Il- Programm tal- Festa- Santa Marija Assunta Ħ'Attard - Sena 2013 by Joseph Zerafa

Festa Santa Marija Assunta 2013 Parroçça Ó’Attard

Tema: Marija, Mara ta’ Fidi; G˙exet kif emmnet!

Messa©© tal-Festa mill-Kappillan Wasalna biex niççelebraw festa parrokkjali o˙ra biex nag˙tu gie˙ lil dik l-Omm li ˙abbet u g˙adha t˙obb lill-parroçça tag˙na. Il-Madonna tixtieq li a˙na jkollna mentalità ta’ gratitudni lejha, l-Omm li tinkwieta u tinterçedi g˙alina quddiem Alla! Forsi xi u˙ud jistaqsu: ‘G˙aliex il-Madonna tinkwieta g˙alina?’ Iva, il-Madonna tinkwieta g˙alina anke `b˙ala parroçça g˙aliex tarana li qeg˙din nitbeg˙du minn Binha Ìesù u g˙aliex qeg˙din nitbeg˙du anke minnha! Ir-relazzjoni tal-parruççani tag˙na ma’ Ìesù u mal-Madonna qed dejjem tonqos. It-talb fil-familji tag˙na ma baqag˙lux postu. Numru kbir ta’ tfal mhux ikollhom l-ener©ija li jitolbu qabel jorqdu g˙aliex qed ikunu g˙ajjenin ˙afna. In-nies li jie˙du sehem fil-quddies tal-Óadd qed ikunu ftit ˙dejn il-kobor tal-parroçça! Huwa fatt li numru ta’ parruççani jmorru g˙all-quddies f’postijiet o˙rajn u jing˙aqdu ma’ komunitajiet o˙rajn, iΩda kieku jie˙du sehem fil-quddies tal-parroçça tag˙na, in˙ossuna aktar komunita` wa˙da u familja wa˙da. Ilfatt li tid˙ol il-knisja parrokkjali u tara x-xbieha tal-Assunta b’idejha miftu˙a tilqa’ lil kull min imur ˙dejha, altru li tibda tifhem li l-Madonna qed tistenna lili u lilek biex tarana qrib tag˙ha u ta’ Binha Ìesù. Il-Madonna tinkwieta meta tara li numru ta’ nies mill-parroçça tag˙na m’g˙andhomx im˙abba sinçiera lejha g˙ax t˙ossha uΩata meta wie˙ed jirrikorri lejha biss meta jinqala’ xi saram kbir

fil-familji tag˙na, jew inkella meta mmorru nΩuruha filfesta tad-Duluri. IlMadonna tinkwieta meta tara li numru ta’ nies qeg˙din jitilfu l-fidi f’Alla, bil-kliem u bl-g˙emil jifta˙ru li m’g˙a dhomx jemmnu, qisha xi bravura jew kapaçità ta’ min skopra xi ˙a©a! Filwaqt li kul˙add g˙andu l-liberta` li jg˙ix kif jixtieq, Ωgur li g˙al dawk li jemmnu u j˙obbu lill-Madonna, ma nistg˙ux ma ninkwetawx mag˙ha. Filwaqt li n-nisrani m’g˙andu l-ebda dritt li jimponi fuq ˙addie˙or jew jikkundanna l-istil tal-˙ajja tal-o˙rajn, huwa fatt li n-nisrani veru jrid jitlob u jinkwieta ma’ Marija Assunta biex l-imbeg˙din ta’ din il-parroçça jag˙rfu l-impenn li Marija g˙andha biex tressaq aktar nies lejn issema pajjiΩna! Ejjew in˙obbu lil dawk kollha li jiffurmaw parti mill-parroçça tag˙na u f’dawn il-©ranet tal-festa, nitolbu g˙alihom biex ma jΩommux ‘il bog˙od minn Alla u minn Ommna Marija. Ejjew nistednuhom g˙all-Festa u ndewquhom it-tenerezza u s-sbu˙ija ta’ dik li tifra˙ b’dawk li jsibu ˙in biex joqog˙du ftit ˙dejha u ˙dejn Binha Ìesù. Il-fer˙ tal-Patruna tag˙na ma jinkisibx jekk mhux bil-˙biberija mill-©did ta’ nies li re©g˙u bdew isibu ˙in g˙aliha! Il-Festa t-tajba lil KULÓADD. Fr. Noel

Werrej f’din il-˙ar©a tal-Festa 2013 Tema: Marija, Mara ta’ Fidi; G˙exet kif emmnet! Messa©© Kappillan.......................................1 Messa©© Moderatur KPP...........................2 Messa©© Kummissjoni Festa.....................4 Innu lil Santa Marija Assunta......................5 Marija: hienja dik li emmnet........................6 Riflessjonijiet fuq il-Madonna......................8 Niltaqg˙u Eçç. Mons. Isqof Frendo..........10 Niltaqg˙u Eçç. Mons. Isqof Magro...........13 Kungress Ewkaristiku 1913......................15

Intervista Mario Borg................................16 Programm Festa ta’ ©ewwa......................19 Programm Festa ta’ barra.........................22 Kor Marija Assunta...................................26 Il-Konsumatur G˙aqli u Ωmien il-festa.......28 Grupp Armar Maestro Karm Debono........30 Ng˙addu Sieg˙a Ûmien............................32 Tag˙rif u Tislima.......................................34 Nieklu bil-g˙aqal ma Fonzu l-Fenek.........35 Storja marbuta ma’ Ó’Attard.....................36

Disinn, Issetjat u Stampat minn:

36, Triq San Pawl, Valletta Tel: 21224607 - 21228138 E-mail: emibonnici@gmail.com

Messa©© mill-Moderatur tal-Kunsill Pastorali Parrokkjali Tony Aquilina Marija, mara ta’ fidi, g˙exet kif emmnet

xe˙et g˙ajnejh fuq iç-çokon tal-qaddejja tieg˙u”(Luqa 1:48).

Fil-11 t’Ottubru 2012, il-Papa Emeritu Benedittu XVI nieda s-Sena tal-Fidi li se tintemm fl-24 ta’ Novembru ta’ din is-sena. Minn sena qabel, kien ˙are© dokument bl-isem ta’ Porta Fidei (Il-Bieb tal-Fidi) bi preparazzjoni g˙al din is-sena. G˙alhekk kienet deçiΩjoni f’waqtha li l-Kummissjoni Festa g˙aΩlet b˙ala tema g˙all-festa ta’ din is-sena: “Marija, mara ta’ fidi, g˙exet kif emmnet”. B’hekk wie˙ed jista’ jirrifletti fuq il-mixja ta’ fidi li g˙amlet Marija tul ˙ajjitha.

B’danakollu, g˙alkemm emmnet li l-Messija kellu jitwieled minnha, kellu jg˙addi iΩ-Ωmien biex setg˙et tag˙raf a˙jar x’kienet sewwasew il-missjoni tag˙ha. G˙alhekk il-kliem ta’ Xmun fittempju kompla jiççaralha li l-missjoni li Binha kellu kienet se tkun kawΩa ta’ tbatija g˙aliha. Minkejja dan, Marija kompliet tg˙ix il-˙ajja sempliçi f’NaΩaret fejn Binha “baqa’ jikber u jissa˙˙a˙, mimli bl-g˙erf u l-grazzja ta’ Alla kienet fuqu”(Luqa 2:39-40).

G˙alkemm mhumiex ˙afna l-mumenti fejn tissemma Marija fl-Iskrittura, hemm biΩΩejjed materjal li juri li tassew Marija kienet mara ta’ fidi li kompliet tikber mag˙ha mal-esperjenji li ©arrbet tul ˙ajjitha. Hawn tajjeb li nosservaw li Marija kellha tg˙addi minn ˙afna provi biex, fl-a˙˙ar, tassew temmen li Binha kellu jkun is-Salvatur tad-dinja mhux b’mod materjali imma b’mod spiritwali. L-ewwel prova tal-fidi tag˙ha narawha fit-t˙abbira tat-twelid ta’ Ìesù Kristu millAn©lu Gabrijel. G˙alkemm kellha ra©un tit˙awwad g˙all-kliem tal-An©lu u staqsiet jekk setax ikun li jkollha iben ladarba ma kellhiex relazzjoni ma’ ra©el, hija emmnet il-kliem tal-An©lu meta qalilha li ”g˙al Alla ma hemm xejn li ma jistax isir”(Luqa 1:37) u wie©bet bil-kliem mimli fidi: “ara, jien il-qaddejja tal-Mulej: ˙a jsir minni skont kelmtek”(Luqa 1:38a). Din il-fidi g˙arfitha EliΩabetta meta marret iΩΩurha Marija b’dan il-kliem: “Iva, hienja dik li emmnet li jse˙˙ kulma bag˙at jg˙idilha l-Mulej”(Luqa 1:45). Wara dan, Marija bdiet tfa˙˙ar ‘l Alla g˙ax “hu

Tant hu hekk li ÌuΩeppi u Marija baqg˙u josservaw il-li©i u meta Ìesù kellu tnaxil sena ˙aduh Ìerusalem g˙all-festa tal-G˙id. Hawn naraw li l-fidi ta’ Marija kellha tg˙addi minn prova g˙aliex xorta wa˙da inkwetat meta lil Ìesù ma sabuhx. Hawnhekk Ìesù juriha li hu kellu jkun f’dak li hu ta’ Missieru – kliem li kellha tifhimhom aktar tard. Min-na˙a l-o˙ra Marija baqg˙et “tg˙oΩΩ f’qalbha dawn il-˙wejje©“(Luqa 2:51b). Dan juri li l-fidi tag˙ha bdiet tikber bir-riflessjoni fuq il©rajjiet li g˙addiet minnhom. Ûgur li meta wasal it-tie© ta’ Kana, il-fidi f’Marija bdiet timmatura billi rat f’Ìesù dak il-bniedem li seta’ jsolvi l-problema tan-nuqqas ta’ nbid li kellhom l-g˙arajjes. G˙alhekk talbitu jwettaq sinjal. Imma Ìesù juriha li ma kinitx g˙adha waslet is-sieg˙a. Hu beda jirreferi g˙as-sieg˙a talmewt tieg˙u. G˙alkemm ma fehmitx dan il-kliem, xorta wa˙da qalet lill-qaddejja biex jag˙mlu kulma jg˙idilhom Hu.

B’hekk lil Ìesù kienet g˙adha qed tarah b˙ala xi ˙add kbir li ma kellux jg˙addi minn tbatija.

Wara dak kollu li g˙addiet minnu f’din il-˙ajja, Ωgur li Marija kienet ˙erqana li ting˙aqad ma’ Binha biex mieg˙u tieqaf mag˙na u timlina bil-kura©© waqt li t˙e©©i©na biex nersqu g˙andu. B’hekk il-missjoni ta’ Marija, omm il-bnedmin kollha, tibqa’ li ssa˙˙ilna l-fidi f’Binha Ìesù li fih biss tinsab is-salvazzjoni.

Kien propju ˙dejn is-salib li l-fidi f’Marija kellha til˙aq il-milja tag˙ha. Kien f’dak ilmument li setg˙et tag˙raf tassew x’kienet il-missjoni ta’ Binha billi qag˙det wieqfa ˙dejn is-salib u b’hekk g˙arfet il-missjoni tag˙ha wkoll li tkun omm il-bnedmin kollha. Din il-missjoni kompliet twettaqha fiç-çenaklu meta flimkien mal-appostli n©abret fit-talb waqt li stenniet bil-˙erqa l-Ispirtu Qaddis li kien wieg˙ed Binha stess.

Il-Festa t-tajba lil kull wie˙ed u wa˙da minna fil-Parroçça!

Messa©© mill-Kummissjoni Festa Elizabeth Mallia Il-Festa t-Tajba! Insellmilkom! In˙e©©i©kom sabiex, kif jixraq, u bi spirtu ferrie˙i, ning˙aqdu lkoll flimkien u nag˙tu mer˙ba lill-Festa ta’ din is-sena ad unur tal-ma˙buba patruna tag˙na, Ommna Marija Assunta, billi nkantaw dan ir-ritornell tant sabi˙ u mqanqal: Tielg˙a s-sema, wiççha jiddi B˙aΩ-Ωernieq ta’ jum sabi˙; Dawl ix-xemx il-libsa tag˙ha, Fuq is-s˙ab b’sieqha tistrie˙ Tabil˙aqq li ma tistax ma tid˙olx fl-ispirtu tal-festa! Infatti, ˙assejna li ninkludu kopja tal-Innu kollu f’dan il-Programm. Talba w g˙anja mill-isba˙ li tista’ tg˙id bla tlaqliq ….. xi demg˙a wa˙da biss taqbeΩ fuq il˙u©bejn ta’ dak li jkun! Kbar u Ωg˙ar! B˙as-soltu qeg˙din nippreΩentaw dan il-Programm tal-Festa biex nag˙tu bidu g˙all-Festa ta’ Santa Marija Assunta 2013. Kif tistg˙u tobsru, l-impenn tal-festa jitlob t˙ejjija minn xhur qabel, biex ng˙idu issew, minn kif tispiçça l-festa tas-sena ta’ qabel. Impenn li jitlob il-kollaborazzjoni u d-dedikazzjoni (xejn anqas, is-sagrifiççji personali meta l-˙in hu problema kbira fil˙ajja mg˙a©©la l-lum) ta’ ˙afna u ˙afna parruççani, li jid˙lu g˙al dan ix-xog˙ol b’sens ta’ responsabbilta’ kbira. Tista’ tg˙id, imbag˙ad, li kollox idur fuq fus wie˙ed – dak ta’ im˙abba kbira lejn Ommna Marija Assunta! G˙aldaqstant, grazzi lil Fr Noel, ilKappillan, lill-kleru, lis-sagristan u l-helpers tieg˙u, l-abbatini, l-Korijiet, il-mexxejja taç-Çentru Parrokkjali, lill-membri tal-KPP u l-membri tal-g˙aqdiet fi ˙danu, il-Fratelli u r-Reffieg˙a, l-voluntiera tal-armar li minbarra li matul is-sena jie˙du ˙sieb l-istat tal-armar, ˙allihom jarmaw ir-ra˙al tag˙na b’mod mill-isba˙, voluntiera o˙ra li jie˙du ˙sieb ir-restawr tal-knisja, tiΩjin ta’ fjuri, armar tal-knisja minn ©ewwa, ˙jata, tisjir, tindif, ritratti, qari bi provi, isSoçjetajiet MuΩikali li jag˙tu sehem fil-festa fost o˙rajn. Ittantajt nsemmi lil kul˙add; nitlob skuΩa jekk, bi Ωvista, insejt lil xi ˙add. Fuq kollox, xi ng˙idu imbag˙ad g˙all©eneroΩita’ kbira ta’ min jirriklama mag˙na biex inkunu nistg˙u ntaffu l-ispejjeΩ g˙al dan il-programm u lil min jie˙u ˙sieb ji©bor ir-reklami. Óudu ˙sieb li tfittxu li

