Het zou mooi zijn als ik herinnerd word als de goedgemutste, goedige ouwe rocker die vaak oplossingen voor jong en oud had. En dat er met mij te lachen viel. En… Hij gaf nooit op en ging graag zijn eigen gang.”  79

Een wandeling door Heerhugowaard

Hee hallo… goeiedag, zeg… Wat een mooie veer op je hoed Hoofd in de wolken Tegen de wind in fietsend Vogels wassen zich in ’t zand Moeder met kind aan de hand Goedemorgen Wat een prachtige muts heb je op Hagelstenen spelen ‘Für Elise’ op het dakraam Het hondje doet z’n best in het struikgewas Vader wast de auto samen met zijn zoon Goedemiddaaaaagggg… O wat een kleurige sjaal heb jij om De zon kietelt de kruin tijdens de wandeling Lammetjes doen de brekebeen in het sappige lentegras Opa voert de eendjes samen met zijn kleinkind Goeieavond Ach wat een fijne zachte slaapmuts heb jij opgezet De maan knipoogt tussen de wolken Een koekkoek roept zijn naam De vissen bubbelen vrolijk in de vijver Oma is nog steeds verliefd HANS BOOMSMA, stadsdichter Hans Boomsma schrijft het gedicht ‘Een wandeling door Heerhugowaard’ ter gelegenheid van de 50.000e inwoner van de gemeente, die in mei 2007 wordt begroet. Hij draagt het voor in het gemeentehuis. “De reden om in Heerhugowaard te blijven, is hierin verwoord. Het aangename, gemoedelijke en zachte. Bij een wandeling door Heerhugowaard kom je het allemaal tegen. Dat is menselijk mooi. Ik woon al sinds 1975 in Heerhugowaard en heb wel eens moeite met de te stille kant, maar dat komt anno nu wel goed. Denk aan Stad van de Zon, de Waerdse Tempel en de ontwikkelingen rond Middenwaard. Alle reden om vooral nu in Heerhugowaard te blijven.”  Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

ekker genieten van de sfeer en de warmte van een knapperend haardvuur is vandaag de dag eigenlijk niet meer weg te denken. En of men nu kiest voor hout of gas, in elk jaargetijde is het vuur van een haard heel aangenaam. Aan de Middenweg in Heerhugowaard is de onlangs verbouwde showroom van Snijder Sfeerverwarming gevestigd. Hier treft men alles aan wat met een behaaglijk vuur te maken heeft. Kachels, schouwen, gesloten gassystemen, rookkanalen, noem maar op. Er staan volop voorbeelden van de vele mogelijkheden.

Spelen met vuur Het begon allemaal in Amsterdam. Met overgrootopa Snijder. “Mijn overgrootvader begon een smederij en loodgietersbedrijf”, vertelt kleinzoon Maico. “En hij verkocht kachels. Hij ging zich echter steeds meer richten op het installatiewerk en de kachels raakten eigenlijk een beetje uit beeld.Toen mijn vader het installatiebedrijf verkocht, zijn de kachels bij wijze van spreken weer van zolder gehaald. Wij leveren echt kwaliteit in stoken. Dat komt, omdat wij bij voorkeur werken met producten die voldoen aan de Duitse normen. Een heel bewuste keuze, daar wordt veel meer met hout gestookt dan bij ons. Daar haalt men met gemak een rendement van 80 procent. Door het royale aanbod binnen onze branche, selecteren wij onze merken op onder andere constructietechniek, dikte van staal en uiteraard design. De productiemethode is ontzettend belangrijk. En wat voor kachel men dan uiteindelijk kiest, hangt van de wensen van de klant af.” Behalve de gegarandeerde kwaliteit en het juiste advies dat men bij Snijder Sfeerverwarming krijgt, is het ook nog eens een ontzettend gezellig bedrijf.“Dat moet ook”, besluit Maico. “Een open haard is een rustpunt in huis. Of het nu een houtkachel is, een elektrische haard of een op gas, maakt niet uit. Een knapperend haardvuur geeft een voortdurend wisselend schouwspel en is rustgevend om naar te kijken. Maar een haard is ook heel persoonlijk. Voor de aankleding van de haard hebben wij ook nagenoeg alles in huis. Het uitzoeken van een haard en alles wat er bij komt kijken is een hele klus. Ons hele team wil daar graag bij helpen.”  82

scheepse renovatie en uitbreiding, wat de uitstraling en herkenbaarheid zeer ten goede komt. De verbouw is sterk consumentgericht. Er komen horecazaken, goede sanitaire voorzieningen en een duidelijke bewegwijzering. Bestaande ondernemers worden verplaatst, nieuwe winkelformules toegevoegd. Landelijke merken en lokale ondernemers zijn gemakkelijk te vinden onder één dak.

De magneetwerking van Middenwaard

Winkels, horeca en theater op loopafstand van elkaar

In Middenwaard vindt u een gevarieerd aanbod aan leuke modewinkels

aast de ruim 51.000 inwoners bedient Heerhugowaard een verzorgingsgebied van nog eens ruim 100.000 inwoners. Mensen uit de aangrenzende gemeenten komen graag naar Heerhugowaard om er te winkelen en uit te gaan. Het uitgebreide en gemoderniseerde Middenwaard – het grootste overdekte winkelcentrum in de Kop van Noord-Holland – heeft een magneetwerking op vele runshoppers en funshoppers. Het horecaplein Coolplein fungeert als kloppend hart van het winkelgebied. Middenwaard is gebouwd in 1974 als boodschappencentrum voor de bewoners van Heerhugowaard. Het winkelcentrum breidt door de jaren fasegewijs uit en ondergaat in 2004 een grootJuist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Middenwaard geldt inmiddels als compleet streekverzorgend stadscentrum en belangrijke ontmoetingsplaats. Het winkelcentrum heeft door de versterking van het modeaanbod en de optimale parkeervoorzieningen aan aantrekkingskracht gewonnen. Door aanpassing van vloeren en lichtkappen is een eigentijds centrum ontstaan. De aansluiting van Middenwaard op het Stadsplein en de wandelboulevard met de vele horecagelegenheden en terrassen maakt een bezoek aan het centrum voor de consument zeer aanlokkelijk. Het winkelcentrum is door de herontwikkeling gegroeid naar circa 135 winkels en trekt jaarlijks ruim vijf miljoen bezoekers. Zij laten zich inspireren door een overweldigend aanbod aan winkels op het gebied van mode, schoenen, giftzaken, interieur en inrichting, speelgoed, huishoudelijke en luxe artikelen, vrijetijdsbesteding, bruin- en witgoed, voedings- en genotsmiddelen, persoonlijke verzorging en dienstverlening. De groei en uitbreiding van winkels heeft een positief effect op de werkgelegenheid. De verwachting is dat als gevolg van de recente winkeluitbreiding en vernieuwing van het winkelcentrum de bezoekersaantallen de komende jaren met 25% toenemen. De voortgaande uitbreiding en kwaliteitsverbetering van Middenwaard – ruim 50.000 m² winkels, horeca en dienstverlening – heeft met name het funshoppen bevorderd. Een groot deel van de bezoekers beschouwt een bezoek aan het winkelcentrum als een dagje of avondje uit. Het horecaplein en de aanwezigheid van een bowlingcentrum, theater en bioscoop hebben het stadshart getransformeerd tot een hoogkwalitatief verblijfs- en uitgaangsgebied waar mensen graag samenkomen.  83

De menselijke deurwaarder

p de lijst van minst welkome ongenode gasten, scoort de deurwaarder hoge ogen.Volgens Petra de Ruijter en Erwin Willemsen is dat niet helemaal terecht: “Wij zijn er juist om mensen te helpen. Als iemand niet aan zijn betalingsverplichting kan voldoen, is dat voor beide partijen heel vervelend. Onze werkwijze is om op een menselijke manier voor een goede oplossing te zorgen. Daarmee is zowel de schuldeiser als de schuldenaar geholpen.” “Als beëdigd gerechtsdeurwaarder hebben we de bevoegdheid om mensen te dagvaarden of beslag te leggen,” legt Petra uit. “Natuurlijk zijn dat uiterste stappen die we graag willen voorkomen, maar toch is dat wel eens nodig als het met incassomaatregelen niet lukt. Voor zowel ons, als voor de klanten is het wel handig dat we dit allemaal onder één dak hebben. Hierdoor gaat er geen informatie verloren en behoudt de klant dezelfde contactpersonen.”

Respect voor mensen staat hoog in het vaandel. Niet de botte bijl hanteren, maar meer de dialoog zoeken. Vaak zit er een heel verhaal achter. “Eigenlijk zijn wij meer bemiddelaars tussen de partijen. Wanneer we een tamelijk lastige vordering goed afronden, stellen we alle partijen tevreden. ” De Ruijter en Willemsen richten zich voornamelijk op lokale ondernemers en de advocatuur. “We willen graag een toegankelijk kantoor zijn. Laagdrempelig, zodat mensen makkelijk even binnen kunnen stappen. Daarom zijn we ook zo blij met onze vestiging in het voormalige DSB-kantoor aan de J. Duikerweg. De onderste verdieping van dit bedrijfsverzamelgebouw is voor iedereen bereikbaar. En omdat we een klein team hebben, zijn de lijntjes kort en is de betrokkenheid groot,” aldus Erwin Willemsen. Veel bedrijven vinden het toch wel spannend om een vordering uit handen te geven. Bang om hun klanten te verliezen. “Dat hoeft volgens Erwin Willemsen helemaal niet het geval te zijn. “De meeste ‘debiteuren’ weten dat zij nog een factuur dienen te betalen en het is niet vreemd dat zij hierop worden gewezen. De opstelling naar deze mensen toe is alles bepalend voor het behoud van de relatie.” 

Vrijheid is niet vanzelfsprekend

Heer Red Ons zijn omgekomen. De bronzen beeldengroep van Christus en zijn apostelen tijdens een storm op het meer van Genezareth staat op een vierkant voetstuk. De tekst op het voetstuk luidt: 1940 O HEER RED ONS 1945. Elk jaar vindt hier op 4 mei de dodenherdenking plaats, net als bij het monument in Zuidwijk. Het monument is gemaakt door beeldend kunstenaar Henk J. Etienne.

‘Vrouwen in Verzet’

orlogsmonumenten hebben een belangrijke maatschappelijke functie als plaats van herinnering en herdenking. Zij zorgen er voor dat de oorlog niet vergeten wordt en wijzen ons er op dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Heerhugowaard heeft drie oorlogsmonumenten binnen de gemeentegrenzen.

Het monument ‘Vrouwen in het verzet’ aan de Aletta Jacobstuin herdenkt de vrouwen die zijn gestorven in hun strijd tegen de Duitse bezetter in de Tweede Wereldoorlog. Het 1.80 meter hoge bronzen beeld van een staande vrouwenfiguur straalt kracht, soberheid en een sterk karakter uit. De jurk van de vrouw is gemaakt van een oude deur van een deportatietrein en ribkarton (gestreepte kampkleding). Op de jurk zijn namen van verzetskranten gegraveerd. Veel vrouwen hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog meegeholpen bij de verspreiding van deze illegale bladen.

Het Britse erehof in Veenhuizen herbergt het stoffelijke overschot van drie gesneuvelde Britse militairen (R.J. McAllister, H.F. Chester en H. Histon) die op 2 juli 1940 met hun bommenwerper zijn neergestort. Op de graven zijn drie identieke graftekens van witte natuursteen aangebracht, met daarop een tekst, embleem en kruis. Dat laatste niet alleen als symbool van het christelijk geloof, maar ook ter herinnering aan het offer dat deze oorlogsslachtoffers brachten voor een leven in vrijheid. 

Het monument is gemaakt door beeldend kunstenaar Elly Baltus. Op het voetstuk staan 21 namen van verzetsvrouwen die zijn omgekomen in de concentratiekampen Ravensbrück en Auschwitz. Ook zijn hier een aantal regels uit het verzetsgedicht Het Lied der Achttien Doden van Jan Campert aangebracht. Het in 1999 onthulde monument staat in de nieuwbouwwijk Zuidwijk-Huygenhoek, waar 21 straten naar de in Ravensbrück en Auschwitz gesneuvelde verzetsvrouwen zijn genoemd. Het in 1951 onthulde monument ‘O Heer Red Ons’ aan de Korte Dreef is opgericht ter nagedachtenis aan alle medeburgers die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen Het Britse Erehof in Veenhuizen Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Het Heerhugowaardse volkslied De gemeente Heerhugowaard kreeg in 1979 een eigen volkslied. Ter gelegenheid van het 350-jarig bestaan van de polder schreef Jan Tamis een gedicht op de wijs van Huil niet om de liefde. Het arrangement is van B. Wezel.

In het Noord, hoog op Hollands zolder, vindt u in ’t Westen op de kaart al eeuwenlang de Blauwe Reigerpolder: de Noord en ’t Kruis en ’t Zuid van Hugowaard

De Blauwe Reiger vloog, hoog in een fraaie boog, naast korenaren in ’t gemeentewapen Met vooruitstrevendheid is in de loop der tijd een fonkelnieuw Heerhugowaard geschapen

Een hele poos gelee lag hier een binnenzee met ouwe, blauwe zeeklei op de bodem Hier zwom de Batavier, hier dronk hij gerstebier, En had hij een heil’ge eik voor al zijn goden

In het land van koeien en van schapen vlucht de Blauwe Reiger naar de kant, want de draglines in ’t gemeentewapen happen gretig in ’t Hugowaardse land

Golven gaven gave, goede gronden waar de Waarder energiek begon Door het vuur vanaf de eerste stonde kwam er welvaart tot aan de horizon

Het oude dorp verdween, toen Molleman verscheen Hij stak meteen de handen uit de mouwen Door veler energie voor tuin en industrie blijft Hugowaard met vaart aan welvaart bouwen

We weten ’t al lang: Westfriezen zijn niet bang Dat kreeg de Graaf van Holland in de gaten Hij dacht: “Ik sla ze neer!” Maar in ’t bevroren meer heeft Willem II zijn leven moeten laten

We vieren samen feest om al wat is geweest Een goede toekomst ligt voor velen open En komt er zorg of last; één ding staat spijkervast: Nooit laten wij de Waard meer onderlopen!!

Een Amsterdamse heer had plannen met het meer Dat is driehonderdvijftig jaar geleden En zie: in vier jaar zeg was al het water weg Daar lag de grond als basis voor het heden

In het Noorden, hoog op Hollands zolder, wordt een stip steeds groter op de kaart, want daar groeit en bloeit een mooie polder: het voortreffelijke dorp Heerhugowaard!

Reinout van Brederode, heer van Veenhuizen

et is een van de weinige graftombes uit de eerste helft van de zeventiende eeuw. Er zijn ook maar weinig polders die kunnen pronken met zo’n prachtig rijksmonument binnen de ringvaart. In het Heerhugowaardse buurtschap Veenhuizen ligt het praalgraf van Reinout van Brederode (1567-1633). Als Heer van Veenhuizen zwaait hij jarenlang de scepter over deze – in 1582 van zijn moeder geërfde – Heerlijkheid. Later zal de edelman, rechter en diplomaat ook de Heerlijkheden Spanbroek ende Spierdijk, Oosthuizen, Etersheim, Kwadijk en Hobrede verwerven. Reinout van Brederode vervult gedurende twintig jaar het voorzitterschap van de Hoge Raad van Holland, Zeeland en West-Friesland, het hoogste rechtscollege van het land. Hij behoort tot het groepje edelen dat de Ridderschap van Holland vormt en is daarmee een van de belangrijkste mensen van ons land. Reinout van Brederode sterft op 7 januari 1633 als een van de rijkste burgers in ’s Gravenhage. Hij krijgt een staatsbegrafenis. Brederode’s lichaam komt dankzij zijn vrouw en kinderen in een praalgraf terecht, dat in het voorportaal van het kerkje aan de Kerkweg in Veenhuizen staat. Aan de muur hangen de wapenschilden van zijn Heerlijkheden. De afbeelding van de dode Reinout (de gisant) is vervaardigd van marmer en rood geaderde witte albast.Van Brederode ligt met zijn hoofd op twee kussens, heeft geen harnas aan en draagt een gepijpte plooikraag. Men spreekt van een Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

humanistentombe, gewijd aan een geleerde.Vandaar dat zijn rechterhand op een boek rust. Het oorspronkelijke historische kerkje is in 1965 gesloopt en vervangen door een modern godshuis, waar Reinout een plek in het voorportaal heeft gekregen. In de grafkelder onder de destijds ook gesloopte kapel liggen nog de beenderen van Reinout en andere familieleden Van Brederode. Dankzij subsidies en inspanningen van de vrijwilligers van de Stichting Tot Behoud Praalgraf Veenhuizen kan het voorportaal van de kerk na een renovatie nog minstens honderd jaar mee. De stichting maakt een prachtige glazen ombouw van het praalgraf, waardoor het droog blijft en van buitenaf goed te zien is. Waarmee Reinout van Brederode een ruimere en waardigere plaats heeft in het oudste stukje Heerhugowaard. Een plek die toeristen en recreanten tijdens een fietstocht door het mooie, weidse polderlandschap regelmatig bezoeken.  87

Mond valt open van verbazing bij TandartsPraktijk Heerhugowaard

ijn mond valt open van verbazing. Dit is toch Theo van Doesburgweg 2? Dus: TandartsPraktijk Heerhugowaard? Het interieur met zijn warme kleuren en zachte materialen brengt me in verwarring, net als de

Wat destijds, met veel gefronste wenkbrauwen, werd gezien als een wilde gok is nu een zekerheid. Met het Medisch Centrum Alkmaar als nieuwe buurman vanaf 2015 en(zorg-) verzekeraar Univé aan de andere kant van de straat ziet de toekomst er voor TP Heerhugowaard meer dan gezond uit.

aangename verwelkoming. Arnoud Jak, oprichter en een van de drie tandartsen hier, stelt me gerust. Ik ben waar ik zijn moet.

‘Mooie tanden in een gezonde mond’, is het levensmotto van Jak, zijn twee collega’s, drie mondhygiënistes, zes preventieassistentes en de praktijkmanager (de administratieve spin in het web). “Heerhugowaard dental-minded maken”, noemt Jak het , met een brede, witte lach, “bij ons vergeet je de tandarts van vroeger. Het is niet meer een kwestie van ‘mond open, mond dicht’, of van ‘gaatje vullen en tot ziens.”

Jak studeerde in 1993 af aan het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam. In 2000 nam hij op de Bremlaan 24B in de Heerhugowaardse Bomenwijk , de ‘praktijkaan-huis’ van de familie Kool over. Plannen voor uitbreiding en verandering waren er genoeg. Maar Jaks pioniersgeest deed hem in 2007 besluiten tot nieuwbouw. Aan de toenmalige rand van de snel groeiende stad verrees een praktijk met vijf behandelruimtes, een eigen techniekruimte voor bijvoorbeeld het maken van kronen met behulp van CAD-CAM (ontwerpen via computertechniek) en natuurlijk die wachtkamer die de ideale huiskamer benadert. 88

TP Heerhugowaard gelooft heilig in behandelplannen. “Ons doel is het gebit van elke patiënt gezond te maken en te houden. Het zo natuurgetrouw mogelijk te herstellen en, als het maar even kan, mooier te maken.” Preventie staat hoog in het vaandel: “De basis van iedere behandeling is een goede mondhygiëne.” Wie zich bij TP Heerhugowaard aanmeldt als nieuwe patiënt, kan vertrouwen op een behandeling op hoog niveau. “Wij nemen voor iedere patiënt ruim de tijd, gebruiken de nieuwste technieken en gebruiken uitsluitend de beste materialen. Kronen, beugels, implantaten, bleken, we hebben letterlijk en figuurlijk alles in huis.” Wat, mij betreft, al blijkt bij binnenkomst: de designlampen, de mooie leestafel, de heerlijke stoelen, de prachtige schilderijen. Dit zit helemaal goed. 

Werken aan een betere wereld: jong geleerd, oud gedaan!

es kilometer lopen, met zes liter water in je rugzak. Dit alles om je enigszins te kunnen voorstellen wat je leeftijdsgenoten in ontwikkelingslanden moeten doen om aan schoon drinkwater te komen. Groep 7 en 8 van basisschool De Zonnewijzer in Heerhugowaard hebben zich een beeld gevormd met hun deelname aan Wandelen voor water. De leerlingen lopen voor Stichting Simavi, die zorg draagt voor sanitaire voorzieningen en voorlichting in ontwikkelingslanden. De actie sluit mooi aan bij een van de millenniumdoelen: streven naar een betere en duurzame leefomgeving. En bij de status van Heerhugowaard als millenniumgemeente, wat te zien is aan de rode bordjes bij de toegangswegen. De Verenigde Naties lanceren in 2000 acht millenniumdoelen om armoede, ziektes, ongelijkheid, kinderarbeid, onderwijsachterstanden en milieuproblemen terug te dringen. Het streven is alle doelen vóór 2015 te realiseren. Heerhugowaard wil mede het goede voorbeeld geven. “Wij hebben het hier goed. Laten we een steentje bijdragen aan mensen die het minder hebben”, aldus het gemeentebestuur. Samen met lokale organisaties voor ontwikkelingssamenwerking wordt het beschikbare budget (€ 50.000) besteed. Bijvoorbeeld aan projecten op scholen om kinderen al op jonge leeftijd bewust te maken van de problematiek in ontwikkelingslanden.

project dat bijdraagt aan de millenniumdoelen. De studenten zamelen geld in voor uitbreiding van een school annex hostel in India, compleet met sanitaire voorzieningen, keuken, bibliotheek en computerlokaal. “Er wordt goed onderwijs gegeven, maar de school barst uit zijn voegen. De kinderen komen van ver en zijn genoodzaakt de nacht in de school op matjes op de grond door te brengen”, motiveert docent en initiatiefnemer Giri Prins de hulpactie. In juni 2010 komen ruim duizend mensen af op het World Fairfestival op het Stadsplein. Het festival staat in het teken van Heerhugowaard als millenniumgemeente. Er lopen millenniummeiden rond die model staan voor de acht millenniumdoelen. Kinderen maken een zaklamp op zonne-energie. Leerlingen van basisschool de Hasselbraam verkopen zelfgemaakte tweedehands spulletjes, waarvan de opbrengst naar de gemeentelijke millenniumorganisatie gaat. Werken aan een betere wereld. Jong geleerd, oud gedaan! 

Stichting Studenten in Actie van het Horizon College in Heerhugowaard mag trots zijn op een nominatie voor de Millenniumdoelen Award, een prijs voor het beste Noord-Hollandse

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Midden in de samenleving

e geestelijke gezondheidszorg heeft de afgelopen honderd jaar een grote verandering doorgemaakt. Was het vroeger de gewoonte om de ‘geesteszieke meedemensch’ zo ver mogelijk uit de bewoonde wereld weg te halen, tegenwoordig is het beleid er meer op gericht om de patiënt zoveel mogelijk in zijn eigen omgeving hulp te bieden. Uit onderzoek van GGZ Noord-Holland-Noord blijkt, dat zorg dicht bij de patiënt positieve resultaten oplevert. “De kwaliteit van leven wordt door de meeste mensen, zowel patiënten als hun familieleden, als goed ervaren. Het uitgangspunt is namelijk om mensen zoveel mogelijk te laten functioneren in hun school, werk en/of gezin,” vertelt Lucretia d’Fonseca, directeur van de divisie kortdurende psychiatrie te Heerhugowaard. Met het modern vormgegeven onderkomen aan de Bevelandseweg laat GGZ NHN ook fysiek zien dat de tijden ver-

anderd zijn. Geen afgelegen vesting in bos of duin, maar een open, toegankelijk en eenvoudig bereikbaar gebouw op een bedrijventerrein. “Het is een bewuste keuze geweest om ons hier op deze manier te vestigen. Wat voor onze patiënten geldt, geldt ook voor ons: actief zijn midden in de samenleving. Het gebouw is ingericht met veel kleur, een heldere lichtinval en met een entree waar mensen zowel afgeschermd kunnen wachten, als openheid ervaren. De inrichting heeft een duidelijk positief effect op onze bezoekers. Vandaar dat we onze locatie aan de Oude Hoeverweg in Alkmaar, waar eveneens ambulante zorg wordt verleend, op dezelfde manier hebben aangepast. Die lijn zetten we ook door naar onze locatie in Hoorn.” Van een geheel andere orde is de locatie aan de Kennemerstraatweg te Heiloo, bekend vanwege haar monumentale pand, de Willibrordus. Deze locatie, bestaande uit een ruim landgoed met verschillende gebouwen, beschikt wel over de mogelijkheid om mensen dag en nacht op te vangen. Maar ook hier gaat men steeds meer uit van het idee: ‘beter worden doe je thuis’. En dus zal het aantal bedden de komende tijd afgebouwd worden. “Als GGZ NHN zijn we er best trots op, dat we het minste aantal bedden hebben van alle GGZ-instellingen in Nederland. Daarmee zijn we als organisatie vooruitstrevend,” aldus de directeur. 

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

e gemeente Heerhugowaard is centraal gelegen in de regio West-Friesland. Heerhugowaard grenst aan de gemeenten Alkmaar, Langedijk, Harenkarspel, Niedorp, Opmeer, Schermer en Koggenland. De gemeente bestaat uit de stad Heerhugowaard en de dorpen Broekhorn, De Noord, Veenhuizen en Verlaat, dat wordt doorkruist door de provinciale weg N241 en als dorp precies de grens van Heerhugowaard met de gemeente Niedorp markeert. De buurtschappen ’t Kruis, Butterhuizen, Frik, Kabel, Pannekeet en de Draai zijn ook onderdeel van de gemeente Heerhugowaard.

bijzondere ontwikkeling. Een woonwijk met energiezuinige woningen, een jachthaven, natuur en bedrijventerrein. De bebouwing blijft op afstand van de kernen Heerhugowaard, Alkmaar en Broek op Langedijk. De verkeersdoorstroming in het gebied verbetert sterk met een reconstructie van de Westerweg (N242) en de Zuidtangent.

Verbinding van de stad, dorpen en buurtschappen Het huidige Heerhugowaard is ontstaan als agglomeratie tussen de dorpen Zuid, De Noord en ’t Kruis. Ook andere buurtschappen worden steeds meer opgenomen in de stad. Butterhuizen is daar een goed voorbeeld van. In deze groene wijk vindt in de jaren negentig van de vorige eeuw een forse woningbouwinjectie plaats. Nadat op 21 november 1990 de eerste paal in Butterhuizen is geslagen, worden er in nog geen vijf jaar tijd circa 1.300 woningen gerealiseerd. Op 31 mei 1995 is de wijk af! Een wijk waar het gemeentebestuur trots op is en waar het voor de bewoners goed wonen is. Huurwoningen, appartementen en vrije sectorkoopwoningen wisselen elkaar af in een architectonisch evenwicht. Buurtschap De Draai, gelegen aan de oostkant van Heerhugowaard en ontstaan als druipland bij de inpoldering, krijgt ook steeds meer aansluiting bij de stad. Op het oudste stukje van de polder Heerhugowaard worden de komende jaren ongeveer 2.700 woningen met bijbehorende voorzieningen gerealiseerd. De Draai wordt een duurzame, gevarieerde wijk voor iedereen. Van gezinnen tot alleenstaanden, voor mensen met en zonder beperking. Het nabijgelegen buurtschap Kabel, gelegen op de driesprong Beukenlaan en Oosterweg, wordt als gevolg van de ontwikkeling De Draai tevens een sterker onderdeel van de stad Heerhugowaard. Aan de westzijde van Heerhugowaard wordt Broekhorn meer met de stad verbonden. Het dorp, ingeklemd tussen de spoorlijn en het kanaal Omval-Kolhorn, ondergaat een 92

Wie van Ierland houdt kan prima terecht in Verlaat Buurtschap ’t Kruis is als gevolg van de groei van Heerhugowaard sinds de jaren zestig van de vorige eeuw helemaal aan de stad vast komen te liggen. De kern is daarentegen apart gebleven. Het dorp De Noord is tot nu toe een eigen woonkern gebleven. Wél verloor het dorp het meest zuidelijke puntje aan de stad Heerhugowaard. Ten noordoosten van De Noord en ten noorden van Veenhuizen ligt het buurtschap Frik. Het buurtschap bestaat voornamelijk uit agrarische bewoning. Pannekeet ligt ook in het noorden van de gemeente Heerhugowaard, specifiek tussen Zuid-Scharwoude, kanaal Omval-Kolhorn en De Noord. Een groot deel van het gebied is industrieterrein geworden. Bewoning is met name in het westelijke deel te vinden.

De Noord, Veenhuizen en de buitengebieden van Heerhugowaard vormen een saamhorige gemeenschap met betrokken bewoners, een bloeiend verenigingsleven en een ruim aanwezig bedrijfsleven met voldoende werkgelegenheid, met name in het kassengebied. De inwoners zien toekomstkansen voor het aloude agrarische gebied in een mogelijke invulling met recre-

Buurtschap De Draai wordt stedelijk gebied

Buurtschap â&#x20AC;&#x2DC;t Kruis heeft de historische combinatie van de kroeg...

atie, woningbouw of moderne innovatieve landbouw. Belangrijke aandachtspunten zijn het op peil houden van de voorzieningen in het gebied en zorgen voor voldoende woningen voor (met name) ouderen en jongeren. De gemeente Heerhugowaard heeft samen met Dorpsraad De Noord en een grote groep inwoners van De Noord,Veenhuizen en het buitengebied een wijkontwikkelingsplan gemaakt ter behoud en verbetering van de leefbaarheid. Centraal in het project Kompas op De Noord staat de vraag: wat willen de inwoners van De Noord, Veenhuizen en het buitengebied? De revitalisering van het gebied krijgt de komende jaren in samenspraak met alle betrokkenen vorm in concrete projecten, maatregelen en activiteiten. ď&#x201A;ˇ ...en de kerk. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

ekker even een dagje naar het strand, bos of camping? De Heerhugowaarder hoeft er niet ver voor te rijden. Park van Luna biedt dicht bij huis in een verrassend samenspel van land en water de meest uiteenlopende recreatieve mogelijkheden. Je kunt er heerlijk zwemmen, wandelen, fietsen, mountainbiken, skeeleren, varen en kamperen. Vanaf het hoogste punt op de uitzichtheuvel heb je bovendien een fantastisch uitzicht over de dijk, het molenland en de Schermer.

Strand, bos en camping binnen handbereik De naam van het bijna 180 hectare grote recreatiegebied sluit mooi aan bij de naam van de duurzame wijk Stad van de Zon waarin het park ligt: luna betekent immers maan in het Italiaans. Wie over de provinciale weg N242 ter hoogte van Heerhugowaard-Zuid rijdt, ziet een uniek waterrijk natuur- en recreatiegebied liggen. Het park is een oase van rust tussen de woningen en wegen in de directe omgeving. Vele vogelsoorten hebben het gebied ontdekt en gebruiken de waterplassen en oevers om hun voedsel te zoeken en voor nageslacht te zorgen. Kunstenaars van bureau Drftwd Office Associates hebben het park een eigen gezicht gegeven met allerlei belevingsplekken. Het stromingslabyrint valt direct op en zorgt voor water van zwemkwaliteit. Het Huygendijkbos draagt bij aan de enorme variatie in het landschap. De loofbomen worden onderbroken door open ruimtes. Er is een steenvide, bloemenvide en evenementenvide. De fietser wordt uitstekend bediend in Park van Luna.Voor sportliefhebbers ligt er een uitdagend mountainbikeparcours. Voor recreanten zijn er mooie fietsroutes als Heerhugowaard, van Veenhuizen tot Vinex en de monumentenroute. Het fietspad langs de Huygendijk maakt deel uit van het regionaal fietsknooppuntennetwerk. Sinds juni 2010 is jaarlijks de Stad van de Zon-triathlon in Park van Luna, waarbij een honderden sportievelingen de strijd aangaan met water, wind en labyrint. Strand van Luna is een prachtig, langzaam aflopend zandstrand met een beschutte ligging achter het opgeworpen dijklichaam. Zoek de zon op in Stad van de Zon! Er zijn speelvelden, er is een dagcamping, strandpaviljoen met bui94

Strand van Luna, recreatiemogelijkheden bij de deur tenterras en voldoende parkeergelegenheid. Aan de contouren van het strand is de vorm van het voormalige druipland Butterhuizen te zien. Hoger gelegen oud land dat binnen de ringdijk van de droogmakerij Heerhugowaard is komen te liggen. Met de groei van het aantal inwoners van Heerhugowaard neemt de recreatievraag toe. De gemeente wil de Waarderhout aantrekkelijker en toegankelijker maken, met meer recreatieve en speelmogelijkheden. De ruim zestig hectare grond is ooit in de jaren tachtig bestemd voor woningbouw, maar de gemeente ziet daar om economische redenen vanaf en doet de grond over aan Staatsbosbeheer. De Waarderhout begint in 1986 als een verzameling iele boomsprietjes op kale akkers. Ooit ingericht als houtproductiebos, maar deze functie krijgt het niet. De rijen staken zijn uitgegroeid tot volwaardig bos dat door vele Waarders wordt bezocht voor een wandeling of te genieten van de natuur. De werkgroep Waarderhout van IVN Noord-Kennemerland houdt zich bezig met het bosonderhoud. De vrijwilligers zijn onder meer actief met onderhoud aan struinpaden, een bomenplantdag, elzen knotten en takkenrillen aanleggen. Ook plaatsen zij nestkasten in het bos, waarmee de natuurwaarden van de Waarderhout vergroot worden.

Veel watervogels in Park van Luna De gemeente wil haar inwoners recreatie dicht bij huis bieden. Het buitengebied van Heerhugowaard biedt kansen voor een recreatieve impuls, bijvoorbeeld in de noordelijk gelegen Smuigelpolder. Dit gebied heeft een agrarische bestemming en is een goede plek voor een invulling van ‘Recreant zoekt boer’. De Smuigelpolder kan zich ontwikkelen tot een aantrekkelijk, natuurlijk en waterrijk recreatiegebied. Het noordelijk deel van de gemeente herbergt een uniek natuurgebied van zo’n dertien hectare, bestemd voor kleinschalige recreatie. Het uit twee delen bestaande Schoutenbos wordt gevormd door bosterrein, hakhoutbos, ecologische oevers met poelen en een grote plas die ontstaan is door zandwinning in de jaren zestig. Het Schoutenbos maakt deel uit van de provinciale ecologische hoofdstructuur. Het is voor veel dieren een rustgebied in een belangrijke ecologische verbindingszone in Noord-Holland. Er komen steeds meer soorten flora en fauna voor. Er broeden bijzondere vogels als de waterral, bruine kiekendief, boomvalk en ijsvogel.  De Waarderhout, heerlijk wandelen Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Piet Bruinooge, burgemeester Alkmaar

Samenwerken en binden

amenwerken en binden. Dat zijn de woorden die terugkomen als burgemeester van Alkmaar, P. Bruinooge, spreekt over de mogelijkheden en kansen van stad en regio. “In hard werken zijn we hier een kei . We leren nu snel het mét elkaar te doen, omdat iedereen inziet dat daaruit louter voordelen zijn te halen.” De Zeeuw is sinds 2007 eerste burger van Alkmaar. Een stad die hem na aan het hart ligt: “Ik ben trots als een warenhuisconcern de loftrompet steekt over Alkmaar. De zesde winkelstad van het land, waarmee deze stad met nog geen 100.000 inwoners veel grote(re) steden ver achter zich laat.” Over het bedrijfsleven: “We hebben hier ondernemende ondernemers. Geen kruideniersmentaliteit. Constant op zoek naar groeimogelijkheden door te blijven innoveren. Samenwerking leidt tot synergie. Eén plus één wordt drie. Dat geldt bijvoorbeeld voor de binnenstad met Overstad.” Het eeuwenoude centrum van regionale handel verbinden met het nieuwe deel aan de overkant van het kanaal levert voor alle partijen meerwaarde op. “De meeste woonboulevards liggen aan de rand van een gemeente. Op Overstad ligt, dichtbij de andere winkels, een boulevard die alleen maar mooier en groter wordt.” Het woon-, leef en onderwijsklimaat in Alkmaar, de goede bereikbaarheid van de stad en de bedrijventerreinen, Bruinooge ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet. Niet alleen voor de stad, ook voor de zeven omliggende gemeenten. “Als voorzitter van de regiegroep van de acht beijver ik me ervoor dat de historische stad, de zee, duinen en de droogmakerijen onaangetast blijven.” 

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

lkmaar is duizenden jaren oud. Recente opgravingen op de Paardenmarkt in het centrum tonen bewoning aan in de IJzertijd. Dat was 800 voor Christus en vermoedelijk woonden er in de eeuwen ervoor ook al mensen op de grote strandwal die van Limmen naar Alkmaar loopt.

Alkmaar: al duizenden jaren oud Ook in de tijd van de Romeinen was er bewoning. In de derde eeuw na Christus hield dat op. Enorme overstromingen zetten het gebied voor eeuwen onder water. Aan ‘al dat water’ ontleent Alkmaar hoogstwaarschijnlijk zijn naam ‘Maar’ werd vroeger als ‘mere’ geschreven. Namen van wijken en straten verwijzen daarnaar: Bergermeer, Egmondermeer, Voormeer, Achtermeer. Via de meren en stroomgaten bij Edam, Schardam en het IJ waren er open verbindingen met de Zuiderzee, die handel mogelijk maakten. Het huidige Alkmaar ontstond circa 935. De abdij van Egmond ontving destijds van de graaf van Holland twee hoeven in Allechmere. Dit gehucht viel onder Heiloo, waar ook de parochiekerk stond. Omstreeks 1075 werd handelspost Alkmaar een zelfstandig schoutambt met een eigen rechtsgebied en parochiekerk.

De Kooltuin geeft nog goed het historisch karakter van de stad weer In het jaar 1254 kreeg het dorp stadsrechten en mocht het zich omwallen om de overvallen door de West-Friezen te kunnen afslaan. Omstreeks 1450 werden de Voormeer en Achtermeer deels drooggemaakt. Het bloeiende marktstadje had of kreeg een raadhuis, een waaggebouw, gasthuizen, kloosters, begijnhoven en hofjes. In 1514 telde Alkmaar circa 3.500 inwoners, nu bijna 100.000. De Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) bracht het land grote schade toe. Alkmaar beleefde desondanks zijn gloriejaar, vijf jaar na het uitbreken van de strijd tegen Filips II.Wat de Spaanse troepen ook probeerden in 1573, ze kregen na Haarlem dat dekselse Alkmaar er niet onder. Op 8 oktober 1573 moest de vijand het beleg opbreken en was het ‘van Alkmaar de Victorie!’ De aanleg van het Noordhollands Kanaal (1819-1824) bracht de Alkmaarders niet de economische voordelen waarop ze hadden gehoopt. De fel bestreden spoorlijn kwam er wel, maar trok ook weinig industrie aan. De ‘marktfunctie’ voor de wijde omgeving bleef het belangrijkst, met daarnaast een dienstensector voor de regio (belasting, kamer van koophandel, onderwijs etc.). Vanaf eind negentiende eeuw moest er worden gebouwd buiten de singels, om alle nieuwe Alkmaarders te huisvesten. Na de Tweede Wereldoorlog hadden de grootste stadsuitbreidingen plaats. Alkmaar zit nu aan zijn grenzen. 

Inmiddels is er ver buiten de singels gebouwd 98

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

De Waag aan het Waagplein

lkmaar kaasstad. Vraag het ze in Japan, Australië, de VS, Rusland, Argentinië en áls ze al wat weten van die historische plaats in het noordwesten van dat koude kikkerlandje, dan is het dat Alkmaar en kaas synoniem zijn. Nu maakt het zuivelproduct dorstig, dus is het maar goed dat Alkmaar een lange brouwtraditie heeft, zijn eigen bier en dat het kaas- en het biermuseum met proeflokaal op enkele meters afstand van elkaar liggen.

Alkmaar? Kaas! (Maar ook bier) Al in de middeleeuwen was Alkmaar een belangrijk streekcentrum, waar mensen van het omringende platteland heen gingen om hun overschot aan goederen aan de (burger) man te brengen. Winkels bestonden nog niet. Alle handel had plaats in de openlucht: op markten. Alkmaar kende talloze markten, zo blijkt uit een reglement uit 1618. Voor wortelen, ajuin en rapen, boter en schapenkaas, melk, gevogelte, brood en beschuit, aarden en koperen potten, ossen en koeien, appels en peren en zelfs een boommarkt. Straatnamen herinneren aan het product dat daar werd verkocht, zoals Boterstraat en Paardenmarkt. De door de alom aanwezige horeca nog altijd zeer populaire Visbanken, op de hoek van de Mient en het Verdronkenoord, verwijzen natuurlijk naar de vismarkt die daar lange tijd werd gehouden. Om die zo schoon en hygiënisch mogelijk te houden, werd een stadsooievaar ‘aangesteld’. Een gekortwiekte uiver, voorzien van een heuse stadspenning, die bij de burg over de Mient alle visafval opruimde.

Kaasdragers op het Waagplein tijdens de drukbezochte kaasmarkt De belangrijkste weekmarkt is nog immer de kaasmarkt. De eerste had plaats in 1593, twintig jaar na de overwinning op de Spanjaarden. Jaarlijks bezoeken ongeveer 100.000 mensen uit alle windstreken dit evenement op het plein onder het talloze keren gefotografeerde (in deze staat en vorm uit 1584 stammende) Waaggebouw. Daar moesten de boeren vroeger hun boter en kazen laten wegen, om te weten hoeveel ponden zij naar de markt brachten. Het wegen gebeurde op enorme weegschalen, onder toeziend oog van de waagmeester. In 1679 werd een record gevestigd. Op één dag werd maar liefst 500.000 pond kaas gewogen. Het huidige Waagplein, vroeger Kaasmarkt geheten, moest al vanaf 1600 regelmatig vergroot worden voor de steeds drukker wordende handel. Daarvoor werden keer op keer huizen afgebroken totdat het huidige kaasmarkt- en horecaplein ontstond. De grachten (Voordam, Luttik Oudorp) langs het plein zijn er nu vooral voor de rondvaarten en pleziervaart, maar in vroeger dagen werden de kazen over deze wateren aangevoerd. Nu gebeurt dat per vrachtauto. Elke vrijdag in het seizoen (eerste vrijdag van april tot en met eerste vrijdag van september) om 07.00 uur. Om 10.00 uur komen de kaaskeurders. Zij boren met een holle boor een staafje uit enkele kazen, voelen en ruiken er aan en proeven er van om de kwaliteit vast te stellen. Door middel van handjeklap wordt de prijs bepaald en als de koop is bezegeld, brengen de kaasdragers de partij kaas met hun berries naar de Waag om gewogen te worden.

Ook voor kinderen is de kaasmarkt een belevenis 100

Proeflokaal De Boom, ooit brouwerij, nu biermuseum De leden van het kaasdragersgilde zijn ondergebracht in het rode, groene, gele en blauwe veem (oorspronkelijk: gebouw voor tijdelijke opslag). Bij welk veem een kaasdrager hoort, is te zien aan de kleur van de berrie en zijn strooien hoed en een wandelstok met zilveren handvat. De leider of vader is evenzo goed te onderscheiden, want hij draagt een oranje hoed en wordt door alle dragers paps genoemd. De dragers zelf hebben bijnamen. Zo is er ‘de Beul’, die bijhoudt welke drager te laat komt en dus een boete krijgt. Om 12.30 uur is het reveil. De toeristen trekken de stad in. Velen bezoeken nog even het Kaasmuseum, op de eerste en tweede etage van het Waaggebouw. Net als de markt zelf goed toegankelijk voor mensen met een lichamelijke beperking. Noord-Holland is een kaasprovincie bij uitstek, al vele eeuwen lang, en dat wordt in dit museum in al zijn facetten getoond met authentiek materiaal en in beeld. Aan de andere kant van de steeg, op de hoek van de Houttil, ligt café Jong Belegen. Eigendom van de kaasfabriek die de befaamde Beemsterkaas maakt. Die is natuurlijk te proeven in deze kroeg, bij een goed glas. Is de dorst (naar cultuur en historie, bedoelen we) nog niet gelest, dan is het niet meer dan logisch om het verblijf in Alkmaar voort te zetten bij het Biermuseum, gevestigd in het historische pand van bierbrouwerij De Boom, schuin tegenover het Waaggebouw (en met de ingang aan die eerder genoemde Houttil). Bier is al duizenden jaren de populairste alcoholhoudende drank in deze streken. In Alkmaar, waar vers drinkwater altijd een probleem was door de vervuilde grachten, was bier Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Het wegen van de kazen ‘dagelijkse kost’ voor jong en oud. Pas in de achttiende eeuw verandert dat, toen koffie en thee in de mode kwamen. In Alkmaar werden veel licht alcoholische, goedkope (en dus voor iedereen betaalbare) biersoorten gebrouwen. De bedrijven hadden mooie namen: ’t Visje, Het Rode Hert en de Drie Ruyten (later Het Lam). Het heldere water kwam uit Schoorl en werd met waterschuiten naar Alkmaar gebracht. Tot 1988 had Alkmaar zijn eigen brouwerij. Hoe de afgelopen eeuwen het brouwproces is gegaan, is te zien in het biermuseum. Helemaal beneden zit het gezellige proeflokaal De Boom, met tientallen biertjes op tap en fles. Niet te versmaden is het in 2011 geïntroduceerde Hollands Goud. Na 23 jaar weer een eigen Alkmaars bier van brouwerij Florindia. Drie soorten maar liefst: pils, tripel en zwaar blond. De recepten voor de bieren zijn een samenstelling van verschillende recepten uit vroegere Alkmaarse brouwerijen.  101

en universiteit voor Alkmaar. Een uitzendbureau dat Alkmaarse uitkeringsgerechtigden aan opleiding, begeleiding en werk helpt. Praat een uurtje met Gijs Schot, voorzitter van Ondernemend Alkmaar, en een ding is zonneklaar: Hier zit de ‘doe-tank’ van de regio.

Gijs Schot neemt Ondernemend Alkmaar bij de hand Rotterdammers mogen er dan bekend om staan, “niet lullen, maar poetsen”; Gijs Schot lijkt het bijkans uitgevonden te hebben. Misschien zijn het zijn wortels, die liggen in een sector waar je je mannetje moet staan. Grootvader Gijsbert Schot begon in 1931 een transportbedrijf in Oudorp (nu gemeente Alkmaar). In 80 jaar is dit bedrijf uitgegroeid tot de Schot Groep, met daaronder vijf werkmaatschappijen die zich bezighouden met koeltransport, verticaal transport, milieu, infra, sloop en beveiliging. Het hoofdkantoor zit op het Alkmaarse bedrijventerrein Boekelermeer en doet in aan- en verkoop en verhuur van onroerend goed, facilitaire ondersteuning en administratieve controle. In 2009 won de Schot Groep de Regio Alkmaar Promotie Award (De Waaghals). In 2006 is Gijs Schot aangetreden als onafhankelijk voorzitter van Ondernemend Alkmaar, een federatie van de plaatselijke ondernemingsverenigingen, die optreedt als strategisch partner van de lokale overheid. “Voordat deze ‘lobbyclub’ bestond, werden ondernemers regelmatig overvallen door regels, voorschriften en niet meer terug te draaien besluiten van de gemeente. Door op zoveel mogelijk niveaus samenwerking te zoeken tussen gemeentebestuur, ambtenaren en bedrijfsleven en door tijdige en zo uitgebreid mogelijke informatieverstrekking over en weer voorkomen we dat er onnodige wrijvingen ontstaan.” In het vijfde jaar van zijn voorzitterschap ziet Schot resultaten van de inspanningen van Ondernemend Alkmaar. “We hebben nu Park en Central Management Alkmaar (PCMA), een besloten vennootschap die bijvoorbeeld zorgt voor de beveiliging van bedrijventerreinen en de sfeerverlichting in 102

Volgens Gijs Schot is Alkmaar nog niet uit-ontwikkeld de Alkmaarse binnenstad. Alleen door grootschalig te opereren is een abonnement op een meldkamer nog te betalen. Om de kosten te drukken zullen we nadrukkelijk samenwerking zoeken met ondernemers uit de regio.” Na uitgebreide en niet even makkelijke onderhandelingen met de gemeente en reïntegratiebedrijf WNK heeft Schot cs de geboorte bekend kunnen maken van Inzet BV. “Dat uitzendbureau moet binnen vijf jaar de helft van alle uitkeringsgerechtigden in Alkmaar aan het werk hebben. De deelnemende bedrijven, die al ervaring hebben met reïntegratie van mensen met een wajong-, ww- of bijstandsuitkering, staan garant voor hun opleiding en begeleiding naar een (vast) contract.” “Ondernemend Alkmaar vindt het een rol bij uitstek voor het bedrijfsleven dat a) juist deze mensen weer aan het werk komen en b) zij bijdragen aan het tegengaan van de effecten van de vergrijzing. Als het economische tij weer keert, hebben we iedereen in dit land nodig om het werk aan te kunnen.” Alles is mogelijk tot het tegendeel is bewezen, aldus Schot. Van kansloze missies wil hij niet horen. Uit zijn koker kwam recentelijk het idee om Alkmaar zijn eigen universiteit te ge-

Investeren in de aantrekkelijkheid van de stad

ven. Binnen tien jaar moet University College of Alkmaar er staan. “We hebben alles in huis. Kennis, omstandigheden, geld, ambitie. De ondernemers zijn de motor van de economie, en dus ook van de universiteit.” De campus zou kunnen komen in Westerlicht en andere gebouwen van Medisch Centrum Alkmaar (MCA), dat op niet al te lange termijn naar Heerhugowaard verkast. Voorwaar een plek waar studenten graag zouden willen verblijven, dicht bij de stad en park De Hout in de voortuin. Voorwaarde is dat de regio de krachten moet bundelen. “De kansen liggen voor het oprapen. Schermer en Graft-De Rijp zijn te kleinschalig, zoeken aansluiting bij grotere gemeenten als Alkmaar die weer aan de grenzen van hun groei zitten. We moeten voor eens en voor altijd af van het idee dat we het in ons eentje (als stad of dorp) redden. Als we samenwerken, in wat ik dan noem de stadsregio Alkmaar, kunnen we zoveel meer.” 

Universiteit in de voormalige bijgebouwen van het MCA Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

103

Techniek staat voor niets

104

et leek altijd of de gevaarlijk uitziende bulldog in de tekenfilms van Tom en Jerry lag te slapen in zijn karakteristieke houten hondenhok. De waarheid is dat hij te allen tijde alert was. Je bent waakhond of je bent het niet. De naam van die hond? Spike. Een prachtige naam voor ’s lands grootste onderneming op het gebied van cameratoezicht en andere technische toepassingen waarmee service verleend kan worden. Het werd echter ‘Spyke’ vanwege het aanwezige spionage-gehalte…

bijbehorende techniek met sprongen vooruitgegaan. “Camera’s zijn er niet alleen maar om boeven te registreren. Ze kunnen bijvoorbeeld ook helpen bij het herkennen van personeel, dat daardoor automatisch toegang krijgt tot een bedrijf of ze signaleren dat straatverlichting defect is. Dankzij de techniek, die wij tot in detail beheersen, zijn de mogelijkheden ongekend groot. We kunnen de software zodanig instellen, dat er een signaal gaat wanneer iemand langer dan gebruikelijk op een parkeerplaats aanwezig is. Vanuit de centrale kunnen we desbetreffende persoon vervolgens aanspreken. Als blijkt dat het iemand is die zijn auto niet terug kan vinden, bieden we hulp. Is het iemand die kwaad in de zin heeft, dan is hij ervan op de hoogte dat hij gespot wordt…”

Wat, met dank aan George Orwell’s ‘1984’, jarenlang een soort van schrikbeeld is geweest, is inmiddels maatschappelijk geaccepteerd. Camera’s die de boel in de gaten houden zorgen namelijk voor veiligheid en een stukje gemak. Volgens René den Dekker, directeur van Spyke Security, is het serviceniveau van Nederland dankzij camera’s en de

De techniek staat dus voor niets bij Spyke Security. Met meer dan 1.000 camera’s, verspreid over het land, is de firma gecertificeerd voor plaatsing en toezicht houden in de openbare ruimte. Naast camerabeveiliging begeeft Spyke zich ook op het gebied van de zorg. Technische hulpmiddelen voor bloeddrukmeting, medicijngebruik of het toegang geven voor maaltijdbezorgers. “Feitelijk kunnen we alles. Als er sprake is van elektra en een uitgaand signaal, kunnen we daar elke gewenste toepassing aan koppelen,” aldus Den Dekker. 

Track The Talent werkt. “Het doel is om de jongere tijdig weer gemotiveerd te krijgen zijn of haar school met een diploma af te ronden. In 2010, het eerste jaar dat we het in de Regio Alkmaar deden, werd dit doel meteen gehaald. De schooluitval bij het Horizon College ging terug van 50 naar twaalf procent.”

Track The Talent 40 bedrijven uit de regio doen inmiddels mee.Van autodealers tot ABN Amro, van Noordhollands Dagblad tot Taqa. Per training doen twaalf tot vijftien talenten mee. Ze worden voorgedragen en ondersteund door hun school. Elke training, die een schooljaar duurt, kent tien tot twaalf workshops, zoals ‘Omgaan met geld’, ‘Voorbereiding op solliciteren’ en ‘Samenwerking’. Aan het einde is er een certificaat.

aar ben jij goed in? Vraag het, als volwassene, aan een puber en hij zal je aankijken alsof je van een andere planeet komt. Toch zijn deze vraag én het antwoord zeer belangrijk voor de maatschappelijke ontwikkeling van jongeren. Project Track The Talent bewijst dat. Elk schooljaar weer vallen veel leerlingen van voorbereidend en middelbaar beroepsonderwijs (vmbo en mbo) buiten de boot. De lessen boeien ze niet, gamen en chillen met matties is veel leuker. Ze blijken de verkeerde opleiding te hebben gekozen, weten evenmin wat ze wel willen. Of kunnen. “Ómdat ze dat nooit is gevraagd”, zegt Renee Rademacher uit Alkmaar, vrouw achter, onder meer, Stichting Jongeren Activering (JA) en Track The Talent. ‘’Veel kinderen krijgen van ouders en leerkrachten vaak alleen maar te horen dat ze iets niet kunnen, dat ze nog heel veel moeten leren voordat ze dit of dat mogen. Dat stimuleert niet, om het voorzichtig te uit te drukken. Wil je ’onze toekomst’ uit standje supergemakkelijk krijgen, moet je jongeren hun kwaliteiten en competenties laten ontdekken. Denk aan strategisch inzicht, initiatiefrijk zijn, doorzettingsvermogen. ” Dat doet Track The Talent, zoek het talent (van de jongere). Dat project slaat een brug tussen jongeren tussen 16 en 25 jaar, die hun opleiding voortijdig dreigen te beëindigen, en het bedrijfsleven. “We vragen jongeren dus waar ze goed in zijn, wat ze het beste kunnen. Uit het bedrijfsleven komen ervaren ICT-specialisten, succesvolle ondernemers die de talenten begeleiden bij hun (verdere) ontwikkeling. Zodat ze over een paar jaar in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien in een baan die bij hen past.” Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

105

p bedrijventerrein Boekelermeer Zuid in Alkmaar staat sinds 2010 het fraaie pand van Theo van Velzen Grondboortechniek en Bronbemaling. De nieuwe vestiging is een gevolg van de forse groei van de onderneming. Die groei is enerzijds ontstaan door het vele werk, anderzijds door de overname van twee branchegenoten. In 2008 werd Hoebe Bronbemaling uit Heiloo overgenomen, een jaar later Beers Bronbemaling uit Haarlem.

