5 minute read
De toename van overgewicht is niet het probleem is dat we moeten oplossen — Mieke Spaans Manager Strategie, Communicatie & Expertise bij JOGG
Een aantal jaar geleden kreeg ik een mail van een bezorgde moeder. Ze had de website van Jongeren Op Gezond Gewicht bekeken en was ‘in shock’. Zij schreef ons: “De term overgewicht is denigrerend. Het feit dat dikke mensen geen volwaardig lid van de maatschappij zijn, tast een basisbehoefte van de mens aan. Iedereen wil er graag bij horen. Maar voor dikke mensen is geen plek.” Het was een mail die al onze goede bedoelingen keihard onderuithaalde én ons voor een moeilijke vraag stelde. Hoe moeten we zo’n gevoelig en persoonlijk onderwerp als overgewicht dan benaderen? Want onze doelstelling is tenslotte het keren van de toename van overgewicht en obesitas bij kinderen en jongeren.
Advertisement
JOGG komt voort uit achtereenvolgens het Convenant Overgewicht, het Convenant Gezond Gewicht en Jongeren Op Gezond Gewicht. Ontstaan uit een initiatief van overheid en maatschappelijke organisaties omdat overgewicht een explosief groeiend probleem was geworden. Ook het preventieakkoord dat in 2018 werd gesloten, richtte zich expliciet op roken, problematisch alcoholgebruik én overgewicht. Maar in de aanloop van onze nieuwe toekomstvisie 2020-2025 werd de term overgewicht een sta-in-deweg. Niet alleen omdat we daarmee, zoals deze bezorgde moeder ons duidelijk maakte, gevaarlijk in de buurt van fatshaming komen. Maar ook omdat de term voornamelijk wordt geassocieerd met ziektes en individuele verantwoordelijkheid.
De afgelopen jaren werd voor ons steeds duidelijker dat de toename van overgewicht helemaal niet het probleem is dat we moeten oplossen. Overgewicht en obesitas zijn slechts symptomen. Wat we moeten aanpakken is de oorzaak: onze ongezonde maatschappij. Hoe we met z’n allen de afgelopen decennia onze leefomgeving hebben ingericht, heeft ons in een leefstijlcrisis gestort. Als persoon kun je nog zoveel goede voornemens hebben, tegen alle verleiding van ongezonde voeding, weinig bewegen, veel stress en weinig slaap is vrijwel niemand bestand.
Deze leefstijlcrisis kan dan ook niet worden opgelost door de verantwoordelijkheid bij het individu en de zorg te leggen. We staan voor een brede maatschappelijke opgave: een leefstijltransitie. De transitie van ongezond naar gezond leven. Pas als de Rijksoverheid, gemeenten, bedrijven en maatschappelijke organisaties het bevorderen van een gezonde leefstijl gaan meewegen bij iedere beleidskeuze komen we tot échte preventie. Gemeenten moeten dan bijvoorbeeld kritisch zijn in het vestigingsbeleid van fastfoodketens, scholen moeten een Gezonde School willen zijn, bij de ontwikkeling van alle bouwprojecten moet de omgeving zó worden ingericht dat zij uitnodigt tot een gezonder leven. En voedselproducenten moeten hun producten gezonder maken.
Inmiddels hebben we afscheid genomen van de naam Jongeren Op Gezond Gewicht. JOGG sluit aan in het rijtje van HEMA, Etos en de Spar. (Wie weet nog dat Etos staat voor: Eendracht, toewijding, overleg en samenwerking?) We geven alleen nog gewicht aan een gezonde samenleving, waarin onze jeugd gezond kan opgroeien.
Mieke Spaans
Manager Strategie, Communicatie & Expertise bij JOGG
Feiten & Zo
RIVM
Van de jongeren van 12-17 jaar oud had 16,5% in 2020 overgewicht, waarvan 14,1% matig overgewicht en 2,3% ernstig overgewicht (obesitas). Overgewicht komt wat vaker voor bij 12-17 jarigen dan bij jongere kinderen van 4-11 jaar. Gegevens zijn afkomstig van CBS i.s.m. RIVM.
Hersenstichting
Ruim vier op de tien jongeren tussen 12-24 jaar slaapt slecht en te kort door huiswerk, piekeren, schermgebruik en een gebrek aan regels door ouders. 19,1% van de jongeren slaapt minder dan zes uur per nacht. En 33,7% doet er langer dan een halfuur over om in slaap te vallen.
Trimbos-instituut
Van de 12- tot en met 16-jarige scholieren heeft 18,5% in de afgelopen maand vijf glazen alcohol of meer bij één gelegenheid gedronken (binge drinken). Voedingscentrum
Maar 22% van de Nederlanders vindt dat er genoeg gezonde snacks te koop zijn bij sportclubs. Bij tankstations (28%), stations (31%) en schoolkantines en bedrijfsrestaurants (37%) ligt dat cijfer net iets hoger. In de supermarkt vindt wel 78% dat er voldoende gezond snackaanbod is. Dit is een greep uit eetomgevingen waar mensen vaak komen. Het Voedingscentrum stelde ook de vraag of mensen vinden dat er minder ongezonde snacks bij sportclubs zou moeten zijn. Daar was 21% van de respondenten het ‘helemaal mee eens’ en 42% was het ‘eens’. Dit blijkt uit onderzoek onder 1.500 Nederlanders (18+) gedaan in oktober 2021 door Flycather in opdracht van het Voedingscentrum.
Nederlands Jeugdinstituut
Kinderen en jongeren tussen de 8 en 18 jaar ervaarden tijdens de eerste lockdown 15% meer angstklachten, 8% meer somberheid en 7% meer boosheid dan in 2018. Het percentage kinderen van 0-18 jaar met ernstige angstklachten verdubbelde van 8% naar 16%. Pharos
Bijna 17% van de kinderen in Nederland groeit op in een situatie van armoede en sociale uitsluiting. In kwetsbare gezinnen roken ouders vaker, hebben gezinsleden vaker overgewicht en krijgen onvoldoende beweging.
Kenniscentrum Sport & Bewegen
Voldoende bewegen is belangrijk voor een goede fysieke en mentale gezondheid. De beweegrichtlijnen geven aan hoeveel beweging nodig is voor een goede gezondheid. Voor kinderen van 4-18 jaar zijn de Beweegrichtlijnen: één uur per dag matig intensief bewegen en drie keer per week spier- en botversterkende activiteiten. In 2020 voldeed 60,7% van de kinderen van 4-11 jaar aan de Beweegrichtlijnen. Van kinderen van 12-17 jaar voldeed 41,2% aan de Beweegrichtlijnen. Dit verschil tussen de leeftijdsgroepen geldt zowel voor jongens als voor meisjes. Dit blijkt uit de Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor van het CBS in samen werking met het RIVM.
