Jelonek 2 (9) 2019 by Jelonek

Nr 2 (9) / 2019 ISSN 2450-713 EGZEMPLARZ BEZPŁATNY NAKŁAD: 700 EGZEMPLARZY

JELONEK NR 2 (9) / 2019

RACICZKA REDAKTOR NACZELNA

SPIS TREŚCI 3

AKTUALNOŚCI / Walka o rewitalizację Osiedla Przyjaźń

FOTORELACJA / Świętowanie z przyjaciółmi

EKOLOGIA / Drzwi do Narnii

Beata Dąbrowska

FELIETON / Krótka historia przyjaznych śmieci

Arkadiusz Gruszczyński

REPORTAŻ / Kręciło się w Karuzeli

REDAKCJA JĘZYKOWA

ROZMOWA / Życie poza kanonem. Wywiad z Katarzyną Ryrych

Beata Dąbrowska

WAŻNY TEMAT / Jak wygląda edukacja seksualna w Polsce?

PRZEPIS / Gruzińska pasta orzechowa

RELACJA / Zapomniany fort odczarowany

Oliwia Kujawa REDAKTORZY PROWADZĄCY NUMER

ZESPÓŁ PRZYGOTOWUJĄCY NUMER Aleksandra Krugły, Wiktor Uhlig, Magdalena Sadowska-Maciejewska, Magdalena Niedźwiecka, Joanna Dubrawska-Stępniewska SKŁAD Nina Gregier

DOŁĄCZ DO NAS!

OBRAZ NA OKŁADCE

Lubisz pisać? Masz dobre pomysły? A może zajmujesz się grafiką komputerową?

Eliza Danowska

Mieszkasz na Bemowie i tak jak my chcesz włączyć się w działania lokalnej

WYDAWCA Bemowskie Centrum

społeczności?

Zapraszamy!

Napisz

adres:

jelonek.redakcja@gmail.com

lub wyślij nam swoje teksty na: jelonek.teksty@gmail.com.

Kultury w Dzielnicy Bemowo m.st. Warszawy, ul. Górczewska 201,

PRENUMERUJ JELONKA!

01-459, Warszawa,

Jeśli jesteście Państwo zainteresowani bezpłatną prenumeratą pisma mieszkań-

www.bemowskie.pl

ców – Jelonka, prosimy o informację mailem (jelonek.redakcja@gmail.com) lub o zostawienie wiadomości w MAL-u Dwa Jelonki. W informacji prosimy podać numer domu i mieszkania, do którego życzą sobie Państwo, by dostarczono

ZNAJDŹ NAS

Jelonka.

www.facebook.com/pismojelonek/ CZYTAJ ONLINE issuu.com/jelonekosiedleprzyjazn/

Miejsce Aktywności Lokalnej „Dwa Jelonki” ul. Powstańców Śląskich 44 01-381 Warszawa

TUTAJ NAPIJESZ SIĘ KAWY, ZORGANIZUJESZ SPOTKANIE SĄSIEDZKIE, WEŹMIESZ UDZIAŁ W PRÓBIE CHÓRU MAM I ZAGRASZ W GRĘ PLANSZOWĄ. ZNACIE NAS?

AKTUALNOŚCI

RAPORT Z OSIEDLA PRZYJAŹŃ Mieszkańcy i sympatycy walczą o zachowanie tego wyjątkowego miejsca na mapie stolicy oraz o jego rewitalizację.

Spotkanie w biurze konserwatora. Fot. Facebook/ Inicjatywa Osiedle Przyjaźń

Tekst: Aleksandra Krugły

Gdy w grudniu 2018 roku zjawiliśmy się

podmiotem zarządzającym osiedlem

na osiedlu dziać i jak bardzo skorzy-

z kartką świąteczną i Balladą o (pęknię-

do 2024 roku. Na prośbę przedstawicie-

stałaby na tym cała Warszawa, gdyby

tej) rurze przed prezydentem Warsza-

lek Inicjatywy Osiedle Przyjaźń nowy-

udało się rozwiązać aktualne problemy,

wy, uzyskaliśmy obietnicę, że miasto

-stary dzierżawca zorganizował otwarte

zwłaszcza prawne. Po spotkaniu po-

na poważnie i systemowo zajmie się

spotkanie dla mieszkańców, z którego

wstał nawet prototyp gry planszowej,

rozwiązywaniem licznych osiedlowych

filmową relację można obejrzeć na pro-

w której gracze mają za zadanie ura-

problemów. Jednakże przyszło nam po-

filu facebookowym Inicjatywy. 18 czerw-

tować osiedle. Premierowa, publiczna

czekać aż 127 dni (w tym dwie naglące

ca 2019 roku w klubie Karuzela kanclerz

rozgrywka miała miejsce 20 lipca br.

interpelacje wspierających nas radnych

APS-u oraz zaproszeni przedstawiciele

podczas tradycyjnej imprezy urodzi-

miejskich:

Diduszko-Zyglew-

miasta odpowiadali na pytania miesz-

nowej Przyjaźni, organizowanej przez

skiej, Marka Szolca i Piotra Mazurka) na

kańców. Padło wiele deklaracji na

przedstawicielki Inicjatywy i przyja-

moment, gdy po wygaśnięciu dzier-

temat poprawy zarządzania osiedlem

ciół, w tym Klub Mam na Bemowie

żawy Akademii Pedagogiki Specjalnej

i szybszych reakcji na problemy miesz-

i Bemowskie Centrum Kultury.

miasto zdecydowało o tym, kto będzie

kańców.

zarządzał osiedlem przez najbliższe

Warto też pamiętać, że już

żawa nie rozwiązuje kwestii rewitalizacji

5 lat. Mimo starań Stowarzyszenia Miesz-

w lutym 2019 roku Inicjatywa Osiedle

osiedla – z tą myślą niezawodna radna

kańców Osiedla Profesorskiego miasto

Przyjaźń zorganizowała spotkanie do-

miejska

nie zdecydowało się zaufać lokatorom

tyczące wykorzystania wielkiego poten-

zainicjowała spotkanie ze stołecznym

domków jednorodzinnych, którzy już

cjału osiedla, podczas którego wspólnie

konserwatorem

po raz kolejny starali się o możliwość

z mieszkańcami i sympatykami osie-

Krasuckim, w którym wzięły udział

samozarządzania tą częścią Przyjaźni.

