JessaLinea nr.46

�essaLinea

Chest Pain Clinic Dossier radiotherapie

Maandelijkse cornearaadpleging

Palliatieve zorg over alle afdelingen heen

Medisch informatieblad

Jessa Ziekenhuis

nr. 46

april - mei 2024

Jessa coördinerend ziekenhuis opleidingsprogramma borstvoeding en babyzorg

Jessa heeft voor de derde keer op rij met succes een heraccreditatieaudit van het Baby-Friendly Hospital Initiative (BFHI) doorlopen.

“BFHI promoot borstvoeding en het algemeen welzijn van baby en moeder”, zegt Renilde Cox, hoofdvroedvrouw. “Jessa is de coördinerende instantie binnen het Andreaz-netwerk voor het opleidingscontract borstvoeding en ontwikkelingsgerichte zorg.” Dit opleidingscontract stimuleert ziekenhuizen om gericht bijscholing te volgen en te organiseren rond dit thema. Binnen Andreaz doen we dat door middel van opleidingsdagen en een werkgroep die bestaat uit lactatiedeskundigen, kinderartsen en gynaecologen. “De nieuwe protocollen die we op Andreaz-niveau hanteren, zorgen voor efficiëntie en helderheid. Door op één lijn te zitten, leren we van elkaar en wordt de zorg voor moeder en kind geoptimaliseerd.”

EUSOMA-certificaat

verlengd voor Borstcentrum

Al vanaf de opstart in 1996 is het Borstcentrum van Jessa een toonvoorbeeld van teamwork. Hulpverleners uit verschillende disciplines werken er samen om patiënten met borst- en/of gynaecologische aandoeningen de best mogelijke zorg te bieden. Met succes, want zopas werd het eerder behaalde EUSOMA-certificaat met een jaar verlengd. Dat bevestigt dat het Borstcentrum voldoet aan de strengste Europese kwaliteitsnormen binnen een multidisciplinaire omgeving.

“Eind maart was er een grondige doorlichting”, vertelt borstverpleegkundige Ann Bogemans. “Samen met collega’s Kristien Fourier, Cherine Govaerts en clustermanager Heidi Werckx stak ik veel tijd in de voorbereidingen. Maar de pluimen op de hoed zijn voor alle teamleden. De combinatie van hun onophoudelijke drang naar innovatie en aandacht voor elke individuele patiënt is de sleutel tot ons succes.”

Wereldprimeur: eerste biologische hartklep via kijkoperatie

In 2017 verving dr. Alaaddin Yilmaz de allereerste aortaklep via een kijkoperatie. Zeven jaar later pakt de internationaal gerenommeerde hartchirurg van Jessa alweer uit met een nieuwigheid: onlangs plaatste hij een mitraliskunstklep door middel van een kijkoperatie. “Het gaat om de nieuwste generatie hartkleppen”, verduidelijkt de arts. “Ze is gemaakt uit runderweefsel en gaat opmerkelijk langer mee dan andere kleppen.”

Tot nu toe was de plaatsing van de biologische klep enkel mogelijk met een openhartoperatie. “De patiënt moet dan tot twee weken in het ziekenhuis blijven. Bij mijn ingreep kan die al na enkele dagen naar huis. Een win-win voor patiënt én ziekenhuis. Het enige nadeel: de kleppen zijn enorm duur en worden voorlopig niet terugbetaald door de ziekteverzekering. Hopelijk komt daar snel verandering in en kunnen we de techniek wereldwijd uitrollen.”

dr. Alaaddin Yilmaz

Meer operaties via de gehoorgang dankzij endoscopische oorchirurgie

Kleinere littekens voor de patiënt en een betere zichtbaarheid voor de chirurg: dat zijn de belangrijkste voordelen van endoscopische oorchirurgie. Sinds kort wordt deze nieuwe techniek ook in Jessa gebruikt. Daardoor kunnen steeds meer ingrepen aan het oor gebeuren via de gehoorgang zelf en zonder insnede achter het oor.

Via de gehoorgang

“Een chirurgische ingreep met microscoop of endoscoop: het kan bij quasi dezelfde indicaties en de resultaten zijn even goed”, zegt dr. Laure Poels, neus-keel-oorarts.

“Maar via otoendoscopie kunnen we meer pathologieën volledig via de gehoorgang opereren. Denk daarbij aan trommelvliesperforaties of herstel van de gehoorbeentjesketen.”

Betere zichtbaarheid

“De endoscoop geeft ons een beter beeld. Letterlijk, want we opereren met een uitstekende en gedetailleerde beeldkwaliteit op het scherm. Zo kunnen ook de verpleegkundigen en assistenten in de zaal beter volgen. Via de endoscoop krijgen we ook een ruimer beeld in het oor en een betere visuele toegang tot plaatsen die moeilijk bereikbaar zijn met de microscoop. Om die laatste reden is de endoscoop ook bij microscopische operaties waardevol: als een verlengstuk van de microscoop om de pathologie op moeilijk bereikbare plaatsen in beeld te brengen en te behandelen. Endoscopie en microscopie zijn dus complementaire technieken.”

Zonder littekens

“Bij een ingreep met microscoop moeten we soms een insnede van zo’n 3 centimeter maken achter de oorschelp. Bij een endoscopische ingreep is dat niet meer nodig. En dat is uiteraard een pak aangenamer voor de patiënt: minder pijn en minder risico op wondgenezingsproblemen”, besluit de arts.

100

Sinds maart 2020 voerde het abdominaal chirurgisch team van Jessa – onder leiding van abdominaal chirurg dr. Bert

Houben – al meer dan 100 ingrepen voor een maligniteit van de endeldarm uit met behulp van de geavanceerde Da

Vinci-robot. De operatierobot bewijst telkens opnieuw zijn meerwaarde: de ingrepen worden met een hoge nauwkeurigheid en efficiëntie uitgevoerd. Dit leidt tot mooie oncologische en functionele resultaten voor de patiënt. Wil je de resultaten graag uitdiepen? Lees hier verder: www.jessazh.be/endeldarmkanker

dr. Laure Poels

Nieuw protocol voor behandeling van zwangere vrouwen met hiv

De meeste hiv-besmettingen bij kinderen gebeuren door verticale transmissie: infectie via de moeder. Maar mits de juiste behandeling en opvolging van zwangere vrouwen met hiv verkleint de kans op overdracht tot minder dan 1 %. Het lage risico en de grotere grip op het virus laten toe om steeds meer te evolueren naar normale omgangsvormen. Die legde Jessa nu vast in een vernieuwd protocol, een samenwerking tussen de diensten gynaecologie, pediatrie en infectieziekten en immuniteit.

“De voorgaande protocollen bevatten verouderde opvattingen”, vertelt infectioloog in opleiding en initiatiefneemster Lore Vanderbeke. “Zo werden vroeger vaak keizersnede en standaard bepaalde medicatie toegepast. Maar bij een alsmaar grotere groep patiënten is dat simpelweg niet meer nodig. Met de wijziging van het protocol volgen we het voorbeeld van andere Europese landen. De aanpassingen zijn een belangrijke stap in het moeder- en kindvriendelijk beleid van Jessa en moeten tegelijk het taboe rond zwangerschap met hiv verder doorbreken.”

Overheid wijst PIT-dienst toe aan Jessa

Vanaf 1 juli 2024 rukt Jessa niet langer uit met een klassieke ziekenwagen, maar met een Paramedisch Interventieteam. Een PIT is een speciaal uitgeruste ziekenwagen bemand door een ambulancier met brevet 112 en een verpleegkundige met bijzondere beroepstitel. De opgeschaalde hulpverleningsdienst wordt ingezet wanneer er geen MUG beschikbaar is en er iemand ernstig maar niet levensbedreigend aan toe is.

“De federale overheid wees een van de twee Limburgse

PIT-diensten toe aan Jessa. Een mooie erkenning en bijkomende motivatie voor onze mensen”, vertelt Patricia Wellens, vanaf 1 juli deeltijds coördinator. “Door het extra materiaal en de aanwezigheid van een spoedverpleegkundige kunnen we ter plaatse medicatie toedienen en levensreddende technieken toepassen. De verantwoordelijkheid van de zorgverleners is helemaal anders. Daarom scholen we onze medewerkers de komende maanden om tot gediplomeerde PIT-verpleegkundigen en -ambulanciers.”

�essaLinea

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: vzw Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt

EINDREDACTIE EN GRAFIEK: dienst communicatie Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt tel. 011 33 53 50, in samenwerking met ZINNIG

DRUKWERK: Chapo

www.jessazh.be info@jessazh.be

www.facebook.com/jessaziekenhuis

www.twitter.com/jessaziekenhuis

Goed samenwerken levert hoogkwalitatieve oncologische proxy-zorg op voor onze patiënt.

dr. Jos Vandekerkhof

Het K-woord

In deze editie van JessaLinea ligt de focus op onze oncologische zorg. Want kanker blijft een angstaanjagend woord voor de patiënt. De voormalige Hasseltse ziekenhuizen Virga Jesse en Salvator leveren al sinds de jaren 80 baanbrekend werk op het vlak van oncologische behandeling. Met de oprichting van het LOC (Limburgs Oncologisch Centrum) in 2001 werd de samenwerking met ZOL verder uitgebouwd en geconsolideerd.

