Jaarlijkse uitgave in het kader van 'de seniorenmaand’
Jaargang 15
4 Voeten op leeftijd: kwaaltjes
6 Goede voetverzorging
8 De diabetische voetkliniek
12 Elegante hak of veilige stap?
10 Alles over steunkousen Hoe breuken voorkomen?
Beweegtips voor sterke voeten
Puzzel mee
20 Even bezinnen
21 Jouw mening is belangrijk!
22 Gezonde recepten
24 Diagnose dementie, wat nu?
VOORWOORD
That time of the year again: ziehier het gloednieuwe nummer van Ouderen met flair!
De 15e editie alweer en opnieuw met zoveel zorg en passie samengesteld door ons team!
Als geriater zie ik dagelijks hoe belangrijk gezonde voeten zijn voor het behoud van mobiliteit, zelfstandigheid en levenskwaliteit bij ouderen. Toch worden voetproblemen vaak onderschat of te laat aangepakt. Eelt, standsafwijkingen, verminderde doorbloeding of slecht passend schoeisel kunnen sluipenderwijs leiden tot pijn, evenwichtsproblemen en valincidenten.
In dit themanummer willen we de voeten de aandacht geven die ze verdienen. Je vindt er praktische tips, wetenschappelijke inzichten en verhalen uit de praktijk — allemaal met één doel: je helpen stevig op de been te blijven, letterlijk én figuurlijk. Want goede zorg begint bij de basis, en die basis staat elke dag in contact met de grond.
Geniet ervan!
dr. Charlotte De Clercq Karolien Quintiens medisch diensthoofd geriatrie zorgmanager geriatrie
Voeten op leeftijd: dit zijn de meest voorkomende kwaaltjes
Onze voeten dragen ons een leven lang. Het is dus ook niet vreemd dat verschillende leeftijdsgebonden kwaaltjes stap voor stap je leven binnendringen op latere leeftijd. Wat komt het vaakst voor bij 75-plussers? En met welke tips ga je zo lang mogelijk voor gezonde voeten? We babbelen erover met dr. Nele Schalck, geriater bij Jessa.
Op de afdeling geriatrie komen regelmatig patiënten binnen met voetkwalen. Al zien Nele Schalck en haar collega’s natuurlijk vooral de extreme gevallen: de wonden en pijnlijke klachten waarvoor 75-plussers de nood voelen om naar het ziekenhuis te komen. Dat neemt niet weg dat de geriater een goed zicht heeft op wat het vaakst voorkomt in deze doelgroep, ook bij de huisarts. “Dan
dr. Nele Schalck
gaat het vooral over de voorvoetafwijkingen. Een bekende boosdoener is de hallux valgus: de grote teen die scheef groeit richting de andere tenen en een pijnlijke knobbel veroorzaakt. Nauwe schoenen en hakken vergroten de kans op zo’n knobbel. Ook hallux rigidus – artrose in het teengewricht – zorgt voor pijn en stijfheid in de tenen.”
“Daarnaast heb je ook nog standsafwijkingen van alle andere tenen. Die veroorzaken wrijving, eelt, drukplekken en soms zelfs wonden. Een goede schoen is vaak al de helft van de oplossing. Steunzolen kunnen ook helpen. En als het echt nodig is, kan een chirurgische ingreep verlichting brengen.”
Open wonden
“Naast de scheefstand van de tenen, zien we ook vaak ulcera of open wonden”, gaat Nele Schalck verder. “Er zijn drie belangrijke types te onderscheiden: veneuze ulcera op de enkel door een aantasting van de aders, arteriële ulcera door te weinig bloedtoevoer en neuropathische ulcera, typisch voor mensen met diabetes. Vooral bij die laatste doelgroep zijn de wonden vaak verraderlijk: ze doen geen pijn omdat het zenuwstelsel is aangetast, waardoor mensen ze vaak te laat opmerken. Maar liefst 25% van alle diabeten zullen in hun leven een ulcus ontwikkelen.”
Dikke of gezwollen voeten komen ook regelmatig voor op de afdeling en lijken onschuldig, maar kunnen wel degelijk wijzen op serieuze, onderliggende problemen. “Als beide enkels opzwellen, denken we instant aan hartproblemen of aan veneuze insufficiëntie. Gezwollen enkels worden heel vaak gelinkt aan hartfalen. Gaat het over één enkel? Dan kan het een bloedklonter zijn.”