tag˙mlu uΩu mis-servizzi varji li joffru. Insemmu wkoll lil xi individwi li jg˙inu finanzjarjament bl-iΩjed mod diskrett u ©eneruΩ g˙all-festa. Alla ˙ares ma kienux huma. Grazzi wkoll tal-kontribuzzjonijiet li kull familja tag˙ti. Forsi, b’g˙afsa ta’ qalb, ikollna nistqarru li din is-sena kienet xi ftit g˙ajjiena l-©abra tal-envelops. In˙e©©ukom biss biex tag˙mlu kull sforz g˙as-sena d-die˙la. Kif tafu l-ispejjeΩ dejjem jog˙lew; tafu wkoll li a˙na nag˙mlu festa bla ebda xinxilli Ωejda, ji©ifieri l-infiq isir blizjed mod realistiku u responsabbli. Ni©u g˙all-kontenut tal-programm. G˙amilna ˙ilitna biex inΩewqu artikli li g˙andhom jolqtu l-gosti ta’ firxa wiesg˙a ta’ parruççani. Iç-Çelebrazzjonijiet matul il-kwindiçina wkoll tfasslu b’g˙an wie˙ed – dak li j˙ajru lil dak li jkun jie˙u sehem, kemm fiç-çelebrazzjonijiet li jsiru fil-knisja kif ukoll dawk ta’ xejra soçjali. Insomma, stedina wa˙da to˙ro© mis-sinçerita’ ta’ qalbna: Dirg˙ajn il-Parroçça huma dejjem ˙erqana jilqg˙u lil kull wie˙ed u wa˙da minna g˙al KULL çelebrazzjoni li ssir. Dan hu l-pjaçir tal-Parroçça : li kul˙add jiççelebra b’fidi nisranija u bl-iΩjed mod dinjituΩ. Xi su©©erimenti huma dejjem milqug˙a. Óossukom komdi tiktbulna ˙alli tesprimu l-fehmiet tag˙kom. B’hekk biss nistg˙u ntejbu l-affarijiet u nimxu ‘l quddiem. Jekk jog˙©obkom, immarkaw il-korrispondenza tag˙kom: Festa Santa Marija, Uffiççju Parrokkjali, Triq il-Kbira, Ó’Attard. Fuq kollox, tinsewx li tqiesu li tag˙mlu minn kollox biex tipparteçipaw bi ˙©arkom. Fl-a˙˙ar u mhux l-anqas, grazzi lil kull membru fil-Kummissjoni li na˙dmu b˙al familja wa˙da. Dejjem insibu s-sapport ta’ xulxin. Viva Santa Marija Assunta tag˙na! Narawkom! Elizabeth Mallia Ko Ordinatur Kummissjoni Festa Membri: Lycia Calleja, Suzanne Ciappara, Damjan Mallia, Frank Zammit u Fr Noel Vassallo, il-Kappillan. Provi tal-Qari: Caroline Anastasi Ciappara. Ritratti: Noel Calleja, Ray Portelli.

Innu lil Santa Marija Assunta, Patruna ta’ Ó’Attard

Ifta˙ qalbek g˙all-hena tas-sema, Intom, An©li, qaddejja tal-©enna, Ìens Nisrani li taf it-ti©rib, InΩlu, inΩlu mill-og˙la smewwiet; G˙ax min jag˙raf ma’ Kristu jissallab, U mal-il˙na tal-arpi tal-fidda, G˙andu rahan ta’ ©ie˙ fis-salib. Ta’ m˙abbithom, semmg˙una l-˙lewwiet. Óares lejha, s-Sultana tan-niket, Li ma’ Binha. l-Kalvarju sofriet. Tielg˙a s-sema, b˙al Binha rebbie˙a, Qamet ˙ielsa mill-˙dan tal-imwiet.

Is-Sultana li Alla ˙atrilkok. Ìejja fostkom, minn art il-bnedmin; Omm u xebba, minn dejjem bla tebg˙a, L-akbar g˙a©eb li qatt raw is-snin.

Tielg˙a s-sema, wiççha jiddi, B˙aΩ-Ωernieq ta’ jum sabi˙; Dawl ix-xemx il-libsa tag˙ha, Fuq is-s˙ab b’sieqha tistrie˙.

Tielg˙a s-Sema, wiççha jiddi, B˙az-zernieq ta’ jum sabi˙; Dawl ix-xemx il-libsa tag˙ha, Fuq is-s˙ab b’sieqha tistrie˙.

Il-Kappillan Dun Noel Vassallo flimkien mal-Viçi Dun Noel Borg, u l-Kleru Dun Louis Agius, Dun Ìor© Dalli, Dun Ìor© Mangion, u Dun Alfred Vella, u s-Sagristan is-Sur Raymond Said u l-Membri tal-Kunsill Pastorali Parrokkjali jixtiequ l-Festa t-Tajba lil KULÓADD 7

Marija: hienja dik li emmnet... (Lq 1,45) Sandra Agius Is-Sena tal-Fidi li qeg˙din fiha b˙alissa, mhijiex sempliçiment tifkira tal-50 anniversarju mill-bidu tal-Konçilju Vatikan II, iΩda “hi sej˙a biex mill-©did nikkonvertu b’mod awtentiku lejn Kristu, il-Feddej wa˙dieni tad-dinja.” (Porta Fidei, 6) Imma x’inhi din il-fidi? Il-fidi hija fiduçja f’Alla li fih jien nemmen u mieg˙u nitkellem b˙ala persuna. L-esperjenza tal-fidi tieg˙i, madanakollu, mhijiex nieqsa mid-dubji u l-mistoqsijiet. Il-fidi tfisser li minkejja l-isfidi, minkejja d-dubji, minkejja l-kuntrarju, b˙al Marija, nibqa’ nafda f’Alla, g˙ax nemmen li hu g˙andu pjan g˙alija kif kellu g˙al Marija. Marija turina xi tfisser tassew il-fidi. Ma fehmitx dak li kien qalilha l-an©lu u staqsiet kif se jse˙˙ dak li ˙abbrilha. IΩda g˙aliex kienet tg˙ix fl-istennija tal-kelma ta’ Alla, g˙aliex kienet miftu˙a g˙all-Kelma, aççettat is-sej˙a li g˙amlilha Alla. Il-fidi tag˙ha reb˙et fuq dak li umanament kien jidher impossibli.

tieg˙u u tal-og˙ti tal-Ispirtu. Dik ixxhieda hija l-esperjenza fundamentali tal-Fidi Nisranija. Il-fidi hija l-“iva” tieg˙i g˙al din il-©rajja, u g˙alhekk hi laqg˙a personali ma’ Kristu Rxoxt li trid tissarraf f’xhieda fil-˙ajja tieg˙i ta’ kuljum. Marija hija ikona tal-fidi. Mhux ta’ b’xejn li matul dawn l-a˙˙ar elfejn sena, hija spirat il-˙ajja tal-img˙ammdin, fosthom ta’ bosta qaddisin u papiet. Din is-sena, Alla g˙o©bu jag˙ti lill-Knisja rag˙aj ©did. Xieraq nag˙tu daqqa t’g˙ajn lejn kif hu j˙ares lejn Marija u x’jg˙allimna fuqha. Il-Papa Fran©isku u Marija Fil-ftit xhur li ilu Isqof ta’ Ruma, kif i˙obb jirreferi g˙alih innifsu l-Papa Fran©isku, hu wera devozzjoni kbira lejn Marija. Fil-fatt, f’udjenza mal-kardinali, jumejn wara li ©ie elett, il-Papa Fran©isku stqarr: “Nafda l-ministeru tieg˙i u l-ministeru tag˙kom fl-interçessjoni qawwija ta’ Marija, l-Omm tag˙na, Omm il-Knisja. Ta˙t il-˙arsa materna tag˙ha, kull wie˙ed minna jista’ jimxi hieni u doçli g˙al-le˙en tal-Iben divin tag˙ha, biex insa˙˙u l-g˙aqda, nipperseveraw flimkien fit-talb u nag˙tu xhieda tal-fidi vera filpreΩenza kontinwa tal-Mulej.”(Udjenza 15 ta’ Marzu)

Il-fidi tieg˙i ma tistax tkun sempliçiment twemmin f’sett ta’ veritajiet dottrinali. Trid tkun ˙afna iΩjed minn hekk. Il-Papa Fran©isku jispjega: “Il-fidi dejjem tibda b’laqg˙a ma’ Ìesù, u tkompli fil-˙ajja tag˙na fil-laqg˙at tag˙na ta’ kuljum ma’ Ìesù. Dan hu l-fer˙ tal-fidi. Il-fer˙ li j©ib il-paçi, il-fer˙ li Ìesù biss jista’ jag˙tina.” (0melija tal-Papa tat-18 ta’ April) Dan kien is-sigriet ta’ Marija – hi g˙exet ma’ Ìesù u g˙al Ìesù. Marija hija l-ewwel dixxiplu ta’ Ìesù, g˙aliex mill-mument tat-tnissil f’©ufha sakemm ratu mdendel fuq salib, Marija emmnet, minkejja li ma fehmitx, li dan binha kien tassew l-Iben ta’ Alla, u li fih biss hemm is-salvazzjoni. U Marija, baqg˙et temmen anka wara t-tra©edja tal-biΩà li laqtitha – kienet hemm, mi©bura mal-ewwel komunità nisranija f’Ìerusalemm, biex flimkien mal-appostli tag˙ti xhieda tal-qawmien

fih tirrenja, biex ng˙idu hekk, il-filosofija tal-proviΩorju. Huwa tassew diffiçli li nid˙lu g˙al impenn li jtul ˙ajjitna kollha. Hi tg˙inna biex nag˙mlu g˙aΩliet deçiΩi b’dik il-libertà s˙i˙a li biha hija wie©bet “iva” g˙all-pjan ta’ Alla dwar ˙ajjitha (ara Lq 1:38).”

Is-Sibt 4 ta’ Mejju, fid-diskors tieg˙u filBaΩilika ta’ Santa Maria Maggiore, ilPapa Fran©isku fiehem kif Marija t˙ares is-sa˙˙a tag˙na bl-im˙abba u t-tenerezza ta’ omm. Il-Papa jispjega li l-Madonna tag˙mel dan billi tg˙inna nikbru, tg˙inna naffaççjaw il-˙ajja, u tg˙inna nkunu ˙ielsa:

L-ispontanjetà, is-simpatija u fl-istess waqt il-profondità ta’ Papa Fran©isku tidher filmod ta’ kif jitkellem b’sempiçiltà li kapaçi tmiss mhux biss il-mo˙˙, iΩda wkoll il-qalb tal-bniedem. F’katekeΩi li g˙amel meta kien g˙adu kardinal, jag˙mel analo©ija ˙elwa meta jqabbel lil Marija ma’ pupa Russa. Il-pupi matryoshka huma talinjam, wa˙da iΩg˙ar mill-o˙ra, wa˙da tid˙ol ©ol-o˙ra. Marija hija l-iΩg˙ar pupa g˙aliex fl-umiltà u ç-çokon tag˙ha hi twassalna g˙all-˙wejje© akbar, ji©ifieri g˙al Ìesù Kristu u l-Knisja tieg˙u, u g˙all-Ewkaristija. (KatakeΩi tal-Kardinal Bergoglio fil-Kungress Ewkaristiku filKanada, 2008)

“Omm tg˙in lil uliedha jikbru u trid li jikbru tajjeb; g˙aldaqstant tedukahom biex ma jaqg˙ux fil-g˙aΩΩ... IlMadonna tag˙mel propju dan fina; tg˙inna nikbru umanament u fil-fidi, biex ikunu b’sa˙˙itna ˙alli ma naqg˙ux fit-tentazzjoni li nkunu bnedmin u nsara b’mod superfiçjali, imma biex ng˙ixu b’responsabiltà, biex nistinkaw dejjem g˙al ˙wejje© og˙la.” Il-Papa mbag˙ad jg˙id li Marija hija b˙all-omm li t˙ares lil uliedha billi tedukahom ukoll jaffaçjaw il-˙ajja. Omm g˙aqlija ma twittilhomx it-triq kollha hi, iΩda tedukahom jaffrontaw b’kura©© iddiffikultajiet u l-isfidi. Il-Papa jkompli: “Marija f’˙ajjitha g˙exet bosta mumenti li ma kinux façli, mit-twelid ta’ Ìesù, meta g˙alihom ma kienx hemm post fillukanda (Lq 2:7), sa fuq il-Kalvarju (ara Ìw 19:25). U b˙ala omm tajba hija qribna biex ma nitilfu qatt il-kura©© quddiem id-diffikultajiet tal-˙ajja, quddiem iddg˙ufija tag˙na, quddiem id-dnubiet tag˙na: tag˙tina l-qawwa, turina il-mixja ta’ Binha.”