dla zastanawialiśmy się i puszczaliśmy

także przedstawicielki Inicjatywy oraz

Decyzją urzędników to APS pozostała

wodze fantazji – jak wiele mogłoby się

reprezentanci APS-u. Rozmowa toczyła

Agaty

Jednakże kolejna 5-letnia dzier-

Agata

Diduszko-Zyglewska zabytków

Michałem

się wokół możliwości rewitalizacji osiedla. Zastanawialiśmy się wspólnie, w jaki sposób pozyskać środki na odnowienie symbolu Przyjaźni – a zarazem perły drewnianej Warszawy – klubu Karuzela. Od pomysłów do realizacji droga być może jest daleka, jednakże nie ustajemy w badaniu możliwości. Mamy nadzieję, że w następnym numerze Jelonka będziemy mogli napisać nie tylko o staraniach mieszkańców i obietnicach decydentów, ale także o konkretnych zmianach na lepsze. Trzymajcie Państwo kciuki i śledźcie profil facebookowy Inicjatywy Osiedla Przyjaźń!

JELONEK NR 2 (9) / 2019

ŚWIĘTOWANIE Z PRZYJACIÓŁMI W sobotnie popołudnie 20 lipca odbyły się kolejne urodziny Osiedla Przyjaźń, zainaugurowane tradycyjnym spacerem historycznym prowadzonym przez mieszkanki. Następnie przybyli goście spędzili miło czas przed klubem Karuzela – były tańce, śpiewy z członkami Grupy Śpiewu Tradycyjnego na Osiedlu Przyjaźń i zespołu Wrzawa, wymiana książek i ubrań, a także inne, nie tylko słodkie niespodzianki. Wszystkie fotografie wykonała Kinga Porucznik.

Spacer wystartował sprzed klubu Karuzela. Rozpoczął się

Jednym z pierwszych przystanków był budynek dawnej

odśpiewaniem trzech osiedlowych pieśni w gronie członków

osiedlowej stołówki, znajdujący się obok dawnego kina Dar

i sympatyków Grupy Śpiewu Tradycyjnego na Osiedlu Przy-

– obecnie popularnej sali zabaw Kolorado.

jaźń oraz Wrzawy – zespołu z MAL-u Dwa Jelonki.

Następnie spacerowicze udali się przed ceglany budynek

A tutaj Aleksandra Krugły prezentuje słynną osiedlową,

dawnej kotłowni i łaźni. Aleksandra Krugły, jako reprezen-

60-letnią rurę – wydobytą podczas awarii spod jednego

tantka trzeciego pokolenia rodziny związanej z Osiedlem

z domków, której poświęcona została ballada wykonana

Przyjaźń, opowiadała anegdoty o funkcjonowaniu dawnego

w grudniu 2018 roku przed Prezydentem Warszawy Rafałem

systemu ogrzewania, zasłyszane od swojej babci, która przez

Trzaskowskim (pisaliśmy o tym wydarzeniu w poprzednim

40 lat pracowała w administracji osiedla.

numerze Jelonka).

FOTORELACJA

Po Przyjaźni ponownie oprowadzała gości wieloletnia miesz-

W ogrodzie Klubu Mam na Bemowie można było podziwiać

kanka i znawczyni historii osiedla – Małgorzata Leszko.

prace Elizy Danowskiej.

Po spacerze w ogrodzie przed Karuzelą na gości czekały

Jedną z nich była wymiana książek, na której znalazły się

liczne atrakcje, a także strefa wypoczynku.

także archiwalne numery Jelonka.

Dla młodszych i starszych przygotowano gotowe do polukro-

A wiedzę o osiedlu można było sprawdzić dzięki grze plan-

wania pierniki.

szowej autorstwa Magdy Leszko i Konrada Idzika.

JELONEK NR 2 (9) / 2019

DRZWI DO NARNII Ten widok zaskakuje: jabłonie, grządki warzywne, pachnące zioła, kwiaty jak z babcinego ogródka, a wszystko to w środku miasta, wewnątrz popularnego, chętnie uczęszczanego parku. Widziałam już wiele osób, które wchodząc do Ogrodu Społecznościowego Fort Bema, ze zdumienia przecierały oczy: „Sad? Tutaj? Takie pejzaże pamiętamy przecież z wakacji na wsi”.

Fot. Ogród Społecznościowy - Fort Bema/ Facebook

Tekst: Magdalena Niedźwiecka-Pruszkowska

Zaczęło się w 2014 roku, kiedy dzisiej-

A przecież jeszcze kilka mie-

zasadami permakultury – nie próbują

si ogrodnicy spotkali się i... rozmarzyli.

sięcy wcześniej strach było tu wejść.

być mądrzejsi od matki natury, ale wy-

Znali zarośnięte, zaniedbane, powoj-

Obok jabłoni rosły chaszcze, miło-

korzystują naturalne nawozy i właści-

skowe tereny w Forcie Bema w pobli-

śnicy mocnych trunków załatwiali tu

wości samych roślin. Na tyłach ogrodu

żu siedziby ośrodka sportu i rekreacji.

swoje potrzeby fizjologiczne. Dziś,

znajdziecie nawet specjalny wał per-

Postanowili przywrócić je mieszkań-

po 4 latach działalności, Ogród Spo-

makulturowy, na którym w idealnej

com. Rok później po wielu perype-

łecznościowy Fort Bema to kame-

zgodzie rośnie kilka gatunków roślin

tiach

przekazaniem

ralna, zadbana przestrzeń. Późnym

uprawnych, m.in. topinambur, nastur-

społecznikom pod opiekę miejskiego

latem przyciąga amatorów jabłek.

cja, rukola czy słoneczniki.

terenu ogród „wystartował”. Miesz-

Można tu rozłożyć kocyk i zorga-

kańcy i urzędnicy skorzystali wtedy

nizować

z narzędzia aktywizacji społecznej,

sesje fotograficzne (nawet ślubne!).

jakim jest Inicjatywa Lokalna. Dzięki

A jeśli lubicie obserwować motyle,

jej wsparciu zakupiono sprzęt ogrod-

ogród także jest idealnym miejscem

Powyższe

niczy, sadzonki, nasiona, ziemię. Na

na wasze hobby. Społecznicy ustawili

obraz rzeczywistości, ale do ogrodowej

tym etapie bardzo pomogła też Fun-

tu specjalne ceramiczne karmniki dla

bajki wkrada się czasem zło. Teren nie

dacja Łąka, która wystąpiła z oficjal-

naszych pięknoskrzydłych przyjaciół.

jest wygrodzony, wejść tu może każdy –

nym wnioskiem do władz dzielnicy

Bemowo o udostępnienie działki.

czas pielęgnacji grządek kierują się

związanych

piknik.