Het LOC is het perfecte voorbeeld van een multidisciplinaire samenwerking tussen twee grote ziekenhuizen. Een knap staaltje samenwerken als netwerk, waarin ook de overige Limburgse ziekenhuizen gedijen en ondersteuning krijgen. Deze samenwerking behelst de volledige oncologie. Het maakt subspecialisatie en schaalvergroting binnen de oncologie en hematologie mogelijk in het voordeel van de patiënt en faciliteert verdere verdieping in coöperatieve diensten zoals labo en medische beeldvorming.

Het doel van dit soort samenwerkingen? De patiënt hoogkwalitatieve oncologische proxy-zorg aanbieden binnen de eigen provincie met een kwalitatieve outcome. Wat me even op een zijsprong brengt: recent werd de EUSOMA-certificatie van ons Borstcentrum nog verlengd. Een

bevestiging dat onze multidisciplinaire omgeving hoogstaande kwaliteitszorg biedt.

Dat de overheid – door zorgconcentratie – kankerzorg optimaliseert, is een positieve ontwikkeling. Doordat niet elk ziekenhuis complexe operaties mag uitvoeren, verhoog je het aantal ingrepen (van dat type) per ziekenhuis. En dat speelt in het voordeel van de patiënt. Jessa is een erkend referentiecentrum binnen de pancreaszorg, en de resultaten spreken voor zich. Dat niet elk ziekenhuis deze aanpak respecteert, is op zijn minst discutabel.

In het denkkader van vandaag, waarin samenwerking meer dan ooit nodig is in de realisatie van supraregionale zorg, is de oprichting van het LOC in het verleden zonder meer visionair. Mede dankzij trekkers zoals collega Paul Bulens. De vraag blijft vandaag dus overeind: is dit hét model van samenwerking dat Limburgse ziekenhuizen moeten nastreven om in de toekomst bepaalde zorg en pathologie in Limburg te houden? Ondersteund door een wetenschappelijke samenwerking met de UHasselt? De vraag stellen, is ze beantwoorden. De toekomstige master Geneeskunde aan de UHasselt zal er alleszins baat bij hebben, net als de participerende ziekenhuizen.

DOSSIER Limburgs Oncologisch

Centrum

Vier decennia

kankerzorg in Limburg

Het Limburgs Oncologisch

Centrum bouwt op een samenwerking van meer dan veertig jaar. Vandaag is het nog steeds een schoolvoorbeeld van ziekenhuisoverschrijdende samenwerking. In vier decennia evolueerde de Limburgse kankerzorg van een beginnend specialisme tot een hoogtechnologisch en sterk gespecialiseerd vakgebied. Een discipline die volop beweegt en investeert in de toekomst.

dr. Paul Bulens

“Kwalitatieve kankerzorg in Limburg dankzij samenwerking”

“Toen ik als stagiair voor oncologie koos, deed dat de wenkbrauwen fronsen. In de jaren tachtig bestond oncologie in België bijna niet. Dat is vandaag helemaal anders”, vertelt dr. Paul Bulens, radiotherapeutoncoloog en grondlegger van het Limburgs Oncologisch Centrum. Naar aanleiding van zijn pensioen blikt hij terug op veertig jaar kankerzorg in Limburg.

Enorme evolutie

“Oncologie is nu een van de grote pijlers van het ziekenhuis”, begint dr. Paul Bulens bij het heden. “Het Limburgs Oncologisch Centrum beheert de radiotherapiediensten voor Jessa en ZOL. Binnen deze samenwerking zijn we ondertussen met twaalf radiotherapeuten, een dertigtal artsen en een sterk gespecialiseerd team van verpleegkundigen, fysici … Maar naast het LOC heeft ook elke afdeling haar eigen oncologische specialisten. En dan zijn er nog alle afgeleiden, zoals oncologische beeldvorming en labo. Kankerzorg is de laatste veertig jaar enorm gegroeid, mede door performantere technologie en minder invasieve bijwerkingen.”

Hoogtechnologisch

“Allround radiotherapie bestaat niet meer. De bestralingstoestellen en software zijn de afgelopen decennia enorm verbeterd, met als gevolg dat radiotherapie vandaag hoogtechnologisch is. Ook de beeldvorming biedt veel meer mogelijkheden. We kunnen de radiotherapie voorbereiden, gekoppeld aan een MRI. En we bestralen dynamisch met toestellen die de tumor blijven volgen.”

Meer dan 40 jaar samenwerking

“Vanaf het prille begin investeerden we in goede contacten met de andere Limburgse ziekenhuizen. Er bestond al een lange samenwerkingstraditie voordat het LOC in 2001 officieel ontstond. Die begon eind jaren tachtig op artsenniveau met de radiotherapeutoncologen, medisch oncologen en hematologen van

het toenmalige Salvator en Virga Jesse in Hasselt en het Sint-Jansziekenhuis in Genk. Zo’n samenwerking was ongezien. Het was niet altijd evident, maar met diplomatie en geduld zijn we er steeds geraakt. En door de jaren heen hebben we een netwerk van samenwerking uitgebouwd met álle Limburgse ziekenhuizen.”

Kwalitatieve kankerzorg in Limburg

“Vroeger gingen de mensen naar Leuven. Maar door de kwalitatieve zorg en ervaring die we stap voor stap hebben opgebouwd, is dat intussen helemaal veranderd. Enkel voor zeer uitzonderlijke tumoren verwijzen we nog door naar de academische centra. In 2023 behandelden we binnen het LOC meer dan 3000 nieuwe oncologische patiënten. We zijn daarmee hét referentiecentrum voor radiotherapie in Limburg en horen bij de grootste centra van België. In Hasselt en Genk hebben we ondertussen samen vijf bestralingstoestellen en we behandelen patiënten met klassieke radiotherapie, stereotactische bestralingen en brachytherapie.”

Blijven investeren en vernieuwen “Dankzij goede samenwerkingen hebben we echt een kwalitatief centrum voor radiotherapie uitgebouwd in Limburg. Dat geeft veel voldoening, en vertrouwen voor de toekomst. Door de vergrijzing verwachten we immers een toename van de kankerpatiënten met zo’n 20 tot 30 %, maar daar zijn we op voorbereid. De volgende jaren worden alle lineaire versnellers in Jessa en ZOL vervangen door de nieuwste generatie toestellen die de tumor nog beter in beeld brengen. En zo moeten we blijven investeren in goede en warme zorg voor oncologische patiënten. Maar dat is voor de volgende generatie”, besluit Paul Bulens glimlachend.

Donderdag 25 april | Symposium:

‘4 decennia kankerzorg in Limburg: waar staan we?’

Naar aanleiding van de pensionering van dr. Paul Bulens.

Praktisch: 18 – 21 u. | Universiteit Hasselt, Oude Gevangenis, Martelarenlaan 42, 3500 Hasselt | Info: www.jessazh.be

Steeds meer mogelijkheden en betere overlevingskansen

20 jaar stereotactische radiotherapie

Twintig jaar geleden kon het enkel bij bepaalde hersentumoren, vandaag bij quasi alle organen. Stereotactische radiotherapie evolueerde de afgelopen twee decennia enorm. “Dankzij de hoge dosis stralen kunnen we kleine tumoren sterk verminderen of zelfs volledig genezen. Dat betekent een grote vooruitgang in de overlevingskansen van patiënten.”

Wat is stereotactische radiotherapie en -chirurgie?

Een bestralingsbehandeling waarbij in één of enkele sessies een hele hoge dosis zéér precies wordt toegediend op een klein volume, met als doel de tumor volledig te laten verdwijnen zonder majeure toxiciteit aan het omliggende gezonde weefsel. Stereotaxie is geschikt voor kleinere tumoren of letsels.

Bijna alle organen

“Vandaag kunnen we steeds meer kankertypes behandelen op een minder invasieve manier en met

meer kans op genezing”, zegt dr. Annelies Maes, radiotherapeut. “We zijn binnen het LOC intussen met een team van zo’n twaalf radiotherapeuten met elk hun stereotactische subspecialisatie. Deze behandelmethode is erg hoogtechnologisch en daardoor soms overdonderend voor de patiënt. Daarom begeleiden we hen zo warm en menselijk mogelijk. Dat blijkt ook uit onze tevredenheidsenquêtes.”

2004 – Hersentumoren

“Het LOC was een van de eerste centra in Vlaanderen met stereotaxie voor hersentumoren. De behandeling geeft heel goede resultaten, maar was in het begin erg invasief. De neurochirurgen bevestigden een extern stereotactisch frame met vier schroeven in de schedel van de patiënt. Dat gebeurde onder lokale verdoving. Daarna namen we de voorbereidende CT-scan om de exacte locatie en dosis te berekenen. Pas op het einde van de dag volgde de bestraling. Het frame werd vastgeschroefd aan de tafel om het hoofd perfect te immobiliseren. Erg belastend voor de patiënt en geen optie meer bij herval. Gelukkig gebruiken we vandaag maskers en werken de bestralingstoestellen veel vlotter. Daardoor kunnen we de behandeling gemakkelijker herhalen, ook bij herval of nieuwe letsels. Dat verhoogt de overlevingskansen van de patiënt aanzienlijk.”