Fl-analo©ija tal-pupa Russa, jo˙ro© messa©© çar: iç-çentralità ta’ Ìesù Kristu. Dan ma jnaqqas xejn mill-kobor talMadonna. Anzi dan hu l-kobor tag˙ha: “Marija dejjem twassalna g˙and Ìesù, kif g˙amlet fit-Tie© ta’ Kana...” jg˙id il-Papa, filwaqt li jsostni li fl-isem ta’ Kristu biss hemm is-salvazzjoni. (Omelija tal-Papa f’Santa Marta, 7 t’April) Ejjew mal-Papa Fran©isku nitolbu lil Marija biex tg˙allimna kif ng˙ixu l-fidi fil-˙ajja tag˙na ta’ kuljum u nag˙mlu iΩjed spazju g˙all-Mulej. (Messa©© tal-Papa fuq Twitter, 4 ta’ Mejju 2013)

L-a˙˙ar aspett li jsemmi l-Papa huwa kif omm tajba taf tg˙in lil uliedha jie˙du d-deçiΩjonijiet definittivi billibertà. Il-libertà vera mhijiex li tag˙mel dak kollu li trid u li jfettillek, li titkaxkar mal-moda taΩ-Ωmien; li tarmi mit-tieqa dak kollu li ma jog˙©bokx. Illibertà hi mog˙tija lilna biex fil-˙ajja nkunu nafu nag˙mlu g˙aΩliet tajba! Ikompli jispjega l-Papa: “Marija, b˙ala omm tajba, tedukana biex inkunu, b˙alha, kapaçi nag˙mlu g˙aΩliet definittivi; g˙aΩliet permanenti f’dan il-mument li

Riflessjonijiet fuq il-Madonna... permezz tal-Ikona Dun Ìor© Dalli Dwar il-fidi tag˙na l-Insara Kattoliçi f’Marija Assunta, ma nsibu xejn flIskrittura Mqaddsa. Imma dwar il-mewt jew raqda ta’ Marija u d-d˙ul tag˙ha fit-tempju tal-Mulej, naqraw fil-kitbiet Apokrifi. Dawn it-tradizzjonijiet u le©©endi Apokrifi huma frott il-fidi tal-Knisja bikrija, fidi li baqg˙et qawwija ˙afna matul is-sekli. Kien fl-a˙˙ar tas-sitt seklu li l-Knisja Orjentali g˙aΩlet il-©urnata tal-˙mistax ta’ Awwissu b˙ala l-festa tal-Koimesis, ‘Ir-Raqda.’ Din il-fidi saret is-su©©ett ta’ ˙afna xog˙lijiet ta’ arti sagra u ikoni. Kien fis-sena elf disa’ mija u ˙amsin, wara konsultazzjoni mal-Knisja Universali, il-Papa Piju XII iddikjara t-tlug˙ fis-sema bir-ru˙ u l-©isem ta’ Marija, b˙ala domma ta’ fidi tal-Knisja Kattolika. Kemm l-Insara Kattoliçi u kemm dawk Ortodossi, jiççelebraw din il-festa fil15 ta’ Awwissu. Mal-ewwel daqqa ta’ g˙ajn lejn l-ikona, nag˙rfu mill-ewwel li la l-qabar u lanqas il-mewt ma kellhom qawwa fuq itTheotokos (dik li ©arret lil Alla). L-Omm tal-Iben ta’ Alla telg˙et is-sema bir-ru˙ u l-©isem biex minn hemm, b˙ala Ommna, tkun dejjem g˙assa tal-bΩonnijiet tag˙na, wliedha, fit-talb tag˙ha. L-ikona turina li Marija hija Omm il-˙ajja u mhux omm il-mewt. Hija l-Omm li tat il˙ajja lil dak li kollox sar bih u ming˙ajru ma sar xejn. L-Omm li ©iet me˙uda fil-˙ajja ta’ dejjem mill-istess Binha li ssawwar f’©ufha filwaqt li baqg˙et ver©ni. Dak il-©uf li ©arr lill-Iben ta’ Alla b˙ala bniedem biex permezz tieg˙u l-bnedmin saru wlied ta’ Alla. In-na˙a t’isfel tal-ikona, mimduda fuq il-Katalett jew is-sodda, imdawra millAppostli, mill-isqfijiet u mill-membri tal-Knisja, turina li Marija b˙ala Omm il-Knisja g˙adha preΩenti mal-komunità

ta’ dawk li jemmnu. Fir-Raqda jew mewta tag˙ha, Marija tidher li g˙adha ˙ajja. Din l-imma©ini ta’ Marija mimduda bla mitmuma tiggwida lilna lkoll li nimmeditaw din l-ikona biex in˙arsu lejn il-mewt tag˙na mhux b˙ala tmiem, imma b˙ala bidu tal-glorja u l-˙ajja ta’ dejjem li kisbilna Binha Ìesù. Il-©emg˙a kollha tal-Appostli, speçjalment Pietru fuq in-na˙a tax-xellug biç-çensier f’idejh, ma jidhrux li huma mdejqin jew imnikkta. Imma l-ilwien jg˙ajtu ta’ lbieshom u l-inklinazzjoni ta’ rashom u ©isimhom, flimkien mal-bixra ferrie˙a ta’ wiççhom, juri li qeg˙din ifa˙˙ru u jag˙tu glorja lil Alla g˙al dak kollu li g˙amel ma’ Marija u mag˙na permezz tag˙ha. Fuq in-na˙a ta’ fuq tal-ikona naraw l-an©li, anki wie˙ed mis-serafini bis-sitt ©wiena˙ li kienu jkunu mal-arka. Serafin tad-deheb g˙ax jinsab quddiem mhux l-arka li ©arret il-Li©i, imma quddiem l-arka li ©arret u tat il-˙ajja lil Alla b˙ala bniedem. Is-serafin qieg˙ed imejjel rasu u jag˙mel moviment ta’ qima u stag˙©ib g˙al din il-meravilja tad-d˙ul fis-sema ta’ Omm il-˙ajja. L-an©li n-na˙a ta’ barra tal-mandorla, madwar Ìesù jΩomm ir-ru˙ safja ta’ ommu fuq idu mog˙tija, qeg˙din ikantaw biex jinfet˙u bibien il-©enna ˙alli jirçievu lil dik li ©arret lil dak li kien qabel ma saru s-sema u l-art. B’innijiet ta’ tif˙ir, l-an©li qed jigglorifikaw il-©isem prezzjuΩ u qaddis tag˙ha. Jilqag˙ha hemm Gabriel li fil-©enna qieg˙ed jilqa’ lir-Re©ina tieg˙u bl-istess tislima li g˙amlilha meta ˙abbrilha t-twelid ta’ Bin il-G˙oli, ‘Sliema g˙alik Marija mimlija bil-grazzja.’ Ìesù b’idejh mg˙ottija jΩomm lil ommu g˙ax hija omm il-qaddisin kollha li ˙adu ˙ajja ©dida bil-fidi fiH. Marija r˙iet ru˙ha safja f’idejn Binha Ìesù. Ìesù hu ç-çentru tal-ikona g˙ax

dak li kisbet Marija kien bil-merti tieg˙u. G˙alhekk narawh wieqaf fiç-çentru l-aktar skur tal-Mandorla, fejn ma jista’ jkun ˙add, lanqas Marija u l-an©li. Ìesù liebes kollu deheb g˙ax huwa Alla mimli biddivinità mal-Missier u mal-Ispirtu s-Santu. Din l-ikona tad-dormizzjoni dda˙˙alna mhux biss fil-verità ta’ min hi Marija, imma tg˙inna ukoll nikbru f’attitudni verament Nisranija dwar il-mewt. Il-mewt mhix telfa imma reb˙a. Mhux kundanna imma tama. B˙all-appostli, a˙na nistg˙u nin©abru madwar it-tebut tal-g˙eΩieΩ

mejtin tag˙na u nafdawhom f’idejn Ìesù kif g˙amlet Marija. Il-poΩizzjoni tal-appostli u tan-nies l-o˙ra jg˙inuna biex nitfg˙u l-attenzjoni tag˙na fuq il-©isem tat-Teotokos fin-na˙a ta’ isfel tal-ikona. In-na˙a li turi l-eΩistenza fuq din l-art. Imma l-linji tal-mandorla jie˙du l-attenzjoni tag˙na fuq il-Mulej Ìesù li filmewt ta’ ommu ©ie biex jo˙odha mieg˙u fis-sema. Iç-çensier f’idejn Pietru flimkien mal-gandlier quddiem il-katalett fuq inna˙a tax-xellug jibbilançja tajjeb ˙afna d-dija ta’ ru˙ Marija çkejkna fuq il-lemin.

Niltaqg˙u ma’ l-Eçç. Tieg˙u Mons. Isqof Ìor© Frendo li ser jinse© il-Pani©ierku tal-Festa Eçç, nisimg˙u spiss fuq il-mezzi tax-xandir dak li g˙addej minnu l-pajjiz li fih l-Eçç Tieg˙ek ©ie mag˙Ωul imexxi Djoçesi. Nag˙rfu u napprezzaw l-˙ila, l-impenn, is-sagrifiççji, sa˙ansitra r-riskji personali li tie˙u minkejja kollox, g˙at-tixrid tal-Kelma tal-Mulej u f’©ieh il-glorja ta’ Alla. Nitolbuk tag˙tina nkwadratura fuq il-˙idma li ssir fid-Djoçesi tal-Eçç Tieg˙ek li tista’ tg˙id hi partikolari g˙all-˙ti©ijiet tal-komunita’ t’hemmhekk. L-ewwelnett irrid insemmi t-tip ta’ komuniΩmu li ˙akem l-Albanija g˙al kwaΩi nofs seklu. Kien l-aktar forma inumana ta’ komuniΩmu, ispirata millideolo©ija u l-prattika ta’ Stalin; imma, ag˙ar mill-komuniΩmu Stalinista, kien litteralment “gwerra kontra Alla”, g˙ax flistess Kostituzzjoni tal-pajjiΩ kien jing˙ad li l-Albanija hi stat ateist. Dan ifisser li kull att reli©juΩ, publiku u anki privat, kien meqjus b˙ala delitt kontra l-istat. U l-kattoliçi kienu l-aktar li ©ew persegwitati ta˙t ir-re©im. ˙afna ©ew maqtula wara li ©ew torturati bl-aktar mod brutali, knejjes ©ew meqruda jew trasformati f’teatri, çentri sportivi jew stores. Óa©a tal-g˙a©eb kif propaganda hekk ˙arxa kontra Alla u l-Knisja ma rnexxilhomx jeqirdu l-fidi tal-poplu. Imma, naturalment, wara nofs seklu ta’ “Knisja tas-silenzju”, il-prijorita’ pastorali hi l-evan©elizzazzjoni. G˙ad hawn ˙afna reli©joΩita` popolari, devozzjonijiet lejn qaddisin u statwi, li je˙tie© nedukawha u nimmaturawha b˙ala espressjoni ©enwina ta’ fidi. Imbag˙ad hemm ukoll aspett ie˙or ta’ l-appostolat tag˙na: emançipazzjoni

u promozzjoni. Speçjalment is-sorijiet missjunarji f’dan il-pajjiΩ qed jiswew mitqlu deheb g˙allemançipazzjoni t a l - m a r a , li g˙adha miΩmuma fi stat ferm lura. U l-g˙ajnuna kbira li nag˙tu lill-fqar. Illum ˙afna AlbaniΩi stag˙new bil-kbir, iΩda ˙afna fqar komplew jiftaqru aktar. A˙na ng˙inu bosta familji biex, per eΩempju, il-morda jkunu jistg˙u jixtru l-mediçini jew jag˙mlu operazzjoni; jew biex i˙allsu l-kera tad-dar, inkella jitqaççtu ‘l barra; ng˙inu studenti biex ikomplu l-iskola, jixtru l-kotba, u ˙afna forom o˙ra ta’ ghajnuna lill-fqar. A˙na qed niççelebraw il-Festa ad unur talPatruna tag˙na Ommna Marija Assunta, primarjament fuq l-istil reli©juΩ, kulturali u tradizzjonali tag˙na l-Maltin, kemm f’dak li jolqot il-Festi interni kif ukoll il-Festi esterni. Tista’, jekk jog˙©bok, tag˙tina tag˙rif (u tag˙lim/riflessjoni) kif ©eneralment isiru ç-çelebrazzjonijiet tal-festi fid-djoçesi tal-Eçç. Tieg˙ek. Hemm xi xebh ma’ tal-pajjiΩ tag˙na? Qed inwiegeb dawn il-mistoqsijiet fit-12 ta’ Ìunju, proprju meta l-g˙ada se ti©i ççelebrata l-festa tal-aktar qaddis popolari fl-Albanija, Sant’Antnin ta’ Padova. Il-lejla fl-g˙axra g˙andi mmexxi pellegrina©© lejn il-knisja tieg˙u f’Tirana, fejn imbag˙ad fil˙dax, niççelebra l-quddiesa. IΩda fil-belt ta’ Lac, fuq g˙olja, hemm is-santwarju

tieg˙u, li kull sena jkaxkar mijiet ta’ eluf, inkluΩi wkoll Musulmani! Fil-festi tag˙na la jkollna baned u lanqas log˙ob tan-nar. Ji©u ççelebrati fil-Knisja b’mod solenni, imma ming˙ajr pompa; f’xi parroççi ssir ukoll proçessjoni li matulha jsir talb u kant. Jekk tkun festa tal-Madonna (li lejha l-Albanizi huma devoti ˙afna) jing˙ad ir-ruΩarju tul ilproçessjoni. Imma interessanti ˙afna kif dawn il-festi ji©u ççelebrati fil-familja. Lejlet il-festa, l-familja tiççelebra ikla kbira (anki, jekk hi familja fqira ˙afna: tiddejjen biex tkun tista’ tiççelebra). G˙aliha jistiednu qraba u ˙bieb; il-mistednin jg˙addu ˙afna sig˙at tal-lejl jiççelebraw, imbag˙ad jorqdu fl-istess dar fejn ikunu

©ew mistiedna, avolja d-djar huma çkejkna; jorqdu fl-art. Imbag˙ad filg˙odu lkoll g˙all-quddiesa, li bosta drabi ti©i ççelebrata mill-Isqof. Hawn Tirana, g˙andna knisja ddedikata lil Marija Assunta (f’wa˙da miΩ-Ωoni l-aktar foqra ta’ din il-belt). Imma flAlbanija kollha g˙andna bosta knejjes iddedikati lill-Assunta. G˙alhekk waqt li intom u ˙afna parroççi f’Malta tkunu qed tiççelebraw il-festa tal-Assunta (u din is-sena jien se nkun mag˙kom), hawn ukoll ikunu qed jiççelebrawha (hawnhekk ukoll hi festa kmandata, avolja mhix vaganza publika), g˙alkemm b’mod ferm differenti!