Odbywają

się

Ogrodnicy i ogrodniczki pod-

JEST I BIAŁA CZAROWNICA akapity

wchodzi.

rysują

Opiekunowie

idylliczny

miejsca

znajdują później ślady po ogniskach,

EKOLOGIA

niedopałki papierosów, śmieci przy rabatach

oraz

kompostowniku,

NIE BĄDŹ JELEŃ – WSPIERAJ ZIELEŃ

Fot. Ogród Społecznościowy - Fort Bema/ Facebook

„bezpańskie” grządki z uprawami nie-

odchwaszczania,

przycinania

pędów

czy nawożenia roślin. Nie ma znaczenia, czy jesteś doświadczonym działkow-

wiadomego pochodzenia, naprawiają

Zapewne nasuwa się Wam teraz pyta-

cem, czy amatorem kaktusów na pa-

też uszkodzony wał permakulturowy.

nie: Jak dołączyć do ogrodniczej gro-

rapecie – wszyscy uczą się tu od siebie

To smuci i zniechęca, choć odpowie-

mady? Jeśli nie masz zbyt wiele czasu,

nawzajem. Pamiętaj jednak, że opieka

dzialność za magiczny zakątek zawsze

możesz pomagać latem – podczas suszy

nad ogrodem to zobowiązanie, podob-

bierze górę. Ale nie ma co ukrywać – nie

rośliny będą wdzięczne za podlewanie.

ne do adopcji zwierzaka ze schroniska –

jest łatwo uprawiać ogród społeczny

Jeśli jednak chcesz zrobić krok dalej

rośliny liczą na Twoją odpowiedzialność

w świecie, w którym publiczne znaczy

i na stałe opiekować się sadem, pamię-

i systematyczność. Nie poczekają, aż

niczyje.

taj, że założenie własnej uprawy bez

skończysz ważny projekt.

płotów okalających osiedla, a bujność

konsultacji z innymi opiekunami tego

i feerię barw często traktujemy po-

miejsca nie jest najlepszym pomysłem.

Magdalena Niedźwiecka-Pruszkowska

dejrzliwie – czymś normalnym i oswo-

Ogród to praca zespołowa, podejmo-

Absolwentka

jonym jest raczej przystrzyżona pod li-

wana w ścisłym porozumieniu z resztą

stwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu

nijkę trawa i kostka bauma pośrodku.

zespołu. Plan nasadzeń na dany rok jest

Warszawskiego. Zawodowo zajmuje

Przyzwyczailiśmy

się

Wydziału

Dziennikar-

Działalność ogrodniczą w For-

przygotowywany w lutym, na samym

się public relations. Zaangażowana

cie Bema chętnie wspiera Zarząd

początku sezonu. Najlepiej zgłosić się

w działalność bemowskich inicjatyw

Zieleni

Dzielnica

właśnie wtedy. Kiedy wiosna zainspiru-

społecznych, m.in. Klubu Mam i pro-

Bemowo od jakiegoś czasu przyję-

je Cię na dobre do wyjścia z domu, na

jektów Osiedla Przyjaźń, organizatorka

ła raczej neutralne stanowisko – nie

zasiewy często jest już za późno. Ale dla

spotkań sąsiedzkich na Górcach, wielo-

pomaga, ale i nie przeszkadza, choć

dołączających w środku okresu wege-

letnia członkini oraz przewodnicząca

ogrodnikom zdarzyło się już usłyszeć

tacyjnego także znajdzie się jakieś za-

bemowskiego zespołu ds. budżetu par-

od pewnej radnej, że „ogród jest brzyd-

jęcie – ogród wymaga stałej pielęgnacji

tycypacyjnego. Mama siedmioletniej

ki”. Na szczęście opinii nie podzielają

i zawsze przydadzą się ochotnicy (duzi

Mani. Inicjatorka girls.js – darmowych

osoby odwiedzające to miejsce.

i mali) ze smykałką do majsterkowania,

warsztatów programowania dla kobiet.

m.st.

Warszawy.

JELONEK NR 2 (9) / 2019

KRÓTKA HISTORIA PRZYJAZNYCH ŚMIECI Na Osiedlu Przyjaźń nadal nie segreguje się śmieci. W alarmistycznym tonie napisała o tym jedna z mieszkanek.

Fot. Pixabay

Tekst: Radykalnie Przyjazna

Czy ktoś spoza Osiedla Przyjaźń prze-

sce. Ja, podobnie jak wiele innych miesz-

kwestia wpływa na nasze środowisko.

żył coś podobnego? Pewnego piękne-

kanek i mieszkańców osiedla, przeżyli-

Jednak od czego jest edukacja?

go poranka Miejskie Przedsiębiorstwo

śmy ogromne rozczarowanie.

Oczyszczania

Czy naprawdę nie da się wpro-

Niektórzy podtrzymują obecną

wadzić segregacji śmieci na otwartym

com i mieszkankom worki do segrega-

tutaj już od lat 50. ubiegłego wieku tra-

osiedlu, jak z uporem powtarza Pan

cji śmieci. Nareszcie! Tylko my wiemy,

dycję kompostowania odpadów. Wiele

Kierownik? Na otwartym blokowisku,

ile przeżyliśmy przepłakanych nocy, ile

osób wie również, do czego służą po-

jakim jest okolica ulicy Czumy, jakoś

odrzuconych podań i nieskutecznych

jemniki na metale i tworzywa sztucz-

się to udało. Pojawiły się nawet wolno

negocjacji z administracją, maili i tele-

ne, papier czy szkło. Umiemy zatem

stojące kosze do segregacji, których nie

fonów do MPO, ile rozmów zatroska-

segregować śmieci, ale zdaniem dy-

zamyka się w altance. To jasne, że Kru-

nych sąsiadów. Ile worków na zmieszane

rekcji – nie wszyscy. A jak nie wszyscy

szyńska, Oświatowa, Jana Olbrachta

odpady, ile wymienionych plastikowych

umieją, to szkoda wysiłku na kampanię

oraz wszystkie inne okoliczne ulice se-

butelek (jeszcze nie w butelkoma-

informacyjną, ulotki, edukację. Znacznie

gregują śmieci. Osiedle Przyjaciół też.