2009 – Kleine longtumoren

“Deze vorm van radiotherapie kan een optie zijn voor patiënten die we niet kunnen opereren door bijvoorbeeld een slechte longfunctie. Het borstgebied is weliswaar minder gemakkelijk te immobiliseren, maar met een 4D-scan meten we de beweging van de tumor in elke ademhalingsfase. Zo kunnen we de precieze bestralingszone berekenen. De behandeltafel beweegt ook mee in zes richtingen, waardoor we de patiënt erg nauwkeurig kunnen positioneren.”

2016 – Solitaire botuitzaaiingen

“Ondertussen bestralen we ook solitaire botmetastasen op deze manier. Voordien waren uitzaaiingen in het bot vaak palliatief, met bestralingen tegen de pijn. Maar nu zijn er meer mogelijkheden: bij beperkte uitzaaiingen kunnen we de tumoren vaak volledig laten verdwijnen.”

2022 – Abdominale bestralingen

“Bij het buikgebied vormt de beweging opnieuw een uitdaging. In dit geval werken we met abdominale compressie: een gewicht op de buik dat de beweging beperkt, aangevuld met een vacuümmatras die de beweging mee opvangt. Op die manier behandelen we nu ook de pancreas, leverletsels, klieren in de buik en bijnierletsels.”

2024 – Kleine prostaattumoren

“Sinds kort gebruiken we stereotaxie ook bij bepaalde kleine prostaatkankers. We kunnen de stralen heel precies richten dankzij de goudmarkers die we samen met de urologen op voorhand inbrengen in de prostaat.”

Artsenlijn LOC (Campus Jessa)

Wil je snel de behandelende arts van radiotherapie, oncologie of hematologie spreken? Of een patiënt dringend doorverwijzen? Bel dan de artsenlijn. Enkel voor artsen, niet voor patiënten of vertegenwoordigers.

011 33 79 66, elke weekdag tussen 8 en 17 u.

Het team van radiotherapeuten

Vooraan v.l.n.r.: dr. Anne-Sophie Van de Velde, dr. Mieke Govers, dr. Annelies Maes

Midden v.l.n.r.: dr. Evelyn Van de Werf, dr. Laura Van den Bergh

Achteraan v.l.n.r.: dr. Philippe Bulens, dr. Katleen Verboven, dr. Joost Pil, dr. Leen Noé, dr. Emilie Dubaere

Hyaluronzuurspacer beschermt rectum tijdens prostaatbestraling

“Afgelopen najaar injecteerden we in het Andreaznetwerk voor het eerst een hyaluronzuurspacer die het rectum extra beschermt. Deze nieuwe procedure is een mooi voorbeeld van samenwerking tussen verschillende specialisaties. En belangrijk voor patiënten met chronische darmproblemen”, zegt dr. Philippe Bulens, radiotherapeut-oncoloog in Jessa.

“Bij radiotherapie wordt het omliggende weefsel maximaal gespaard”, legt Philippe Bulens uit. “Toch ondervindt zo’n 10 tot 15 % van de patiënten die een prostaatbestraling krijgen, gastro-intestinale toxiciteit van de tweede graad, met tijdelijke en milde klachten zoals diarree. Toen we vorig jaar een patiënt moesten bestralen met acute rectitis door een inflammatoire darmziekte, hebben we daarom eerst het rectum beschermd met een spacer. Hoe dat werkt? We injecteren hyaluronzuurgel (Barrigel) in de fascia van Denonvilliers, de ruimte tussen prostaat en rectum. Zo creëren we een extra afstand van één tot anderhalve centimeter tussen het rectum en de prostaat, waardoor er quasi geen uitwaaierende bestralingsdosis op het rectum komt. De ingreep gebeurde in az Vesalius, samen met collega dr. Frank Verduyckt, die veel expertise heeft in transperineale procedures.”

Transperineaal

Frank Verduyckt, uroloog in az Vesalius: “We injecteren de hyaluronzuurgel transperineaal met behulp van transrectale echografie. Zo volgen we de injectie live op beeld en kunnen we de spacer stap voor stap vormgeven. De ingreep duurt zo’n kwartier en gebeurt onder lichte verdoving. De patiënt voelt de spacer niet en zijn lichaam breekt het hyaluronzuur in enkele maanden

weer af. Deze techniek is interessant voor patiënten die het risico op rectale klachten bij radiotherapie willen verkleinen. In het bijzonder mensen met colitis, inflammatoire darmziekten, eerder rectaal bloedverlies … ”

Nieuw in Vlaanderen

“Het is de eerste keer dat we een hyaluronzuurspacer gebruiken binnen het Andreaz-netwerk”, gaat Frank Verduyckt verder. “Het gebruik van rectale spacers is wel al mainstream in de Verenigde Staten, maar in Vlaanderen is deze methode vrij nieuw – enkel in UZ Gent gebeurt het regelmatig. In België wordt deze procedure trouwens niet vergoed door de sociale zekerheid, in Nederland wel bij bepaalde indicaties. Er zijn ook nog andere manieren om ruimte te creëren. Met een bio-afbreekbare ballon, bijvoorbeeld. Maar die is moeilijker gecontroleerd te positioneren dan een gel.”

Specialiseren door samenwerking

Philippe Bulens: “Deze patiënt werd behandeld in het Limburgs Oncologisch Centrum. Maar voor deze ingreep bouwden we verder op de Andreaz-samenwerking voor brachytherapie. Die leverde ons al heel wat ervaring op in transperineaal prikken. Daarom injecteerden we de spacer ook in het az Vesalius, binnen het kader van de Kliniek voor Urologie. Zo kunnen we ook de ervaring met dit type spacer samenbrengen voor alle verwijzende urologen van het netwerk.”

dr. Philippe Bulens (achteraan) en dr. Frank Verduyckt (rechts)

Spataders: behandeling in een notendop

Varices kunnen op verschillende manieren behandeld worden. De toestand van de hoofdader bepaalt de aanpak. Flebologen dr. Veerle Laeremans en dr. Caroline Heerinckx geven een overzicht van de methodes en hun indicaties.

Gezonde of zieke hoofdader?

We starten altijd met een echo van de hoofdader. Bij een gezonde ader kunnen we spataders droogspuiten of behandelen met foam. Is de hoofdader ziek? Dan is spuiten zinloos omdat de lekkende ader te veel druk veroorzaakt. Afhankelijk van de ernst blijven we conservatief of stellen we een behandeling voor. Patiënten kunnen dan kiezen tussen een ingreep of steunkousen.

Sclerotherapie

Oftewel: de spataders droogspuiten. Bij deze methode injecteren we een vloeistof die de aderwanden verkleeft. De spatader verlittekent en wordt onzichtbaar. Dit is mogelijk als de kleppen van de grotere aders nog intact zijn of al chirurgisch behandeld werden.

Foamsclerotherapie

Grotere varices of kluwens kunnen we behandelen door een schuimoplossing (foam) te injecteren onder echogeleide. Deze methode werkt vooral bij recidief varices, want herhaaldelijk opereren is moeilijk en levert steeds minder resultaat op.

Operatief: laser wanneer het kan Lekt de hoofdader? Dan zijn er twee opties. Wanneer de hoofdader breed is of oppervlakkig ligt, kiezen we voor stripping. Is de hoofdader niet te breed en ligt hij mooi diep, dan opteren we voor de laser. Bij een laseringreep lassen we de zieke aders dicht. In beide gevallen worden de zijtakken verwijderd met micro-incisies, en beide methoden hebben even goede resultaten. Bij laser is er geen snee in de lies. Daarom kiezen we zo vaak mogelijk voor een laseringreep, zeker bij lymfe-oedeem of obesitas.

Belangrijk: jaarlijkse controle

Want beginnende recidieftakken kunnen we nog gemakkelijk spuiten. Zo vermijden we grotere interventies.

Meer info:

dr. Veerle Laeremans en dr. Caroline Heerinckx

Nieuwe artsen

Dr. Ine Bollen Urgentiearts

Tijdens haar opleiding tot urgentiearts werkte ze in verschillende ziekenhuizen, maar Jessa beviel haar het beste. Na 15 maanden op de spoedgevallendienst van Jessa weet dr. Ine Bollen het zeker: dit is de plek waar ze haar carrière wil uitbouwen. De Bilzerse zwaait in juli van dit jaar af aan de KU Leuven en staat te springen om haar kennis te verrijken en te delen met haar ‘nieuwe’ collega’s. Ze is instructeur bij EPALS (pediatrische reanimatie) voor andere artsen en verpleegkundigen en zweert bij evidence-based medicine, maar heeft tegelijk veel oog voor de mens achter de patiënt. Communicatie op maat van de zorgbehoevende en zijn familie is dan ook haar stokpaardje.