Jicht: pijnlijke klassieker
Een ander probleem dat geregeld voorkomt, is jicht. “Dat is een plots opkomende, pijnlijke ontsteking, soms in de enkel, maar meestal in de grote teen. De voet wordt daarbij rood, warm en gezwollen. De oorzaak is een verhoogd urinezuur in het bloed, onder andere door ouderdom, voeding of bepaalde medicatie. Gelukkig is jicht goed en snel te behandelen. De aandoening komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Ook alcohol en rood vlees kunnen jicht uitlokken. Een gezond eetpatroon kan de kans dus verminderen.”
Tips voor gezonde voeten op leeftijd
- Draag goede schoenen die je voeten ruimte geven. Dat voorkomt niet alleen wonden door verkeerde drukpunten, maar ook valpartijen.
- Knip je nagels niet zelf als dat zelf als dat moeilijk wordt, maar schakel een pedicure of podoloog in.
5
- Laat kleine wondjes of drukplekken tijdig nakijken, zeker als je diabetes hebt.
Goede voetverzorging: van wreef tot teen
Hoe ouder je wordt, hoe belangrijker voetverzorging is. De stand van je voeten verandert, je huid droogt sneller uit en je nagels verdikken. De vetkussentjes onder je voeten slijten ook langzaam af. En bij verminderde mobiliteit vraagt voetverzorging nog extra aandacht. Podoloog Sarah Vandersteen deelt enkele eenvoudige tips!
Wie aan voetverzorging denkt, denkt meteen aan propere voeten. “Maar je hoeft je voeten echt niet élke dag te wassen”, geeft Sarah mee. “Zo’n twee à drie keer per week met een milde zeep of isoBetadinezeep is meer dan voldoende. Zorg dat je je tenen goed afdroogt en vermijd een ‘zaagbeweging’ tussen je tenen, want daardoor scheurt je huid sneller. Van een voetbad ben ik minder fan. Je blijft dan zitten in het vuil dat loskomt en zo vinden bacteriën sneller een weg naar wondjes. Hierdoor ontstaan er snel ontstekingen, zeker bij diabetespatiënten. Als je veel eelt hebt, mag je daar zeker zelf mee aan de slag met een puimsteentje of een voetenvijl. Een eeltrasp zou ik niet aanraden. Als het echt heel erg is, ga je beter naar een gespecialiseerde voetverzorger of podoloog.”
Dikke, harde nagels
Je teennagels voelen niet meer hetzelfde als pakweg tien jaar geleden. Dat is heel normaal, aldus
Sarah. “Door een vertraagde celvernieuwing en verminderde bloeddoorstroming veranderen je nagels. Ze voelen een stuk harder aan, waardoor knippen soms moeilijker gaat. Knip ze altijd recht af, in kleine stukjes en gebruik een nagelknipper, geen schaartje. Zo vermijd je ingegroeide nagels. Wie graag een kleurtje op de teennagels heeft, mag dat zeker doen, maar gebruik dan wel altijd eerst een basisnagellak. Kies er ook regelmatig voor om een tijdje geen nagellak te dragen. Kwestie van je nagels te laten herstellen.”
Als podoloog komt ze regelmatig schimmelnagels tegen. “Al is er wel een verschil tussen een schimmel- en een kalknagel. Die laatste komt veel vaker voor. Een schimmelnagel is op het zicht moeilijk of bijna niet vast te stellen, daarvoor moet je al een kweekje laten nemen. Er bestaat zeker medicatie voor, maar die is wel vrij zwaar voor de lever. En da’s zeker niet ideaal voor diabetespatiënten.”
Belangrijke hydratatie
Podoloog Sarah hamert op het hydrateren van de voeten met vochtinbrengende producten. “Dat is echt héél belangrijk, liefst dagelijks. Gebruik ook altijd een crème met de verzachtende stof ureum, die kloven en schilfering vermindert. Een dagelijkse smeerbeurt houdt je huid soepel, waardoor eelt ook
een stuk minder storend is. Let er wel op dat je geen crème gebruikt met parfum in, die droogt je voeten uit. Een ander belangrijk aandachtspunt?
Smeer niet tussen je tenen! Hierdoor ontstaan er makkelijk kloven. En dat is dan weer een toegangspoort voor schimmels ...”