Niltaqg˙u mal-Eçç. Tieg˙u Mons. Isqof Sylvester Carmel Magro

li ser jie˙u ˙sieb iç-çelebrazzjonijiet marbuta matTranslazzjoni Solenni ta’ lejliet il-Festa Nitolbuk tag˙tina kwadru Ωg˙ir dwar il˙idma fid-djoçesi tieg˙ek.

fl-isptarijiet ta’ dan il-pajjiΩ.

Il-Patrijiet Fran©iskani Minuri ilhom ja˙dmu fil-Libja sa mis-sena 1628. F’dawk iΩ-Ωminijiet imbeg˙da, il-patrijiet kienu ji©u f’dan il-pajjiΩ biex jg˙inu, isabbru, u iservu b’kull mod possibbli, lil dawk l-Insara li kienu jinqabdu pri©unieri fuq il-ba˙ar mill-pirati misilmin.

It-territorju tal-Vigarjat ta’ Benghazi jestendi ru˙u minn Marsa Brega fil-Golf tas-Sirti, sal-belt ta’ Tobruk, qrib il-fruntiera malE©ittu.

Fil-1641, Ruma ˙atret lil P. Paskal Compte ofm, b˙ala l-ewwel Prefett Apostoliku tal-Libja. Warajh kien hemm 52 Prefett sas-sena 1913, meta l-Papa San Piju X, innomina li P. Ludovico Antomelli ofm, b˙ala l-ewwel Isqof tal-Libya. Aktar tard, il-Papa Piju XI ˙atar lil P. Bernardino Bigi ofm, b˙ala l-ewwel Isqof ta’ Benghazi-Cirenaica fl-1927. Illum il-qag˙da soçjali tal-Libja nbidlet ˙afna minn dawk iΩ-Ωminijiet. Il-Knisja li qabel kienet isservi lil kolonji Taljani, inbidlet u saret Knisja universali/kattolika. Infatti, l-Insara Kattoliçi tista’ tg˙id li fil-ma©©oranza kbira tag˙hom huma Asjatiçi: Filippini, Indjani, Bangladeshi u numru rilevanti ta’ Ewropej. Barra minn dawn, il-Knisja hawnhekk ti©bor fiha mijiet ta’ Afrikani, li ji©u minNigerja, mill-G˙ana u l-Kamerun. Dan jg˙odd ukoll g˙all-Patriijiet: qabel irRivoluzzjoni tal-1969, dawn kienu kollha Taljani. Wara r-rivoluzzjoni, il-patrijiet bdew ©ejjin minn Malta, mill-Filippini, mill-Indja, mill-E©ittu, mill-Polonja u sa˙ansitra anke mill-Korea t’Isfel. G˙andna mag˙na wkoll madwar 20 soru ta’ diversi Kongregazzjonijiet u minn diversi pajjiΩi, li ja˙dmu b˙ala infermiera

F’kull belt matul din il-kosta twila, niççelebraw l-Ewkaristija g˙all-Kattoliçi li jinsabu fil-lokal. G˙alhekk il-missjoni tag˙na titlob ˙afna vja©©i bil-karozza matul l-estensjoni tal-Vigarjat: madwar 800 Km. Benghazi g˙andna knisja Ωg˙ira ddedikata lill-Immakulata Kunçizzjoni. L-istorja tg˙id din il-knisja ©iet mibnija g˙all˙ti©ijiet spiritwali tal-Maltin, “li dak iΩΩmien kienu ˙afna f’Benghazi”. Kif isiru ç-çelebrazzjonijiet reli©juΩi fil-Vigarjat ta’ Benghazi? Hemm xi xebh ma’ kif dawn isiru f’pajjiΩna? Iç-çelebrazzjonijiet litur©içi fil-Knisja ta’ Benghazi, isiru kollha b˙alma jsiru ©o Malta: mill-Milied imqaddes sal-Festa ta’ Kristu Re. B’çerta solennita` niççelebraw ilFesta ta’ l-Immakulata Kunçizzjoni, li hija l-festa Titulari tal-Katidral ta’ Benghazi. In-nies tattendi ˙afna, meta tqis li biex ji©u l-knisja (li hija wa˙da) je˙ti©ilhom jaqbdu taksi kull darba. Norganizzaw ukoll purçissjonijiet Ωg˙ar fil-bit˙a li g˙andna madwar il-knisja: no˙or©u missagristija u nduru mal-bit˙a (pjazzetta) u ner©g˙u nid˙lu mill-bieb il-kbir.

Naturalment, m’g˙andniex tiΩjin tattoroq, bnadar, baned, u daqq ta’ qniepen. Minflok, g˙andna l-korijiet Filippini u Afrikani, li jakkompanjaw il-purçissjoni bil-kant u d-daqq tal-kitarri u t-tnabar tag˙hom. Iç-çelebrazzjonijiet tag˙na (ukoll ilQuddiesa ta’ nhar ta’ Óadd) huma ççelebrati b’˙afna kant, u g˙alhekk huma sbie˙ u attraenti ˙afna. Kemm il-Filippini, kif ukoll l-Afrikani tista’tg˙id ma jafux jiççelebraw il-Litur©ija ming˙ajr ˙afna kant. B˙al kull parroçça o˙ra, niççelebraw ukoll il-Mag˙mudija g˙at-trabi, l-Ewwel Tqarbina tat-tfal u s-Sagrament tal-GriΩma tal-Isqof. Ikollna wkoll okkaΩjonijiet fejn adulti, wara li jsegwu katekeΩi serja, jing˙ataw il-Mag˙mudija u s-Sagramenti l-o˙ra. Drabi o˙ra, g˙alkemm rari, ikollna ç-çelebrazzjoni tas-Sagrament taΩ-Ωwieg u xi funeral ma jonqosx. Hekk hi l-˙ajja!

Is-sorijiet jag˙tu sehemhom g˙all-katekeΩi, counselling, Ωjajjar fil-familji u ministeri o˙ra li tassew jag˙tu ˙ajja u jag˙mlu mill-parroçça knisja ˙ajja u attiva. Mill-lat soçjali, il-knisja f’Benghazi toffri atmosfera ta’ familja; ta’ komunita` li tiltaqa’ biex tisma’ l-Kelma t’Alla u tiççelebra l-Ewkaristija. Fl-istess ˙in toffri ambjent fejn kul˙add jiltaqa’ flimkien, biex naqsmu l-fer˙ u l-biki, it-tbatija u t-tama ta’ futur dejjem a˙jar. F’dawn l-a˙˙ar Ωminijiet, wara r-Rivoluzzjoni G˙arbija, is-servizz pastorali tag˙na naqas mill-firxa ta’ Ωjajjar pastorali ta’ qabel. Dan g˙aliex b˙alissa ninsabu fi stat ta’ nuqqas ta’ sigurta` li jirrendi l-attivita` tag˙na kemmxejn riskjuΩa. A˙na nitolbu u nittamaw li l-paçi ter©a’tfi©© u ssaltan fil-pajjiΩ.

Jing˙aqad mag˙na wkoll fi Ωmien il-festa l-Eçç Tieg˙u Mons. Arçisqof Pawlu Cremona F’isem il-Parroçça kollha, il-Kummissjoni Festa tixtieq tirringrazzja lill-Eçç. Tieg˙u Mons. Arçisqof Cremona talli, sena wara sena, jilqa’ l-istedina tag˙na u ji©i fostna fi Ωmien il-festa. Is-sehem ta’ l-Eçç Tieg˙u Mons. Arçisqof Pawlu Cremona g˙al din is-sena jinkludi ç-Çelebrazzjoni Ewkaristika li ser issir fis-6.00pm nhar il-Óadd, 4 t’Awwissu, 2013, f’Jum is-Saçerdoti u r-Reli©juΩi. Jikkonçelebraw mal-Eçç Tieg˙u, il-Presbiterju talParroçça flimkien ma’ saçerdoti o˙ra li g˙andhom b’xi mod irbit mal-Parroçça tag˙na. Wara, l-Eçç Tieg˙u Mons. Arçisqof Pawlu Cremona jiltaqa’ mal-membri tal-Parroçça fil-bit˙a taç-Çentru Parrokkjali. Kul˙add mistieden

Il-Kappillan Fr Noel Vassallo flimkien mal-Kleru u l-Kunsill Pastorali Parrokkjali g˙andhom pjaçir jistiednuk g˙al-LEJLA KULTURALI ad unur ta’ Ommna Marija Assunta nhar it-Tnejn, 12 t’Awwissu, 2013, fit-8.00 ta’ filg˙axija, fl-Auditorium, Çentru Parrokkjali Papa Ìwann Pawlu II. Mistiedna speçjali: il-Grupp ÌUKULARI ENSEMBLE

Ìukulari Ensemble Kien twaqqaf minn Anna Borg Cardona fl-2002 biex jag˙ti ˙ajja ©dida lill-muΩika Maltija u lill-istrumenti Maltin. Il-Ìukulari ˙adu sehem f’˙afna kunçerti hawn Malta u f’G˙awdex kif ukoll fl-Ungarija, fl-Italja, fl-Awstrija, fil-Portugal u fi Spanja. Il-grupp huwa msemmi g˙all-ewwel muΩiçisti Maltin li nafu bihom f’dawn il-gΩejjer - il-juculari

D˙ul b’xejn - titlifx din l-okkaΩjoni!

L-Armar tal-Festa ta’ Santa Marija uΩat fil-Kungress Ewkaristiku fl-1913 Carmel Mallia Mastru Karm Debono ta’ Ó’Attard kien g˙add ta’ tazzi li meta jinxteg˙lu kienu dekoratur famuΩ., induratur, mastrudaxxa jiffurmaw qisha linfa mixg˙ulha. u skultur. Kien hu li beda jag˙mel l-armar tal-festa ©o Ó’Attard. Mastru Karm iddeçieda li jag˙mel o˙ra b˙alha u jqieg˙dha n-na˙a ta’ fejn il-lum Fost l-armar kien ˙adem Piramida - hekk hemm iç-Çentru Parrokkjali. Kienu Ωew© kien jg˙idilha. Kienet biçça armar g˙olja piramidi tassew sbie˙. Il-kelma ©riet u sal-arlo©© tal-Kampnar . Kienet tibda l-Kumitat tal-Festi tal-Kungress Ewkaristiku b’Ωew© tar©iet imbag˙ad kien hemm 1913 talab li dawn it-trofej jintramaw zokklatura u fuqha kien hemm pedistall. madwar it-Tribuna li tqieg˙det qrib fejn ‘Il fuq mill-pedistall kienet tintrama qisha il-lum hemm il-monument ta’ Kristu Re. bettija ottagonali (bi tmien faççati). Fuq U tassew intramaw hemm u sebb˙u aktar din kien hemm pedistall ie˙or li fuqu kien il-festa tal-proçessjoni li ˙ar©et minn S. hemm an©lu. Ìwann u waslet sat-Tribuna li minn fuqha ng˙atat il-Barka Sagramentali. Madwar il-bettija li semmejna kien wa˙˙al il-brazzi li kienu jΩommu globi tal- Dwar ir-ritratt g˙adu kemm kien pubblikat ˙©ie© li fihom kienu jpo©©u t-tazzi taΩ-Ωejt. ktejjeb Ωg˙ir mill-Gazzetta “Il-Mument” li Kien hemm tnejn u tletin brazz li kellhom fih jidhru sewwa dawn il-piramidi.

Intervista ma’ Mario Borg Fr. Noel Vassallo Mario, dawn l-a˙˙ar snin inti g˙amilt diversi xog˙lijiet ta’ skultura fit-tafal. X’wasslek biex tiskopri dan it-talent f’˙ajtek? Daqs tliet snin ilu mort nara wirja l-Mosta ta’ skultur. Kif bdejt nara x-xog˙ol ta’ dan l-artist, ˙assejt xi ˙a©a ©o fija li jiena kont kapaçi nag˙mel din it-tip ta’ arti. Kien hemm il-mara mieg˙i u qaltli li kien daqsxejn impossibbli peress li jiena qatt ma kont g˙amilt l-ebda xog˙ol tal-arti. Kien propju l-g˙ada li mort nara din il-wirja, li mort xtrajt blokka tafal u ppruvajt nag˙mel ras il-Madonna tal-Karmnu u ˙assejt li g˙all-ewwel darba g˙amilt xog˙ol tajjeb. Kif irnexxieli nag˙mel din ir-ras, komplejt din l-statwa sakemm lestejtha. G˙alkemm kont ˙sibt li wara din il-biçça xog˙ol kont se nieqaf, komplejt na˙dem it-tafal sallum, u be˙siebni nkompli sakemm il-Mulej jag˙tini sa˙˙a biex na˙dem l-iskultura. Fost ix-xog˙lijiet sbie˙ li g˙andek, insibu Ωew© statwi tal-Madonna. G˙aliex il-Madonna?

L-istatwa tal-Assunta hija statwa li lilna tolqotna mill-qrib. Tista’ tispjegalna x’ridt to˙ro© minn din l-arti? L-istatwa talAssunta li ˙dimt jiena qieg˙da t˙ares ‘il fuq b’idejha miftu˙in waqt li tielg˙a s-sema. Jiena mma©inajt li l-an©li refg˙uha minn din l-art u tellg˙uha tiltaqa’ ma’ Binha fis-sema. Id-drapp li ˙loqt biex illibbes l-Assunta huwa wie˙ed movimentat biex jo˙ro© aktar il-moviment tag˙ha tielg˙a fis-sema. B˙alha an©li, ˙assejt li kelli nuΩa ammont mhux ˙aΩin kemm puttini u kemm an©li s˙a˙. Dawn l-an©li kollha g˙andhom karma©©jon differenti biex jirrapreΩenta lil ˙afna nies i˙arsu u li g˙andhom fidi lejn il-Madonna.