Vanaf 1 augustus 2024 maakt Ine Bollen officieel deel uit van het Jessa-urgentieteam.

Dr. Steffe

Jorissen

Anesthesist

Al van jongs af aan was hij gefascineerd door de medische wereld. Toen dr. Steffe Jorissen in 2022 afstudeerde aan de KU Leuven als anesthesist was zijn kennishonger niet gestild. Met een fellowship chronische pijn vond hij het perfecte evenwicht tussen het acute aspect van een operatiekwartier en de aandacht voor langdurige gezondheidsklachten. Zo kan hij zich nóg beter inleven in de situatie van de patiënt. Precies dat empathische en menselijke element sprak de Diepenbekenaar aan tijdens zijn eerdere assistentschap bij Jessa. Ook bovenaan zijn lijstje met skills: flexibiliteit. Of wat had je verwacht van een ervaren slalommer?

Vanaf 1 augustus 2024 gaat Steffe Jorissen aan de slag als anesthesist bij Jessa.

Dr. Joris

Lenaerts

Reumatoloog

In de zomer van 2023 studeerde dr. Joris Lenaerts af aan de KU Leuven als master in de specialistische geneeskunde om enkele maanden later al zijn intrede te maken op de dienst reumatologie van Jessa. Hij doet raadplegingen in zowel campus Salvator, campus

Virga Jesse als az Vesalius in Tongeren. Zijn brede interesse gaat uit naar inflammatoire reumatische pathologie en botziektenbracht hem met een open visie aan de start. Zijn missie? Hoogkwalitatieve, empathische en wetenschappelijk onderbouwde zorg. Om up-to-date te blijven smijt de Alkenaar zich permanent op vorming, studie en onderzoek.

Sinds 1 oktober 2023 versterkt Joris Lenaerts de dienst reumatologie van Jessa.

Dr. Philippe

Volders

Anesthesist

Dr. Philippe Volders is een geboren en getogen Diestenaar. Hij deed een bachelor biomedische wetenschappen, gevolgd door een master in de geneeskunde en een opleiding tot huisarts. Na zijn tijd als HAIO specialiseerde hij in anesthesiereanimatie aan UZ Leuven en ZOL en bleef hij bijleren met postgraduaten in de intensieve geneeskunde en de locoregionale anesthesie. Tot voor kort werkte hij in AZ Diest. Philippe brengt graag tijd door met zijn gezin en doet aan duursport, met name triatlons. Een momentje van rust zoekt hij graag in het zwembad, in het bos of op de fiets.

Philippe Volders sluit zich vanaf 1 juli aan bij het team van anesthesisten.

Dr. Stijn

Van Hoef

Abdominaal chirurg

Dankzij zijn open en leergierige houding behaalde dr. Stijn Van Hoef meerdere onderscheidingen. Een master bio-ingenieurswetenschappen vervolgde hij met een bachelor en master in de geneeskunde, steeds met de focus op de algemene heelkunde. Hij publiceerde en presenteerde meerdere studies over vermagerings- en buikwandproblematiek. Zijn vrije tijd spendeert hij graag met zijn gezin. Ook muziek speelt een essentiële rol in zijn leven: hij bezoekt jaarlijks verschillende zomerfestivals en zet tijdens ritjes in de auto graag een goede playlist op.

Stijn Van Hoef is sinds 1 maart bij Jessa aan de slag als abdominaal chirurg.

Dr. Tine Alliet

Kinderlongarts en -allergoloog

Na haar middelbare opleiding in Hasselt trok dr. Tine Alliet naar Leuven voor een bachelor- en masteropleiding in de geneeskunde. De bachelor bracht haar tussen 2011 en 2013 al naar Jessa voor een vrijwillige stage. In 2015 volgde ze een stage in exotischer oorden: een ziekenhuis in Santiago, Chili. Daar ging een cursus basisSpaans en medisch Spaans mee gepaard. Ze specialiseerde zich in de pediatrie, met nadien nog een bijkomende subspecialisatie in kinderlongziekten en kinderallergologie. Ook publiceerde en presenteerde ze al een tiental studies met betrekking tot die werkgebieden.

De nieuwe functie van Tine Alliet als kinderarts bij Jessa is ingegaan op 1 april.

Nieuw: maandelijkse raadpleging corneapathologie

Dr. Anne Bruggemans

Internist-infectioloog

Jessa verruimt haar aanbod met een gespecialiseerde raadpleging voor corneapathologie. Sinds maart vorig jaar kunnen patiënten voor de opvolging van hun hoornvliesziekte en voor hun pre- en postoperatieve consultaties terecht in Jessa. De ingrepen gebeuren in het UZ Leuven. “Zo brengen we gespecialiseerde zorg korter bij de patiënt”, zeggen dr. Heleen Delbeke en prof dr. Isabelle Saelens.

Corneapathologie

Tijdens haar studies Geneeskunde aan de KU Leuven ontwikkelde dr. Anne Bruggemans een passie voor infectieziekten. Met een stage in Argentinië en diverse stages als studentonderzoeker legde ze de kiem voor haar interesse in wetenschappelijk onderzoek, met een focus op hiv-latentie. In 2021 studeerde ze af als algemeen internist en startte ze haar opleiding tot arts-specialist in de klinische infectiologie. Die vulde ze aan met de cursus ‘Tropical Medicine and Clinical Decision Making’ van het Instituut voor Tropische Geneeskunde en de interuniversitaire cursus ‘Klinische infectiologie en medische microbiologie’.

“Eén keer per maand organiseren we een gespecialiseerde cornearaadpleging in Jessa. Hiervoor worden we vrijgesteld van onze klinische activiteiten in UZ Leuven. Mijn collega Isabelle Saelens en ik wisselen elkaar af. Zo kunnen we Limburgse patiënten dichter bij huis helpen”, zegt Heleen Delbeke, oogarts. “We zijn gespecialiseerd in de pathologie en chirurgie van de voorkant van het oog: het hoornvlies, de iris en de lens. Daar-

Anne Bruggemans werkt vanaf 1 oktober 2023 als deeltijds internist-infectioloog bij Jessa.

naast doen we ook refractieve chirurgie om brilonafhankelijk te zijn.”

Diagnostiek, opvolging en medicatie

“Deze raadpleging loopt nu een jaar. We ontvangen hier patiënten die de stap naar Leuven anders niet zouden zetten. We zijn dan ook blij dat we met dit initiatief de barrière naar gespecialiseerde zorg verkleinen. De operaties gebeuren wel in UZ Leuven. Daar hebben we meteen ook goede toegang tot donorweefsel. De patiënt kan bij Jessa terecht voor de diagnose, de opvolging, de indicatiestelling tot chirurgie en de postoperatieve opvolging. We hebben ook een goede samenwerking met de apotheek van Jessa opgebouwd. Patiënten kunnen hun magistraal gemaakte antibiotische oogdruppels en hun autologe of eigen serumdruppels nu ook in Hasselt afhalen. Die druppeltjes blijven vaak maar een week goed. Het kost de patiënt anders veel tijd om hiervoor telkens naar Leuven te gaan.”

Hoornvliestransplantatie

“Is het hoornvlies aangetast, maar functioneren de oogzenuw, het netvlies en de banen naar de hersenen nog goed? Dan kan een keratoplastie een oplossing bieden”, legt Isabelle Saelens uit. “Jaarlijks voeren we zo’n 150 tot 200 hoornvliestransplantaties uit. Bijvoorbeeld bij de ziekte van Fuchs, keratoconus, een litteken na een ontsteking of een infectie, of een dringende transplantatie bij een niet-genezende infectie of bij een ernstig ongeluk waarbij het hoornvlies volledig geperforeerd is. We werken altijd minimaal invasief en vervangen in de mate van het mogelijke enkel de aangetaste laag. Deze ingreep gebeurt onder plaatselijke verdoving of onder algemene anesthesie. We voeren zelden hoornvliestransplantaties uit bij kinderen omdat ze meer kans hebben op afstoting. Daarom stellen we de operatie zoveel mogelijk uit tot na achttien jaar. Voor volwassenen is er geen maximumleeftijd. Wanneer de patiënt ook cataract heeft, combineren we de transplantatie indien mogelijk met een cataractoperatie.”

Maandelijkse cornearaadpleging

Elke eerste maandagnamiddag van de maand.

Vragen of een afspraak maken?

011 33 99 40 (secretariaat oogkliniek)

prof dr. Isabelle Saelens en dr. Heleen Delbeke

Gebundelde

krachten als schild tegen cyberaanvallen

Veiligheid is een gedeelde verantwoordelijk. Ook als het gaat over cyberdreigingen. Daarom slaan Jessa, ZOL en Universiteit Hasselt de handen in elkaar voor een uniek samenwerkingsverband: Shield. Voluit ‘Service Hub voor IT Expertise in Limburg en Daarbuiten’. Nooit eerder bundelden drie regionale instellingen de krachten om de online veiligheid en privacy van burgers te waarborgen.