Theo van Velzen zorgt voor droge voeten Maar wat is grondboortechniek en bronbemaling nu eigenlijk? “Wanneer er ergens iets gebouwd wordt, komt men in Nederland al snel bij het grondwater uit” vertelt Theo van Velzen. “Wij kunnen tijdelijk die grondwaterstand verlagen, zodat er bijvoorbeeld een fundering aangebracht kan worden. Als wij dat niet zouden doen, dan stroomt de bouwput vol met water. Bemaling zorgt dan voor een tijdelijke verlaging van de grondwaterstand, totdat de funderingen en ingegraven constructies zijn aangebracht. Natuurlijk moet je weten hoe het werkt en heb je de juiste apparatuur nodig, maar je dient ook rekening houden met de structuren van de bodem. Die zijn overal in Nederland anders. We doen veel verschillende projecten en dat maakt het werk ook zo leuk. Wij zijn bijvoorbeeld nauw betrokken bij de aanleg van de Noord-Zuid lijn en de tweede Coentunnel. Alles wat men daarvoor moest graven zat in het grondwater, dus wij moesten eerst aan het werk. Maar ook voor het bedrijventerrein Boekelermeer Zuid hebben wij alle bemalingen gedaan. Dat is het enige nadeel van ons werk, je ziet er nooit iets van terug. Alles wat we doen zit onder de grond.” Theo van Velzen werkt met een relatief nieuwe en revolutionaire techniek in bemaling; de zogenaamde DSI® Retourbemaling. “Nu wordt het wat technisch”, lacht Theo, “maar je moet altijd op zoek naar een punt in de grond om het water doorheen te persen. Een infiltratiepunt noemen wij dat. Dan kom je bij een plek waar je tijdens de bemaling het water kan terugpompen. Die infiltratiepunten zijn lastig te vinden en worden soms ook gemist. Daardoor kan de opnamecapaciteit van een 106

traditionele retourbron nogal verschillen. Met de DSI® Retourbemaling kan het juiste infiltratiepunt worden bepaald en hoeft er op korte afstand van de bouwput minder water te worden onttrokken en dat is in veel opzichten een groot voordeel. Er worden tegenwoordig strenge eisen gesteld aan het onttrekken en lozen van grondwater. Bij grote hoeveelheden onttrokken grondwater moet belasting betaald worden, boven op de reguliere heffingen van het waterschap en de provincie. Dus hoe minder, des te beter.” Opdrachtgevers kunnen rekenen op een maximale inzet van de mensen en het materieel van Theo van Velzen. Ook in noodgevallen laat het bedrijf haar klanten niet in de kou staan. Klantgericht denken en doen is de rode draad binnen de bedrijfsvoering. Met een groot en divers wagenpark in eigen beheer kan Theo van Velzen iedere klus aan. Alle voertuigen zijn uitgerust met een watertank met een capaciteit van 5.000 liter ten behoeve van het spuiten van de bemaling en een autolaadkraan. Ook een dieplader behoort tot het wagenpark. Daarnaast beschikt Theo van Velzen over een eigen werkplaats voor revisiewerk en onderhoud van al het materieel. “Goed onderhoud is belangrijk”, besluit Theo. “Ook al proberen Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

wij ons werk zo optimaal mogelijk uit te voeren, er kan altijd iets stuk gaan. Wanneer er aan een pomp een storing optreedt, kan een bouwput binnen korte tijd weer vollopen met water. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Daarom hebben we ook een eigen storingsdienst; 24 uur per dag en 7 dagen per week staat deze ploeg klaar om in te springen bij storingen of calamiteiten.” Theo van Velzen beschikt dan ook over een grote diversiteit aan pompen. Deze pompen kunnen worden gehuurd voor diverse toepassingen , bijvoorbeeld om een sloot of greppel leeg te pompen, bij wateroverlast of voor wateroverslag. Natuurlijk kan er direct een pomp worden geplaatst bij wateroverlast, bijvoorbeeld als gevolg van overvloedige regenval, zoals bijvoorbeeld de wateroverlast op het pompplein in Egmond aan Zee.  107

ie door Noord-Holland rijdt, moet zijn best doen om geen bedrijf van de Martin Schilder Groep tegen te komen. Je vindt ze op 11 verschillende locaties, van Den Helder tot en met Heemstede. Martin Schilder is dealer van Volkswagen, Volkswagen Bedrijfswagens, Audi, SEAT en Škoda. Je kunt er ook terecht voor huur, lease, financiering, verzekeringen, schadeherstel, bedrijfswageninrichting en tanken. Wat in 1935 is gestart als eenmanszaak in Limmen, is in 75 jaar uitgebreid tot een omvangrijk familiebedrijf met ruim 600 medewerkers.

Martin Schilder: trots familiebedrijf De klant centraal en totaalservice bieden, dat is de kracht van de Martin Schilder Groep. Dat is niet alleen nu zo, dat is altijd zo geweest. Martin Schilder Naar goed gebruik is het de bedoeling dat Martin, net als zijn vader, boer wordt. Maar Martin denkt daar anders over. Liever sleutelt hij aan kapotte machines en oude fietsen. Zijn ouders geven hem de kans om van zijn hobby zijn beroep te maken en sturen hem naar de Ambachtsschool in Alkmaar. Daarbij wordt wel een voorwaarde gesteld: dat Martin ’s morgens en ’s avonds blijft helpen op de boerderij. Zo fietst Martin steevast aan het eind van de dag terug naar Spierdijk.

Het is begin 1935 als Martin de deuren van zijn winkeltje opent in voormalig café Zomervreugd aan de Rijksstraatweg 115 in Limmen. In september van dat jaar trouwt hij met Gré Jansen en samen betrekken ze de woning die bij de winkel hoort. Gré verricht handen spandiensten en Martin is in de weer met reparaties aan auto’s en vrachtauto’s. Er rijden in die tijd slechts een handjevol voertuigen rond, dus Martin lapt ook oude fietsen op en handelt in huishoudelijke artikelen. Alles om het hoofd boven water te houden. In 1937 sluit hij een contract af met DKW (in 1973 wordt dit Audi) en wordt dealer. Martin gaat zich specialiseren en zorgt ervoor dat alle disciplines van het autovak aanwezig zijn. Er komt een pompstation, een smeerstraat, service en onderhoud. Hij haalt mensen op die met pech zijn gestrand, hij voert taxiritjes uit, richt een touringcarbedrijf op en verhuurt auto’s, bussen en motorfietsen. Dat Martin vanaf de jaren 30 een bloeiend bedrijf van de grond weet te tillen, karakteriseert hem als koopman en handelaar. De economie zit in een dip na de beurskrach van 1929 en na de oorlog is het ook niet makkelijk. Martin is niet zozeer visionair, als wel behept met een feilloos instinct voor handel. Hij voelt aan of iets verkoopbaar is en of hij de zakelijke contacten kan vertrouwen en staat altijd klaar voor zijn klanten.

108

Trots op het familiebedrijf Zijn vijf zoons en zijn schoonzoon gaan allemaal bij Martin werken, ieder heeft een eigen aandachtsgebied. Voor de derde generatie is het niet meer ‘automatisch’ dat ze bij de Martin Schilder Groep gaan werken. Maar alle kinderen en kleinkinderen zijn verbonden aan het familiebedrijf. Zij vormen samen de aandeelhoudersvergadering en sturen vanaf de zijlijn mee. Ondanks een veranderende rol en betrokkenheid van de familieleden, blijft de Martin Schilder Groep een speciaal gevoel oproepen bij hen allemaal. “Zo’n groot bedrijf dat de naam van je vader en opa draagt, daar zijn we trots op. Het is uniek, dat de geschiedenis van onze familie zo onlosmakelijk is verbonden aan het bedrijf”. Toekomst “Op klanten gericht zijn is en blijft de kern van ons bestaan” vertelt Marco Schilder, sinds 1999 algemeen directeur van de Martin Schilder Groep. “Van mijn opa én van mijn vader heb ik geleerd, dat je altijd moet blijven nadenken over hoe je klanten nog beter kunt bedienen. ‘beter dan verwacht’ noemen we dat. Dus zijn we altijd bezig met de kwaliteit van ons werk en het ontwikkelen van nieuwe diensten en oplossingen. Dat doen we niet alleen binnen de familie, maar inmiddels met een groep van ruim 600 enthousiaste medewerkers. We zijn een succesvol, ambitieus en dynamisch bedrijf waar gepassioneerde mensen werken. Opa zou daar maar wat trots op zijn!”  Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

109

at is een gezonde bank? Stel deze vraag aan een econoom of bankier, en je krijgt in negen van de tien gevallen een technisch antwoord. Met woorden als solvabiliteit, balanspositie en stresstest.

Een bank die eerst aan mensen denkt, en dan pas aan geld. “Dat is begrijpelijk”, stelt Marco Janmaat, manager Marketing & Communicatie van Rabobank Alkmaar en Omstreken. “Sinds een paar jaar geleden een aantal grote banken financieel minder solide bleek dan iedereen dacht, wordt het hele bankwezen nauwlettend in de gaten gehouden. Niemand zit te wachten op een herhaling van de kredietcrisis. Rabobank Alkmaar en Omstreken voldoet ruimschoots aan al die technische criteria. Sterker: de Rabobank krijgt van alle ratinginstituten de voor banken hoogst mogelijke waardering. Maar tegelijkertijd vinden we dat maar één kant van het verhaal. Sinds ons ontstaan als coöperatie is alles wat we doen gebaseerd op de overtuiging dat een bank er niet is voor zichzelf, maar voor de samenleving. En hoewel geld een ontzettend belangrijk onderdeel van de samenleving is, is het niet het hart ervan. Dat zijn mensen. Dus als wij ons afvragen wat gezond bankieren is, denken we eerst aan wat voor mensen belangrijk is. Echt contact bijvoorbeeld, in plaats van een anoniem callcenter. Een pinautomaat waar je op de fiets naartoe kunt, ook als je in een klein dorp woont. Sponsoring, juist als je nog niet wereldberoemd bent. Bedrijfsadviseurs die begrijpen wat een ondernemer drijft. En ruimte voor dingen die niet meteen in geld zijn uit te drukken, zoals landschap en cultuur. Banken zijn te belangrijk om alleen maar aan geld te denken. Banken moeten een visie hebben op de samenleving. Rabobank Alkmaar en Omstreken heeft dat. Dat maakt ons meer dan alleen financieel zeer solide. Het maakt ons gezond.”  110

Begin 2012 is het nieuwe hoofdkantoor van Rabobank Alkmaar en Omstreken geopend. Het markante gebouw is op alle fronten duurzaam gebouwd en is één van de meest duurzame en energiezuinige kantoorgebouwen van Nederland.

Net als Den Haag, Utrecht, Amsterdam en Eindhoven heeft ook Alkmaar een EerlijkWinkelenroute. Dat zijn 23 winkels en etablissementen, zoals een duurzame bloemist, de Wereldwinkel en een groentewinkel met biologische

Winkelontdekkingstocht streekproducten.’Verbeter de wereld, ga winkelen!’, is de slogan van deze campagne waarin het draait om biologisch en fairtrade. De Noorderarcade, aan de overzijde van het Noordhollands Kanaal, is de ideale toegangspoort tot Alkmaars tweede grote troef. Op Overstad, dat deze en komende jaren wordt ontwikkeld met zowel woningen als winkels, staan fameuze meubelzaken die uit het hele land kopers trekken. In dit gebied zijn eveneens de bekende grote discounters (food en non-food) gevestigd. Parkeerruimte in overvloed. 

De Langestraat, tijdens een drukke vrijdagmiddag

inkelen in Alkmaar is een ontdekkingstocht door leuke straatjes. Sommigen hebben vreemde namen zoals Ritsevoort, Mient, Fnidsen en Payglop, en allemaal herbergen ze aparte zaken. Natuurlijk zijn de grote ketens vertegenwoordigd in Alkmaar. Ze zijn te vinden langs de grote straten: (de voor het verkeer afgesloten) Langestraat en de (voor bussen, auto’s en fietsen -deels- toegankelijke) Laat. De straatjes, stegen en pleintjes die beide met elkaar en met een uitgebreide reeks parkeerplekken, bus- en taxistandplaatsen en de vele horecagelegenheden verbinden, zijn echter uniek en geven de tweede winkelstad van het land net dat beetje extra. Zo is daar het Ritsevoort, met enkele exclusieve modezaken. Gezien vanaf de Grote Kerk is de eerste verbinding tussen Laat en Langestraat de Schoutenstraat, eveneens voor kleding die niet overal te krijgen is. Meubels, kleding, schoenen, cd’s en spullen voor uw interieur kleuren steegjes als Houttil Achterstraat, Magdalenenstraat, Payglop en Boterstraat. Aan het einde van de Langestraat, dus met de Grote Kerk ‘in de rug’, ligt de Mient. Kleding, lifestyle, sieraden: u zegt het maar. Over de historische brug naar het Fnidsen, waar modebewuste dames en heren zichzelf en hun (klein-)kinderen dan wel hun huis in het nieuw kunnen steken. Het hoekje om naar de Hekelstraat voor snuisterijen, antiek en curiosa, of leuke presentjes gemaakt in verre buitenlanden. In de Koningsstraat biedt de dagmarkt een verscheidenheid aan winkeltjes en eet- en dranktentjes onder één dak. De Fnidsen is een smalle, gezellige winkelstraat Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

111

De regionale betrokkenheid van Segesta Groep

De in Alkmaar gevestigde Segesta Groep heeft een sterke regionale betrokkenheid. Dit toont zich onder meer in diverse fraai gerenoveerde panden in de Langestraat, Mient en Laat en de herontwikkeling aan de Jan de Heemstraat in Alkmaar. De handtekening van Segesta staat in Heerhugowaard onder de Habitage I, II en III aan de Woonstrip, de renovatie en verdubbeling van winkelcentrum Middenwaard én het horecaplein Coolplein. Daarmee maakt de ontwikkelaar/belegger het Waardse stadshart compleet. Segesta Groep is lokaal verankerd, maar heeft zijn werkterrein in Midden- en West-Nederland. De kracht van Segesta ligt in de combinatie van ontwikkelen en beleggen. Algemeen directeur Alex Huges: “Wij ontwikkelen grotendeels voor de eigen beleggingsportefeuille. Dat betekent dat wij investeren voor de lange termijn, waarbij onze betrokkenheid groot en blijvend is en we een hoog kwaliteitsniveau nastreven. Wij gaan voor duurzame projecten met toekomstwaarde, die een meerwaarde voor de omgeving opleveren.” 112

“Onze grootste ontwikkeling tot nu toe is winkelcentrum Middenwaard”, stelt Huges. “Een spraakmakend en nationaal bekend project, waar we deels eigenaar van zijn. Het winkelcentrum is tweemaal zo groot geworden, er zijn horeca- en leisurefuncties toegevoegd. De ontwikkeling is succesvol. Het aantal bezoekers stijgt snel.” Met het Coolplein is het Waardse stadshart compleet. Huges: “De ontwikkeling van het horecaplein is een vak apart en betekent een verbreding van onze activiteiten. Je moet de mensen tegenwoordig méér bieden dan alleen winkelen.” Segesta is gespecialiseerd in monumentaal vastgoed. De Mient 23 is één van de bekendste rijksmonumenten van Alkmaar dat bij elke rondvaarttocht door de gids wordt genoemd. Het beeldbepalende vroegere gebouw van de Kamer van Koophandel aan de Wilhelminalaan is door Segesta in passende stijl gerenoveerd. Huges: “We hebben een aantal rijksmonumenten in eigendom en herontwikkeld. Het is voor ons een uitdaging om de complexe herontwikkeling van karakteristiek erfgoed op te pakken en tot een succes te maken. Ons doel is een gebouw volledig te benutten, waarde toe te voegen en het gebouw een nieuwe functie te geven die aansluit op de marktvraag.” Segesta is sterk op het gebied van wonen, werken en winkelen. “Diversificatie naar branches heeft een positief effect op onze risicospreiding”, besluit Huges. 

andbouwdag en lappendag.Twee begrippen voor een en dezelfde Alkmaarse traditie, die telkens plaatsheeft op de derde woensdag van september. Een combinatie van vee- en textielmarkt, waar ‘stad en platteland elkaar ontmoeten’.

Landbouw- en lappendag ineen Minstens sinds het begin van de veertiende eeuw kent Alkmaar jaarmarkten. Die onderscheidden zich van de dagen weekmarkten door de ‘gelijkschakeling’ van de kooplieden uit andere delen van het land en zelfs het buitenland. Hadden anders de stadse marktlui de betere standplaatsen en lagere marktgelden, op jaarmarkten moesten ze de buitenstaanders naast zich dulden.

De Landbouwdag, waar jong en oud kan genieten van de levende have

Op de jaarmarkten werd alles verhandeld, maar met name goederen die van ver kwamen (specerijen, onbekende textielsoorten) en waarmee de bevolking anders niet in aanraking kwam. Reizen was iets wat je niet deed, tot in de zeventiende eeuw de wegen stukje bij beetje beter werden. Ook de komst van winkels luidde het einde van de jaarmarkt in zijn oorspronkelijke betekenis in; het werd meer en meer kermis. De enige jaarmarkten die altijd zijn blijven bestaan, zijn de beestenmarkten. Oftewel de Landbouwdag in Alkmaar. Met daaraan onlosmakelijk verbonden Lappendag. De binnenstad van Alkmaar, met centraal daarin het Waagplein (de dieren) en de Laat (het textiel), ruikt dan als de polder en ziet er van boven uit als een mierenhoop. Boeren, burgers en buitenlui, van zes tot zesenzestig jaar en jonger, en ouder - vergapen zich aan de paarden, pony’s, geiten en schapen. Aan de kippen, cavia’s, duiven en konijnen. De keuringen van de dieren beginnen om 9 uur. Meer dan 200 kramen met streekeigen producten en met veel, heel veel naaistoffen eisen de aandacht op. 

Op de Lappenmarkt kan je nog terecht voor een koopje Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

113

et Juffertje, De Dikke Guurt, De Schelvisch. Zo poëtisch als ze heetten, zo onontbeerlijk waren ze honderden jaren geleden voor de nijverheid van de groeiende stad Alkmaar: molens. De houtzaagmolen is zelfs een Alkmaarse uitvinding geweest. Twaalf molens zijn er nog over. Ze herinneren aan vervlogen tijden.

De houtzaagmolen is een Alkmaarse uitvinding

huisde later naar Zaandam, waar in de loop van de zeventiende eeuw tientallen zaagmolens werden neergezet. In 1586 verleende het stadsbestuur toestemming voor de bouw van een papiermolen met woonhuis aan het Zeglis. In 1604 volgde een tweede, aan de noordkant van de stad: De Dikke Guurt. De huidige Papiermolenstraat herinnert nog aan dit bedrijf. In de voor de stad belangrijke gort- en grutnering werden verschillende molens voor het pellen van de gerst gebruikt. Overigens gingen niet alle molens op windkracht. Bijvoorbeeld in de mosterdmakerij maakte men ook gebruik van paardenkracht. In de Mosterdsteeg liep in De Schelvisch een edele viervoeter de hele dag zijn rondjes.

De door velen verfoeide windturbines rijzen tegenwoordig overal op in het landschap. Nu zijn er zelfs vergevorderde plannen voor ‘turbine-eilanden’ in zee, voor de Noord-Hollandse kust. Maar al in de middeleeuwen was windkracht een goede en vooral goedkope energiebron voor sommige bedrijfstakken . Alkmaar speelde in de vijftiende en zestiende eeuw een interessante rol in de ontwikkeling van de poldertechniek. In 1407/1408, bijvoorbeeld, verrees bij de stad de vroegst bekende windwatermolen van Holland. Rond 1530 beschikte de streek over grote achtkantige watermolens met de wieken in een draaibare kap, zoals we die nog steeds aantreffen. In 1553 werd met een molen het zuidelijk van de stad gelegen Achtermeer drooggelegd. De eerste droogmakerij was een feit; de strijd tegen het water kon nu echt beginnen. Het Daalmeer, Zwijnsmeertje, Heilooërmeer en Boekelermeer volgden. Het zal niemand verwonderen dat in Alkmaar wijken en straten (en in het geval van de Boekelermeer zelfs een compleet bedrijventerrein langs de A9) zijn vernoemd. Nog voor het beleg van de Spanjaarden in 1573 waren er enkele runmolens (ook wel schorsmolens genoemd) in Alkmaar. Daar werd eiken- of eekschors in gemalen, een onontbeerlijke hulpstof voor de leerlooierijen. Van de gemalen schors werd run gemaakt door er water aan toe te voegen. Dit bevatte looizuur. Aan het einde van de zestiende eeuw kreeg Cornelis Cornelisz.Van Uitgeest octrooi op een echt Alkmaarse uitvinding: de houtzaagmolen. Op een erf noordelijk van het Zeglis (waar nu de nieuwe stadswijk Schelphoek is verrezen, aan het Noordhollands Kanaal) ging de zagerij van start in molen Het Juffertje. Die ver114

De Molen van Piet De industrialisatie in de tweede helft van de negentiende eeuw ging, zij het in slakkentempo, niet aan de Alkmaarse deuren voorbij. Nieuwe energiebronnen, stoom, gas en elektriciteit, deden hun intrede. De vooruitgang mag echter nog zo groot zijn geweest, ook nu, in de 21e eeuw, bepalen twaalf molens nog steeds mede het stadsbeeld van Alkmaar. Zonder de andere te kort te doen, is die op het Clarissenbolwerk, bij de entree van wat nu de binnenstad is, de bekendste. De in 1769 gebouwde, ronde stenen stellingmolen voor het malen van

graan (die een zeventiende-eeuwse houten exemplaar verving) heet officieel De Groot, maar iedereen kent hem als de Molen van Piet, verwijzend naar de familie Piet, die hem al generaties lang beheert. In de negentiende eeuw zijn, met uitzondering van deze molen, alle molens op de stadswallen afgebroken. We hebben geen ruimte om alle molens te bespreken. Maar de mooiste halen we er voor u uit. Zoals De Viaan, aan Havinghastraat (richting Bergen): een achtkante binnenkruier uit 1579, die met een elektrisch gemaal samen de Bergermeerpolder drooghoudt. Aan de Helderseweg staat de Sluismolen, een achtkanter uit 1575 (na brand weer opgebouwd in 2002), die ooit de Sluispolder bemaalde. Schuin aan de overkant van het kanaal, bij Koedijk, is in 2009

‘t Rode Hert, verloor in 2011 haar wieken tijdens een storm westelijke, Molen A, werd tijdens WO II vernietigd. Dat er nog steeds vier staan te pronken, is mede te danken aan de volhardendheid van vele betrokkenen, waaronder de molenstichting Alkmaar. De enig maalvaardige molen, Molen C, is in de afgelopen decennia drie keer afgebrand… en weer opgebouwd. 

De Zes Wielen, de strijkmolens van Oudorp De Gouden Engel verrezen. Deze korenmolen draait regelmatig en heeft een museale functie. ‘t Roode Hert aan de Frieseweg (net buiten het centrum, richting Sint-Pancras) uit 1748 maalt nog steeds graan tot meel, voor pannenkoeken. Verkrijgbaar in de winkel onderin de molen. 200 meter verder staan ‘de molens van de Zes Wielen’. Deze strijkmolens van Oudorp zijn gebouwd tussen 1627 en 1630 en genaamd A tot en met F. Er stonden er ooit zes, maar eind zeventiende eeuw is de meest oostelijke Molen F afgebrand. De meest De winkel onder ‘t Rode Hert Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

115

ent u dat verhaal van die man die een dagje Alkmaar doet, om oude pandjes te bekijken? Hij werd na drie weken met verwilderde ogen aangetroffen op het station, mompelend: “399, 399, 399…” Het is echt waar: de Kaasstad heeft 399 rijksmonumenten. Er is dus veel meer dan het Huis met de Kogel, de Waag, de Accijnstoren en het stadhuis, al moet je die hebben gezien om mee te kunnen praten. Ook op deze en de volgende vijf pagina’s gaat het niet lukken om ze allemaal te beschrijven. Niet getreurd: de kerken, hofjes en molens die ook vallen onder de 399 inschrijvingen in het rijksmonumentenregister (zoals dat officieel heet) hebben hun eigen hoofdstuk elders in dit boek. Wie ze toch allemaal wil leren kennen, moet of een heel lange vakantie opnemen, of regelmatig terugkeren om deze indrukwekkende lijst met cultureel erfgoed af te werken.

399 monumenten, die doe je niet in een dagje Wij beginnen natuurlijk met de Waag (zie ook hoofdstuk Alkmaar Kaas!(Maar ook bier) ), imposant en betrouwbaar bewaker van de kaasmarkt en het uitgaanspubliek op het Waagplein. Aan het einde van de dertiende eeuw gebouwd voor de opvang van arme reizigers en de verzorging van de zieken, die voorheen onderdak vonden bij de Egmondse abdij. Het Heilige Geest Gasthuis deed een kleine drie eeuwen als zodanig dienst, tot het tussen 1582 en 1584 werd verbouwd tot waaggebouw. Daar moesten de verkochte kazen worden gewogen om te kunnen bepalen hoeveel belasting er op de kaas aan de stad moest worden betaald. Daarvoor werden de grote weegschalen gebruikt, die er nog steeds staan. De waagmeester zag toe op het precieze weegwerk en het noteren van de gewichten. Gesjoemel was een doodzonde en moest voorkomen worden, zoals een spreuk van Salomo in de hal van de Waag ook zegt: ‘ Een Valsche Waghe is den Heere eenen grouwel, daer en teghen een vol ghewicht is syn welbehagen’. Op weg naar de Accijnstoren nemen we de tijd voor de oogverblindend mooie en mooi gerestaureerde monumen116

De voormalige Cadettenschool, rijk versierd met ornamenten ten. Direct om de hoek de Waag bijvoorbeeld, op het adres Mient 2, een zestiende-eeuws werk-woonhuis met trapgevel bekroond door toppilaster (het verticale uitsteeksel dat de gevel bekroont). De zijgevel aan het Waagplein heeft een halfrond uitgemetselde traptoren met ronde lichten. Ingericht als winkel, een bezoekje meer dan waard. Over het water heen, op Mient 33, een uit 1672 stammend woonhuis. Daarnaast, op 31, ‘De kroon’, net als de buren tegenwoordig op de begane grond winkel, maar in de zeventiende eeuw gebouwd als woonhuis. Fraaie details in de trapgevel: keizerskroon, de wapens van Alkmaar en Hoorn en twee gebeeldhouwde maskers, leeuwenmaskers en engelenkopjes. Links en rechts van beide monumenten nog meer heerlijks, maar we moeten verder.

De Waag is vanaf veel plaatsen in de stad te bewonderen

Want er is zoveel te genieten, op een paar meter afstand. Het Verdronkenoord heet het hier, net als ondermeer de parallel lopende Oudegracht en Luttik Oudorp, behorend tot de negen grachten die als rijksmonument zijn aangeduid. Voordat de wandelaar zich kan verlustigen aan de vele historische (woon-)panden, is hij al geconfronteerd met de Visbanken. Alkmaar had al in de zestiende eeuw zoâ&#x20AC;&#x2122;n galerij , waaronder de visverkopers, beschut tegen wind en regen, hun waar konden uitstallen. In de loop der eeuwen is er het een en ander verbouwd en gemoderniseerd. De houten kolommen onder de banken maakten plaats voor stenen zuilen. Het dak rust op negentiende-eeuwse gietijzeren kolommen.

De Accijnstoren kijkt al vier eeuwen lang over het water uit Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

117

Op de uit de zestiende eeuw stammende Visbanken kon de handelswaar worden uitgestald. Op het dak staan een visser en een vissersvrouw (inzetjes). De ruim 60 monumentale panden aan het Verdronkenoord stammen voor het merendeel uit de achttiende en negentiende eeuw. Drie, die van vroeger datum zijn, belichten we hier. Nummer 50 is een zeventiende-eeuws trapgeveltje. Een pand met een tot tuitgevel verminkte topgevel uit diezelfde eeuw treffen we aan op nummer 65. Nummer 101 is een uit 1677 stammende trapgevel. De cartouches met de datering zagen we eerder terug op Mient 33. Het Noordhollands Kanaal flonkert ons tegemoet. Terwijl langs Zeglis,Voormeer en Turfmarkt Alkmaars nieuwste (en vermoedelijk laatste) binnenstedelijk woningproject, De Schelphoek, de veranderende skyline inkleurt, kijkt aan de Bierkade de Accijnstoren over het water uit. Al bijna vier eeuwen lang. Op alle handelswaar, die de stad binnenkwam, moest belasting worden betaald. Om fraudeurs, want die waren er 118

toen ook al, niet de ruimte te geven, besloot de vroedschap (het stadsbestuur) in 1622 op een strategisch punt een accijnstoren te bouwen. Alle schepen die via het Zeglis en de Voormeer Alkmaar binnenvoeren, kwamen vanzelf langs dit gebouwtje en moesten daar de beurs trekken. Op de hoofdwegen naar de stad kwamen toegangspoorten met dezelfde functie. Al het verkeer moest er langs; handelaren moesten belasting afdragen bij de accijnshuisjes bij de poorten. In 1866 werd deze vorm van belasting afgeschaft. De poorten en huisjes verdwenen, maar de Accijnstoren bleef. Voordat we teruggaan, het centrum in om her en der nog wat cultuur op te snuiven, willen we wijzen op Bierkade 10, een voormalige bierbrouwerij, en tot 2011 kachelmuseum; in 1716 gebouwd als woonhuis. Was burgemeesterswoning, alvorens de brouwers er in trokken. De kap is nog grotendeels origineel. Het Luttik Oudorp is zelf een monument (gracht) en staat er ook nog eens vol mee. Drie hoogtepunten hebben we geselecteerd. Op nummer 81 De Vigilantie. Een rijzig korenpakhuis uit de zeventiende eeuw, te vergelijken met de rijke grachtenhuizen die Philips Vingboons (1607-1678) in Amsterdam bouwde. Verhoogde halsgevel, rijk versierd. Wie zou hier niet willen wonen?

Misschien de eigenaar van De Drie Schopjes, op nummer 110. Uit 1609, volgens velen de mooiste trapgevel die Alkmaar rijk is. De gevelsteen met de waaier van drie bakkersschopjes herinnert aan de tijd dat de Alkmaarse koekenbakkers hier hun nering hadden. De koeken werden verkocht op de begane grond, de luiken deden dienst als toonbanken. Het was tevens graanpakhuis, zie de hijshaak en de ramen, voorheen laaddeuren. Het buurhuis, 112, is nóg ouder, want uit 1593 en niet minder interessant. Al was het maar vanwege de winkel, waar al tientallen jaren lang erotische artikelen worden verkocht.

“Alkmaar telt ook nog eens 700 gemeentelijke monumenten” Een betere plek kun je je niet denken, zo dicht bij Alkmaars rosse straat de Achterdam. De winkelier heeft bovendien een schitterend uitzicht op een andere, toeristische trekpleister van de bovenste plank: het Huis met de Kogel. Appelsteeg 2 is het officiële adres van dat huis, dat alles te maken heeft met Alkmaars Ontzet (zie elders). Even kort nog: in 1573 lag Alkmaar zwaar onder Spaans kanonnenvuur. De overlevering wil dat een kogel door het raam van het huis van mandenmaker Jan Arendszoon vloog. Het projectiel verwoestte de stoel, waarop een meisje aan het spinnewiel zat. Zij bleef echter ongedeerd, net als de zes andere personen die op dat moment in het pand aanwezig waren. Een klein wonder, dat aan het volk kond moest worden gedaan. Aldus geschiedde. De boosdoener, de kogel , werd aan de gevel boven het water gehangen. De rondvaartboten varen er onderdoor en het verhaal wordt verteld, steeds weer, en het verveelt nooit. Oefff. 399, 399, 399… We zijn nog lang niet op de helft, ons beseffend dat Alkmaar ook nog eens 700 gemeentemonumenten telt en het einde van deze tocht komt reeds in zicht. Snel voort, om een kijkje te nemen bij en in het stadhuis. Langestraat 97, midden op de belangrijkste winkelstraat van Alkmaar. Het stadhuis bestaat uit een brede, gotische langsgevel met een trapbordes met gebeeldhouwde Het Huis met de Schopjes Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

119

De Vigilante werd gebruikt als korenpakhuis

Het Huis met de Kogel kent een eigen geschiedenis

leeuwen en links een achtzijdige traptoren, beide gebouwd tussen 1509 en 1520. Met een financiële bijdrage van de kerk, omdat de stad weinig in kas had. In 1694 werd het uitgebreid. In 1890 vernielde een brand een groot deel van het pand en het stadsarchief, met als gevolg een reeks restauraties in de decennia erna. In 1894 werd ter rechterzijde nog een vleugel aangebouwd. De ingangspartij is een plaatje: bekroond door twee beelden, die de personificaties van de rechtvaardigheid en de waarheid voorstellen.

maarse architect Klaas Bakker Dz. Gebouwd in opdracht van een sigarenwinkelier. Asymetrisch hoekpand met bijzonder kleurrijk materiaalgebruik.

Twee nummers terug, op 93, het Moriaanshoofd. Uit de achttiende eeuw, de naam verwijst naar een herberg die hier ooit stond. Schepen Simon Schagen kocht het in 1718 en liet het ingrijpend moderniseren. Hoogste tijd om de binnenstad te verlaten en nog even een paar monumenten elders in de stad mee te pikken. Op de rand van het centrum, aan de Zilverstraat 1, ligt trouwens een uit 1901 daterend pand dat de Alkmaarse bevolking kent als ‘het kasteeltje’. Art nouveau, ontwerp van de Alk120

Halte MCA, het medisch centrum Alkmaar. Genoeg te zien. Het voormalige Centraal Ziekenhuis (later gefuseerd met het Sint Elisabethziekenhuis) ging in 1930 van start in de voormalige Cadettenschool aan de Wilhelminalaan 11. Dit militair opleidinginstituut werd in 1892-’93 gebouwd in rijke neorenaissancestijl Van het oorspronkelijk complex, dat uit meerdere vleugels bestond, is alleen het vroegere hoofdgebouw over. De jonge officieren woonden daar. Nummers 2 en 4 van de gesloten gevelwand van deze Wilhelminalaan schreeuwen om aandacht. Op 2 Villa De Lange uit 1917, ontwerp van de Alkmaarse architect Jan Wils (18911971). Bouwstijl die duidelijk is beïnvloed door de Amerikaanse grootheid Frank Lloy Wright. Op 4 een herenhuis in de stijl van het rationalisme met, op oriëntaalse voorbeelden geïnspireerde, ornamenten uit 1904-1905, naar ontwerp van K.P.C. de Bazel. De bestrating van het overdekte plaatsje aan de achterzijde en van de achtertuin zijn in 1999 uitgevoerd naar gevonden ontwerpen van De Bazel. Op Prinses Julianalaan 14 staat Huize Westerlicht. Hoofdgebouw uit 1931-1932, naar ontwerp van de Alkmaarse architect D. Saal Czn. (1884 -1945). Late Amsterdamse School. Westerlicht ligt tegenover het hertenkamp de Alkmaarderhout, om het helemaal goed te zeggen,

Het uit 1902 stammende Hertenhuis

Het monumentale Stadhuis, nog steeds het centrum van de macht tegenover een monumentale (!) duiventil annex marmottenhuis. Jaren twintig van de vorige eeuw. Houten vierkant met rietgedekt tentdak. Het hertenkamp heeft aan de zijde van de Prins Bernhardlaan een tweede bouwsel met grote cultuurhistorische waarde. Dat is het hertenhuis, uit 1902. In chaletstijl gebouwd, naar ontwerp van de Haarlemse tuinen landschapsarchitect Leonard A. Springer.

Het interieur uit de bouwtijd van het gym is grotendeels in de oorspronkelijke staat bewaard gebleven. Opdekdeuren bekleed met eikenfineer, een vloer van donker travertin en wanden van licht travertin in de vestibule, betegelde gangvloeren. Bordestrappen met treden van licht travertin en bronzen leuningen. Centrale hal voorzien van een vide. Aula met toneel, waar de leerlingen uit heel Noord-Holland boven het Noordzeekanaal regelmatig muziek- en theateruitvoeringen geven. Johannes Murmellius (1480-1517) bracht als rector de Latijnse school in Alkmaar tot grote bloei. Het aantal leerlingen schommelde meestal rond de 150, onder Murmellius - mede doordat hij het Latijn inruilde voor de Nederlandse taal - waren het er zo’n 900. Zoveel als er nu ook jaarlijks zijn. 

De hand van Jan Wils, de architect van Villa De Lange aan de Wilhelminalaan, zien we terug in een wel heel apart monument. Dat is de sporttribune van de drafbaan aan de Sportlaan (ooit domicilie van het AZ-stadion). De van origine geheel open tribune met 1100 zitplaatsen werd gebouwd in 1929-1930 in de trant van het Nieuwe Bouwen, met één van de eerste kolomloze ijzeren kapconstructies in Nederland . Niet veel later zijn de open zijkanten voorzien van glas, werd de open achterkant met luiken gedicht en het dak verlengd, zodat ook de voorste rijen droog zaten. De keuze voor Wils was logisch: de Alkmaarder had het Olympisch Stadion in Amsterdam ontworpen. We moeten terug naar het Waagplein. Grote dorst. We willen niet eindigen als die man, met verwilderde ogen. Laatste stop is het Murmelliusgymnasium aan de Bergerhout 1. Uit 19391940, een gaaf bewaard voorbeeld van een stedelijk gymnasium in de trant van de Delftse School. Beïnvloed door Scandinavische architectuur. Zelfs het Marmottenhuis heeft een monumentale status Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

121

ensen Advocaten geldt al decennia als een van de meest gerenommeerde advocatenkantoren in Alkmaar en wijde omgeving. Die uitstekende naam heeft het kantoor te danken aan zijn kwalitatief hoogwaardige en toch betaalbare juridische dienstverlening. Bovenal is Rensen laagdrempelig. Iedereen is welkom en voelt zich direct op zijn gemak in het fraaie pand aan de rand van de Alkmaarse binnenstad.

Belang cliënt altijd op de eerste plaats ‘’Poeha is ons volkomen vreemd”, zeggen partners Mieke Rensen en Kees Deenik. Ten overvloede. Want de vriendelijke receptioniste heeft alle drempelvrees al weggenomen. De goedgemutste West-Friezin zorgt voor verse koffie en thee voor de bezoekers, die vanaf comfortabele banken in de hal kunnen genieten van de moderne inrichting van het historische pand aan de Nassaulaan 30. Rensen zit sinds 1997 in dit voormalige broederhuis Saint Louis. De kranten van die dag doen de al korte wachttijd vergeten. Vijftien advocaten en achttien medewerkers (voor onder meer boekhouding en administratie) telt het advocatenkantoor, dat in 1983 is opgericht. Tot medio 2006 heette

122

het Rensen Breederveld Van Oostrum Advocaten. Rensen Advocaten ‘bekt’ beter en is in de nieuwe media ook sneller te vinden (bijvoorbeeld: www.rensenadvocaten.nl ). De oprichters zijn nog steeds in de maatschap aan kantoor verbonden. Van hen is Bart Breederveld wellicht de bekendste. Naast advocaat, gespecialiseerd in familierecht bij Rensen, is hij hoofddocent aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Hij promoveerde op huwelijksgoederenrecht. Zeg maar boedelscheiding. Breederveld adviseert ook andere advocaten in het land hoe ze deze kwesties moeten aanpakken om een voor de cliënt zo gunstig mogelijke uitkomst te krijgen. “Het belang van de cliënt staat altijd op de eerste plaats”, aldus Deenik en Rensen. Zij zijn gespecialiseerd in respectievelijk arbeids- en ambtenarenrecht. Deenik is de enige van de Rensen-advocaten die ook strafrecht doet voor bestaande klanten. Verder is aan de Nassaulaan bijna elk belangrijk rechtsgebied vertegenwoordigd. Bestuurs- en vastgoedrecht, ondernemings- en faillissementsrecht, verzekeringsrecht. “Van al onze advocaten wordt geëist dat ze in hun specialisme de hoogst haalbare kwalificaties hebben. Een beetje goed zijn is niet goed genoeg, je moet uitblinken in je vak.” “Wij werken in secties. Daarin wisselen wij kennis en ervaring uit om zo de kwaliteit van onze dienstverlening te bevorderen. Als het nodig is voor de zaak, werken advocaten van verschillende secties samen voor een optimaal resultaat.” Dat slaat aan, weten Rensen en Deenik. “Afgaande op de geluiden uit de rechtbank, staat Rensen er zeer goed op. Vanuit de rechterlijke organisatie worden mensen ook naar ons doorverwezen.” Dit is mede te danken aan de directe, informele benadering van (potentiële) klanten en de ‘niet al te hoge’ prijzen. “We gebruiken het woord zelf niet gauw, maar ja, je mag zeggen dat onze communicatie transparant is. Dat geldt ook voor onze nota’s, die zijn goed gespecificeerd. De klant krijgt optimaal inzicht in alle in rekening gebrachte kosten.”

mediation een goede aanvulling is op (rechtbank-)procedures, arbitrages en schikkingen. Maar als de beuk er in moet, dan gaat-ie er in. Dan stappen we naar de rechter en vragen om een uitspraak. Omdat, zoals gezegd, het belang van de cliënt altijd voorop staat.” 

Rensen treedt op voor een uitgebreide cliëntenkring, variërend van particulieren tot (semi) overheden en van het midden- en kleinbedrijf tot grotere ondernemingen. “We zien het aantal zakelijke klanten en relaties toenemen.” Mieke’s specialisatie, ambtenarenrecht, is in Noord-Holland boven het Noordzeekanaal elders nauwelijks te vinden: “Dat brengt met zich mee dat steeds meer gemeenten bij me aankloppen om hen bij te staan.” Rensen advocaten is een eigentijds kantoor met oog voor maatschappelijke ontwikkelingen. “De advocaten van ons kantoor bekleden verschillende maatschappelijke (bestuurs-) functies.” Mediation is bij Rensen Advocaten een niet meer weg te denken onderdeel van de praktijk geworden. Zelf is Deenik al sinds 2002 (gecertificeerd) mediator voor arbeidsgeschillen. “Mediation leidt over het algemeen sneller tot resultaat en tot een oplossing die het minste pijn doet”. De specialist arbeidsrecht: “Mediation leek velen uitsluitend geschikt voor het familierecht. Buiten de rechter om proberen voor alle partijen het beste er uit te halen, een echtscheiding niet in een vechtscheiding te laten eindigen. Wij hebben echter verder gekeken en gezien dat Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

123

lkmaar is de vierde hofjesstad van Nederland (na Amsterdam, Haarlem en Leiden). Maar omdat Alkmaar nog zoveel meer heeft, en er te weinig uren in een dag gaan, hebben we speciaal voor de lezers van dit boek een ‘Heerlijke hofjesroute’ uitgestippeld. Die leidt niet alleen langs de acht hofjes, maar ook langs uitspanningen voor heerlijkheden. Om te eindigen in een van de gezelligste winkelgebieden van Nederland.

‘Heerlijke’ hofjes We beginnen met een excuus aan hen die de Kaasstad per trein of bus bezoeken. In de wetenschap dat de meesten toch met eigen vervoer, dat wil zeggen met de auto komen, starten we de rondgang bij een Alkmaars, architectonisch hoogstandje waarvan alleen de in- en uitgang (aan de Kennemerstraatweg) te zien is. De Singelgarage, gelegen onder het water van, hoe kan het anders, de Singelgracht. Twee verdiepingen beton en staal, die de entree tot het centrum recht doen door hun schijnbare afwezigheid. De loopafstand tussen NS-station Alkmaar-Centraal en de garage is tien minuten.

Het hofje van Splinter U komt ‘boven’ aan het Ritsevoort, bij de kenmerkende Molen van Piet (zie pagina 114). Linksaf dit straatje in, met exclusieve winkels en veel, verschillende horeca-etablissementen. Waaronder ‘Het Gulden Vlies’, daterend van 1563. Koffie drinken op het terras aan de Lindegracht? Doen, want dan kunnen we meteen aan de overkant op de hoek met het Ritsevoort de contouren van het eerste hofje zien. Dit Hofje van Splinter, werd gesticht in 1646, uit een erfenis van Margaretha Splinter. Ze woonde er met haar man Floris van Jutphaes. Na haar dood werd het complex verbouwd tot een hofje voor acht ongehuwde dames, die in armoede leefden maar wel uit een (ge)goede familie stamden. Splinters wapen siert de voorgevel. Achter de toegangsdeur, voorbij het advocatenkantoor ligt een charmante, met houten tongewelf overdekte galerij waaraan de woninkjes liggen. Ornament boven de gevel van het Wildemanshofje 124

gereed. Het hofje was bedoeld voor oudere, ongehuwde dames van verschillende gezindten die eerlijk, vredelievend en uit Alkmaar afkomstig moesten zijn. Op het binnenterrein is het alsof de tijd heeft stilgestaan. Let op: dit is een van de weinige hofjes die open zijn voor het publiek.

Het hofje van Achten

Oudste We keren op onze schreden terug over de Oudegracht, maar dan aan de overzijde, tot enkele meters voor het Ritsevoort.We slaan rechtsaf de Ruitersteeg in, steken de winkelstraat Laat over en belanden in de Schoutenstraat. Aan de rechterzijde, op de hoek met winkelstraat Langestraat, staat het oudste hofje van Alkmaar. Het Huis van Zessen, stammend uit 1510. Een verzameling van kleine woningen voor zes katholieke oude mannen rondom een tuin. Ze deelden een eetkamer en werden verzorgd door een zogenoemde binnenmoeder. Het pand is door de eeuwen heen flink verbouwd. De regentenkamer bijvoorbeeld stamt uit 1922. Sinds 1998 is het pand in gebruik als vergaderruimte voor de fracties van de gemeenteraad. Stichter van het Huis van Zessen was Dirk Symonsz. van Boshuyzen, die bepaalde dat het hofje niet ver van de Grote Sint Laurenskerk (de oudste resten stammen uit de elfde

In de binnentuin van het Hof van Sonoy is het heerlijk eten Met het wapen van Splinter, in de voorgevel, in de rug steken we het Ritsevoort over, de Oudegracht op. Geef uw ogen goed de kost. Hoewel de straten aan weerszijden van het water smal zijn, is er veel verkeer. Bovendien zijn overal de prachtigste gevels te zien. Bijna aan het einde, op nummer 45 aan de rechterkant, ligt op nummer 45 het Wildemanshofje. Boven de ingang houdt een stenen beeld van een wildeman de herinnering levend aan de goede gever, Gerrit Florisz. Wildeman. In Wildemans testament werd bepaald dat van zijn vermogen een hofje gebouwd moest worden. Hoewel hij al overleed in 1702 (op 75-jarige leeftijd), duurde het tot 1713 voordat de eerste steen van de 24 woningen werd gelegd. In september 1714 kwam het eerste huis De gevel van het Hofje van Achten Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

125

eeuw) mocht liggen. Want de bewoners moesten elke dag de hoogmis en de vespers bijwonen. We lopen de richting van deze kerk (tegenwoordig onder meer in gebruik als concertzaal en voor evenementen) ook uit, rechtsaf de Langestraat in. Maar niet nadat we ons tegoed hebben gedaan aan een drankje of hapje op het terras dan wel binnen bij â&#x20AC;&#x2DC;De Nachtegaalâ&#x20AC;&#x2122;, recht tegenover het oudste hofje. Aldus verzadigd en beland op het Kerkplein kunnen we de restaurants en terrassen aan de rechterkant, maar met prachtig uitzicht op de kerk, natuurlijk overslaan. De keuze waar de inwendige mens verzorgd moet worden, is echter aan u. 50 meter verder op de hoek van de Zevenhuizen en de Geest, aan de linkerkant, ligt het Hofje van Paling & Foreest. Uit 1540, opgericht met geld uit het testament van het echtpaar Pieter Claeszoon Paling en Josina van Foreest. De ingang met de familiewapens stamt uit 1860, daarvoor was er een trapgevel. Er woonden tot 1670 slechts katholieke vrouwen. Daarna ook gereformeerde vrouwen, maar wel apart in de huisjes aan de Kanisstraat. De katholieken behielden de huizen aan de Geest. De helft van de wandeling zit er op. We maken een omtrekkende beweging langs het Canadaplein (met theater De Vest), de Paardenmarkt (met de oude HBS, nu advocatenkantoor) en langs de gloednieuwe appartementen (onder meer in de kaasfabriek van Eyssen), om op de Koningsweg uit te komen. Hier is gevestigd het Hofje van Bijlevelt. Geertrui Willemsdochter, weduwe van Pieter Pieterszoon Bijlevelt, liet in 1657 geld na voor het kopen en inrichten van dit huis. In 1668 trokken de eerste drie bewoonster er in. In 1727 werd een regentenkamer (het pronkstuk van elk hofje dat alleen werd gebruikt voor de vergaderingen van de regenten; mede daarom is dit deel meestal het beste bewaard gebleven) aangebouwd. In 1751 kwam er een vierde woninkje bij. Borrel Rechtsaf de Lombardsteeg in, en daar wacht al het zesde hofje. Het Huis van Achten, uit 1656. Bedoeld voor zes, zeven of acht oude mannen. De acht oude vertrekken zijn heringericht en bewoonbaar gemaakt als zeven woningen Twee woningen zijn voor iedereen te huur, afzonderlijk en per dagdeel, voor een vergadering of een borrel. De geschiedenis als oudemannenhuis is nog steeds zichtbaar op de voorgevel aan de Gedempte Nieuwesloot. De monumentale ingang van Het Hof van Sonoy 126

Het hofje van Wildeman Daar, in de vorm van de ‘vierde wand’ van het Huis van Achten, vinden we nummer zeven: het Hof van Sonoy. Een voormalig klooster, in 1744 door de gereformeerde gemeente aangekocht, om er de allerarmsten onder te brengen in een diaconiehuis. Daar woonden tot zelfs 90 mensen, zowel mannen als vrouwen. Het poortje verwijst naar dit roemruchte verleden. En aangezien het woord borrel net is gevallen en een droge keel moet worden vermeden, nestelen we ons in de (terras-)stoelen van restaurant ‘Hof van Alckmaer’, vroeger ‘Hof van Sonoy’ geheten. De laatste stop, voordat we ons storten op de winkels die ons van alle kanten blijven lonken, is het Doopsgezinde Hofje. De Gedempte Nieuwesloot af lopen richting Noordhollands Kanaal en daar links, tussen de inmiddels bekende Koningsweg en de Kanaalkade, ligt het. Fotocamera opgeborgen? Tijd om te shoppen!  Gevelsteen van het Hofje van Paling en Foreest Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

127

oen Spanjes lust naar Hollands bloed/Beteugeld werd door Alkmaars moed. Twee toonaangevende regels uit het lied ‘Van Alkmaar de Victorie!’, dat schoolkinderen generaties lang zongen op 8 oktober. Wie van een feestje en van historie houdt, komt op die dag naar de stad.

Van Alkmaar de Victorie! De Republiek der Zeven Provinciën kwam in opstand tegen de Spaanse overheerser, verpersoonlijkt door de wrede Filips II. Zijn fanatieke vervolging van de calvinisten, die in 1566 hun onvrede met de rooms-katholieke kerk uitten in de Beeldenstorm, leidde tot een opstand. En die mondde uit in de 80-jarige oorlog (1568-1648). Filips stuurde een leger onder leiding van de hertog van Alva, die de ene stad na de andere veroverde. Ook Haarlem moest zich op 13 juli 1573 na een langdurige uithongering overgeven. Drie dagen later trokken de Spanjolen onder Alva’s zoon Don Frederick naar Alkmaar. Daar had het stadsbestuur na lang aarzelen net gekozen voor de kant van Oranje.

Spanjaarden van alle leeftijden overspoelen de stad De burgers en de in de stad aanwezige watergeuzen hielden manmoedig stand, ondanks een gebrek aan kruit en lood en onaffe verdedigingswerken. De Spanjaarden durfden de strijd dan ook niet aan. Pas op 21 augustus rukten ze verder op, maar hun bestormingen waren tevergeefs. Het water dat via de doorgestoken dijken over het land stroomde, in combinatie met het natte en gure weer deden de rest. Met natte voeten maakte de belegeraar op 8 oktober 1573 de smadelijke aftocht. Het was het begin van een reeks zeges, zoals die een jaar later op 3 oktober 1574 in Leiden. Daarom is het Alcmaria Victrix, van Alkmaar begint de victorie. Een moedige daad, die jaarlijks wordt gevierd. Tot in de eeuwigheid. De festiviteiten beginnen al in de week ervoor met een wandeltocht, een lampionoptocht, een historische kermis en een roeiwedstrijd. Bij het beeld Victorientje in het Victoriepark wordt een krans gelegd. 8 oktober zelf start traditioneel met een ontbijt voor kinderen. De ouderen in tehuizen krijgen iets lekkers. De brandweer demonstreert haar kunnen. De jeugd meet zijn krachten in kaasdraagwedstrijden. Een optocht met een jaarlijks wisselend thema trekt door de straten (NB: de meeste activiteiten hebben in en rond de historische binnenstad plaats). De zuurkoolmaaltijd en de taptoe op het Waagplein worden gevolgd door een groot vuurwerk. Het Stedelijk Museum, dat een permanente presentatie heeft van het beleg van 1573, is gratis toegankelijk. 

Sinistere figuren tijdens Alkmaars Ontzet 128

De organisatie (Lions Alkmaar, die met de opbrengst goede doelen steunt) heeft in 2011 een nieuw spektakelstuk voor Kaeskoppenstad geïntroduceerd. Op 25 en 26 juni waren ‘patiënten’ welkom in de Practyck van Pieter van Foreest. Een Gasthuis uit het begin van de zeventiende eeuw, ver-

Terug naar de Middeleeuwen? noemd naar de stadsdokter die tussen 1546 en 1597 de scepter zwaaide over de medici in de stad. Eventjes een been laten amputeren, naar de piskijker, tijd voor een klisma? Geen probleem. Met Kaeskoppenstad houdt de pret in de stad lang niet op. Stedelingen en velen uit de regio kijken elk jaar reikhalzend uit naar eind mei, begin juni. Dan ligt Alkmaar aan Zee, één zondag lang. Op en rond de historische visbanken bij de Gewelfde Stenenbrug worden de heerlijkste vis- en schaaldiergerechten geserveerd. Een glaasje prosecco doet de zalm, tonijn, paling, garnalen en haringen naar hartenlust zwemmen.

Zwervers, bedelaars en melaatsen, ze domineren Alkmaar tijdens Kaaskoppenstad

erug naar de Middeleeuwen? Dat wil niemand, die is gesteld op hedendaagse luxe als een auto, een wasmachine en een espressoapparaat. Terug naar de middeleeuwen? Dat wil iedereen op twee dagen in het jaar, als Alkmaar is omgedoopt in Kaeskoppenstad. Liever cultuur uit de 21e eeuw? Ook dan biedt Alkmaar met bijvoorbeeld Zomer op het Plein ‘voor elck wat wil(d)s’. Sinds 2008 is d’Oude Stad, de eeuwenoude kern van Alkmaar, jaarlijks een weekeinde in juni terug in de oude luister van de stad die net (1573) de Spanjaarden heeft laten afdruipen. Tussen de prachtige oude gevels die ons herinneren aan de rijke geschiedenis als overslag- en handelsplaats bewegen zich honderden figuranten die de bevolking verbeelden uit de periode van Alkmaar de Victorie.

Liefhebbers van klassieke muziek kunnen hun hart ophalen met de Lindegrachtconcerten in juli en augustus. De musici staan en zitten op de terrasboot van sponsor grand café Het Gulden Vlies op de hoek van de Lindegracht en de Koorstraat. Zomer op het Plein wordt vanaf eind juni tot medio augustus gehouden in de weekeinden. Pop, soul, jazz, easy listening: het is maar een kleine greep uit het grote aanbod dat wordt gebracht door bekende artiesten en regionale talenten. 

Kaeskoppenstad herbergt onder andere pestlijers, hoeren, poortwachters, edelen en schoenenpoetsers. De chirurgijn, bedelaars, vissers, korendragers en natuurlijk de kwakzalver. Dronkelappen, de schutterij en ook de Vijand, de Spanjaarden. Zo levensecht gekleed, gegrimeerd en uitgedost dat het lijkt of de we echt een reisje met Wells’ tijdmachine hebben gemaakt. De acts komen rechtstreeks uit beroemde tv-series als ‘Floris’ en ‘Ivanhoe’ , wat een groot compliment is voor de talloze vrijwilligers. Een belevenis die bij zijn derde editie in 2010 ruim 25.000 bezoekers trok. Nog niet iedereen had toegang tot de gezondheidzorg Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

129

Luttik Oudorp, met op de achtergrond de Waagtoren 130

Twaalf jaar praten en onderhandelen met de baptisten, in de laatste periode met tussenkomst van woningbouwvereniging Van Alckmaer, bracht de stichting tenslotte tot haar doel. Eind 2009 kochten de baptisten het oude onderkomen van de woningbouwcorporatie, die op haar beurt de synagoge en het naastgelegen rabbijnenhuisje kocht.