Dagelijks smeren houdt je huid soepel.
Professionele voetverzorging
Wanneer de verzorging van je eigen voeten een obstakel wordt of je wil het gewoon uitbesteden aan iemand die er meer van kent, kijk je best naar een professionele hulpverlener. “Waar een pedicure niet verder kan, begint een podoloog”, vertelt Sarah over haar job. “Ik zie veel hamertenen, dikkere teennagels of ingegroeide nagels: dat is een stuk uitdagender om zelf aan te beginnen. Diabetespatiënten kunnen twee keer per jaar een terugbetaling aanvragen voor de verzorging van hun voeten. Ik raad iedereen – diabetes of niet – aan om professionele hulp in te schakelen wanneer het nodig is. Je voeten blijven enorm belangrijk om nog lang mee te kunnen. Dat is het verzorgen waard, toch?”
Sarah Vandersteen
Diabetische voeten vinden hun weg naar de diabetische voetkliniek
Wie ooit al eens een voet in de diabetische voetkliniek op Jessa-campus Salvator heeft gezet, herkent dr. Verena Wijnen ongetwijfeld. Als orthopedisch chirurg zet ze haar schouders – samen met een podoloog en twee educatoren endocrinologie –onder de kliniek en onderzoekt en behandelt ze elke dinsdagnamiddag diabetische voeten. We babbelen graag met haar over het thema.
Diabetes tast vaak de zenuwen in de voet aan, waardoor je minder gevoel hebt in je voetzolen. En daar wringt nu net het schoentje, aldus Verena Wijnen. “Omdat de huid en nagels een stuk droger zijn, barsten ze veel sneller. Zo
dr. Verena Wijnen
ontstaan er wonden, in allerlei soorten en maten, die patiënten meestal niet eens voelen. We behandelen ze in de diabetische voetkliniek, waar we naast de basisverzorging ook een gespecialiseerde voetverzorging aanbieden voor huid- en nagelaandoeningen, om pijn en ongemakken weg te nemen. We maken ook attesten voor orthopedische schoenen en steunzolen.”
Onbestaande pijngrens
Vorig jaar kwamen er 266 diabetespatiënten over de vloer in de voetkliniek. 40 tot 50 patiënten hadden daarbij grote wonden aan de voeten.
“Tijdens de raadpleging volgen we de situatie goed op”, vertelt Verena Wijnen. “We kijken of de juiste zalf wordt gebruikt, halen de druk van de wonden en snijden eelt weg als het moet. We raden sterk aan om daar thuis niet zelf aan te beginnen, maar eerst thuiszorg of je huisdokter in te schakelen. Omdat het gevoel vaak uit je voeten is, weet je niet waar je pijngrens ligt en maak je het soms erger. Bij diabetes kan een infectie soms op erg korte termijn, in minder dan twaalf uur, tot ernstige problemen leiden. Denk aan de amputatie van tenen, een (halve) voet of onderbeen.”
Onderscheid in wonden
De meeste patiënten komen via een doorverwijzing van de huisarts bij de diabetische voetkliniek terecht, maar je kan ook zelf een afspraak maken. “Iedereen is welkom, maar we proberen wel een onderscheid te maken. Zo stap je bij kleine wonden best eerst naar de huisarts. Als het probleem groter wordt, kom je naar onze raadpleging. We spoelen de wonden en volgen ze heel nauw op. Ik denk dat
sommige patiënten niet goed begrijpen hoe snel zo’n aandoening van klein naar héél ernstig kan gaan. We raden patiënten en hun mantelzorgers dan ook aan om de voeten elke dag grondig te inspecteren, aangezien het gevoel vaak weg is. Let daarbij vooral op kleurverandering, eelt en zwellingen.”
Een consultatie bij de diabetische voetkliniek leg je vast via de algemene afsprakenbalie: 011 33 55 77.
6 tips voor diabetische voeten
- Kies voor gezonde voeding om je suiker onder controle te krijgen en wondjes op de voeten te voorkomen.
- Vermijd druk op je voeten en kies sokken zonder naden.
- Ga voor schoenen met een goede zool en stevige tip.
- Loop nooit op blote voeten.
- Heb je veel wonden? Was je voeten dan dagelijks in niet te warm water.
- Gebruik voor je teennagels een vijl in plaats van een nagelknipper.