Met het initiatief willen de drie partijen de continuïteit van de zorgverlening garanderen. Binnen Shield vaardigen de instellingen hun beste IT-expertise af om toekomstbestendige cyberbeveiligingssystemen te ontwikkelen. Voor intern gebruik, maar ook om later in de markt te zetten. Daarnaast is er veel aandacht voor de opleiding van eigen medewerkers en externe kennisdeling. Daarom zet Shield op termijn ook samenwerkingsverbanden op met andere ziekenhuizen binnen en buiten Limburg.

Dialyseafdeling maakt het verschil met baanbrekend recyclageproject

Jessa doet er alles aan om zijn ecologische voetafdruk te verkleinen. Zo stapte de dienst nierdialyse enkele jaren geleden in het TRUCIRCLE-project van chemiereus SABIC. De resultaten zijn baanbrekend. Zowat 85 % van de gebruikte plastic materialen is niet verontreinigd en kan opnieuw gebruikt worden als grondstof voor geavanceerde recyclage en de productie van hoogwaardige polymeren voor nieuwe medische plastics.

Met het proefproject heeft de dialyseafdeling van Jessa een primeur te pakken. Eentje die wel degelijk het verschil maakt. De oplossing betekent een boost voor de circulaire medische economie. En door de verbranding van medisch afval te herleiden tot het absolute minimum, vaart ook de natuur er

wel bij. Op termijn zorgt dit bovendien voor een flinke besparing op de verwijderingskosten. De revolutionaire aanpak wordt nu stap voor stap uitgerold in alle Jessa-locaties.

Dr. Koenraad Stas en verpleegkundige Kris Claes

Prostaatkanker en beweging Studie meet het effect van leefstijlinterventies bij kanker

Remt beweging de progressie van kanker af?

Epidemiologische studies en labo- en dieronderzoeken tonen aan van wel. De universiteit van Maastricht en de dienst urologie van Jessa werkten aan een uniek onderzoek dat het effect van leefstijlaanpassingen op tumorgroei bij mensen meetbaar maakt.

“We onderzoeken dit effect voor het eerst buiten een labo-omgeving. Dat gebeurt via een tracer die mensen thuis innemen: zwaar water dat een aminozuur in het lichaam labelt en dat daarna ingebouwd wordt in alle weefsels met opbouwprocessen”, zegt dr. Tom Tuytten, uroloog.

Beïnvloedt beweging de tumoropbouw?

Arts-onderzoeker Lisanne Houben legt uit: “Via de tracer meten we de snelheid van eiwitopbouw in ziek en gezond weefsel. Dat deden we bij prostaatkankerpatiënten met een geplande prostatectomie. De eerste groep bewoog de week voor de operatie weinig: gemiddeld 3600 stappen per dag. De tweede groep bewoog net veel: zo’n 17 600 stappen. Een week later – tijdens de prostaatverwijdering – namen we drie biopten: tumorweefsel, gezond prostaatweefsel en spierweefsel. Via de tracer maten we de eiwitopbouw in de drie weefsels. In de tumor bleek de

opbouwsnelheid bijna twee keer zo hoog als in het gezonde prostaatweefsel. Maar die snelheid bleek wel even hoog in de minder actieve als in de meer actieve groep. We vonden dus geen effect van kortdurend hoog of laag activiteitenniveau op de opbouwsnelheid van tumorweefsel.”

Vervolgstudie focust op energierestrictie

“Dat betekent echter niet dat inspanning geen invloed heeft. Mogelijk was één week bewegen te weinig of werd het remmende effect op de progressie van de kanker tenietgedaan door de hogere energie-inname bij de meer actieve groep. Mogelijk heeft energierestrictie door lagere voedingsinname en/of beweging ook een remmend effect. Binnenkort starten we een vervolgstudie.”

Studiemedewerkers beschikbaar voor klinische studies

De studiediensten binnen Jessa kunnen sinds 2022 gebruikmaken van studiemedewerkers vanuit Jessa & Wetenschap. De gemeenschappelijke poule coördinatoren die allerhande studietaken uit handen van de arts neemt, is voorlopig actief op acht diensten binnen Jessa.

Paulien Pijpops en Jente Reumers zijn twee van de vijf studiemedewerkers die Jessa beschikbaar stelt. Ze hebben een ruim takenpakket. “Van de complexe aanvraagprocedures voor klinische studies tot het zoeken naar patiënten voor onderzoeken en het opvolgen van de parameters en data”, klinkt het. Hilde Kelchtermans, onderzoekscoördinator bij Jessa & Wetenschap, licht verder toe. “We kijken naar de noden van de studie en schakelen dan de juiste persoon in. Dokters hoeven daardoor zelf geen voltijdse studiemedewerkers aan te werven en focussen zich op de klinische aspecten van de studies. Doordat studiemedewerkers actief meedenken, zijn ze van onschatbare waarde voor het proces en eindresultaat van de studie.”

Broodnodige ondersteuning

Prof. dr. Jeroen Van der Hilst ziet de voordelen ook. “In het verleden moest de dienst Infectieziekten en immuniteit al studies afwijzen door onvoldoende ondersteuning. Met Jente erbij breiden we het aantal geleidelijk uit en kunnen we meer opportuniteiten onderscheppen.” Ook dr. Kristof Cuppens, longarts-oncoloog, is mee in het verhaal. “Door deze ondersteuning kan onze dienst longziekten via een uitgebreid spectrum aan klinische studies patiënten toegang bieden tot nieuwere, vaak meer doelgerichte behandelmogelijkheden. Zonder gedreven studiemedewerkers zoals Jente en Paulien was dit nooit mogelijk geweest.”

Actieve rol huisarts

Studies vormen vaak de laatste uitweg voor patiënten met een complex (chronisch) ziektebeeld. “We willen de huisarts – die mee instaat voor de opvolging – meer betrekken in dat proces”, vertelt Hilde. “Die moet dus op de hoogte zijn van de bestaande studies om zo een link te leggen tussen mogelijke klachten en deelname aan een studie. We implementeren binnenkort een nieuwe studiemanagement-tool op onze website met een overzicht van de lopende studies binnen Jessa. Via een contactpersoon kan de huisarts patiënten doorverwijzen om toegang te geven tot innovatieve zorg.”

Om de samenwerking nog concreter vorm te geven, kan je deelnemen aan een survey. Hoe zie jij als huisarts de samenwerking met Jessa rond wetenschappelijke studies en symposia?

Scan de QR-code voor een korte vragenlijst.

V.l.n.r.: Quirina Cornelis, Eline Vanaken, Paulien Pijpops, Jente Reumers (niet op de foto: Ann Mercken)

JessaLinea Jessa

Lekkende tricuspidalisklep voor het eerst hersteld via de lies

Een lekkende hartklep kan de functionele outcome van een patiënt stevig beïnvloeden. De TriClip-procedure is een percutaan alternatief voor een openhartoperatie bij rechterhartfalen. Deze ingreep herstelt de lekkage met een katheter via de lies en werd afgelopen herfst voor het eerst in Jessa uitgevoerd.

Rechterhartfalen

“De tricuspidalisklep was lang ‘de vergeten klep’ omdat we focusten op linkszijdige hartkleppen”, vertelt dr. Jan Stassen, cardioloog. “Maar in september plaatsten we voor het eerst een clip aan een rechtszijdige klep. De tricuspidale TEER (transcatheter edge-to-edge repair) is een minimaal invasieve procedure via de lies: met een katheter plaatsen we een TriClip-implantaat op de kleppen. De lekkage vermindert, maar de klep blijft openen en sluiten aan beide zijden van het implantaat zodat het bloed erlangs kan. De patiënte had een ernstig lek en lag hiervoor vaak in het ziekenhuis. Medicamenteus konden we niets meer doen. Sinds de ingreep voelt ze zich veel beter en herstellen haar lever en nieren zich voorzichtig. Ze werd ook niet meer gehospitaliseerd.”

Lichtere verdoving en een sneller herstel.

Minder risico

“We gebruiken deze methode al langer voor linkszijdige hartkleppen. De ingreep gebeurt onder lichtere verdoving en we zien een sneller herstel dan bij een openhartoperatie. De kans op complicaties tijdens en na de operatie ligt lager en

de peri-operatieve mortaliteit vermindert, want de borstkas hoeft niet open en het hart wordt niet stilgelegd.”

Beperkt alternatief voor openhartoperatie

“Steeds meer studies tonen aan dat ook lekkende hartkleppen aan de rechterzijde bijdragen aan een slechte functionele outcome: ongeveer de helft van de patiënten overlijdt binnen drie tot vijf jaar. De TriClip-methode biedt een minder invasieve oplossing voor een beperkt aantal patiënten.”

dr. Jan Stassen

“We

kunnen angorklachten steeds beter behandelen”

Nog te veel mensen met angor blijven onderbehandeld. Toch zijn er steeds meer mogelijkheden. Ook zonder interventie of operatie, want pijn op de borst wordt niet alleen veroorzaakt door vernauwingen. De Chest Pain Clinic focust op patiënten met complexe letsels en patiënten met blijvende klachten zonder aantoonbare vernauwingen (vaak vrouwen).