Eindelijk weer een synagoge Van Alckmaer hield zelf de voormalige cheider (joodse leerschool) en het huisje (waar tot de deportaties in de Tweede Wereldoorlog de laatste rabbi De Wolff, zijn vrouw en hun vijf kinderen woonden). Die zijn verbouwd tot twee appartementen. De stichting kocht de sjoel over.Vanaf januari 2011 is er dagelijks hard gewerkt om de synagoge in de staat van vóór 1942 terug te brengen. Dat moest gebeuren op basis van welgeteld één foto van het interieur. Verder is niets bewaard gebleven, door de oorlog en de plunderingen als gevolg daar weer van. In december 2011 heeft de officiële opening plaats.

‘De Heerlijkheid van dit huis zal groter worden dan het vorige’. Deze woorden van de profeet Haggai sieren sinds mei 2011 de bovenlijst van de synagoge (sjoel) aan de Hofstraat in Alkmaar. Een profetie die niet beter getroffen had kunnen zijn.Want eindelijk heeft de joodse gemeenschap in Noord-Holland Noord weer een sjoel, een huis van samenkomst (letterlijk vertaald). Het boek Haggai, genoemd naar de profeet die rond 520 voor Christus leefde, is de tiende van de Kleine Profeten in de hebreeuwse bijbel. Centrale thema van Haggai is Gods oproep de tempel in Jeruzalem te herbouwen, nadat die is verwoest in 586 v. Chr. bij de verovering van de heilige stad door de Babyloniërs. Indachtig die goddelijke oproep streefde de Stichting Alkmaarse Synagoge vanaf haar oprichting in 1997 ernaar de synagoge zijn joodse bestemming terug te geven. Wat geen sinecure was, want de baptistengemeente was sinds 1952 de rechtmatige eigenaar van het destijds al tien jaar leegstaande binnenstadspand. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

De synagoge in Alkmaar wordt ook een multifunctioneel centrum voor de joodse gemeenschap in Noord-Holland boven het Noordzeekanaal. Naast diensten betekent dat onder meer lezingen, films, bibliotheek en joodse festiviteiten als Jom Kippoer en Chanoeka. De mikwe (ritueel bad) is te bezichtigen. Niet in de laatste plaats is de sjoel het eerste (!) herdenkingsteken voor de joodse Alkmaarders die de Holocaust niet hebben overleefd. In de hal komt een plaat met hun namen. De geschiedenis van de joodse gemeenschap in Alkmaar vangt aan in het begin van de 17e eeuw. Een aantal Portugese joden uit Amsterdam koopt dan een kleine begraafplaats in het nabij Alkmaar gelegen Groet.Twee jaar later zet Alkmaar, als eerste stad der Nederlanden haar poorten voor joden open en besloot de Vroedschap van Alkmaar als eerste vroedschap in de Republiek der Verenigde Nederlanden vrije vestiging toe te staan aan joden. Hen werd bescherming, veiligheid en godsdienstvrijheid in het vooruitzicht gesteld. In 1744 verkrijgen de Alkmaarse joden het recht in het openbaar hun godsdienstoefeningen te houden. 131

e toekomst is aan de geschiedenis, in Alkmaar. Alkmaar wil meer toeristen naar ‘de historische stad‘ lokken. Floris V wordt van een bijna vergeten, een onvergetelijke held. “We hebben de Spanjaarden verjaagd in 1573. Het is de hoogste tijd dat de wereld weet hoe die dappere Alkmaarders dat deden”, zegt Victor Kloos, wethouder Economische Zaken van Alkmaar,

De toekomst is aan de geschiedenis Alkmaar staat voor kaas. Wethouder Kloos: “Maar dat is niet het complete verhaal. Wij hebben een oude stad vol bezienswaardigheden, die de moeite van het bekijken meer dan waard zijn.” De toekomst is aan de geschiedenis van Alkmaar. Kloos’ ideeën om meer te doen met de schatten van Alkmaar zijn aangewakkerd door de succesvolle kaasmarkt. “Wij zijn er trots op dat we met de kaasmarkt 100.000 bezoekers per jaar trekken. Dat kunnen er veel meer worden! We hebben een prachtig mooie stad. Van Alkmaar de Victorie Het burgerinitiatief om de kaasmarkt aantrekkelijker te maken, was een eerste stap. Sinds augustus 2011 staan er tribunes op het Waagplein, zodat het spektakel met de kazen, berries en vemen beter te zien is. Ook wordt weer, zoals

het eeuwen geleden begon, de kaas aangevoerd met bootjes. De vrachtwagens rond het plein zijn verdwenen. Aan particulieren is het te danken, dat er letterlijk en figuurlijk weer leven in de Alkmaarse bierbrouwerij is. De lokale bierbrouwer Hollands Goud brouwt drie types plaatselijk bier. en ode aan de tijden dat de Alkmaarders - van groot tot klein - bier dronken (omdat het water ‘niet te drinken was’). De stad stond toen vol met brouwerijen. “Alkmaar heeft hofjes. Honderden monumenten. De toeristen die op eigen houtje de stad willen leren kennen, moeten daarheen geleid worden. We moeten aanwijsborden en informatieplaquettes in verschillende talen plaatsen.Van de dwangburchten Nieuwenburg en Middelburg, die Floris V liet bouwen en van waaruit hij de West-Friezen op de knieën dwong, bestaan resten en tekeningen. Er zijn plannen daar meer mee te doen. De graaf van Holland is hier begraven, in een kerk die alles in zich heeft om uit te groeien tot een evenement op zich. Niet in de laatste plaats ‘Van Alkmaar de Victorie!’, de belegering door de Spanjaarden die op een klinkende overwinning van de stad uitliep. Daar moeten we stoerder over doen, aan iedereen tonen hoe trots we op ons verleden zijn. In toeristisch-economische zin kan dat ons veel voordeel opleveren. Met de gemeenten Bergen, Schermer en Graft-De Rijp zijn we in gesprek om het regionale toerisme sterk te laten groeien. Het moet een keten van groen, historie, dorp en stad worden.”

Historie, winkels en uitgaan, Alkmaar heeft het allemaal 132

Victor Kloos: “Tonen dat we trots we op ons verleden zijn” Alkmaar is een populaire winkelstad en aantrekkelijk om uit eten en drinken te gaan. De detailhandel en horeca in de binnenstad zijn er bij gebaat, aldus de wethouder, dat Overstad (aan de andere kant van het Noordhollands Kanaal) verder wordt ontwikkeld. “Op korte termijn komt daar aanvullende horeca en vestigen zich er nieuwe, grote winkels met in hun kielzog kleinere, gespecialiseerde winkels. Daarnaast zou het een ideale vestigingsplaats voor een megabioscoop kunnen zijn.” Op het wensenlijstje van Victor Kloos staat verder een strand op Overstad. “Ik zag de horeca aan de Spree in Berlijn en wist: dat moeten we in Alkmaar ook hebben. Midden in de stad in het zand liggen, cocktail in de hand, ontspannen en genieten. Ik heb er met diverse ondernemers over gesproken en men is enthousiast.”  De Kaasmarkt blijft altijd een grote publiekstrekker Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

133

Kneppelbrug 134

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

135

edere dag staan er zo’n 130 vaste medewerkers klaar om Alkmaar en omgeving op sociaal gebied te ondersteunen. Kern8 is de naam van de instantie die zich richt op het welzijnswerk in de HAL-regio. Onder het mom: “Een prettige samenleving creëer je met elkaar”, stimuleert Kern8 de burgers om op een positieve manier deel te ne-

Kern8 is altijd in de buurt men aan het maatschappelijk verkeer en verantwoordelijkheid te nemen voor hun woonomgeving en de mensen met wie ze die delen. Actief burgerschap! Maar ook als het gaat om zaken als eenzaamheid, armoede, schooluitval en ziekte is Kern8 het bureau waar men met hulpvragen terecht kan. Kort samengevat: Kern8 is er voor iedereen, maar voor de kwetsbare groepen van de samenleving in het bijzonder. De leefbaarheid van de woonwijk is een duidelijk speerpunt bij Kern8. Zwerfvuil op straat, hangjongeren op speelplaatsjes, ruzie bij de buren. Zomaar wat voorbeelden die hoog staan genoteerd in de ‘ergernis-top-tien’ van de samenleving. Elke buurt heeft er in meer of mindere mate mee te maken. Als elkaar aanspreken niet meer helpt of verstandhoudingen dermate bekoeld zijn dat escalatie op de loer ligt, is professionele hulp altijd dichtbij. “Vaak ontstaan er problemen in een wijk doordat een bepaalde ergernis te lang aanhoudt en men pas in gesprek gaat als de irritatiegrens al lang overschreden is,” zegt Frans Mc Gonigle, directeur van Kern8. “De kans dat een probleem escaleert, omdat men met teveel emoties de confrontatie aangaat is dan levensgroot. Het is de kunst om de buurman die zijn stereo te hard heeft staan of de jongeren die rommel maken, op een rustige manier aan te spreken. Mocht men er alsnog niet uitkomen, dan zijn wij er om een handje te helpen.” Kern8 ziet zichzelf volgens Mc Gonigle meer als bemiddelaar dan als kant en klare probleemoplosser. ,,Door bruggen te bouwen tussen mensen onderling, overheid, instanties en organisaties willen we de onderlinge betrokkenheid in de samenleving vergroten. Het zou voor mensen heel makkelijk zijn als we zeggen ‘u vraagt, wij draaien’. Leg het pro136

bleem maar op tafel en wij lossen het op. Bij ons is het meer: ‘u vraagt, maar u draait zelf’. We stellen de vraag wat men zelf zou kunnen doen om een probleem op te lossen. Daar schrikken mensen eerst even van, maar we helpen ze vervolgens wel om daar vanuit hun eigen mogelijkheden mee aan de slag te gaan. Ook de flattoezichthouders zijn op deze manier ontstaan. Dankzij overleg kwam het idee op tafel om mensen vanuit de buurt zelf toezicht te laten houden. Door mensen een rol in hun eigen leefomgeving te geven, voelen ze zich nuttig en verantwoordelijk. Niet zelden gebeurt het, dat mensen die op een dergelijke manier aan de slag gaan, doorgroeien van vrijwilliger naar betaalde kracht.” Jong en oud Kern8 kent geen beperkingen op het gebied van leeftijd, cultuur en religie. Iedereen moet geholpen kunnen worden op het gebied van ontplooiing, sociale stijging en zelfredzaamheid. Volgens Mc Gonigle is het van groot belang om sociale problematiek in gezinnen tijdig te signaleren en aan te pakken. “Vaak is het een proces dat van generatie op generatie overgaat. Door middel van opvoedingsondersteuning hopen we het tij te kunnen keren. Zo zijn we de dienst ‘Buurtnetwerk 0-12’ gestart, waarbij beroepskrachten die met kinderen werken, de problemen vroeg signaleren en aanpakken. Wanneer je er vroeg bij bent hoef je nog geen zware middelen in te zetten.” Worden de kinderen groter dan komt er weer andere problematiek om de hoek kijken. Dan gaat het om zaken als spijbelen, drank en drugs, safesex en financiële problemen. Met voorlichtingsprojecten gaat Kern8 langs bij scholen, jongerencentra en zelfs rondhangplekken in de regio, waarbij het belang van een gezonde levensstijl onder de aandacht wordt Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

gebracht. Ook hierbij is het volgens Mc Gonigle de toon die de muziek maakt: “Het werkt niet om hierbij het wijzende vingertje te gebruiken en te zeggen wat allemaal niet mag. Effectiever is om de dialoog aan te gaan en te laten zien dat je de jeugd serieus neemt. Daarmee kom je beter bij de jongeren binnen. Een mooi voorbeeld van hoe we jongeren helpen is door hen te koppelen aan een jongerencoach. Bij vervroegde schooluitval zien we vaak dat jongeren niet meer te motiveren zijn om naar school te gaan, maar wel graag de handen uit de mouwen willen steken. Hun droom is vaak een eigen bedrijf te beginnen. Door deze jongeren te koppelen aan een ervaren kracht uit het bedrijfsleven, worden ze op de rails gezet en kunnen ze gemotiveerd weer verder.” Op middelbare scholen is Kern8 regelmatig te gast. Dit schoolbezoek blijkt een effectieve manier om de jeugd aan te spreken. Niet alleen bereikt men een grote groep in een keer, de jongeren zijn ook gemotiveerder als ze tijdens schooltijd worden benaderd dan wanneer ze hun vrije tijd er in moeten steken. Een recent actiepunt is dat van de schuldenproblematiek. ‘Moneytalk’ is de naam van het project, waarmee dit aan de orde gesteld wordt. “Geldzorgen 137

zijn een belangrijke oorzaak voor veel andere problemen,” concludeert Mc Gonigle, “Jongeren die schulden hebben kunnen namelijk snel en gemakkelijk afglijden in het criminele circuit. En dan gaat het van kwaad tot erger.” Aandacht voor jeugd is er ook op andere manieren. De jongerencoach in dienst van Kern8 gaat letterlijk de straat op om in contact te komen met jongeren. Door te investeren in relaties, durven jeugdigen hun problemen te bespreken en ontstaat er ruimte om daarmee aan de slag te gaan. De ambulant jongerenwerker werkt vanuit de gedachte: stimuleren, corrigeren, motiveren en complimenteren. Naast de verschillende ‘huiskamers’ die de jeugd in Alkmaar tot haar beschikking heeft, is daar sinds kort een mobiele variant aan toegevoegd: de ‘Chill Connection’, een omgebouwde touringcar waarin jongeren elkaar op gezette tijden kunnen ontmoeten en aan activiteiten kunnen meedoen. En wat te denken van de mogelijkheden om te sporten? Jongeren die zich om welke reden dan ook niet bij een vereniging aan 138

kunnen of willen sluiten, worden door de mensen van Kern8 een handje geholpen. Op diverse plaatsen in de regio kan men fitnessen of aan sportieve activiteiten deelnemen. Creativiteit Kern8 is altijd in beweging. Tijdig inspelen op nieuwe trends en ontwikkelingen levert in veel gevallen nieuwe ‘sociale winst’ op. Mc Gonigle: “Door de huidige recessie zijn er grote groepen mensen in de problemen gekomen. Bezuinigingen leiden ertoe dat er minder zorg gegeven kan worden. Dan blijven er bijvoorbeeld mensen weg bij de dagactiviteiten van de GGZ of er komen bepaalde diensten niet meer voor een vergoeding in aanmerking. In die gevallen komen wij als Kern8 weer in beeld om die problemen te tackelen.We gaan dan, met hulp van bewoners, zelf programma’s organiseren of koppelen mensen met een ondersteuningsvraag aan vrijwilligers. Een ander voorbeeld is de ondersteuning van mantelzorgers.Voor sommige mensen is deze zorg een te zware belasting. Dan is het erg fijn als ze een paar uur per week de handen vrij hebben, doordat wij die zorg aan een ander hebben toevertrouwd.” Er is een grote mate van creativiteit binnen Kern8 voorradig. En dankzij een zeer uitgebreid netwerk zijn de mogelijkheden om tot bepaalde oplossingen te komen enorm. “Zoveel mogelijk mensen mee laten doen in de samenleving. Daar doen we het allemaal voor,” aldus Mc Gonigle.  Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

139

“De kwaliteit van een verkeersschool wordt niet uitsluitend bepaald door het percentage geslaagde leerlingen. Belangrijker is dat er goede chauffeurs worden opgeleid. Mensen die weten hoe ze veilig voor zichzelf en anderen door het verkeer moeten bewegen.” Het zijn de woorden van Arjen de Groot, die sinds 2005 aan het roer staat van Verkeersschool Paul. Al vele jaren is het Alkmaarse bedrijf een begrip op het gebied van rijopleidingen.

Paul stuurt aan op verkeersveiligheid Ten onrechte wordt Arjen de Groot nog al eens voor ‘Paul’ uitgemaakt. Niet dat hij dat erg vindt, maar nu hij de gelegenheid krijgt, ziet hij de feiten van het bedrijf toch graag goed op een rijtje gezet. “Paul Huis in ’t Veld is de oprichter van het bedrijf. Dat deed hij samen met zijn vrouw Truus in 1959, precies tien jaar voordat ikzelf ter wereld kwam. De rijschool was gevestigd aan de Willem de Zwijgerlaan boven de Renaultgarage. Het lag dan ook voor de hand dat ze met een auto van dit merk hun lessen reden. In de Renault Dauphine was het nog ‘dubbel klutsen’. En in de open laadbak van de Opel Blitz die ze later gebruikten voor het vrachtwagenrijbewijs, werd een blok beton geplaatst, zodat hij aan het voorgeschreven gewicht kwam. Tegenwoordig werken we iets moderner…”

140

Begin jaren ’80 verhuisde ‘Paul’ naar de binnenstad om in 1994 de oversteek te maken naar het huidige onderkomen aan de Bestevaerstraat. Die verhuizing had ook te maken met de overname door Martin en Corrie Bak. Het was aan hun dochter Sonja te danken dat Arjen de Groot in beeld kwam. De afgestudeerde HEAO-er vond in Sonja zijn aanstaande echtgenote en raakte zodoende niet alleen bij de familie betrokken, maar ook bij de verkeersschool. In 2005 nam hij het groeiende bedrijf over. Het moderne van de verkeersschool zit hem niet alleen in de nieuwste voertuigen, de rijbewijzen voor alle categorieën, bromfiets, taxi en heftruck. Het komt vooral tot uitdrukking

in de denkwijze die erop gericht is om van mensen veilige verkeersdeelnemers te maken. Arjen de Groot: “In 2005 hebben wij de Stichting Bevordering Verkeersveiligheid Noord Holland opgericht. Het doel is om producten te ontwikkelen waarmee de veiligheid voor alle verkeersdeelnemers verbeterd wordt. Dat begint op de basisschool met een ‘dode hoek’ cursus. Voor het voortgezet onderwijs hebben we een complete verkeersmarkt, waarbij we in samenwerking met politie en ambulance allerlei verkeersonderdelen behandelen. Door de gevolgen te laten zien van risicovol verkeersgedrag en ervaringsdeskundigen aan het woord te laten, hopen we een steentje bij te dragen aan de verkeersveiligheid. Het hoogtepunt van zo’n dag is dat de kinderen in zogenaamde funbuggies mogen rijden. Met een speciale alcoholbril op kunnen ze ervaren wat het effect is van een paar glazen bier op de rijprestaties. Overigens worden er op soortgelijke wijze ook speciale verkeersdagen georganiseerd voor gehandicapten. De statistieken liegen niet. Verreweg de meeste ongevallen gebeuren met jonge mensen, waarbij vooral onervarenheid een grote rol speelt. Om die reden krijgen jonge Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

bestuurders een half jaar na het halen van het rijbewijs een oproep van Verkeersschool Paul om deel te nemen aan een antislip- en rijvaardigheidstraining. “Anders dan de meeste cursussen, waarbij de nadruk ligt op het slippen, gaan wij deze mensen juist helpen voorkomen dat ze in een slip raken. Mensen voelen zich tegenwoordig zeer veilig in een auto en denken dat hen niets kan overkomen. Berekend is dat 93 procent van alle ongevallen wordt veroorzaakt door menselijk falen. En toch worden er miljoenen geïnvesteerd in veiliger auto’s. Wij doen het anders en steken geld en energie in de mensen die de weg op gaan,” aldus De Groot, die ook de oudere bestuurders niet uit het oog verliest. Met het ‘Senior in Traffic’-programma wordt deze doelgroep geholpen hun vaardigheden op peil te houden.  141

et Stedelijk Museum Alkmaar treedt letterlijk en figuurlijk naar buiten, de toekomst tegemoet. Een van de oudste musea van Nederland, gevestigd in een van de modernste gebouwen van de stad, krijgt de komende jaren veel meer smoel, zodat de topcollectie schuttersstukken en de grote verzameling Bergense School beter tot hun recht komen.

Geschiedenis Alkmaar en kunst in het Stedelijk Op basis van de bezoekersaantallen lijkt het niet nodig om het uit 2000 stammende gebouw aan het Canadaplein onder handen te nemen. De afgelopen jaren kwamen gemiddeld 30.000 mensen per jaar naar het Stedelijk, in 2010 58.000. Dat was deels te danken aan de Sesamstraat-tentoonstelling. Een vreemde eend in de bijt, die voortaan niet meer wordt geprogrammeerd.

In het Stedelijk is volop plaats voor oude meesters...

Want het Stedelijk wil terug naar de oersterke basis: de vaste opstelling en de tijdelijke exposities moeten te maken hebben met de geschiedenis én de kunst van Alkmaar. Het museum, opgericht in 1875, bezit een uitgebreide collectie zestiende- en zeventiende-eeuwse schilderkunst, een derde van alle Nederlandse schuttersstukken (zestien schilderijen, alleen het Frans Hals in Haarlem en het Amsterdam Museum hebben er meer) en 250 schilderijen, portretten en tekeningen van kustenaars die behoorden tot de Bergense School. De collecties historisch speelgoed en zeldzaam Alkmaars zilver groeien. Ook het wapentuig, meubilair en de vele archeologische vondsten moeten een goede plaats hebben. Daar schortte het hier en daar aan. Vanaf 2012 schudt het Stedelijk echter zijn veren en wordt sfeervoller, interactief en vol afwisseling. In 2014 moet het bezoekersaantal van 2011, 45.000, de standaard zijn. De nu nogal saaie gevel wordt een vitrine met objecten en aankondigingen, zodat je meteen kunt zien dat hier iets te beleven valt. De entree gaat volledig op de schop, de winkel en het café worden groter en attractiever. Borrelen, een lunchafspraak in het museum, het moet de gewoonste zaak van de wereld worden. 142

Maar ook voor moderne en toegepaste kunst De belangrijkste veranderingen zijn natuurlijk gepland in de zalen. Zaal 1, met de toepasselijke naam Victorie!, verhaalt over het Spaanse beleg en is opgezet als een film, compleet met voice-over. Zaal 2 beschrijft de Gouden Eeuw van Alkmaar en zaal 3 is het Portret van Alkmaar (ontwikkeling vanaf de achttiende eeuw). De Bergense School krijgt een grote, eigen zaal (tot nu toe kon maar een klein deel worden geëxposeerd). 

advocatenkantoren, bij huisartsen,orthodontisten en tandartsen; en in de betere woonwinkels in Alkmaar, Andijk en Beverwijk. Internationaal staat hij op doorbreken: in 2011 ontving hij een uitnodiging om in New York te exposeren. Fabians expressiviteit bleef ook bij collega’s niet onopgemerkt. De veel te vroeg overleden rocklegende Herman Brood

Kleurrijke moderne Kunst zet Alkmaar op de kaart

De vrolijke kunst van Fabian

stapte zijn studio binnen. Brood bracht Fabian de fijne kneepjes van het vak bij en ze gingen samenwerken. Fabian vervaardigde een modern kunstwerk uit oud ijzer (net als zijn vader, de beroemde Willem Cerneus), dat Herman beschilderde. Onder anderen Jules Deelder en wijlen Paul Wilking, alias Pistolen Paultje, ontvingen zo’n collectors item Fabian en Herman maakten talloze doeken samen. In 1999 verzorgden ze de complete inrichting van het eerste Herman Brood-café, Go Ape. Ze stichtten samen een atelier, waarin het duo werkte tot Hermans dood in juli 2001. Fabian heeft op Overstad een eigen winkel-atelier. In Noorder Arcade is hij te aanschouwen bij het schilderen. Opdrachten, bijvoorbeeld een schilderij voor een kinderkamer, voert hij direct en ter plekke uit.

Project 072, als broedplaats voor moderne kunst

abian en Projekt 072 geven Alkmaar kleur. Deze kunstenaars timmeren hard aan de weg met toegankelijk werk en opmerkelijke acties. Fabian zal altijd in verband worden gebracht met wijlen Herman Brood -en overeenkomsten waren (en zijn) er zeker-, maar heeft de afgelopen tijd een eigen stijl ontwikkeld. Fabians stijl doet aan Cobra denken, met fantasiefiguren die verborgen in en door elkaar aanwezig zijn op het doek. Hoe langer je kijkt, hoe meer je ontdekt. Dikke lijnen acrylverf, felle kleuren. De vrolijke stukken hangen in Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Projekt 072 is een vrij jonge, onafhankelijke organisatie waar culturele evenementen worden georganiseerd. Aankomende en gevestigde kunstenaars huren ateliers in het Projektgebouw aan de Koelmalaan (dichtbij de randweg). Onder hen John Hollenberg/Light Entertainment (lampen, lichtobjecten) en Change Making Media (videofilms met gebruik van de nieuwste technieken en sociale media). Gonzalez Photo mag niet ontbreken in deze kleine opsomming. Deze internationale fotografen zien hun werk steevast gepubliceerd in toonaangevende magazines, glossies en special interest-bladen. Ook geven de kunstenaars workshops in bijvoorbeeld schilderen en keramiek. Er zijn doorlopende exposities. Projekt 072 is er voor iedereen en staat open voor ideeën. Projekt 072 werkt zonder enige subsidie of overheidsondersteuning. De site www.projekt072.nl is al een kunstwerkje op zich. 

143

n Centrum Oosterwal staat dagelijks een enthousiast team van medisch specialisten, artsen & verpleegkundigen klaar om patiĂŤnten te helpen.

Centrum Oosterwal: kwaliteit & expertise Centrum Oosterwal huisvest een polikliniek voor dermatologie & flebologie (huiden aderproblemen). Veelvoorkomende aandoeningen als spataderen, trombose, eczeem, psoriasis en huidkanker worden hier met grote zorg gediagnosticeerd en behandeld. In het centrum is eveneens een gynaecologisch centrum en een openbare apotheek gevestigd. Centrum Oosterwal, dat in 2010 de deuren van een nieuw gebouw opende, beschikt niet alleen over professionele medewerkers, maar ook over ultramodern ingerichte behandelruimtes. Zo is er in Centrum Oosterwal een operatieafdeling gehuisvest met een viertal operatiekamers. Centrum Oosterwal levert hoofdzakelijk verzekerde zorg. PatiĂŤnten komen op verwijzing van huisarts of medisch specialist. Eenieder met problemen in onze vakgebieden, moet geholpen worden. Dat gebeurt op deskundige en efficiĂŤnte wijze.

De kliniek werd in 1989 opgericht door Flip Oosterwal. Het opzetten van een nieuwe kliniek bleek een goede keus van de pionierende arts. De praktijk aan de Overkrocht in Alkmaar groeide uit tot een waar begrip. Toen het daar te krap werd, heeft men besloten om in de Westvleugel een indrukwekkend nieuw pand te bouwen. Sinds 2010 opereert Centrum Oosterwal in dit uitzonderlijk fraai vorm gegeven onderkomen aan de Comeniusstraat. Centrum Oosterwal wil graag op elk gebied kwaliteit uitstralen. Dankzij de bijzondere architectuur, een behoorlijke mate van transparantie en het gebruik van frisse en heldere kleuren, ontstijgt Centrum Oosterwal het gevoel dat een gemiddeld ziekenhuis oproept. Het uitgangspunt is: behandel mensen zoals jezelf ook behandeld wilt worden. Dat betekent dat Centrum Oosterwal naast het aanbieden van kwalitatief hoogwaardige zorg, mensen graag op een plezierige wijze en in een aangename omgeving behandelt. De specialisatie in ader- en huidaandoeningen is allang geen Noord-Hollands geheim meer. Op flebologisch gebied heeft Centrum Oosterwal zich tot een kenniscentrum ontwikkeld. Medici uit de hele wereld, die zich op dit terrein verder willen specialiseren, melden zich hier 144

Een mooie omgeving, persoonlijke service, grote deskundigheid. Geen mens ondergaat een medische behandeling voor zijn plezier. Door alle voorwaarden te optimaliseren probeert Centrum Oosterwal te bereiken dat men zich desondanks op zijn gemak voelt. 

aan voor scholing. Er wordt medisch onderzoek uitgevoerd, waarvan de resultaten regelmatig in internationaal toonaangevende medische uitgaven gepubliceerd worden. Er wordt nauw samengewerkt met verschillende ziekenhuizen in Noord-Holland, waarbij er over en weer verwijzingen plaats vinden. Vanuit het VU-Medisch Centrum in Amsterdam lopen coassistenten als onderdeel van hun opleiding mee in het centrum. Centrum Oosterwal blijft zich verder ontwikkelen. Het Gynaecologisch Centrum Dermout & Albicher is in Centrum Oosterwal gevestigd. Hier kan men terecht voor informatie, advies en behandeling van allerlei gynaecologische problemen en jonge zwangerschapsproblematiek. Samen met de dermatologen is er een multidisciplinair spreekuur voor vulva-aandoeningen. In dagbehandeling worden eveneens operatieve ingrepen uitgevoerd. Als onderdeel van de service is de openbare apotheek Pharmacor in Centrum Oosterwal gehuisvest. Op deze wijze heeft men de keuze om direct de voorgeschreven medicatie mee te nemen. Ook dat past helemaal in de gedachte van Centrum Oosterwal om het zorgpad voor de patiënt zo kort en efficiënt mogelijk te houden. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

145

lkmaar wil dolgraag een, nee, dé sportstad zijn. Een gemeente die veel meer biedt dan alleen eredivisievoetbal in het AZ-stadion. Aan de vele verenigingen zal het niet liggen. En aan ondernemers als Mulder Obdam ook niet. Het bouwbedrijf heeft vergevorderde plannen voor de Westrand van Alkmaar klaarliggen.

Alkmaar wil dolgraag sportstad zijn AZ is de afkorting van Alkmaar-Zaanstreek. Maar ontegenzegelijk is AZ de trots van Alkmaar. De enige voetbaleredivisionist boven het Noordzeekanaal (tot de Volendamse heen-en-weer weer vaart) met een naam die zelfs in het buitenland respect afdwingt. De amateurs van AFC’34 hopen dat die allure ook op hen zal afstralen. Want AFC’34 (niet te verwarren met het Amsterdamse AFC) werkt samen met AZ en met hun buurman aan de Robonsbosweg, de Alkmaarse Rugbyclub. Het ligt in de bedoeling dat AZ een trainings- en opleidingscomplex krijgt in deze zogenoemde Westrand, gelegen tussen de ringweg N9 en de gemeentegrens van Bergen en de laatste plek in Alkmaar waar nog ruimte is voor nieuwe ontwikkelingen. Hier ligt bijvoorbeeld ook ijsbaan De Meent. En Sportpaleis Alkmaar, voor baanwielrennen, mountainbiking, zaalsporten, maar ook muziekevenementen. Een belangrijke gebruiker van de Westrand is de Alkmaarse hockeyvereniging AMHC. In 2012 viert de oude club van recordinternational Teun de Nooijer haar 100-jarig bestaan. Ze heeft ruim 1.000 leden en schurkt tegen de nationale top aan: Heren 1 speelt Overgangsklasse, Dames 1 in de 1e Klasse. Als AZ komt, verdwijnt het daar gelegen evenemententerrein en komen er in totaal tien volwassen velden te liggen, tegen de vijf waarover AFC’34 nu kan beschikken. Met 700 leden is AFC’34 een middelgrote club, met een van de beste jeugdafdelingen en opleidingen van Nederland. De sportieve ambities van de zondaghoofdklasser strekken echter veel verder. Een nieuw jeugdplan, waarin de individuele speler centraal staat, vereist de ruimte die door de komst van AZ wordt geschapen. 146

Ook een ander plan kan AFC’34 en zijn buren in de vaart der volkeren omhoog stuwen. Vooral wat accommodaties betreft. Het gaat om Sport Plaza. Beter: Sport-, spelen ontspanningsplein. Want rond Sportpaleis Alkmaar en De Meent moet tussen 2012 en 2020 een aantrekkelijke verblijfsplek ontstaan. Waar je heerlijk kunt relaxen in Thermen Oase, gezellig naar de bioscoop kunt gaan, van amusement kunt genieten in Klein Ahoy en kinderen zich kunnen uitleven in speelparadijs Monkey Town. Een veelheid aan elkaar versterkende functies, bij elkaar op de doorgaande weg naar de kust. Een wegenstelsel, dat tegelijkertijd groots wordt aangepakt, met bijvoorbeeld een overkluizing van de Westelijke Randweg. Zodat buiten de bewoners in de regio ook de toeristen er zullen komen. Bouwbedrijf Mulder Obdam en Sander Douma Architecten zijn de grondleggers van Sport Plaza.

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Advies- en ingenieursbureau Grontmij en vastgoedontwikkelaar Rotteveel M4 sloten zich later bij de initiatiefgroep aan. Algemeen directeur Cor van Vliet van Mulder Obdam: “Sinds de initiatiefgroep in maart 2009 van start is gegaan, heeft het plan alleen maar aan kracht gewonnen.We hebben de belangen van alle betrokken partijen geïnventariseerd en gestroomlijnd en zijn tot een integraal concept gekomen waarbij de verschillende functies elkaar versterken. Het is ongelooflijk wat we de afgelopen twee jaar vanuit de private hoek al hebben gerealiseerd.”

147

Sport Plaza moet 100 miljoen euro kosten. Het bestaat uit de deelprojecten cultureel evenementencentrum (Klein Ahoy) met drie hallen, sporthotel, wellness center (Sauna Thermen Oase, nu nog Heerhugowaard), kegelbaan, McDonald’s, Sportpaleis Alkmaar, bioscoop, ijsbaan De Meent, fitnesscentrum (Basic Fit), sport en scholing (OSG Willem Blaeu), sportmedische voorzieningen, indoor speelparadijs (Monkey Town), overkluizing Westelijke Randweg Alkmaar en een parkeervoorziening van circa 1.300 plaatsen. De gemeente Alkmaar heeft het plan omarmd. De initiatiefgroep heeft de vaart er in en wil zo snel mogelijk aan de slag om tot een samenhangend, duurzaam ingericht verblijfsgebied te komen. In principe dit jaar nog. Van Vliet: “We hebben een bijna kostendekkend plan, dat in vier fases kan worden uitgevoerd. Dat is de kracht van het plan. Wij vragen de gemeente niet om een zak met geld, maar willen alleen optimale medewerking bij het doorlopen van de noodzakelijke procedures om planvertraging te voorkomen.” Er is een groot draagvlak voor de ontwikkelingen en veel interesse van ondernemers zoals Sauna Thermen Oase en 148

de organisator van het Indian Summer Festival in recreatiegebied Geestmerambacht die een Mini-Ahoy wil opzetten. Het grote Rotterdamse Ahoy wil het Alkmaarse broertje met raad en daad bijstaan. Van Vliet: “De hechte samenwerking tussen de verschillende partijen is de sleutel tot succes.” “Het voorgenomen concessiemodel, waarbij de gemeente grond verkoopt aan het consortium op het moment dat daar behoefte aan is, spreekt ons bijzonder aan. De grondopbrengsten worden door de gemeente bovendien weer ingezet in het plangebied. Dat is een mooie insteek. Er is ook voldoende openbaar gebied in te richten. Voorstel is dat de initiatiefgroep zorg draagt voor de opstelling van het bestemmingsplan, wat de slagkracht vergroot.” Zo’n all-weather voorziening betekent bovendien een impuls voor het kusttoerisme. Het consortium wil graag in gesprek met alle partijen die initiatieven tonen voor de Westrand Alkmaar, zoals met Holland Health, dat een Europees onderzoekscentrum voor obesitas wil realiseren. Het initiatief van Rotteveel M4 tot overkluizing van de Westelijke Randweg biedt niet alleen een infrastructurele oplossing voor het toenemende autoverkeer. De weg is ook een duidelijke meerwaarde. Over de bestaande weg bouwen maakt dubbel ruimtegebruik mogelijk. De sporten ontspanningszone wordt gelijk perfect verbonden met de stad. Sport Plaza en de M4-weg kunnen los van elkaar ontwikkeld worden, maar een integrale gebiedsaanpak verdient duidelijk de voorkeur, stelt Van Vliet. “Wij anticiperen met ons totaalplan op de toekomst. De Martin Luther Kingweg is een druk bereden weg, die over enkele

jaren zijn maximumcapaciteit heeft bereikt. Met een overkluizing van de randweg bieden we een oplossing voor een probleem van de toekomst.”

krijgen. Daarnaast was er plek voor 120 woningen om de exploitatie (op twee miljoen euro na) rond te krijgen.

Een oplossing voor een probleem van de toekomst? Bij de voetbalvereniging Jong Holland zouden ze die héél graag willen hebben. Wat heet, de toekomst is feitelijk nu en de oplossing is er… (nog lang) niet. Dé club van Alkmaar-Zuid zit klem op Sportpark De Hout.

Tot de gemeente Alkmaar, om voor het bestuur van Jong Holland nooit opgehelderde reden, besloot de paardensport in de Alkmaarder Hout te laten. De tribune van het ovaaltje, een ontwerp van architect Jan Wils uit 1929 en rijksmonument (zie ‘399 monumenten, die doe je niet in een dagje’), is recentelijk voor miljoenen euro’s opgeknapt. Zo’n investering gooi je niet onmiddellijk weg, weten de bestuurders van Jong Holland.

Het ledental van de, van oorsprong christelijke, voetbalvereniging van 1933 groeit jaarlijks met tien procent en telt bij aanvang van het seizoen 2011-2012 750 leden. Waarvan 600 jeugdleden, inclusief vier meisjesteams. Er is zelfs een wachtlijst, mede door de sterke aanwas van vrouwen en meiden die willen voetballen op deze plek: middenin in de stad, in het bos (de Alkmaarder Hout). Waar ooit AZ zijn kunstjes vertoonde. Jong Holland heeft echter maar drie velden, terwijl de regels van de voetbalbond KNVB voorschrijven dat een vereniging van deze omvang 4,5 veld ter beschikking moet hebben. De trainingscapaciteit is volstrekt onvoldoende. Slechts door de bijna professionele organisatie, met maar liefst 200 vrijwilligers en 300 ouders, die ‘verplicht verenigingswerk’ doen, en optimale communicatie tussen alle geledingen, lukt het Jong Holland om ‘eeuwig jong’ te blijven. De oplossing voor haar probleem ligt opgesloten in het (voort-)bestaan van de medegebruiker van het complex, Drafcentrum Alkmaar. Het plan om de drafbaan te verhuizen naar Geestmerambacht, was in vergevorderd stadium. Jong Holland zou er dan vier velden bij Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Wat nu? Jong Holland wedt op twee paarden, om in de sfeer te blijven. Enerzijds is er de hoop dat de paardenraces uitsluitend op zondag worden verreden. Nu zijn er ook koersen op maandagavond, die druk worden bezocht en dan is voetbaltraining op het complex uitgesloten. Andere mogelijkheid is dat zwembad De Hout verdwijnt of, zoals wel eens is geopperd, ‘ondergronds’ gaat. Met op maaiveldniveau een veld, kantine en kleedkamers voor zowel Jong Holland als de zwemmers. 

149

lkmaar scoort hoog als het gaat om verkiezingen van de beste sportstad van Nederland. Op zich niet zo vreemd gezien de vele prachtige accommodaties die de stad rijk is. Met het imposante stadion van AZ als grootste blikvanger aan de poort van de stad, maakt Alkmaar duidelijk dat het een warm kloppend sporthart heeft. Ook de Westrand behoort tot de absolute top als het gaat om sportlocaties.Wielrennen, schaatsen en tennis-

Sportbureau haalt drempels weg sen, zijn slechts enkele sporten die hier op elk niveau beoefend kunnen worden. Met een keuze uit maar liefst 125 sportverenigingen wordt ieder excuus om niet aan sport te doen, resoluut van tafel geveegd. Je zou denken dat van dit enorme aanbod genoeg stimulans uitgaat om iedereen aan het sporten te krijgen. Deels klopt dat wel. Maar omdat het altijd beter kan, is in 2002 Sportbureau Alkmaar opgericht. ,,Sport is vooral leuk om te doen. En je voelt je er lekker bij. Daarnaast zorgt sport ook voor sociale cohesie en le-

vert het een bijdrage aan het welzijn van mens en maatschappij.” Aan het woord is Marcel Bouw, manager van Sportbureau Alkmaar. ,,We leven in een tijd waarin steeds meer sprake is van bewegingsarmoede. Een ongezonde ontwikkeling die we tijdig moeten keren. Het is goed dat mensen bewegen. De richtlijn is 30 minuten per dag. Het maakt niet uit of ze dat in groepsverband of individueel doen. Als ze maar sporten. Het Sportbureau wil de drempels om te gaan sporten wegnemen. We ondersteunen anderen of organiseren zelf sportactiviteiten. Als mensen het niet zien zitten om bij een vereniging te gaan sporten, moeten ze even goed wel de mogelijkheid hebben om iets te doen. Dat kan op allerlei manieren. Door wandelpaden te laten verbeteren, door fitnessapparatuur in de openbare ruimte te plaatsen of hardloopschema’s op de website te zetten.” Alkmaar wil zoveel mogelijk inwoners laten sporten en het Sportbureau laat via het (digitale) loket zien wat er op sportgebied allemaal mogelijk is. De pijlen zijn gericht op alle leeftijdsgroepen, maar er is speciale aandacht voor de jeugd. Jong geleerd is oud gedaan; dus werd een begin gemaakt met de kinderen van de basisschool. Het belang van goed bewegingsonderwijs 150

wordt gelukkig ook door de gemeente onderkend, wat resulteerde in de terugkeer van de vakdocent lichamelijke opvoeding op tweederde van de basisscholen. Het Sportbureau initieerde ook het project ‘What’s your game?’ waarbij trainers van sportverenigingen kennismakingslessen geven op school. Niet alleen gangbare sporten als voetbal en volleybal maar ook minder voor de hand liggende sporten als schermen, karate en rugby worden zo onder de aandacht gebracht. Er is in Alkmaar aandacht voor zowel recreatieve als prestatiegerichte sport. Er verrezen diverse regionale trainingscentra waar talentvolle jonge sporters optimaal begeleid kunnen worden. Bijvoorbeeld op het gebied van volleybal en wielrennen. ,,Talentontwikkeling is een speerpunt geworden in het gemeentelijk sportbeleid,” vertelt verenigingsmanager Paul Bollen, ,,ook daar worden scholen bij betrokken. Het Willem Blaeu is een erkende ‘Topsport Talentschool’. Op deze middelbare school worden aankomende topsporters geholpen om sport en school te combineren. Door de beste sporters goede mogelijkheden te bieden, geven we de totaalsport in Alkmaar ook een stimulans.” Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Om een sportstad te blijven zal Sportbureau Alkmaar er alles aan doen om de inwoners die nog niet bewegen uit hun luie stoel te halen. Maar zal het ook kijken of de aanwezige accommodaties voor de sport behouden kunnen blijven. Het voormalige voetbalcomplex DFS in Alkmaar Oost is daar een mooi voorbeeld van. Een deel van de voetbalvelden is getransformeerd tot een ‘outdoorpark’ met mogelijkheid tot klimmen en paintball. Ook de kaatsers en de drakenbootvereniging hebben er een plekje gekregen. Op het actielijstje van het Sportbureau staat nog de wens om de Sportboulevard Alkmaar-Noord een facelift te geven. Alkmaar moet namelijk ook in de toekomst een sportstad blijven. 

151

lkmaar bezit vele kerken, die niet alleen gelovigen zullen aanspreken. De Grote of Sint- Laurenskerk is niet alleen de grootste, maar ongetwijfeld ook de bekendste. En hoewel de skyline de laatste decennia is veranderd , blijft dat karakteristieke voorbeeld van laat gotische bouwkunst in Noord-Holland hĂŠt beeld bepalen. Het heeft bovendien het oudste, nog bespeelbare orgel van Nederland.

Nog altijd bepalend: de Grote of Sint-Laurenskerk Op de hoogste punt van de stad, aan het begin van de Langestraat, staat de Grote Kerk; gewijd aan een van de belangrijkste martelaren van het christendom en gebouwd tussen 1470 en 1520 met natuursteen uit Brabant en Bentheim. De Sint-Laurens is een basiliek in de stijl van de Brabantse gotiek. De hoogte van het gebouw is 35 meter, het kruis meet 85 bij 56 meter. Binnen treft men twee wereldberoemde orgels aan. Het Koororgel of Van Covelensorgel, genoemd naar bouwer Jan van Covelens (1470-circa 1532) is het oudste, nog bespeelbare orgel van Nederland. In 2011 was het 500 jaar geleden dat dit meesterwerk tegen de noordelijke muur van de kerk werd geplaatst.

Het monumentale orgel van de Grote- of Sint Laurenskerk Het Van Hagerbeer/Schnitger of Grote orgel werd in 1645 voltooid. Laatste bouwer was Jacobus Caltus van Hagerbeer. Van 1723 tot 1725 was Frans Caspar Schnitger verantwoordelijk voor de restauratie en uitbreiding. â&#x20AC;&#x2122;s Zomers worden ze beide intensief bespeeld, bijvoorbeeld tijdens het Orgelfestival. Op 8 oktober onthulde Koningin Beatrix de plafondschildering 152

Op een steenworp afstand, aan de Oudegracht, ligt de evangelisch-lutherse kerk. Gebouwd in 1692 en begonnen als schuilkerk, zoals te zien is aan het eenvoudige uiterlijk. Het inwendige is veel rijker, met een van rococo snijwerk voorzien orgel uit 1754. Bovenop is een afbeelding van een zwaan te zien, het symbool van Luther en zijn volgelingen. De Laat, parallel aan de Langestraat, bezat ooit twee kerken: de Kapelkerk en de St. Dominicuskerk. De eerste is er nog steeds. De Kapelkerk werd volgens sommige bronnen al gebouwd in 1325. ‘Deskundigen’ houden het op ‘rond 1520’, direct nadat de Grote Kerk klaar was. Opvallend zijn de vele natuurstenen banen in de bakstenen muren en de kleurige glas-in-loodramen. Weer Pierre Cuypers ontwierp de Dominicus, die in 1866 gereed kwam. De kruisbasiliek had een enorme toren, die de Grote Kerk naar de kroon stak. De stekker ging er in 1972 uit; de kerkbestuurders kozen voor de Laurentius. De Dominicus ging in 1985 tegen de vlakte, zodat er een winkelcentrum (Domus) kon verrijzen. Een traptorentje in dat centrum is het enige dat herinnert aan dit majestueuze bouwwerk.

Op de grond van de schuilkerk aan de Findsen ligt ouderwets zilverzand De restauratie van binnen- en buitenzijde die in 1996 werd afgerond, luidde een nieuw tijdperk in. Het is een centrum voor kunst, cultuur en maatschappelijke activiteiten geworden. Met een vlakke vloer van 2.500 vierkante meter, geheel voorzien van verwarming en volledig toegankelijk voor invaliden. Zodoende is het een geschikte ambiance voor beurzen, kerstmarkt, concerten, lezingen, huwelijken en tentoonstellingen. Een godshuis dat bijna net zo beroemd is en ook nog bijna dezelfde naam heeft, staat aan het Verdronkenoord: de Sint-Laurentiuskerk. Neogotische pracht, onder meer terug te vinden in het houten tongewelf met de kleurige rozetten. Van 1859 tot 1861 gebouwd door niemand minder dan Pierre Cuypers (1827-1921, ontwerper van het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam). Bijzonder zijn de luchtbogen aan de buitenkant en het gebruik van Limburgse mergelsteen. Aanvankelijk zou de Sint-Laurentiuskerk een hoge westtoren krijgen. Het bleef bij de onderbouw (naar boze tongen beweren), omdat de protestanten niet wilden dat deze katholieke kerk hoger zou worden dan de torenloze, hervormde Grote Kerk. Werkelijke reden is hoogstwaarschijnlijk dat de toren te veel zou kosten. Daar voelde de meebetalende overheid niets voor. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

De Alkmaarse Doopsgezinde kerk aan de Koningsweg, heeft evenals de andere Alkmaarse schuilkerken, een houten tongewelf. De kerk is één van de oudtse stenen Doopsgezinden kerken, gebouwd in 1617. Van de oorspronkelijke kerk is zowel binnen als buiten niet veel meer te vinden. In de negentiende eeuw kwam er een neoclassicistische voorgevel met rondboogvensters, een voorplein met bloemperk en banken met neogotische details. Een kerkje dat iedereen gezien moet hebben, maar erg moeilijk te vinden is, is de remonstrantse kerk aan het Fnidsen. Een schuilkerk uit 1658, met een (in 1728 gebouwde) monumentale entree tussen twee klokgevelpanden en een schitterende zeventiende-eeuwse preekstoel. De grenen vloer wordt ouderwets met fijn zand bestrooid.Leerlingen van Cuypers tekenden voor het ontwerp van de neogotische Sint-Josephkerk aan de Nassaulaan. Die werd in 1910 in gebruik genomen. De gebrandschilderde ramen zijn een lust voor het oog. Het beeld van Christus is een monument uit 1948 ter herinnering aan in WO II omgekomen Alkmaarders.  153

Iedere uitvaart is uniek

e dood is misschien wel de moeilijkst te accepteren zekerheid in het leven. Want dood gaan doet nu eenmaal iedereen. “Vroeger was praten over doodgaan taboe”, stelt Anita van Loon, clustermanager van de regio West voor Yarden, het gebied van Lisse tot Den Helder. “Maar tegenwoordig zijn er steeds meer mensen die bij leven al aangeven hoe ze hun begrafenis of crematie willen hebben. Gelukkig maar, want het is absoluut fijn om nu al te weten dat straks alles goed geregeld is. Zeker ook voor de nabestaanden.Want er komt straks veel op ze af. En dan staat er één vraag centraal: hoe zou de overledene het gewild hebben?” Yarden is een relatief jonge uitvaartorganisatie, van 16 juni 2001; dus Yarden bestaat 10 jaar! Er is een uitvaartcentrum in Alkmaar, in Bergen, in Haarlem en een uitvaartwinkel in Amstelveen. Verder beschikt Yarden over twee eigen crematoria. Anita heeft, zoals zij zelf zegt, haar hart verloren aan Yarden. Een van haar taken is het marktaandeel te vergroten; dat is geen eenvoudige opgave, want het aantal sterfgevallen daalt jaarlijks. Maar haar grootste taak is ervoor zorgen dat al haar medewerkers ‘unieke uitvaarten’ verzorgen voor nabestaanden. In feite biedt elke uitvaartondernemer hetzelfde: het verzorgen van de begrafenis of crematie. “Maar het is wel van het grootste belang hoe dat dan geregeld wordt”, vertelt Anita verder. “Want een uitvaart moet een unieke en bij de overledene passende gebeurtenis te zijn. Dan ontstaan ook de mooiste uitvaarten. De traditionele donkere en sombere uitvaart met koffie en een plakje cake komt steeds minder voor. Gelukkig maar, want een mooi en goed geregelde uitvaart helpt bij de rouwverwerking. Een avonduitvaart met een fakkeloptocht, de kist op een bakfiets of in de eigen vrachtwagen. Het kan bij ons. Of champagne om het leven uit te luiden. Doordat wij beschikken over diverse rouwkamers is het ook mogelijk om 24 uur bij de overledene te blijven. En dan is het toch prachtig, als je ziet dat er een familie is die in een kring om de kist heen zit en allemaal herinneringen ophaalt. Er staat bij ons een vleugel in de hal. Als u dat wilt, mag die uiteraard gebruikt worden. Maar we werken ook met speciale thema’s. Dat ‘net even anders’ mogelijk maken, dat vinden wij belangrijk. Er wordt ook steeds meer een beroep gedaan op de creativiteit van de uitvaartondernemer, wij krijgen meer en meer een adviserende functie. Dat is een mooie verschuiving.” Natuurlijk kost een uitvaart geld. En hoe hoog dat bedrag is, hangt af van wat men wil. Anita: “Daar moeten we de nabestaanden ook altijd op wijzen. Soms is dat lastig. Je komt op een uiterst emotioneel moment en dan moet jet het over geld hebben. Maar dat is helaas wel iets dat toch besproken moet worden.” Een ander belangrijk punt is de nazorg. Anita: “Dat is enorm belangrijk. Voor veel nabestaanden begint de rouw pas echt na de uitvaart. De drukte is voorbij, maar het verlies blijft voelbaar en het verdriet komt op de meest onverwachte momenten op. Jaren ervaring in de uitvaartzorg heeft ons geleerd, dat contact met elkaar, met lotgenoten of door samen te herdenken, veel troost geeft. En voor kinderen hebben we speciale boeken. Ook organiseren wij workshops ‘praten over de dood’. 1544

Het bijzondere aan mijn baan is de totale verantwoordelijkheid die ik heb over de onderneming, de mensen die er werken en de keuzes en beslissingen die ik hierin kan en mag maken om Yarden nog meer als unieke onderneming op de kaart te zetten. Voorlopig zijn er in deze organisatie nog genoeg uitdagingen waar ik me op toe kan leggen. Er liggen nog vele kansen en er is nog veel te verbeteren. Het is zeker geen droevig beroep, wel een dankbaar beroep. Aandachtig en goed luisteren naar de wensen, wel de regie hebben, maar onzichtbaar zijn. Dat is onze kracht. Wij hebben een onderschikte rol, om op die manier de ander te kunnen laten schitteren. Als de familie je na de uitvaart komt vertellen dat alles naar wens is gegaan en tevreden over het verloop van de uitvaart naar huis gaat, dan geeft dat ons, als uitvaartverzorgers, een goed gevoel.â&#x20AC;? ď&#x201A;ˇ Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

155

ls je ze vraagt hoe dat zo komt, dan halen de meesten hun schouders op. In vroeger tijden liep de Noordervaart door tot bijna het einde van de Omval. Vandaar werden de schepen met hun groente op een, met gas aangedreven, lorrie gehesen en op die manier overgeheveld naar het kanaal aan de andere kant, waar ze weer verder konden varen. Deze plek werd de omhaal genoemd en daaraan ontleent de Omval zijn naam. Dus misschien komt dáár de uitdrukking ‘wonen op de Omval’ vandaan?

Bewoners van de Omval wonen niet in of aan, maar op de Omval. Er waren veel ondernemers. Er waren bijvoorbeeld twee bakkers.Als je niet thuis was wanneer de bakker langs kwam, dan liep hij naar binnen, keek in de broodtrommel en vulde aan wat volgens hem nodig was. In die tijd liet iedereen nog gewoon zijn deur los. En twee kruideniers. De boodschappen die je nodig had werden in een boekje geschreven. De kruidenier bezorgde deze boodschappen en eens in de zoveel tijd werd er afgerekend. Een groenteman die, met een kar achter een kreupel paard gespannen, zijn van de veiling betrokken groenten aan de man probeerde te brengen. Een café, met daarboven een danszaal, werd vooral veel bezocht tijdens de jaarlijkse Kruisbessenkermis. En de plaatselijke toneelvereniging O.D.I. (Ontspanning Door Inspanning) gaf haar voorstellingen in het “Stoot je hoofd niet” theater. Dit was een voor de gelegenheid omgebouwde kippenschuur die niet al te hoog was. Garagebedrijf van Truijen is trouw aan de Omval. Al meer dan 45 jaar bestaat en staat het bedrijf al óp de Omval.

Waar eens het kanaal liep ligt nu een groene weelde voor jong en oud

De mensen die óp de Omval wonen zijn nog steeds erg betrokken bij hun buurt. Eén van de meest unieke gebeurtenissen is de jaarlijkse rommelmarkt. Nu is een rommelmarkt op zich niet echt iets bijzonders, want die heb je wel in elke buurt, maar wat dacht je van “koeschijten”? Tijdens de rommelmarkt staat, midden op een in vakken verdeeld veld, een koe. De bedoeling is dat je gokt in welk vak de koe zal gaan schijten.Vol verwachting wordt de koe de hele dag in de gaten gehouden. Zal deze nieuwe traditie de geschiedenisboeken halen?  Mevrouw Eppinga is één van de vrijwilligers die veel activiteiten op de Omval oraganiseren 156

egeleid door zijn twee trouwe honden, loopt meneer Duindam over zijn erf en vertelt over het kweken van zijn vogels. Hij heeft volières rond zijn woning staan, waarin vogels in vele mooie kleuren zijn ondergebracht. Hij probeert met deze vogels nieuwe kleurencombinaties te kweken. “Er gaan heel wat jaren overheen voor het resultaat, dat ik in mijn hoofd heb, is bereikt en soms lukt het helemaal niet”.