Ftit snin ilu, waqt li kont qieg˙ed nuΩa biçça g˙odda ©ol-garaxx, kelli inçident. Dak il-˙in tlabt il-Madonna tal-Karmnu sabiex tie˙u ˙siebi u ΩΩomm idejha fuqi. Nirringrazzja ‘l Alla, illum fiqt ming˙ajr ma bqajt inbati l-konsegwenzi ta’ dan l-inçident . B’hekk, l-ewwel statwa li g˙amilt kienet propju tal-Madonna talKarmnu. Ukoll, dejjem ˙assejt il-©ibda lejn Santa Marija jew l-Assunta peress li jiena Mosti u dejjem xtaqt nag˙mel lil Santa Marija kif naraha u nimma©inaha jien.

Programm tal-Festa

Festa Santa Marija Assunta 2013 Tema: Marija, Mara ta’ Fidi; G˙exet kif emmnet! Il-Kummissjoni Festa tirringrazzja lil Fr Noel, il-Kappillan, li propju din is-sena tana t-tema tal-Festa, marbuta mas-sena ta’ fidi li qed ng˙ixu.... Il-Óadd, 28 ta’ Lulju, 2013 12.30pm - Óru© ta’ l-istatwa ta’ Santa Marija min-niçça Jie˙du sehem: Il-Fratelli u r-Reffieg˙a, ilKorijiet Marija Assunta u Mary’s Angels Ko-ordinament: Il-Kumitat Festa It-Tnejn, 29 ta’ Lulju, 2013 Quddiesa u Vjatku 6.30pm – Quddiesa: Dun Alfred Vella Jie˙u sehem: Il-Kor Mary’s Angels 7.10pm – Purçissjoni bil-Vjatku lil xi morda u anzjani fil-parroçça u ˙in qasir ta’ riflessjoni spiritwali. Ting˙ata l-Barka Sagramentali; imexxi Dun Alfred Vella Jie˙du sehem: Il-Kor Marija Assunta; ilFratelli u r-Reffieg˙a; l-Abbatini Ko-ordinament: Il-Kummissjoni Djakonija L-Erbg˙a, 31 ta’ Lulju, 2013 Jum it-Trabi 6.30pm – Q u d d i e s a : i n k l u Ω i l preΩentazzjoni tat-trabi; iqaddes Dun Ìor© Dalli. Wara jkun hemm il-preΩentazzjoni tat-trabi lil Ommna Marija Assunta. Jassisti wkoll il-Kappillan, Dun Noel Vassallo Jie˙u sehem: Il-Kor Mary’s Angels Attivita Soçjali fil-bit˙a taç-Çentru Parrokkjali Ko-ordinament: Il-Grupp Parents, Baby & Toddler; Kummissjoni Familja Il-Ìimg˙a, 2 t’Awwissu, 2013 Prima Messa 6.30pm – Çelebrazzjoni Ewkaristika speçjali: il-Prima Messa ta’ Fr Glenn Attard. Kul˙add mistieden g˙al din quddiesa.

Nie˙du l-okkaΩjoni sabiex nawguraw lil Fr Glenn u lill-familja tieg˙u. Nixtiequlu ˙afna ˙idma sfiqa fil-g˙alqa tal-Mulej! Il-Óadd, 4 t’Awwissu, 2013 Jum is-Saçerdoti u r-Reli©juΩi 6.00pm - Quddiesa ikkonçelebrata millEççellenza Tieg˙u Mons Arçisqof Pawlu Cremona, flimkien mal-Presbiterju talParroçça u saçerdoti o˙ra b’rabtiet malParroçça Jie˙du sehem: Il-Korijiet Marija Assunta u Mary’s Angels Attivita Soçjali fiç-Çentru Parrokkjali Ko-ordinament: Il-Kummissjoni Evan©elizzazzjoni u l-Kumitat Festa It-Tnejn, 5 t’Awwissu, 2013 Jum il-Morda u l-Anzjani 6.30pm – Quddiesa: Dun Alfred Vella; inkluΩ is-sagrament tal-GriΩma talMorda. Il-Kappillan Dun Noel Vassallo, u Dun Louis Agius jassistu lil Dun Alfred Vella Jie˙u sehem: Daqq tal-Kitarra u kant – Karmenu Mamo u l-grupp tieg˙u Attivita Soçjali fil-bit˙a taç-Çentru Parrokkjali Ko-ordinament: Il-Kummissjoni Djakonija It-Tlieta, 6 t’Awwissu, 2013 Jum il-Familja 6.30pm – Quddiesa fl-Auditorium: Dun Ìor© Dalli Attivita Soçjali fil-bit˙a taç-Çentru Parrokkjali Ko-ordinament: Il-Kummissjoni Familja L-Erbg˙a, 7 t’Awwissu, 2013 Jum iΩ-Ωg˙aΩag˙ 6.30pm – Quddiesa letta fil-knisja skont ir-roster 8.00pm –

Quddiesa b’differenza

g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ fiç-Çentru Parrokkjali, bittema: Il-Fidi fiΩ-Ωg˙aΩag˙ illum; iqaddes Dun Noel Borg Kul˙add mistieden biex jattendi; wara nie˙du xi ˙a©a flimkien. Ko-ordinament: Il-Grupp Youth Reach Il-Óamis, 8 t’Awwissu, 2013 Jum it-Tfal 6.30pm – Quddiesa: Fr Noel Vassallo, il-Kappillan Jie˙du sehem: Il-Kor Mary’s Angels, ilMuΩew Bniet u Subien flimkien mal-Girl Guides Wara l-quddiesa: Festin fil-Bit˙a taçÇentru Parrokkjali Ko-ordinament: Il-Grupp Quddiesa talÓadd tad-9.00am, Kummissjoni Litur©ija Il-Ìimg˙a, 9 t’Awwissu, 2013 B’tifkira lil ˙utna mejtin, l-g˙eΩiez tag˙na 6.30pm – Quddiesa: Dun Louis Agius Mistiedna speçjali huma l-familjari tal-mejtin li jkunu ˙allewna matul din l-a˙˙ar sena tal-festa. Jie˙u sehem: Il-Kor Marija Assunta Ko-ordinament: Il-Grupp Fara©, Kummissjoni Djakonija 8.00pm – Ikla b’risq il-Festa fiçÇentru Parrokkjali (aktar dettalji f’avviΩ separat) Is-Sibt, 10 t’Awwissu, 2013 B’tifkira tal-400 anniversarju millbini tal-Knisja Parrokkjali 6.30pm - Quddiesa b’tifkira ta’ dan l-anniversarju, iqaddes il-Kappillan Fr Noel Vassallo Jie˙u sehem: Il-Kor Marija Assunta Immedjament wara, kul˙add mistieden iç-Çentru Parrokkjali, eΩattament fil-foyer biswit il-MuΩew Parrokkjali g˙all-ftu˙ ta’ esibizzjoni kommemorattiva mill-istess Kappillan, Fr Noel Vassallo. Ta˙dita talokkaΩjoni mill-Perit Herman Bonnici. IlMuΩew Parrokkjali jkun miftu˙ g˙all-wiri. Wara bibita’ bejn il-mi©emg˙a mi©bura Ko-ordinament: Il-Grupp MuΩew Parrokkjali, Kummissjoni Amministrazzjoni

Il-Óadd, 11 t’Awwissu, 2013 L-ewwel Jum tat-Tridu B’dedika ta’ rispett kbir lill-Komunità kollha 6.00pm – Quddiesa u Priedka: Fr Saviour Grima, Direttur il-Millenium Chapel, Paceville Jie˙u sehem: Il-Kor Marija Assunta Ko-ordinament: Il-Kummissjoni Litur©ija It-Tnejn, 12 t’Awwissu, 2013 It-Tieni Jum tat-Tridu B’dedika lill-Kunsilli u l-G˙aqdiet Çivili fil-Parroçça 6.30pm – Q u d d i e s a u P r i e d k a : Fr Charles Fenech, Direttur tal-Grupp Kerygma Jie˙u sehem: Il-Kor Marija Assunta Ko-ordinament: Il-Kummissjoni Litur©ija u l-Kummissjoni Amministrazzjoni 8.00pm – Attività Kulturali flAuditorium, fiç-Çentru Parrokkjali Ìwanni Pawlu II (aktar tag˙rif f’avviΩ separat) Ko-ordinament: Il-Kumitati Festa u Kultura It-Tlieta, 13 t’Awwissu, 2013 It-Tielet Jum tat-Tridu B’radd il-˙ajr g˙all-impenn u ˙idma tal-Kunsill Pastorali Parrokkjali u l-G˙aqdiet Reli©juΩi fil-Parroçça 6.30pm – Quddiesa u Priedka: Fr Martin Micallef, Direttur tad-Djar talProvidenza Jie˙du sehem: Il-Kor Marija Assunta u l-Kor Mary’s Angels Ko-ordinament: Il-Kummissjoni Litur©ija flimkien mal-Kunsill Pastorali Parrokkjali L-Erbg˙a, 14 t’Awwissu, 2013 Lejliet il-Festa NiΩΩu ˙ajr lil Alla f’kollox 9.00am – Q u d d i e s a k a n t a t a . Çelebrant ewlieni: Dun Ìor© Mangion; wara jindaqq it-Te Deum Jie˙u sehem: Il-Kor Marija Assunta Ko-ordinament: Il-Kummissjoni Evan©elizzazzjoni u l-Kor Marija Assunta

6.30pm – Translazzjoni Solenni: imexxi l-Eçç. Tieg˙u Mons Isqof Sylvester Carmel Magro, Isqof ©ewwa Benghazi Il-purçissjoni mill-Knisja sal-Kappella Sant’Anna tal-MuΩew u lura ser tkun akkompanjata mill-Banda La Stella Levantina Immedjatament wara – Quddiesa kantata tal-V©ili: Çelebrant ewlieni l-istess Eçç Tieg˙u Mons Isqof Sylvester Carmel Magro, flimkien mal-Presbiterju tal-Parroçça Jie˙du sehem: Il-Kor Marija Assunta flimkien mal-orkestra ta˙t id-direzzjoni ta’ Maestro Michael Ciantar. Ko-ordinament: Il-Kummissjoni Litur©ija Il-Óamis, 15 t’Awwissu, 2013 Jum il-Festa Viva l-Kobor ta’ Ommna Marija Assunta, Patruna tal-Parroçça tag˙na! Quddies filg˙odu: Fil-knisja: fis-7.00am u fit-8.00am; Fl-Auditorium: fl-10.30am u fl-11.45am * Kollox skont ir-roster normali

Korijiet Mary’s Angels u Marija Assunta bl-akkompanjament tal-Banda tasSoçjeta’ MuΩikali La Stella Levantina ta’ Ó’Attard. L-istess banda takkompanja l-purçissjoni filwaqt li l-Banda tas-Soçjeta’ Filarmonika Maria Mater Gratiae ta’ ÓaΩÛabbar issegwi programm ta’ marçi minn fuq il-plançier. Hekk kif l-purçissjoni tasal ˙dejn l-Uffiççju tal-Kunsill Lokali, jing˙ad r-ruΩarju u wara kull strofa jindaqq innu Marjan 10.15pm – Wasla tal-istatwa fuq izzuntier Isir it-talb tal-Fidili, jitkanta l-Innu Popolari u tindaqq l-Ave Maria. Mad-d˙ul, titkanta l-Antifona Hodie Maria u ting˙ata l-Barka Sagramentali. Jie˙du sehem: Il-Presbiterju tal-Parroçça, il-Korijiet Marija Assunta u Mary’s Angels flimkien mal-Orkestra ta’ Mro. Michael Ciantar, l-Abbatini, ir-Reffieg˙a u l-Fratelli tal-Parroçça u l-Baned La Stella Levantina u Maria Mater Gratiae.

9.15am – Quddiesa kantata solenni: Çelebrant ewlieni il-Kanonku Charles Gauci, b’tifkira t’g˙eluq il-25 anniversarju tal-ordinazzjoni tieg˙u; ilPani©ierku minsu© mill-Eçç Tieg˙u Mons Isqof Ìor© Frendo, Isqof ©ewwa l-Albanija. Fit-tmiem taç-Çelebrazzjoni Ewkaristika, isir il-bews tar-Relikwa Jie˙du sehem: Il-Kor Marija Assunta flimkien mal-Orkestra ta’ Mro. Michael Ciantar Ko-ordinament: Il-Kumitat Festa 6.00pm – Quddiesa letta: Dun Louis Agius Jie˙u sehem: Il-Kor Mary’s Angels Ko-ordinament: Il-Grupp Letturi u Animaturi; Kummissjoni Litur©ija 7.15pm - Óru© tal-Istatwa ta’ Santa Marija Imexxi l-Kanonku Charles Gauci, Viçi fil-Kolle©©jata BaΩilika ta’ Sant’Elena, B’Kara. Jitkanta l-Innu Popolari mill-