Angorklachten veel ruimer bekijken

“Pijn op de borst wordt vaak veroorzaakt door obstructief coronairlijden. Stents of overbruggingen verhelpen de klachten meestal, al zijn er soms complexe interventies nodig. Maar wat vaak wordt onderschat: tot 40 % van de patiënten ervaart angor door functioneel coronairlijden. Zonder een obstructie, dus. Zij blijven vaak onder de radar”, zegt dr. Peter Kayaert, interventiecardioloog. Samen met dr. Yoann Bataille zet hij de schouders onder de Chest Pain Clinic.

Functioneel coronairlijden

“Het gaat over problemen met de coronaire microcirculatie (microvasculaire angor) of over vaatverkramping (vasospastische angor). Dit komt vaker voor bij vrouwen en kan hun prognose negatief beïnvloeden. Soms spelen ook niet-traditionele risicofactoren een rol, zoals reumatische aandoeningen, inflammatoire darmziekten, migraine of het fenomeen van Raynaud.”

40 % ervaart angor door functioneel coronairlijden.

Gespecialiseerd in refractaire angor

“Samen met de behandelende cardioloog bekijken we alle pistes. Zijn er obstructies die we enkel kunnen verhelpen via een complexe ingreep? Dan hebben we de expertise in huis. Maar wanneer er geen obstructies zijn of klachten persisteren na een interventie, kijken we verder naar functionele pathologie. Vandaag kunnen we dit mechanisme steeds beter detecteren met fysiologische testen bij hartkatheterisatie. Eens gevonden, laat het toe de therapie te personaliseren: medicatie, leefstijladvies en soms revalidatie op maat. Zo kunnen we de levenskwaliteit gericht verbeteren.”

dr. Yoann Bataille en dr. Peter Kayaert

“Goede palliatieve zorg op alle afdelingen”

In de Vlaamse ziekenhuizen is gemiddeld 19 % van de patiënten palliatief. Palliatieve zorg is dus vaker aan de orde dan we denken. Reden genoeg voor Jessa om een nieuwe stap te zetten om kwalitatieve palliatieve zorg aan te bieden over alle afdelingen heen. Zodat de patiënt de juiste begeleiding ontvangt, ongeacht waar hij verblijft.

V.l.n.r.: dr. Alja Lammens , dr. Ilse Decorte, dr. Birgit Wijgaerts en dr. Lisbeth Leirs

Kwaliteit van het resterende leven

“Zou ik verrast zijn als mijn patiënt binnen een jaar nog zou leven? Eigenlijk wel? Dan is hij palliatief”, zegt dr. Joke Bossers, specialist palliatieve zorg. “Die vraag verruimt onze blik meteen. Want palliatieve zorg gaat over de levenskwaliteit van het resterende leven, maar wordt te vaak enkel geassocieerd met de dood. Daarom wachten we te lang om erover te praten. Als we dit op tijd doen, kunnen we goede comfortzorg bieden en mensen helpen om hun laatste hoofdstuk zo kwalitatief mogelijk te beleven. Een behandeling die nog weinig oplevert, is bijvoorbeeld zo’n kantelmoment waarop een gesprek aan de orde kan zijn. Uiteraard blijven we oplossingen zoeken, maar zie het als een vorm van tweesporenbeleid: go for the best, but prepare for the worst.”

Ziekenhuisbreed

“Bijna één op de vijf patiënten in het ziekenhuis heeft dus nood aan aangepaste begeleiding. In Jessa doen we dat op verschillende niveaus. Elke afdeling kan het Palliatieve Support Team (PST) erbij roepen om hulpverleners, patiënten en hun familie bij te staan. Maar we doen ook grote inspanningen om de juiste kennis te delen. Want niet elke afdeling wordt er even vaak mee geconfronteerd.”

Eerste Hulp bij Palliatieve Zorg

“Op vraag van de artsen en medewerkers ontwikkelden we handige steekkaartjes met daarop de belangrijkste aandachtspunten. Per thema en in klein formaat, handig voor in de schort”, vertelt Inge Knaepen, psychologe van het PST-team. “Het is een Eerste Hulp bij Palliatieve Zorg. Altijd bij de hand, ook in het weekend, ook ’s nachts. Het biedt concreet advies en heldere info: het begrippenkader medisch begeleid sterven, tips voor een gesprek over vroegtijdige zorgplanning, wat met palliatieve sedatie, slecht nieuws vertellen … Maar ook hele praktische dingen, zoals een conversietabel voor opioïden. Daarnaast heeft elke afdeling ook één of twee referenten: verpleegkundigen

gespecialiseerd in palliatieve zorg. En we geven infosessies aan de assistenten die op zaal staan.”

Sterk team met ervaring in de eerste lijn

Joke Bossers: “Ons team telt vier specialisten palliatieve zorg. Dr. Birgit Wijgaerts en dr. Ilse Decorte begeleiden onze patiënten al een aantal jaren. Sinds kort versterken ook dr. Alja Lammens en dr. Lisbeth Leirs onze ploeg, maar zij blijven ook nog halftijds huisarts. Zo behouden we een sterke link met de eerstelijnszorg. Ik vertrek dit jaar met pensioen, maar laat een mooi en sterk team achter.”

Thuis in Polen sterven

Het laatste levenshoofdstuk hoeft zeker niet altijd in het ziekenhuis plaats te vinden. Birgit Wijgaerts vertelt: “Een jonge dame op de afdeling pneumologie bleek ongeneeslijk ziek. Haar wens? Thuis in Polen sterven. Dat was een uitdagende vraag. Samen met het afdelingsteam van pneumologie zochten we snel oplossingen. Heeft ze een huisarts in Polen? Kan haar familie haar opvangen? En wat met het vervoer, want ze kan geen vlucht meer nemen … Twee dagen later reden we met de ambulance naar Polen. Een flinke onderneming, maar zo kon ze nog twee waardevolle weken bij haar familie doorbrengen.”

Vragen over palliatieve thuiszorg?

Je kunt 24/24 terecht bij PALLION via 011 81 94 74.

Het Jessa Ziekenhuis en Huisartsenkring Herkenrode danken dr. Joke Bossers, die sinds april met pensioen is, voor haar jarenlange inzet en passie voor de palliatieve zorg in Jessa."

Hans Surmont en

Het Vragenkabinet

In elke editie van JessaLinea stelt een huisarts(enpraktijk) vragen. Deze keer is het de beurt aan twee CRA’s (Coördinerend en Raadgevend Artsen) vanuit woonzorgcentra: dr. Hans Surmont uit Schulen en dr. Koen Auwerx uit Diepenbeek. Ze willen graag meer weten over de euthanasiemogelijkheden bij (beginnende) dementie, de palliatieve fase bij patiënten en de definitie en intentie van een palliatieve sedatie. Dr. Jan Stulens en dr. Lieve Vandersmissen, equipe-artsen bij Pallion, geven samen met Jessa-arts dr. Joke Bossers tekst en uitleg.

dr.

dr. Koen Auwerx

EUTHANASIE BIJ (BEGINNENDE) DEMENTIE

Veel oudere patiënten die vaak nog in relatief goede gezondheid verkeren, vragen om een euthanasieverklaring op te stellen voor de levensfase waarin ze eventueel dement kunnen zijn/worden. Ze willen graag ‘hun papieren voor op het einde’ in orde hebben. Wat is mogelijk? In welke mate vermindert (beginnende) dementie de euthanasievraag?

dr. Lieve Vandersmissen en dr. Jan Stulens equipe-artsen Pallion

“Bij deze groep van patiënten lijkt het tijdig starten van het gesprek rond vroegtijdige zorgplanning al een cruciale eerste stap. Heel wat patiënten brengen naast hun negatieve wilsverklaring ook een positieve wilsverklaring euthanasie in orde. Dit laatste document is enkel geldig in een specifieke situatie: wanneer de patiënt niet meer bij bewustzijn is en zich in een onomkeerbare toestand bevindt. Vaak heerst nog het misverstand dat deze wilsverklaring ook geldig is bij gevorderde dementie, maar dat is niet zo.

Als iemand met (beginnende) dementie een actueel verzoek stelt tot euthanasie, komen we als zorgverlener in een niet zo evidente situatie. Deze persoon dient immers wilsbekwaam te zijn en moet dit blijven gedurende de exploratie van het verzoek. Wilsbekwaamheid houdt in dat de persoon tot een wils- en besluitvormingsproces in staat is. De arts die de euthanasie wil uitvoeren moet nagaan of de patiënt alle informatie goed heeft begrepen, de informatie op de situatie kan toepassen en ten volle

de gevolgen van zijn beslissing beseft. In situaties met een dreigend verlies van wilsbekwaamheid (bv. dementie) moet telkens opnieuw worden nagegaan of de betrokken patiënt tot een vrijwillige en weloverwogen besluitvorming in staat is. Ook op het moment van het euthanasieverzoek moet de patiënt zijn wil nog kenbaar kunnen maken en verklaren waarom hij ondraaglijk lijdt en wat dat inhoudt.