Hobbykwekerij Duindam

Gerard Duindam heeft een waar paradijsje gecreëerd

De volières hebben allemaal een ruim nachthok waarin ze ook nog heen en weer kunnen vliegen, want met strenge winters is het soms noodzakelijk om ze binnen te houden. Vooral de soorten met de vlezige klauwen. Hun klauwen zouden kunnen bevriezen en wanneer die ontdooien gaat het jeuken en beginnen ze te bijten om zich van de jeuk te bevrijden. Ze gaan door tot bloedens toe.“En dan wordt het link”, zegt meneer Duindam. “Want als ze eenmaal bloeden, stopt dat niet meer vanzelf. Ze lopen leeg en bloeden dood. Dit kun je maar liever vermijden”, vindt meneer Duindam. Zijn hele terrein is afgezet met gaas om stropers, zoals vossen, buiten te houden. Over zijn erf heeft hij een net gespannen van 6000 vierkante meter. Dit is bedoeld om roofvogels en mee-eters tegen te houden. “Een hele klus, maar noodzakelijk”. Meneer Duindam vertelt van een keer dat hij een oehoe op zijn erf zag zitten. Dit is de grootste uilensoort en wordt maar liefst 75 centimeter hoog. Uilen hebben scherpe ogen en deze uil had een opening gevonden. Het bleek om een tamme uil te gaan en na een telefoontje werd de uil door zijn eigenaar opgehaald. “Het zijn roofdieren”, vertelt meneer Duindam. “Ik heb een keer gezien hoe een bosuil te werk gaat. Hij klemt zich vast aan het buitenhok en slaat met zijn vleugels tegen het gaas om paniek te zaaien. Daarna lokt hij met zijn hypnotiserende blik een vogel naar hem toe.Als hij die te pakken krijgt, vreet hij hem helemaal op. Er blijft niets meer van over dan een paar veertjes”. Als privéhobby staan er nog een paar hokken met diverse cultuurvogels en op het erf lopen vogelsoorten die je niet alle dagen ziet. Maar wel bij meneer Duindam. 

“Als mensen net als zwanen waren, zag de wereld er mooier uit” Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

157

en gezonde onderneming, met een onophoudelijke stroom aan ideeën om het de klant nóg meer naar de zin te maken. Zo typeert bedrijfsleider André Renses het familiebedrijf Automobielbedrijven Renses in Alkmaar. Dealer van drie merken in verschillende marktsegmenten, ANWB-pechhulppartner en Vakgarage.

‘Klant eerst’ bij Automobielbedrijven Renses Vanuit de moderne showroom annex werkplaats aan de Robbenkoog 34a, op bedrijventerrein Beverkoog, bedient Renses sinds 2011 de bezitters van een Subaru die boven het Noordzeekanaal wonen. Naast dit Japanse merk aan de bovenkant van de markt verkoopt en onderhoudt de firma sinds 2003 ‘waar-voor-je-geld’-Koreanen van Chevrolet (voorheen Daewoo). De klanten komen grotendeels uit het HAL-gebied (Heerhugowaard, Alkmaar, Langedijk). Al sinds 1975 staat Renses in Noord-Holland Noord synoniem voor Mitsubishi, de hippe, stoere en stevige auto’s uit de reclames over ‘de gestaalde perfectie’. De band met het Japanse merk is zo sterk, dat André’s vader Aad in 2011 ter gelegenheid van zijn 65e verjaardag op bezoek ging bij de Mitsubishi-directie in het land van de rijzende zon. Per Mitsubishi Pajero, het vierwiel aangedreven vlaggenschip met zijn vele Dakarrally-overwinningen. 15.000 kilometer legde Aad, ondersteund door andere zoon Piet, af. De bakermat van Automobielbedrijven Renses ligt niet in Alkmaar, maar aan de Lindenlaan in Heerhugowaard. Daar begon in mei 1942 André’s opa Piet Renses met een transportfirma. Piet overleed onverwacht in 1962 en toen stond zijn zeventienjarige zoon Aad er alleen voor. De jongeman was echter voor de duivel niet bang en ontplooide nieuwe activiteiten, zoals een taxibedrijf, een tankstation, berging met kraanwagens, leasing en verhuur. In 1980 had de verhuizing plaats naar de nieuw gebouwde showroom/ werkplaats aan de Albert Soncklaan in Heerhugowaard. In 2003 kwam André de gelederen versterken en werd de Alkmaarse Mitsubishi-dealer aan de Helderseweg (nu rechtbank) overgenomen. Tussen 1997 en 2005 was er een vestiging van Renses-Mitsubishi in Den Helder, tot de familie in dat laatst genoemde jaar besloot de doelmatigheid te optimaliseren door vanuit één, aan alle eisen van de tijd aangepast, onderkomen te werken. Dat werd de Robbenkoog. De 20 personeelsleden hebben slechts één doel: ‘De klant staat nummer een bij ons en die moet geholpen worden. Zo snel mogelijk, vakkundig en zonder morren’. Mede daarom heeft Renses zich in 2010 aangesloten bij de keten Vakgarage. De monteurs kunnen auto’s van alle merken aan en vinden het een uitdaging de moeilijkste problemen op te lossen.  158

Zeg nooit: Oudorp mooiste wijk van Alkmaar

De contouren van kasteel Nieuwburg zijn nog zichtbaar

Afkoelen bij de 2e Halve Maansbrug

nvergeeflijk. Ik verhuis van het centrum naar Oudorp, stel me voor aan mijn nieuwe buren en zeg, volkomen oprecht: “Dit is de mooiste wijk van Alkmaar.” Bijna word ik met pek en veren de straat uitgejonast. Wekenlang heb ik moeten horen: “Dit is Oudorp, dáár is Alkmaar.” Het voormalig raadhuis van Oudorp Het zit de ‘echte’ Oudorpers vreselijk dwars, die gemeentelijke herindeling van 1 oktober 1972, waarbij hun mooie dorp bij die almaar uitdijende stad werd gevoegd. Een dubbel Calimero-effect laat ook 30 jaar later zijn sporen na. Want bij het gedwongen identiteitsverlies was het ‘Zij (Alkmaar) zijn groot en wij (Oudorp) zijn klein’. Terwijl het, vóór Alkmaar in 1254 zijn stadsrechten kreeg, andersom was: “Wij (Oudorp) zijn groot en zij zijn klein”. Al ver voor het jaar 900, als Alkmaar niet meer is dan een paar boerderijen en vissershutten , bestaat er al een buurtschap Oudorp. Dat dan nog Aldenthorf en later Oudthorp, oud dorp, heet. Gelegen aan een groot meer, dat steeds meer wordt ingepolderd en waardoor de Schermer en Heerhugowaard ontstaan. In de 21e eeuw zijn dat grotendeels herinneringen. Natuurlijk, er zijn nog wat sporen van de vroegste bewoning. Zoals de met kinderkopjes geplaveide Munnikenweg waaraan de dertiende-eeuwse kastelen Middelburg en Nieuwburg (contouren aanwezig in het beschermde weidegebied Oudorperhout) lagen. En de molens aan de Molenkade, aan de andere kant van dit wandelparadijs, dat er mede voor zorgt dat Oudorp erg in trek is om te wonen. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Mijn vrouw en ik kozen in 1995 voor de dorpskern van Oudorp. Mooie grote (vrijstaande- en twee-onder-een-kap-) woningen, flinke tuinen, rustig en toch op nog geen tien minuten fietsafstand van de binnenstad. De school voor onze zoon aan de Munnikenweg leek uit een Dik Trom-boek te stammen. Veel groen, slootjes, weids uitzicht. Supermarkt, bakker, kapper op loopafstand. Alkmaar boft maar met dat ruim 12.000 inwoners tellende Oudorp. NB: wie van verre naar ‘ons’ dorp komt, dient de juiste spelling te hanteren op z’n navigatiesysteem. Een d, geen twee. Anders gebeurt je hetzelfde als een vriend van ons die uit Deventer moest komen. Hij belde vanaf een plein in het Zuid-Hollandse Ouddorp: “Ik kan jullie huis echt niet vinden.”  159

ie zoekt naar een toonaangevend duurzaam ontwerp-, advies- en managementbureau, komt al snel bij Grontmij uit. De onderneming is actief in de markten water, energie, infrastructuur, planning en ontwerp. Het is een van de grootste advies- en ingenieursbureaus in Noordwest-Europa, met bijna 300 kantoren en bijna 11.000 medewerkers.

Spin in het web bij bouwprojecten Onder hen ingenieur Rob Niele. Accountmanager stedelijke ontwikkeling, met als uitvalsbasis het Grontmij-kantoor aan de Robijnstraat in Alkmaar. Rob heeft een indrukwekkende staat van dienst. Sinds hij in 1985 in dienst trad, zag hij de Nederlandse, voormalige Grondontwikkelingsmaatschappij uitgroeien tot een internationale speler op het gebied van adviezen voor en ontwikkeling van de stedelijke en natuurlijke omgeving. “De verantwoordelijkheid voor onze leefomgeving nemen we uiterst serieus. We hanteren duidelijke regels en procedures, die ervoor zorgen dat we het milieu zo weinig mogelijk belasten. De duurzame uitvoering van onze activiteiten is niet ons enige doel. We passen nieuwe technologieën toe om meer efficiëntie te bereiken in tijd, kwaliteit en kosten. We zijn de spin in het web bij bouwprojecten.Van het eerste idee tot de oplevering geven we advies en begeleiden we de betrokken partijen. Ongeacht of het gaat om een klein of groot project. Bedrijventerreinen, woningcomplexen, maar ook zorgboerderijen. ” “We hebben voor alle fases van het project specialisten in huis, die intensief met elkaar samenwerken. Ik heb dat ‘multidisciplinair denken en werken’ genoemd. Het is niet alleen de opdracht uitvoeren, maar ook nadenken over het vervolg en de consequenties. Met name bij grote projecten zijn ettelijke opdrachtgevers betrokken, die soms afzonderlijk beroep doen op de Grontmij. Om te voorkomen dat zij langs elkaar heen blijven werken en onnodig geld uitgeven, wordt van ons intern teamwork verlangd.” Binnen Nieles team ‘stedelijke ontwikkeling’ wordt gewerkt aan multidisciplinaire projecten voor de lokale markten. “De belangrijkste onderscheidende factor bij Planning & Design is de kracht van onze regionale netwerken. Die stellen ons in staat de juiste partijen bijeen te brengen en individuele 160

Naast alle zakelijke activiteiten ondersteunt Grontmij veel sporten maatschappelijke initiatieven belangen en eisen af te wegen. Zo komen we tot haalbare en duurzame oplossingen. Mooi voorbeeld is Broekhorn in Heerhugowaard. Daar is Grontmij vanaf 2004 bezig, in opdracht van projectontwikkelaar Bouwfonds, met een plan voor de inrichting van een gebied van 100 hectaren. Met woningbouw, een jachthaven en een natuurgebied, terwijl de infrastructuur wordt gereconstrueerd.”

Dat het Trompetterkorps Alkmaar ‘De Knickerbockers’ wordt genoemd, is niet gek. Naast een zwarte baret en groene blazer bestaat het uniform van TKA uit een beige knickerbocker. Die kleding is het meest in het oog springende, maar tegelijkertijd slechts het derde deel van de uitstraling van het korps. De andere twee elementen zijn de muziek die wordt gespeeld en de ‘Engelse school’- exercitie. De leden van TKA en JTKA (acht- tot zestienjarigen)

Trompetterkorps De Knickerbockers spelen onveranderlijk op slagwerk en natuurinstrumenten: trompetten, bastrompetten en (jacht-)hoorns. De (bas-) trompetten hebben maar één ventiel en staan gestemd in Es/Des. De stemming van de jachthoorn is Es. Het repertoire voor jachthoornmuziek is redelijk beperkt. Daarom schrijft de eigen huiscomponist (en erelid) Jaap Dekker de meeste muziek voor TKA en JTKA. De prestaties van senioren en junioren mogen er zijn. Of ze nu de 8-Oktoberoptocht bij de Alkmaarse Ontzetviering voorafgaan, dan wel spelen op concoursen in het buitenland, de Alkmaarders krijgen de handen op elkaar en winnen steevast prijzen. Het uniform van de jongeren wijkt iets af van dat van TKA. Ze hebben in plaats van een jasje een trui aan. Op hun veertiende of vijftiende mogen de ‘Truitjes’ meelopen en spelen met de ‘groten’. Op hun zestiende levensjaar, na de viering van ‘Alkmaar, Victorie!’ leveren ze de trui in bij de voorzitter, die hen toespreekt en de blazer overhandigt.

en strakke en snelle exercitie, naar Brits voorbeeld. Dat, én de knickerbocker, hebben het Trompetterkorps Alkmaar bekend gemaakt bij het grote publiek. Al sinds 1966 blazen de seniorenband en het juniorenkorps een stevig partijtje mee op nationaal en internationaal niveau. Aanwas van jonge muzikanten lijkt verzekerd met het gratis muziekprogramma Music-4U. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

De jeugdopleiding van het Trompetterkorps groeit dankzij Music-4U. Dat is een moderne vorm van de ‘volksmuziekschool’. Vrijwilligers van Music-4U geven aan leerlingen van Alkmaarse basisscholen dertien gratis muzieklessen van een uur op verschillende instrumenten. Vanaf de veertiende workshop gaan de kinderen door op een door henzelf gekozen blaas- of slagwerkinstrument. Na 26 cursusonderdelen kunnen ze een vervolgopleiding doen bij TKA. Van de 600 leerlingen die in drie jaar hebben meegedaan, hebben er 50 gekozen voor het korps. Na Alkmaar lijkt ook Heerhugowaard klaar voor Music-4U.  161

Molens en Vlotbruggen

en vlotbrug is een beweegbare brug, die bestaat uit twee vaste kanten en twee, op het water drijvende, vlotten die als de brug opengaat onder de twee vaste delen worden geschoven. Koedijk kent twee vlotbruggen. De Koedijkervlotbrug is in 1821 ontworpen door Jan Blanken en vormt de verbinding tussen Koedijk en de gemeente Bergen. Menig keer ontstond er een file doordat twee automobilisten tegenover elkaar stonden, midden op de vlotbrug. Een krachtmeting begon dan, want één van beide moest achteruit, omdat elkaar passeren niet mogelijk was. Tegenwoordig is de brug niet meer toegankelijk voor automobilisten. Zomers is het waterverkeer zo druk dat de brug vaak wel om het kwartier opengaat.

162

De Koedijkervlotbrug met op de achtergrond De Sluismolen In 2010 werd met de aanleg van een tweede vlotbrug begonnen. Dit behoorde bij de uitbreidingsplannen van het Geestmerambacht. De provincie Noord-Holland schreef een wedstrijd uit voor het bedenken van een naam voor deze nieuwe brug. Cees van Egmond uit Koedijk bedacht de naam “Rekervlotbrug”. Vernoemd naar de middeleeuwse waterloop “De Rekere”. Deze brug verbindt Heerhugowaard, Langedijk en Alkmaar via het Geestmerambacht met de kust. De Rekervlotbrug is een fietsbrug met aansluitend een fietstunnel onder de N9 en de parallelweg. Het is de bedoeling dat er een fietspad komt dat de parallelweg verbindt met de Oosterdijk/Baakmeerdijk in Bergen. Een fietspad door de weilanden. De Sluismolen, net aan de overkant van de Koedijkervlotbrug, langs het ‘Noordhollandsch’ kanaal, is een in 1575 gebouwde poldermolen. Deze windmolen heeft de Sluispolder tot 1926 alleen op windkracht bemaalt. Maar in 1926 is een elektrische hulpaandrijving aangebracht en vanaf dat moment is er weinig meer op de wind gemalen. Tot 1972 stond de Sluismolen op grondgebied van de gemeente Bergen, maar na het veranderen van de gemeentegrenzen staat de molen nu op Alkmaars grondgebied.

Gevelsteen op De Gouden Engel Heeft u weleens gehoord van molentaal? Op deze manier communiceerde men via de molen met de omgeving, zodat de mensen wisten wat de reden was waarom de molen op dat moment niet draaide. Zo kon de molenmaker ook gewaarschuwd worden als er een gebrek aan de molen was en zijn komst nodig was. Tegenwoordig gaat het telefonisch sneller. De Gouden Engel In november 2001 werd de Sluismolen door brand bijna volledig verwoest. Sommige delen konden worden gerepareerd, andere moesten worden vervangen. De oude seinlamp, die tot 1981 verplicht in de molen aanwezig was, bleef gelukkig ook gespaard. Om het maalvaardig maken van de molen te financieren had de Molenstichting Alkmaar een actie bedacht. Golfbaan Sluispolder stelde gratis een baan beschikbaar waar iedereen tegen de prijs van 20 euro een balletje kon slaan. De opbrengst kwam in zijn geheel ten goede aan de molen. De Sluismolen is het eigendom van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en is op afspraak te bezichtigen. Sinds 2009 is Koedijk weer een molen rijker. Deze stellingmolen is een meelmolen die op windkracht werkt. Het meel dat deze molen produceert is te koop in de molenwinkel. Zijn naam “De Gouden Engel”, ontleent hij aan het Koedijker Sinterklaasfeest, dat op 31 december werd gevierd. Dit was de dag waarop de pastoor een bedrag betaalde aan de graaf van Holland voor het gebruik van de kerk. De munten waar toen, in de Middeleeuwen, mee betaald werd, waren gouden Engelsen. Noord-Holland kent nog 153 molens. Met “De Gouden Engel” erbij heeft Alkmaar er dertien, waarmee Alkmaar het predicaat Molenstad van Nederland verdient.  Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Enkele voorbeelden zijn:  als de wieken in een plusvorm staan, dus de wieken horizontaal en vertikaal, betekent dit dat het werk even is onderbroken, maar straks weer verder gaat.  als de wieken in een x-vorm staan, dus de wieken in een hoek van 45 graden met de horizon, dan betekent dit dat de molen voor langere tijd buiten werking is.  bij bruiloften, geboorten, feesten of hoog bezoek, worden de molens versierd met vlaggetjes, slingers en dergelijke en wordt de Nederlandse vlag in de bovenste twee wieken aangebracht. De wieken staan dan in de x stand. Van sommige standen wordt tegenwoordig nog af en toe gebruik gemaakt. 163

rainer Ron Valken geeft zijn mannen duidelijke aanwijzingen. “Korter dekken Sjoerd! Probeer wat meer met de binnenkant te schieten, Dylan!” en: “Als je wat strakker inspeelt Rick, dan komt de tegenstander er niet tussen.” Het kunstgrasveld van SV Koedijk is op deze nazomeravond een beetje natgeregend, waardoor de bal lekker doorglijdt. Dat doen de spelers ook wanneer ze een bal binnen de lijnen moeten houden. Het gaat er fanatiek, maar sportief aan toe. Tussen deze jongens lopen enkele spelers die in de zomer van 2011 een uitzonderlijk uitstapje mochten meemaken.

Gigantenvoetbal aan de dijk G-sport wordt beoefend door mensen die een verstandelijke en/of lichamelijke beperking hebben of kampen met een chronische ziekte. Dat vraagt om bijzondere begeleiding. Inlevingsvermogen, geduld en tact zijn wat dat betreft welkome karaktereigenschappen. Ron Valken is al vele jaren hoofdtrainer van de G-voetballers en kan lezen en schrijven met zijn jongens waarvan hij velen als ‘jonge broekies’ binnen heeft zien komen. Toch speelt leeftijd niet zo’n heel belangrijke rol. Binnen de vereniging zijn de verschillen groot: de jongste is een jaar of 16, de oudste is 70. Goede voorbereiding voor de Paralympics Hoewel de ‘G’ officieel voor ‘gehandicapt’ staat, is er niemand die daar een waardeoordeel over heeft. ,,Bij ons staat de ‘G’ voor ‘giganten’. Het is geweldig om met deze groep te werken. Net als met gewoon voetbal gaat het bij ons hier om het plezier dat we met elkaar hebben en dat iedereen op een goede manier met elkaar omgaat. Dat ik de jongens al wat langer ken heeft als voordeel dat ik weet hoe hun karakter is. Waar de ene speler uit zijn dak gaat bij tegenslag, valt een ander juist helemaal stil. Je moet ze kennen om te weten hoe je ze op die momenten moet benaderen. In ieder geval moet je iedereen serieus nemen en je in de jongens verdiepen. Daarbij niet te eenvoudige trainingsvormen aanbieden. Alleen maar partijtjes laten doen is te simpel, ook allerlei spelvormen moet je aan bod laten komen.” Toen SV Koedijk in 1997 een begin maakte met een afdeling G-sport, had nog niemand kunnen voorzien welke impact dit later op de club en de sportbeoefenaars zou hebben. Goed luisteren naar de trainer 164

De openingsparade van de Paralympics in Athene De aanwezigheid van een G-tak op het sportterrein bleek zeer goed voor de integratie tussen gehandicapte sporters en hun niet gehandicapte medeclubleden. Er werd zelfs een speciaal integratietoernooi georganiseerd; wat jaarlijks een zeer geslaagde happening is. Het evenement is vernoemd naar Thijs Gennissen, die voor het grootste gedeelte verantwoordelijk is geweest voor het ontstaan van de G-sport binnen SV Koedijk. Naast voetbal, is er ook een G-tak voor handbal binnen deze omnisportvereniging. Maar G-sporters komen niet alleen voor de gezelligheid. Op het veld moet er wel resultaat geboekt worden. In veertien jaar tijd werd twee maal de landstitel bij de Nationale Special Olympics behaald. Reden voor Special Olympics Nederland om het voltallige G-voetbalteam van Koedijk in 2011 af te vaardigen naar de World Summer Games in Athene. Een evenement vergelijkbaar met de Paralympics, waarbij sporters met een fysieke handicap vanuit de hele wereld strijden om Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

de sportieve eer. Ook hier schopten de G-voetballers het ver. “We hebben daar als team de zilveren medaille gewonnen. Hong Kong was net ietsje beter,” vertelt Ron Valken die nooit gedacht had ooit nog een keer trainer/coach van het Nederlands voetbalteam te mogen zijn. “Het was voor ons allemaal een heel bijzondere gebeurtenis om hieraan mee te mogen doen. We hebben wereldsterren als Romario en Zico ontmoet, Stevie Wonder zien optreden en een prachtig toernooi gespeeld. Een ervaring die de jongens hun leven lang niet zullen vergeten.” 

165

oedijk had vroeger zijn eigen VVV-kantoor, dat zocht naar onderwerpen om Koedijk te promoten. Iemand kwam op het idee, na het ergens gezien te hebben, een gondelvaart te organiseren. Tenslotte lag Koedijk aan doorgaand water en was dus heel geschikt voor dit soort evenementen. Dit was in 1963. Wat de VVV begon, nam later de Gondelvaartvereniging over. Er werden sponsors gezocht en gevonden. Het energiebedrijf TAQA is de grootste financiĂŤle sponsor en de firma Schot is de hoofdsponsor van de materialen.

Het Feest van Koedijk Het evenement groeide uit tot een groot en feestelijk gebeuren met als afsluiting de Gondelvaart. Al in januari beginnen de voorbereidingen, zoals het aanvragen van vergunningen, sponsorwerving en later in het jaar reclame via radio Alkmaar en RTV Noord-Holland en mailing naar het VVV-kantoor. Weer later worden posters opgehangen in de omgeving en bij de campings in de buurt. Het staat alle deelnemers vrij om een eigen onderwerp te kiezen en er wordt door deelnemers al vroeg in het voorjaar begonnen met het maken van de, soms wel heel ingewikkelde, decors. In schuren worden menig uur doorgebracht met zagen, bouwen en schilderen om het gewenste resultaat te behalen. Op de avond van de derde zaterdag in augustus, staan de boten â&#x20AC;&#x2DC;s middags al opgesteld in de Noord, zodat de bezoekers die van die kant het dorp inkomen alvast een idee krijgen van wat er â&#x20AC;&#x2122;s avonds te zien zal zijn. Om 21.00 uur start de vaart in de gondels.Vanaf het allereerste begin wordt de sliert met gondels voorafgegaan door een boot met daarop Aurora. Deze plaatselijk muziekvereniging bestaat al sinds 1891 en mag derhalve niet ontbreken. Tegen die tijd staat de kanaaldijk vol met mensen en is de graskant ook volledig bezet met mensen die er hun gemak van nemen en er lekker bij gaan zitten. Ook al zijn de boten alleen aan de kant van het kanaal aan Koedijk te bezichtigen, de decors zijn daar opgebouwd, toch ontstaan aan de andere kant van het kanaal op de N9 vaak gevaarlijke verkeerssituaties door mensen die proberen vanuit hun auto een glimp op te van166

gen van al dat moois. De boten varen door tot de Koedijkervlotbrug en daar gaat het licht en de muziek op de boten uit. Vanwege de stroming en de nieuwe vlotbrug is er kans dat vanaf 2011 de boten de route omgekeerd gaan varen en dus beginnen bij de vlotbrug en eindigen in de Noord. Het feest heet dan wel Gondelvaart, maar is intussen uitgebreid met diverse evenementen er omheen. Daarvoor wordt een grote tent opgezet op de parkeerplaats van SV Koedijk. Op donderdag is de officiële opening van deze tent en van de kermis op hetzelfde terrein. Tijdens de ouderenmiddag krijgen de bejaarde inwoners en oud inwoners van Koedijk een gevarieerd programma voorgeschoteld. Deze middag staat in het teken van een gezellige reünie, met hapjes, drankjes, muziek, bingo en natuurlijk de polonaise, of in dit geval ook wel genoemd de “rolstoelendans”. Aan de kinderen van Koedijk is ook gedacht. Op woensdag is de viswedstrijd, op vrijdag de playbackshow en clown of goochelaar en op zaterdag mag iedereen zijn fiets komen versieren in de tent, waarna de kinderen met hun versierde fietsen een rondje in het dorp gaan rijden. Zal er aan al deze gezelligheid een einde komen? Bertie Kouwenberg, lid van het bestuur van de Gondelvaartvereniging maakt zich wel eens zorgen. Het is namelijk zo dat een evenement van deze grootte verplicht is zich aan verschillende veiligheidsvoorschriften te houden. Vluchtroutes, niet hoger bouwen dan… op meerdere plaatsen toiletten, waarop Bertie reageerde: “Er staan zoveel huizen langs de route aan het kanaal, zijn dat genoeg toiletgelegenheden?”, wegafzettingen en ga zo maar door. Elk jaar komen er meer regels bij. Bertie zegt: “Als het gebeuren ten onder gaat, dan komt dat door de groeiende regelgeving”. Maar Koedijkers geven niet zo makkelijk op. Het is hún Gondelvaart.  Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

167

‘Budget Broodjes’ is lekker op weg

168

oor de zelfgemaakte patat van Tom van Kimmenaede maakten mensen in de omgeving van Egmond graag een omweg. Zijn goedlopende snackbar ruilde hij rond de millenniumwisseling in voor een broodjeszaak op bedrijventerrein Beverkoog. En zie wat er gebeurde: ook voor de broodjes van Tom liepen de mensen direct warm. Zijn aanpak bleek een gouden formule. Met zijn ‘Budget Broodjes’ voorziet hij inmiddels naast Alkmaar en omgeving ook Haarlem en Hoorn van een voedzame, lekkere en bovenal voordelige lunch, ontbijt of tussendoortje.

geworden kroket of een ‘broodje bal’ te weinig. Door scherp in te kopen, een voordelige vestigingslocatie en te werken met oproepkrachten, profiteert de klant van een extreem gunstige prijs. “Steeds meer mensen kiezen ervoor om hun broodtrommel thuis te laten en bij ons broodjes te bestellen als ze naar hun werk gaan. We hebben een uitgebreid assortiment van eenvoudige broodjes belegd met pindakaas, jam of hagelslag tot luxer varianten met gerookte zalm of carpaccio. Alles zeer overzichtelijk te bestellen en af te rekenen via internet. Bedrijven die twijfelen tussen een bedrijfskantine of broodjescatering, maken vanwege het gemak en de lage kosten steeds vaker de keuze voor ‘Budget Broodjes’,” aldus Tom die door deze vernieuwende en onderscheidende bedrijfsvisie een nominatie voor de Victorie-prijs voor Jonge Ondernemer van het Jaar 2011 ontving.

Maximale kwaliteit voor een minimumprijs. Dat was de insteek waarmee Tom zijn ‘Budget Broodjes’ begon. Kwaliteit op elk niveau: van de hygiëne in de keuken tot het bestelgemak en van tijdig bezorgen tot de zekerheid dat de bestelling daadwerkelijk klopt. Niets zo vervelend als een koud

Het concept klinkt simpel, maar toch is het volgens Tom een behoorlijke organisatie om alle bestellingen naar volle tevredenheid af te handelen. “Vanaf zeven uur ’s ochtends zijn we met het hele team in touw om de bestellingen op te nemen en klaar te maken. Elke keer weer leveren we met elkaar een topprestatie.” 

oedijk had een oud clubhuis, naast de lagere school De Zandloper. Dit clubhuis was echter in een erbarmelijke staat en stond op het punt om in elkaar te zakken. Er moest meer aan gebeuren dan het oude gebouw eigenlijk waard was. Toen, na de annexatie, het mogelijk werd om via een prijsvraag in aanmerking te komen voor een gloednieuw, gesubsidieerd ontmoetingscentrum, deed Koedijk daaraan mee. Het enige dat je hoefde te doen was aan te geven wat jouw dorp het waard maakte om dat nieuwe gebouw te verdienen.

bijvoorbeeld Wolter Kroes, verhoogt de stemming, indien mogelijk, nog meer. In de zomer is De Rietschoot gedurende de zes weken schoolvakantie gesloten. Daarna wordt bij de opening van het nieuwe seizoen meestal een presentatiedag gehouden, waarop je

Verbindende schakel in verdeeld dorp kennis kunt maken met verschillende verenigingen van Koedijk. De Rietschoot staat dan vol met stands, bemand door leden van de verschillende verenigingen die je alles over hun vereniging kunnen vertellen. Verspreid over de dag zijn er korte optredens van leden, die daarmee iets van hun vereniging laten zien. Kortom, een gezellige dag, die dan ook druk wordt bezocht. Er is altijd wel iets te doen in De Rietschoot en heb je geen programma, dan kom je toch gewoon even langs? Want dat doen de Koedijkers het liefst. Zij geven de voorkeur aan persoonlijk contact, boven het e-mailverkeer. 

Biljart op hoog niveau Het bijzondere van Koedijk is het verenigingsgevoel. Dit bewijst het bestaan van zo’n zestig verschillende verenigingen, voor jong en oud, binnen deze kleine dorpsgemeenschap. Blijkbaar was dit ook bijzonder genoeg om ervoor te zorgen dat het nieuwe ontmoetingscentrum er kwam en een centrale plaats kreeg in Koedijk, onder de naam “De Rietschoot”. Alle zestig verenigingen hebben De Rietschoot als thuisbasis. Maar ook voor degenen die niet zijn aangesloten bij de één of andere vereniging worden evenementen georganiseerd, zoals bijvoorbeeld de nationale burendag. Op deze dag is iedereen welkom en wordt een gratis kopje koffie geschonken, gevolgd door een drankje. Hoewel dit drankje beperkt is, want De Rietschoot heeft geen horecavergunning en krijgt deze ook niet. Ze mogen niet concurreren met nabije horecagelegenheden. Maar dat mag de pret niet drukken. Een liveoptreden van Schilderen op hoog niveau Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

169

Egyptische piramide tijdens de Gondelvaart 170

Bart Slooten is, naast de Historische Vereniging, ook betrokken bij de stichting Johannes Bos. Vanuit de nalatenschap van de familie Bos is een meelmolen opgericht, dicht bij de plaats waar tot 1930 een meelmolen heeft gestaan. Deze nieuwe molen heeft ook de naam “De Gouden En-

Tijden van vroeger herleven Het Museum van de Historische Vereniging Koedijk

gel” gekregen. Om de oude sfeer te laten herleven staat bij de molen ook het opgeknapte oude woonhuis waar vroeger de molenaarsknecht woonde. Een oude koolschuur, uit 1891, is steen voor steen afgebroken en weer opgebouwd bij de molen en molenaarswoning. Om het geheel compleet te maken is op het erf een zogenaamde “Molenschuur” gebouwd. Bezoekers kunnen hier, onder het genot van een kopje koffie of thee, in alle rust genieten van de sfeer van weleer. Dit is natuurlijk ook een ideale plek voor de Historische Vereniging om het oude Koedijk te laten herleven. De grote zolder van de molenschuur bood genoeg ruimte om in te richten als expositieruimte. Twee maal per jaar wordt er een tentoonstelling gehouden. Inwoners van Koedijk helpen hieraan mee door oude gebruiksvoorwerpen of andere spullen van vroeger, die ze nooit hebben willen weggooien, aan te leveren. Zo krijgen, bijvoorbeeld, hun oude aardewerk of theezeefjes de aandacht die ze eigenlijk verdienen. Het motto van de Historische Vereniging Koedijk is: ‘Wie het verleden niet eert, is de toekomst niet weert’. 

Het museum is gevestigd in de molenaarsschuur van De Gouden Engel

oen de gemeente Alkmaar plannen had om het historische deel van de oude begraafplaats in Koedijk te gaan ruimen, vond Jan Bijpost dat het tijd werd voor een grote aanpak om het oude Koedijk voor de mensen te bewaren. Samen met Bart Slooten besloot hij tot het oprichten van de Historische Vereniging Koedijk. Er was duidelijk interesse voor, want bij de oprichtingsvergadering in juni 1998, meldden zich al direct zo’n honderd belangstellenden. De naam van de vereniging werd “De Gouden Engel”, naar het gouden engelfeest dat traditioneel gevierd werd op 31 december. Een traditie die is ontstaan doordat lang geleden de meeste bewoners van het dorp vissers waren en niet op tijd terug konden komen om het Sinterklaasfeest op 5 december te vieren. De Koedijkse geschiedenis in beeld Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

171

nbewogen kijkt ze vanaf haar sokkel in een plantsoentje aan de Parkweg neer op haar schepping, Bergen aan Zee, en ziet dat het goed is. Marie van ReenenVölter, de Bergense burgemeestersvrouw, kreeg terecht een bronzen borstbeeld.Want zij en haar man Jacob van Reenen voorzagen meer dan een eeuw geleden dat zee en strand een toeristische trekpleister zouden worden. Dat hun kustdorp ook een architectuurprijs zou aantrekken, kunnen ze nooit hebben bevroed.

Bergen aan Zee; zon, strand en rust Maria Völter uit het Duitse Esslingen trouwde in 1882 met Jacob van Reenen, zoon van de heer van de heerlijkheid Bergen. Jacob volgde een half jaar later zijn vader op als heer van Bergen en werd in 1885 ook burgemeester van die plaats. Een functie die hij tot 1923 zou bekleden.

Het futuristisch vormgegeven huis van de familie Min De burgemeestersvrouw heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het sociale en culturele klimaat van Bergen. Zo was ze oprichtster en directrice van de huishoudschool in Alkmaar. Ze publiceerde in 1904 ‘De heerlijkheid Bergen in woord en beeld’, waarmee ze Bergen op de kaart zette als aantrekkelijke plaats voor kunstenaars om te wonen en te werken. Ze was grondlegger van gemeentelijk museum Sterkenhuis (zie Bergen Dorp). Maar zonder meer haar belangrijkste daad, samen met Jacob, was de stichting van Bergen aan Zee. De badplaats ontstond in 1905 in een leeg duingebied, eigendom van de familie Van Reenen. De aanleg werd betaald met de opbrengsten van hun landbouwgronden. Marie nam tenslotte ook het initiatief tot de stichting van een oecumenische vredeskerk in Bergen aan Zee in 1918. Ettelijke kunstenaars, die in Bergen een toevluchtsoord voor de oorlogsdreiging hadden gevonden, hielpen mee het godshuis vorm te geven. Ruim 100 jaar zijn verstreken sinds de Van Reenens het startsein gaven voor hun toeristische trekpleister. Toch lijkt de tijd stil te hebben gestaan. Als we op een zonnige dag, eind juli, over de drie kilometer lange, door de Haarlemse tuinarchitect Leonard Springer ontworpen Zeeweg, Bergen aan Zee binnenrijden, valt als eerste de stilte op. Logisch dat kunstenaars, musici en schrijvers hier altijd graag heenkomen om inspiratie op te doen en bij te tanken. Standbeeld van Maria Völter 172

Marie van Reenen-Völter was de schrijfster van ‘het liedje van den Bergenaar’, op muziek van Philip Loots. De laatste strofe van dit lied luidt: “Heil Bergen, heil het dorpje klein, Daar aan der duinen rand; Zoo lief’lijk, zoo vol zonneschijn, Is geen in ‘t heele land.” Hier niet het lawaai voor oren en ogen van Scheveningen, Zandvoort of Egmond aan Zee. Souvenirs zijn in bescheiden mate uitgestald, auto’s rijden niet hard, in geen van de vele horecazaken klinkt harde muziek. Waren de bordjes ‘Zimmer frei’ en ‘Fietsenverhuur’ er niet, zou je denken in een door groen omzoomd villapark te zijn terechtgekomen. Over het algemeen schitterende vrijstaande huizen in alle bouwstijlen, tegen de duinen op, aan smalle straatjes. Keurig aangelegde tuinen, hoge hekken, rieten daken, Range Rovers en Mercedessen voor de deur.

Gefascineerd door de wondere onderwaterwereld

Een pand links, hooggelegen en direct na de rotonde in de Zeeweg, trekt ondanks de hoge dennen extra de aandacht door zijn glooiende dak, met de bruinpaars gemêleerde pannenbekleding. Het is het huis van Jetty en Maarten Min. Ze woonden al meer dan twintig jaar in een bungalow op deze plek, met een magistraal uitzicht over de waterleidingduinen enerzijds en het dorp anderzijds. Tot ze besloten een nieuwe jas aan te trekken’. Het is een zeer fors woonhuis geworden. Eigentijds, maar tegelijk passend bij de architectuurtradities van expressiviteit en ambachtelijkheid, zoals er vele zijn in Bergen. In het huis van het architectenechtpaar (!) Min zijn echte bomen met bast verwerkt: duurzaamheid in de praktijk dus. In 2011 kregen de Mins de Arie Keppler architectuurprijs van Noord-Holland. Voor de categorie gerealiseerde particuliere woonhuizen. Dat rust domineert in Bergen aan Zee, wil niet zeggen dat er niet voldoende te doen is voor de (met name Duitse en Nederlandse) toeristen. Het Zeeaquarium aan het Van der Wijckplein hoort op de doelijst voor vakantiegangers. De winkels in de buurt van het ‘watermuseum’, het Parnassiapark en de restaurants met uitzicht op zee aan de C.F. Zeiler Boulevard zijn een goede aanvulling op dé attractie: het strand. 

Het Bergense strand is trekpleister voor de hele omgeving Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

173

Statussymbool in een sjiek dorp

Een rijke collectie aan klassieke sport en luxe auto’s

et Auto Union Museum zou slechts in een paar plaatsen in Nederland kunnen staan. Wassenaar, Laren, Aerdenhout, Blaricum en Bergen (Dorp). In dat laatste, Noord-Hollandse dorp vindt u dus de geschiedenis van statussymbool Audi. Kunstminnaars kunnen er verder terecht in Het Sterkenhuis en Museum Kranenburgh.

Bergen (Dorp en Aan Zee) is , het zij hier nog eens herhaald, al decennia lang dé plaats voor oud en nieuw geld uit de Regio Alkmaar om te wonen en te recreëren. Onder zijn bewoners telt Bergen bekende Nederlanders als Youp van ’t Hek, Adriaan van Dis, Carry Slee en Gerard Joling. Specialisten van het Medisch Centrum Alkmaar, ook de bevriende dermatoloog die Joling in juli 2011 hielp nadat de zanger ernstige huidklachten had door een, wonen er tussen kunstenaars en zakenlieden. Een museum dat verhaalt van de ontwikkeling van wat momenteel de populairste auto uit de klasse van Mercedes en BMW is, en wel Audi, hoort in zo’n sjieke omgeving thuis. Dan moet je weten dat een roemruchte voorganger van Audi Auto Union heette, anders zou je aan het Auto Union Museum aan de Ruïnelaan 11 voorbij lopen. Slechts een en174

In het Auto Union Museum is een Horch te zien keling legt waarschijnlijk het verband tussen dit monumentenpand, Het Huis met De Ringen, de gevelversiering met vier gehaakte ringen en de auto’s. De Duitser August Horch en drie partners begonnen in 1899 Horch Automobilwerke. Tien jaar later werd Horch uit de zaak geknikkerd. Maar hij wilde doorgaan. Mocht echter zijn naam niet meer gebruiken voor zijn product en zette Horch, Duits voor hoor of luister, in het Latijn om: Audi. In de jaren dertig fuseerden Audi, Horch, DKW en Wanderer tot Auto Union. Met als logo de vier gehaakte ringen. In 1965 kocht VW de Union van Mercedes en deed er NSU bij. In 1985 werd de naam Audi op de voorgevel van de fabriek geplakt. Deze en andere opmerkelijke feiten zijn terug te vinden in het museum van eigenaar-oprichter Henk Geerts. Hij laat aan de hand van foto’s, tekeningen, modellen en twaalf goed geconserveerde auto’s de erfenis van Horch zien. Met museum is geopend van april tot medio december op zaterdag en zondag van 13 tot 17 uur. Museum Kranenburgh geeft een representatief beeld van de ontwikkelingen in de beeldende kunst van 1900 tot nu in en rondom Bergen. Dit museum is gehuisvest in een van de ‘Parels van Bergen’, villa Kranenburgh aan de Hoflaan 26. Ooit het bezit van de familie Van Reenen, eigenaren van de Heerlijkheid Bergen en stichters van Bergen aan Zee. In 1952 kocht de gemeente de villa met bijgebouwen, erf, tuin en grond aan. Kranenburgh heeft sindsdien aan vele culturele instellingen onderdak geboden: onder meer de muziekschool en de Culturele Raad Noord-Holland.

Historische kostuums en gebruiksvoorwerpen

Museum Het Sterkenhuis, een mooi tijdsbeeld van Bergen

Lucebert heeft er met zijn gezin gewoond en gewerkt, en vele jaren de kunstenares Ans Wortel. Op 29 april 1993 werd het museum Kranenburgh officieel geopend, op initiatief van drie Bergense kunstenaars: Karel Colnot, David Kouwenaar en Kees den Tex. Het museum heeft een grote collectie kunstwerken. Niet alleen van kunstenaars die worden gerekend tot de Bergense School zoals Filarski en Wiegman, maar ook van schilders, beeldhouwers en grafici die onafhankelijk van deze groep in Bergen en omgeving werken of hebben gewerkt. In 2011 is een grote verbouwing begonnen, die eind 2012 afgerond moet zijn. Tijdens de werkzaamheden blijft het museum dagelijks, behalve op maandag, open (van 10 tot 17 uur) en biedt de bezoeker een kerncollectie. Het nieuwe museum, Nieuw Kranenburg, wil proberen verbanden te leggen tussen de beeldend kunstenaars en dichters en schrijvers die in Bergen werkten en er nog steeds werken. Derde museum in Bergen is Het Sterkenhuis, aan de Oude Prinsweg 21. De schatkamer van Bergen heeft onder meer een grote verzameling kostuums, kasten en kisten die de historie van de streek weerspiegelen. Bovendien is er een collectie prenten en schilderijen waarop Bergen een hoofdrol speelt. Het Sterkenhuis is open van mei tot oktober, vijf tot zes (hoogseizoen) dagen per week van 13 tot 17 uur. ď&#x201A;ˇ

Museum Kranenburgh heeft een mooie collectie moderne kunst Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

175

et sjieke Bergen is the place to be voor Bekende Nederlanders, of zij die daar graag toe willen worden gerekend. Sterren uit de showbizz, schrijvers, acten auteurs, schilders, zakenlieden. Vanaf eind jaren tachtig komen daar de boeven bij. Sommige van de grote villa’s en nog grotere landhuizen aan, onder meer, de Eeuwigelaan verbergen grote geheimen. Een verhaal met drie open eindes belichten we nader.

Drie drugshandelaren, drie moorden, drie onopgeloste zaken

en harddrugs tot hij tegen de lamp loopt. De van oorsprong Duitse betonmiljonair Arnfried P. behoort ook thuis in het hasjrijtje, al zal de schaakliefhebber liever worden herinnerd als de maecenas en oprichter van de Koningsclub. Met veel geld worden meesters en grootmeesters in de schaaksport gekocht . Drie hasjhandelaren, drie moorden, drie onopgeloste zaken. Dé schakel: Bergen. Jaap van der Heiden zit in het familiebedrijf dat strandtenten exploiteert in Bergen aan Zee. Daarnaast doet hij in drugs. Naar hem verwijst toenmalig burgemeester Ritsema: “Een belangrijk deel van de strandtenten is opgekocht door iemand die eerder is veroordeeld en met stromannen werkt.’’

De, ’s zomers door toeristen overstroomde, kustplaats heeft illustere inwoners (gehad). Een vreemde eend in de Bergense bijt is Krijn ‘Kenny’ D., die op grote schaal handelde in beschermde diersoorten. Paul V. is een andere Bergenaar die vaker de rechtbank en de nor van binnen zag. De eigenaar van een grote foto- en filmketen in Noord-Holland moet terechtstaan voor afpersing en mishandeling van een personeelslid dat uit de zaak zou hebben gestolen. V.’s zakelijke einde komt, als blijkt dat hij zijn bedrijfskapitaal in eigen zak heeft gestoken. De jarenlange oplichting loopt parallel aan de smadelijke ondergang van de keten. Opvallend vaak draait het om drugs. Van de enorme winsten worden, bijvoorbeeld, niet kinderachtige optrekjes in Bergen en Bergen aan Zee aangeschaft. De Alkmaarse kroegbaas Jan L. is een van de eerste hasjbaronnen in Nederland die in Dorp neerstrijkt, voordat hij voor jaren de cel in gaat. Onlangs is L. opgedoken in West-Friesland. De oude vos bleek zijn streken niet te hebben verleerd. Nog beruchter dan L. is, de in 2011 in de gevangenis aan een hartaanval overleden, Charles Zwolsman. De failliete bloemenman en autocoureur verdiende volgens justitie meer dan 100 miljoen euro in de hasjhandel. Geld dat hij steekt in villa’s in Blaricum en Bergen, meer dan 50 Ferrari’s, Porsches en Mercedessen en een eigen raceteam. Autohandelaar John V. woont op de kruising van Bergen en Bergen aan Zee. Hij verdient eveneens zijn centen met softVerscholen villa’s aan de Eeuwigelaan 176

Dan is er ook Michael Vane, de dealer die opereert vanuit discotheek De Berger Meermin tussen Alkmaar en Bergen en een schitterend huis bewoont aan de Bergense Herenweg. Dit pand is in 2007 even in het nieuws, als tijdens een illegaal feest een jonge Alkmaarder wordt gedood door een benevelde leeftijdgenoot. Een andere zakenpartner is Jan Belt, die resideert in een extreem beveiligde villa aan de Parkweg in Bergen aan Zee. Later neemt Van der Heiden dit stulpje over en bouwt tegen de duinen hokken voor zijn hobby, fondduiven. Net als eerder zijn Schoorlse boerderij aan de Voorweg brandt dit kapitale pand uit.

De Schapenlaan aan de rand van Bergen Jaap komt op 10 april 1993 tijdens proefverlof uit de gevangenis in Heerhugowaard thuis, aan het Luttik Oudorp in Alkmaar. Aan de voordeur hangt een plastic tas met een bom die van afstand tot ontploffing wordt gebracht als Jaap ervoor staat. Een kleine zeven maanden later, op 3 november 1993, is Michael aan de beurt. Zijn verkoolde lijk ligt in zijn half uitgebrande auto op recreatieterrein Spaarnwoude, tussen Alkmaar en Haarlem. Jans kennis van de vastgoedmarkt heeft hem 750.000 gulden voor een pand aan de Schapenlaan in Bergen opgeleverd. Hij sterft er ook, een onnatuurlijke en gruwelijke dood, op 16 september 1996. Op de Siciliaanse maffiamanier: hij wordt op een gruwelijke manier afgeslacht. Het trio heeft in andermans vaarwater gezeten, de verkeerde op de tenen getrapt, was een gevaar voor ‘de handel’. Wie zal het zeggen? 

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

177

iet te filmen, is het succes van Filmtheater Cinebergen. In 1996 ontstaan vanuit een verlangen naar culturele ontspanning bij de kersverse Bergenaren Paul Hegeman en Bea Bode. En in vijftien jaar gegroeid van een schuur vol rieten stoelen en goede bedoelingen, met een voorstelling per week, naar een filmtheater waar de projector vijf van de zeven dagen draait, een filmclub en workshops.

Cinebergen: niet te filmen zo’n succes Paul Hegeman, programmamaker en filmjournalist. Bea Bode, werkzaam in de filmen tv-wereld. Medio jaren negentig van de vorige eeuw kochten zij een huis in Bergen. Mooi wonen, goede school voor de kinderen, leuke mensen. Slechts een ding ontbreekt nog aan het perfecte dorpsgeluk: een gelegenheid die ‘de betere film’ vertoont. Die, anders dan de bios in de stad, publiek aantrekt dat komt voor hetgeen er op het witte doek wordt vertoond. Om daar na afloop, onder het genot van een drankje, over na te praten. Paul vindt in de (inmiddels overleden) Bergense accountant Ruud Koning een gelijkgestemde ziel. Koning is bovendien een kei in (financiële) cijfers en weet hoe de hazen lopen. Ze richten een stichting op. Eerste stap is het vinden van een pand om de droom te verwezenlijken. “Koning sleepte ons van de ene naar de andere kant van Bergen”, herinnert zich Bea Bode, het enige (part-time) personeelslid en coördinator van Cinebergen.

“We belandden ook in De Zwarte Schuur aan de Eeuwigelaan, destijds eigendom van de volkshogeschool (VHS) Bergen. Dat moest het worden: groot en hoog genoeg om aan de minimumeisen voor een filmtheater te voldoen. Prachtig gelegen in het bos.” De huurovereenkomst werd getekend , het theater ingericht. “Met rieten stoelen, op een vlakke vloer. Het mocht niet te veel kosten, want we begonnen met nul subsidie.” In de loop der jaren is er wel een financiële tegemoetkoming gekomen van de gemeente – ook de nieuwe eigenaar van het pand . “De jaarlijkse bijdrage is nu 8.000 euro, terwijl die volgens de normen op 30.000 euro zou moeten liggen (1 euro per inwoner). De gemeente heeft dat tot nu toe afgewezen, maar we blijven het proberen. Dat we aan de stichting Behoud Zwarte Schuur ook gewoon huur blijven betalen voor De Zwarte Schuur, laten we dan maar buiten beschouwing.” Roeien met de riemen die je hebt? Bij Cinebergen kunnen ze gelukkig rekenen op 87 vrijwilligers om het vele werk op te knappen. “Want het is niet alleen een filmpje draaien. We hebben de bar, de kassa, de redactie en de verspreiding van het programmablad, de website; er moeten chauffeurs zijn die de films ophalen en wegbrengen. Per voorstelling zijn alleen al vijf vrijwilligers in touw.” Het is de keerzijde van het ongekende succes van Cinebergen. Van één voorstelling per week, naar twee en drie. In 2008 werd de schuur verbouwd, kwam er een tribune met 100 stoelen uit Studio 22 in Hilversum en ging het naar vier voorstellingen per week. Het geld kwam uit de actie ‘100 x 100’: Bergenaren en Bergense bedrijven doneerden elk 100 euro .

178

“Nu draaien we van donderdag- tot en met maandagavond, met een matinee op zondagmiddag die erg in trek is bij de oudere Bergenaren, die jaren niet meer naar het theater zijn geweest voor een goede film.” Bea complimenteert Paul Hegeman: “Hij haalt de beste films naar Bergen. Door hem is het aanbod uiterst actueel.” Menig bezoeker is ruim voor aanvang van de film al in het theater te vinden om bij te kletsen met andere liefhebbers. “De meesten blijven naderhand ook plakken voor de gezelligheid en om over het vertoonde te discussiëren.” Enkele vaste klanten uitten in 2010 de wens meer informatie over film te krijgen. Ze wilden ‘films kunnen lezen’. Voor hen startten Paul Hegeman en Mieke de Jong, een in Schoorl woonachtige scenariste (‘Oorlogswinter’) de Filmclub. De belangstelling was zo groot, dat er nu twee clubs van vijftien leden zijn, die elke eerste of tweede donderdag van de maand om 19.00 uur ‘les krijgen’. Voor de Berger middelbare scholen tenslotte zijn er workshops, waar ze zelf een film leren maken. Achter de camera, als actrice of scenarioschrijver. Als hun project klaar is, wordt de première groots gevierd. “Met rode loper, feestkleding, ouders, vrienden en vriendinnen.” Wat brengt de nabije toekomst voor Cinebergen? “Misschien alle dagen voorstellingen. En vanaf 2012 digitale projectie.” 

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

179

en 85 jaar oude traditie in Bergen heeft alles te maken met sfeer en gezelligheid: Lichtjesavond. Op een woensdagnacht begin augustus zijn honderden winkels, huizen, kroegen en tuinen verlicht door kaarsjes en waxinelichtjes in jampotten, lampionnen en andere lichtgevende voorwerpen.

Sfeer en gezelligheid met Lichtjesavond In 1926 vroeg de VVV de Bergenaren hun tuinen voor toeristen te versieren. De dorpelingen deden graag mee, en hadden zo een mooie aanleiding om vrienden uit te nodigen voor een borrel in de voortuin. De straten in en rond het centrum van het dorp stromen elk jaar vol met uitgaanspubliek en binnen- en buitenlandse gasten. Zij vergapen zich aan de kunstzinnige lichtobjecten, zoals de gekleurde fontein van de brandweer, bij het hertenkamp. Lekker slenteren, in alle rust, want auto’s zijn deze mooie avond taboe.

Fontijn bij de brandweerkazerne

De cafés zijn tot de nok toe gevuld. Als om 00.30 uur Lichtjesavond officieel wordt beëindigd, is het laatste biertje zeker nog niet gedronken. 

Bij Lichtjesavond hoort een echte lampion 180

Het hele centrum van Bergen is verlicht

Weer of geen weer, duizenden Nederlanders en buitenlanders verzamelen zich elk jaar weer om enkele uren door te brengen bij de kramen in de straten en straatjes rond de Ruïnekerk in het centrum van het dorp. Muzikanten luisteren de markten op.

Bergense School, kunstmarkten en Sessions Frans Wolfkamp, destijds directeur van het Alkmaarse conservatorium, begon in 1998 met The (International kwam er later bij) Holland Music Sessions. TIHMS is niet alleen een masterclass waar jonge musici studeren met grote meesters uit de (klassieke) muziek , maar waar de aanstormende talenten ook podiumervaring opdoen. In 2011 bracht de 24e edititie van TIHMS musici uit meer dan 40 landen bijeen. Zij speelden tussen 26 juli en 26 augustus meer dan 100 concerten en openbare masterclasses , waarvan een aanzienlijk deel in de Ruïnekerk in Bergen. Ook in Alkmaar werd opgetreden. Onder de noemer New Masters on Tour presenteert zich jaarlijks de nieuwe generatie solisten. In 2011 gebeurde dat in het Concertgebouw in Amsterdam en Theater Odeon in Zwolle. 

Kleurrijke kunst op de kunstmarkt

unst, cultuur en Bergen worden vaak in een adem genoemd. De Bergense School, de jaarlijkse kunstmarkten en The International Holland Music Sessions geven het Noord-Hollandse dorp grandeur.

Tussen 1915 en 1925 ontstond in en rond de kunstenaarskolonie Bergen de zogenoemde Bergense School. Een expressionistische schilderstijl met kubistische invloeden en donkere tinten, vaak tot uiting gebracht in stillevens en stukken waarop de menselijke figuur domineert. Tot deze stroming behoorden Charley Toorop, Arnout Colnot, Edgar Fernhout, Dirk Filarski, Johannes Graadt van Roggen en Matthieu Wiegman. In het plaatselijke museum Kranenburg en het Stedelijk Museum Alkmaar hangt een uitgebreide collectie van hun werken en die van verwante schilders. Een zomerse donderdagavond in Bergen betekent: kunstmarkt. In 2011 werd al voor de 28e keer zo’n reeks (van tien avonden) georganiseerd. Jaarlijks doen meer dan 300 professionele en semiprofessionele kunstenaars uit het hele land mee, in wekelijks wisselende samenstelling. In hun kramen bieden zij in stijl en prijs zeer uiteenlopend werk aan, van schilderijen tot keramiek en van beelden tot portretten. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

De werken van Charley Toorop zijn wereldberoemd 181

et blijft een publiekstrekker: die garnalenvisser in zijn kloffie en lieslaarzen in de branding. Tussen al die zonverbrande, bijna blote toeristen lijkt hij niet op zijn plek. Maar de vele nog bestaande vissershuisjes in Egmond aan Zee zeggen het duidelijk: dit was eens hét vissersdorp van de streek. ‘Storm is ook Gods weertje’ is oudEgmonds voor wat Piet Paulusma nu zou noemen: ‘Mogguh is du weehsvurwagging voor vissus un faif min’.