Ko-ordinament: Elizabeth Mallia

Festi ta’ Barra - Santa Marija Assunta 2013 Il-Óadd 28 ta’ Lulju, 2013 Óru© tal-vara min-niçça 12.30pm - Óruq ta’ murtali, murtaletti u kaxxa infernali. Il-Óadd 11 t’Awwissu, 2013 L-Ewwel Jum tat-Tridu 8.00am - Óruq ta’ murtali u murtaletti 12.00pm - Óruq ta’ murtali u murtaletti 8.30pm - Il-banda tas-Soçjeta` MuΩikali La Stella Levantina – Banda Santa Marija (Ó’Attard) se ddoqq sett ta’ marçi mat-toroq: Kbira, Mit˙na, Linja, Ferrovija, G˙enba, Sta. Katarina, Mosta, u tispiçça ˙dejn il-KaΩin tal-istess Soçjeta`. 8.30pm - Óruq ta’ murtali u murtaletti It-Tnejn 12 t’Awwissu 2013 It-Tieni Jum tat-Tridu 8.00am - Óruq ta’ murtali u murtaletti 12.00pm - Óruq ta’ murtali u murtaletti 8.00pm - Attivita` Kulturali fiç-Çentru Parrokkjali. 8.30pm - Óruq ta’ murtali u murtaletti. It-Tlieta 13 t’Awwissu, 2013 It-Tielet Jum tat-Tridu 8.00am - Óruq ta’ murtali u murtaletti 12.00pm - Óruq ta’ murtali u murtaletti 9.00pm - Il-banda tas-Soçjeta` MuΩikali La Stella Levantina – Banda Santa Marija (Ó’Attard) se ddoqq sett ta’ marçi mat-toroq: Kbira; Mosta; A Durer; RuΩell; Mdina; Ûebbu©; Santa Marija u lura Triq il-Kbira sa ˙dejn l-kazin tal-istess Socjeta`. 9.15pm - Óruq ta’ murtali, murtaletti u kaxxa infernali L-Erbg˙a 14 t’Awwissu, 2013 Lejlet l-Festa 9.30am - Óruq ta’ murtali u murtaletti (Waqt it-Te Deum) 12.00pm - Óruq ta’ murtali u murtaletti 6.30pm - Translazzjoni Solenni tar-Relikwija tal-Madonna Il-purçissjoni to˙ro© mill-Knisja Parrokkjali bis-sehem tal-Fratelli, Abbatini u l-Kleru u tg˙addi mit-toroq: Kbira; San Duminku minn fejn tid˙ol g˙all-Kappella ta’ Sant’Anna. Irrelikwija tal-Madonna tittie˙ed proçessjonalment mill-kappella ta’ Sant’Anna lura lejn il-Knisja Parrokkjali u tg˙addi mit-toroq: San Duminku u Mosta. Matul l-purçissjoni bir-relikwija jsir Óruq ta’ murtali, murtaletti u kaxxa. 8.00pm - Il-banda tas-Soçjeta` MuΩikali La Stella Levantina – Banda Santa Marija (Ó’Attard) se ddoqq sett ta’ marçi mit-Triq Sant’ Anton; Kbira sa ˙dejn Misra˙ Tumas Dingli, fejn l-istess banda se tesegwixxi programm vokali u strumentali bis-sehem tal-Kor ta’ Romina Vella u s-solisti Charles Vella Zarb u Marita Bezzina, kif ukoll

l-kantanta Ritienne. 11.15pm - Óruq ta’ ©ig©ifogu mit-Triq Tumas Dingli, wara l-Knisja Parrokkjali, Ó’Attard. Il-Óamis 15 t’Awwissu, 2013 Jum il-Festa 8.00am - Óruq ta’ murtali u murtaletti. 11.00am - Il-banda tas-Soçjeta` MuΩikali La Stella Levantina – Banda Santa Marija (Ó’Attard) se ddoqq sett ta’ marçi mat-toroq: Kbira; Pjazzetta; Mosta; San Duminku; Mit˙na; Sant’Anton u Kbira sa ˙dejn l-KaΩin tal-istess Soçjeta`. 12.00pm - Óruq ta’ murtali u murtaletti. 6.30pm - Il-banda tas-Soçjeta` Filarmonica Maria Mater Gratiae (ÓaΩ-Ûabbar) iddoqq marçi mattoroq: Kbira (ma’ Mdina); Sant’ Anton; Mit˙na; San Duminku; Mosta; Pjazzetta u tispiçça ˙dejn il-Knisja Parrokkjali, minn fejn jitkompla programm minn fuq il-plançier. 7.15pm - Óru© tal-vara ta’ Santa Marija millKnisja Parrokkjali Il-purçissjoni to˙ro© mill-Knisja Parrokkjali bissehem tal-Kleru, Abbatini u l-Fratelli u tg˙addi mit-toroq: Kbira, Sant’ Anton; Mit˙na, San Duminku; Mosta u lura g˙all-Knisja Parrokkjali. Mal-˙ru© tal-purcissjoni l-Banda Soçjeta` MuΩikali La Stella Levantina – Banda Santa Marija tesegwixxi l-Innu l-Kbir Ifta˙ Qalbek tal-Kav. G. Busuttil, ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast Direttur Mro. Joseph Chircop, bis-sehem tal-Baritonu Pawlu Zammit u l-Kor tal-Parroçça. Wara, l-istess banda takkumpanja l-purçissjoni qabel l-vara ta’ Santa Marija u tesegwixxi sett ta’ innijiet Marjani. Hekk kif l-purçissjoni tasal ˙dejn l-uffiççju tal-Kunsill Lokali, jing˙ad ir-ruΩarju u wara kull strofa jindaqq innu Marjan. Matul l-purçissjoni l-Banda Soçjeta` Filarmonika Maria Mater Gratiae (ÓaΩ-Ûabbar) tesegwixxi programm minn fuq il-plançier. 10.15pm -Il-vara ta’ Santa Marija tasal ˙dejn l-Knisja Parrokkjali minn fejn titkanta l-Ave Maria mis-Sinjura Alberta Carabott u wara l-Innu Popolari mill-banda Soçjeta` MuΩikali La Stella Levantina – Banda Santa Marija, ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast Direttur Mro. Joseph Chircop. Mal-˙ru©, matul u mad-d˙ul tal-purçissjoni isir ˙ruq ta’ salut, murtali, murtaletti u kaxxi infernali. Ix-xog˙ol tan-nar, inkluΩ il-©ig©ifogu, ©ie ma˙dum mis-Sur Emanuel Vella ta’ Santa Marija Fireworks Factory, M©arr. In-nar li jin˙araq nhar l-ewwel, it-tieni u l-a˙˙ar tridu ©ie mi©bur misSur George Cuschieri u s˙abu f’isem is-Soçjeta` La Stella Levantina. In-nar li jin˙araq mal-˙ru© tal-vara min-niçça, kif ukoll lejliet (inkluΩ il©ig©ifogu) u nhar il-festa, im˙allas mill-Parroçça, kif ukoll mis-Sur Damjan Mallia. Wa˙da millirdieden tal-©ig©ifogu se tkun im˙allsa minn individwu privat.

Ko-ordinament: Frank Zammit

Il-Kor Marija Assunta Direttur: M’Grace Grech Organista: M’Therese Zarb Adami Il-Kor Marija Assunta ilu mwaqqaf filParroçça ta’ Ó’Attard g˙al dawn l-a˙˙ar 22 sena. Dan il-Kor jag˙ti s-servizz tieg˙u matul is-sena Litur©ika filKnisja Parrokkjali ddedikata lil Ommna Marija Mtella’s-Sema. Barra minn hekk, matul is-snin, l-Kor ta s-Servizzi tieg˙u f’Parroççi o˙ra, kanta f’ti©ijiet u anke kellu ç-çans li jkanta darbtejn barra minn Malta. Però Ωgur li wie˙ed mill-itwal servizzi li ta u jag˙ti dan il-Kor, huwa s-servizz ta’ matul il-©ranet tal-Festa. Meta wie˙ed iqis it-tul ta’ dan iΩ-Ωmien, ji©ifieri millKwindiçina sad-d˙ul tal-vara fil-Knisja, hemm perjodu ta’ ˙mistax-il ©urnata. G˙alkemm ma jkantax kuljum f’dawn il-©ranet, meta ma jag˙tix sehmu filknisja, il-Kor ikun qieg˙ed jag˙mel ilprovi g˙as-Servizzi li jkun jmiss. Fi Ωmien il-festa, l-impenn huwa xi ftit ikbar minn tas-soltu, g˙alhekk il-membri ta’ dan il-Kor ikollhom iΩidu l-impenn u l-isforzi tag˙hom, u g˙alhekk jiltaqg˙u aktar minn darba fil-©img˙a. Imma biex wie˙ed jag˙ti servizz tajjeb, hemm bΩonn li jkun ippreparat. Imma xi tfisser il-Festa g˙allmembri tal-Kor Marija Assunta? In˙ossni fer˙ana li nag˙mel parti minn dan il-Kor g˙ax b’hekk Ωgur ser nie˙u sehem fil-Festa. (M’Anne Valletta) G˙andna impenn li nie˙du sehem attiv fil-Litur©ija. (Connie Busuttil) Impenn li jg˙inna biex nattendu u ankè nie˙du sehem matul dawn iç-

çelebrazzjonijiet. (M’Therese Zarb Adami) Infa˙˙ru lil Alla u lil Marija permezz talKant. Ng˙inu anke lill-kongregazzjoni tid˙ol fl-ispirtu, biex ankè hi turi l-im˙abba lejn Ommna Marija. (Suzanne Ciappara) Lilna, b˙ala membri tal-Kor Marija Assunta, tg˙inna spiritwalment biex napprezzaw aktar is-sehem tal-Madonna fil-˙ajja tal-Knisja. (Tony Sciortino) Matul il-festa nipparteçipa bis-s˙i˙ u n˙ossni kburija li nag˙mel parti minn dan il-Kor u nag˙ti sehmi fil-Parroçça. (Josephine Mifsud) Qed nag˙mel xi ˙aga li n˙obb u fl-istess ˙in infa˙˙ar lil Alla u lill-Madonna. (M’Anne Pace) Nit˙e©©e© aktar biex nattendi g˙allfunzjonijiet. (Connie Vella) Dan iΩ-Ωmien iservi wkoll biex nitg˙allmu xi affarijiet ©odda. (Agnes Formosa) B˙ala membri fil-kor li nag˙mlu parti mil-Litur©ija, il-festa hi g˙alina l-qofol tas-sehem tag˙na matul is-sena min˙abba li titlob l-akbar impenn qawwi minna lkoll (Carmen Attard) Il-festa ©©orr mag˙ha çertu piΩ. Grazzi g˙al kull wie˙ed u wa˙da minn dawn il-membri li dejjem jag˙mlu l-almu tag˙hom biex jattendu f’dawn il-©ranet, jirnexxielna nag˙tu ˙ajja lil-Litur©ija.

Xi membri tal-Kor waqt attività soçjali. Neqsin mir-ritratt: Maria Borg, Frances Brincau, Monica Chetcuti, Suzanne Ciappara, Vanna Dingli, George Formosa, Vicky Grech, Gemma Portainer Mifsud, M’Anne Pace, Cettina Saliba, John Sultana, M’Anne Valletta, Connie Vella, Carmen Xuereb Min jixtieq jissie˙eb fil-Kor, mitlub i˙alli d-dettalji tieg˙u l-Uffiççju Parrokkjali

Awguri u xewqat sbie˙ g˙all-˙idma fejjieda fl-g˙alqa tal-Mulej Nifir˙u lil: • Il-Kanonku Charles Gauci, wild H’Attard, li din is-sena qed jiççelebra l-˙amsa w g˙oxrin anniversarju mill-ordinazzjoni saçerdotali tieg˙u. B˙ala sinjal ta’ radd-il ˙ajr u awgurju, il-Kanonku Charles Gauci din is-sena ©ie mistieden ikun iç-Çelebrant Ewlieni waqt il-Quddiesa Solenni tad-9.15 ta’ filg˙odu, nhar Jum il-Festa. Kif ukoll, ikun il-Kan. Charles Gauci li jmexxi l-purçissjoni ta’ filg˙axija.

•

Kif wkoll, lil Fr Glenn Attard, Karmelitan, u li joqg˙od Ó’Attard, li wkoll g˙adu kif irçieva s-sagrament ta’ l-Ordni Sagri.

Lil Fr Leonard u lil Fr Glenn, nixtiqulhom ukoll ˙afna ˙idma sfieqa fil-g˙alqa talMulej issa li qed jerfg˙u din il-missjoni hekk kbira.

Fl-istess waqt, nixtiqulkom it-tlieta li intom, kull sens ta’ milja fis-sej˙a tag˙kom u ti©did kontinwu ta’ fervur, Jalla tibqa’ tkun ˙addiem fidil fil-g˙alqa dehen, kompassjoni u g˙erf fil-missjoni vokazzjonali tag˙kom. tal-Mulej! •

Il-Fr Leonard Mintoff, li Awguri lilkom ilkoll u lill-familjari ˙adem, g˙al din l-a˙˙ar sena, tag˙kom. Il-Parroçça kburija bikom ilkoll. b˙ala Djaknu fil-parroçça tag˙na Niftakru fikom fit-talb tag˙na. u li g˙adu kif ©ie ordnat saçerdot.