cie) z sąsiadką zza miedzy – z bloków,

taniej, lepiej i bezpieczniej jest podpisać

Wszystkim się to opłaca. A co opłaca

w zamian za użyczenie podwórkowego

umowę, że segregacji nie chcemy, bo

się mieszkańcom Osiedla Przyjaźń? Na

kompostownika. Niestety, po pewnym

administracja nie chce płacić kar. Rów-

pewno nie zachowawcze zarządzanie

czasie okazało się, że MPO się pomyliło, a

nież grupa mieszkańców, głównie starej

i brak wiary w sensowność wprowadza-

worki miały trafić w zupełnie inne miej-

daty, nie jest świadoma, jak istotnie ta

nych zmian.

dostarczyło

mieszkań-

REPORTAŻ

KRĘCIŁO SIĘ W KARUZELI – ZAPOMNIANE TELEDYSKI W klubie Karuzela zrealizowano niejeden teledysk do piosenki znanego wykonawcy. Tymczasem o niektórych wideoklipach zapomnieli nawet ich współtwórcy, a część z nich w ogóle się nie zachowała. Tekst: Wiktor Uhlig

KRĘCONO ZOŚKĘ

Wpadająca

ucho,

Zośka do dziś zalicza się do najwięk-

skocz-

szych przebojów grupy.

Barman z klubu Karuzela chętnie przy-

rymami, wzorowanymi na ludowych

woływał pewną anegdotę, która – choć

przyśpiewkach – oba autorstwa woka-

w weselnym klimacie potrzebowano

na początku wydawała się zwykłą le-

listy Pawła Kukiza – stanowiły pastisz

osób tańczących na sali. Barman zapro-

gendą barową – być może pozwoli

disco polo, którego pierwsza fala po-

ponował, żeby zaangażować studentów

ocalić od zapomnienia mało znany te-

pularności przypadła właśnie na pierw-

zamieszkujących okoliczne akademiki.

ledysk do bardzo znanej piosenki jed-

szą połowę ostatniej dekady XX wieku.

„Tylko jak im zapłacić?” – spytał kierow-

nego z najbardziej znanych polskich ze-

W 1995 roku zabawny utwór promował

nik planu. „Dla nich najlepszym wyna-

społów. Była połowa lat 90. – pierwsze

pełen ostrych, politycznych tekstów

grodzeniem będzie piwo” – odpowie-

lata III RP, raczkujący kapitalizm… Okres,

album Powrót do raju – na przekór kryty-

dział barman. Tyle że zamiast zapłacić

który przejdzie do historii jako wyjątko-

kom i na zachętę dla masowego odbior-

statystom po zdjęciach – jak to zwykle

wo „przaśny”, a do rangi symbolu tam-

cy . Cztery lata później rockowy zespół

bywa na planach – dano im piwo na

tych czasów urosną chodnikowe stra-

Kukiza podbił serca opolskiej publicz-

samym początku, na rozluźnienie. I to

gany, na których sprzedawano kasety

ności, wykonując piosenkę razem z naj-

był, jak po latach wspominał mój roz-

z muzyką disco polo. Zespół Piersi miał

większą gwiazdą rodzimej muzyki ta-

mówca, największy błąd. Weselny taniec

nagrywać w Karuzeli teledysk do pio-

necznej, Shazzą (która swoją drogą też,

zamienił się w dzikie pogo. Szczególne

senki Zośka.

prywatnie, nie raz gościła w Karuzeli).

szaleństwo ogarnęło dwóch wiernych

wideoklipu

utrzymanego

Korpus, Królowa balu, fot. YouTube

Wnętrze klubu Karuzela, fot. Facebook/ Klub Karuzela

na melodia i prosty tekst z banalnymi

1 Źródło: https://bibliotekapiosenki.pl/utwory/Zoska_(sl_ Pawel_Kukiz)

10 karuzelowiczów,

JELONEK NR 2 (9) / 2019

dla

których

nawet

wiele wspólnych tras i koncertów”, a wi-

okazało… był producentem poszukiwa-

środek dnia jawił się jako pora odpo-

deoklip do Królowej balu „utrzymywał

nego wideo! W końcu udało się potwier-

wiednia do imprezowania. Cała ekipa

się przez pół roku w czołówce Telewi-

dzić zarówno to, że teledysk do Zośki

była przerażona, a podobno najbardziej

zyjnej Listy Przebojów” (właśnie z tego

powstał w Karuzeli, jak i to, że nie jest

– odtwórczyni roli panny młodej.

programu pochodzi zapis dostępny na

dostępny w internecie. Nadal jednak

YouTubie), jednak trudno porównywać

trwają poszukiwania cennego materia-

popularność utworu Korpusu do takich

łu w bogatych archiwach producenta.

evergreenów jak 51 TSA czy Dorosłe

„Pan poszuka w internecie, na pewno

dzieci Turbo.

i osoby obecne na planie mogą tego

ten teledysk gdzieś jest” – zasugero-

Niestety, Zośki w sieci ani śladu.

nie pamiętać, przekonałem się jeszcze

wał barman. Niezwłocznie wpisałem

Wideoklip do tej piosenki nie widnie-

podczas internetowej kwerendy. Robert

w wyszukiwarkę „piersi zośka teledysk”

je nawet w spisie teledysków zespołu

Janowski zamieścił na swoim oficjal-

(i hasła pokrewne). Ukazały mi się ama-

Piersi w Wikipedii.

nym kanale youtube’owym rejestrację

NIE MA W INTERNECIE

O tym, że nawet twórcy utworu

Wnętrze klubu Karuzela, fot. Facebook/ Klub Karuzela

torskie klipy do tego utworu oraz rejestracje wykonań koncertowych (m.in. Opole’99 z Shazzą), ale poszukiwanego wideoklipu nie udało się znaleźć. A podobno jeżeli czegoś nie ma w internecie, to to nie istnieje.