Storm is ook Gods weertje Het is in dit naslagwerk al vaker vermeld. Maar het blijft goed om er aan te blijven herinneren, dat de dorpen en steden, in wat tegenwoordig zo treffend Regio Alkmaar heet, elf eeuwen lang aan elkaar verbonden zijn. Soms zijn de verschillen groter dan de overeenkomsten, af en toe moet men weinig tot niets van elkaar hebben. Om toch weer met elkaar om tafel te zitten, een familie te vormen. Het hemd is nader dan de rok, het bloed kruipt waar het niet gaan kan. In het museum van Egmond wordt een oude reddingsboot bewaard Egmond, bijvoorbeeld, was in de tiende eeuw veel belangrijker dan Alkmaar, dat echter vanaf de dertiende eeuw de hoofdrol in de streek ging spelen. Maar ze hadden elkaar nodig, tot aan de dag van vandaag, in slechte en in goede tijden. Wat de een niet kon of had, dat kon of had de ander. En andersom. Neem de zeventiende eeuw. De stad had grote behoefte aan zuiver water voor volksdrank nummer een: bier. Het heldere duinwater uit Bergen, Schoorl en Egmond was onontbeerlijk. De kalkovens van Alkmaar moesten het destijds hebben van de Noordzeeschelpen die van de stranden bij Winnenum, Bergen, Schoorl en Egmond werden geschept. Het was een zo belangrijke industrie, dat Alkmaar in 1774 een soort keurmerk instelde, de Keure en Ordonnantie, die toezag op ‘nopens de schulpen, in Alkmaar gebragt wordende’ (per schip). De haringen kalbeljauwvangst was begin zestiende eeuw voor de arme inwoners van dorpen als Sint-Pancras en Noord-Scharwoude een middel hun gezin te voeden. Petten had zeven of acht visserspinken (zeilschip dat werd gebruikt onder de Noordzeekust, zie onder bij pinck ). In de zeventiende eeuw visten Bergenaren met platboomde schepen vanaf het strand. Eén dorp echter leefde geheel van de visserij: Egmond aan Zee. Aanvankelijk op de binnenmeren, die in en rond de tiende eeuw nog via de voormalige Zuiderzee en andere zeegaten in verbinding stonden met de Noordzee. De inpoldering betekende een geleidelijke verschuiving naar visserij onder de Noordzeekust. Gebranschilderde vertelling in het Museum van Egmond 182

Vissen vanaf het strand is niet voorbehouden aan mannen met lieslaarzen De Egmonders of ‘Derpers’ voeren uit van november tot mei en visten op schelvis, kabeljauw, schol en andere soorten platvis. Het grootste deel van de vangst belandde op de Alkmaarse vismarkt. Een aantal visbanken aan de Alkmaarse Mient was verpacht aan Egmondse visvrouwen die ook langs de huizen ventten met vis. Al was dat tegen de stadse regels in. Het tekent de Egmonders, die ook in de 21e eeuw nog als eigenwijs te boek staan. Karakter, taai en eigenzinnig zijn termen die beter op hun plaats zijn. Ze moesten natuurlijk hun schepen zeewaardig maken. Laat dat maar aan Egmonders over. Op hun werfjes klusten ze door, tot rond 1400 de eerste pinck het levenslicht zag. Een pinck was bij aanvang ongeveer zes meter lang en 2,5 meter breed, met voor- en achterplecht en een geheel platte bodem. Zodat het scheepje, als het af was, vanaf de schuitenschuur op rollen naar het strand gebracht kon worden. Andere kustplaatsen zoals Scheveningen, Zandvoort, Bergen, Schoorl en Petten namen dit scheepstype over. In de loop van de negentiende eeuw vervingen de grotere en bredere bomschuiten de pincken. Het bestuur van het plaatselijke museum besloot in 2003 een pinck (naar ontwerp uit zeventiende eeuw, tien meter lang en drie meter breed, getuigd met twee masten en met razeilen) te reconstrueren. Vier jaar later was de pinck klaar. Op, onder meer, visserijdagen, zoals in Scheveningen, vaart hij uit. Op andere dagen ligt hij in het boothuis van de KNRM aan de Boulevard Zuid. 

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Juist Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

183

e abdij van Egmond speelde een grote rol bij het ontstaan van de nu belangrijkste stad van de regio, Alkmaar. Het klooster was in de middeleeuwen het belangrijkste culturele centrum van Holland en had een befaamde bibliotheek. Een modern hoogstandje is het abdijbier Sancti Adalberti.

Abdij van Egmond: bibliotheek en bier Alkmaar kreeg in 1254 stadsrechten van Willem II, graaf van Holland, en daardoor haar centrumpositie. Maar voordat de graaf de nederzetting tot stad verhief, was deze ondergeschikt aan de Sint-Adelbertabdij van Egmond. In de elfde eeuw had de abdij een scriptorium, waar handschriften werden gekopieerd en nieuwe boeken geschreven. Zo ontstond een zeer grote en beroemde bibliotheek met geschiedkundig waardevol materiaal. Dat was voorbij in 1573, het jaar van Alkmaar de Victorie. De Geuzen verwoestten op last van Willem van Oranje het klooster om te voorkomen dat de Spanjaarden er een legerplaats van zouden maken. Pas in 1935 werd de bouw van het klooster hervat en kwamen er weer monniken te wonen.

De grote kapel van de Abdij Wie was Adelbert? Een medewerker van Willibrord, die rond 690 naar de streek was gekomen om de Friezen tot het christendom te bekeren. Hij deed dit vanuit een gehucht in de duinen, zeg maar Egmond aan Zee. In 740 overleed hij en werd begraven in de duinen. In 922 werd de eerste graaf van Holland de baas in het gebied. Deze Dirk I had een nonnenklooster in Hallem, later Egmond-Binnen geheten. Een van de nonnen zou een droom hebben gehad waarin Adelbert aan haar verscheen en haar opdroeg hem te herbegraven in het klooster. Dat was rond 950. De nonnen gingen over naar een klooster in Bennebroek. De Benedictijner monniken van de Sint-Baafsabdij uit Gent kwamen in hun plaats. Dirk liet Adelbert opgraven. Op de bewuste plek, de Adelbertusakker, ontstond een bron waarvan het water geneeskrachtig zou zijn. Dit water zit in het ‘Het laatste wonder van Adelbert’: Sancti Adalberti/miraculum novum is Abdijbier, in de soorten wit en tripel. Het bevat, behalve het eigen water, ook lindenbloesem van de bomen op de Adelbertusakker bevat. Sinds 2009 wordt het gebrouwen door De Prael in Amsterdam, maar er liggen vergevorderde plannen voor een duurzame brouwerij met proeflokaal in de buurt van de abdij. Het smakelijke bier is te koop bij diverse slijterijen in de regio. 

Broeder Frans beheert een prachtige vlindertuin 184

je je kont niet kunt keren.” Na het seizoen worden ze naar de winterstalling bij de boer gebracht. Niet dat de strandwoninkjes een zee van ruimte bieden. De Kuymansen doen het met een woonkamer met keuken, twee slaapkamers, een wc en douche: “Maakt niets uit. We

De Noordzee als voortuin leven buiten. Is het weer minder, kijken we binnen televisie. Dankzij onze zonnecollectoren.” Niet iedereen heeft die luxe, die moeten bij gebrek aan elektra ook nog steeds koken op gas uit flessen. Zijn ze niet bang dat ‘gewone’ strandgangers hierheen trekken, zeker als ze de volley- en korfbalveldjes en trampolines zien van de bewoners? “Vergeet bovendien niet dat je hier kunt kitesurfen, wat op Zuid verboden is vanwege de risico’s. Maar nee, ze komen hier niet. Het is niet te doen om met alle strandspullen dat hele eind naar hier te lopen.” 

Heerlijk in de zon, met de Noordzee als voortuin

e familie Kuymans uit Alkmaar behoort tot een bevoorrechte groep Nederlanders. Zij pachten een van de 146 huisjes óp strand Noord in Egmond aan Zee. De Noordzee is hun voortuin, vanuit het achtertuintje kunnen ze de duinen aanraken.Terwijl het op strand Zuid werkelijk krioelt van de toeristen, heerst hier in het hoogseizoen een bijna onwerkelijke rust. De huisjes - een combinatie van originele houten strandhuisjes en stacaravans op elk elf meter grond - zijn van pachtvereniging De Golfbreker. De leden, lees bewoners, zitten hier vaak al tientallen jaren, nadat ze een flinke periode op de wachtlijst hebben gestaan. Agnes en Nico Kuymans stonden vijftien jaar lang op die lijst, voordat ze in 2007 tot de ‘strandelite’ konden toetreden. “Op dat moment stonden er 100 man op de wachtlijst. Nu 200 en er is een stop. Dus kom over 25 jaar maar terug als je wat wilt”, lachen de gelukkige Alkmaarders. Zoals het gaat bij De Golfbreker, zal een van hun vier kinderen Nicky, Mike, Mandy en Dennis de pacht van hun ouders ook overnemen. Tussen 30 april mei en 2 september mogen de huisjes permanent worden bewoond. “Velen komen uit Amsterdam en wonen daar driehoog achter. Die komen op 1 mei en blijven tot en met 1 september. Weer of wind, het maakt ze niets uit. Alles beter dan thuis zitten, waar Het strand van Egmond op een nazomerse dag Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

185

en eeuwenoude traditie rond liefde en romantiek. Dat is de Meidenmarkt in Schoorl, elke tweede pinksterdag. Plaats van handeling is het Klimduin, nog zoâ&#x20AC;&#x2122;n fenomeen dat talloze binnen- en buitenlandse toeristen trekt naar het dorp aan de Noord-Hollandse kust.

Meidenmarkt op het Klimduin Tot 1 januari 2001 was Schoorl een zelfstandige gemeente, waaronder behalve Schoorl zelf ook de dorpen Schoorldam, Aagtdorp, Camperduin en Groet vielen. Dat het vanaf toen opging in de gemeente Bergen (net als de Egmonden), wil echter niet zeggen dat Schoorl ook maar iets van zijn eigenheid heeft ingeleverd. Tien eeuwen geschiedenis wis je nu eenmaal niet uit door er een ander etiket op te plakken.Want al in de tiende eeuw komt Schoorl voor, dan nog als Scoronlo. In 1094 heet het Scorla, in 1390 Scorle en in 1639 Schoorel. De plaatsnaam zou verwijzen naar een bos (lo) op een hoge zandgrond of een drassig oeverland (skaurna, in oud-Germaans). Het Engelse woord shore komt daar ook vandaan.

Voor het eerst met de voetjes in die grote, grote zee

Vanuit Schoorl is de zee, Schoorl aan Zee, alleen per fiets en te voet te bereiken. Wie per se de auto mee wil nemen, moet doorrijden tot onder Camperduim, naar Hargen aan Zee.Voor de strandopgang ligt een groot parkeerterrein. Zonder twijfel zijn de Schoorlse duinen de grote publiekstrekker. Dat komt door de diversiteit van het terrein van 188 hectaren met de hoogste duinen van Nederland. Breder dan elders zijn ze eveneens: op sommge plekken zelfs vijf kilometer breed. Voor natuurliefhebbers en rustzoekers zijn er het dichte duinbos van de Boswachterij Schoorl en de voor duingebieden unieke heidevelden. Het zand hier is zeer kalkarm, zodat er heide kan groeien. (In augustus kleurt de heide prachtig paars. Fototoestel mee!) De zandhagedis is er ook blij mee. Bij Schoorl aan Zee ligt De Kerf. Dat is een in 1997 gegraven opening in de eerste duinenrij. Het zeewater bereikt sindsdien de achterliggende duinvallei. In het brakke water Duinen, zee en in bloei staande heide. Een mooier plaatje is bijna niet te bedenken 186

is een nieuwe vegetatie ontstaan: zeeaster, schorrenkruid, dodemansvingers, strandbiet. Mooi is, dat de Schoorlse duinen in alle seizoenen prachtig zijn. De winterse stilte, de lente vol geluiden van de vele vogels, de zomer met tienduizenden kleine, witte orchideeën in bloei en de herfst die ruim 800 soorten paddenstoelen aanbiedt. Actievelingen kunnen hun hart ophalen in de duinen. Routes zijn uitgestippeld voor skaters, ruiters, fietsers en mountainbikers. Jong en oud vermaakt zich op het blote voetenpad (150 meter lang, vrij toegankelijk). Genieten van biologische streekproducten kan bij bosbrasserie IJgenweis, onderdeel van het bezoekerscentrum aan de Oorsprongweg 1 in Schoorl. Dat is 362 dagen per jaar open.

Meidenmarkt op het 51 meter hoge Klimduin

Eén duin steekt (wat bekendheid betreft) met kop en schouders boven de rest uit: het 51 meter hoge Klimduin. Wie heeft de steile zandheuvel niet beklommen, is niet met een rotvaart weer naar beneden gerend en gerold, zwaaiend naar ouders en grootouders, alvorens neer te strijken op een van de terrassen rondom? Het Klimduin is jaarlijks, op tweede pinksterdag, het decor voor de Meidenmarkt. Een plek waar meer dan 400 jaar lang de mannen uit Schoorl en omstreken de harten van de jongedames proberen te veroveren. De vrouwen zoeken een mooi plekje op het Klimduin. Daar hebben ze een goed uitzicht op de mannen die zich aan de voet van de duin verzamelen. De dames flirten met de heren, die op hun beurt een vrouw uitzoeken. Als de man zijn keuze heeft gemaakt, stapt hij er op af en vraagt of ze deze ene dag met hem wil doorbrengen. Zo helder de naam, Meidenmarkt, zo met een waas omgeven is het ontstaan. Maar al zeker sinds 1573 bestaat op het Klimduin deze paringsdans. Van vader op zoon. Schijnbaar georganiseerd, maar niemand die zich meldt als de voorzitter en die de jongens en meiden vermanend toespreekt om zich toch vooral te gedragen. Het hoeft geen betoog dat de Meidenmarkt niet vrij is gebleven van maatschappelijke misstanden als dronkenschap en vechtpartijen. De politie heeft de laatste jaren soms flink moeten optreden. Het lijkt er op alsof dat helpt. 

Het bezoekerscentrum Schoorlse Duinen Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

187

an de Duinweg 15 in het mooie dorpje Schoorl staat Restaurant Hotel Merlet. Hier openden Nelleke en Bert van Bourgonje in 1984 hun eigen zaak. Een restaurant-hotel, met 18 hotelkamers, een zwembad en sauna, een restaurant en een vergaderzaal. En met een unieke ligging aan de schapenweide, met uitzicht op de Schoorlse duinrand. Martin en Carla van Bourgonje vor-

Merlet: een culinair feest in een prachtige omgeving men de tweede generatie van de familie, die zich maximaal inzetten om de gasten de optimale gastvrijheid te laten ervaren waarmee Merlet groot is geworden. In 1999 namen zij het stokje over van Bert en Nelleke van Bourgonje. Met dezelfde ambitie en hetzelfde enthousiasme. “Mijn schoonouders waren ondernemers in hart en nieren”, vertelt Carla. “Hun motto was ‘komt er een kans, dan pak je die’. In 1984 begon Nederland net een beetje bij te komen van de crisis en op culinair gebied was ons land bepaald niet goed onderlegd. Dat begon eigenlijk pas met chef-kok Cas Spijkers. Het beginnen van een eigen restaurant-hotel lag op dat moment dus bepaald niet voor de hand. Maar mijn schoonouders waren harde werkers; steeds werd de zaak verbeterd, steeds weer een stukje uitgebreid. Ik kom uit Brabant en ken Martin sinds de hotelschool. Vervolgens studeerde ik in Maastricht en ik ging werken bij het Hilton Hotel in Amsterdam. Op een gegeven moment kreeg ik een telefoontje van mijn schoonouders. Of het niet eens tijd

werd dat ik bij hun in de zaak kwam werken. Dat heb ik gedaan en ik ben nooit meer weggegaan.” Telkens weer werd er iets aangepast. In 1995 kwam er een nieuw restaurant en in het bestaande restaurant werd een Grand Café gemaakt. En dan, als kroon op hun werk, krijgt het restaurant met chef-kok Alan Pearson in 1998 een Michelin-ster. Carla: “Dat was echt geweldig. We wisten het niet; we werden gebeld door een collega. Wij hadden net een grote verbouwing achter de rug en we waren dus volop bezig met het geld terugverdienen. Wij waren toen de eerste in de regio met een Michelster. En de combinatie van restaurant, hotel en brasserie was in die tijd ook echt uniek.” Door de jaren heen volgt de ene kwaliteitsverbetering en uitbreiding na de andere. Het verwennen van de gasten in optima forma staat centraal. Zoals gezegd nemen Carla en Martin de zaak in 1999 over. Twee jaar later –in 2001- krijgen zij de bevestiging van het feit dat zij ook de juiste koers varen: onder chef-kok Wilco Berends blijft de Michelin-ster behouden. Carla: “Wilco was souschef in de tijd van Alan. En onze huidige chef, Timo Munts heeft hier als leerling gewerkt, maar ook als souschef bij Wilco. In 2007 wordt Timo chef-kok en zorgt hij er weer voor dat de Michelin-ster behouden blijft. Het is een fantastische kok en een heerlijk nuchtere Noord-Hollander.” In totaal werken er 28 full-time medewerkers en een aantal part-timers.Veel van de werknemers hebben een lang dienstverband. Robin, bijvoorbeeld, is er al ruim zes jaar.Timo al 15 jaar. “Ik vind dat ik de leukste baan van Nederland heb”, vervolgt Carla. “Het is toch geweldig als je al 22 jaar samen met je man en een heel team van fijne medewerkers in zo’n mooie zaak kan werken? We hebben de taken goed verdeeld. Martin is verantwoordelijk voor de food & beverage, oftewel het eten en drinken. Ik doe de verkoop en de receptie. Samen verzorgen wij de administratie. Onze medewerkers moeten best hard werken, maar degene die bij ons weggaan hebben ook allemaal weer een prima stekje gevonden.” Carla en Martin hebben 3 dochters, respectievelijk 5, 7 en 9 jaar. Ze wonen op steenworp afstand van de zaak. “De dames vinden het leuk”, vervolgt Carla. “Op zaterdag zijn ze hier vaak te vinden. Met kleine klusjes kunnen ze hun zakgeld verdienen.Wij vinden dat belangrijk; ze moeten weten dat je eerst geld moet verdienen, voor je het uit kunt geven.” In 2009 vierde Merlet het 25-jarig bestaan. In die kwarteeuw is een prachtige en solide zaak opgebouwd. “Natuurlijk kende die periode ups en downs,” vertelt Carla verder. “Mijn schoonouders hebben zich uiteindelijk teruggetrokken uit de operationele kant van het hotel en restaurant. Maar mijn schoonmoeder Nelleke is tot op heden nauw betrokken bij het interior design van Merlet.” Helaas werd Nelleke een paar jaar geleden ernstig ziek. Carla en Martin wilden met het jubileum iets speciaals doen. Het werd een kookboek. En een heel bijzonder. Zij vonden het een logische stap voor een horecabedrijf, gelegen in de gemeente Bergen, dat bekend staat als een kunstenaarsdorp, de kook- en schilderkunst te combineren in een prachtig kookboek. Gedurende twee dagen werden verschillende kunstenaars uitgenodigd. De schrijvers Ronald

188

Giphart, Saskia Noort, Joost Zwagerman, Bart Chabot en de kunstenaars Marjolijn de Bruin, Judith Wiersema, Pauline Bakker, Ron Moret, Michel Poort en John Breed bouwden een feestje in Merlet. Er was een Culinair programma in elkaar gezet, zoals een whiskyproeverij, een bezoek aan de zuurkoolfabriek, een wijnproeverij, een kookworkshop en uiteraard culinair lunchen en dineren bij Merlet.De verteller in het boek is Ronald Giphart. Daarnaast zijn er mooie gerechten van chef-kok Timo Munts en het passend wijnadvies van de Sommelier. De fotografie van het boek is verzorgd door Cees Noort en de Art Director is Roy Kahmann. De kunstenaars hebben ook allemaal iets speciaals gemaakt voor Merlet. En dat is nog steeds in het restaurant en het hotel te zien. Carla: “Het was echt feest. En het is dan ook een heel mooi boek geworden, al zeg ik het zelf. De opbrengst komt geheel ten goede aan het goede doel. Namelijk de afdeling Hematologie van het VU Medisch Centrum te Amsterdam.Wij vinden dat het geen kwaad kan om in de huidige maatschappij af en toe eens een beetje te helpen.” Ook na het 25 jarig bestaan gaan Martin en Carla verder met het optimaliseren van de zaak. In 2010 werd het Grand Café aangepakt en in 2011 zijn de hotelkamers weer aan de beurt. “We hopen dat deze verbouwing in het voorjaar 2012 klaar is”, besluit Carla. Merlet beschikt dan over prachtige, vernieuwde kamers, restaurant met terras aan de duinen, grand café met lounge, diverse conferentieruimten en is tevens trouwlocatie met het Oude Raadhuisje. “We blijven investeren in kwaliteitsverbetering. Want een bezoek aan Merlet moet altijd een feestje zijn.” 

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

189

Hans Cornelisse, burgemeester Langedijk

Langedijk blijft bijzonder

190

angedijk is een karaktervolle gemeente met een hechte gemeenschap. Dit is zo gegroeid doordat in vroeger tijden de mensen afhankelijk waren van elkaar, op elkaar waren aangewezen voor hulp en steun. Ze hebben keihard moeten werken voor hun bestaan. Nog steeds kun je in Langedijk veel van vroeger herkennen.Wat in de meeste andere gemeenten allemaal is verdwenen, is gemoderniseerd. Hier, bij ons, zie je het historische terug in de Dorpsstraat met de oude bebouwing en de koolschuren, in de Oosterdel met al zijn akkertjes, in de Broekerveiling en in het vele water, wat Langedijk een doorvaarbare gemeente maakt. En dat willen we behouden! Dat is mijn ambitie. Tevens is dit een uitdaging. Om het beleid zo te voeren dat zoveel mogelijk mensen zich erin kunnen herkennen en worden gestimuleerd. Prachtig wanneer mensen zelf met leuke ideeĂŤn, goede plannen komen. Helaas zijn ze vanwege de regelgeving niet altijd uitvoerbaar en moeten we soms nee zeggen. In de gemeenteraad met goede argumenten over die aangebrachte plannen te discussiĂŤren en er ruimte voor te krijgen is voor mij ook weer een uitdaging. Mensen komen hier wonen vanwege, onder andere, het sociale karakter van onze gemeente. De vele verenigingen die mensen bij elkaar brengt in gemeenschappelijke interesses, waardoor snel een binding ontstaat. Dit geeft onze gemeente een rijk geschakeerde samenleving. De ligging van onze gemeente is ook ideaal. Op de grens van platteland en stad. Je fietst zo het agrarische land in en bent dicht bij Alkmaar en Heerhugowaard. Wij zijn terecht trots op Langedijk. Hans Cornelisse Burgemeester van Langedijk

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

191

roek op Langedijk krijgt een nieuw en levendig dorpshart. Winkelcentrum Broekerveiling wordt uitgebreid en van een nieuwe uitstraling voorzien. Het omliggende gebied ondergaat ook een metamorfose. Er worden woningen gebouwd, verkeersknelpunten opgelost, nieuwe parkeervoorzieningen gerealiseerd, waterlopen aangepakt en de doorvaarbaarheid van het gebied wordt verbeterd.

Broek op Langedijk krijgt een levendig dorpshart De integrale binnenstedelijke gebiedsontwikkeling rond het winkelcentrum Broekerveiling is van groot belang voor de gemeente Langedijk. “Het is nu een kale plek in het dorp Broek op Langedijk”, zegt projectmanager gebiedsontwikkeling Jasper de Boer. “Wij willen hier als gemeente een aantrekkelijk en levendig gebied van maken, waar mensen prettig kunnen wonen, werken, winkelen en recreëren.” Het plangebied wordt begrensd door de Westelijke Randweg aan de westzijde, de uitbreidingswijk Mayersloot aan de noordzijde, het museum Broekerveiling en de bestaande woonbebouwing achter het oude noordzuidgerichte bebouwingslint van de Dorpsstraat aan de oostzijde. Drie partijen werken in de gebiedsontwikkeling samen: de gemeente Langedijk, Van Wijnen Projectontwikkeling West BV en Van den Heerik Beheer Maatschappij. De gemeente is met Van den Heerik, de eigenaar van winkelcentrum Broekerveiling, tot overeenstemming gekomen over een uitbreiding en revitalisering van het bestaande winkelcentrum Broekerveiling. Het winkelcentrum wordt uitgebreid met circa 4.000 m² bruto vloeroppervlakte (bvo) aan detailhandel naar in totaal circa 16.000 m² bvo. Er komt een nieuwe entree en een centraal gelegen dorpsplein met een hoogwaardige uitstraling. Ten noorden van het winkelcentrum is ruimte voor een appartementengebouw (circa 75 appartementen) met commerciële ruimten in de plint. Het appartementenblok wordt zodanig gesitueerd dat een aantrekkelijke, transparante entree naar het winkelcentrum en het plein ontstaat. Het plein heeft een fraaie ligging: tussen de nieuwe bebouwing, aan het water en met zicht op het museum Broekerveiling 192

en de museumtuin. De Boer: “Op het plein kunnen straks activiteiten als een weekmarkt worden gehouden, wat voor een levendige uitstraling zorgt.” De gemeente Langedijk gaat zelf zeven vrije kavels uitgeven aan de noordkant van het plangebied. Van Wijnen Projectontwikkeling West neemt de ontwikkeling van het Zuidveld voor zijn rekening. Aan de zuidkant komen circa 90 grondgebonden woningen in een waterrijke, doorvaarbare omgeving. De woningen in het middensegment gaan vanaf eind 2012, begin 2013 in de verkoop. Rond het winkelcentrum en het appartementenblok komen meerdere parkeervelden. Daarnaast kan er bovenop het winkelcentrum Broekerveiling in twee lagen (in totaal circa 500 parkeerplaatsen) worden geparkeerd.

gedijk vertegenwoordigd zijn. De Boer. “Zij denken mee en geven adviezen. Dit werkt goed. Mensen zijn enthousiast en betrokken en het zorgt voor draagvlak van de plannen.” De klankbordgroep heeft goede suggesties aangedragen, heeft De Boer ervaren. “Er zijn bijvoorbeeld goede voorstellen gedaan ter verbetering van de verkeersveiligheid, het parkeren en de doorvaarbaarheid in het gebied.” De gebiedsontwikkeling in Broek op Langedijk wordt vanaf 2012 goed zichtbaar. Een nieuw bestemmingsplan is dan afgerond, wat de transformatie tot een levendig dorpshart binnen de gestelde kaders mogelijk maakt. Robbert Jan Wijntjes van bureau HzA stedenbouw en landschap is door de gemeente aangesteld als stedenbouwkundig supervisor. De Boer: “Wij verwachten in 2012 ook de ontwerpen van de eerste opstallen gereed te hebben, het inrichtingsplan voor de openbare ruimte te kunnen afronden en het bouwrijp maken van deze locatie op te pakken. Daarmee komt deze ontwikkeling vol in beweging.” 

De gebiedsontwikkeling maakt ook infrastructurele maatregelen noodzakelijk. Zo wordt er een nieuwe rotonde aangelegd op het kruispunt van de Westelijke Randweg en de doorgetrokken Punt. Niet alleen om het Zuidveld te ontsluiten, maar ook om de bovenlokale verkeersbewegingen om te buigen. De Boer: “De bestaande rotonde nabij het winkelcentrum gaat in de toekomst vastlopen, zo hebben verkeersonderzoeken uitgewezen. Indien we niets veranderen, wordt het winkelcentrum onbereikbaar. Met de aanleg van een nieuwe rotonde wordt een betere verkeersdoorstroming gerealiseerd.” De participatie van belanghebbenden in de integrale gebiedsontwikkeling is groot. Er is bij de start van het project een klankbordgroep ingesteld, waarin maatschappelijke organisaties en belangengroepen als omwonenden, Wijkvereniging Mayersloot, de Winkeliersvereniging van het winkelcentrum, Fietsersbond Noord-Holland Noord en Stichting Welzijn Ouderen LanJuist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

193

angedijk telt vier bedrijventerreinen. In Broek op Langedijk is dat Zuiderdel, in Noord-Scharwoude liggen De Wuijver en De Mossel en Oudkarspel mag zich gelukkig prijzen met het zeer ruim opgezette, duurzame Breekland.

Ruimte om te ondernemen Zuiderdel in Broek op Langedijk is een terrein van circa 60 hectaren, dat geheel volgebouwd is. Het oudste deel stamt uit de tweede helft van de jaren vijftig. Eigenlijk is dat een deel dat aansloot bij het terrein van de Smiths Food Group,

waar de zeer bekende Layâ&#x20AC;&#x2122;s (vroeger: Smiths) chips worden geproduceerd. Dit bedrijf, tegenwoordig PepsiCo Nederland geheten, is (nog steeds) de grootste werkgever van Langedijk en floreert bijzonder goed. Dit oudste deel van 194

Zuiderdel is drie jaar geleden al onderhanden genomen. De wegen en uitritten zijn verbeterd en de parkeerruimten vergroot. Het jongste deel van dit terrein is bijzonder succesvol gebleken. Er zijn diverse internationale bedrijven gevestigd. Het aantal arbeidsplaatsen dat daardoor in Langedijk is ontstaan, heeft de verwachting overtroffen. Bovendien is het woonwerkverkeer tussen de regio en het zuiden van de provincie afgenomen. Dat is op zijn beurt weer van positieve invloed op het milieu en de natuur; een belangrijke factor bij de ontwikkeling van bedrijventerreinen. Zuiderdel heeft een prima ontsluiting via de N245, ook wel genoemd de Schagerweg (de verbinding tussen Schagen en Alkmaar). De Wuijver en De Mossel zijn twee kleinere bedrijventerreinen in Noord-Scharwoude. De infrastructuur van De Wuijver is recent op de schop gegaan en ligt er weer representatief

bij. In 2011 is ook een begin gemaakt met de modernisering van De Mossel. Dat gebeurde na intensief overleg tussen de gemeente en het bedrijfsleven. De gesprekken en afspraken krijgen een vervolg. Alles is er op gericht De Mossel weer concurrerend te maken en aantrekkelijk voor ondernemingen. Eerst wordt het parkeerprobleem opgelost. Er komen 50

parkeerplaatsen bij, mede dankzij een provinciale subsidiebijdrage. Beide terreinen liggen langs de provinciale N501. Dat is de oost-westverbinding tussen de Schagerweg en rijksweg 7 (Amsterdam-Leeuwarden). In Oudkarspel is de gemeente Langedijk vanaf 2007 bezig met de uitgifte van kavels op Breekland. De eerste fase telt circa 31 hectaren netto. Hiervan zijn eind 2011 ruim acht hectaren bebouwd. Hier hebben zich enkele bijzondere bedrijven gevestigd, die een aanzienlijk aantal arbeidsplaatsen opleverden. Breekland is een opvallend terrein. Grote waterpartijen met ecologische oevers geven een fraaie uitstraling. De wandelpaden zijn voor de medewerkers van de bedrijven een uitgelezen mogelijkheid om de pauzes aangenaam door te brengen. Duurzaamheid staat op Breekland hoog in ’t vaandel. Diverse bedrijven maken gebruik van aardwarmte (al dan niet via de heipalen) voor hun klimaatbeheersing. Het parkmanagement

heeft gevraagd om een onderzoek te doen naar mogelijkheden waarbij wind- en zonneenergie het beste kunnen worden toegepast. Alle bedrijven zijn verplicht lid van het parkmanagement. Profiteurs, die gratis gebruik maken van door anderen gemaakte voorzieningen, zoals op andere terreinen, tref je hier niet aan. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Het parkmanagement heeft, samen met gemeente en politie, een overeenkomst getekend voor camerabeveiliging. De gemeente heeft hiervoor een aanzienlijk bedrag beschikbaar gesteld. Het parkmanagement zorgt voor uitvoering van dit toezicht. Een parkmanager houdt voortdurend in de gaten of de kwaliteit van het terrein wordt gewaarborgd. Breekland is echt bestemd voor bedrijven met productie en opslag. Kantoren bij bedrijven hebben een grootte van maximaal 50 procent van de bebouwde oppervlakte. Detailhandel is niet toegestaan. Ook grootschalige doe-hetzelfzaken kom je niet tegen op Breekland. Wel is een uitzondering gemaakt voor de categorie ABC (auto’s, boten,

caravans). De bereikbaarheid van Breekland is optimaal, want dit terrein ligt praktisch langs de Schagerweg en de N504. 

195

e Groot en Slot. Uien en Groen. Een echt familiebedrijf en sinds 1 oktober staat officieel de derde generatie aan het roer. Petra Slot, haar neef Martin Slot en Jeroen de Haas. “Het is allemaal begonnen met twee families De Groot en een familie Slot”, vertelt Petra. “Allemaal tuinders en elkaars zwager. Zij begonnen gezamenlijk

Gezond en groen gaan goed samen een tuinbouwbedrijf: De Groot en Slot. De bindende factor daarin was de ui. Maar het tuinbouwbedrijf groeide en ontwikkelde zich verder in ook een andere tak van sport: groen. In 1967 waren wij een van de eerste tuincentra van Nederland, nu bekend als Intratuin Heerhugowaard.”In 1968 startte De Groot en Slot een hoveniersbedrijf en een bedrijf voor interieurbeplanting. Slogan was destijds ‘de grootste tuinversierders boven het IJ’. Gedreven door vakmanschap en liefde voor het groenvak groeide De Groot en Slot uit tot een begrip in Noord-Holland. Sinds een aantal jaren voert de derde generatie van het familiebedrijf

196

groen kom wel steeds meer terug. En dat is goed, want de uitwerking van groen op iemands welbevinden is groot.” En dan de tweede tak van sport: de ui. De oudste bewaard gebleven notities over de teelt van uien en uienzaad dateert uit 1914. In zijn notitieboekje schreef Cornelis de Groot de zaaien plantdata en de hoeveelheden op. Van zijn schoonvader had hij een goed uienras gekregen en van hem de beginselen van het selecteren geleerd. Daarmee bestrijkt de kunst van de ‘uienselectie’ inmiddels vijf generaties en is het al meer dan 125 jaar een familieactiviteit. “Na de Tweede Wereldoorlog kwam er een professionalisering op gang in de plantenveredeling”, vertelt Jeroen de Haas, die al dertig jaar in het zaadvak werkt. “Vanaf de jaren ’60 werd het veredelen van uienrassen steeds verfijnder. De samenwerking van De Groot en Slot met Bejo Zaden, vanaf 1970, was de stap naar een positie als belangrijkste leverancier van uienzaad in West-Europa. Die groei zette door, niet alleen in Europa, maar ook ver daarbuiten. Inmiddels gaan de uienen sjalottenzaden van De Groot en Slot en Bejo Zaden de hele wereld over.”

directie; Petra Slot heeft haar vader Cees opgevolgd. Haar ambitie is onder andere om het hoveniers- en interieurbeplantingbedrijf, tot voor kort opererend onder Intratuin Groenprojecten, een sterke groei te laten doormaken en daarmee in feite weer terug te grijpen op de slogan van destijds. Een nieuwe naam en huisstijl is van groot belang om de ambitie te kunnen waarmaken. Zo is een nieuw merk geboren; Groenmeesters! Een nieuwe naam en huisstijl die beter passen in de huidige tijd en geen associaties hebben met tuincentrum. Het nieuwe merk heeft een duurzaam karakter en straalt vakkundigheid, veelzijdigheid en liefde voor het vak uit. Al vele jaren is De Groot en Slot niet zozeer een belangrijke werkgever voor de familie, maar ook voor veel mensen uit het dorp. “We hebben dan zeker ook een sociaal- maatschappelijke rol” vervolgt Petra. “Zowel voor Langedijk als Heerhugowaard en de nabije omgeving. Intratuin Heerhugowaard en Groenmeesters zijn gevestigd aan Zuidpoort 1, in Heerhugowaard. In Langedijk is De Groot en Slot gevestigd vlakbij de plek waar het ooit allemaal is begonnen. Het tuincentrum verandert het de laatste jaren steeds meer in een sfeercentrum. Maar het Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Maar De Groot en Slot doet meer. Er worden ook nieuwe rassen ontwikkeld. “In ons werk gaat het om langetermijndenken”, vertelt Martin Slot. “De ontwikkeling van een nieuw ras is een grote investering in tijd en geld. Voor het maken van een nieuw ras rekenen we zon tien tot vijftien jaar. We moeten dus vandaag al inschatten wat de markt op de lange termijn vraagt. De wensen variëren van opbrengst, kleur, smaak en bewaarbaarheid tot ziekteresistenties. Dat we dat met succes doen, bewijst ons marktleiderschap in Nederland. De omstandigheden voor het veredelen van rassen moeten in alle opzichten optimaal zijn. In onze kassen creëren we die met behulp van de modernste middelen en ICT-toepassingen. Op proefvelden over de hele wereld monitoren we nauwgezet hoe het gewas zich ontwikkelt. Dat is nodig, omdat de bolvorming van de ui sterk samenhangt met daglengte en temperatuur.. Een ui met een bepaalde genetische achtergrond groeit nu eenmaal niet overal ter wereld”. “Zo zoeken we naar rassen die tegen meer ziektes kunnen, bijvoorbeeld voor Azië”, vervolgt Jeroen de Haas. “Het is de bedoeling dat men daar uien teelt om in hun behoefte 197

te kunnen voorzien. Je werkt dan alleen wel je eigen export tegen, maar wij zien dat in het kader van onze rol als maatschappelijk betrokken ondernemer. In het Afrikaanse land Niger ondersteunen we een schooltuinenproject waar groentetuinen worden aangelegd. De leerlingen zijn zelf ook betrokken bij het telen van de groente en steken hier direct iets van op. Het voedsel is bestemd voor de leerlingen van de school.Veel kinderen komen uit een arm gezin waar niet genoeg voedsel is. Door het project krijgen de kinderen eten op school.Voor hun ouders is dat een stimulans om ze naar school te blijven sturen. Het versterkt hun kansen op een betere toekomst.” 198

Een belangrijk gezegde bij De Groot en Slot luidt: ‘Het nieuwe zorgvuldig op het oude enten, dat moet vruchten afwerpen’. Dat geldt enerzijds voor de producten, anderzijds net zo goed voor de opvolging binnen het familiebedrijf. Er werd een uitgebreide sollicitatieprocedure op gang gezet. “De kernwaarden van ons bedrijf zijn van groot belang”, besluit Petra. “Dat is de basis van al onze ontwikkelingen. Zorgvuldigheid voor snelheid. Er is een familiestatuut opgesteld. Wat er ook gebeurt, het bedrijf gaat altijd voor. Er zijn heel veel mensen afhankelijk van ons. Voor wat betreft het tuincentrum geldt dat we heel alert moeten blijven, want de klanten komen niet vanzelf. Wij zijn toonaangevend in de regio en dat moet minstens zo blijven. Voor wat betreft de uien geldt, dat we verder ontwikkelen en daar gaan produceren waar er behoefte aan is.We hebben echt een belangrijke taak voor de toekomst.Want Martin, Jeroen en ik zijn niet aangesteld om alleen maar op de zaak te passen. De Groot en Slot maakt de wereld gezonder en groen.” 

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

199

e toegangspoort naar Museum BroekerVeiling is nu niet direct wat je als argeloze bezoeker zou verwachten. De strak vormgegeven glazen kubus met daarop het Mondriaan-achtige mozaïek van rechthoeken, lijkt maar weinig verband te houden met de nostalgie van de vroegere tuinderwereld. En toch; de vragen die dit moderne kunstwerk oproept, worden snel beantwoord. De recht-

Uniek museum vol interactie hoeken blijken het luchtaanzicht te zijn van de ‘duizend eilanden’, waarvan er op steenworp afstand met de rondvaartboot van het museum nog een flink aantal te bezichtigen zijn. “We hebben bij de bouw in 2009 bewust voor een contrasterend ontwerp gekozen, zodat dit gebouw over 50 jaar ook nog een bijzondere uitstraling heeft. Dat is ook de reden dat we dit gebouw ‘De Toekomst’ hebben genoemd,” legt directeur Ron Wolters uit.

Het oorspronkelijke museum, dat in zicht komt bij het verlaten van ‘De Toekomst’, wordt niet alleen boven water gehouden door zo’n 1900 houten palen, maar ook door enkele betaalde krachten en 100 vrijwilligers. Sommigen lijken zo weggeflitst uit het begin van de vorige eeuw. Compleet met klederdracht en spraakgebruik. Bianca is er zo eentje. Een gezellige, vlot babbelende deerne, die als veilingmeester de groente afslaat in een waterval van grappen en grollen. Terwijl het publiek in de houten bankjes op de knoppen mag drukken om tegen de gunstigste prijs een pondje prei of bosje wortelen te scoren, vliegen de anekdotes door de veilingzaal. Maar ‘ome Dirk’, schipper van de gereconstrueerde Damschuit ‘De Geestman’, kan er ook wat van.Vooral wanneer hij uitleg geeft over hoe het toiletteren aan boord in zijn werk ging, heeft hij het publiek aan zijn lippen hangen. Een museum vol interactie. De 50.000 bezoekers per jaar beleven hier een aantrekkelijk dagje uit dat ze niet snel zullen vergeten. “Dit museum heeft Broek op Langedijk echt op de kaart gezet,” vertelt Wolters. “Toen de veiling in 1973 moest sluiten, was sloop een voor de hand liggende gedachte. Met veel moeite is dat voorkomen en daarmee is de aanzet gegeven tot dit museum. De gemeenschap is daar nog altijd zeer dankbaar voor.”  200

Lange tijd werd in dit gebied vee gehouden, tot in de 16e eeuw een paar keer de pest uitbrak. Toen kwam de grote ommezwaai naar de tuinbouw. De teelt bestond voornamelijk uit uien, wortelen en rapen.

De rijke historie van Langedijk Door het vele water en de eilandjes en alleen de Dorpsstraat als een lint hier doorheen, kwamen de moderne ontwikkelingen wat later op gang in Langedijk. Pas in 1964 kwam hier een belangrijke verandering in doordat vele sloten werden gedempt en de vaarpolder werd omgezet in rijpolder. Twee molens, die zorgden voor de droogmaling, zijn nog overgebleven. Dit zijn de molen aan de Oosterdijk in Broek op Langedijk en de molen aan de Twuyverweg in Sint Pancras. In 1907 werd er een treinstation aangelegd in Broek op Langedijk. Dit was het eindstation van de trein van Alkmaar – Sint Pancras–Broek op Langedijk. In het begin vervoerde men passagiers, maar dat werd al snel groenten. Toch werd de lijn al gesloten in 1926.

e gemeente Langedijk bestaat nog maar zestig jaar. Voor die tijd bestond ze uit allemaal zelfstandige gemeenten. Duitsland heeft op 1 augustus 1941, tijdens de Tweede Wereldoorlog, bevolen de vier dorpen samen te voegen tot één gemeente. Daarbij behoorden Broek op Langedijk, Zuid-Scharwoude, Noord-Scharwoude en Oudkarspel. Oudkarspel en Vronen, het huidige Sint Pancras, lagen duizend jaar geleden in een moerassig gebied. In opdracht van de monniken uit het St. Adelbertklooster in Egmond, die het gebied cadeau hadden gekregen van de eigenaar, graaf Dirk de tweede, werd een 7,5 kilometer lange dijk aangelegd tussen deze twee dorpen.

In 1990 werd de gemeente Sint Pancras, met daarbij een deel van Koedijk, toegevoegd aan de gemeente Langedijk. Deze gemeente Langedijk telde 26.969 inwoners in 2010 en heeft een totale oppervlakte van 26,99 vierkante kilometer. 

Deze dijk was de aanleiding voor meer mensen om zich daar te gaan vestigen. Tussen 1063 en 1338 ontstonden hierdoor de andere drie dorpjes. Ze werden allemaal om een kapel gebouwd, waaruit de namen Broeckerspel, Sint Pieterkerspel, Sint Janskerspel en Outkerspel werden herleid. (Een kerspel is een kerkdorpje). Al gauw was vlakbij de dijken geen ruimte meer voor verdere woningbouw en ging men over tot het bouwen op de eilandjes.Via bruggetjes werd de verbinding gelegd met de dijk. Het kasteel van de Ambachtsheer van Oudkarspel Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

201

root geworden op de plek waar overgrootvader Cees de Geus in 1912 als meester-metselaar begon, van een eenmanszaak naar een middelgroot aannemersbedrijf met meer dan honderd medewerkers. De stamboom van het familiebedrijf is een mooi rijtje, van overgrootvader naar achterkleinzoon is het Cees, Piet, Cees en Piet.

Honderdjarige blijft zich vernieuwen Een eeuw later en vier generaties verder zou de grondlegger stralen van trots, als hij kon zien hoe zijn nazaten het bedrijf hebben uitgebouwd. Op Dijk 30 in Broek op Langedijk staat nu een representatief kantoorpand met daarachter een werf en opslagloods. Op het bedrijventerrein ietsje verderop beschikt De Geus Bouw over een eigen timmerfabriek, Machinale Houtbewerking De Grotendorst.

Het nieuwe entreegebouw van de Broekerveiling

Kenmerkend voor De Geus Bouw is de veelzijdigheid. “Een breed palet is onze kracht. Doordat we op zoveel verschillende fronten actief zijn, hebben we de risico’s gespreid. Naast de nieuwbouw van woningen richten we ons op de utiliteitsbouw, maar we worden ook veel gevraagd voor onderhoudswerkzaamheden en verbouwingen. Dankzij die brede inzetbaarheid hebben we voldoende werk,” aldus Piet de Geus, die veel waarde hecht aan een platte organisatiestructuur met korte lijnen. “We zijn gewend om volgens strakke bouwschema’s te werken, waarbij de kwaliteit op de eerste plaats komt. Door ouderwets vakmanschap en

De thuisbasis van De Geus Bouw actief ondernemerschap is De Geus Bouw een professionele partner voor allerlei projecten en door ons steeds te vernieuwen wordt kennis en ervaring vergaard die essentieel zijn om je in de bouwwereld te onderscheiden.” Het werkterrein van De Geus Bouw strekt zich uit van Texel tot Amsterdam. In dit deel van Noord-Holland heeft De Geus Bouw een verscheidenheid aan werken gerealiseerd, van het kleine werk tot complete woonwijken, van het bouwen van scholen tot het verbouwen van kerken en van renovatie tot uitbreidingen van musea. Desondanks is het Broeker bouwbedrijf in het hart nog steeds een “gewone dorpsaannemer” gebleven.  Nieuw kantoor voor De Groot en Slot 202

Kerk van Noord-Scharwoude. Dit zeer tot ongenoegen van de Nederlands Hervormde Gemeente. In Broek op Langedijk werd eind 1666 de Doopsgezinde Gemeente opgericht. Deze datum heeft men min of meer als officiële datum aangehouden, omdat er geen vroegere geschriften werden ontdekt. Deze volgelingen van de Friese

Religie als spil van maatschappelijk leven prediker Menno Simons werden gezien als ketters en hadden het in heel Nederland lange tijd zwaar te verduren. In 1530 werden in Alkmaar drie menisten “doperse ketters” met het zwaard onthoofd. Het feit dat zij het zesde gebod: “Gij zult niet doodslaan”, letterlijk opvatten en daarom weigerden wapens te dragen of te gebruiken, deed hen in de tijd van de Tachtigjarige Oorlog niet veel goeds. Om die reden moesten zij hun diensten in het geheim houden, in zogenaamde schuilkerken, die zij vermaningen noemden. In Langedijk ging men met de kloet naar één van de eilandjes, om daar in het geheim een dienst te houden.

De Allemanskerk in Oudkarspel, in 1969 door brand verwoest

Aan de Dorpsstraat in Broek op Langedijk staat de doopsgezinde kerk, De Vermaning. 

eligie heeft, voor de gemeente Langedijk, door de jaren heen een belangrijke rol gespeeld.Het protestantisme begon als een protestbeweging tegen misstanden in de kerk. Men was het niet eens met de theologie van de 19e eeuw. Het zou geen houvast bieden. Daarom scheidden verschillende mensen zich af van de toenmalige Nederlands Hervormde Kerk. De bedoeling was terug te keren naar de gereformeerde religie van voor die tijd, maar in plaats daarvan ontstond er een aparte geloofsrichting. In Noord- en Zuid-Scharwoude wilde men niet zomaar meegaan met de afscheiding. Liever zagen ze dat de kerk van binnenuit werd gereformeerd. Inmiddels was in Noord- en Zuid-Scharwoude en Oudkarspel een confessionele evangelist gekomen en voor hem werd een evangelisatielokaal gebouwd, dat spottend “de foine boet” werd genoemd. In 1887 werd een “adres” gestuurd naar de kerkenraad van de Nederlands Hervormde Kerk van Noord- en Zuid-Scharw oude, met het verzoek de reformatie ter hand te nemen. Dit hield in, dat ze weer terug moesten keren tot de kerkordening van Dordrecht. De kerk weigerde dit en deed een oproep voor een vergadering om ouderlingen en diakenen te kiezen. Dit zorgde voor veel onrust en vernielingen. In februari 1888 ontstond de Gereformeerde Kerk De Vermaning aan de Dorpsstraat in Broek op Langedijk Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

203

errit Kistemaker, aardappelboer uit Broek op Langedijk, heeft vast niet kunnen voorzien wat zijn zoektocht naar alternatieve afzetkanalen om meer aardappels te verkopen uiteindelijk zou opleveren. Zo’n 50 jaar geleden kwam hij als aardappelteler in de knel, want de

Van chipsfabriek tot voedingsmiddelenconcern pasta had haar intrede gedaan in de Nederlandse keuken en er ontstond een overschot aan piepers. Gerrit hoorde van PotatoChips in Engeland, ging er heen en ontmoette de Britse chipsverkoper: Frank Smith. Het klikte tussen die twee. Frank leert Gerrit hoe hij chips moest maken en samen richtten ze in 1958, onder de naam Smiths, de eerste Nederlandse chipsfabriek in Broek op Langedijk op. De eerste chips waren overigens verpakt in een kartonnen doosje met daarin een apart zakje zout…. “Smiths was de eerste chipsfabriek in Europa”, stelt Richard Sanen, Manufacturing Director. “En vanaf het allereerste moment was het een succes. Het bedrijf groeide enorm en er kwamen steeds weer nieuwe producten. Sinds 1992 zijn we onderdeel van PepsiCo en uitgegroeid tot één van de grootste voedingsmiddelenbedrijven ter wereld met merken in hartige tussendoortjes, ontbijtgranen, dranken en vruchtensappen. Dat zal Gerrit toch wel mooi hebben gevonden. Maar naast het produceren van topmerken, nemen wij ook onze verantwoordelijkheid vanuit de filosofie dat ‘Winst is waar een bedrijfsverantwoordelijkheid begint, niet eindigt’. PepsiCo voelt zich namelijk verantwoordelijk om continu verbeteringen door te voeren op alle aspecten waarin we opereren -het milieu, sociaal en economisch- om de dag van morgen een betere te laten zijn dan die van vandaag.” En dat lukt aardig. Al geruime tijd behoort de fabriek tot de top drie wereldwijd van PepsiCo-fabrieken als het gaat om het laagste waterverbruik. Een drievoudig hergebruik met tussentijdse zuivering ligt hieraan ten grondslag. Ook op het besparen van energie zijn de laatste jaren grote stappen gemaakt. Zo zorgt een centraal vacuümsysteem ervoor dat de ruim 50 verpakkingsmachines niet zelf meer vacuüm 204

hoeven te maken en dat bespaart de fabriek jaarlijks 510.000 kWh aan energie. De stookketels zijn uitgerust met hoogrendementsbranders waardoor er ruim 120.000 m3 aardgas wordt bespaard, overeenkomend met het jaarlijks gasverbruik van 70 huishoudens. En alle verlichting binnen de fabriek is vervangen door LED-verlichting. Daarmee is PepsiCo Broek op Langedijk één van de eerste fabrieken in Nederland die volledig is uitgerust met LED-verlichting. Daarnaast is PepsiCo in 2011 volledig overgegaan op het gebruik van groen gas, nadat het in 2009 al was overgegaan op groene stroom. “Groei zit in onze genen”, vervolgt Richard. “Maar groei betekent ook verandering. Wij zijn er van overtuigd, dat duurzame groei met aandacht voor voeding en gezondheid, milieu en mensen de enige manier is om ons bedrijf ook in de toekomst succesvol te laten zijn. Daarom investeren we in een gezondere toekomst voor de mens en het milieu door zakelijke doelstellingen hand in hand te laten gaan met maatschappelijke verantwoordelijkheid. Deze visie van ons bedrijf heet “Performance with Purpose” en steunt op drie pijlers. Allereerst Voeding Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

& Gezondheid: we willen onze producten voortdurend verbeteren, waarvoor we onderzoek en ontwikkeling doen.We letten er hierbij op dat geen enkele concessie wordt gedaan op het vlak van smaak.We noemen dit Human Sustainability. Ten tweede Milieu: we willen de natuurlijke rijkdommen van de aarde beschermen door wateren energieverbruik terug te brengen en minder afval te produceren. We noemen dit Environmental Sustainability. En als derde: onze mensen. We willen dat ons bedrijf een prettige werkplek is waar talentvolle collega’s de middelen en kansen krijgen om zichzelf te ontwikkelen en hun projecten te doen slagen. We noemen dit Talent Sustainability.” Als onderdeel van het Performance with Purpose programma wil PepsiCo ook graag sociaal maatschappelijk haar betrokkenheid tonen. Wereldwijd worden door PepsiCo de Millenniumdoelen van de Verenigde Naties ondersteund. Lokaal heeft dat zich vertaald in deelname aan de stuurgroep van de Millenniumgemeente Langedijk. De focus ligt hierbij op het delen van kennis over duurzaamheid, maar ook op het verwerven van kennis op dit vlak door in contact te komen met andere Langedijker bedrijven die met hun kennis PepsiCo weer verder kunnen helpen met het verduurzamen.  205

Sint-Pancras. De vier verenigingen blijven bestaan met de andere takken van de gymnastiek. TT L maakt het mogelijk om het turnen in Langedijk naar een hoger niveau te brengen. Sinds 2011 zijn SSS, Hercules Hygiëa en BSV-Odis volledig gefuseerd met Turn Totaal Langedijk. Manege Beukers aan de Wagenweg in Oudkarspel is het adres voor paardrijlessen van beginnen tot gevorderd niveau. Voor de kinderen zijn er speciale ponyrijlessen op lieve en betrouwbare pony’s onder begeleiding van ervaren en gediplomeerde instructeurs.

porten in Langedijk? Keuze genoeg voor wie wat anders wil dan voetbal. Turnen bijvoorbeeld, bij fusievereniging Turn Totaal Langedijk. Of paardensport, bij manege Beukers. Schietsportcentrum Langedijk en ijsvereniging Volharding zijn niet alledaagse alternatieven voor sportievelingen.

Sporten in Langedijk Turn Totaal Langedijk (TTL) is in 2004 ontstaan uit de selectiegroepen van de vier gymverenigingen in Langedijk. Dat zijn DVV uit Noord-Scharwoude, Hercules Hygiëa uit ZuidScharwoude, BSV-Odis uit Broek op Langedijk en SSS uit 206

Manege Beukers is in 2005 geopend, heeft een binnenhal van 30 bij 100 meter en een buitenbak van 20 bij 60 meter.Veel ruimte dus voor de trainingen. Uniek in Nederland is de trainingsmolen De Enterprise van de manege. Want de paarden kunnen in deze trainingsmolen optimaal in conditie komen. Ze lopen niet alleen in een rondje, maar ook een deel rechtuit en rechtop. De hoogwaardige pensionstalling biedt plaats aan 136 paarden en/of pony’s. De Stichting Schietsport Langedijk (SSL) heeft domicilie in Schietsportcentrum Langedijk aan de Oeverzegge in Oudkarspel. De stichting is gastheer van onder meer Vereniging Schietsport Langedijk (VSL), Amsterdamse Vereniging Voor Sportschutters (AVVS), SV De Vrijheid Castricum en SV Drechterland. De VSL houdt jaarlijks in het najaar open dagen voor geïnteresseerden uit de gehele omgeving. Zij krijgen uitleg over schietsport en de wapens en een gratis proefles van één van de vele vrijwilligers. De demonstraties in de verschillende disciplines, zoals militair geweer en historisch geweer, zijn niet te versmaden. Harde knallen, rook en vuur. Niets mooier in de winter dan schaatsen op natuurijs. Dat kan dan bij de Langedijker ijsvereniging Volharding aan de Dorpsstraat in Oudkarspel . Let op de aankondigingen op www. natuurijskaart.nl. 

de kerk. Het schip werd vernieuwd in de veertiende eeuw. Het koor werd rond 1500 bijgebouwd. In 1574 kwam de kerk in protestantse handen. Officieel heet dit godshuis sinds de middeleeuwen de St. Maartenskerk, gewijd aan de heilige Martinus, bisschop van Tours.