Alles over steunkousen
Steunkousen zijn vaak een vaste waarde in de kleerkast. Toch worden ze niet altijd gedragen wanneer het nodig is. Wondzorgverpleegkundige Annick Zeeuws en adjunct-hoofdverpleegkundige Tim Van Dessel moedigen aan om ze toch te gebruiken en geven tips die het je een stuk makkelijker kunnen maken.
Wat zijn steunkousen?
“Steunkousen en windels stuwen het vocht in je benen terug naar boven”, begint Annick. “Het verschil tussen de twee is dat steunkousen lange sokken zijn die om je been spannen, terwijl een windel een verband is dat je om je been wikkelt. Bijvoorbeeld als je een open wonde hebt waar je geen kous over kan aantrekken. Er zijn steunkousen in allerlei materialen en kleuren, dus je vindt vast wel een paar dat bij je past.”
Wanneer heb je steunkousen nodig?
Steunkousen begin je best niet zomaar te dragen, waarschuwt Tim. “Vocht in de benen is een symptoom dat verschillende oorzaken kan hebben: hartfalen, vaatproblemen, aangeboren aandoeningen ... In sommige gevallen kan compressie zelfs gevaarlijk zijn. Daarom kijken we altijd eerst naar de oorzaak.”
Welke soorten zijn er?
Annick: “Je hebt een spannende en een lossere windel. De lossere wordt zelden gebruikt, omdat die weinig effect heeft. Steunkousen komen in vier klassen. Klasse 1 is het minst strak en kan je in de apotheek of winkel kopen. Klasse 3 en 4 zijn veel strakker en daarom enkel op voorschrift verkrijgbaar. Je arts bepaalt welke steunkousen je nodig hebt.”
Hoe strak moeten de steunkousen zitten?
Losse steunkousen dragen heeft geen zin. Daarom moet je je benen laten opmeten om de juiste maat te vinden. “Als ze afzakken, zitten ze te los. Als je wonden krijgt of je been wordt afgespannen, zitten ze te vast”,
Tim Van Dessel
legt Tim uit. “Ze horen je ‘s ochtends te passen, wanneer je benen het dunst zijn.”
Welk risico loop je als je ze niet draagt?
“We zien vaak wonden aan de benen omdat patiënten te veel vocht hebben”, geeft Annick mee. “Je benen zwellen op, waardoor je huid begint te scheuren. Bovendien is het risico op aandoeningen zoals bloedproppen en bloeddrukvallen hoger wanneer je je steunkousen niet draagt.”
Welke voordelen hebben steunkousen?
“Zelf draag ik steunkousen omdat ik een staand beroep heb”, getuigt
Annick. “Het is dus niet iets waar alleen ouderen mee opgezadeld zitten. Zelfs sporters dragen steunkousen! Ze versterken je spieren, zorgen ervoor dat je ‘s avonds minder zware benen hebt en geven je meer zelfvertrouwen als je wandelt. Een extra voordeel is dat ze je huid beschermen als je ergens tegen stoot.”
Zijn steunkousen het geld waard?
“Steunkousen kunnen prijzig zijn”, zegt Tim. “Maar de kost voor je lichaam is veel groter als je ze niet draagt. Vaak worden mensen die last hebben van vocht in de benen minder actief en belanden ze in een negatieve spiraal. Door steunkousen te dragen, kan je beter bewegen en dat heeft voordelen voor je hele lichaam.”
Tips voor steunkousen
- Laat je benen in de ochtend meten, wanneer ze het dunst zijn.
- Vraag in de apotheek of thuiszorgwinkel naar hulpmiddelen om je steunkousen aan te trekken.
- Trek je steunkousen of windel ‘s ochtends meteen aan voordat je benen dikker worden.
- Loop niet rond op je steunkousen, anders kan je uitglijden.
- Was je steunkousen drie keer per week volgens de wasinstructies.
- Vervang je steunkousen om de drie tot zes maanden zodat ze voldoende blijven spannen.
- Hydrateer je huid ‘s avonds om droogheid en schilfers te voorkomen.
Annick Zeeuws
Elegante hak of veilige stap?
Verouderen wil niet automatisch zeggen dat je je gevoel voor stijl overboord moet gooien. Integendeel! Al zijn er wel enkele aandachtspunten als het op goed schoeisel aankomt. Podoloog Sarah Vandersteen deelt haar kennis.