Przy okazji natknąłem się na

inne teledyski kręcone w klubie. W serwisie YouTube powstała nawet playlista „teledyski z Osiedlem Przyjaźń/klubem Karuzela w tle :)”, dostępna na – jakżeby inaczej – kanale naszego Jelonka. Obejmuje ona 7 filmów. Z jednej strony wykonania piosenki Więcej sexu zespołu

mamy tu produkcje nowe i popularne: O krok zespołu Pustki z 2015 roku,

ARTYŚCI ZAPOMNIELI

Zoo podczas telewizyjnego sylwestra

gdzie widać Osiedle Przyjaźń w całej

1984/85. Janowski był wtedy wokalistą „A może to nie była Zośka…” – barman

grupy. W komentarzu pod filmikiem

i Kolorado, jak i plenery), oraz o 3 lata

już sam zaczął się zastanawiać. Za-

spytano go, czy posiada w prywat-

wcześniejsze 1000 metrów nad ziemią

dzwoniłem do biura poselskiego Pawła

nych zbiorach oryginalny teledysk do

Mroza z Krzysztofem Kiersznowskim

Kukiza. „To nie oficjalny teledysk, tylko

tej piosenki. „Nie było teledysków do

w roli głównej, reżyserowane przez Jana

nagranie koncertowe; jest na YouTube”

tych utworów :(” – odpowiedział były

P. Matuszyńskiego (który kilka lat póź-

– usłyszałem co prawda nie od samego

prowadzący teleturniej Jaka to melo-

niej zdobędzie wielkie uznanie dzięki

byłego wokalisty Piersi, lecz od pracow-

dia. Naraz kilku innych internautów na-

pełnometrażowej Ostatniej rodzinie).

nika będącego podobno w stałym kon-

pisało, że wideoklip na pewno istniał.

Z drugiej strony na playliście znalazły

takcie z posłem.

„Teledysk był kręcony w klubie Karuzela

się pochodzące z 1985 roku teledyski

kontakt

na Jelonkach w Warszawie z udziałem

nieco zapomnianych zespołów heavy-

z dwoma rzekomymi przodownikami

m.in. prześlicznych bliźniaczych sióstr cio-

metalowych: Deef w utworze Tse-tse

dzikiego pogo. Niestety, od nich też nie

tecznych mojej małżonki”3 – można prze-

okazałości (zarówno wnętrza Karuzeli

Nawiązałem

w mojej głowie oraz Korpus i Królowa

było mi dane dowiedzieć się zbyt wiele

czytać na forum internetowym z 2005

balu. Co prawda o tym drugim można

na temat tego wideoklipu. Mimo że

roku, dotyczącym lat 80. Informację za-

gdzieniegdzie przeczytać, że w poło-

dawny karuzelowicz nie pamiętał, żeby

mieścił dawny członek Zoo ukrywający

wie lat 80. „był klasyfikowany w pierw-

w ogóle brał udział w takim teledysku,

się pod pseudonimem „Trito” (co ciekawe,

szej piątce rockowych kapel obok TSA,

jako czynny muzyk skontaktował mnie

z dalszych jego wpisów wynika, że jest

TURBO, KAT, BANK, z którymi zagrał

ze swoim menadżerem, który, jak się

bratem producenta poszukiwanej Zośki).

2 Źródło: http://slawek-orwat.blogspot.com/2014/05/

3 Źródło: http://www.80s.kei.pl/viewtopic.

korpus-reaktywacja-powrot-legendy.html

php?p=101211&sid=cfa6bbcd8fe7e1a5cdc59a23cfd41100

REPORTAŻ

NIE WSZYSTKO SIĘ ZACHOWAŁO

MIESZKAŃCY PAMIĘTAJĄ

miejsce. Dlatego pomyślałem, że tytuł

Kręciło się w Karuzeli nadawałby się na Przekonałem się, że lista teledysków

cykl, w związku z czym otwieram furtkę

Nadzieja na odnalezienie nagrania nie

kręconych w Karuzeli jest dłuższa od

do dalszych odkryć muzyczno-filmo-

gaśnie, chociaż jeszcze podczas inter-

liczącej 7 klipów playlisty na kanale

wych, licząc na informacje od Czytelni-

netowej kwerendy dowiedziałem się, że

Jelonka. Pozostaje tylko pytanie: O ile

ków…

niestety nie wszystko przetrwało. Praw-

dłuższa? „Tych teledysków było napraw-

dopodobnie nawet archiwa Telewizji

dę sporo. Podrzucam jeden z nich –

Wiktor Uhlig – mieszkaniec warszaw-

Polskiej zostały oczyszczone z takich

i utwór, i filmik jak najbardziej zapo-

skich Jelonek od urodzenia, jelonkow-

materiałów jak teledysk do Więcej sexu.

mniane” – pisze mi jeden z mieszkań-

ski ojkofil, miłośnik lokalnej historii

ców

społecznościowym

i kultury. Absolwent kulturoznawstwa,

z pierwszych gwiazd disco polo) pisał na

i wysyła klip grupy Lady Pank do utworu

gospodarki przestrzennej i geografii

oficjalnym forum grupy, że w Karuzeli

Tango stulecia.

w ramach MISH na Uniwersytecie War-

został nakręcony ich trzeci teledysk (do

O większości rzeczonych tele-

szawskim. Współpracuje z agencją

piosenki Coraz wyżej), który – podobnie

dysków dowiedziałem się przypadkiem.

Stars Impresariat Filmowy jako opie-

jak dwa wcześniejsze wideoklipy tej

Zastanawiam się, o ilu zapomnianych

kun planu. W 2015 r. prowadził spacer

Lider zespołu Top-One (jednej

portalu

formacji – nie zachował się . Za reżyse-

lub nawet utraconych wideoklipach krę-

po Osiedlu Przyjaźń w ramach Festi-

rię odpowiadał profesjonalny realizator,

conych w klubie studenckim na Osiedlu

walu Otwarte Mieszkania. Jako uczest-

Dariusz Goczał, a do efektów świetlnych

Przyjaźń nie wiem. Braki w internecie

nik Laboratorium Projektów okolic

wykorzystano urządzenia „najwyższych

i luki w pamięci tylko utwierdzają mnie

placu Kasztelańskiego (organizowa-

lotów”. Jak widać, to nie amatorskie na-

w przekonaniu, że takich materiałów

nego przez Bemowskie Centrum Kul-

grania giną po latach – mowa o popu-

powstało więcej, a łamy pojedyncze-

tury) stworzył miniserial internetowy

larnych wykonawcach i starannie przy-

go numeru Jelonka są za ciasne, żeby

gotowywanych produkcjach.

każdemu z nich poświęcić należne mu

Na Kasztelanie.