Regthuis en Allemanskerk Maar in de volksmond wordt gesproken van de Allemanskerk, omdat met hulp van alleman de kerk na de brand van 1969 weer uit de as herrezen is. 

e Stichting Langedijker Verleden heeft het maar getroffen. Ze is gehuisvest in het, op de grote kerk van Broek na, oudste gebouw van Langedijk: het voormalige raadhuis aan de Dorpsstraat in Oudkarspel. Naast ‘Het Regthuis’ heeft het dorp nog een rijksmonument: de Allemanskerk, aan dezelfde straat. Het gemeentehuis van Oudkarspel was in vroeger tijden een ‘rechtbank’. Het dorpsbestuur van schout en schepenen was ook gerechtigd eenvoudige rechtszaken te doen (die nu voor de kantonrechter zouden komen). Het gebouw uit 1618 maakte, volgens de monumentenlijst, in 1744 plaats voor nieuwbouw. De plaatselijke experts reppen van 1714. In 1799, tijdens de oorlog van de Engelsen en de Russen tegen de Franse bezetting, werd dat verwoest. In 1808 werd het weer opgebouwd. Het Regthuis is nu een museum. Het bestaat uit een raadszaal waarin nog regelmatig getrouwd wordt, een vaste collectie in de vorm van een oudheidskamer anno 1900 en een expositieruimte met elk jaar een ander thema. Aan ‘t Regthuis staat een originele brandweerboet met daarin een antieke brandspuit uit de negentiende eeuw. Omdat Het Regthuis een rijksmonument is, mag er uiterlijk niets aan worden veranderd. Het interieur valt daar helaas buiten. Want toen in 1941 de dorpen werden samengevoegd tot de gemeente Langedijk, was het raadhuis van Oudkarspel overcompleet. Om de woningschaarste te lenigen, werd het raadhuis verbouwd tot twee woningen. De Stichting Langedijker Verleden zag haar wens om er een museum-trouwzaal van te maken, na een verbouwing in 1989, verwezenlijkt. Het tweede rijksmonument van Oudkarspel is de Nederlands hervormde kerk. De vierkante toren stamt uit de dertiende eeuw, met delen van de eerste tufstenen kerk uit de twaalfde eeuw. Dat is onder andere te zien aan de ronde romaanse bogen van ramen en portaal van Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

207

e molen aan de Oosterdijk heeft daar niet altijd gestaan. Tot 1867 stond de molen in het dorp. In dat jaar brandde deze molen af en het jaar daarop stond de nieuwe molen aan de Oosterdijk. In het dorp staat deze windmolen bekend als de molen van Zwaantje, naar de toenmalige bewoonster. Een weduwe die ‘haar’ molen naar zichzelf vernoemde.

De Molen van Zwaantje Toen Ruud en Iefke hier kwamen wonen moest er veel gebeuren aan de molen. Hij had lange tijd stilgestaan, want het stoomgemaal had de taak van de molen jaren geleden al overgenomen. De wieken hadden zolang niet gedraaid dat door het gewicht de molen scheef was gezakt. Ruud en Iefke huren de molen van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier onder voorwaarde, dat Ruud als vrijwillig molenaar de molen af en toe in werking zet. Dit is voor het behoud van de molen van groot belang. Ruud heeft daarvoor in 1975 een examen afgelegd, want molenaar word je niet zomaar.

De Molen van Zwaantje kijkt uit over de Oosterdel Om bij de molen te komen moet je je auto op een parkeerplaats aan de Westerweg laten staan en het kanaal oversteken. Ruud gebruikt daarvoor een kloet. Dit is, zeg maar, de Hollandse versie van de Italiaanse gondel. Er loopt een pad vanaf de molen, gedeeltelijk onverhard, naar de Sluiskade. De andere kant op leidt het onverharde pad je naar de Langebalkweg. Dit is een officiële wandelroute van 7,5 kilometer. In het begin liepen al die wandelaars over het molenerf, maar er is nu een steiger gebouwd, zodat de wandelaars keurig om het erf kunnen lopen. Ben je met de boot overgestoken en loop je naar de achterkant van de molen, waar de ingang is, dan word je verrast door het mooie uitzicht op het Oosterdel. Volgens Iefke Vlug wordt er ‘s zomers op het grote water gesurft en ’s winters geschaatst over alle omliggende slootjes. Hoewel een echte winter, met veel ijs wel weer voor problemen zorgt voor de bereikbaarheid van de molen per boot. En storm doet de molen soms flink bewegen, waardoor Iefke soms de neiging krijgt om een matras in de keuken beneden te leggen en daar te gaan slapen.  Ruud Vlug kloet over 208

akkerschuiten, sloepen, traditionele Langedijker vaartuigen, luxe boten, van alles!” Je mag niet zomaar met elke boot overal varen. “Nee, door de Oosterdel , met al zijn akkers en sloten mag geen gemotoriseerd verkeer varen. Met een kloet of een roeibootje mag het wel. En natuurlijk de rondvaartboten, die hebben daar vergunning voor.”

De sluiswachter van Langedijk Vanaf de sluis vaar je het gebied in en kun je door de vaargeul verder Langedijk in komen. Via de Broeker Veiling ook in het deel Mayersloot. “Alleen ligt het water daar 40 cm. lager. Mensen die vanuit dat lager gelegen deel verder willen varen, moeten via een, zelf te bedienen, overhaal naar het hoger gelegen water overgezet worden.” Niet elke toerist is bekend met de werking van een sluis. “Het zou beter zijn als ze dat eerlijk tegen me zeggen, want dan kan ik ze tips geven om schade en draaien van boten in de sluis te voorkomen.” 

Vooral zomers is het erg druk bij de sluis

e sluis aan het havenplein, de enige verbinding van het kanaal met de Oosterdel, het Rijk der Duizend Eilanden, staat 100 meter verder naar het oosten dan de oude sluis. De oude sluis had 172 jaar dienst gedaan en werd in 1941 vervangen. De toenmalige sluiswachter, Ab ten Bruggecate, vond het maar niets en liet dit blijken door een gedicht te schrijven op het beton van de ballastkelder. Dit is alleen te zien wanneer de brug opengaat. De Oude ze was sterk Honderd twee en zeventig jaar Nog deed ze steeds haar werk En niets was haar te zwaar

Plots werd de oude bedankt En kwam een kind verrijzen Is ze beter als haar moer Dat moet zij nog bewijzen

De sluis is eigendom van de gemeente en wordt bediend door Jaques Vogels, sluiswachter en enthousiast verteller. “Het lokale verkeer is de grootste gebruiker van de sluis”, vertelt Jaques. “Langedijk is zeer waterrijk en veel mensen wonen aan het water en bezitten een boot. Met mooi weer gaan ze er een dagje op uit en om in het kanaal te komen moeten ze dus door de sluis. “Er zijn wel meer dan duizend boten in Langedijk. Allerlei soorten. Er zijn Sluiswachter Jaques Vogels bedient de sluis Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

209

odi Media, een florerend bedrijf met zo’n 275 werknemers, geeft wekelijks tientallen nieuwsen zondagskranten uit in Noord-Holland. Dit in een totale oplage van rond de 800.000 exemplaren. Met actueel regionaal nieuws, specials, sport, auto, vacatures, kunst en cultuur, gemeentenieuws en talloze andere items zijn de nieuwsen zondagkranten stuk voor stuk toonaangevend in hun re-

Van krantenbedrijf naar mediaconcern gio. Aangevuld met de edities van samenwerkende uitgeverijen komt de oplage op ruim 1,1 miljoen kranten per week. Daarnaast beschikt Rodi Media ook over een eigen verspreidorganisatie, die de verspreiding verzorgt van de eigen huis-aan-huiskranten, folders en kranten van derden. Ranzijn kijkt verwachtingsvol uit naar nieuwe mogelijkheden, naast de Rodi Media core business: kranten maken. “We worden meer en meer een mediabedrijf. Nee, we zijn een mediabedrijf. Dat vereist anders denken, anders handelen. Internet, onontkoombaar. Glossy magazines over zakenvrouwen in de regio, het business to business blad ‘nhzaken’, het flyer pakket. We moeten creatief blijven. De trein rijdt, instappen. Daarom is het goed om de nieuwe mogelijkheden volop te benutten. Om als bedrijf beter te worden. Maar koppel beter niet aan groter. Wel aan efficiënter, om mensen in dienst te kunnen houden. Kijk om je heen. De onzekerheid bij de Marine in Den Helder, winstwaarschuwingen bij multinationals, het ontslag van duizenden Philips werknemers. Dat moeten wij zien te voorkomen.“

210

‘Wat levert het op’ ‘Wat levert het op’, is een van zijn gevleugelde uitspraken. “Zo zie ik het ook om de bedrijfsvoering succesvol te kunnen continueren. Natuurlijk, ik ben realist. Neem internet. Het moet. Maar binnen de uitgeversbranche heeft het nog niet geleid tot bevredigende omzetten, tot winst. Uitgeven is makkelijker dan verdienen. Kijk naar de staatsschulden van veel Europese landen. Of kleinschaliger. Kijk naar je eigen gezin. Als er 100 euro binnenkomt, moet je geen 110 euro uitgeven. Ik kan met een gerust hart zeggen, dat wij nog steeds baas zijn in eigen huis. En dat willen we blijven. Maar dat vereist wel meedenken en meer inzet. En je financiën onder controle hebben. En blijven houden.” Rodi Media beweegt zich zakelijk ook op het sportieve vlak. “Wij zijn voor het tweede achtereenvolgende seizoen een samenwerkingsverband aangegaan met AZ. Of AZ met ons. Het is maar hoe je het bekijkt. In elk geval een win-winsituatie voor beide. In de praktijk komt het erop neer, dat de redacties van AZ en Rodi Media nauw gaan samenwerken om de supporters in het achterland nog meer te informeren over alle zaken rondom de club. Zo wordt er tweewekelijks een AZ-bijlage in de zondagskranten van Rodi Media verzorgd voor inwoners van de provincie Noord-Holland in de regio’s Alkmaar, Beverwijk/Kennemerland, Beemster/ Schermer, Groene Hart, Schagen, West-Friesland, Zaanstreek en Haarlem. Zo belandt het AZ-nieuws achttien keer per seizoen bij zo’n 500.000 huishoudens in het achterland op de deurmat.”

ISO 14001-certificering Het milieu speelt eveneens een belangrijke rol binnen de holding. Door ondertekening van de akkoordverklaring van de ISO 14001-certificering voldoet Rodi Media binnen al haar disciplines - media, rotatie, drukkerij, verspreiding en internet - aan de streng gestelde eisen voor het binnenhalen van deze kwalificatie. En daar is Ranzijn trots op. “ISO 14001 is een norm op het Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

gebied van milieumanagement, ontwikkeld door de Internationale Organisatie voor Standaardisatie. Bewustwording van alle milieueisen is er bij Rodi Media en de medewerkers. ISO 14001-certificatie is niet algemeen verplicht, maar er zijn gemeenten die er om vragen bij het verstrekken van bijvoorbeeld een milieuvergunning. Grotere bedrijven, met name overheden, stellen de ISO 14001-certificatie bij aanbestedingen vaak als eis in hun aanvragen.” En tot slot: “Speerpunten op het gebied van milieumanagement voor Rodi Media zijn: blijven voldoen aan wettelijke eisen, doelstellingen behalen, blijven bekwamen in wat er op milieugebied gebeurt, maar vooral: bewustwording en verbetering. Een aantal praktische voorbeelden, waarmee wij al direct (milieu)winst boeken zijn: aanpassen van de rijstijl, dus minimalisering van het brandstofgebruik, controle op bandenspanning, optimaliseren van het papierverbruik door systematisch na te gaan waar verbeteringsmogelijkheden liggen, gebruik van milieuverantwoorde producten in het hele bedrijf en het stimuleren van woon-werkverkeer op milieuverantwoordelijke basis. Als het om energie gaat: beheersing van het binnenklimaat door vermindering van het gebruik van airco en het uitschakelen van computers en beeldschermen bij langere pauzes. ‘Good housekeeping’ is van essentieel belang.” 

211

eel scheelde het niet of de Broekerveiling was in de jaren ’70 met de drassige grond gelijk gemaakt. Het behoud van deze unieke marktplaats is aan enkele visionaire heren te danken. Zij zagen het decennia geleden al voor zich hoe de veiling bezocht zou worden door busla-

Heimwee naar hoe het was dingen toeristen en hebben met succes geknokt voor het veilig stellen van het houten bouwwerk. De 100.000 bezoekers die hier nu jaarlijks over de planken stappen, zijn zeer welkom. Niet alleen in de veiling, maar ook in het gezellige dorp en de omliggende regio. Er wordt veel aan gedaan om bezoekers meer te laten zien en te laten beleven. De stichting ‘Toeristische Promotie Langedijk’ timmert flink aan de weg.

Secretaris van de club is Peter de Nijs. Hij kan gezien die functie op geen betere plek zitten dan in café Marktzicht waarvan hij de eigenaar is. De brug die naar de voordeur van zijn etablissement leidt, is dezelfde als die de oever verbindt met het karakteristieke veilinggebouw. In Marktzicht telden de groentetelers in de jaren voor 1972 hun winsten en bezorgden daarmee de kastelein een goede dag. Nu zijn het veelal toeristen die zich de koffie en een maaltijd goed laten smaken. Voor of nadat ze met een fluisterboot door het landschapsreservaat Oosterdel gevaren hebben. Het 212

café ligt niet alleen strategisch ten opzichte van de veiling, maar vormt ook zo’n beetje de toegangspoort tot het eilandenrijk achter de dijk. Begrijpelijk dat De Nijs bootjesverhuur in het pakket heeft. Fluisterbootjes uiteraard, want eigenaar Staatsbosbeheer wil niet teveel lawaai in dit uitzonderlijke gebied. Slechts de rondvaartboot en de platbodems van de tuinders hebben permissie om met wat meer geluid rond te varen. Peter de Nijs zit al meer dan 30 jaar in de horeca. En dat terwijl hij in een groentefamilie opgroeide. “Mijn vader had een zuurkoolfabriek en een groentehandel waarmee hij exporteerde naar Suriname en Amerika. Ik zat als kind naast mijn vader in de veilingbankjes en mocht zo af en toe ook eens op de knop drukken. Ook deed ik wel wat kantoorwerk op de fabriek, maar zag daar geen brood in. De horeca paste meer bij mij. De link naar mijn wortels wordt vooral in de winter zichtbaar.

neiging om alleen maar voor de veiling te komen. Dat is natuurlijk wel de grote trekpleister. Maar we hebben meer te bieden. De Westfriese Omringdijk bijvoorbeeld. Een 126 kilometer lang lint over de grens van West Friesland. Deze, door mensenhanden opgerichte dijk, vormt een schitterend podium voor kunst, cultuur, sport en recreatie. Je kunt de dijk helemaal of in etappes langsrijden om van alles te zien en te beleven. Bijzondere tuinen, musea, molens, speelparken, prachtige natuur en gezellige horecavoorzieningen. Zo zijn we niet alleen aantrekkelijk voor dagjesmensen, maar ook voor toeristen die langere tijd in het gebied bivakkeren. Natuurlijk is het leuk wanneer er een buslading Amerikaanse toeristen van de cruiseterminal naar Broek op Langedijk komt, maar die hebben doorgaans niet veel tijd om uit te wijken. Kampeerders of weekendtoeristen die ergens een hotelletje boeken, hebben die tijd wel. En wij helpen ze graag een handje op weg,” aldus De Nijs, die samen met de stichting een 40 kilometer lange fietsroute heeft uitgestippeld. Opstappen kan op verschillende locaties, waarbij Marktzicht uiteraard een van de beginpunten is.

Dan verwerken we de Langedijkse zuurkool in soep en stamppotjes,” aldus de Langedijker die veel heeft zien veranderen in de omgeving. Het fameuze ‘Rijk der Duizend Eilanden’ transformeerde tot woonwijken. Het zand voor de aanleg van dit nieuwe plan werd gewonnen uit het Geestmerambacht. En daarmee sneed het mes aan twee kanten; zo ontstond er een mooi recreatiegebied en een zeer gewilde woonlocatie op historische grond. De heimwee naar hoe het was heeft De Nijs vormgegeven in papieren placemats. Een kaartje met de ontelbare eilanden, inclusief alle namen maken het wachten op de maaltijd tot een leerzaam tijdverdrijf. Als echte Langedijker helpt De Nijs een aardig handje mee in het promoten van zijn dorp. Stapels folders en boekjes heeft hij over Langedijk en omgeving. “Veel toeristen hebben de Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

213

Bij het verlaten van het café, treffen we direct aan de overzijde een opvallend nieuw gebouw aan. Smaakvol vormgegeven, met veel hout en karakteristieke puntdaken, misstaat het absoluut niet tussen de historische geveltjes van de Dorpsstraat. Behalve het moderne gebouw springt ook een met verse groente gevulde marktkraam in het oog. Geen marktdag en toch zo’n kraam? Het blijkt hier te gaan om de vestiging van Woon-werkproject Oosterdel. De bewoners van dit woonzorghuis verbouwen groenten en kruiden op de eilanden in het achterliggende Oosterdelgebied en gunnen anderen de kans om er van te proeven. Tegen een vriendenprijsje.

Strijden tegen de elementen Waren er vroeger ontelbare tuinders actief op deze vruchtbare eilanden, vandaag de dag is er nog slechts een handjevol dat met de knieën in de klei zit. Een van de laatste der Mohikanen is Klaas-Wim Strijbis. Zijn knoestige handen verraden dat hij al geruime tijd actief is op de akkers. De onmisbare platbodem met ronkende dieselmotor vertrekt van hetzelfde punt als de vestiging van het woon-werkproject. Vandaag moeten er boerenkoolplantjes worden vervangen. Kratten met stekgoed staan reeds aan boord. “Rattenschade,” verduidelijkt de tuinder, “ze vreten altijd precies het hart eruit. Dan komt het nooit meer goed met zo’n plantje en moet er een nieuwe in.” Het gestamp van de oude Lister maakt een goed gesprek aan boord onmogelijk. Maar goed dat het van hogerhand verboden wordt om meer gemotoriseerd verkeer in dit gebied toe te staan. Hoewel de fauna er weinig last van lijkt te hebben. Eerder andersom. De tuinders strijden namelijk niet alleen tegen de elementen in de vorm van overvloedige regenval, hagel, droogte en storm, maar zeker ook tegen de dierenwereld. “Pas nog werd ik aangevallen door een Stern die zijn nest op mijn land had. Hij had me behoorlijk geraakt. Het bloed liep over mijn gezicht. Maar ook duiven en ganzen kunnen lastig zijn en behoorlijk huishouden op je akker,” aldus Strijbis, die in de zomer hulp krijgt van scholieren die voor wat extra zakgeld graag enig schoffelwerk verrichten. Mensen op het land zijn de beste vogelverschrikkers. Maar helaas hebben de ratten in de nachtelijke uren vrij spel. 214

Een rondtocht door het Oosterdelgebied maakt duidelijk dat niet alle eilanden door tuinders worden bewerkt. Steeds meer eilanden worden aan de natuur overgelaten en worden omgevormd tot een soort van Langedijkse jungle: de ‘bush-bush van Broek op Langedijk’. Begrijpelijk, maar jammer. Het is een behoorlijk arbeidsintensieve klus om hier je groente tot wasdom te laten komen. En daarom zijn er maar weinig mensen, zoals Strijbis, bereid om in weer en wind van wal te steken. Dat het rustig is geworden in dit gebied heeft ook andere nadelen voor de tuinder. ,,Ik heb een keer mijn pols gebroken. Dan zijn er maar weinig aan wie je even hulp kunt vragen. Aan de andere kant wist vroeger het hele dorp het nog dezelfde dag als je een ziekte op je land had.” Van deze markante Langedijker mag het Oosterdelgebied nog heel lang voor tuinbouw beschikbaar blijven.  Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

215

lepers, aken, botters, kraken, klippers en tjalken. Eens in de vijf jaar zijn ze allemaal in Langedijk te bewonderen, tijdens Koolsail. Als het goed is, zullen begin mei 2015 de (hobby-) schippers van heinde en verre komen om de traditie luister bij te zetten. Koolsail is een festijn van en door Langedijkers, voor Langedijkers en gasten uit binnen- en buitenland.

Koolsail zet Langedijk op de kaart Koolsail is een groot en duur evenement. Het blijft in de voorbereiding altijd spannend of de centen kloppen. Bij Koolsail 2010 was dat wel zo en de verwachting is dat de vijfde editie in 2015 er ook komt. Aan Langedijk Waterrijk zal het niet liggen. Dat is een organisatie die zich inzet voor het behoud van de typisch Langedijker schepen en dan met name de historische akkerschuit. Daarnaast heeft de stichting het cultuurhistorisch en agrarisch erfgoed van de gemeente hoog in het vaandel en spant zij zich in om Langedijk doorvaarbaar te maken en te houden. Langedijk Waterrijk werd in 1995 opgericht en houdt sindsdien jaarlijks talloze evenementen, waaronder de lichtjesavond, de doorvaarveilingen in museum Broeker Veiling, historische vaarweekeinden en sinds 2009 de tocht ‘Van sluis tot sluis’. De Koolsail is met recht haar vlaggenschip. Dat wordt slechts eens in de vijf jaar gehouden en daarom blijft het speciaal. De voorbereiding op Koolsail is intensief. Voor ‘2010’ gingen al in 2008 ongeveer 60 vrijwilligers, verdeeld over verschillende werkgroepen, aan de slag. Hun tomeloze inzet leverde dan ook een klinkend resultaat op. Van 5 tot en met 8 mei 2010 was Langedijk een groot, gevarieerd feestterrein waar zowel jong als oud volop van kon genieten. Op Bevrijdingsdag kwamen de deelnemers aan met hun vaartuigen. Daarna waren er onder meer een modeshow van West-Friese klederdracht, een doorvaarveiling en de traditionele zuurkoolmaaltijd bij museum Broeker Veiling. De jeugd vermaakte zich op de museale schuitenhelling met een ‘koolsailtriatlon’, georganiseerd door Sport Servicepunt Langedijk. Ze moest kloeten (het schip met een voorboom vooruit duwen), roeien, zeilen, en knopen. 216

Tijdens de jongste Koolsail kon ook een wereldrecord worden bijgeschreven in de annalen van Langedijk Waterrijk. Op vrijdag 7 mei voer de grootste vloot akkerschuiten ter wereld van museum Broeker Veiling naar de sluis in Broek op Langedijk. Hoopte de organisatie op 150 schuiten, het werden er 220. Op YouTube is daarvan een leuk filmpje te zien. Op en rond de haven was alle dagen genoeg te beleven. Er was muziek van alle plaatselijke orkesten, zang en eten en drinken. Een draaiorgel speelde muziek op het Havenplein, waar ook klassieke motoren te bewonderen waren. Tijdens de nautische markt op zaterdag 8 mei waren historische vrachtwagens en tractoren opgesteld. Waarmee aan het thema van 2010, ‘Van vaarpolder tot rijpolder’ nog eens recht werd gedaan. Klapstuk van de week was de vlootparade, op die achtste mei.Vanaf verschillende startpunten voeren de deelnemers naar de haven van Broek op Langedijk, waarna ’s avonds de verlichte boten een prachtig schouwspel vormden. Kortom, Koolsail is een toeristisch visitekaartje.

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Voor de financiering van dit alles wordt telkenmale, en niet tevergeefs, een beroep gedaan op het plaatselijke bedrijfsleven. Langedijk Waterrijk brengt zelf een deel van de kosten op dankzij 500 trouwe donateurs en de verkoop van promotiemateriaal. Maar door de economische crisis was het de vorige keer niet eenvoudig om voldoende geld bij elkaar te krijgen. De stichting laat zich echter niet uit het veld slaan. Vanaf het moment dat de eerste pennenstreken voor ‘2015’ op papier staan, zal Langedijk Waterrijk opnieuw de boer opgaan voor bijdragen. Onder het motto ‘wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd’ worden kleinere bedragen onder even grote dank aanvaard als grotere sommen geld of materiële bijdragen.  217

Gedreven ondernemer met oog voor maatschappelijke vraagstukken

rans J.N. Kramer, ondernemer, fabrikant en bestuurder. De actieve en inspirerende telg uit het beroemde zuurkoolgeslacht is onder meer voorzitter van de Federatie Bedrijvenverenigingen Alkmaar e.o. (FBA) en lid van de raad van toezicht van het Amsterdamse VUmcCCA. Hij is één van de regionale grootheden die voetbalclub AZ wist te redden van de ondergang van DSB. Niet in de laatste plaats is hij een drijvende kracht bij het WestFriese familiebedrijf en geeft hij o.a. leiding aan Vezet B.V. (Groente & Gemak), welk bedrijf er voor zorgt dat er vers gesneden groenten, eetklaar fruit en smakelijke, gebruiksklare maaltijdsalades op tafel staan. De overgrootvader van Frans, Gert Kramer, begon in 1890 in Zuid-Scharwoude met de fabricage van zuurkool. De tweede generatie Kramer overwon de problemen die twee 218

wereldoorlogen en de grote crisis van de jaren dertig met zich brachten. De derde generatie, de vader van Frans, zorgde met vele vernieuwingen ervoor dat Kramer voldeed aan de steeds strengere eisen van milieu, kwaliteit en hygiëne. Van de vierde generatie Kramer, Frans en Piet, houdt de laatste zich vooral bezig met de bloeiende zuurkooltak. “Inmiddels begeeft ook de vijfde generatie zich in het zuurkoolvat”, grapt Frans Kramer. “Nick, de zoon van mijn broer. Mijn eigen carrière is ook bij de Langedijker zuurkoolfabrieken begonnen. Ik heb er veel geleerd”. Ondertussen werken bij het concern ruim 1.200 mensen. Frans is van ‘de panklare groenten’. Onder G. Kramer & Zonen Beheer, waar Frans thans de scepter zwaait in de functie van CEO, valt onder andere Vezet B.V. (Groente & Gemak) te Warmenhuizen. De grootste en state-of-the-art groentenfabriek van Europa (zie elders in dit boek). Daarnaast is Frans ook voorzitter van de Federatie Bedrijvenverenigingen Alkmaar e.o. (FBA). Daar zijn de lokale ondernemersverenigingen in de Alkmaarse regio bij aangesloten. “De FBA houdt zich hoofdzakelijk bezig met collectieve belangenbehartiging”, vervolgt

Frans. “Op het gebied van bereikbaarheid/infrastructuur, planning bedrijventerreinen en de promotie van de economische potentie van dit gebied. Wij hebben ook een leidende rol in het Platform Regionale Economie. Dat doen wij weer samen met de Kamer van Koophandel NWH.” Maar de nuchtere Noord-Hollandse ondernemers doen een beetje meer. Ongeveer twintig ondernemers hebben er gezamenlijk voor gezorgd dat een dreigend failliet van AZ van tafel ging. Frans: “Ik houd eigenlijk niet eens zo van voetbal, maar dit was toch wel even spannend en belangrijk voor de regio. Er werd een stichting opgericht, er kwam een akkoord met de curatoren en de financiering werd geregeld. De club kon dus verder in haar eigen stadion.” Een huzarenstukje ! Dan is er ook nog de Noord-Hollandse Energie Coöperatie. Dat is het nieuwe, duurzame energiebedrijf die de schone energiebronnen van Noord-Holland wil benutten. Frans Kramer zit is het oprichtingsbestuur : “Er is voldoende wind, zon, water en biomassa in de regio voorhanden. Het is niet nodig dat de Noord-Hollanders nog langer afhankelijk zijn van het Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

buitenland en de eindige voorraad fossiele brandstoffen. De techniek is er, de tijd is er rijp voor, nu nog de wil. Iedereen kan klant en/of lid worden van de coöperatie. Een investering voor het leven en de komende generaties en een kans om weer baas te zijn over onze eigen energievoorziening.” Bij het VUmc-CCA is er in de raad van toezicht een stoel voor deze betrokken Kramer. Een van de speerpunten van de VU is onderzoek naar vroegdiagnostiek van (darm-)kanker. Hoe eerder kanker wordt opgespoord en begonnen wordt met de behandeling, des te groter de kans op genezing. Heel erg belangrijk dus dat er onderzoek gedaan kan blijven worden. Frans: “In mijn naaste familie heb ik van dichtbij meegemaakt hoe verschrikkelijk en mensonterend kanker kan zijn. Ik wil er alles aan doen om te voorkomen dat anderen hetzelfde zal overkomen.”  219

e grootste groentenfabriek van Europa staat in Warmenhuizen. De naam, Vezet BV, is tot spijt van de 1.000 werknemers niet zo bekend. Toch kopen dagelijks honderdduizenden Nederlanders groenten, fruit en maaltijdsalades van Vezet. Maar dan zit er de verpakking om van Albert Heijn.

Grootste groentenfabriek van Europa staat in Warmenhuizen In 2013 zijn AH en Vezet 40 jaar partner. Vezets algemeen directeur, Hans Boshuizen: “95 procent van onze omzet komt van Albert Heijn.” Het partnerschap sluit levering van producten uit Warmenhuizen aan concurrenten van AH uit. In het buitenland levert Vezet twee vrachtladingen per dag aan Coöp in Denemarken en zijn er dagelijks leveringen aan Albert (van Heijn) in Tsjechië en een aantal keren per week aan AH op Curaçao. “Partner zijn van AH heeft grote voordelen. De kwaliteitseisen zijn zeer hoog. Daardoor zijn we in staat een voorsprong op onze concurrenten te houden. Vezet kent het verbeterprogramma ‘Simply the best’: we proberen elke dag nóg beter te worden.Via de Vezet Academy wordt productiepersoneel opgeleid en bijgeschoold tot minimaal mboniveau. Door AH zijn we in Nederland marktleider voor panklare groenten, eetklaar fruit en maaltijdsalades.” Dagelijks leveren 50 trucks grondstoffen en verpakkingen af bij Vezet, even zoveel wagens verlaten elke dag met 220 verschillende producten het terrein.Wekelijks gaan 600.000 kratten, dat is 300 vrachtwagencombinaties, met verse waar de deur uit van het imposante fabriekscomplex aan de Debbemeerweg. Nieuwe plannen voorzien in verdubbeling van de capaciteit in 2017, met onder meer een nieuwe fruitfabriek. De bestaande fabriek wordt flink uitgebreid. De nieuwbouw komt op de plaats van het pand waar het in 1914 mee begon: de door drie zuurkoolfabrikanten opgerichte Verenigde Zuurkoolbedrijven (VZ). Vezet is onderdeel van ‘zuurkoolgigant ’ G.Kramer & Zn. Beheer. In het kader van duurzaam ondernemen wil Vezet een eigen waterzuiveringsinstallatie bouwen. “Het watergebruik van 2200

1,6 miljoen liter schoon leidingwater per dag, een zwembad vol, gaat dan fors naar beneden.” Vezet koopt ook groene energie in. Het groenteafval wordt vrijwel volledig herverwerkt tot veevoer. Er wordt steeds meer aan recycling (van verpakkingsmateriaal, bijvoorbeeld) gedaan. “We willen niet te veel, maar ook niet te weinig maken. Dus is de supply chain-afdeling een belangrijke spil van het bedrijf. Met telers worden afspraken gemaakt over hoeveel van welk product we wanneer willen. De kassa’s van AH zijn verbonden met de voorraad- en bestelsystemen. Daardoor weten we hoeveel we op welk moment moeten produceren en ligt er altijd een zo vers mogelijk product in de winkels.” 

In museum De Broekerveiling wordt nog ouderwets groente geveild Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

221

onen kan in Langedijk op uiteenlopende plekken. Nieuwbouw is en wordt gepleegd in Sint Pancras, Zuid-Scharwoude en natuurgebied Oosterdel. De woningen mogen onderling verschillen in soort, stijl en grootte; ze hebben gemeen dat ze liggen in een gemeente

Wonen in Langedijk die rust en ruimte biedt.De komende decennia gaat er veel gebeuren op het gebied van wonen, in relatie tot werken. Het aantal verhuisbewegingen neemt toe, anders gezegd: er is sprake van een (sterk) stijgende mobiliteit. Ton Snijders, directeur van Nederlands grootste wooncorporatie Ymere, is daar heilig van overtuigd.

222

Woon-werkverkeer wordt normaal, grotere afstanden tussen werken woonplek worden geaccepteerd. Om alle redenen en oorzaken die we ons kunnen bedenken heeft er uittocht van de grote stad naar ‘de provincie’ plaats en andersom net zo. De een zoekt rust en ruimte voor zichzelf, een andere school en een veiliger leefomgeving voor zijn kinderen. De ander wil juist de reuring van de metropool, culturele voorzieningen om de hoek, het café aan de overkant van de straat. Waarmee niet is gezegd dat ‘het oude woongevoel’ definitief weg is. Er zal altijd een grote groep mensen zijn die hun vertrouwde omgeving niet zullen verlaten. Ongeacht de omstandigheden, zoals de huidige economische crisis. Omdat ze zich op hun plek voelen, familie en vrienden dichtbij weten, de kinderen het naar hun zin hebben op juist deze school. Voor elkeen wordt in Langedijk gebouwd. In het noordoosten van Sint Pancras, bijvoorbeeld, vordert de bouw van woonwijk Twuyverhoek. In het zestien hectaren grote gebied is plaats voor 410 woningen. Dat zijn appartementen, rijtjeswoningen, twee-onder-een-kappers en vrijstaande woningen. Water en sportaccommodaties (tennisbaan, ijsbaan) zijn in de onmiddellijke omgeving.

De eerste woningen van de nieuwe woonwijk Westerdel in Zuid-Scharwoude worden in 2012 opgeleverd. Er worden 690 woningen gerealiseerd, met ruim 50 procent sociale woningbouw en daarnaast koopwoningen in de vrije sector.

sloten. Voor de bemesting werd de ondergrond uit de sloten opgebaggerd, waardoor de sloten nabij de bebouwing werden verbreed en de kavels opgehoogd.

Westerdel ligt op 40 hectaren grond tussen Nauertogt, Veertweg en Pieter Zeemanweg in Zuid-Scharwoude. De naam van deze woonwijk is gekozen door inwoners uit Langedijk. Eerder ging de nieuwbouwlocatie door het leven als Mayersloot West - deelgebied 2.

Dit cultuurlandschap is in het Geestmerambacht bewaard gebleven tot aan de ruilverkaveling uit de jaren zeventig jaren van de vorige eeuw. Na de ruilverkaveling is alleen nog het Oosterdelgebied overgebleven. Dat is het deel van het oude eilandenrijk ten oosten van Zuid-Scharwoude en Broek op Langedijk. Daar komen louter vrijstaande woningen. De plannen zijn in mei 2011 ter visie gelegd.

Kenmerk van de nieuwe woonwijk is de grote hoeveelheid groen en water: bijna 28 procent van het plangebied bestaat straks uit water, dat onder de Westelijke Randweg door in verbinding komt te staan met het waternetwerk in de rest van Langedijk. Dat sluit aan bij de plannen om een zo groot mogelijk deel van de gemeente ‘doorvaarbaar’ te maken. In een nieuw zorgcomplex van Magenta Zorg worden vroeg dementerende mensen opgevangen. Reeds vanaf de veertiende eeuw kwam de tuinbouw in Langedijk op gang. In eerste instantie werden de kopeinden van de weidekavels gebruikt, die het dichtst bij de bebouwing lagen. Later werden deze weilanden in kleinere stukjes opgedeeld en gescheiden door hekken en

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Woongebied Oosterdel wordt globaal begrensd door de Oostelijke Randweg en de Langebalkweg in het noorden, het kanaal Alkmaar-Kolhorn in het oosten, de Achterburggracht in het westen en natuurgebied Oosterdel in het zuiden. 

223

lassen met meer dan 50 kinderen waren geen uitzondering. En iedere ochtend kilometers op klompen door de weilanden lopen om voor de school begon nog even ter kerke te gaan, was voor veel kinderen een vaste gewoonte. Tijden zijn veranderd. Tegenwoordig worden er geen aantekeningen voor kerkbezoek meer op het rapport gemaakt en zitten jongens en meiden gewoon samen in een lokaal. Het Rooms Katholieke onderwijs in Langedijk heeft een lange geschiedenis.

Atrium heeft hart voor onderwijs

Met plezier werken en spelen

Door de onderwijswet van 1857 werd naast het openbaar onderwijs ook het levenbeschouwelijk onderwijs erkend, maar niet door de overheid betaald. Dat zou pas in 1917 door een nieuwe grondwetswijziging gebeuren. De parochie Langedijk greep dat aan om zelf scholen te stichten. Joop Engeringh, directeur van de Duizend Eilandenschool kent zijn geschiedenislessen: “Er werd uitgekeken naar religieuze leerkrachten, omdat die goedkoper waren. De zusters uit Moerdijk namen de taak op zich en in 1919 werden naast de kerk de Heilig Hartschool met Bewaarschool gebouwd. De school bleek al snel te klein en in 1926 verrees aan de andere zijde van de Sint Jan de Doperkerk de St.Josephschool. Jongens en meisjes kregen nu gescheiden les.”

Aan de slag in de plusklas De babyboom zorgde na de oorlog voor een explosieve groei van het aantal schoolgaande kinderen. Om die allemaal onderdak te geven, moest er volgens Ruud van der Veldt, directeur van de Sint-Maartenschool, schoolruimte bijkomen. Zo werden ondermeer de paardenstal en de voormalige gasfabriek in Noord-Scharwoude voor dit doel geschikt gemaakt. In Oudkarspel waren ze blij dat met de uitbreiding van woningen in de jaren ’70, het dorp ook een eigen schoolgebouw kreeg. Nu hoefden de kinderen niet meer de oversteek naar Noord-Scharwoude te maken over de steeds drukker wordende provinciale weg N245. Bijzonder was dat er voor de jongste nieuwbouwwijk landelijk werd geadverteerd, waardoor maar liefst 80 procent van de nieuwkomers bestond uit jonge gezinnen. Dat leverde de SintMaartenschool in één klap bijna 100 extra kinderen op! Dat kwam zo onverwacht dat er te elfder ure nog wat noodlokalen geregeld moesten worden om de toestroom van leerlingen te kunnen huisvesten. Dat werd later goedgemaakt met een prachtige verbouwing, waarbij er zelfs een verdieping op de school werd gezet. Samen werken aan een presentatie 224

deze bijzondere tijd nog goed: “Toen na vijf jaar de noodgebouwen verlaten konden worden voor een echt schoolgebouw, vond er een gedenkwaardige verhuizing plaats. In een optocht van originele koolvletten werd er over het water koers gezet naar het multifunctionele nieuwe gebouw.”

Transparante werkwijze Nadat het kerkbestuur afstand had gedaan van zijn onderwijstaken werd er een zelfstandig schoolbestuur opgericht dat op zijn beurt weer fuseerde met een gelijkgestemde organisatie in Heerhugowaard. Zo zag ‘Stichting Atrium’ in de lente van het jaar 2000 het levenslicht. Atrium is een kleinschalige en zelfstandig draaiende stichting, waarbij in 2011 zes basisscholen, zo’n 1700 leerlingen en 150 personeelsleden zijn aangesloten. De aandacht voor mensen staat centraal en het unieke van iedere school wordt in ere gehouden. Volgens algemeen directeur Yvonne de Haas gaat men bij Atrium uit van het principe van de ‘erkende ongelijkheid’: “Dat is een uitgangspunt waarbij iedereen als gelijkwaardig wordt beschouwd, maar toch niemand hetzelfde is. Daarmee bieden we ruimte voor talentontwikkeling en -uitwisseling in de meest ruime zin des woords. Er vinden regelmatig kruisbestuivingen plaats tussen bestuur, leerkrachten,

Digiborden in alle groepen en voldoende computers voor de kinderen Uiteraard kregen de nieuwe scholen toepasselijke namen waarmee hun Katholieke achtergrond eer werd aangedaan: Sint Maartenschool, Mariaschool, De Duizend Eilandenschool… Deze laatste naam zorgde wel voor de nodige opschudding en discussie binnen de parochie. Kon dat wel? Een Katholieke school die niet vernoemd werd naar een heilige? Pastoor Scheltens maakte aan al het gesteggel resoluut een einde door in duidelijke bewoordingen te zeggen: “Zo is het en zo blijft het!” Inmiddels groeide het aantal scholen met RK-signatuur uit naar zes. Naast de reeds genoemde ‘Maria’ en De Duizend Eilandenschool in Noord-Scharwoude en de ‘Sint Maarten’ in Oudkarspel, maken inmiddels ook de ‘Paus Johannes’ in Sint Pancras, de ‘Sint Joseph’ in Heerhugowaard - De Noord en De Koolvlet in Broek op Langedijk deel uit van dezelfde organisatie. De Koolvlet is in 2000 begonnen in nieuwbouwwijk Mayersloot en daarmee de jongste school binnen de organisatie. Githa Gilles, directeur van De Koolvlet herinnert zich Jonge kinderen in de onderzoekshoek Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

225

ouders en kinderen. Onder de naam ‘broedsessies’ worden betrokken partijen uitgedaagd om met elkaar tot creatieve vondsten te komen op allerlei gebied. Dat kan gaan om het maken van een nieuw schoolplan, het inrichten van een schoolgebouw, maar ook over de sollicitatieprocedure voor een nieuwe directeur,” vertelt De Haas, die deze vernieuwende werkwijze zelf aan den lijve ondervond toen ze solliciteerde. “Groot voordeel van deze transparante werkwijze is dat het uit de sfeer van ‘achterkamertjes’ gehaald wordt. Opsluiten geeft geen ruimte en daarom moet de deur openstaan voor iedereen. Zowel voor ouders als leerkrachten. Op deze wijze kan iedereen overal bij betrokken zijn en invloed uitoefenen op zaken die men belangrijk vindt. De kreet: ‘wie het weet mag het zeggen’ klinkt zodoende niet alleen in de klas, maar door de gehele organisatie. De mensen serieus nemen, daar gaat het om.”

De Koolvlet in het nieuwe gebouw

Verbinding tussen alle partners binnen de organisatie is voor de stichting een belangrijk punt. Dat doet men door gebruik te maken van elkaars professionele talent. “We mogen best wel wat meer met onze talenten voorop lopen. De bescheidenheid, het ‘kan-niet- denken’ willen wij graag omzetten en doorzetten naar een beweging van innovatie en vernieuwing. Misschien wat meer ‘out-of-the-box’ denken. En een meer onderzoekende houding naar wat ook nog allemaal mogelijk is. Wij willen Stichting Atrium graag positioneren als organisatie waar je trots op bent, waar je met plezier je professie uitoefent,” aldus de directeur. Tutorlezen, samen leren in kleine groepjes Atrium gaat voor goed onderwijs, dat als opbrengst gelukkige kinderen heeft. Om dat te bereiken is er op alle scholen de bereidheid om flink te investeren in de band met de kinderen. De Haas: “Door een emotionele band aan te gaan, kan de leerkracht de kinderen optimaal stimuleren om zo het maximale eruit te halen. De sleutels liggen dus in handen van de leerkracht. Door positief voor de klas te staan, heeft dat eveneens een positief effect in de klas. Die instelling is bepalend voor de sfeer en het klimaat waarin kinderen zich ontwikkelen. Hiermee willen we het vak weer teruggeven aan de leerkracht.” Atrium realiseert zich dat de kinderen worden opgeleid voor een onbekende toekomst. Daarom wordt steeds vanuit het ‘hier en nu’ de volgende stap gezet. Meebewegen met de maatschappij is daarom een essentieel onderdeel op de bij Atrium aangesloten scholen. “Niet voor niets is veiligheid bij ons een belangrijk begrip. Pas als kinderen zich veilig voelen op school, zijn ze in staat zich goed te ontwikkelen en daarmee een basis te leggen voor elke toekomst!”  In de lees/schrijfhoek oefenen kinderen de letter ‘s’ 226

De koolvlet doet tegenwoordig ook dienst als rondvaartboot en Stichting Atrium heeft een school naar hem vernoemd Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

227

nelheidswedstrijden zijn er in alle soorten en maten. Blijkbaar heeft het menselijk ras er behoefte aan om de krachten te meten door middel van een race. Naast de strijd met gebruikelijke voertuigen als auto’s, fietsen en boten, zijn er ook opmerkelijker objecten waarmee men het tegen elkaar opneemt. Zeepkisten, pramen of… bedden! De bonte reeks van ‘Te Land, ter Zee en in

Snelle bedden… de Lucht’ kan zonder meer worden aangevuld met ‘Languit langs Langedijk’. De beddenrace, waarbij speciaal geprepareerde bedden van wielen worden voorzien, is een zomers evenement dat zijn weerga niet kent en waar jaarlijks vele duizenden mensen op af komen.

Sinds 1980, het jaar waarin het 925 jarig bestaan van Langedijk met de eerste versie van de beddenrace werd opgeluisterd, staat dit festijn op de agenda. Compleet met kermis en het zogenaamde ‘Beddenracebal’ in de plaatselijke cafés. De straten rondom de speelweide van Noord Scharwoude worden aan het einde van de zomervakantie omgetoverd tot een waar strijdtoneel. Mensen wier tuin aan het parcours grenzen, mogen zichzelf zeer gelukkig prijzen dat ze voor een dubbeltje op de eerste rang zitten. Hoewel… het gerucht gaat dat de huizenprijzen in dit deel van het dorp wel gestegen zijn vanwege deze race… Enfin, iedere tuin 228

heeft zijn eigen barbecuefeest en iedere toeschouwer zijn eigen favoriet, die uiteraard luidkeels wordt aangemoedigd. Gelukkig hebben de fans twee en een half uur de tijd om hun toppers verbaal naar de eindstreep te helpen. Zo lang duurt namelijk de wedstrijd, waarbij twee deelnemers per team gezamenlijk het bed delen. Waar de ene op zijn (of haar!) buik ligt en stuurt, rent de ander achter het bed om het voorwaartse stuwing te geven. Daarbij wisselt men elkaar af zo vaak men maar wil. De echte toppers kunnen in die tijd ongelooflijke afstanden afleggen. Winnaars van 2011 Robin Hink en Frank Biersteker, liepen als team maar liefst 54 ronden. Een afstand van bijna 93 kilometer! Naast de teams die meedoen om de beste prestatie neer te zetten zijn er ook deelnemers die het publiek verwennen met een ludieke bedombouw. De meest fraaie creaties bewegen zich daarbij op wandeltempo langs de straten en oogsten veel lof. 

lig café. Die aanschaf bracht Aris op het idee een café in het tuindershuis achter zijn woning te realiseren. Maar dan wel in de stijl van lang, lang geleden. Het werd met de hulp van kundige vrienden een zeer knusse taveerne waar Anton Pieck zo een prentje van zou kunnen maken. ,,Leuk voor de verjaardagen, dachten mijn vrouw Corrie en ik, maar het

Een schat aan verhalen groeide uit tot een lokaal waar ook anderen interesse in hadden. Het kwam mooi uit dat ik ooit mijn horecadiploma had gehaald.” Inmiddels is het piepkleine cafeetje, naast clubhuis voor de Westfriese dialectclub, ook een populaire locatie voor artiesten die voor een select gezelschap hun try-outs willen beleven. Fay Lovsky, Leoni Jansen, Gregory Page, Robert-Jan Stips, artiesten van naam hebben het vestzak-cafeetje in hun hart gesloten. Theater op schoot. Wie het wil beleven moet er snel bij zijn. De weinige kaarten zijn snel uitverkocht. 

at hebzucht tot iets moois kan leiden, bewijzen de museumwinkeltjes van Aris Bouwens. Deze markante inwoner van Noord-Scharwoude bezorgt met zijn unieke verzameling oude spullen jaarlijks 8 tot 10 duizend mensen een onvergetelijke dag. Nostalgie van de bovenste plank op de zolder van een Westfries in hart en nieren. De vijf verschillende winkeltjes herbergen niet alleen een uitzonderlijke collectie, maar ook een eindeloze schat aan verhalen, waarvan Aris er heel wat uit zijn mouw weet te schudden. De liefde voor oude spullen was al van jongs af aan aanwezig bij de bakkerszoon. ,,Ik herinner me nog hoe ik als jonge jongen onder de indruk was van een oude plavuizenvloer. Die was zo mooi dat ik me stellig voornam later ook zulke tegeltjes in huis te nemen...” Die tegeltjes kwamen er. Maar daar bleef het niet bij. Het was het begin van een leven dat in het teken stond van het vergaren van oude spullen. Wat volgde was het buffet van een voormaJuist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

229

Geloof, hoop en liefde

roek op Langedijk heeft vijf kerken. De Gereformeerde kerk en de Hervormde kerk zijn beide lid van de PKN, de Protestantse Kerk Nederland en zouden samen kunnen gaan. Maar beide ervaren zoveel verschillen dat ze liever hun eigen kerk, hun eigen manier van geloven behouden. De jongste kerk, wat betreft gebouw, is de Gereformeerde kerk aan de Dorpsstraat. Deze kerk is gebouwd in de jaren zestig op de plaats van de oude Gereformeerde kerk. Deze kerk was heel vroeger, toen er nog een sloot langs de Dorpsstraat liep, te bereiken via een pad dat het water overbrugde. Het pad kon vanuit het zuiden en het noorden worden beklommen via een stenen trap. Dat is allemaal verdwenen. Vanaf de Dorpsstraat leidt nu een breed pad, tussen twee lage hagen, je regelrecht naar de ingang van de kerk. Je komt

230

binnen in een grote ontvangsthal waar statafels staan en waar de mensen na de dienst vaak nog even napraten. Aan de rechterkant van de ontvangsthal is de toegang tot een zaal. In deze zaal wordt na de dienst koffie geschonken. Deze en andere zalen worden regelmatig gehuurd voor vergaderingen, bijeenkomsten, feestjes en bijvoorbeeld ook door de bloedbank. Terug in de ontvangsthal kijk je door grote ramen de kerk in en zie je kerkbanken in een halve cirkel om de preekstoel staan. Naast de preekstoel bevindt zich een podium waar in diverse diensten gebruik van wordt gemaakt. Schuin voor de preekstoel staat een doopvont. Het bijzondere van dit doopvont is dat er constant stromend water doorvloeit. Dit is symbolisch voor een bron van liefde. Jezus heeft gezegd: “Als je in Mij gelooft, dan zullen stromen van levend water uit je binnenste vloeien”. Aan de achterwand hangt een groot wandkleed. Op dit kustwerk is de wereld afgebeeld met daarin de essentie van Broek op Langedijk in de vorm van het Rijk der Duizend Eilanden en een rode kool. Het is een kunstwerk, dus je moet wel even goed kijken wil je deze onderdelen als zodanig herkennen. Wat wel direct herkenbaar is in het wandkleed, is de regenboog. Het symbool van hoop in veel culturen. 

ot zijn dertiende jaar wilde Jan Andries de Boer diskjockey worden. Muziek betekende alles voor hem. Wat hij niet wilde worden was dominee. Maar hier kwam op een nacht verandering in. Hij was 16 jaar. Tijdens een slapeloze nacht besloot Jan Andries naar beneden te gaan en in de koelkast te kijken of er iets te eten voor hem in lag. Terwijl hij daar mee bezig was viel zijn oog op de

Geloof hoeft niet stoffig te zijn prullenbak en de folder die daar uitstak. Hij pakte hem op en begon te lezen. Het was een folder over een theologische opleiding en Grieks en Latijn. Op dat moment ging de gedachte: “Ik denk dat ik predikant ga worden”, door hem heen. En zo gebeurde het. De muziek bleef een belangrijke plaats in zijn leven innemen en zijn scriptie ging dan ook over popmuziek en geloof: “Jongeren, Pop en Godsdienst”. Hij begon onderzoek te doen en kwam erachter dat er bij veel artiesten religieuze thema’s voorkwamen in hun teksten. Bekende artiesten zoals U2, Patti Smith, Neil Young en Nina Hagen. In 1989 studeerde Jan Andries af en begon als predikant in Waalwijk, waar hij zijn eerste muzikale experiment deed in een kerk. De boodschap kwam duidelijk over. Sinds 2003 is Jan Andries de Boer, intussen als ‘rockdominee’ bekend, predikant in Broek op Langedijk. Deze gemeente is zelf ook zeer muzikaal en kon de nieuwe benadering van het geloof door hun kersverse dominee wel waarderen. Zeker de jongeren. Zo af en toe wordt er in de Gereformeerde Kerk in Broek op Langedijk een rockdienst gehouden op de zondagmiddag, met muziek van U2 of Bløf. De muziek wordt live uitgevoerd door de coverbands U2two of Te Boven. Bij een U2dienst worden de gezongen teksten op scherm getoond met de vertaling onder elke regel, zodat iedereen kan volgen wat er wordt gezongen. Bij deze songteksten worden bijpassende Bijbelteksten gezocht, zodat preek en muziek één geheel vormen. Eén van zijn parochianen vertelde Jan Andries dat haar kleinzoon voor het eerst in jaren weer naar de kerk was geweest en hij had het geweldig gevonden. Jan Andries de Boer: “Geloof hoeft niet stoffig te zijn”.  Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

231

e gemeente Langedijk bestaat uit vijf dorpen. Ieder dorp heeft zijn eigen identiteit, zijn eigen verenigingsleven en zijn eigen voorzieiningen.

De dorpen van Langedijk Oudkarspel is het meest noordelijke dorp van de gemeente Langedijk en ontstond tussen 950 en 1000. De eerste plaatsnaam voor deze gemeente was Aldenkercha. Deze naam geeft al aan dat het bij een kerk lag. De plaatsnaam is verschillende keren veranderd, tot het in 1745 de naam Oudt Carspel kreeg. Toen de Staten van Holland in geldnood zaten en dorpen begonnen te verkopen, werd Oudkarspel in 1613 gekocht door de Heer van Harenkarspel, Adriaan Duyck. Heer te zijn van een dorp was meer een eretitel dan dat je er rijk van werd. Hoewel je het tiendenrecht mocht laten gelden, waardoor iedereen verplicht was ééntiende van zijn landopbrengst af te staan. Speciaal voor hem werd een groot Herenhuis gebouwd. Een tekening hiervan is te vinden in het Regthuis. Tijdens de Bataafse Revolutie (1795-1813) werd er veel schade veroorzaakt in Oudkarspel; ook aan het kasteel van de ambachtsheer en in 1799 ook aan het rechthuis. Dit laatste is in 1808 herbouwd in de huidige stijl.