Il-Konsumatur G˙aqli u Ωmien il-Festa Margaret Attard Mintoff Niftakar fi Ωmien tfuliti l-fer˙ li kont in˙oss meta tkun riesqa l-festa. Il-©enituri kienu dlonk jaraw x’ser ilibbsuna biex fil-festa nΩanΩnu lbies sabi˙. Niftakar lil ommi taqla’ d-dar ta’ ta˙t fuq, iddendel il-purtieri tal-festa, to˙ro© it-tapiti tal-festa, tixg˙el id-dar kollha u tipprepara l-ikla speçjali g˙all-festa. Niftakarni ukoll ˙erqana li ser niltaqa’ mal-ku©ini u z-zijiet li kienu jkunu l-mistiedna speçjali tal-festa.

il-produzzjoni tal-prodotti. G˙alhekk, jekk forsi bi ˙siebkom tixtru xi rigal lil xi ˙add g˙al dan iΩ-Ωmien tal-festa, per eΩempju xi kaxxa çikkulatini, ippruvaw kemm jista’ jkun fittxu G˙alkemm g˙adda xi ftit taΩ-Ωmien, din it-tikketta meta na˙seb illi b’xi mod jew ie˙or dawn id- tixtru! drawwiet g˙adhom mag˙na. Il-festa ti©i darba f’sena u g˙al ˙afna nies din tkun Apparti minn hekk, l-g˙aΩla ta’ prodotti wa˙da mill-okkaΩjonijiet fejn nag˙lqu ftit mkabbra jew mag˙mula lokalment, g˙ajnejna g˙all-but, filwaqt li nΩanΩnu inaqqas it-tni©©iΩ tal-arja ikkawΩat minn affarijiet ©odda fosthom l-ilbies, insajru metodi ta’ trasport uΩati biex iwasslu ikel speçjali u narmaw id-dar bl-isba˙ l-prodotti lejn Malta. Dan it-tni©©is mod possibbli. iwassal g˙al tibdil fil-klima. G˙alhekk, biex inkunu sostenibbli fl-g˙aΩliet tag˙na, Filwaqt li napprezzaw din il-kultura, tajjeb li fejn nistg˙u nag˙Ωlu affarijiet tajjeb li xorta wa˙da nΩommu f’mo˙˙na lokali g˙ax minbarra li nnaqqsu t-tni©©is r-responsabbiltajiet tag˙na b˙ala tal-arja, l-ikel b˙all-frott u l-˙axix ikun konsumaturi - konsumaturi g˙aqlin, aktar frisk u jkollu tog˙ma aktar bnina. nazzarda ng˙id - billi dejjem inΩommu Mela, jekk forsi qatt ma konna konxji ta’ f’mo˙˙na l-but u l-impatt tal-azzjonijiet dan il-fatt, tajjeb illi waqt li nkunu qed tag˙na fuq l-ambjent. nixtru l-ikel tal-festa kemm jista’ jkun nag˙Ωlu ikel lokali! L-ewwel tema li nixtieq nitkellem dwarha hija t-tema tar-rispett. Stil ta’ ˙ajja b’impatt Aspett ie˙or li xtaqt insemmi huwa dwar baxx fuq l-ambjent ifisser rispett lejn il- il-bΩonn li nirriflettu ftit qabel ma nixtru persuni u l-ambjent. Óafna mill-fabbriki ta’ xi ˙a©a ©dida, u nsaqsu lilna nfusna kumpaniji internazzjonali jinsabu f’pajjiΩi jekk g˙andniex veru bΩonnha. Kif di©a inqas Ωviluppati. Dan min˙abba l-fatt semmejt, g˙andna çerta kultura li g˙allli hemmhekk il-˙addiema ji©u m˙allsa festa n˙obbu nΩanΩnu affarijiet ©odda inqas. Óafna drabi, il-˙addiema ja˙dmu fosthom ilbies ©did. Il- festa tag˙na ti©i fi sig˙at twal ˙afna u ftit li xejn g˙andhom Ωmien fejn fil-˙wienet ikun beda Ωmien irdrittijiet. Sa˙ansitra, l-˙addiema lanqas ro˙s. Dan iΩ-Ωmien joffrilna l-opportunità biss ikollhom flus biex jixtru l-o©©etti li li nixtru bi prezzijiet ir˙as minn tas-soltu. jipproduçu! Allura x’nistg˙u nag˙mlu? IΩda tajjeb niftakru li g˙alkemm Ωmien Is-simbolu tal-kummerç ©ust (Fairtrade) ir-ro˙s i˙ajjarna nixtru g˙ax in˙ossuna jiggarantixxi li: il-˙addiema ji©u m˙allsa li qed nie˙du valur akbar g˙al flusna, paga xierqa u jkollhom kundizzjonijiet in˙oss li biex verament ingawdu minn tax-xog˙ol tajbin, il-˙addiema jkollhom dan ir-ro˙s, importanti li rridu nixtru id-dritt li jissie˙bu ma’ trade unions, bil-g˙aqal. Tajjeb li forsi n˙ejju lista talikun hemm ugwaljanza bejn l-ir©iel u affarijiet li g˙andna bΩonn qabel ma n-nisa, u ma ssirx ˙sara lill-ambjent waqt mmorru nixtru, induru u nqabblu l-offerti

tal-˙wienet differenti, u wara kollox, kif di©a’ semmejt, nistaqsu lilna nfusna jekk l-o©©ett partikolari huwiex verament bΩonnjuΩ jew jekk hux ser jer©a’ jintuΩa’ minflok jinxtara biss g˙all-festa u ma nuΩawhx aktar. Personalment in˙oss illi dan l-aspett hu mportanti ˙afna sabiex wie˙ed jaddotta stil ta’ ˙ajja sostenibbli.

Tema o˙ra li nixtieq insemmi hija t-tema tarriçikla©©. Óafna drabi l-iskart nassoçjawh ma’ xi ˙a©a ming˙ajr valur, imma filverita’ l-iskart g˙andu valur kbir. Filwaqt li n˙oss li kemm jista’ jkun g˙andna nevitaw li ni©©eneraw ˙afna skart Ωejjed, skart mag˙Ωul jista’ jer©a’ ji©i rkuprat billi ji©i ttrattat u ma˙dum. G˙alhekk, qabel narmu tajjeb nistaqsu lilna nfusna kif, jew a˙jar, fejn se narmu. Tajjeb li nΩommu f’mo˙˙na li l-o©©etti li narmu g˙ar-riçikla©© iridu dejjem ikunu nodfa, u fil-kaΩ tal-karti

m’hemmx g ˙ a l f e j n nqattg˙uhom f’biççiet Ωg˙ar. Jekk forsi ser inlestu xi ftit karti mqattg˙in strixxi biex inwaddbuhom waqt xi març, tajjeb li dawn nippreparawhom minn karti wΩati. Ukoll, jekk forsi ser ikollna xi fdalijiet ta’ la˙mijiet li nkunu preparajna g˙all-ikla tal-festa, dawn nistg˙u nqattg˙uhom f’biççiet Ωg˙ar, inΩidu mag˙hom xi ftit patata u ˙axix, b˙all-karotti, u jkollna mili g˙al torta. B’hekk ukoll inkunu evitajna li narmu, g˙ax wara kollox, kollox jiswa l-flus! Personalment in˙oss li huwa permezz ta’ ˙afna azzjonijiet Ωg˙ar ta’ kuljum li kull wie˙ed u wa˙da minna nag˙mlu, li jistg˙u jwasslu g˙al inqas piΩ fuq in-natura. B’dan l-artiklu qasir ippruvajt inwassal kemm huwa importanti illi kemm jista` jkun innaqqsu l-impatt tag˙na fuq l-ambjent. Filwaqt illi naspira illi aktar nies isiru konxji tal-bΩonn li naddottaw stil ta’ ˙ajja aktar sostenibbli u b’impatt baxx fuq l-ambjent. Nawguralkom minn qalbi ILFESTA T-TAJBA MIMLIJA HENA, SAÓÓA U PAÇI.

Il-Grupp Armar Maestro Karm Debono Insellmulkom, Re©a’ qieg˙ed joqrob iΩ-Ωmien g˙al festa o˙ra, Ωmien illi nkunu ilna nippreparaw g˙alih sena s˙i˙a. Matul din is-sena, komplejna bir-restawr tal-armar tal-pjazza billi rran©ajna l-pedestalli ta’ Ìuditta u Ìag˙el. Ma’ dawn, komplejna bir-restawr ta’ tmien armi tattrofej, erbg˙a tat-trofej li jintramaw fi Triq il-Kbira, u l-erbg˙a l-o˙ra li jintramaw fi Triq il-Mosta. Ix-xog˙ol kollu illi ser taraw irrestawrat huwa xog˙ol kollu li sar mill-bidu sal-a˙˙ar min-nies tal-ma˙Ωen. G˙all-grazzja t’Alla u tal-Patruna, filma˙Ωen g˙andna nies li kapaçi jag˙mlu l-induratura, skultura fl-injam, sfumar u Ωebg˙a u b’hekk m’g˙andniex bΩonn inqabbdu nies o˙ra biex inwettqu dawn il-pro©etti ta’ restawr.

Ma’ dawn ser inΩanΩnu Ωew© puttini ©odda o˙ra g˙al fuq it-trofej il-©odda illi ntramaw g˙all-ewwel darba s-sena l-o˙ra. B’hekk, b’kollox wasalna g˙al sitt puttini fil-pjazza, fi tliet snin. Ser inΩanΩnu Ωew© pavaljuni ©odda g˙al Triq ÓaΩ-Ûebbu© (it-triq tal-ma˙Ωen). Dawn huma xog˙ol ta’ Anthony Camilleri li sfortunatament ˙alliena f’Novembru

li g˙adda. Dan kien bniedem dilettant kbir tal-festa ta’ Ó’Attard u devot kbir talMadonna. Fortunatament kien la˙aq lesta pavaljun u nofs minn dawn li semmejna, l-a˙˙ar kontribut tieg˙u fost il-˙afna li g˙amel g˙all-festa tag˙na. Minn hawn˙ekk insellmulu u nirringrazzjawh tax-xog˙ol tieg˙u. Il-pavaljun l-ie˙or tlesta mill-˙ajjata Josette Caruana minn Ó’Attard li dejjem tat daqqa t’id meta tlabnieha u ta’ dan ng˙idulha grazzi. Ta’ min insemmu li ser narmaw din it-triq bil-liedna wkoll, ma˙duma mis-Sinjorina Charmaine Attard. Saru erba’ pavaljuni o˙ra fi Triq San Duminku, u dawn ˙a ˙sieb illi ji©bor g˙alihom is-Sur Damjan Mallia. B’hekk jiΩdiedu mat-tnejn li saru s-sena l-o˙ra fl-istess triq. Tajna s-sehem tag˙na fid-dramm illi sar fi Ωmien ir-Randan, fejn konna mitlubin minn Dun Noel Bor©, il-Viçi, sabiex nie˙du ˙sieb li nibnu l-props li kien je˙tie© biex jittella’ dan id-dramm madwar ir-ra˙al. Bi pjaçir ninnotaw li din l-attività kienet wa˙da ta’ suççess.

B˙ala parti miç-çelebrazzjoni ta’ dan l-anniversarju, il-grupp ta’ din is-sena g˙amel pavaljun ©did g˙al mal-faççata tal-ma˙Ωen u sar restawr fuq il-faççata stess u fuq il-bieb.

L-2013 hija wa˙da ta’ sinifikat g˙alina tal-armar. Dan g˙aliex il-Kumitat talArmar Mastru Karm Debono jag˙laq 20 sena minn mindu beda jiffunzjona. Dan ma jfissirx illi qabel dan il-kumitat, ma kien hawn ˙add jie˙u ˙sieb l-armar, iΩda dan ma kienx isir minn kumitat, iΩda minn individwi. G˙al˙ekk kien in˙ass il-bΩonn li jkun ˙emm g˙aqda u koperazzjoni fil-ma˙Ωen, u jitwaqqaf kumitat li ng˙ata l-isem tal-bniedem li ˙adem il-ma©©or parti tal-armar antik illi g˙andna, Karmenu Debono. Dan ilkumitat twaqqaf fi Ωmien il-Kappillan Dun Anton Portelli, u kellu b˙ala l-ewwel President lil Chris Deguara..

Naturalment, kull pro©ett illi nid˙lu g˙ali˙ jirrikjedi ˙afna flus. Nirringrazzjaw lil dawk kollha li taw id-donazzjonijiet tag˙hom lilna, permezz tal-©bir bieb bieb, lotteriji, u anke donazzjonijiet privati min-nies li ©ew minn jeddhom joffru l-g˙ajnuna. Ming˙ajr din l-g˙ajnuna ma nkunux nistg˙u la nag˙mlu armar ©did, u lanqas nie˙du ˙sieb l-armar antik illi writna minn missirijietna s-saraçini. Nitolbukom tkomplu tkunu ©eneruΩi mag˙na, u nirringrazzjawkom tas-sapport. Grazzi Viva Santa Marija! Daniel Gauci flimkien ma’ Steven Camilleri, Daniel Schembri, Keith Camilleri, Mario Attard, Mark Vella, Matthew Vella, Ryan Micallef u Matthew Agius.

Ng˙addu Sieg˙a Ûmien Pauline u Frans Borg Twe©ibiet f’pa©na 39

1. KWIÛÛ BIBBLIKU 1.

Liema minn dawn mhux ktieb tal-Antik Testment? (a) Ìoel (b) Titu (ç) Mikea (d) Esdra

X’kienet ti©i Naomi minn Ruth? (a) kugina (b) ommha (ç) o˙tha

Min kien il-˙dax-il wild ta’ Ìakobb ? (a) ÌuΩeppi (b) Benjamin (ç) G˙esaw

X’difett fiΩiku kellu Mose`? (a) kien trux (b) kien g˙ama

Ta’ kemm-il sena miet Metusalah? (a) 999 (b) 989 (ç) 979 (d) 969

Kemm-il salm insibu fil-Ktieb tas-Salmi? (a) 130 (b) 140 (ç) 150 (d) 160

F’liema seklu qabel Kristu, Ne˙emija ra l-bini mill-©did ta’ Ìerusalemm? (a) Is-sitta (b) Il-˙ames (ç) Ir-raba’ (d) It-tielet

B’liema lingwa kien jikteb San Luqa? (a) bl-G˙arbi (b) bil-Grieg (ç) bl-Ebrew (d) bil-Latin

(d) il-kunjata (d) Reuben

(ç) kien mutu

(ç) San Mark

(d) kien itemtem

(d) San Mattew

ÓAÌA MOÓÌAÌA

Il-libsa tieg˙i roΩa U wiççi bajdani. Indum inbikkik sakemm Iddum titturmentani.

Bi tliet saqajn u ma timxix, Bil-wiçç u ma tid˙akx, Bin-nies madwarha U xorta ma tarax.

Ommi kellha tarbija, La kienet o˙ti U lanqas kienet ˙ija.

3. LOGÓOB BL-ISTAMPI 1. Fil-pentagonu li hawn fil-©enb, kemm-il trijangolu ta’ daqs u/jew g˙amla differenti ta˙seb li hemm?

2. Jekk tirran©a 10 sulfarini b˙al ma hawn fl-istampa, ikollok si©©u j˙ares lejn il-lemin. Billi tibdel il-poΩizzjoni ta’ 2 sulfarini biss, taf tag˙mlu j˙ares lejn ix-xellug?

ÓABBEL FTIT MOÓÓOK!