Mijn kinderen geven me elke kerst pantoffels cadeau, kan ik die nog dragen?
Ja, tenminste als de pantoffels een stevige zool hebben en aan de achterkant gesloten zijn. Voor een goede schoen geldt: een stevige achterkant en middenstuk én ruimte voor de tenen om te plooien. Omdat je voet vaak de vorm van je schoen volgt, is een open hiel – zoals bij instekers of zomerslippers – geen goed idee. Een stevige achterkant houdt de voeten tegen. Bij slippers ga je ook meer grijpen met de tenen waardoor je bovenste voetspieren verkorten. Daardoor krijg je sneller hamertenen!
Ik heb mijn hele leven hakken gedragen, mag dat nog?
Natuurlijk mag je nog een elegante hak dragen, maar die torenhoge stiletto’s laat je beter links liggen. Een hak van maximaal 2,5 centimeter is prima. Hoe hoger je gaat, hoe meer druk er ontstaat op de voorvoet. Je kuitspieren zullen daarbij ook verkorten. Zorg er daarom voor dat je schoen aan de voorkant breed genoeg is en liefst rond van vorm. Je hiel is bij het kiezen van een hakje het allerbelangrijkste: als die goed ondersteund is, kan je verder.
Welke schoenen mag ik dragen als diabetespatiënt met wonden?
Orthopedische schoenen zijn bedoeld voor extra ondersteuning en drukverdeling bij een afwijkende voetvorm. Wie als diabetespatiënt veel wonden heeft en de druk daarop wil vermijden, kijkt best naar vilttherapie. Hierbij is het belangrijk dat de schoen ruim genoeg is. Verbandschoenen (20 euro zonder terugbetaling) zijn ook een goede optie, maar er
Velcro vs. veters: wat kies ik?
Het eeuwige debat: is velcro beter dan veters? Het hangt van de persoon af. Velcro is dan misschien makkelijker, zeker als je je schoenen alleen aandoet, maar veters bieden meer mogelijkheden. Wie last heeft van een hallux valgus (een teenknobbel aan de grote teen), kan het onderste gaatje van de veters overslaan om de schoen breder te maken. Bij een opbollende wreef kan je de veters kruiselings afwisselen met een verticaal gaatje. Belangrijk is wel om al je veters volledig los te maken voor je de schoen uitdoet. Doe je dit niet en trap je je schoenen uit? Dan vervorm je je schoenen en worden ze minder stevig.
bestaan ook speciale tijdelijke schoenen, zoals een off-loading shoe of een walking booth In de terugbetaling van zo’n off-loading shoe – met goedkeuring van de mutualiteit – bestaan er verschillende categorieën: A, B of C. De categorie bepaalt het aandeel van de terugbetaling. Meestal betaal je zelf tussen 30 en 130 euro. Het totale kostenplaatje ligt al snel op 1.000 tot 1.200 euro.
Welk materiaal kies ik voor een goede schoen?
Leer is een degelijk materiaal dat ademt. Het werkt isolerend, is waterbestendig, buigt goed en is toch stevig. Vocht (zweet) wordt aan de binnenkant opgenomen en via de buitenkant weer afgevoerd. Bij hamertenen zijn schoenen van stretchmateriaal – zoals bij sportschoenen – dan weer ideaal. Je kiest best altijd een stevige buitenzool die niet te zacht is, met voldoende reliëf onderaan voor grip. Antislip kan ook, maar dan moet er wel voldoende ribbeling zijn.
Zo vermijd je vallen: drie schoenentips van de ergotherapeut
- Kies voor een schoen met een stevige, platte zool met groeven, een goede (verstelbare) sluiting én een achterkant waarin je voet stevig vastzit. Sandalen kunnen dus, zolang die je voet goed ondersteunen en niet uitglijden.
- Loop nooit rond op kousen en ga ’s nachts niet op blote voeten naar het toilet.
- Leg een lange schoenlepel naast je bed om je pantoffels makkelijker aan te krijgen.
Fracture Liaison Service zet beste beentje voor om breuken te voorkomen
Een misstap is snel gebeurd. Als je struikelt, hou je daar soms een pijnlijke enkel of pols aan over. Of zelfs een gebroken bot. Zeker bij osteoporose is die kans reëel. “Bij patiënten met osteoporose die iets gebroken hebben, is het risico op een tweede breuk binnen het jaar dubbel zo groot”, vertelt geriater dr. Ine Westhovens. “Net op die secundaire preventie willen we met de Fracture Liaison Service extra inzetten.”