Pustki, O krok, fot. YouTube

4 Źródło: http://www.topone.pl/forum/viewtopic. php?t=179

tematyce

bemovianistycznej

pt.

JELONEK NR 2 (9) / 2019

ŻYCIE POZA KANONEM „Prócz twórczości poważnej zajmuje się także pisaniem książek dla dzieci” – takie zdanie znalazłam w Wikipedii, przygotowując spotkanie z pisarką Katarzyną Ryrych, które odbyło się 23 maja 2019 r. w Dwóch Jelonkach. Dwa dni później okazało się, że podane przez Wikipedię informacje o tym, że jest ona trzykrotną laureatką Konkursu Literackiego im. Astrid Lindgren na współczesną książkę dla dzieci i młodzieży, zdezaktualizowały się. Została nią po raz czwarty. Przygotowanie: Magdalena Sadowska-Maciejewska

Dlaczego została Pani pisarką?

biorę się za pisanie. W tej chwili mogę

Rok 1981 związany jest z Pani debiutem

Pracowałam jako nauczycielka w gim-

wspominać to z uśmiechem, ale to był

literackim. Czy łączą się z nim jakieś

nazjum. Potrzebowałam jednego dnia

straszny czas.

doświadczenia?

urlopu na odbiór nagrody. Z odpowied-

Tak. Byłam zaangażowana w strajki stu-

nim podaniem poszłam do dyrektorki,

Skąd czerpie Pani pomysły na książki?

denckie, w piwnicy miałam powielacz,

która powiedziała: „Nie. Bo twoim głów-

Ze wszystkiego. Kiedyś pod koniec paź-

drukowałam ulotki. Miałam dużo szczę-

nym obowiązkiem jest praca w Gim-

dziernika pojechałam na spotkanie au-

ścia, ponieważ nie wylali mnie z uczelni

nazjum nr… im. Kazimierza Wielkiego,

torskie do małej miejscowości. Zawsze

ani nie internowali.

przy ulicy...”. Zrobiłam wielkie oczy. Po-

w takich miejscach odwiedzam cmen-

szłam więc do znajomej lekarki popro-

tarz, który jest otwartą księgą wsi,

Kto jest Pani autorytetem pisarskim?

sić o jeden dzień L4. Powiedziałam jej,

miasta, regionu. Zobaczyłam niezwy-

Remigiusz Mróz, czyli pisarz pracowity

jak jest. A pani doktor się uśmiechnęła

kły grób. To była tylko płyta, a na niej

i ceniący systematyczność. Sama co-

i oznajmiła: „O, to ja nie dam pani jed-

mosiężna róża. Obok stała starsza pani,

dziennie pracuję od godziny szóstej do

nego dnia, dam pani tydzień!”. Byłam

która zaczęła do mnie mówić: „Pani

jedenastej, a potem trochę po południu,

na tyle szczera, że udałam się do se-

jest młoda, jak mi pani pomoże, to ja

z wyjątkiem wyjazdów. A jeśli chodzi

kretariatu i powiedziałam: „Zmusiliście

panią zaproszę na herbatę i opowiem

o pomysłowość, to na pewno Andrzej

mnie do oszustwa, ja nigdy w życiu nie

historię tego grobu”. Pisarz jest wyczu-

Sapkowski. Moim autorytetem jest też

kłamię, nie oszukuję. Mielibyście jeden

lony na takie sytuacje. Poszłam zatem

Tolkien. Na studiach pisałam pracę za-

dzień na zorganizowanie zastępstw za

do niej i z jej opowieści powstała książ-

liczeniową z języka elfów.

mnie, a tak będziecie mieli problem

ka, która miała być najkrótszą historią

przez tydzień”. Potem udałam się na

o miłości.

Czy po wydaniu powieści zdarza się

urlop zdrowotny dla podratowania

Pani, że chce coś zmienić, np. zakoń-

gardła, które po 19 latach w zawodzie

mieszkania. Na szczęście zostawiłam

czenie, rysunek postaci czy scenę?

nauczyciela ma prawo „wysiąść”. Kiedy

uchylone okno balkonowe. Dzwonię do

Jak dotąd mnie to nie spotkało. Ale

wróciłam, okazało się, że miała miejsce

znajomych, a oni mówią: „Zadzwoń do

mam wrażenie, że jest to możliwe, że

reorganizacja etatów. Byłam jedyną

takiego Sebastiana. On chodzi po wy-

w pewnym momencie popatrzę na coś,

anglistką po Wydziale Filologii An-

sokościach”. Zadzwoniłam. Sebastian

pomyślę i zrozumiem, że czegoś brakuje.

gielskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego

przyjechał. „Tylko pierwsze piętro? A li-

pedagogicznym,

czyłem na więcej!”. Chodził po ścianie

Którą postać ze swoich powieści polu-

z ośmioma semestrami psychologii,

jak pająk. Zaczęliśmy gadać. Opowie-

biła Pani najbardziej?

z uprawnieniami nauczyciela wspo-

dział mi o ludziach wspinających się

Jeden to bohater książki Król, tajemni-

magającego. A zastąpili mnie ludzie

po wysokościowcach, również z tych,

czy nieznajomy z tatuażem na plecach;

po kursach. Stwierdziłam, że jeżeli nie

na których wisi zakaz wstępu. I tak po-

a druga postać pochodzi z Bachora,

pracuję, to wykorzystam szansę i za-

wstała książka Wyżej niż wysoko.

czyli powieści, która ukaże się w sierpniu.

przygotowaniem

Kiedyś zatrzasnęłam drzwi do

Fot. Facebook/ Poza kanonem

ROZMOWA

To wrażliwy i jednocześnie twardy na-

Skąd pomysły na tytuły?

mówią o rzeczywistym, współczesnym

stolatek szukający swojego ojca biolo-

Ty Downie! – ten Down funkcjonował

świecie. Widziałam, że włączyli Oskara i

gicznego.

jako taki straszak. Zespołem Downa się

panią Różę, świetna książka. Dodali fan-

nie zarazisz. To jest odmienność, z którą

tasy. Powinny zostać takie filary. Na tym

Dla jakiego odbiorcy pisze się Pani naj-

przychodzisz na świat. Ma się 21 chro-

powinno się budować nowe rzeczy, np.