Dit maakt dat euthanasie bij dementie op basis van een actueel verzoek vandaag enkel in een erg vroege dementiële fase kan worden uitgevoerd. Genuanceerd ethisch handelen gaat hier dan ook verder dan enkel het volgen van de wettelijke vereisten en vraagt altijd een diepgaande exploratie.”

WANNEER PALLIATIEF?

Wanneer kunnen we een patiënt als palliatief beschouwen? Is de PICT-schaal een goed instrument? De term ‘palliatief’ komt, zowel bij patiënt als familie, confronterend over. Hoe brengen we dit als arts het best over?

Wanneer evolueert deze fase naar de terminale fase?

Dr. Lieve Vandersmissen en dr. Jan Stulens, equipe-artsen Pallion

“Mensen stellen het begrip ‘palliatief’ nog vaak gelijk met ‘terminaal’ en zien palliatieve zorg daardoor enkel als de zorg in de laatste levensdagen. Er is echter een belangrijk verschil. Palliatieve zorg start veel vroeger dan terminale zorg: een palliatieve patiënt kan niet meer genezen, maar soms nog maanden tot jaren kwaliteitsvol leven. Terminaal wordt iemand pas in de laatste weken of dagen van de ziekte. Naast de klinische tekens van terminaliteit, kan de Palliative Performance Scale een hulpmiddel zijn tot objectieve vaststelling van deze fase.

De communicatie van slecht nieuws wordt nog frequent te lang uitgesteld, waardoor de patiënt erg laat als palliatief erkend wordt. ‘Tijdige en genuanceerde palliatieve zorg’ wordt zo nog te vaak ‘late terminale zorg’.

De PICT-schaal, waarbij PICT staat voor Palliative Care Indicator Tool, is een waardevol hulpmiddel om vroegtijdig palliatieve patiënten op te sporen aan de hand van de zogenoemde surprise question (‘Zou je verbaasd zijn mocht je patiënt binnen de 12 maanden overlijden?’). Ook een aantal ‘vergeten’ palliatieve patiënten (denk aan

gevorderd hart- en longlijden, neurologische aandoeningen …) weet de PICT-schaal efficiënt op te sporen.

Het durven communiceren en benoemen van de palliatieve fase mag je niet als een bedreiging, maar moet je net als een opportuniteit zien. Vaak heerst er nog een stigma rond het woord ‘palliatief’: vooral uit angst voor het onbekende (Hoe zal de patiënt hierop reageren?) of mispercepties (verwarring met ‘terminaal’ of ‘euthanasie’). Door vroegtijdig de palliatieve fase te benoemen kan je open met de patiënt spreken rond het levenseinde en afscheid. Ook de terminale fase erkennen is waardevol: een stervende patiënt heeft immers andere en specifieke zorg- en comfortbehoeften. Bovendien kunnen familieleden en naasten zich op deze manier voorbereiden op de nakende dood. Heldere informatie en tijdige communicatie bij patiënt, familie én zorgverleners vormen hierbij cruciale factoren om misverstanden te vermijden en de echte kracht van palliatieve zorg naar boven te laten komen.”

Jouw (groeps)praktijk in de volgende editie?

Heb jij als huisdokter specifieke vragen voor de Jessa-artsen? Stuur je vragen door naar lieve.ketelslegers@jessazh.be.

Wij leggen ze voor aan de geschikte arts en publiceren het antwoord in de JessaLinea van september.

PALLIATIEVE SEDATIE

In een terminale fase krijgen we als huisarts regelmatig de vraag van de wakende omgeving om een stervende patiënt sneller te laten overlijden. Wat is de precieze definitie en intentie van palliatieve sedatie?

Dr. Joke Bossers, arts palliatieve zorg bij Jessa

“Er rust nog altijd een taboe op sterven en aftakelen. De belangstelling rond euthanasie en palliatieve sedatie geeft onterecht de illusie dat de norm voor sterven snel zelf te kiezen is. Sterven is echter zoals geboren worden: geen geboorte zonder voorafgaande arbeid en ontsluiting, geen natuurlijk overlijden zonder aftakeling en loslaten … Toch kan het sereen verlopen.

Enkele tips om onrust te voorkomen:

1. Een goede afstemming met de ervaringen van familie en naasten kan vele misverstanden voorkomen.

2. Beschrijf vooraf de normale duur van het stervensproces (drie tot vijf dagen) en de symptomen die een naderend overlijden helpen inschatten (spitse neus, veranderende ademhaling, …)

3. Licht het eventuele gebruik van een spuitpomp toe. Deze medicatie (de Final Four) dient om comfort te bieden, niet om het overlijden te bespoedigen.

4. Betrek de naasten in de zorg: mondzorg, inmasseren lotion, stimuleer een beurtrol bij het waken.

5. Een goede afronding en afscheid zijn primordiaal voor een rustig stervensproces. Daarom is tijdige palliatieve zorg zo essentieel.”

Waarom dan nog kiezen voor palliatieve sedatie?

“Palliatieve sedatie is het toedienen van sedativa in doseringen en combinaties die vereist zijn om het bewustzijn van een terminale patiënt zoveel te verlagen als nodig is om één of meer refractaire symptomen op adequate wijze te controleren. Het is dus een extra medisch handelen (R/Midazolam +/- Etumine of Nozinan) om het levenseinde comfortabel te maken en heeft niet de intentie levensverkortend te zijn. Dit kan het best op voorhand met de patiënt en naasten besproken worden, om tijdens het stervensproces de gemaakte afspraken na te kunnen komen en geen verandering van intentie (in casu verkorting) te moeten beogen. Bij een acuut event zal de patiënt daaraan overlijden en niet aan de nodige sedatie.

Enkele tips:

1. Verwittig de naasten dat palliatieve sedatie het aftakelingsproces niet kan vermijden.

2. Bevestig dat het lijden van de patiënt stopt … maar niet voor de wachtenden. Erken en deel hun onmacht.

3. Sta op één lijn met je verplegend team.

4. Gebruik morfine niet om te kunnen sterven.”

Voor meer info en/of richtlijnen over bovenstaande thema’s:

www.palliatievezorgvlaanderen.be

www.pallion.be of 011 81 94 74

Jessa Palliatief Support Team (PST)

Coördinator: 011 33 95 52

Arts: 011 33 95 54

Palliatieve Eenheid: 011 33 95 50

Maandelijkse raadpleging ocularist voor oogprothesen

Maatwerk, psychologisch inzicht en ambacht. Dat vat het metier van ocularist bondig samen. Vanaf dit voorjaar organiseert Jessa een maandelijkse raadpleging met ocularist Stéphan de Jong. “Een oogprothese is altijd maatwerk. We zoeken voor elke patiënt naar de juiste oplossing.”

Oogprothese van kunststof “Ik kies bewust voor oogprothesen van acryl. Zo kunnen we tot vijf honderdsten van een millimeter nauwkeurig werken. Bij volwassenen gaat zo’n kunstoog ongeveer zes jaar mee. We nemen eerst een afdruk van de oogholte. Dan maken we een proefprothese zonder iris om te kijken of alles goed past. Daarna beslissen we waar de pupil en de iris precies komen zodat het kunstoog mooi recht staat. Het duurt zo’n vier weken om een prothese te maken. De patiënt komt dan vier tot vijf keer op consultatie. Een oogprothese biedt niet alleen

een oplossing bij een oogverwijdering. Er is ook een grote groep patiëntenbij wie het oog verkleurt of verkleint. We plaatsen dan een dunne prothese op het oog.”

Ontsteking? Snel handelen

“Regelmatig op controle komen is belangrijk. Zo verkleinen we de kans op complicaties. Elk jaar reinigen en polieren we de prothese om ze krasvrij te houden. Zo kunnen bacteriën minder snel in de krasjes dringen en ontstekingen veroorzaken. Wanneer een patiënt de prothese niet meer in het oog krijgt, moeten we snel reageren. Dan is er meestal een ontsteking. De prothese zomaar uit laten is geen goed idee want dan kan de oogholte krimpen. En dat scenario willen we écht vermijden.”

Stéphan de Jong is optieker en klinisch contactlensspecialist. Hij is opgeleid als ocularist in Den Haag en aan de Sorbonne in Parijs.

Raadpleging: donderdagnamiddag

Samen met oogarts dr. Guy Missotten. Vragen of een afspraak maken? 011 33 99 40 (secretariaat Oogkliniek)

Nieuwe methode om baarmoeder te verwijderen

Zonder littekens, maar met de zichtbaarheid van een laparoscopie, dat is de essentie van vNotes. Deze nieuwe operatietechniek wordt sinds november vorig jaar in Jessa gebruikt om baarmoeders, eileiders en eierstokken te verwijderen bij goedaardige indicaties.

