Γιατί η Τέχνη Έγινε Άσχημη Από το Why Art Became Ugly του Stephen Hicks Για πολύ καιρό οι κριτικοί της μοντέρνας και μεταμοντέρνας τέχνης στηρίχθηκαν στη μέθοδο του «Δεν είναι αυτό αηδιαστικό;» Με αυτό εννοώ τη μέθοδο της κατάδειξης ότι κάποια έργα τέχνης είναι άσχημα, επουσιώδη ή κακόγουστα, ότι «ένα πέντε χρονών παιδί θα μπορούσε να τα κάνει» και ούτω καθεξής. Έπειτα, οι περισσότεροι έμεναν εκεί. Οι αναφορές ήταν συχνά αληθείς, ήταν όμως επίσης φορτικές και μη πειστικές —αφήνοντας τον κόσμο της τέχνης πραγματικά ασυγκίνητο. Βεβαίως, τα μεγαλύτερα έργα στον κόσμο της τέχνης του εικοστού αιώνα είναι άσχημα. Βεβαίως, πολλά είναι προσβλητικά. Βεβαίως, ένα πεντάχρονο θα μπορούσε σε πολλές περιπτώσεις να φτιάξει ένα πανομοιότυπο προϊόν. Αυτές οι θέσεις δεν αμφισβητούνται —αλλά και βρίσκονται ολωσδιόλου μακριά από το κύριο ερώτημα. Το κύριο ερώτημα είναι: Γιατί ο κόσμος της τέχνης του εικοστού αιώνα υιοθέτησε το άσχημο και το προσβλητικό; Γιατί έχει διοχετεύσει τη δημιουργική του ενέργεια και τη διάνοιά του στο επουσιώδες και στο αυτο-διακηρυγμένο ατελέσφορο; Εύκολα ξεχωρίζουμε τους ψυχολογικά διαταραγμένους ή τους κυνικούς παίχτες που μαθαίνουν να μεταχειρίζονται το σύστημα για να κερδίσουν τα δεκαπέντε λεπτά τους ή μια μεγάλη επιταγή από ένα ίδρυμα, ή τους παρατρεχάμενους που κάνουν παιχνίδι ώστε να είναι καλεσμένοι στα σωστά πάρτι. Αλλά κάθε πεδίο ανθρώπινου αγώνα έχει τους παρατρεχάμενούς του, τους διαταραγμένους, τους κυνικούς, ωστόσο δεν είναι ποτέ αυτοί που οδηγούν τα πράγματα. Το ερώτημα είναι: Γιατί ο κυνισμός και η ασχήμια έφτασαν να είναι το παιχνίδι που έπρεπε να παίξεις για να τα καταφέρεις στον κόσμο της τέχνης; Το πρώτο θέμα μου θα αφορά στον μοντέρνο και μεταμοντέρνο κόσμο της τέχνης, ο οποίος ήταν και είναι φωλιασμένος εντός ενός εκτεταμένου πολιτιστικού πλαισίου γεννημένο στο τέλος του δέκατου ένατου και στις αρχές του εικοστού αιώνα. Παρά τις περιστασιακές επικλήσεις του «Τέχνη για την τέχνη» και τις προσπάθειες απόσυρσης από τη ζωή, η τέχνη παραμένει πάντα σημαντική, καθώς διερευνά ζητήματα γύρω από το ανθρώπινο καθεστώς —ίδια με αυτά που όλες οι εκφάνσεις της πολιτιστικής ζωής διερευνούν. Οι καλλιτέχνες είναι σκεπτόμενα και αισθηματικά ανθρώπινα όντα, σκέφτονται και αισθάνονται έντονα γύρω από πράγματα κοινά με κάθε νοήμων και παθιασμένο άνθρωπο. Ακόμα κι όταν κάποιοι καλλιτέχνες διατείνονται πως το έργο τους δεν έχει σημασία, αναφορά ή νόημα αυτοί οι ισχυρισμοί είναι πάντοτε σημαντικοί, αναφορικοί και έχουν νόημα. Εντούτοις, το τι θεωρείται σημαντικός πολιτιστικός ισχυρισμός εξαρτάται από το τι συμβαίνει στην ευρύτερη πνευματική και πολιτιστική σκηνή. Ο κόσμος της τέχνης δεν είναι ερμητικά κλειστός· τα θέματα που πραγματεύεται μπορεί να διέπονται από μία λογική εσωτερικής δόμησης, όμως αυτά τα θέματα δε γεννόνται σχεδόν ποτέ εντός του χώρου της τέχνης. Το δεύτερο θέμα μου θα αφορά στο γεγονός πως η μεταμοντέρνα τέχνη δεν αντιστοιχεί σε ένα μείζον ρήγμα με τον μοντερνισμό. Παρά τις παραλλαγές που παρουσιάζει ο μεταμοντερνισμός, ο μεταμοντέρνος καλλιτεχνικός χώρος ουσιαστικά δεν έχει ποτέ αμφισβητήσει το σύνολο αρχών που υιοθετήθηκε από τον μοντερνισμό κατά τέλος του δέκατου ένατου αιώνα. Μεταξύ τους υπάρχει περισσότερο μια θεμελιώδης συνέχεια παρά μια ασυνέχεια. Ο μεταμοντερνισμός έχει απλώς περιέλθει σ’ ένα ολοένα και περισσότερο περιορισμένο σύνολο παραλλαγών βασισμένο πάνω σε μια περιορισμένη μοντερνιστική θεματολογία. Για να το δούμε αυτό, ας πιάσουμε τα κύρια σημεία αυτής της εξέλιξης.
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.