lepiej? Dla dzieci, młodzieży czy doro-

mosomów zamiast 20. Wyspa mojej sio-

czytamy dodatkową książkę. Poloniści

słego czytelnika?

stry – stąd wyspa – wykluczenie. Koniec

mają cudowną perspektywę. Dlaczego

Dla dzieci najtrudniej, ponieważ szybko

świata nr 13 – taka ulica, która znajduje

młodzież nie chce czytać? My wszyscy

wyłapują każdy fałsz i zgrzyt. Dzieciom

się na końcu świata.

działamy na zasadzie przekory. Jeśli

nie wolno wmawiać niestworzonych

Hodowla to książka o szkole, o

nam każą, to będzie to nudne i do kitu.

historii, dlatego jako 60-letnia pisarka

chorych ambicjach, o nieprzystawaniu,

Pamiętam, że ja nie mogłam przebrnąć

staram się być na bieżąco z tym, jak

o niezgodzie na wrzucaniu wszystkich

przez Krzyżaków. Czasami język sprawia

żyją nastolatkowie. A dorośli? Zastana-

do jednego worka. Czekałam, aż mi łeb

problemy, może być męczący. Nie „wy-

wiałam się nad pisaniem książek dla

urwą właśnie za Hodowlę, za słowa wul-

walajmy” wszystkiego, ale wzbogaćmy

kobiet. Nie każda z nas jest superboga-

garne. Niestety, taki język słyszymy na

o nowe lektury.

ta, superpiękna, więc dlaczego nie pisać

co dzień.

o normalnych kobietach, które żyją norChciałybyśmy prosić o kilka rad dla

Rozmowę

młodych pisarzy, poetów.

Szrajner i Wiktoria Zgórska, uczestnicz-

Gdzie się Pani najlepiej czuje w trakcie

Czytać, być oryginalnym, nie dopuścić

ki cyklu spotkań „POZA KANONEM”.

pisania?

się plagiatu. Kierować się zasadą od-

Wszędzie: w tramwaju, w pociągu, w sa-

powiedzialności za słowa. Słowo to jest

mochodzie. Najlepiej, najfajniej to mi się

broń. Ono ma taką siłę rażenia.

malnym życiem?

przeprowadziły:

Kamila

Przygotowanie: Magdalena Sadowska-Maciejewska: od 14 lat mieszkanka

pisze w domu przy biurku zawalonym różnymi rzeczami. Bardzo często, jak

Co myśli Pani o lekturach szkolnych?

Bemowa, polonistka,mama. Lubi pić

piszę, słucham konkretnej muzyki. Kiedy

Czy zmieniłaby pani kanon?

kawę, czasem pisze wiersze, a czasem

pisałam Króla, słuchałam hip-hopu.

Tak! Pewne lektury powinny pozostać w

bajki. Pomysłodawczyni pikniku czy-

kanonie. Bo byłoby to tak, jakby wyrzu-

telniczego zrealizowanego w ramach

Jakiego rodzaju książek Pani nie lubi?

cić z dekalogu kilka przykazań, pewien

„Laboratorium Projektów Placu Kaszte-

Poradników

uwieść

fundament. Pewnie rzeczy muszą być.

lańskiego”. Prowadzi spotkania czytel-

mężczyznę w ciągu..., Udane zakupy,

Powinniśmy mieć taką świadomość. Ja

nicze dla młodzieży „POZA KANONEM”

Jak wytresować kota.

bym włączała na bieżąco rzeczy, które

i blog poza-kanonem.blogspot.com.

sercowych.

Jak

JELONEK NR 2 (9) / 2019

JAK WYGLĄDA EDUKACJA SEKSUALNA W POLSCE? Olencję poznałam w latach 90. Spotykałyśmy się na różnych imprezach – wspólnym jedzeniu krisznowskim na placu Bankowym, na Barbakanie na Starym Mieście, na Dniu Wagarowicza na Agrykoli, demonstracjach i manifach w centrum Warszawy. Zawsze była częścią jakiejś brygady dziewczyńskiej, głównie tej z liceum księgarskiego, do której chodziło sporo dziewczyn z alternatywnych środowisk. Były wyraziste, zadziorne i miały moc Atomówek1. Teraz Ola jest dojrzałą kobietą. Feministką z krwi i kości. Mądra, inspirująca, piękna. Edukuje i wspiera inne kobiety, dając im siłę i poczucie sprawczości. Mieszka na Bemowie.

Aleksandra Józefowska, fot. Marta Bogdańska

Tekst: Joanna Dubrawska-Stępniewska

Atomówki (ang. The Powerpuff Girls) – amerykański serial animowany dla młodszej widowni opowiadający o trzech dziewczynkach

obdarzonych supermocami.

WAŻNY TEMAT

Joanna Dubrawska-Stępniewska: Dla-

przez pryzmat płci może być wyklucza-

informacje, których młodzi ludzie nie

czego jesteś edukatorką seksualną?

jące ze względu na osoby transpłciowe.

dostają często w domach i szkołach.

Kiedy zdecydowałaś, że będziesz się

Stwierdziliśmy więc, że nasze działania

Kolejną elementarną sprawą jest ucze-

właśnie tym zajmować?

będą po prostu edukacją seksualną dla

nie asertywności oraz umiejętności wy-

Aleksandra Józefowska: Studiowałam

młodzieży.

znaczania i chronienia własnych granic.

pedagogikę i Gender Studies w Instytu-

Także

cie Stosowanych Nauk Społecznych na

edukatorką seksualną jest czymś, co

ludzi. Przyjemność seksualna i pozytyw-

UW. Tam zachwyciłam się różnorodno-

mnie porywa. Było na tym polu mnó-

na seksualność możliwe są tylko wtedy,

ścią tematów związanych z edukacją,

stwo do zrobienia, a ja jestem praco-

gdy stoi za nimi konsensualna i świado-

rozwojem, historią i prawami kobiet.

wita, i jak już się na jakieś zadanie na-

ma zgoda. Nastolatki powinny to wie-

Już wcześniej myślałam o sobie jako

stawię, to je konsekwentnie realizuję.

dzieć, i naprawdę nie ma znaczenia, czy

o feministce, ale tam potwierdziłam

Przez te kilkanaście lat w Pontonie było

chodzi o pierwszy pocałunek, czy o coś

to w stu procentach. Zainteresował

mnóstwo pracy, a teraz, co jest smut-

więcej. Każdy kontakt fizyczny powinien

mnie zwłaszcza wątek relacji matka–

nym paradoksem, jest jej jeszcze więcej.

być poprzedzony zgodą. Choć oczywi-

–-córka, więc zaczęłam go zgłębiać.