Het rustige dorpse karakter is kenmerkend voor de gemeente Langedijk Noord- Scharwoude en Zuid-Scharwoude werden in de 11e eeuw nog gezien als één gemeente en had de naam Scorlewalth. Na het bouwen van een tweede kerk kreeg de gemeente twee aparte kernen. In het jaar 1289 heetten de dorpen Norscorwoude en Sudscerwoude. Deze namen waren afgeleid van een bos, woud vlakbij Schoorl. In 1480 kregen de dorpen de namen Noertscherwoude en Suytscherwoude die door verbastering de huidige namen Noord-Scharwoude en Zuid-Scharwoude zijn geworden. In 1723 werd een verenigde brandweer opgericht en besloot men een paar brandslangspuiten aan te schaffen. Tot die tijd probeerden ze de branden te blussen met brandemmers. In 1950 werd in Noord-Scharwoude een nieuwe kazerne gebouwd, omdat ze alles niet meer kwijt konden in het brandspuitboetje. De oude brandweerpomp naast Het Regthuys van Oudkarspel 232

Sint Pancras is het oudste dorp van de gemeente Langedijk. Het is gelegen op een oude strandwal en heette Vronen. Tijdens een opstand van West-Friezen tegen hun graaf werd Vronen in 1297 totaal verwoest. De inwoners werden verbannen en trokken naar omliggende gebieden, vooral Koedijk. De Coedijk was een dijk die Vronen beschermde tegen het water van de Rekere. Deze getijdenstroom lag ongeveer daar waar nu het Noord-Hollands Kanaal ligt. Jaren later werd op de ruïne van Vronen een kapel gebouwd ter ere van de heilige Sint Pancratius. Toen bijna tweehonderd jaar later deze kapel werd omgedoopt in een parochiekerk, kreeg het omliggende dorp zijn huidige naam Sint Pancras. Koedijk heeft al heel lang een loop-fietsverbinding met Sint Pancras. In de 19e eeuw was dit nog een landpad, maar zo slecht onderhouden dat de mensen liever met de schuit naar het andere dorp gingen. In 1929 werd het pad betegeld. Over de sloten lagen bruggetjes. In totaal zeven. Vandaar dat het fietspad al snel de bijnaam ‘de zeven bruggetjes’ kreeg. De officiële naam was Koedijker fietspad. Nu, vele jaren later, nu het Daalmeer is drooggelegd en bebouwd, de bruggetjes zijn weggehaald, het fietspad is verbreed en geasfalteerd, heet het heel toepasselijk, ‘Daalmeerpad’. Het fietspad eindigt bij het kerkje en de oude begraafplaats van Koedijk. Koedijk was tot 1972 een zelfstandige gemeente. Na de gemeentelijke herindeling van dat jaar ging het grootste deel van Koedijk op in Alkmaar. Het andere deel kwam bij Sint Pancras. 

Broek op Langedijk ooit gewoon Broek geheten, was gelegen op een laag stuk land dat op en aan de lange dijk lag. In 1424 bekend als Broeck opten dijck, dat in 1639 Brock Langhendyck werd. Broek grensde aan de oostkant aan open water en had sinds de Elisabethvloed in 1421 een open verbinding met de zee.Vandaar dat er ook veel werd gevist. In het wapen komt dit weer terug. Daarin is namelijk een vissersbootje afgebeeld. Oorspronkelijk bestond de bebouwing uit een rij huizen aan beide kanten van de dijk. Aan de westkant kwamen hier door de verkaveling huizen bij die alleen te bereiken waren via smalle bruggetjes. Verhuizing ging dan ook via het water. Van de honderden bruggetjes is maar een enkele bewaard gebleven. Mensen bewogen zich kloetend voort in het waterrijke gebied Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

233

nne van der Bijl is geboren in Alkmaar, op 11 mei 1928, maar al snel daarna verhuisde het gezin naar Sint Pancras. Als schooljongen bleek al hoe ondernemend en avontuurlijk hij was. Samen met zijn vrienden, door hemzelf weleens de drie A’s genoemd, Anne, Ate en Alle, haalde hij verschillende stunten uit. Ate herinnert zich nog dat ze

Geen woorden zonder daden met z’n drieën, tijdens de 8 oktober optocht in Alkmaar, de Grote Kerk daar beklommen en in de dakgoot gingen zitten, waarvandaan ze een goed zicht hadden op alles wat er gebeurde. Ook herinnert hij zich een keer dat ze op zondag naar de kerk gingen, voor hun ouders, en in de achterste rij plaatsnamen. Toen hun ouders eenmaal binnen waren en meer voorin zaten, waar ze geen zicht op de jongens hadden, slopen zij de kerk weer uit en gingen met z’n drieën zwemmen. Toen de oorlog uitbrak, Anne was toen net twaalf jaar, deed hij wat hij kon om het de Duitsers moeilijk te maken. Zijn moeder was daar niet altijd blij mee, want ze vond het allemaal veel te gevaarlijk. Maar dat hield Anne niet tegen en in de laatste oorlogsjaren werd hij actief in het verzet betrokken, door onderduikers weg te brengen en mannen aan een schuilplaats te helpen. Jaren later, in Indië, werd duidelijk dat oorlogvoeren niets voor hem was. In 2011 heeft Anne van der Bijl, inmiddels Broeder Anne, een veelbewogen en actief leven achter de rug. Hij is in vele (communistische) landen geweest om Gods woord te verkondigen en uit te delen, dit in de vorm van bijbels en andere lectuur, vaak verborgen in zijn Volkswagen Kever. Deze werd later het symbool van de zendingsorganisatie Open Doors. Dit smokkelen bezorgde Anne de bijnaam “Gods Smokkelaar”. Zijn roeping bracht hem in contact met allerlei culturen en leidende figuren over de hele wereld en deze ervaringen zijn vastgelegd in diverse boeken. 

234

argriet Brandsma werd geboren als dochter van de hoofdonderwijzer van de School met de Bijbel, op 17 juli 1957. Volgens haar vader was Margriet een wild kind, dat liever ging voetballen dan spelen met poppen. Omdat ze naast de school woonden, werd er door haar, haar broers en de buurman, veel gebruik gemaakt van de twee grote speelplaatsen van de school om te voetballen, vooral in de vakantie.

Verslaggeefster Buitenland Als kind bezorgde ze vier verschillende kranten in één wijk en de vraag, hoe die kranten aan al hun informatie kwamen, hield haar steeds meer bezig. Ze besloot dat ze journaliste wilde worden, maar hoe word je dat? Via de school voor journalistiek in Utrecht misschien? Dus niet. “Hier kan ik niets leren”, klaagde Margriet. Stoelen in een rij of kring zetten, vragen waarom doe je dit zo, een huiswerkje op zijn tijd, nee, dat is niet genoeg. Ze besloot Nederlands te gaan studeren en verdiende wat bij als boekhouder bij een advertentiekrantje. Daar moest weleens een achtergrondverhaaltje geschreven worden voor een bedrijf dat een advertentie wilde plaatsen. Dit bleek Margriet heel goed te kunnen. En toen ging het balletje rollen.Van het advertentiekrantje naar de Alkmaarsche Courant naar de radio. Als politiek verslaggeefster voor de IKON en NCRV en later ook NOS radio. Vandaar was het een kleine stap naar televisie. Eerst ook nog als politiek verslaggeefster en later als verslaggeefster buitenland. Eén van de leukste herinneringen die Margriet heeft en wat ook een grote persoonlijke genoegdoening voor haar is, was de hardlooptocht over de Afsluitdijk. In een overmoedige bui, in de jaren tachtig, sloot Margriet, in een café, een weddenschap af. Ze zou hardlopend de Afsluitdijk oversteken. Naarmate de bierconsumptie steeg, steeg ook de inzet. Margriet ging fanatiek in training en de inzet bleef maar stijgen. Pieternel de Graaf, een plaatsgenootje uit Sint Pancras deed ontwikkelingswerk in het staatje Lesotho en Margriet besloot dat ze het geld niet zelf wilde houden, maar beschikbaar wilde stellen aan dat doel. Met daad- en wilskracht lukte het Margriet de weddenschap te winnen.  Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

235

n oktober 1985 zei Alie Hartman: “Het wordt tijd dat in dit dorp een historische vereniging komt”.

Samen met Siem Wognum, Abe Brandsma, hoofdmeester van de school “met de bijbel”, en anderen begonnen ze aan deze taak. Allereerst moest er een naam worden verzonnen voor het blad dat door de vereniging zou worden uitgegeven. Dit werd ‘De Klin’. Sint Pancras is gebouwd op

Het doen herleven van Oud Sint Pancras zandgrond, op een strandwal. Met een stevige wind kon het enorm stuiven. Er stonden eerst nog niet veel huizen om als windbrekers te fungeren, daarom bouwden de tuinders, om hun gewassen tegen deze zandgeselingen te beschermen, bultjes tussen hun akkers, die ze vervolgens met groen lieten begroeien. Zo’n bultje werd een klin genoemd. Om een vereniging van de grond te krijgen, heb je, zoals Siem Wognum dat noemt, knikkers nodig. Brandsma bood aan de school te gebruiken om filmpjes te draaien van oud Sint Pancras, om mensen te interesseren lid te worden. Binnen een paar jaar had de vereniging 400 leden. 236

De Klin groeide van een dun blaadje uit tot een boekwerk. Klin nr. 10 werd de eerste dikke uitgave en ging over de oorlogsperiode 1940-1945. Hierin werd verteld van de 20 mannen die, in april 1945, uit willekeurige gevangenissen waren gehaald en bij de spoorwegovergang aan de Bovenweg op een rij werden gezet en gefusilleerd. Dit was een represaille voor het opblazen van de spoorbrug. Onschuldige mensen werden gestraft, omdat de echte daders onbekend waren. Ter nagedachtenis van deze mensen werd ter plekke een monument geplaatst, waar elk jaar, tijdens de dodenherdenking op 4 mei, ook deze mannen worden herdacht. Siem Wognum kan heel mooi vertellen en heeft dan ook al 75 lezingen gegeven voor de vereniging. Allemaal over het dorp en het grotere geheel. Om ervoor te zorgen dat de interesse voor oud Sint Pancras blijft leven bij de mensen, worden er jongeren aangetrokken. Jongeren die zelf ook lezingen geven trekken weer nieuwe jongeren. Want ook al telt de vereniging in 2010 al zo’n 945 leden, ze willen graag de duizend halen. Sint Pancras is een prachtig dorp, vindt de vereniging en moet daarom bewaard blijven. 

Zeg je Sint Pancras, dan zeg je Siem Wognum

iem is geboren in januari 1924, “Maar ik was er al eerder”. Daarmee geeft hij aan dat zijn belangstelling voor de geschiedenis van dit “schitterend” dorp al bestond bij zijn geboorte. Hij had altijd veel vrienden, “van alle gezindten”. Dat je als hervormde jongen niet om hoorde te gaan met iemand van een ander geloof, heeft hem nooit geïnteresseerd. Voor hem zijn er geen verschillen en hij zou willen dat iedereen daar zo over dacht. 17 Februari 1945 is een dag die hij zijn leven niet zal vergeten. “Ik heb de hel gezien, ik weet hoe die eruit ziet”. Hij zat op dat moment in een kamp in Duitsland, keek omhoog en zag de geallieerden aankomen. De Duitsers raakten in paniek en bevalen: “Mitkommen, sofort! Sauber machen!” Dit betekende dat de overlevenden de resten van de overledenen moesten opruimen. De bommen vielen en er brak brand uit. Door een droge zuidelijke wind werd die brandende hel steeds groter, ze raakten ingesloten door het vuur. Als door een wonder overleefde Siem dit inferno. “Op dat moment begreep ik dat ik was gespaard voor een reden”.

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Terug in zijn dorp was er geen werk voor hem behalve de tuinbouw, maar dat vond hij maar niets. Hij was te rusteloos. Toch is hij het gaan doen en heeft er geen moment spijt van gehad. Al zijn onrust verdween. Daar op de akkers van het rijk der duizend eilanden was het stil, hij hoorde voor het eerst weer de vogels fluiten en wist dat het goed was. Niet alleen is hij medeoprichter van de Historische Vereniging Sint Pancras, ook daarbuiten is hij actief met het dorp bezig. “Dit is Zijn bedoeling geweest. Hij wilde dat ik ging vechten voor mijn dorp”. Hiervan is Siem overtuigd. Graag wil hij een beeld van een tuinder met een mand kool voor de buik, ergens in Sint Pancras een plekje geven. Geef mij een stuk grond van 4 bij 4 meter en ik verkoop elke vierkante centimeter, zodat het een beeld is van ons allemaal. Gedreven eindigt Siem zijn vertoog: “Wij hebben een schitterend dorp. Begrijpen de mensen dat niet?”  237

Vrijwillig genieten

Jeugdig zangtalent tijdens de jaarmaarkt

et bestuur van de gymvereniging in Sint Pancras werd gevraagd of het iets wilde organiseren voor de nazomerfeesten van St. Pancras. Anna Wognum en Trudy Pover, beiden bestuurslid, kwamen met het idee een fietstocht te organiseren. Eigenlijk twee. Eén van 25 en één van 40 kilometer. De uitdaging hierbij lag hem in het vinden van fietspaden waar je normaal niet zomaar komt. Dus buiten de geijkte paden. De route voert je door een landelijke omgeving, richting Schermer, Waarland of Schoorl. Elk jaar een andere kant. In de route wordt rekening gehouden met een koffiepauze, die je door kan brengen bij een café of restaurant waar je tijdens de route langskomt. Omdat de route altijd wordt gefietst op een zondag, zodat zoveel mogelijk mensen mee kunnen doen, is het soms wel even zoeken naar een gelegenheid die ook op zondag open is. Vaak zijn

238

Prachtige concerten tussen de tuindeuren de horecaondernemers genegen om, ook al zijn ze normaliter gesloten op zondag, speciaal voor de langskomende fietsers open te gaan.Voor deze fietstochten bestaat veel animo. Het gebeurt ook wel dat mensen die op dat moment niet kunnen of niet willen in verband met slecht weer, zich toch inschrijven en de route ontvangen om die een andere keer op eigen gelegenheid te kunnen rijden. Nadat Anna deze fietstochten al bijna vijf jaar had georganiseerd, wilde ze weleens wat anders. Inmiddels zat ze zelf ook in het bestuur van de nazomerfeesten en hielp ze mee met het bedenken en voorbereiden van diverse activiteiten.Waaronder Vossenjacht. Op zaterdagmorgen trekken groepen kinderen en volwassenen, met een wandelroute in de hand, door Sint Pancras op zoek naar de vossen. Ieder jaar met weer een ander thema. Met het thema ‘beroepen’, waren de vossen redelijk makkelijk te herkennen, want wie gaat er, bijvoorbeeld, nou behangen in de tuin. Maar het thema ‘kleuren’ leverde wat meer zoekwerk op. De vossen liepen rond in kleurrijke kleding, maar ja, dat valt soms wel, maar soms ook niet echt op. Aan het einde van de wandeling worden de zinnen, gemaakt van de verzamelde letters, gekregen

Aan het zogenaamde Kubb-en kan iedereen meedoen

Wateractiviteiten in zwembad De Bever

bij de vossen, ingeleverd en valt er een prijswinnaar uit. Met meerdere juiste inleveringen is rekening gehouden. Daarvoor is een pot gevuld met pingpongballetjes en raad maar hoeveel er in de pot zitten.

In 2010 zijn er voor het eerst tuinconcerten gegeven tijdens de nazomerfeesten. Op zes verschillende plaatsen in het dorp gingen mensen met hun muziekinstrumenten in hun tuin, of die van een ander, zitten en speelden een half uur lang hun muziek voor wie het maar wilde horen. Na dat halve uur, kreeg iedereen de gelegenheid om een volgende locatie op te zoeken, waarna opnieuw een half uur werd gespeeld.Van modern tot klassiek en jazz, voor elk wat wils. Ook Ma Murphy’s met zijn Ierse muziek deed mee. Deze concerten zijn al toegevoegd aan de activiteitenlijst. Deze wel zeer uitgebreide activiteitenlijst wordt georganiseerd door vrijwilligers die er veel plezier aan beleven. Want, zegt Anna: “Vrijwilligerswerk moet leuk zijn”. 

Anna Wognum zit ook in de organisatie van de zuurkoolmaaltijd. De kaarten voor deelname worden verkocht bij diverse winkels in Sint Pancras. Aan de hand van de verkoop maakt André Bakker de maaltijden klaar en levert deze af bij de Geist, waar de maaltijd wordt genuttigd. Uiteraard met rookworst, geleverd door slager Jonker. Nu zijn er mensen die wel graag mee zouden willen eten, maar niet van zuurkool houden, smaken verschillen nu eenmaal. Er werd al gezegd: “Als je boerenkool serveert, komen we ook mee-eten. Nu wordt in overweging genomen om én zuurkool én boerenkool te serveren, zodat nog meer mensen gezellig mee kunnen eten. Want gezellig is het. De plaatselijke Ierse band Ma Murphy’s zorgt namelijk voor een muzikaal tintje tijdens de maaltijd. Het liefst zou de vereniging de maaltijden buiten serveren, want dan ben je niet afhankelijk van hoeveel mensen er in de beschikbare ruimte passen. Helaas beslissen de weergoden anders, het is nog niet één keer mogelijk geweest. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

239

ij sport denk je gelijk aan de avondwandelvierdaagse van Sint Pancras. In 2011 alweer de 31e keer.Van dinsdag 7 juni t/m vrijdag 10 juni lopen er weer zo’n dikke 1500 kinderen, ouders en begeleiders mee, afkomstig van ongeveer 15 scholen. Afhankelijk van wat je aankunt, kun je kiezen tussen 5, 10 en 15 kilometer. Niet altijd mooi weer,

Over het leven in Sint Pancras maar wel altijd veel lol. Veel kinderen maken meer kilometers dan waar ze voor staan ingeschreven, doordat ze spelend heen en weer rennen tijdens de wandeling. Even een praatje maken met iemand die ze in de verte hebben gezien en daarna terug naar hun eigen plekje. Het enthousiasme wordt beloond op de laatste avond. Met muziek worden de wandelaars verwelkomd als ze vermoeid, voornamelijk de ouders en begeleiders, maar voldaan, de laatste stappen zetten naar de eindstreep. Daar wacht ze een medaille en een lintje. Daarna gaan sommige scholen eerst nog even met de kinderen en ouders terug naar het schoolplein, waar iedereen nog wat te drinken krijgt aangeboden. En al die tijd blijven de kinderen gewoon, alsof ze niet net kilometers hebben gelopen, met elkaar spelen. In het, vroeger nog kleine, dorp, waren drie scholen te vinden. De Openbare school, de School met de Bijbel, nu beter bekend als Het Baken, en de Paus Johannes school. In het noorden van het dorp lagen de Openbare school en de School met de Bijbel en in het zuiden vond je de Paus Johannes school. In het noorden stond ook de ‘Witte’ Hervormde kerk en de gereformeerde kerk en in het zuiden, net in Oudorp, stond de Katholieke kerk. Zoals dat vroeger gebruikelijk was, woonden de (meeste) katholieken en protestanten vlakbij ‘hun’ kerk. De scheiding was dan ook vrij duidelijk te merken. Zo kon het gebeuren dat mensen die hun leven lang al in Sint Pancras woonden, iedereen kenden, behalve de mensen uit het andere deel. Vroeger hoorde je geen contact met elkaar te hebben als je niet hetzelfde geloof had. “Twee geloven op één kussen, daar slaapt de duivel tussen”, is lange tijd van toepassing geweest. Daar is nu verandering in gekomen. Mede ook doordat Sint Pancras groeide en steeds meer mensen van verschillend geloof in de nieuwe wijken door elkaar kwamen wonen. 240

De Witte Kerk Met de scholen onderling wordt nu gesproken over een scholengemeenschap op één terrein, misschien ook met, in het centrum daarvan, één speelplaats voor alle drie de scholen. Er wordt voor een scholengemeenschap gekozen, omdat het in deze tijd nuttig is om bepaalde kosten gezamenlijk te kunnen dragen.

Samen met zijn broer Theo Dronkert zingt hij deze nummers voor iedereen die het wil horen. Beiden zijn geboren in Sint Pancras en hebben iets van die vroegere, strenge scheiding meegemaakt. Zoals deze tekst duidelijk vertelt: Bij ons op ’t noordend ben de mense hêêl gewôôn Niks gien rarigheid, je gaan gewoon te werk En je slove je niet uit en je stelle je niet an En ’s zundes gaan de meiste nag te kerk Refrein: An de are kant van ’t durp Ben de mense katholiek En die gaan naar ’t café Met veul drank en met meziek En de maide danse rond In een veuls te blôte jurk Deerom gaan ik altoid graag Nei de are kant van ’t durp En alle jaren komt weer de kermis naar ’t durp Maar dat is vanzelf ok niet voor ons soort Dat onzalige gezwier en dat duivelse gedraai En d’r wordt ok skoftig zopen, hew ik hoord Het duo “Skotwal”, is bekend in Sint Pancras en omgeving vanwege hun leuke teksten op bekende, populaire Amerikaanse songs. Wigert vertaalt deze teksten in een geheel eigen Westfriese tekst.

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Ze ben zondig, net as wai, maar dat duurt deer nooit zo lang Efkes biechte en een rozenkrans voor straf Nou dat is bij ons wel aars. Niks gien uitweg ben ik bang Wai ben skuldig van de wieg tot an ‘t graf  241

Ymere: wonen in een schone, veilige omgeving

‘Wonen, leven, groeien’, is de missie van Ymere. De bijna grootste woningcorporatie van het land hanteert een bedrijfsfilosofie die er op neerkomt, dat je verder moet kijken dan de rooilijn van het huis. Sinds 1 januari 2011 kan ook Noord-Kennemerland profiteren van Ymeres rotsvaste overtuiging dat er meer is dan vier muren. In 2008 besloot woningstichting Goed Wonen uit Sint Pancras op zoek te gaan naar een samenwerkingspartner, wilde zij haar ambitie verwezenlijken om een grotere bijdrage aan de regionale woningmarkt te leveren. “Met 1150 woningen in de verhuur was Goed Wonen een kleine speler”, aldus Ton Snijders van Ymere. “Ze kwamen bij ons uit. Omdat Ymere al posities had in de regio. Zo hebben we plannen voor de bouw van 650 huurwoningen op Nieuw-Overstad in Alkmaar. Op onze grond in Heerhugowaard willen we een flink aantal woningen neerzetten.”

242

De fusie betekende, dat Goed Wonen Ymere werd. Met Snijders als directeur regio Noord-Kennemerland. Ymere heeft in totaal 80.000 verhuureenheden (meest woningen en verder bedrijfsruimten, zorgen studentenwoningen, winkels). Ymere is actief in de metropoolregio, met als kerngemeenten Amsterdam, Almere, Haarlem, Haarlemmermeer, Leiden en Alkmaar. Behalve in Leiden heeft de corporatie overal lokale vestigingen.

steeds meer. “De middeninkomens vallen tussen wal en schip. Ze verdienen meer dan het wettelijke maximum en kunnen dus ook geen woning in de sociale huursector krijgen.”

Ymere blijft onverminderd trouw aan het uitgangspunt, dat ze moet bouwen voor en verhuren aan mensen die geen huis kunnen kopen. En dat worden er met de strenge regels

Waar Ymere ook bouwt, we kijken verder dan de rooilijn van de woning: “Wij willen dat onze huurders wonen in een schone, veilige omgeving. Waar groei op alle terreinen, zoals onderwijs, werk, cultuur en recreatie, mogelijk is.” 

“De komende jaren moeten we voor deze grote, belangrijke doelgroep betaalbare vrije sectorwoningen beschikbaar stellen. Dan praat je over 680 tot 900 euro per maand.” Dat Ymere daarmee in de roos heeft geschoten, bewijzen de cijfers van appartementencomplex Het Bolwerk, bij de Alkmaarse binnenstad. “De 56 woningen waren bedoeld voor de verkoop, maar dat liep niet. Wij verhuurden ze vervolgens snel.”

Woongenot in het Duizend Eilandenrijk Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

243

e vraagt je misschien af of dat allemaal past in het voormalig gemeentehuis. Want daar is het Natuurmuseum Westflinge in gevestigd. Op de gevel prijkt nog het woord Gemeentehuis, maar eenmaal binnen is daar niets

Van het begin der tijden tot het Geestmerambacht van nu meer van terug te vinden. Frank Lind, vrijwilliger en bestuurslid, vertelt over wat er te zien is. “Het is de bedoeling dat de ruimte hier beneden uiteindelijk helemaal wordt gevuld met voorwerpen uit opgravingen, foto’s en artikelen over het Geestmerambacht. Nu is dat nog niet helemaal het geval. Daar hebben we nog niet genoeg materiaal voor.” Als je de kleine ruimte binnenkomt zie je links een inham met een schildering van het Geestmerambacht. Als je door de ouderwetse kijker kijkt, die daar staat opgesteld, zie je allemaal vogels die je daar kunt tegenkomen. Verder staan er vitrines met schelpen, afkomstig uit de hele wereld, met insecten en met vlinders, waarin ook de grootste vlinder ter wereld is te bewonderen. Het pronkstuk in deze ruimte is toch wel het wespennest. Tijdens een verbouwing werd dat aangetroffen in de nok van een huis; het heeft de grootte van een flinke strandbal. Je kunt zien dat er veel arbeid heeft gezeten in het maken van dit meesterwerk. Met hoeveel nijverheid de wespen een enorme luxe villa voor meerdere families hebben gebouwd. Met open armen werd het juweeltje in ontvangst genomen. Elk jaar is er een nieuwe aanwinst te bewonderen. “Vorig jaar was het een groot bot van een mammoet, opgegraven bij het Geestmerambacht”, vertelt Frank. Boven gaat de voorstelling verder, hoewel, voor de juiste volgorde zou je eigenlijk boven moeten beginnen. Als je daar het rondje in de juiste volgorde loopt, vertelt wat je ziet het verhaal van de ontwikkeling van de aarde tot je uiteindelijk aankomt bij het Geestmerambacht van nu. Sietse Wiersma, kunstschilder uit Oudkarspel, heeft de verschillende sfeerschilderingen bij de onderwerpen gemaakt. Om jong en oud te betrekken bij het museum, is boven een 244

wand beschikbaar gesteld voor kinderen, om hier hun eigen verzameling te kunnen tentoonstellen. Dat hier veel belangstelling voor is, bewijst de lange wachtlijst van kinderen die hier graag voor in aanmerking willen komen. 

De creatieve gaven komen van vader

e naam ‘Van Veen’ is een waar begrip in Sint Pancras. Vraag een willekeurige inwoner van het dorp of ze een telg van de kunstzinnige familie kennen, en het antwoord is zeer waarschijnlijk bevestigend. Niet alleen vanwege de grootte van het oorspronkelijke gezin (vader Dirk en moeder Catharina ‘Moes’ hadden samen 15 kinderen), maar vooral vanwege het feit dat het talrijke nageslacht over bijzondere creatieve gaven bleek te beschikken.Vrijwel zonder uitzondering houden de broers en zussen zich bezig met kunst. Of het nu beeldhouwen is, schilderen of gedichten schrijven, er moet bij hun geboorte een kunstzinnig gen overgedragen zijn. En niet geheel toevallig blijkt ook de volgende generatie aangestoken te zijn: tekenen, musiceren, theater maken. Het houdt maar niet op…

ons ook een draaimolen van een oude centrifuge of een schommel waar we met tien kinderen op konden,” vertelt Ton van Veen. Volgens zus Loes was moeder van Veen iets minder handig. “Ze kocht wel knutselspullen voor ons en maakte poppenkleren. Ook zette ze wel een groot schoolbord op drie keukenstoelen, zodat we met elkaar konden tekenen. De stimulans van onze ouders heeft er wel in flinke mate toe bijgedragen dat we allemaal wat creatiefs zijn gaan doen,” aldus Loes.

Al die mooie dingen die gemaakt worden, komen regelmatig bij elkaar wanneer er weer eens geëxposeerd wordt. In 2003 deed de familie dat voor het eerst toen d’Oude Drogisterij van Klinkhamer leeg kwam te staan. Sindsdien is het vaste prik dat er regelmatig gezamenlijk werk wordt getoond. In het Witte Kerkje van Sint Pancras bijvoorbeeld. Daar treffen we Loet en Ton de oudste en jongste broer en Loes, een van de zussen. “Onze vader was zeer creatief. Het huis waarin we woonden had hij eigenhandig gebouwd. Maar hij maakte voor

Van de broers en zussen is Loet de enige die beroepsmatig met kunst bezig is. Na het succesvol doorlopen van de Rietveld Academie, vestigde Loet zich als zelfstandig beeldhouwer. De beelden en sculpturen van Loet van Veen worden gekocht door particulieren, gemeenten en vinden niet zelden een stemmig plekje op een begraafplaats of crematorium. 

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

245

Mijn St. Pancras: Kim de Boer 246

Mensen blij maken met muziek

e is het schoolvoorbeeld van ‘the girl next door’. Het meisje dat er leuk, maar niet te opvallend uitziet, vriendelijk is, interesse in andere mensen heeft en lekker de dingen doet die ze leuk vindt. En dan gebeurt het. Voor een miljoenenpubliek laat ze horen over welk ongekend talent ze beschikt. En dan is haar leven op slag anders. Er wordt over haar geschreven op de muziekpagina’s van alle kranten, radio- en tv-programma’s willen haar in hun show, haar filmpjes worden honderdduizenden keren bekeken op internet en iedereen is ineens haar vriend. Of in ieder geval een goede bekende. “Je bent 32 jaar. Waar heb je al die tijd gezeten?” vroeg een verbouwereerde Jeroen van der Boom nadat hij Kim de Boer auditie had horen doen bij ‘The Voice of Holland’. Iemand met zo’n uitzonderlijk stemgeluid zou in zijn ogen al vele jaren aan de top van de Nederlandse muziekbusiness moeten meedraaien. “In Sint Pancras,” antwoordde Kim nuchter. In de veelbesproken talentenjacht moest Kim genoegen nemen met de derde plaats, maar haar naam was wel gevestigd. En dat gold toch ook een beetje voor die van Sint Pancras, waarmee Kim steevast in verband werd gebracht. Kim is een van de pakweg 5.000 inwoners van het vriendelijke en lieftallige dorpje onder de rook van Alkmaar, maar sinds ‘The Voice’ wel een van de bekendste. Woonachtig in een oergezellig, oud huisje aan de karakteristieke Boeterslaan, kunnen passanten regelmatig meegenieten van de klanken die door de ietwat gammele sponningen schallen. “Eigenlijk zou dit huisje tegen de vlakte moeten. Het is niet echt meer in geweldige staat. Maar ik woon er graag, het heeft iets eigens en het is vrijstaand. Met studeren en zangles geven is het namelijk wel zo handig dat de buren op ‘veilige’ afstand wonen. En ik ben ook blij met mijn ouders om de hoek. En mijn zus met haar kinderen. Daar kan ik altijd even gezellig binnenvallen,” aldus Kim die gesteld is op puurheid en graag met haar blote voeten door het natte gras van haar voortuin schrijdt. Of haar creativiteit uit met behulp van verf en doek, want ook schilderen doet ze niet onverdienstelijk. Hoezeer het haar ook aan het hart gaat, toch lijkt het haar verstandig om Sint Pancras op termijn te verlaten. “Het is hier echt heerlijk wonen, maar afgezien van drie jaar Alkmaar vanwege mijn studie, heb ik mijn hele leven in dit dorp gewoond. Een andere woonomgeving zou misschien wel goed voor me zijn. Het liefst Alkmaar, want ik houd van deze omgeving waarin ik geboren en getogen ben.”

Dat Nederland pas op haar 32e van Kims stem kon genieten, wil niet zeggen dat ze hem al die tijd stil heeft gehouden. “Op mijn elfde schreef ik mijn eerste liedjes. In het Engels nog wel. Maar ik was altijd behoorlijk verlegen. Als ik voor mijn vriendinnen moest zingen, dan zong ik met mijn rug naar ze toe. Op het Han Fortmann College ging dat over en heb ik mijn talent verder ontwikkeld. Ik won op mijn 17e ‘De Grote Prijs’ en toen was me wel duidelijk dat ik iets kon wat bijzonder was,” aldus de blonde zangeres. Na Mavo en Havo volgde ze met succes het conservatorium waarna ze zich als zelfstandig zangpedagoge, koordirigente en zangeres vestigde. Ze voelt zich bevoorrecht dat ze kan leven van de muziek en doet niets liever dan mensen blij maken met haar liedjes die ze deels zelf schrijft. Het aantal optredens is dankzij haar deelname aan ‘The Voice’ flink toegenomen. De zelfbewuste Kim houdt wel graag een dikke vinger in de pap voor wat betreft de repertoirekeuze: “Ik heb fijne mensen en goede muzikanten om me heen verzameld die me helpen om trouw te blijven aan mijn eigen stijl. De les die ik inmiddels geleerd heb is dat ik me niet in een hokje moet laten persen waar ik niet in wil of niet in pas. Dat gaat ten koste van het plezier dat ik heb in muziek maken. En plezier is voor mij het allerbelangrijkste.”  Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

247

Marktleider in spitskool

vlnr: Piet Timmerman, Coen Swager, Dirk Swager, Gert-Jan Kroon, Marcel Bergen, Michel Timmerman, Gerben Swager.

Van 1.000 eilanden naar 250 hectare. Cijfermatig gezien lijkt het misschien een stap terug, maar in werkelijkheid heeft de overgang uitstekend uitgepakt voor groentebedrijf Timmerman Bergen & Swager, kortweg T.B.&S. Het geploeter op het eilandenrijk, hoe nostalgisch ook, stond in geen verhouding tot de ruimte die de polderklei bood. Dit was groei in het kwadraat. Het gemak waarmee kool en andere groente op de nieuwe landerijen kon worden geteeld en verwerkt, bracht het bedrijf op een geheel ander niveau. Zo heeft T.B.&S. zich op het gebied van spitskool tot marktleider ontwikkeld. De eindeloze akkers vol met allerhande soorten gekleurde kolen zijn een indrukwekkend gezicht. Dat geldt ook voor de immense hallen waar de groente opgeslagen en verwerkt wordt. De automatisering heeft hier toegeslagen. Via een systeem van lopende banden worden de kolen één 248

voor één gekeurd, gewogen en verpakt. Om vervolgens, in kratten verpakt, door Nederland en Europa verspreid te worden. De oorsprong van de firma ligt in 2 bedrijven, Fa.Timmerman-Bergen en Fa. P. Swager en Zn. Beide bedrijven hielden zich afzonderlijk van elkaar als familiebedrijf vanaf 1810 bezig met het telen van koolgewassen. Hoewel ongebruikelijk in de agrarische sector, besloten beide firma’s in 2000 met elkaar samen te gaan. Deze fusie maakte de huidige bedrijfsnaam tot een feit. En zorgde zo voor een 7-koppige directie bestaande uit: Piet Timmerman, Michel Timmerman, Marcel Bergen, Dirk Swager, Coen Swager, Gerben Swager en Gert-Jan kroon. Met 12 vaste medewerkers en 50 flexwerkers in het hoogseizoen wordt er groente van constante en hoge kwaliteit geteeld en verhandeld: spitskool, broccoli, rode en witte kool, andijvie, paksoi en diverse soorten sla. T.B.&S. kijkt verder dan de Hollandse polder. In Portugal heeft TB&S, samen met een Portugese partner, een bedrijf, All Fresh genaamd, opgestart. Dit om gedurende het hele jaar producten aan te kunnen bieden en om in Zuid-Europa het marktaandeel te vergroten. 

Op de bres voor Millenniumdoelen

l vallen de rode bordjes bij de entree van Langedijk misschien niet iedere automobilist op, ze laten wel degelijk zien dat deze gemeente zich inzet voor een betere wereld. Langedijk is sinds 2008 een officiële ‘Millenniumgemeente’ en draagt een duidelijk steentje bij in de bestrijding van de armoede in de wereld.Van de acht Millenniumdoelen die de VN zich in 2000 ten doel stelden, heeft Langedijk er drie uitgekozen. “Wij richten ons op het uitbannen van extreme armoede en honger, meer mensen in een duurzaam leefmilieu en eerlijke handel, schuldenverlichting en hulp,” vertelt Karel Balder, voorzitter van het Langedijkse Comité van Aanbeveling. Wat de wereldleiders in september van het jaar 2000 met hun handtekening bekrachtigden, werd gaandeweg door steeds meer mensen opgepakt. Als een olievlek breidde de aandacht en de inzet voor de goede zaak zich uit. Weg met de armoede in de wereld, weg met ziektes als aids en malaria en alle kinderen naar school. Het burgerinitiatief om hieraan mee te doen werd door de gemeente Langedijk omarmd en zo voegde men zich bij de al meer dan honderd andere millenniumgemeentes die Nederland rijk is. In 2015 moeten de doelen verwezenlijkt zijn.

die een camping zijn begonnen in het dorpje Gorgora te Ethiopië. Wij helpen hen een waterbron aan te leggen, zodat 80 gezinnen voortaan schoon drinkwater hebben. En dat voor 16 cent per Langedijkse inwoner,” aldus Balder, die bij een goede samenwerking een ‘adoptie-relatie’ tussen Gorgora en Langedijk niet uitsluit. Millenniumdoelen kunnen ook dichterbij huis behaald worden. Waar het gaat om duurzaamheid, begint een beter leefmilieu gewoon bij jezelf. Zo heeft de werkgroep onder meer een klimaatstraatfeest georganiseerd, vraagt men aandacht voor duurzame energie bij bedrijven en particulieren en was men zeer zichtbaar aanwezig op het Indian Summer Festival. “We willen heel graag de burger betrekken bij onze projecten. Van jong tot oud moet men gaan inzien dat we met elkaar het verschil kunnen maken. Elke generatie heeft zijn verantwoordelijkheid,” aldus Karel Balder. 

Naast de werkgroep zijn er zo’n veertig vrijwilligers actief in het bedenken en uitvoeren van ideeën. “Wat armoedebestrijding betreft werken we samen met Tim en Kim Otte-De Hoop Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

249

aar vind je het nog dat de deuren van de kerk dagelijks open staan? In de Sint Jan de Doper kan men op vrijwel elk moment van de week terecht om een kaarsje te branden, een meditatief moment te beleven of het indrukwekkende interieur te bewonderen. Gastvrijheid hoort bij een kerk. Dat is de achterliggende gedachte.

‘Kathedraal van het Noorden’ De Sint Jan de Doper is een reusachtig bouwwerk dat qua formaat niet zou misstaan in welke middelgrote stad van Nederland dan ook. Voor een dorpskerk is het van een imposante omvang. Niet voor niets wordt de Sint Jan de ‘Kathedraal van het Noorden’ genoemd. Maar liefst 1.000 zitplaatsen telt de kerk die tussen 1905 en 1906 gebouwd is. Dat er in die tijd iets meer dan een jaar nodig was voor de bouw, is een soort van wereldwonder. Daar kunnen de bouwers van de Sagrada Familia nog een puntje aan zuigen.

250

De rijkdom van een parochie uit zich over het algemeen in een tweetal zaken: de hoogte van de toren en de versiering van de glas-in-lood-ramen. Met beide aspecten lijkt het hier royaal gesteld. “Mensen hadden vroeger veel geld over voor de kerk,” vertelt parochiecoördinator Petra Reus, “elk duppie ging naar de kerk. Hadden ze die week genoeg te eten kunnen kopen, dan ging het overschot in de collectezak. Met vele duizenden parochianen kun je dan best zo’n groot gebouw neerzetten en onderhouden.” Nog altijd is de parochie groot. Op papier heeft de kerk zo’n 7.000 namen. Als iedereen tegelijk naar de mis zou komen, was de kerk alsnog te klein. Desondanks is de betrokkenheid en de samenhang groot. En wie de majestueuze toren graag wil beklimmen om van een ongekend uitzicht te genieten, kan daarvoor op slechts één dag in het jaar terecht. Welke dag anders dan Hemelvaartdag… 

et zal in de elfde eeuw zijn geweest, dat vanuit Schoorl de eerste kolonisten over het riviertje de Rekere trokken en zich vestigden in Scorlewalth (Schoorlerwoud). Later werd dat verbasterd tot Scharwoude. In de twaalfde eeuw ontstonden de twee aparte kernen Noord en Zuid. Het walth in Scorlewalth betekende niet wat we heden ten dage verstaan onder woud, maar een moeras met her en der klein geboomte. De Zuiderzee stroomde er af en toe binnen. Het ingepolderde land achter de Schoorlse duinen staat nu bekend als Geestmerambacht. Aangenomen wordt dat Aldakercha (Oudkarspel) de eerste van drie dorpen was in het te ontginnen gebied. Eigenaar graaf Dirk II gaf het gebied als geschenk aan het klooster St. Adelbert te Egmond. Waarschijnlijk in opdracht van de monniken uit dat klooster werd 1000 jaar geleden een 7,5 kilometer lange dijk aangelegd tussen Vroonen en Oudkarspel. Of de dijk bedoeld

tel geld in het laatje brengen om de priestergewaden te kunnen betalen. Bij de Schoorlse kerk waren inbegrepen de vier kapellen in Berga (Bergen-Binnen), Aldakercha, Benarduskercha (Noord-Scharwoude) en Sudrekercha. De eerste Kooger Kerk aan de Koog in Zuid-Scharwoude stamt uit die tijd (zie elders). Zuid-Scharwoude was een van die gra-

Van Sudrekercha naar Zuid-Scharwoude felijke heerlijkheden die vanaf de zeventiende eeuw werden verhandeld. Het dorp, dat leefde van de teelt van sluitkool, ajuin, beetwortelen en rapen, kwam in 1730 in handen van Jacob Mispelblom Beier, een van de vroede vaderen van Schiedam, en zijn vrouw Johanna Grimes. In 1840 kreeg rechter Adrianus Maas Geesteranus van Zuid-Scharwoude de heerschappij, maar moest die later weer afstaan aan de Mispelbloms. Van 1810 tot 1941 was Zuid-Scharwoude een zelfstandige gemeente. Op 1 augustus 1941 werden op bevel van de Duitse bezetter Oudkarspel, Noord-Scharwoude, ZuidScharwoude en Broek op Langedijk samengevoegd tot één gemeente. 

was als waterkering of als wegverbinding met Schagen, is niet duidelijk. De dijk was aanleiding voor meer mensen om zich in dit gebied te vestigen. Zo ontstond in het jaar 1063 het dorp Broek. Sudrekercha, later Sudscerwoude (eind dertiende eeuw) via Suytscherwoude (eind vijftiende eeuw) en tenslotte Zuid-Scharwoude, wordt voor het eerst genoemd in 1094. Uit dat jaar stamt een oorkonde (op perkament), waarin bisschop Koenraad van Utrecht de kerk van Schoorl schenkt aan het Utrechtse St. Janskapittel. Het cadeautje moest voor het kapitJuist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

251

et schitterende verhaal over de klok van de Kooger Kerk in Zuid-Scharwoude bevat een boodschap. Hebt respect voor geschiedenis. Dat geldt ook voor het godshuis zelf. Huidige en komende generaties die de Kooger Kerk louter zien als de zoveelste uiting van voltooid verleden tijd, dienen te beseffen dat hier een historisch gezien zeer waardevol gebouw staat.

Hebt respect voor de geschiedenis Om met de Stichting Kooger Kerk te spreken, moet restauratie plaatshebben “zodat de kerk met het, uit 1881 stammende Van Dam-orgel als levend monument kan voortbestaan en behouden blijft.” En de protestantse gemeente Langedijk-Noord er weer diensten kan houden. De stichting organiseert culturele activiteiten in de kerk en verhuurt haar aan derden, om voor dat doel geld in te zamelen. Eind elfde eeuw stond er in wat toen Sudrekercha heette, een tufstenen kerk van ongeveer acht meter breedte. Circa honderd jaar later werd daaraan een driezijdig koor toegevoegd. In de vijftiende eeuw kwam er een nieuwe, bakstenen zaalkerk met een zware toren aan de westkant. Uit dezelfde eeuw stamt de beroemde luidklok. Deze klok uit 1448 kreeg barsten. De hervormde gemeente besloot hem om te ruilen tegen een klok van het Rijksmuseum. Die echter ook barsten vertoonde, zodat men de ruil ongedaan maakte. In 1923 werd hij omgegoten en voorzien van een gravure die aangaf dat deze klok historische waarde had. De Duitse bezetters negeerden dat, eisten de klok op en lieten hem met andere kerkklokken wegvoeren over water naar Duitsland. De schipper pleegde verzet. Hij liet zijn schip zinken op het IJsselmeer. Waar de klok van Zuid-Scharwoude uit werd opgevist. In 1946 werd de klok teruggehangen. De kerk werd, op de oude funderingen, volledig herbouwd in 1819. In 1905 maakte de verzakte en gescheurde toren plaats voor de huidige. Het verval zette onhoudbaar in. Erediensten konden niet meer worden gehouden in de, inmiddels op de monumentenlijst geplaatste, Kooger Kerk. In 1978 leidde de zorgelijke toestand van het gebouw tot oprichting van de Stichting. In 1981 deed de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek opgravingen, die de boven genoemde geschiedkundige feiten naar voren brachten. De kerk werd in 1982-1983 gerestaureerd. Gewelf en dak werden vervangen en de preekstoel van het midden van de kerk werd teruggebracht naar het koor.  252

De tuin blijkt vernoemd naar Jan Mulder, die naast Van Diepen begin jaren tachtig aan de wieg stond van de kinderboerderij. De bloementuin van ruim 500 vierkante meter is aangelegd met planten van vrijwilligers, stekjes en gesponsorde planten. Voor de ouders staan er in de tuin banken om tot rust te komen als het kroost onvermoeibaar de boomhut in is geklommen. Zij hebben (nog) geen aandacht

Achterop de fiets naar de beestjes voor de appelbomen, rode en zwarte bessen, kruisbessen, rabarber, aardbeien en hop. Of de munt, citroenmelisse, dille en bieslook. Moe, voldaan en onder de indruk van De Beestenboel keren we huiswaarts. 

chterop, bij vader op de fiets. Het liedje van Paul van Vliet zit tussen mijn oren, als ik met mijn zoon op weg ben naar kinderboerderij De Beestenboel in ZuidScharwoude. ‘Beestjes’ van Ronnie & de Ronnies verdringt het sonore stemgeluid van Haagse cabaretier.

Het zijn zoete herinneringen aan mijn jeugd in Deventer. Ingeklemd tussen NS-station en centrum van de koekstad lag een door een singel omzoomd park met een flinke diergaarde. En dichtbij mijn lagere school, aan de andere kant van de station, een even mooi park maar met minder levende have. De Beestenboel, aan de Potjesdam in Zuid-Scharwoude, is kwalitatief minstens gelijkwaardig aan eerstgenoemde Deventer menagerie en tuin uit mijn verleden. Ganzen, kippen, konijnen. Natuurlijk eenden. Nooit verzadigd: je zou je brood oud laten worden om te zien hoe de duckies over elkaar heen buitelen om de buit binnen te slepen. Fijn, in deze door vrijwilligers gedraaide kinderboerderij, is dat je bij bijna alle dieren het hok in mag om ze te aaien en te knuffelen. De konijnen zitten zelfs in knuffelhokken. Bijna alle gebouwen liggen aan het Cees van Diepenplein. Thuis lees ik, op de mooie website www.debeestenboel.nl , dat deze Van Diepen een van de twee oprichters was. Op dit hoofdplein staan bankjes. Op een ervan neem ik plaats om rond te kijken. Naar monument Bertus de haan, bijvoorbeeld. Zoonlief is met andere kinderen bezig de tractor schoon te maken. De fietsjes en kruiwagentjes zijn bezet, maar ze malen er niet om. Genoeg te zien en te doen.

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

253

De koolteelt heeft altijd een belangrijke plaats ingenomen in de Langedijker samenleving 254

vrij. Vrijheid geeft rust,” aldus Peterse wiens kerk openstaat voor iedereen, van alle gezindten. “Wanneer men oprechte belangstelling heeft om mijn werk te bekijken, is men van harte welkom. Als nieuwsgierigheid de drijfveer is, dan heb ik liever dat men weg blijft.”

Kunst in de kerk De kunstwerken die de kerk vullen zijn zonder uitzondering autobiografisch en onder te verdelen in thema’s waar de fantasie heerlijk mee op de loop kan. ‘De Zwarte Wind’ is daar een voorbeeld van. De kunstenaar neemt ook hierin duidelijk de vrijheid om er bij elk werk een andere draai aan te geven. “Anders denken,” luidt zijn devies, “afstappen van de gebaande paden. Daarom mag ‘zwarte wind’ best kleurrijk zijn. Het leven is kleur. En gelukkig behoor ik tot de levenden.” 

en bijzonder mens in een bijzondere omgeving. Kunstenaar Peter Peterse kan zich geen prettiger onderkomen wensen dan de voormalige Hervormde Kerk aan de Kerklaan van Noord-Scharwoude. De hoge kerkmuren lenen zich uitstekend voor de presentatie van zijn schilderwerk. Het voormalige jeugdhonk doet dankzij invallend daglicht uitstekend dienst als atelier. Bij het openen van de kerkdeur is het geen orgelmuziek die naar buiten schalt. Het gezang van psalmen lijkt definitief verstomd. De doorleefde stem van Tina Turner heeft het momenteel voor het zeggen. De akoestiek is nog wel als vanouds. Wanneer de kunstenaar vertelt, klinkt zijn stem in stereo door de holle ruimte. “Deze kerk werd in 1934 als hervormde kerk gebouwd maar ging in 1999 over in katholieke handen,” verraadt Peterse zijn eigen oorsprong. Het ging de rijzige artiest, zelf acht jaar jonger dan zijn onderkomen, bij de aanschaf niet in de eerste plaats om religieuze of mystieke argumenten. “De ruimte is prachtig. De metershoge ramen zorgen voor een schitterende lichtinval op mijn werk. Maar het mooiste is de vrijheid die ik hier ervaar. Zowel geestelijk als lichamelijk voel ik me hier helemaal Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

255

e stier, de kerk en de gevel zijn begrippen in Noord-Scharwoude. Historie en cultuur, zaken waaraan we nooit voorbij mogen gaan.

De stier, de kerk en de gevel Wat er achter ‘de gevel van Verburg’ gaat gebeuren, valt te lezen in het verhaal over Bouwbedrijf Henselmans. Het overblijfsel van de voormalige Noord-Hollandse conservenfabriek in Noord-Scharwoude verdient zelf echter ook onze volle aandacht. Want dit rijksmonument is een zeldzaam en gaaf bewaard voorbeeld van een bedrijfsgebouw uit de groenteverwerkende industrie in West-Friesland. Het pand, waarvan dus nu alleen nog de voorkant de Voorburggracht siert, werd gebouwd in 1878 en uitgevoerd in eclectische trant met invloeden van de neorenaissance.

Het oorlogsmonument De Stier

De symmetrische voorgevel bestaat uit drie delen: een halfrond beëindigde middenpartij tussen flankerende, identieke trapgevels. Onder de halfronde en naar voren springende gepleisterde lijst die de middenpartij van de gevel afsluit, staat in een gebogen fries de naam NOORDHOLLANDSCHE CONSERVENFABRIEK. Noord-Scharwoude kent nog een tweede rijksmonument. Dat is de markante Sint-Jan-de-Doperkerk aan de Dorpsstraat. Dit rooms-katholieke kerkgebouw werd gebouwd in 1905 naar ontwerp van P.J. Bekkers. Stilistisch kan de kerk worden beschouwd als een voorbeeld van baksteenarchitectuur in neogotische stijl. Het is een driebeukige kruisbasiliek met vierkante toren op het westen; vijfzijdig, gesloten koor op het oosten en driezijdig, gesloten transeptarmen van de dwarsbeuk. Het exterieur is voornamelijk opgetrokken in rode baksteen en oranjerode baksteen rond de openingen van de vensters, galmgaten en deuren. In het complete, oorspronkelijke interieur vallen het priesterkoor met hoogaltaar en tegelvloer, het bankenplan, de lichtarmaturen en de bijzondere kwaliteit van de voor de kerk vervaardigde kunstwerken op. In 2011 is er hard gewerkt om ‘de gevel van Verburg’ te renoveren 256

Het prachtige interieur van de Sint Jan de Doperkerk Levenskracht en en vitaliteit. Dat beeldt ‘De Stier’uit, het oorlogsmonument op de hoek van de Charlotte de Bourbonstraat en de Willem de Zwijgerstraat in Noord-Scharwoude. Het is een bronzen beeld op voetstuk van, hoe kan het anders, een stier. Het beest is doorboord door drie pijlen. Woedend draait het zijn kop naar de plaats waar hij is verwond en probeert zich van de pijlen te ontdoen.

In dat jaar werd het tijdelijke, houten oorlogsmonument op de kruising van de Dorpsstraat en de toenmalige Provinciale Weg opgeruimd. Daar had tot dan de jaarlijkse herdenking plaatsgehad. Dit houten gedenkteken werd in mei 1946 onthuld, op initiatief van Langedijker burgers die zich hadden verenigd in het Centraal Oranje Comité. 

Ontwerper J. M. Roosenburg heeft daarmee willen uitdrukken dat je, ook als je getroffen bent door een vijandelijk wapen, niet verslagen bent en moet doorvechten. ‘De Stier’ werd onthuld op 23 mei 1957. Herdacht worden het verzet en de militairen in de Tweede Wereldoorlog. Dat gebeurt overigens pas sinds 1970. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

257

l meer dan 130 jaar gaat bij Henselmans Bouwbedrijf uit Noord-Scharwoude vakwerk hand in hand met mensenwerk en persoonlijke aandacht voor de opdrachtgever. Arnold Henselmans vertelt er met trots over.

Aangenaam professioneel: Henselmans Bouwbedrijf Arnolds over-overgrootvader begon de onderneming in 1878. Daarna ging het van vader op zoon over. Het overlijden van Arnolds vader in 1985 noodzaakte zijn moeder om de leiding over te nemen, tot zij in 1996 het stokje over gaf aan de huidige directeur. Die ging op dezelfde vooruitstrevende wijze aan de gang als zijn voorgangers: “Henselmans heeft altijd de balans gezocht tussen traditioneel vakwerk en modern ondernemerschap.” “Onze kracht zit ‘m in het feit dat we een ontwikkelende bouwonderneming zijn. Wij vatten de zaken ruim op. Henselmans wil graag vanaf de eerste pennenstreek bij een project betrokken zijn. Als regisseur zorgen wij voor de juiste architect, houden wij de kosten in de hand en letten er op dat de wensen van de klant worden ingewilligd.” Aangenaam

258

professioneel noemen ze dat aan de Oostelijke Randweg. Met Henselmans Bouwbedrijf kunt u in goede harmonie en tegen marktconforme prijzen en iets moois realiseren. Of dat nu woningbouw is of utiliteitsbouw.” Zo heeft Henselmans Bouwbedrijf het laatste decennium veel gebouwen in bouwteam gerealiseerd waaronder de bedrijfsgebouwen van Vezet (groente en gemak) in Warmenhuizen, het Medisch Centrum Oosterwal in Alkmaar en de revitalisering van Camping Bakkum (gemeente Castricum). Van appartementen tot landhuizen, van hotels tot verzorgingshuizen, functioneel, opvallend en duurzaam. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Een goed voorbeeld is ‘de gevel van Verburg’. “ We kunnen er onze kennis en vaardigheden in kwijt: ontwikkeling, restauratie en nieuwbouw.” Ooit werd bij Verburg, gelegen in het centrum van Noord-Scharwoude, zuurkool gemaakt. De fabriek werd gesloopt, op de beeldbepalende gevel na. Achter dit rijksmonument bouwt Henselmans nu 21 appartementen voor starters.  259

et voormalige veilingterrein De Wuijver in Noord-Scharwoude verandert de komende jaren in een moderne, gevarieerde woon-werkwijk met voorzieningen en een dorpse uitstraling. Bouwfonds Ontwikkeling realiseert op deze locatie circa 250 woningen voor diverse doelgroepen: jongeren en senioren, alleenstaanden en gezinnen. Het woningaanbod is divers: woningen in het sociale segment en vrije sector, grondgebonden woningen en appartementen. Kortom, voor elk wat wils.