Boven de 50 jaar heeft naar schatting 22% van de vrouwen en 9% van de mannen osteoporose of botontkalking. De aandoening maakt je botten poreus en veroorzaakt in België zo’n 100.000 breuken per jaar. “Het grote probleem van osteoporose? Je merkt er niets van”, zegt Ine Westhovens. “Vaak komt het pas aan het licht door een botbreuk na een banale val. Slechts een derde van de osteoporosepatiënten wordt behandeld. Zonde, want juist door na die eerste breuk in te grijpen, kunnen we erger voorkomen. Pols-, enkel-, schouder-, heup- en wervelindeukingsfracturen hebben vaak ingrijpende gevolgen. Naast pijn en functieverlies betekent zo’n breuk soms dat je niet langer zelfstandig thuis kan wonen.”
Service over diensten heen
“Op de dienst geriatrie kunnen we veel gevallen van osteoporose opsporen en behandelen. Ook via de dienst orthopedie onderschept het team liaisongeriatrie osteoporotische breuken. Maar er zijn ook mensen met een hoog breukrisico die niet in het ziekenhuis opgenomen worden, bijvoorbeeld omdat ze na een bezoek aan de spoeddienst onmiddellijk naar huis kunnen. Zij glippen vaak door de mazen van het net en krijgen dus niet de hulp die ze nodig hebben. Via onze Fracture Liaison Service hopen we ook hen te bereiken.”
Behandeling en valpreventie
“Het traject dat we nu opzetten heeft als doel om nog meer patiënten met een hoog breukrisico te identificeren, botontkalking te behandelen en verdere fracturen te voorkomen. Het is geïnspireerd door het Capture the Fracture-programma van de International Osteoporosis Foundation”, vervolgt Ine Westhovens. “We doen bij elke patiënt een bloedonderzoek, maken een foto van de rug om te controleren of er geen wervels gebroken zijn en doen een botmeting. Zo kunnen we een gerichte behandeling opstarten. Daarin is de laatste jaren
veel vooruitgang geboekt: met de juiste behandelschema’s kunnen we al de helft van de nieuwe breuken voorkomen.
Patiënten met een ernstige valproblematiek verwijzen we door naar een traject in onze valkliniek. Een ergotherapeut en kinesist geven er concrete tips om valincidenten te vermijden. Denk aan spierkracht verbeteren, juist schoeisel dragen en aangepaste hulpmiddelen gebruiken.”
Je kan zelf het risico op osteoporose verminderen.
Wat kan je zelf doen?
Osteoporose is leeftijdsgebonden: hoe ouder je wordt, hoe groter de kans dat je de aandoening krijgt. Ook erfelijkheid en hormonale veranderingen na de menopauze spelen een rol. “Die factoren heb je niet in de hand. Toch kan je zelf enkele stappen ondernemen om het risico te verminderen: beperk alcoholgebruik en cortisonen, stop met roken en blijf fysiek actief. En hou je calcium en vitamine D op peil via je voeding. Zuivelproducten, donkergroene bladgroenten zoals boerenkool en broccoli, peulvruchten, sinaasappels en bepaalde watermerken die extra calcium bevatten, houden je botten sterk.”
dr. Ine Westhovens
7 beweegtips voor sterke
voeten
Als oudere is het soms moeilijk om actief te blijven, maar bewegen is goed voor je. Misschien vraag je je soms af of je het wel juist doet. Kinesist Valérie Vanderspikken beantwoordt veelgestelde vragen.
2.
Voel ik me slechter als ik te weinig beweeg?
Door minder te bewegen, verlies je spierkracht en wordt het moeilijker om je evenwicht te bewaren. Je voelt je zwakker, hebt minder zin om dingen te doen, je energiepeil zakt en je kan onzeker worden. Dat gaat vaak gepaard met minder sociaal contact, waardoor je je mentaal minder goed voelt. Het is een negatieve spiraal die je best vermijdt. Gelukkig is het omgekeerde ook waar: hoe meer je beweegt, hoe makkelijker het wordt. Zo voel je je fysiek én mentaal beter.
1.
Welk effect heeft beweging op je voeten?