Ook eileiders en eierstokken zonder incisie “Een vaginale hysterectomie bestaat al lang. Maar daarmee konden we tot voor kort enkel kleinere baarmoeders verwijderen omdat we minder zichtbaarheid hebben dan bij een laparoscopische hysterectomie”, zegt dr. Karlijn De Vocht, gynaecoloog. “Met deze nieuwe techniek gebruiken we endoscopische instrumenten via de vagina. Zo kunnen we nu ook eileiders, eierstokken en grotere baarmoeders verwijderen zonder incisie. Vrouwen hebben minder pijn, kunnen sneller naar huis en herstellen vlotter. Deze nieuwe methode werd bedacht door een Belgische gynaecoloog, maar wordt al op verschillende locaties in de wereld gebruikt.”

Via de vagina

“vNotes staat voor Vaginal Natural Orifice Transluminal Endoscopic Surgery. We opereren via een natuurlijke lichaamsopening: de vagina. Daarvoor gebruiken we een single port rondom de cervix en endoscopische instrumenten. Het overgrote deel van de patiënten kan op deze manier geopereerd worden. We hebben wel een veilige toegang nodig tot de holte van Douglas, de ruimte achter de baarmoeder. Daarom zijn endometriose, verdenking op ovariële maligniteit of een doorgemaakt pelvien abces contraindicaties voor deze techniek. Maar dat komt enkel voor bij een klein percentage van de patiënten.”

Vlot herstel

“Je kunt het postoperatieve verloop vergelijken met dat van een klassieke vaginale hysterectomie. Er is enkel een vaginale wonde. Dat betekent niet tillen en niet vrijen tijdens de eerste zes weken na de ingreep. De pijn van de abdominale incisies valt echter weg.”

dr. Joan Veldman en dr. Karlijn De Vocht

Uitgelicht: Jessa in beeld

UHasselt, Jessa en ZOL bouwen samen de allernieuwste cyberbeveiligingsinfrastructuur. Dit gebeurt onder de vlag Shield, een nieuwe innovatieve service hub van de 3 instellingen.

V.l.n.r.: Tom Arts (ZOL), Jo Vandeurzen (UHasselt), Bernard Vanheusden (UHasselt), dr. Martijn Grieten (ZOL), Wim Bijnens – CEO Shield vzw, dr. Yves Breysem (Jessa), Ingrid Lieten (Jessa), dr. Jos Vandekerkhof (Jessa), Erwin Bormans (ZOL). 23/2/2024

Tussen 25 en 31 maart vragen onze diensten abdominale heelkunde en gastro-enterologie aandacht voor darmkanker. In de hal van campus Salvator kan je een wandeling maken doorheen een levensgrote dikke darm, inclusief … poliepen.

V.l.n.r.: dr. Daan Walgraeve, Daisy Poncelet, Marc Aerts, dr. Elisabeth Stragier, dr. Pascal Peeters 25/3/2024

We ontvingen bezoek uit Ethiopië! Een oncoloog en twee verpleegkundigen kwamen langs om de palliatieve zorg in Jessa van dichtbij te bekijken. Ons team, aangevoerd door dr. Joke Bossers en dr. Jeroen Mebis (achteraan midden) ontvingen hen hartelijk. 29/1/2024

Jessa verwelkomde 120 studenten geneeskunde voor een introductie rond borstkanker. Gastheren waren dr. Guy Orye, coördinator van het Borstcentrum, en oncoloog Jeroen Mebis. 17/1/2024

Op de Dag van de Directeur steekt algemeen directeur dr. Yves Breysem de voetjes onder tafel steken. Enkele anorexiapatiënten bereidden voor hem een gezonde lunch. Collega’s van de dienst kind- en jeugdgeneeskunde schoven mee aan.

31/1/2024

Huisartsen en Jessa specialisten klonken op het nieuwe jaar, een jaarlijks initiatief van Jessa en Huisartsenkring Herkenrode. Prof. Jochen Berg (UHasselt) zoomde eerst in op ‘geïntegreerde zorg’. Na een smaakvol pastabuffet zorgde Funky D voor pret op de dansvloer. 20/1/2024

Sneller naar huis na longingreep

ERAS-protocol voor anatomische longresecties

Stevig doorademen na een longingreep verkleint de kans op ontstekingen. Dit is maar één van de voorbeelden die aantonen hoe we patiënten kunnen helpen naar een vlotte genezing. Dankzij goede samenwerking. Daarom bundelt het nieuwe ERASprotocol voor longresecties alle richtlijnen om de patiënt goed te ondersteunen: voor, tijdens en na de operatie.

Samenwerken voor vlotter herstel

“We gebruiken steeds minder invasieve operatietechnieken, zodat de patiënt beter en sneller kan genezen”, zegt dr. Bert Du Pont, long- en vaatchirurg. “Maar de goede zorg voor, tijdens en na een ingreep is minstens even belangrijk. Een vlotte samenwerking tussen anesthesisten, kinesisten, verpleegkundigen en chirurgen is dus cruciaal. Daarom bundelden we alle richtlijnen in een Enhanced Recovery After Surgery-protocol. We starten dit ERAS-protocol voor anatomische longresecties in Jessa en rollen het daarna verder uit binnen de drie andere ziekenhuizen van het Andreaznetwerk.”

Holistische blik

“De operatieperiode begint eigenlijk al bij de diagnose. Want we willen de patiënt in een zo goed mogelijke conditie de operatie laten ondergaan. Stoppen met roken of ademhalingsoefeningen kunnen daarbij helpen. Maar het ERAS-protocol bundelt ook aanbevelingen voor pijnbehandeling, mobilisatie, ademhalingskine, een drainagebuisprotocol … Soms gaat het om heel concrete aanwijzingen, zoals goed doorademen na de ingreep.”

Bereikbaar voor patiënt en huisarts

“We omkaderen de patiënt zo goed mogelijk, zodat die sneller naar huis kan. Maar zeker bij dit type pathologie moeten we kort op de bal spelen. Daarom blijven we ook na de ingreep heel bereikbaar voor de patiënt én voor de huisarts.”

Vragen over je patiënt na een ingreep?

Bel ons gerust via 011 33 71 15 (secretariaat thoracovasculaire heelkunde).

dr. Bert Du Pont

INGEBLIKT

Filmpje

Obesitas: verschillende behandeltrajecten

HANDIGE TELEFOONNUMMERS JESSA

Medische oncologie, hematologie en radiotherapie

011 33 79 79 (algemeen)

011 33 79 66 (enkel artsen, elke weekdag van 8u-17u)

Nefrologie

011 33 87 00

Neurochirurgie

011 33 75 70

Op World Obesity Day (4 maart 2024) richtten we de schijnwerpers zoals elk jaar op obesitas en de gevolgen ervan. De aandoening heeft immers een impact op onze fysieke én mentale gezondheid. Het multidisciplinair team van Obesitascentrum Hasselt legt in twee korte animatiefilmpjes uit welke mogelijke behandeltrajecten er zijn en op welke ondersteuning patiënten kunnen rekenen. Zowel het algemene aanbod als de bariatrische chirurgie komt aan bod.

Scan de QR-code en bekijk de animatiefilmpjes.

Materniteit/Kraamkliniek

Balie verpleegafdeling: 011 33 93 20

Neurologie

011 33 78 74

Nucleaire geneeskunde

011 33 81 90

ORL

011 33 74 20

Orthopedie

011 33 77 40

Pneumologie

011 24 11 81 (privépraktijk)

Psychogeriatrie

(enkel op maandag tussen

12 en 13 u.)

011 33 78 16

Slikcentrum

011 33 76 00 en 011 33 74 20

slikcentrum@jessazh.be

Travel Clinic

011 33 83 38 (tussen 9 en 16 u.)

Urologie

011 33 76 70

Specialismen die niet in deze lijst opgenomen zijn, bereik je via het secretariaat raadplegingen:

011 33 55 70

SYMPOSIA 2024

SYMPOSIUM ‘4 DECENNIA KANKERZORG IN LIMBURG: WAAR STAAN WE?’

DATUM: 25 april 2024

LOCATIE - UHasselt, Oude Gevangenis

MEER INFO EN INSCHRIJVEN: jip.jessazh.be/web/loc/symposium-4-decennia-kankerzorg-in-limburg-waar-staan-we-

SYMPOSIUM ‘ZORG VOOR IBD-PATIËNTEN IN ANDREAZ: SAMEN STERK!’

DATUM: 25 mei 2024

LOCATIE - UHasselt, Oude Gevangenis

MEER INFO VOLGT LATER

SYMPOSIUM ’DEMENTIEVRIENDELIJKE ZORG’

DATUM: 8 juni 2024

LOCATIE - Jessa, campus Salvator, aula schoolgebouw

MEER INFO VOLGT LATER

SYMPOSIUM ’CYCLING MEETS SPORTS MEDICINE, A CIVIC SYMPOSIUM’

DATUM: 14 en 15 september 2024

LOCATIE - UHasselt, Oude Gevangenis

MEER INFO VOLGT LATER

Een overzicht van de geplande symposia is ook te vinden via de website: www.jessazh.be/symposia-events