Van verouderd veilingterrein naar moderne woonwijk De transformatie van bedrijventerrein naar een complete, nieuwe wijk zorgt voor een kwalitatieve verbetering van deze inbreidingslocatie in de gemeente Langedijk. De oude veilinggebouwen hebben hun oorspronkelijke functie verloren en zijn – na jarenlange leegstand – inmiddels grotendeels gesloopt. Karakteristieke, beeldbepalende gebouwen, als het gebouw met de drie bogen, krijgen een herbestemming. In dit geval een winkelfunctie, vanwege de voorgenomen verhuizing van het bedrijf Combitex naar het voormalige koelhuis aan de Industriestraat. Hiermee blijft een stukje cultuurhistorie op het voormalige veilingterrein behouden en voelbaar. Bouwfonds Ontwikkeling voert als grondeigenaar de regie in de herontwikkeling van het veilingterrein. De gemeente Langedijk heeft een faciliterende en toetsende rol in de gebiedsontwikkeling en wordt eigenaar en beheerder van de nieuwe openbare ruimte. Het te ontwikkelen gebied beslaat circa tien hectare en wordt omsloten door de Oranjestraat, Veilingweg, Juliana van Stolbergstraat en Oostelijke Randweg. Niet alles wordt overigens gesloopt ten faveure van nieuwbouw. Vooral de woningen en bedrijfspanden langs de Oostelijke Randweg, Industriestraat, 2e Industriestraat en de Juliana van Stolbergstraat blijven staan. Ten oosten van de bestaande loswal wordt het wonen en werken gemengd, in combinatie met de komst van een supermarkt (ter vervanging van een gesloopte supermarkt) en de verplaatsing van het agrarisch toeleveringsbedrijf Horticoop. 260

Het voormalig veilinggebouw maakt plaats voor een mooi woon- werkgebied De gemeente Langedijk staat qua woonprogramma een gemengde buurt met een dorps karakter voor, die goed aansluit bij de directe woonomgeving. In het westelijk deel wordt aangesloten op de lintbebouwing en voormalige eilanden in de Oranjebuurt, in het oostelijk deel op het bedrijventerrein en de Oostelijke Randweg. Uitgangspunt in de plannen, vastgelegd in de Kadernotitie Herontwikkeling Veilingterrein Noord-Scharwoude – is om water terug te brengen in het gebied. De verouderde, historische loswal wordt gerenoveerd en de doorvaarbaarheid in het gebied verbeterd, zodat mensen straks gemakkelijk het gebied kunnen in- en uitvaren. Het is onder meer de bedoeling om een vaarverbinding te realiseren tussen de loswal en het water langs de Veilingweg. Het nieuwe woon-werkgebied moet uiteindelijk goed aansluiten op het vaarroutenetwerk van Langedijk. Verder krijgt de nieuwe wijk een groene zone, die aansluit op de noord-zuid gerichte groenstructuur door Noord-Scharwoude. Bewoners uit de omliggende woonwijk en andere belanghebbenden zijn actief en in een vroeg stadium bij de planvoorbereiding betrokken. Een klankbordgroep heeft in meerdere sessies kunnen meedenken en meepraten over de invulling van de gebiedsontwikkeling. Belangrijke zaken als de toekomstige verkeers-, water en groenstructuur, de hoeveelheid en typen wo-

ningen, de bouwhoogtes, de rooilijnen en parkeeroplossingen zijn onderwerp van gesprek en overleg geweest. De participatie van bewoners en belangenorganisaties heeft voor een breed draagvlak van de plannen gezorgd. Om de nieuwbouw mogelijk te maken wordt aan de hand van een stedenbouwkundig plan (inclusief beeldkwaliteitsplan) een nieuw bestemmingsplan gemaakt, dat het planologisch kader voor de verdere ontwikkeling van het gebied vormt. Landschapsarchitect en stedenbouwkundige Richard Colombijn van ontwerpbureau RRog maakt het stedenbouwkundig plan en het beeldkwaliteitsplan. Stedenbouwkundige Bastiaan Gribling van Citythoughts Architects begeleidt de uitwerking van het stedenbouwkundig plan. De gemeente Langedijk gaat ervan uit dat er in 2012 een nieuw bestemmingsplan is vastgesteld en Bouwfonds Ontwikkeling vervolgens een start kan maken met de inkleuring van dit nieuwe stukje Noord-Scharwoude. ď&#x201A;ˇ Er is veel ruimte gemaakt voor participatie

Zoals het allemaal ooit was Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

261

Mijn Oudkarspel: Sietse Wiersma

Het perfecte plaatje

262

en boerenzoon die schilderen kan. Dat hadden zijn ouders vast niet vermoed toen de kleine Sietse Wiersma in 1950 ter wereld kwam. Zijn tekentalent kwam wel snel aan het licht. Al op vijfjarige leeftijd schilderde hij het paard van sinterklaas zo levensecht en met perfecte verhoudingen dat het voor iedereen duidelijk was dat het talent van Sietse meer richting tekenpotlood ging dan naar de melkkruk. Vanzelfsprekend wordt dit enigszins verkleurde prentje gekoesterd in een map met herinneringen. De kunstenaar van Oudkarspel noemt zichzelf realistisch fijnschilder. â&#x20AC;&#x153;Mijn werk heeft over het algemeen iets lieflijks, aandoenlijks en niet zelden een symbolische betekenisâ&#x20AC;?, vertelt de kunstenaar die zijn atelier en galerie onder hetzelfde dak heeft gesitueerd. Een tweeluik van een fietswiel en een lamp laat zien dat deze voorwerpen niet zonder elkaar kunnen. Maar ook dat ze beide na zoveel jaar dienst gebreken vertonen. Een subtiele verwijzing naar echtparen die op leeftijd raken. Andere werken in zijn atelier tonen beschuit met aardbeien, een koolmees bij een vogelhuisje en een markant portret van een boer. Spitsvondig zijn de drieluikjes waarop mensen elkaar ontmoeten. De mini-expositie toont de veelzijdigheid van een begaafd schilder. En dat in het kleine Oudkarspel.

Eigenlijk woont Sietse Wiersma in zijn eigen schilderij. De vrijstaande boerderij in het decor van koeien, wuivend gras en zeilbootjes achter de dijk levert voldoende inspiratie op. In alle jaargetijden is zijn achterland interessant genoeg voor meesterwerk na meesterwerk. De fiets die hij 25 jaar geleden tegen het boerenhek heeft aangezet en sindsdien onaangeroerd heeft gelaten is ten prooi gevallen aan vegetatie en oxidatie en juist daardoor schilderachtig mooi. De bijna antieke Volvo in de carport heeft eveneens al menig-

Dankzij de grote herkenbaarheid wordt zijn werk door een breed publiek gewaardeerd.Velen weten de weg naar Oudkarspel te vinden om de galerie te bezoeken, een werk aan te schaffen of de schilder aan het werk te houden. “Ik heb wat het aantal opdrachten betreft weinig reden tot klagen. Hoe drukker ik het heb, hoe leuker ik het vind. De aanvragen zijn zeer gevarieerd. De ene keer gaat het om een eenvoudig portret van een geliefde, de andere keer om een hele serie landschappen. Voor verpleeghuis Zuyderwaert maak ik een aantal reusachtige panelen van drie meter hoog, waarop allerlei Westfriese taferelen geschilderd worden. De bewoners van dat huis moeten het idee krijgen dat ze door het prentenboek van hun leven lopen,” aldus Wiersma. Al is de schilder al bijna zijn hele leven bezig met kwast, penseel en potlood, uitgeleerd is hij nimmer: “Nog altijd kan ik mezelf verbeteren.Vooral in het vastleggen van emoties kan ik nog wel vooruit. En ook in abstract werk zou ik me nog wel meer willen bekwamen. Mijn laatste schilderij is doorgaans mijn mooiste werk. Als dat zo blijft, heb ik altijd genoeg uitdaging.” 

maal in schilderwerken gefigureerd. Behalve dat ze lieflijk en aandoenlijk zijn, bevatten Wiersma’s schilderijen ook vaak de perfecte composities. Hij zegt daarover: “In een schilderij kan ik het exact maken zoals ik zelf wil. Schilder ik een kudde paarden, dan staan ze zo geposteerd dat het precies klopt. Zou ik een van de paarden weghalen of een andere kant op laten kijken, dan verliest het schilderij aan kracht. Het perfecte plaatje is niet te fotograferen of te filmen. Alleen maar te schilderen. Dat wil overigens niet zeggen dat er geen schoonheidsfoutjes in mogen zitten. Maar ook die zijn dan weer bewust gecreëerd. Bijvoorbeeld een kromme spijker die ergens uitsteekt of een plank die scheef hangt.”

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

263

ls technisch directeur Luc Jan Bulthuis een van de vindingen van InnoVfoam demonstreert, wordt duidelijk wat voor een wereldbedrijf er huist op bedrijventerrein Breekland in Oudkarspel. Het bluskanon voor de offshore-industrie legt per minuut “het gewicht van een geladen vrachtwagen” aan schuimblusmiddel 120 meter verderop. Met elke 60 seconden 20.000 liter bluswater is een brand op een boorplatform zó geblust.

InnoVfoam spuit ‘geladen vrachtwagen’ 120 meter verderop Schuimblustechnologie en blusmonitoren, met name voor de olieverwerkende en chemische industrie. Dat zijn de specialismen van InnoVfoam BV, dat onder de bezielende leiding van Bulthuis en zijn zakenpartner Johan Koekkoek staat. De laatste heeft op zijn visitekaartje ‘commercieel directeur’ staan. InnoVfoam heeft zich toegelegd op ontwerp en fabricage van schuimblussystemen en is daarmee uniek in Europa. Bulthuis: “Wij zijn de enigen die zich voor 100 procent richten op schuimblusbeveiligingen. De collega’s hebben combinaties van blustechnieken, zoals sprinklerinstallaties, gasblus- en water-mistsystemen.”

Bulthuis en Koekkoek waren beiden tot volle tevredenheid werkzaam bij een vergelijkbare onderneming, Svenska Skum. “Daar werd gewerkt volgens de methode die ons voorstaat, klantspecifiek. Er ligt weliswaar een uitgebreid pakket aan wettelijke verplichtingen op brandbeveiliging van productie- en opslagfaciliteiten.” “Maar elke klant heeft zijn eigen wensen en eisen, die vrij vertaald, er op neer komen dat bij een calamiteit de periode van stilstand zo kort mogelijk moet zijn. Als een booreiland of een raffinaderij in Pernis platligt, kost dat erg veel geld en wordt bovendien de concurrent in de kaart gespeeld. Svenska Skum kon en wilde aan die specifieke vraag tegemoet komen. Dat veranderde na een overname in 2003 door een onderneming die de focus op de productie van standaarcomponenten heeft.” Hét moment voor de twee partners om voor zichzelf te beginnen. Enige jaren deden ze dat vanuit huis. “Oud-collega’s sloten zich bij ons aan. Ze wisten wat ze moesten doen en hadden ruimten voor opslag van materiaal.” De gehoopte en verwachte groei noopte hen echter om nieuw personeel aan te nemen en op te leiden. Daarvoor was cursus-, werk en demonstratieruimte nodig. InnoVfoam heeft vijftien man op de loonlijst, die sinds twee jaar onderdak hebben in een grotendeels door Bulthuis en Koekkoek zelf ontworpen bedrijfspand aan de Lorrie 9 (bedrij-

264

Zoals ook huisvuilcentrales tot de cliëntèle behoren. Omdat het daar stoffig en vuil is, hebben ze voor de bluskanonnen een stalen huis-met-voordeur ontwikkeld. Een robotachtige, voorzien van camera’s en microprocessors. De camera’s ontdekken een brand zelf, laten het kanon over een rail uitschuiven tot de gewenste positie, en zetten het blussen in werking. Na gedane arbeid komt alles weer in de ruststand. “Vergelijk het met een koekoeksklok.”. In de kelder staat een krachtige dieselmotor die de pomp aandrijft voor reparaties en tests. Het water hiervoor komt uit een ondergrondse tank met een inhoud van 80.000 liter, die is gevuld met regenwater. In het laboratorium heeft de ‘schuim-apk’ plaats. Het schuimconcentraat moet jaarlijks worden getest, om te zien of het nog voldoet aan de strenge eisen, zoals afsluiting van de zuurstof en isolatie van de brandhaard. 

venterrein Breekland) in Oudkarspel. Het is geheel voorzien van aardwarmte. In de heipalen zitten slagen die de temperatuur van de aarde binnenhalen. Een warmtepomp zorgt dat in de zomer de lucht gekoeld en in de winter verwarmd wordt. De openingsborrel bij InnoVfoam verliep spectaculair. Terwijl de gasten binnenstroomden, ging het brandalarm af en moest iedereen weer naar buiten. Rook en vlammen sloegen uit het gebouw. De brandweer kon onverrichter zake terugkeren, want het bleek een stunt. De borrel duurde nog lang en was gezellig. Een leek kijkt zijn ogen uit op de Lorrie. Zo ligt er bij de kantoren een magazijn met een voorraad van 90.000 liter aan blusschuim. Een deel is de noodvoorraad voor de bestrijding van brand in een van de zeven tunnels van de Betuwelijn, de goederenspoorlijn tussen Rotterdam en het Duitse Ruhrgebied. Een ander deel is voor afvalverwerker Van Gansewinkel Groep. Alle installaties die Bulthuis, Koekkoek cs bedenken en vervaardigen, zijn in het pand te zien. Een deel van de opslaghal kan worden afgesloten en loopt binnen seconden vol met schuim. Op het dak zijn drie verschillende systemen gemonteerd voor het blussen van branden op helikopterdecks. Het laat zich raden dat veel ziekenhuizen in binnen- en buitenland, zoals het AZVU in Amsterdam. klant zijn bij InnoVfoam. Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

265

Langedijk heeft veel waterevenementen 266

n West Friesland valt nog veel te ontdekken. Aan het rijtje van ‘Duizend Eilandenrijk’, ‘Museumwinkeltjes’ en ‘Beddenrace’ kan ook ‘Kolven’ als karakteristiek verschijnsel worden toegevoegd. “Kolven is niet iets wat bij de eerste keer flessen vol melk oplevert…” staat er te le-

Hollands oudste balsport zen wanneer je op Google naar een uitleg zoekt. De eerste zes ‘hits’ gaan over het (af)kolven van moedermelk. Om er achter te komen dat Kolven in West Friesland een balsport is, moet Wikipedia worden geraadpleegd. ,,Een sport of spel waarbij de bal met een kliek (slaghout) tegen een paal wordt geslagen en zo punten kunnen worden gescoord.” Bij deze zeer summiere uitleg van het kolfspel laten we het maar even. Een gedetailleerder omschrijving van de spelregels kost teveel papier. Veel liever besteden we aandacht aan de betekenis van het kolven voor deze regio. Bijzonder is namelijk dat West Friesland zo’n beetje het enig overgebleven gebied is, waar de sport nog wordt beoefend. Een kleine twintig verenigingen staan hier nog op de kaart. De Nederlandse Kolfbond telt zo’n 600 beoefenaars waarvan een aanzienlijk deel in Noord- en Zuid Scharwoude en Oudkarspel actief is. Officieel bestaat de sport sinds 1390. Ooit een echte mannenaangelegenheid.Vooral vanwege het ‘razen en tieren’ wanneer een eenvoudige slag gemist werd. Daar kun je geen vrouwen bij hebben. Maar in het gezellige dorpscafé ‘Celavie’ te Oudkarspel is het anders. Daar komt iedere donderdag Kolfclub ‘Brederode’ samen om een lekker potje te kolven. De balken die de afscheiding van de baan vormen, worden voor de gelegenheid omlaag getakeld waarna de dansvloer ineens een kolfbaan wordt. Misschien dat het aan de ‘dansvloer’ ligt dat er bij ‘Brederode’ sprake is van gemengde teams. Bij alle andere verenigingen is zulks namelijk ondenkbaar! Sinds de jaren’60 staan hier dames en heren in volledige harmonie bij elkaar op de baan met de kliek te zwaaien. De sport moet bepaald niet gebagatelliseerd worden. We danken namelijk nog steeds gebruikte uitdrukkingen aan dit edele balspel. ‘Het is een kolfje naar zijn hand’ of: ‘Paal en perk ergens aan stellen’ zijn slechts een paar voorbeelden waarmee de kolfgeschiedenis de Nederlandse taal verrijkt heeft.  Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

267

aar kan de rivaliteit tussen verschillende dorpen beter uitgevochten worden dan op de groene mat van het voetbalveld? Men zoekt de elf sterkste, fitste en snelste jongemannen bij elkaar, trekt ze een passend tenue aan en laat ze twee keer drie kwartier de strijd aangaan met de tegenstander van het dorp verderop. Dat de beste moge winnen en dat de zuurkool mag smaken!

Strijd om de Zuurkoolbeker De strijd om de Zuurkoolbeker, sinds jaar en dag beschikbaar gesteld door de wijd en zijd bekende firma Kramer, is door de jaren heen tot een waar fenomeen uitgegroeid. Ook wel eens een tijdje niet vanwege dieperliggende sentimenten, maar sinds de jaren â&#x20AC;&#x2122;90 wordt het evenement onafgebroken georganiseerd. De verstandhouding tussen de clubs LSVV, BOL, DTS en Vrone is gelukkig uitstekend. Desondanks gaan de clubs iedere keer weer tot het uiterste om de prestigieuze beker in de wacht te slepen. De vier verenigingen uit Langedijk, Oudkarspel en Sint Pancras

Fanatieke maar sportieve strijd tussen de Langedijkse voetbalverenigingen nemen deze traditionele start van het seizoen uiterst serieus. Niet alleen spelers komen eerder van vakantie terug, ook toeschouwers plannen hun jaarlijkse rustperiode dusdanig dat ze geen wedstrijd hoeven te missen. En dat is te merken. Duizenden mensen omsingelen het veld als de matadoren het tegen elkaar opnemen. De bierpompen draaien op volle toeren en de sociale cohesie langs de lijn is enorm. Maar voordat de grote mannen het veld betreden zijn daar de pupillen als opwarmertje voor het grote werk. Zij spelen heel toepasselijk om de al even felbegeerde Spruitjescup, de prijs voor de beste groentjes. De wedstrijden worden op drie dagen binnen een week afgewerkt: zaterdag, woensdag en zaterdag. Zowel op de start- als op de finaledag staat er zuurkool op het menu. Eerst als hoofdmaaltijd voor de sporters, vervolgens als garnering op een broodje hotdog. Zo doet het evenement zijn naam alle eer aan. ď&#x201A;ˇ Voor de junioren is er de Spruitjeabeker 268

En dat terwijl er zo’n prachtig aanbod is. Met een keuze uit meer dan 70 sportverenigingen zou er voor iedereen iets van zijn gading bij moeten zijn. De variatie is groot. Van fietscrossen tot volleybal en van paardrijden tot schaatsen. Om kinderen te bewegen tot een regelmatige portie sportbeoefening, heeft het Sportservicepunt tal van activiteiten in de portefeuille. De pleinspeeldagen zijn een recent en

Langedijk beweegt! succesvol initiatief. Onder leiding van ervaren krachten worden op vaste tijden en plaatsen sporten spelactiviteiten aangeboden aan de kinderen in de buurt. Zo transformeert een saaie grasvlakte met een paar simpele ingrepen ineens tot een volleybalveld of een hindernisbaan. Doordat verenigingen worden ingezet voor de begeleiding of een clinic, snijdt het mes aan twee kanten. Mogelijk leveren de inspanningen weer nieuwe leden op. Het Sportservicepunt is er voor alle inwoners en dus zijn er ook voor senioren leuke sporten bedacht. Dansfeesten, Nordic Walking, Zumba, badminton. Alles om de 55-plussers vitaal te maken en te houden. En natuurlijk is de Sportweek, aan het einde van de zomervakantie, sinds 2005 tot een begrip uitgegroeid. De traditionele Beddenrace, zeskamp en de Prutrace trekken vele deelnemers. Het kan niet anders of hun enthousiasme werkt aanstekelijk op het talrijke publiek. 

Niet alleen in Volendam wordt er ‘aan de Dijk’ gevoetbald

nwoners van Langedijk kunnen hun sporthart op vele manieren ophalen. Zowel in teamverband als solistisch zijn de mogelijkheden legio in deze regio. Op wandelschoenen de polder in, met skeelers het gladde asfalt over of met de fiets de dijk op. Vanaf de voordeur ligt de wereld voor de Langedijkse sportliefhebber open. Wanneer men een vereniging nodig heeft om gemotiveerd te worden, dan zijn judo, tennis, voetbal en handbal voor de hand liggende alternatieven. Wie twijfels heeft waar te beginnen, doet er goed aan zijn licht op te steken bij het Sportservicepunt Langedijk. Behalve exploitant van gymzalen, sporthallen en zwembaden, houdt het Sportservicepunt zich bezig met het opzetten van allerlei projecten die een gezonde en fitte Langedijkse bevolking moeten opleveren.

Actieve sportbeoefening staat steeds meer onder druk. Door de concurrentie van allerhande beeldschermen lijken steeds meer jongeren af te haken als het gaat om lichaamsbeweging. Lekker potje handballen bij Lacom ‘91 Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

269

Werken op een eiland 270

Fanfare-orkest Apollo uit Noord-Scharwoude werd in 1898 opgericht. Ruim 110 jaar later kan Apollo bogen op een goede bezetting, die met professionele kwaliteit een uitgebreid repertoire biedt. Des te knapper, als we bedenken dat het korps bewogen tijden heeft gekend. Principiële meningsverschillen, onderbezetting en tanende belangstelling

Kunst na arbeid bij zowel muzikanten als publiek brachten het voortbestaan soms in gevaar. Maar altijd stonden er enthousiastelingen op om Apollo overeind te houden. Apollo tijdens het Voorjaarsconcert 2010

Christelijke muziekvereniging Advendo uit Broek op Langedijk speelt ook uiteenlopende genres: gewijde muziek, lichte muziek, klassiek, jazz en bigband, marsen en pop. Fanfare Advendo heeft haar eigen drumband. Die is regelmatig op straat te vinden. Het Langedijker Koor is opgericht in 1999 als Langedijker Smartlappenkoor. Vanaf het prille begin is dit koor, door de vele aanmeldingen, al meteen een succes gebleken. Op 28 oktober 1999 is het koor bij de Kamer van Koophandel ingeschreven en kreeg toen haar officiële status. In 2010 is besloten een nieuwe weg in te slaan. Naast de vertrouwde smartlappen wilde het koor zijn repertoire uitbreiden met modernere en Engelstalige liedjes. Het Langedijker Koor was daarmee een feit. De meerstemmige zang van de circa 120 vrouwen en mannen is een streling voor het oor. Het koor is ook de basis voor ontwikkelingen van talent, zoals Trio Eigenwijs op trekzak. 

Oefenavond van KNA

e zou het in deze 24-uurseconomie bijna vergeten. Maar er is meer dan werken, werken en werken. Kunst na arbeid heette dat niet alleen in vervlogen tijden. Muziekvereniging KnA Langedijk is nog steeds springlevend. Zoals de orkesten Apollo en Advendo stevig hun partijtje blijft meeblazen en Het Langedijker Koor de oren verwent. Kunst na Arbeid uit Zuid-Scharwoude is de oudste nog bestaande muziekvereniging van Langedijk. Opgericht in 1894, maar zeer bij de tijd. Er wordt eigentijdse muziek gespeeld in een prettige en ongedwongen sfeer. Onder bekwame muzikale leiding repeteren leerlingenorkest KNAL en KnA in de Overbrugging in Noord-Scharwoude. KNAL is samengesteld is uit leerlingen van KnA en Apollo. De talenten van KNAL Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

271

Alles kan bij ‘Shepherd’s House’

e Provincialeweg die Uitgeest met Alkmaar verbindt, is een graag genomen route. Wie de drukke snelweg links laat liggen en lekker binnendoor rijdt, beleeft de schoonheid van het Noord-Hollandse landschap tot in detail. Uitgestrekte weilanden met wuivend gras, grazend vee en authentieke boerderijen bepalen hier grotendeels het panorama. Ongeveer halverwege Uitgeest en Limmen, bevindt zich ‘Shepherd’s House’, een uitzonderlijke locatie om te overnachten of een feest te vieren. Deze klassieke stolpboerderij die in de omgeving bekend staat onder de naam ‘’t Veldhuis’ werd op initiatief van bewoonster Marion Admiraal verbouwd tot een uniek ‘bed and breakfast’. Zes sfeervolle slaapkamers en een ruim appartement bieden een zekerheid voor een comfortabel nachtje in een groene omgeving. De lommerrijke tuin in de

272

voormalige boomgaard is een oase van rust.Vele mensen hebben sinds het voorjaar van 2010, het jaar waarin de verbouwing voltooid werd, de geneugten van ‘Shepherd’s House’ mogen beleven; zowel groepen als individuele gasten. Of het nu gaat om een schildercursus, een bruiloft of teambuildingactiviteiten, de mogelijkheden zijn legio en er wordt graag meegedacht om elk verblijf succesvol te maken. Admiraals droom ging in vervulling. Helemaal toen dochter Dorrien Mulders aangaf haar moeder bij te willen staan in het beheer en organisatie van deze ‘bed and breakfast’. Beide dames beschikken over verschillende talenten die zeer handig zijn bij het runnen van een dergelijke onderneming. Naast een flinke portie ondernemersgeest en creativiteit helpt ook de aangeboren gastvrijheid mee om iedere gast een onvergetelijke ervaring te bezorgen. Dorrien, zelf een gediplomeerd duizendpoot op horecagebied, heeft het geluk met een echtgenoot aan haar zij die als chef-kok werkzaam is. De mogelijkheid van een toekomstig restaurant onder de stolp, wordt dan ook niet uitgesloten. ‘Shepherd’s House’ is ook nog eens het eerste officiële ‘boertel’ in Noord-Holland. Een boertel is een combinatie van boerderij en hotel. 

Heerlijke rust in De Woude Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

273

e Bloemendagen Limmen worden bejaard. En voordat u denkt, ‘bepaald geen lekkere kop en beginzin’, bedoeld wordt: gelukkig haalt die pracht en praal van cultuur die recht doet aan de natuur, de leeftijd der sterken. 60 met, zo als het er nu uitziet, heel veel plussen.

Bloemendagen Limmen worden bejaard Het had niet zoveel gescheeld of er waren in 2011 al geen mozaïeken, straatversiering en bloemsierkunst meer geweest. Want in oktober 2010 riep de Stichting Bloemendagen de bevolking bijeen. Het aantal prikploegen (25 tot 50 mannen en vrouwen, bijvoorbeeld uit dezelfde straat of buurt, die samen een werkstuk van hyacintenkoppen ‘prikken’) was ingezakt tot een bedroevend niveau. Jonge gezinnen, tweeverdieners, andere bezigheden, geen affiniteit meer met de grotendeels uit Limmen verdwenen bollenteelt, de redenen en oorzaken waren legio en logisch. Het crisisberaad miste zijn uitwerking niet. Een aantal prikploegen maakte een herstart, en de jeugd (zeven tot en met twaalf jaar) is enthousiast geworden, ook al door de deelname van hun scholen. De op carnaval gelijkende stemming ‘met z’n allen iets moois maken en plezier beleven’ is helemaal terug. Wat inhoudt dat de 60e Bloemendagen Limmen in 2012 zeker (extra) worden gevierd. En er weinig valt te vrezen voor 2013, 2014…. Bestuur en overige vrijwilligers van de stichting trekken samen met gepensioneerde Limmenaren veertien dagen voor het begin van de bloemenweek naar de hyacintenvelden bij het dichtbij gelegen Egmond aan den Hoef en naar Breezand in de Noordkop. Ze koppen de hyacinten, 20 tot 25 verschillende kleuren al naar gelang benodigd voor de vrije (soms actuele) onderwerpen, tot ze ongeveer 3000 kisten vol hebben. De kisten komen in de koelcel bij een dorpsgenoot en blijven daar een week. Dan heeft de uitgifte van de koppen en spelden, samen nagels genoemd, aan de prikploegen plaats. Een week lang valt er dan overal in het dorp te genieten van de meters hoge en brede stukken en de versierde straten 274

en tuinen. De bloemenmeisjes ontbreken vanzelfsprekend niet. Parallel aan de bloemendagen is er een kunstroute langs de plaatselijke ateliers. De hortus bulborum, Limmens historische schatkamer van oude voorjaarsbolgewassen, verlaagt de entreeprijzen tijdens het bloemenfeest. 

A9 weer eens volstaat met blik. Een forensendorp in de gemeente Castricum. Nieuwbouw is beperkt mogelijk, zodat het inwonertal van 5000 niet zal stijgen.

Het groene gebied tussen Staalstad en Kaasstad Slaperig ja, maar een paradijs voor watersporters. Akersloot is prachtig gelegen aan het Alkmaardermeer, met maar liefst vijf jachthavens. Die nu nog over 1000 ligplaatsen beschikken, maar mogen uitbreiden met 150 ligplaatsen. Minpuntje is dat de toeristen de auto moeten pakken om boodschappen te doen in Akersloot. Gedacht is aan een boulevard als loopverbinding tussen waterkant en centrum. Dat plan is, net als bebouwing bij de nabijgelegen sportvelden, gestrand. De stichting tot behoud van natuurlijke en cultuurhistorische waarden in de Alkmaardermeeromgeving is zeer kritisch ten aanzien van elke grootschalige ontwikkeling. De gemeente is het daar grotendeels mee eens. Bij de fusie van Castricum, Akersloot en Limmen in 2002 is niet voor niets gezegd: ‘Wij vormen het groene gebied tussen Staalstad (IJmond) en Kaasstad (Alkmaar)’. Castricum zet daarom economisch in op ‘groen’ toerisme. Niet alleen op of aan het water. Acht boerencampings telt de gemeente, waarvan vier in Akersloot. Het slechts met een pontje te bereiken Akerslootse buurtschap De Woude heeft ook twee campings. Het eilandje, gelegen aan de overkant van het Alkmaardermeer, is zeer geliefd bij dagjesmensen, al dan niet afkomstig van de vele bootjes die in het water langs de provinciale weg Zaanstad-Alkmaar liggen.

kersloot vormt het noordelijkste deel van ‘het groene gebied tussen Staalstad (Velsen) en Kaasstad (Alkmaar)’. De vele watersporttoeristen die Akersloot en omgeving bezoeken, stellen de rust en ruimte hogelijk op prijs. Voor de passant is Akersloot bekend vanwege dat hotel met de toekan, en als sluiproute van en naar Alkmaar als rijksweg Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Meer dan de moeite waard zijn de vier wandelroutes door en langs de Heerlijkheid Akersloot. De langste is zeven kilometer, de kortste twee vier kilometer. Een wisselwerking van natuur en cultuur. Zeer vogelrijk. Niet voor niets gaat de Plus-wandelvierdaagse vanuit Alkmaar langs deze routes naar Limmen. En parallel aan de wandelroutes zijn er kanoroutes.  275

eiloo, dat is toch vooral: de kapel en de put. Niets ten nadele van het bos, de prachtige villa’s, de golfbaan, het recentelijk sterk gemoderniseerde winkelcentrum. Maar het bedevaartsoord in de buurtschap Kapel, in het zuidelijke deel van het dorp, is de echte publiekstrekker.

De kapel en de put “Gaan jullie toevallig naar Heiloo?” Als mijn inmiddels overleden schoonmoeder vanuit diep in Twente aan de lijn was met mijn echtgenote, hoorde die vraag bijna tot het ritueel. Komen jullie binnenkort hierheen, blijven jullie slapen, heb je gehoord dat tante Annie ziek is. De laatste nieuwtjes over een van de vele andere leden van deze, uiteraard roomskatholieke familie. De overlijdensberichten, omdat die in Alkmaar niet in de krant staan. Mijn vrouw heeft de kerk lang geleden de rug toegekeerd, met uitzondering van een bezoek gemiddeld een keer per maand aan de Genadekapel op het terrein van Onze Lieve Vrouwe ter Nood aan de Kapelweg in Heiloo. Nog steeds, al is het niet meer om een fles voor oma in Tukkerland te vullen met het, naar men zegt geneeskrachtige water uit de Runxputte gelegen in de voorhof van de kapel. Ik ben anti-kerks opgevoed en ga toch graag mee op die zondagochtenden. We leiden een druk bestaan, zoals de meeste Nederlanders. Vijf, meestal zes dagen per week werken. Een half uurtje ‘Heiloo’ doet dan wonderen. Rust, bezinning, die maffe, boze wereld is plotseling mijlenver weg. Eerst naar de kapel, gewijd aan Maria. Eega heeft daar iets mee. Onze trouwfoto’s zijn gemaakt bij een kleinere Mariakapel in Borne. Een Maria-hangertje ligt in haar auto. Ze steekt kaarsjes op voor dierbare overledenen, voor onze studerende zoon op wie enkele belangrijke tentamenweken wachten. Ze bidt, zoals ze het ooit heeft geleerd. Knieën op de harde bank, handen gevouwen. Ik zit achterin in de kerk, neem de devote sfeer in me op en geniet tien minuten van het totale niets. Weer buiten, lopen we naar de put. Halen de stalen beker op, nemen een slok van het frisse water dat ons gezondheid moet brengen en doen de kruisweg. De rondgang langs de 276

statiën, de bedevaartskerk Onze Lieve Vrouwe ter Nood (de sobere noodkerk die gelukkig nooit is vervangen door een basiliek, zoals het plan was en hier vreselijk zou hebben gedetoneerd), de indrukwekkende kloosters. De tuinen, de vijver met rustaltaar en de calvarieberg. Wat kunnen we doen om te voorkomen dat dit ooit verdwijnt? 

wembad Het Baafje aan De Omloop in Heiloo is drie maanden per jaar geopend. Grofweg van begin juni tot begin september is het mogelijk om baantjes te trekken in het open bad. Dat lijkt relatief kort, maar heeft wel een goede reden: energiebesparing.

Lekker warm water Dat zit zo. In 2008 zijn zonnecollectoren geplaatst voor Het Baafje. Dat betekent minder CO2-uitstoot, maar heeft ook effect op de watertemperatuur. Om er voor te zorgen dat iedereen lekker kan zwemmen, in niet al te koud water, is de opening van Het Baafje beperkt tot de warmste maanden van het jaar. In het seizoen is het HeilooĂŤr bad geopend van maandag tot en met vrijdag van 9 tot 19.30 uur en op zaterdag, zondag en feestdagen van 10 tot 17.30 uur. ď&#x201A;ˇ

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

277

eestmerambacht, het recreatiegebied bij Heerhugowaard, Alkmaar en Langedijk, trekt nu jaarlijks zoâ&#x20AC;&#x2122;n 900.000 bezoekers. Een deel daarvan is op rekening te schrijven van het Indian Summer Festival ISF). In 2013 is Geestmerambacht twee keer zo groot en zijn er nog meer recreatiemogelijkheden.

Geestmerambacht: recreatie en muziek Geestmerambacht wordt in drie richtingen uitgebreid. Naar het zuiden tot Alkmaar-Noord en Sint Pancras, naar het westen tot Koedijk en naar het noorden tot aan de N504. De uitbreiding van het recreatiegebied is nodig, omdat in de zogenoemde HAL-regio veel nieuwe woningen zijn en worden gebouwd. Het aantal bewoners is fors toegenomen en dus ook de behoefte aan ruimte om te fietsen, wandelen, trimmen en allerlei watersporten te beoefenen.

278

Geestmerambacht kent vriendelijke strandjes en is daardoor zeer aantrekkelijk voor gezinnen met jonge kinderen. Natuurliefhebbers kunnen hun hart hier ophalen in een omgeving die varieert van bos tot rietoevers. En muziek-

Uit je dak tijdens het Indian Summer Festival

Mooie wandelpaden

Ook de Koninklijke Marine heeft Geesterambacht gevonden

fans worden sinds 2001 bediend met het Indian Summer Festival. Initiatiefnemer en organisator Marco Kuiper cs slagen er jaar na jaar in een attractief en afwisselend programma samen te stellen. Bekende popartiesten en beroemde DJâ&#x20AC;&#x2122;s wisselen elkaar af op het eendaagse evenement, dat groeide van 750 naar meer dan 30.000 bezoekers. Het is ondoenlijk alle grote namen te noemen, maar wie de namen van UB40, Ilse de Lange, Ben Liebrand, Kane, De Dijk of Racoon ziet, weet dat Geestmerambacht een bezoekje waard is Langedijk is een van de 152 millenniumgemeenten in Nederland. Zij leveren een bijdrage aan een betere wereld. Langedijk richt zich vooral op uitbannen van extreme armoede en honger, meer mensen in een duurzaam leefmilieu en eerlijke handel, schuldenverlichting en hulp. Concrete uitwerking is terug te zien op ISF, dat in 2015 het duurzaamste festival van Nederland moet zijn.

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Bekende popartiesten op het Indian Summer Festival

Tijdens de festivaledities 2010 en 2011 zamelden vrijwilligers van de millenniumgemeente in zogenoemde bekerstreetkraampjes de bekers in. In 2011 werden in Geestmerambacht afbreekbare maisbekers gebruikt. ď&#x201A;ˇ

In het park zijn twee reataurants gevestigd

Naast wandelpaden liggen er ook diverse vissteigers 279

w vermaak is onze taak. Dat is het motto van de Nederlandse Kermis Bond, al vier decennia gevestigd in Alkmaar. In de geschiedenis van de stad is de kermis het feest met de langste traditie. In de omringende dorpen is aan dit volksvermaak een, uitsluitend in NoordHolland bekend fenomeen gekoppeld: het eerste deuntje.

Uw vermaak is onze taak De oorsprong van het vertier ligt, en dat geldt voor een groot deel van Europa, bij de viering van de eerste kerk. Rond 1075 kreeg Alkmaar een zelfstandig schoutambt met een eigen rechtsgebied en daarmee ook een eigen kerk. Op de plaats van de huidige Grote Kerk verrees een kapel die aan Sint Laurens werd gewijd. De inwijding van de kerk op de naamdag van de heilige, 10 augustus, had plaats met een ker(-k-)mis. De jaarlijks terugkerende herdenking werd na de Hervorming op een laag pitje gezet. De protestanten wilde niet dat de rooms-katholieken in het openbaar kerkdiensten hielden, laat staan zich jaarlijks uitleefden met hun ‘paepsche stoutigcheden’. Tot een totale afschaffing van de kermis kwam het echter niet. In de achttiende eeuw ging het zelfs weer crescendo: de jaarmarkten kregen een kermisachtig karakter. ‘De grote kermis’ van Alkmaar, strijk en zet op eind augustus, kreeg

er zelfs zusjes bij. Zoals tijdens de voorjaarsmarkt. Heden ten dage doen de Alkmaarders het nog één keer dunnetjes over. Bij de ontzetviering, op 8 oktober en de dagen daar omheen. In het in 1972 ingelijfde Oudorp is er jaarlijks ook (kinder-)kermis, om de zomer te verwelkomen. De kermis verandert en blijft toch altijd hetzelfde, is de opvatting van kermisondernemers die zich hebben verenigd in de Nederlandse Kermis Bond (NKB). Die zetelt al 40 jaar aan de Oudegracht, een van de binnenstadswateren van Alkmaar waarover lange tijd de kramen werden aangevoerd (en dan per handkar naar de aangewezen plek gebracht). Wat nooit verandert, is dat mensen in een ongedwongen sfeer sociale contacten willen opdoen en onderhouden. De kermis is daar bij uitstek geschikt voor, generatie na generatie. Wie als kind werd besmet door het draaimolenvirus, komt ook als grootouder terug, met de kleinkinderen. 280

is, volgens de KNB, een misvatting dat de pretparken concurrentie zouden vormen voor de kermissen. De een versterkt de ander, is de juiste gedachte. Hoe meer men naar de parken gaat, des te meer trekt men naar de kermis.Want als je anderhalf uur in de rij moet staan voor een ritje van twee minuten en je ’s avonds beseft wat je hebt uitgegeven op het park, verlang je hevig naar ouderwets volksvermaak. De Alkmaarse kermis is de laatste jaren iets gezakt in populariteit. Dat komt doordat de gemeente heeft bepaald dat veel attracties langs de Kanaalkade moeten staan. De binding met de winkels en de horeca is daardoor weg. Even shoppen of iets drinken voor, tijdens of na het kermisbezoek is er niet zo gauw meer bij, aldus de NKB. Die blijft strijden om de Paardenmarkt en het Canadaplein weer bij de kermis te betrekken en zo ´het rondje´ weer compleet te maken. Natuurlijk komt men van heinde en ver naar de Alkmaarse kermis. Maar in de dorpen rondom hebben ze hun eigen kermis en die wordt, typisch Noord-Hollands, ingeluid met het eerste deuntje. Liever gezegd, het eerste biertje. De kroeg als middelpunt van de gemeenschap, als bakermat van het verenigingsleven, en ook als begin- (en eind-)punt van de kermis. Met muziek van de plaatselijke band. De kermis verandert en blijft altijd hetzelfde… 

Wat altijd verandert, is het gezicht van de kermis. Door de eeuwen heen zien we de potsenmakers en clowns, leeuwen, kamelen en olifanten (dierentuinen bestonden nog niet), ‘lichamelijke afwijkingen’, zoals het kleine wijfje, de sterke vrouw, het wilde kind, mismaakte foetussen op sterk water voorbij komen. Het stoomcarrousel, een soort draaimolen, was in de negentiende eeuw plezier voor het hele gezin. De komst van de elektromotor ter vervanging van het paard als aandrijfkracht van de zweefmolen, begin twintigste eeuw, luidde de kermis in zoals we die nu kennen in Europa. Achtbanen, botsautootjes, de rups , vliegtuigjes; in alle vormen, maten en soorten. Belangrijkste kenmerk: het gaat steeds hoger, steeds harder en steeds spectaculairder. De spullenbazen blijven vernieuwen, met slechts één beperking: dat de buitenafmetingen van hun attractie blijven passen in de straten van een (binnen-)stad als Alkmaar. Dat is wat de pretparken op de kermissen voor hebben: daar staan attracties van enorme afmetingen. Het Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

281

ie kent het niet? “Naar de bollen. Naar die prachtige bollen.Waar je sprakeloos geniet.Van de kleuren die je ziet”. De onsterfelijke klassieker uit 1933 van de legendarische revueartiest Louis Davids kan in de NoordHollandse polder uit volle borst worden gezongen. Elk voorjaar fleuren de kleurige bloembollenvelden het landschap op. De bontgekleurde lappendeken doet denken aan een schilderij van Mondriaan.

Bloemenpracht als een schilderij van Mondriaan In de lente bloeien de tulpen, hyacinten, krokussen en narcissen in volle pracht op de bollenvelden. De binnenduinrand tussen Bergen en Egmond is bijvoorbeeld één grote bloemenzee. Het is een schitterend schouwspel van vrolijke kleuren en heerlijke geuren in de oer-Hollandse polder. Maar ook in de zomer staan er bloembollenvelden vol in bloei. Het zijn dan de anemonen, irissen, lelies en orchideeen die de aandacht trekken. In de nazomer zorgen gladiolen, dahlia’s, anjers en asters voor een derde attractie in het jaar. Nederland is van oudsher bekend als het land van kaas, molens, water en bloembollen. Noord-Holland is het belangrijkste productiegebied van bloembollen in Nederland. In de Kop van Noord-Holland ligt het grootste aaneengesloten bloembollengebied. Een belangrijk deel van de productie vindt plaats in de binnenduinrand.

282

In het Ontwikkelingsbeeld Noord-Holland Noord zijn de bloembollengebieden in de gemeente Bergen aangewezen als consolideringsgebied: de positie van de sector moet worden behouden en versterkt. De Sammerpolder – waar de bollenteelt al in de tweede helft van de negentiende eeuw zijn intrede doet – is aangeduid als belangrijk bollenconcentratiegebied, waar schaalvergroting mogelijk is voor de bollentelers. De tulp is hier het voornaamste bloembollenteeltgewas. Het kleurrijke landschapsbeeld in de binnenduinrand lokt vele recreanten en toeristen. In de buurtschappen Wimmenum en ’t Woud, gelegen op de geestgronden ten noorden van Egmond aan den Hoef, kan men in het voorjaar ook volop genieten van bloeiende bollenvelden.

De bloemenpracht wordt ook geshowd. Zo verandert Limmen elk voorjaar in een bloemenparadijs. Het dorp wordt tijdens de Bloemendagen omgetoverd in een zee van lentebloemen. Vele mozaïeken en werkstukken van hyacintenbloemen liggen door het dorp verspreid. In de avonduren zijn de mozaïeken en tuinen sprookjesachtig verlicht. Het maakt een bezoek aan de Bloemendagen meer dan waard. Limmen heeft bovendien de schatkamer van historische bolgewassen: Hortus Bulborum. Het is de enige bollentuin ter wereld waar ruim 3.500 verschillende soorten tulpen, narcissen, hyacinten en andere voorjaarsbolgewassen bloeien. Elk voorjaar kleuren de veldjes in de meest uiteenlopende tinten. Hortus Bulborum houdt oude bolgewassen in stand en bewaart deze daarmee voor het nageslacht. Het Rijk heeft drie gebieden aangewezen als landbouwontwikkelingsgebied voor de bollenteelt: Noord-Kennemerland (waar Bergen onder valt), het Noordelijk Zandgebied en Hollands Bloementuin.Volgens de Nota Ruimte moet hier nieuwe ruimte worden gevonden voor de permanente bloembollenteelt. Buiten deze gebieden wordt nieuwvestiging van bollenteelt vanwege de intensieve gronden milieubelasting niet toegestaan. De bollensector heeft de afgelopen jaren flinke inspanningen verricht op het gebied van duurzaamheid. Door allerlei activiteiten is de emissie van gewasbeschermingsmiddelen sinds 1998 met 93% verminderd. Het mineralengebruik is met circa 40% afgenomen en de sector heeft de afgelopen decennia een forse energiebesparing gerealiseerd. De provincie stelt in het Ontwikkelingsbeeld dat een verdere verduurzaming van de bollensector in NoordHolland Noord van belang is. In Noord-Kennemerland verdwijnen op termijn vele hectare landbouwgrond door woningbouw en natuurontwikkeling op bollenland in de binnenduinrand. Zoals dat bijvoorbeeld in de gebiedsontwikkeling Egmond-Binnen heeft plaatsgevonden. Het toekomstperspectief van de bloembollenkwekers is gematigd positief. Kansen voor uit-

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

breiding van areaal liggen in de Kop van Noord-Holland, waar toch al het grootste aaneengesloten teeltgebied ligt met relatief grootschalige bedrijven en waar de ruimtelijke claims minder zwaar zijn. Voor een deel van de uitbreiding is Wieringermeer ingekleurd, daar in het Noordelijk Zandgebied weinig ruimte voor expansie is. De bloembollensector wordt sterk beïnvloed door de ontwikkeling van de wereldeconomie en opkomst van buitenlandse productiegebieden. Om haar vooraanstaande positie op de wereldmarkt te kunnen behouden is verdere schaalvergroting van bedrijven en intensieve samenwerking tussen ondernemingen belangrijk. Kleinere bloembollenbedrijven zullen zich meer moeten toeleggen op niche producten en markten. 

283

Colofon Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk 284

Productie:

Uitgeverij Juist!Media

Vormgeving:

Peter van Groenigen/TDSI Media Producties B.V.

Coördinatie:

Catja Stegerhoek en Paddy Stegerhoek

Tekst:

Arjen Vos, Arno Ruitenbeek, Bertine Schröder, Janny Spijker, Wilbert Korevaar

Eindredactie:

René Stegerhoek

Fotografie:

Peter van Groenigen/TDSI Media Producties B.V., Arjen Vos Fotografie, Klaas Laan Fotografie.

Druk:

Elma Multimedia B.V.

Speciale dank aan:

Gemeente Heerhugowaard, Gemeente Alkmaar, Gemeente Langedijk, Reint Mellema (Citymarketeer Heerhugowaard), Jasper de Boer (projectmanager Gemeente Langedijk), Cees Bes en Mariëlle de Boer (Gemeente Langedijk), Carla en Martin van Bourgonje (Restaurant-Hotel Merlet,Schoorl), Bleeker Transport Heerhugowaard.

Verder bedanken wij iedereen die deze uitgave mede mogelijk heeft gemaakt. Geheel of gedeeltelijke overname van artikelen en/of foto’s uit deze uitgave (ook publicatie in het buitenland en/of internet) mag uitsluitend geschieden met schriftelijke toestemming van de uitgever. Mocht er in uw visie toch nog iets ontbreken, is er een verklaring voor. Uitgeverij Juist!Media stelt zich niet aansprakelijk voor eventuele druk- of zetfouten.

Uitgeverij Juist!Media Postbus 95 1700AB Heerhugowaard Tel:

0031(0)651899999 0031(0)620335943 Fax: 0031(0)848303253 E-mail: info@juistmedia.nl Web: www.juistmedia.nl ISBN: NUR:

978-94-90459-00-0 520

Zakenregister Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Advocatenkantoor Rensen Nassaulaan 30 Alkmaar Postbus 409 1800Ak Alkmaar 072 5155544 www.rensenadvocaten.nl (pagina 122) Bed and Breakfast Shepherdâ&#x20AC;&#x2122;s House Provincialeweg 4 1906 BA Limmen 06-42867913 www.shepherdshouse.nl (pagina 272) Bleeker transport Heerhugowaard B.V. Hasselaarsweg 1A 1704DW Heerhugowaard 072-5742026 www.bleekertransport.nl (pagina 64)

Crawford - Verkooporganisatie Kelvinstraat 9 1704 RS Heerhugowaard 072-5752125 www.crawfordsolutions.nl (pagina 42)

Geerts Specialist Dieptrekwerk Celciusstraat 25 1704 RX Heerhugowaard 072-5741244 www.geertsmetaalwaren.nl (pagina 54)

Crawford Productie (onderdeel van Assa Abloy Entrance Systems) Marconistraat 18 1704 RG Heerhugowaard 072-5750700 www.assaabloyes.com (pagina 42)

Geerts Specialist Dieptrekwerk Postbus 133 1700 AC Heerhugowaard 072-5741244 www.geertsmetaalwaren.nl (pagina 54)

Crawford Service en Trainingcentrum (onderdeel van Assa Abloy Entrance Systems) Kelvinstraat 9 1704 RS Heerhugowaard 072-5750700 www.assaabloyes.com (pagina 42)

Gemeente Alkmaar Stadskantoor Mallegatsplein 10 1815 AG ALKMAAR Tel: 14072 www.alkmaar.nl

Breed Schilderwerken Sinds 1912 Industriestraat 2 1704 AA Heerhugowaard 072-5719565 www.breedschilderwerken.nl (pagina 74)

De Geus Bouw Dijk 30 1721 AE Broek op Langedijk 0226-316244 www.geusbouw.nl (pagina 202)

Gemeente ALKMAAR Stadhuis Langestraat 97 1811 JD ALKMAAR Tel: 14072 www.alkmaar.nl

Budget Broodjes Berenkoog 40 1822 BJ Alkmaar 072-5641800 www.budgetbroodjes.nl (pagina 168)

De Groot en Slot B.V. Westelijke Randweg 1 1721 CH Broek op Langedijk 0226 331200 www.degrootenslot.nl (pagina 196)

Gemeente Heerhugowaard Parelhof 1, 1703 EZ Heerhugowaard Tel: 14072 www.heerhugowaard.nl

Centrum Oosterwal Comeniusstraat 3 1817 MS Alkmaar 072-5157744 www.centrum-oosterwal.nl (pagina 144)

De Pieter Raat Stichting Dolomiet2 1702 DX Heerhugowaard 072-5767200 www.dprs.nl (pagina 36)

Gemeente Langedijk Vroedschap 1, 1722 GX, Zuid-Scharwoude 0226-334433 www.gemeentelangedijk.nl

Corio Nederland Stationsplein 97 3511 ED Utrecht 030-2346738 www.corio-eu.nl (pagina 26)

De Ruijter & Willemsen Gerechtsdeurwaarders en Incasso BV Postbus 1102 1700 BC Heerhugowaard 072-8510011 www.drenw.nl (pagina 84)

GGZ Bevelandseweg 3 1703AZ Heerhugowaard 088-6565010 www.ggznhn.nl (pagina 90)

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

285

Zakenregister Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk 286

Groenmeesters B.V. Zuidpoort 1 1703 RC Heerhugowaard 072 5757120 www.groenmeesters.nl (pagina 196)

InnoVfoam B.V. Lorrie 9 1724 BL Oud Karspel 088-9112112 www.innovfoam.com (pagina 264)

Rabobank Alkmaar e.o. Robonsbosweg 5 1816 MK Alkmaar 072-5674400 www.alkmaar.rabobank.nl (pagina 110)

Grondboortechniek en bronbemaling Theo van Velzen Barnsteenstraat 8 1812 SE Alkmaar 072-5331720 www.theovanvelzen.nl (pagina 106)

Intratuin Heerhugowaard B.V. Zuidpoort 1 1703 RC Heerhugowaard 072 5757157 www.intratuin.nl/heerhugowaard (pagina 196)

Renses Alkmaar Robbenkoog 34 A 1822 BB Alkmaar 072-5112088 www.renses-online.nl (pagina 158)

Kern8 Stichting Welzijnbevordering Tesselschadestraat 17 1814EK Alkmaar 072 5143143 www.kern8.nl (pagina 136)

Restaurant & Hotel Merlet Duinweg 15 1871 AC Schoorl 072-5093644 www.merlet.nl (pagina 188)

Martin Schilder Smaragdweg 14 1812 RJ Alkmaar 072-5410700 www.martinschilder.nl (pagina 108)

Rodi Media Broekerwerf 8 1721 PC Broek op Langedijk 0226-333311 www.rodi.nl (pagina 210)

Museum Broekerveiling Museumweg 2-4 1721 BW Broek op Langedijk 0226-313807 www.broekerveiling.nl (pagina 201)

Ruiter Dakkapellen Showroom Industriestraat 12A 1704 AA Heerhugowaard 088-4321000 www.ruiterdakkapellen.nl (pagina 76)

Museum Broekerveiling Postbus 1 1720 AA Broek op Langedijk 0226-313807 www.broekerveiling.nl (pagina 201)

Segesta Exploitatie BV Postbus 9345 1800 GH Alkmaar 072-5125544 www.segesta.nl (pagina 112)

Pepsico Nederland bv Westelijke Randweg 5 1721 CH Broek op Langedijk 0226-319411 www.pepsico.nl (pagina 204)

Snijder Sfeerverwarming Middenweg 595 1704 BH Heerhugowaard 072-5722529 www.snijdersfeerverwarming.nl (pagina 82)

Grondboortechniek en bronbemaling Theo van Velzen Postbus 60 1850 AB Heiloo 072 â&#x20AC;&#x201C; 533 1720 www.theovanvelzen.nl (pagina 106) Grontmij Nederland B.V. Robijnstraat 11 1812 RB Alkmaar 072-5475757 www.grontmij.com (pagina 160) Grontmij Nederland B.V. Postbus 214 1800 AE Alkmaar T +31 72 547 57 57 www.grontmij.com (pagina 160) Henselmans Bouwbedrijf Oostelijke Randweg 8 1723 LH Noord-Scharwoude 0226-312375 www.henselmans.nl (pagina 258) Henselmans Bouwbedrijf Postbus 45 1723 ZG Noord-Scharwoude 0226-312375 www.henselmans.nl (pagina 258)

Zakenregister Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

Sportbureau Alkmaar Zijperstraat 45 1823 CX Alkmaar 072-5272672 www.sportloketalkmaar.nl (pagina 150)

SPYKE SECURITY Smaragdweg 3 1812 RJ Alkmaar 072-5414082 www.spykesecurity.nl (pagina 104) Stichting Atrium, Katholiek Primair Onderwijs Postbus 63 1723 ZH Noord-Scharwoude 0226-343606 www.atriumscholen.nl (pagina 224) Stichting Atrium, Katholiek Primair Onderwijs Voorburggracht 262 1723 HN Noord-Scharwoude 0226-343606 www.atriumscholen.nl (pagina 224)

TP Heerhugowaard Tandartsenpraktijk Theo van Doesburgweg 2 1703 DL Heerhugowaard 072-5720245 www.tpheerhugowaard.nl (pagina 88)

Yarden Haarlem Zijlweg 183 2015 BG Haarlem Tel: 088-9273571 www.yarden.nl (pagina 154)

Trinitas College Beukenlaan 1 1701 DA Heerhugowaard 072-5710144 www.trinitascollege.nl (pagina 70)

Yarden Amstelveen Amsterdamseweg 182-184 1182 HL Amstelveen Tel: 088-9273571 Fax: 023-5324731 (pagina 154)

Verkeersschool Paul Bestevaerstraat 8 1813 PA Alkmaar 072-5400800 www.vspaul.nl (pagina 140)

Zwembad Waardergolf Onderdeel van Stichting Binnensportaccommodaties Heerhugowaard Beukenlaan 1B 1701 DA Heerhugowaard 072-5675046 www.waardergolf.nl (pagina 72)

Vezet b.v. Debbemeerweg 2 1749 DK Warmenhuizen 0226-396000 www.vezet.nl (pagina 220)

Stichting de Waaier Laat 25 1811 EB Alkmaar 072-5110601 www.de-waaier.nl (pagina 16)

Woningcorporatie Ymere Bovenweg 180a 1834 CJ Sint Pancras 088 000 89 00 klantenservice@ymere.nl www.ymere.nl (pagina 242)

T.B. & S b.v. Postbus 47 1720 AA Broek op Langedijk 072-5642386 www.spitskool.com (pagina 248)

Yarden Alkmaar Overkrocht 20 1815 KX Alkmaar Tel: 088-9273571 www.yarden.nl (pagina 154)

T.B. & S b.v. Vronermeerweg 1 1834 AX St. Pancras 072-5642386 www.spitskool.com (pagina 248)

Yarden Bergen Molenweidtje 4a 1862 BC Bergen HH Tel: 088-9273571 Fax: 023-5324731 (pagina 154)

Juist! Heerhugowaard - Alkmaar - Langedijk

287

288