Als je regelmatig beweegt, maak je de spieren in je benen, enkels en voeten sterker en zorg je ervoor dat je je voeten beter afrolt. Ook de stabiliteit van je enkels en voeten neemt toe. Afvalstoffen worden beter afgevoerd en je bloed circuleert vlotter. Hierdoor verminder je de kans op een bloedprop of vochtophoping in je benen. Nog een voordeel van bewegen: je voorkomt stijfheid in je voeten, tenen en enkels.
3.
Kan ik te veel bewegen?
In principe niet. Luister naar je lichaam, dan weet je wat haalbaar is. Als je normaal niet veel beweegt, begin dan rustig aan en bouw beetje bij beetje op. Vaak vrezen patiënten dat ze pijn krijgen door te bewegen. Een beetje spierpijn (1 tot 2 dagen) in het begin is normaal.
Beweeg ik beter
één keer of meerdere keren per dag?
Het is beter om doorheen de dag enkele oefeningen te doen dan één keer intens te bewegen. Zo belast je je spieren en gewrichten minder. Zoek een goed evenwicht tussen beweging en rust: 3x 10 minuten is makkelijker dan 1x 30 minuten.
Waar
moet ik op letten als ik ga wandelen?
4. 6. 5. 7.
Kies een rustige, vlakke route die je kent en die haalbaar is. Trek stevige, goed passende schoenen aan die niet te zwaar aanvoelen. Strik je veters goed en draag kwalitatieve sokken om blaren te voorkomen. Een wandelpartner is een leuk idee zolang die je niet te veel afleidt. Let goed op waar je loopt, zodat je niet valt. Motiveer elkaar en maak er een leuke activiteit van.
Wat telt als beweging?
Er zijn verschillende soorten beweging, van lage tot hoge intensiteit. Dagelijkse taken horen daar ook bij. Afwassen, strijken of misschien wel met de hond wandelen. Kijk naar wat je lichaam aankan en bouw het op. Wandelen is een laagdrempelige bewegingsvorm, maar als je meer aankan, is zwemmen ook een goed idee. In het water is bewegen makkelijker, want je lichaam voelt minder zwaar aan.
Hoe kan ik bewegen bij slecht weer?
Ook binnenshuis is veel beweging mogelijk. Je kan bijvoorbeeld van de ene naar de andere kant van je huis stappen of oefeningen doen op een stoel. Vraag je kinesist naar balans- en beenoefeningen die ervoor zorgen dat je goed kan blijven stappen. Een paar keer per dag kort bewegen maakt al een verschil.
Waar kan ik (leuk) gaan wandelen?
Kies een veilige route met een vlakke weg die je kent. Je mantelzorger of familiehulp kan je helpen om het ideale ommetje in jouw buurt samen te stellen. Het is ook altijd leuk om iemand mee te nemen, zolang die je niet teveel afleidt. Zo zet je elkaar in beweging én wordt wandelen een fijn sociaal uitje om naar uit te kijken! Of gebruik eens een stappenteller. Je ziet niet alleen hoeveel stappen je zet, maar bent meteen ook gemotiveerd om dat aantal een volgende keer opnieuw te halen of zelfs te verbeteren. En de gezonde buitenlucht, die krijg je er gratis bij!
WOORDPUZZEL
1. Geen voet .
2. De ............... werd hem te warm onder de voeten.
3. Aan en voeten gebonden.
4. Zich in eigen voet ............... .
5. Op voet ontslaan.
6. Men steekt gaarne zijn voeten onder eigen .
7. Dat heeft veel voeten in de ............... .
8. De ligt aan mijn voeten.
9. Voet bij houden.
10. ............... komt te paard en gaat te voet weg.
REBUS
Oplossing: voetafdruk
vegen, Aan de voet van een berg, Iemand het gras voor de voeten wegmaaien
Oplossing van boven naar onder: Een stuk in zijn voeten hebben, Aan alles zijn voeten
WOORDZOEKER
Zoek de volgende woorden en maak met de overgebleven letters een zin.