1. Ûrin© waqa’ f’bir g˙oli 10 metri. Kuljum kien jirnexxilu jiggranfa mal-˙ajt talbir u jitla’ 3 metri, iΩda mal-lejl kien jiΩΩerΩaq lura u jaqa’ 2 metri. Kemm dam biex tela’ mill-bir? 2. Tliet nisa ltaqg˙u ma’ ra©el ibig˙ it-tuffie˙. L-ewwel wa˙da xtrat nofs it-tuffie˙ li kellu u nofs tuffie˙a mag˙hom. It-tieni wa˙da xtrat nofs it-tuffie˙ li kien baqa’ u nofs tuffie˙a mag˙hom. It-tielet wa˙da xtrat in-nofs li issa kien baqa’ u nofs tuffie˙a o˙ra. Kemm kellu tuffie˙ ir-ra©el fil-bidu jekk l-ebda tuffie˙a qatt ma ©iet maqsuma u meta telqu n-nisa kien baqag˙lu 3? 3. Tlett i˙bieb ordnaw pizza kull wie˙ed u meta l-wejter ©abilhom il-kont ta’ €30, huma tawh €10 kull wie˙ed. Il-wejter mar g˙and il-kaxxier iΩda dan qallu li l-kont kellu jkun €25 u g˙alhekk tah €5 lura. Hu u sejjer lura bihom, dan Ωamm €2 g˙alih u tahom lura €1 kull wie˙ed. Mela kull wie˙ed ©ie li ˙allas €9 u b’kollox ©ew li ˙allsu €27. Jekk iΩΩid €2 li Ωamm il-waiter ji©u €29. X’sar minnu €1 l-ie˙or ?

Tag˙rif: Fuq inizzjattiva ta’ Damjan Mallia, inbiddlu l-pavaljuni ta’ Triq San Duminku min˙abba li kien hemm qabel kienu g˙amlu Ωmienhom. Dawn il-©odda ©ew me˙juta minn Josette Caruana, Doris Borg u Joseph Butti©ie©. Min˙abba l-istess ra©una, saru wkoll bandalori ©odda g˙al fuq iz-zuntier. Dawn ©ew me˙juta minn Jane Sciortino u Joseph Butti©ie©. Grazzi lil kul˙add! Dan hu l-mudell tal-pavaljuni:

Tislima b’Ringrazzjament u Mer˙ba Il-Kappillan, Fr Noel Vassallo, u l-Kummissjoni Festa tixtieq tie˙u din l-okkaΩjoni sabiex tirringrazzja mill-qalb lis-Sur Carmel Camilleri li serva g˙al bosta snin b˙ala President tal-KaΩin La Stella Levantina u li issa ˙alla din ilkariga u ©ie ma˙tur President Emeritus. Dejjem g˙amilna ˙ilitna kollha li nifhmu lil xulxin sabiex na˙dmu bl-iΩjed mod dekoruΩ u g˙aqli g˙all-©id komuni tal-komunita’ tag˙na. Nirringrazzjawk

u nifir˙ulek! Fl-istess waqt, insellmu lis-Sur David Gauci li g˙adu kif in˙atar il-President il©did tal-istess KaΩin La Stella Levantina. Nawguralu ˙afna u jalla nibqg˙u mexjin flimkien bl-iΩjed mod armonjuΩ u ©enjali. Viva l-Patruna tag˙na Ommna Marija Assunta!

Il-Kor Maryâ&#x20AC;&#x2122;s Angels

Xi Ftit Storja Marbuta ma’ Ó’Attard In-Niçça tal-Madonna tal-Providenza Frans Borg Kien hawn tal-anqas Ωew© çimiterji antiki f’Ó’Attard li llum ma jeΩistux aktar. Wara l-pesta tal-1670 li f’Malta qatlet ˙afna nies, l-epidemija tal-pesta re©g˙et fe©©et fl1675 meta Ó’Attard kien wie˙ed mill-ir˙ula l-aktar milquta u minn popolazzjoni ta’ madwar elf ru˙, kienu mietu 104. B’riΩultat ta’ dan in˙ass il-bΩonn ta’ aktar oqbra u min˙abba f’hekk inbena çimiterju u kappella li ˙afna bdew isej˙ulha ta’ Santu Rokku, protettur ta’ dawk milquta mill-pesta. Illum dak iç-çimiterju m’g˙adux jeΩisti u floku nsibu l-Qasam tas-Subien tal-Museum, iΩda l-kappella hemm g˙adha u fi stat tajjeb ˙afna, g˙alkemm aktar insibuha b˙ala ta’ Sant’Anna. Çimiterju Ωg˙ir ie˙or kien dak li kien jinsab fil-parti ta’ fuq ta’ Triq B’Kara u li kien mag˙ruf b˙ala tal-Erwie˙, g˙alkemm hemm min isostni li dan iç-çimiterju kien iservi biss b˙ala ossarju. Sa wara l-a˙˙ar gwerra kien g˙adu jeΩisti, i˙ares lejn San Anton, iΩda dejjem kien ikun mag˙luq b’rixtellu tal-˙adid dejjaq u kien jinfeta˙ biss darba f’Novembru meta l-Kappillan kien ibierek iç-çimiterji. Ftit wara, hemm beda tiela’ l-bini u ç-çimiterju tne˙˙a g˙al kollox. Fi Triq Notabile , faççata ta’ San Anton, fl-antik kien hemm knisja Ωg˙ira mag˙rufa b˙ala l-knisja ta’ San Nikola. Xi anzjani minn H’Attard isostnu li jiftakru l-kappillan imur hemm f’Novembru jbierek xi fdalijiet li kien baqa’ u g˙alhekk mhux eskluΩ li f’dak il-post kien hemm xi çimiterju Ωg˙ir ie˙or fi Ωmien imbieg˙ed. Sa wara l-a˙˙ar gwerra, id-dfin f’Ó’Attard kien isir fil-Knisja Parrokkjali. Il-korsija u l-kappelluni tal-©nub kienu kollha tal-franka u kienu miksija bil-kaptelli u lapidi taloqbra. Sa dak iΩ-Ωmien, f’Malta kien g˙adu jsir xi dfin f’çertu knejjes, iΩda mbag˙ad bdiet tin˙ass il-˙tie©a li din id-drawwa tinqata’. F’Ó’Attard instabet g˙alqa kbira fejn ix-Shooting Range biex hemm jinbena çimiterju pjuttost imdaqqas. Óafna madankollu ma qablux ma’ dan, g˙ax il-post kien ftit imwarrab u ‘l bog˙od ˙afna miç-çentru, u g˙alhekk l-g˙aΩla waqg˙et fuq il-post fejn hemm iç-çimiterju llum, min˙abba li kien se jkun fi triq passa©©a u l-˙afna nies li kienu jg˙addu minn hemm aktar setg˙u jiftakru fl-erwie˙ ta’ dawk li ˙allewna. Iç-çimiterju, fuq pjanta tal-perit Louis Mifsud (1924-1952), tlesta fil-1948, kif tg˙id il-lapida li hemm fl-art fid-da˙la taç-çimiterju, u l-ewwel dfin li sar fih kien dak ta’ Çikku Çini, li miet fis-17 ta’ Diçembru 1948. Fiççimiterju g˙adha teΩisti lapida antika u addatata li tfakkarna fih. Illum iç-çimiterju hu mag˙ruf b˙ala ‘Tal-Providenza’, iΩda dawk l-in˙awi kienu ilhom mag˙rufa b’dak l-isem sa minn nofs is-seklu tmintax. Dan min˙abba li ç-çimiterju nbena jmiss eΩatt ma’ niçça antika li fiha kien hemm pittura tal-Madonna tal-Providenza. In-niçça kienet tmiss ukoll mal-g˙elieqi ta’ Ìustu tal-Qaddis u ˙uh Nardu, li kienu mag˙rufa g˙all- kwantità u g˙all-©miel ta’ ˙xejjex li kienu jkabbru, anke grazzi g˙al spiera b’nixxieg˙a ta’ ilma ©ieri li kellhom, li g˙adha teΩisti sal-lum u li hi viçin ˙afna taç-çimiterju. JeΩisti akkwarell tal-pittur IngliΩ Joshua Edward Dolby (1811-1881) li juri eΩatt kif kienet in-niçça tal-Madonna tal-Providenza. Dolby kien pittur li kien jivvja©©a ˙afna malEwropa kollha, u pin©a akkwarelli fi Praga, Ruma, l-Olanda u l-iSvizzera, minbarra

f’Malta. Esibixxa wkoll fir-Royal Academy fl-1840 u fl-1846. Dan huwa akkwarell li hu ddattat ‘Oct. 5th 1861’, u peress li Dolby hu mag˙ruf g˙ad-dettalji u l-eΩatezza fittpin©ija tieg˙u, dan jag˙tina ˙jiel ta’ kif kienet in-niçça, id-devozzjoni li minn dejjem kellha, u l-attività anke kummerçjali li kien ikun hemm f’dawk l-in˙awi f’nofs is-seklu dsatax. Dan il-pittur, li kien attiv ˙afna fis-snin 1837-1875, kien ©ie Ωgur darb’o˙ra Malta qabel l-1861, g˙ax jeΩistu Ωew© akkwarelli o˙ra sbie˙ tieg˙u, li juru Triq San Ìwann, il-Belt, li j©ibu d-data tal-1854.

Pittur ie˙or famuΩ li ˙allielna ˙jiel ta’ kif kienu dawk l-in˙awi tal-Providenza f’nofs is-seklu dsatax kien Edward Lear (1812-1888), li sa l-1862 kien ©a ©ie Malta tliet darbiet. Wara kien qatta’ xi Ωmien fl-Italja, iΩda min˙abba ra©unijiet ta’ sa˙˙a, re©a’ ©ie Malta f’Diçembru tal-1865 fejn dam sa April tal-1866, u hawn kien prolifiku fid-disinji li pproduça, billi dar kull na˙a tal-gΩejjer tag˙na, ipin©i ‘l hawn u ‘l hemm. F’akkwarell minn tieg˙u, attenwat b’daqqiet tal-lapes u l-inka kannella u li hu ddatat ‘9am. March 31. 1866’ , g˙alkemm nieqes minn çerti dettalji, naraw kif kienet it-triq ta’ ˙dejn in-niçça, bl-akwadott u l-©onna ta’ San Anton fl-isfond.

Meta twaqqfet eΩatt in-niçça diffiçli li wie˙ed jistabilixxi, iΩda probabbli qabel l-1750, g˙ax hu mag˙ruf li fl-1758 il-pittura tal-Madonna tal-Providenza li kien hemm fin-niçça ©a kienet ti©bed qima kbira mill-abitanti ta’ Ó’Attard, kif ukoll minn ˙afna li kienu jg˙addu minn quddiemha. Aktar riçenti, qassis minn Ó’Attard, li wkoll kellu devozzjoni kbira lejn dan il-kwadru, kien Dun GuΩepp Dingli (1878-1956) li skont u˙ud f’Ó’Attard, li g˙adhom mimlija bil-g˙omor, jiftakruh, g˙al ˙afna u ˙afna snin, imur kull filg˙axija jixg˙el il-lampa taΩ-Ωejt ta’ quddiem il-kwadru. Ftit wara l-1950, l-art ta’ ˙dejn iççimiterju bdiet ti©i Ωvillupata g˙all-bini, u sfortunatament din in-niçça kellha titne˙˙a. IΩda l-pittura tpo©©iet filkappella Ω-Ωg˙ira taç-çimiterju li kien g˙adu kemm inbena, u ç-çimiterju bdew isibuh b˙ala ‘Tal-Providenza’. Din il-pittura turi lill-Madonna bil-Bambin, li f’idejh g˙andu rummiena waqt li g˙asfur nieΩel biex jiekol minnha: veru stampa ˙elwa li turi kemm hi kbira l-Providenza li sa˙ansitra l-g˙asafar tas-sema ‘Missierkom li hu fis-smewwiet jitmag˙hom’ (Mattew 6:26) Din il-pittura biΩ-Ωejt hija attribwita lill-famuΩ pittur mill-Isla Francesco Zahra (1710-1773) li f’nofs is-seklu tmintax kien qed jag˙mel ˙afna xog˙lijiet ta’ pittura g˙all-knisja parrokkjali tag˙na, u li whud minnhom illum jinsabu filMuΩew Parrokkjali. Xi g˙oxrin sena ilu, u˙ud indunaw bilvalur, mhux biss artistiku, talkwadru u min˙abba l-biza’ li jinsteraq, tne˙˙a mill-Kappella taç-çimiterju u ttie˙ed fil-MuΩew tal-Parroçça. Dak iΩ-Ωmien ir-restawratur Frank Borg li kien ilu jag˙mel ˙afna xog˙ol volontarju fil-knisja parrokkjali, intalab jag˙mel kopja eΩatta tal-kwadru, u din illum tinsab fil-kappella taç-çimiterju flok l-original. Ritratt antik interessanti huwa dak tal-1928 li juri Triq in-Nutar Ûarb g˙adha kemm twessg˙et u lesta g˙all-asfaltar Fl-isfond fin-nofs tidher in-niçça eΩatt fil-post fejn illum hemm iç-çimiterju. Ftit ‘l hemm fuq ix-xellug tan-niçça, iΩda aktar lura, tidher Villa

Refalo li nbniet mill-Prim Im˙allef Sir Mikielan© Refalo fil-1920, u li fil-1962 bdiet tissejja˙ Villa Corinthia. Aktar lejn ix-xellug jidher l-akwadott u warajh l-knisja ta’ Hal Balzan, waqt li mal-˙ajt tal-g˙orfa fuq il-lemin jidher l-isem tat-triq: Triq in-Nutar Ûarb.

Mawra sal-MuΩew tal-Parroçça, li jifta˙ filg˙odu, Óadd iva u Óadd le, g˙andha tkun verament ta’ interess kbir, mhux biss biex wie˙ed jara l-pittura tal-Madonna talProvidenza, iΩda wkoll bosta xog˙lijiet artistiçi o˙ra li bihom hu miΩg˙ud dan il-MuΩew.

3 (a) 8 (b)

4 (d) 9 (b)

5 (d) 10 (a)

3. Tavolina

4. Jien

3. Log˙ob bl-istampi: 1. 35

4. Óabbel ftit mo˙˙ok: 1. 8 2. 31 (xtraw 16, 8, u 4)

3. 3x €9 = €25 + €2 = €27

Festa 2012