Werken met verhalen: meer context bij de cijfers over gezondheid

Meer context en inzicht bij de cijfers over gezondheid in Friese pilot

Werken met verhalen

Verhalen over gezondheid ophalen bij inwoners. Vooral van inwoners die moeilijker te bereiken zijn en in een kwetsbare situatie leven. Dat was het doel van de Friese pilot ‘Werken met verhalen’. De methodiek leverde ongefilterde, persoonlijke verhalen op. Zeven Friese gemeenten deden mee: Achtkarspelen, Tytsjerksteradiel, Weststellingwerf, Harlingen, Opsterland, Heerenveen en Smallingerland. We spraken Willemijn Meijer, JOGG-regisseur in twee gemeenten, Achtkarspelen, Tytsjerksteradiel. Mariëlle Bleeker is JOGG-regiocoördinator vanuit de GGD Fryslan.

Tekst: Marcel Migo

Goede verhalenophalers

In elk van de zeven gemeenten namen de JOGGregisseur en de JOGG-beleidsmedewerker deel. Zij waren in hun gemeente verantwoordelijk voor de lokale invulling, waaronder het vinden van verhalenophalers. “Dat is wel echt een leerpunt uit de pilot”, benadrukt Bleeker. “Een goede verhalenophaler is heel veel waard. We hebben gemerkt dat het belangrijk is dat zij goed getraind worden op het in gesprek gaan, doorvragen en ook gesprekken

voeren met mensen die leven in een kwetsbare situatie. Het is belangrijk hier voldoende tijd voor te nemen, zowel in het vinden van goede verhalenophalers als om hen te trainen.”

"Mensen geven zichzelf de schuld als het niet lukt.”

— Willemijn Meijer “Wat betekent gezond leven voor jou?”

“Meten vanuit de bedoeling.” Zo vat jb Lorenz de methodiek samen. De kern van de aanpak is: verhalen ophalen bij inwoners naar aanleiding van een vragenlijst. Daarbij start elk gesprek met een korte, brede algemene vraag naar een ervaring: een verhaal. Daarna wordt daar in het gesprek nader op ingegaan en verder gespecificeerd. Meijer: “Bij ons was de startvraag: ‘je hoort vaak mensen praten over gezond leven of gezonder leven. Als je dat hoort, waar denk je dan aan in jouw gezin?’ En daarna vroegen we verder. ‘Wie had en heeft er invloed op jouw gezondheid?’, was zo’n vervolgvraag. ‘Was jij dat vooral zelf? Was het meer je omgeving? Waren daar professionals bij betrokken?’ Zo wordt eigenlijk steeds dieper ingezoomd op de ervaringen.” Bleeker: “Kijk, we doen natuurlijk al best heel veel onderzoek op het gebied van gezondheid. Dat is vaak vooral cijfermatig. Denk bijvoorbeeld aan het aantal mensen met overgewicht. Maar eigenlijk zijn we vooral ook nieuwsgierig naar de context van die cijfers en de verhalen erachter. In ons geval van ouders en de kinderen. Wat vinden zij belangrijk? Het mooie van deze methodiek is dat je die verhalen hoort, als aanvulling op die cijfers.” “Wat ook kenmerkend is aan deze aanpak is dat de vragen niet sturend zijn. Ze zijn open en uitnodigend”, benadrukt Meijer.

Terugkijkend

Meijer vond het van meerwaarde dat de pilot in zeven gemeenten plaatsvond. “Je krijgt daardoor een breed beeld van hoe mensen omgaan met gezondheid. En je kunt de resultaten uit jouw eigen gemeente daardoor beter plaatsen. Er is meer context.” De verhalen zijn allemaal opgenomen in een dashboard. “Via dat dashboard kon je heel goed selecteren en specificeren en ook nagaan wat in welke gemeente in welke mate speelt.” De meest opvallende uitkomsten? “Uit deze pilot kwam heel duidelijk naar voren dat mensen zich bovenal zelf verantwoordelijk voelen voor hun eigen gezondheid en die van hun gezin en omgeving. Dat professionals daarbij helpen, ervaren ze als prettig, maar de verantwoordelijkheid ligt volgens de inwoners vooral bij henzelf en hun omgeving. Tegelijk komt er veel schaamte kijken bij mensen wanneer het niet lukt gezond te leven. Dat vond ik toch wel een verrassend inzicht. Mensen geven zichzelf de schuld als het niet lukt.”

Mariëlle Bleeker vindt het wat lastig om te veel inhoudelijke conclusies te trekken uit de pilot. Daarvoor is het nodig om nog meer verhalen op te halen. “Maar het kennismaken met deze manier van onderzoek doen, is zeker waardevol geweest. Het ongefilterd binnenkrijgen van die verhalen is echt betekenisvol. Ze geven die context waar we naar op zoek waren. Ik denk dat deze manier van onderzoek doen dus zeker een meerwaarde heeft als aanvulling op het bestaande onderzoek. Maar het is, daar moeten we eerlijk over zijn, ook een tijdrovende manier van onderzoek doen. Doe dit vooral gericht en met de juiste randvoorwaarden. Zorg dat je van tevoren weet waar en met wie je het onderzoek gaat doen, wat je vindplekken zijn en wie de verhalen op kunnen halen.”

"Doe dit vooral gericht en met de juiste randvoorwaarden.”

— Mariëlle Bleeker

“Ik game ongeveer een halfuur per dag, omdat ik buitenspelen toch leuker vind.”