ARTS
BEWEGING COMFORT
DIABETES
EELT FIT
GERIATRIE
GEZONDHEID
HYGIËNE
MOTIVATIE
ORTHOPEDISCH
OUDEREN
PEDICURE
PODOLOOG
SCHOEISEL
STEUNKOUSEN
TENEN
VALPREVENTIE
VOETBAD
VOETKLINIEK
WANDELING
WELZIJN
WONDZORG
ZOOL
Oplossing – Richt je ogen op de sterren en je voeten op de grond (Theodore Roosevelt)
Stap voor stap
Stap voor stap, dag na dag, je voeten dragen je, groot of klein, elke dag. Draag stevige schoenen en pantoffels zacht, zo blijf je veilig bij elke stap en elke nacht.
Vergeet de pedicure niet op tijd, voor gezonde nagels en minder strijd.
Wie goed voor zijn voeten zorgt, groot of klein, kan nog lang wandelen, vrolijk en fijn.
Ite Van Campenhout
Verpleegkundige geriatrie
Jouw mening is belangrijk!
Het panel staat altijd open voor nieuwe leden met een frisse blik. Wil jij je ervaring delen? Stuur een mailtje naar jgp@jessazh.be of bel Mark Saen op 011 33 78 18 of Inge Goeyvaerts op 011 33 78 07.
Gezond tafelen met diabetes
Gezonde voeding is belangrijk in de behandeling van diabetes type 1 en type 2. Vooral groenten, fruit, volkoren granen en peulvruchten zijn gezondheidsboosters. Deze voedingsmiddelen bevatten veel trage koolhydraten die zorgen voor een langzamere opname van suikers en een stabielere bloedsuikerspiegel. Diëtiste Jelena Dekens zet twee toppers op tafel.
een evenwichtig dieet bijdraagt aan een betere bloeddruk en cholesterolwaarden, wat het risico op hart- en vaatziekten verlaagt?
Butternutpaprikasoep met krokante salie
Benodigdheden (4 personen)
1 butternutpompoen
1 rode paprika
1 rood pepertje
2 takjes verse salie
1 ui
1 teentje knoflook
4 el olijfolie
1 l groentebouillon (2 blokjes opgelost in 1 l heet water)
zout
Bereidingswijze
Maak de groenten klaar: verwijder de pitjes en zaadlijsten uit de paprika, schil de pompoen en verwijder de pitten. Haal ook de pitjes uit het pepertje. Snij daarna alles fijn in blokjes. Snipper de knoflook, ui en 4 blaadjes salie en bewaar de rest voor de afwerking.
Verhit 1 eetlepel olijfolie in een kookpot en bak de knoflook en ui gedurende 2 minuten. Voeg dan de pompoen, paprika, fijngesnipperde salie en groentebouillon toe. Breng aan de kook en laat 25 minuten sudderen. Daarna mix je alles glad.
Verhit 3 eetlepels olijfolie in een pan en bak de rest van de salie 1 tot 2 minuten. Kruid met zout en laat uitlekken op keukenpapier. Bestrooi elk bord soep met 1 à 2 blaadjes gebakken salie en wat fijngesneden pepertjes.
Vegetarische lasagne met spinazie en ricotta
Benodigdheden (4 personen)
1 ui
1 teentje knoflook
2 stengels selder
400 g verse spinazie
800 g gepelde tomaten
600-800 g volkoren lasagnebladen
geraspte kaas (light)
750 g passata
1 courgette
2 aubergines
2 el olijfolie
500 g ricotta
1 mespunt harissa
2 blikken linzen
kruiden zoals oregano, tijm, basilicum, marjolein, paprikapoeder, peper en zout
Bereidingswijze
Verwarm de oven op 180 °C, maak de groenten schoon en snij in stukjes. De linzen spoel je uit in een vergiet.
Stoof de ui en knoflook in een scheut olijfolie. Voeg de aubergine, courgette en selder toe en laat enkele minuten stoven. Voeg daarna de gepelde tomaten, passata en linzen toe. Kruid naar eigen smaak!
Laat 20 tot 30 minuten sudderen op een laag vuur.
Neem een ovenschaal en bedek de bodem met een kleine hoeveelheid tomatensaus. Leg er vervolgens een laag lasagnebladen over. Dan volgt er een laag tomatensaus, spinazieblaadjes en ricotta. Herhaal tot je schaal gevuld is.
Werk af met geraspte kaas en bak 30 minuten in de oven.
Diagnose dementie, wat nu?
In het ‘opvolgprogramma geheugenkliniek’ zoeken we samen met de persoon met geheugenproblemen en de mantelzorger naar gerichte antwoorden op allerhande vragen.