W Polsce zmieniła się sytuacja politycz-

ście świat nie jest idealny, młode osoby

Potem zadałam sobie pytanie, kim jest

na, a klimat stał się jeszcze bardziej kon-

często nie potrafią rozmawiać o swoich

w kulturze współczesnej dziewczynka.

serwatywny. W międzyczasie dokonała

potrzebach, wstydzą się i krępują od-

I zdałam sobie sprawę, że to moment

się rewolucja technologiczna i cyfrowa.

mówić. Brakuje im umiejętności chro-

rozwoju, dojrzewania, w tym seksualne-

Statystyki pokazują, że dużo młodych

nienia własnych granic, ale też często

go, pełen mocy, którą można pielęgno-

osób, a nawet dzieci przed 10. rokiem

języka, by o nich rozmawiać.

wać i wzmacniać albo niestety tłamsić.

życia, miało kontakt z materiałami nie-

Potem trafiłam na staż do Federacji na

odpowiednimi czy z pornografią.

Od początku czułam, że bycie

poszanowania

granic

innych

Pamiętam, że kiedy po Twoich warsztatach rozmawiałam z córką o narządach

Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny. Powstawała tam wtedy grupa młodzieżo-

Jaki

wych doradców, która miała działać na

w Polsce?

jest

stan

momencie, że brakuje mi słów i po-

rzecz dziewczynek. Zaczynałam jako

Żyjemy w kraju, gdzie tej edukacji

mysłów na nazewnictwo związane

wolontariuszka, a po pewnym czasie zo-

prawie nie ma. Oczywiście bardzo dużo

z naszą seksualnością. Ty masz bardzo

stałam koordynatorką tej grupy. To było

zależy od konkretnych ludzi. Są szkoły

bogaty język dotyczący seksualności.

już ponad 17 lat temu.

i placówki, w których wychowanie

Czy zawsze tak było?

seksualne

sensownie

Dla mnie ten język jest zupełnie swo-

Czy te działania przerodziły się w dzia-

w ramach Wychowania do życia w ro-

bodny i naturalny. Tak samo rozma-

łanie w grupie Ponton?

dzinie. Słyszałam parę razy od młodych

wiam o pogodzie i o seksie. Bardzo

Tak, wtedy też powstała ta nazwa.

osób o wychowawczyniach i nauczy-

często, wychodząc ze spotkań, byliśmy

Od samego początku było wiadomo, że

cielkach biologii, z którymi można było

rozgadani na jakieś bieżące tematy.

Ponton zajmie się edukacją seksualną.

otwarcie porozmawiać na temat seksu.

Potem zdarzało się jeszcze kończyć te

Jednak na podstawie badań przepro-

rozmowy przez telefon w komunikacji

Ty wymyśliłaś tę nazwę?

wadzonych przez Ponton w polskich

miejskiej, np.: „Kiedy przyjdzie ta paczka,

Tak. Często zadawano mi pytanie, dla-

szkołach oraz moich rozmów z nasto-

gdzie są 2 tysiące prezerwatyw?”, albo:

czego właśnie Ponton? Skojarzyło mi

latkami przez telefon zaufania wiem, że

„Czy w torbie jest spakowana gumowa

się wtedy, że ponton jest jak szalupa ra-

tej edukacji seksualnej nie ma. Dlatego

cipka?”, czy: „Nie zapomnij styropiano-

tunkowa. Jest z gumy, chroni i rymuje

praca edukatorów i edukatorek seksual-

wego penisa!”. W pewnym momencie

się z „kondom”, który też jest gumowy

nych jest tak ważna.

człowiek łapał się na tym, że ludzie

i zabezpiecza. Dość szybko doszliśmy do

w autobusie dziwnie się patrzą.

wniosku, że nasze działania nie mogą

jest zarówno rozmowa o przyjemności

być skierowane tylko do dziewczynek.

seksualnej, jak i o sprawach podsta-

wiąże się dość mocne tabu. Bo z jednej

Edukacja chłopców jest równie ważna,

wowych: dojrzewaniu, pierwszej mie-

strony seks jest wszędzie. Otacza nas

a mówienie o młodych osobach po-

siączce, zmieniającym się ciele. To są

w reklamach, teledyskach, telewizji.

jest

edukacji

robione

seksualnej

W pracy edukatorki istotna

płciowych, to poczułam w pewnym

Z seksem, co jest dziwne, wciąż

JELONEK NR 2 (9) / 2019

Począwszy od ulotek reklamujących

siąkają szybko przekazami, że muszą być

akceptują siebie. Przedstawiona jest też

agencje towarzyskie, które leżą na

zawsze piękne, szczupłe czy seksowne.

seksualna przemoc wśród nastolatków,

chodnikach. Są na nich przecież zdję-

Albo że muszą uprawiać seks, ponieważ

inspirowana filmami porno. Pojawia

cia roznegliżowanych kobiet. A z dru-

wszyscy wokół uprawiają seks. Co oczy-

się temat groomingu, czyli uwodzenia

giej strony w sferze językowej jesteśmy

wiście nie jest prawdą, bo to jest sprawa

w sieci. Internet zapewnia anonimo-

cały czas pruderyjni, raczej nie mówimy

prywatna i nigdy tak do końca nie wiemy,

wość – młoda osoba może ukryć swój

na głos pewnych rzeczy. Język polski

kto uprawia seks, a kto nie. Ale chodzi

wiek, ale po tej drugiej stronie też jest

utrudnia nazywanie części ciała. Wiele

o atmosferę.

ktoś, kto może podać się za rówieśni-

osób mówi, że nazwy są zbyt medyczne,

Z drugiej strony popkultura

ka, a jest dorosłym mężczyzną, który

sztywne albo zinfantylizowane i prywat-

przynosi nowe rzeczy. W Polsce, gdzie

uwodzi dziecko. No i seksting, czyli wy-

ne. Jestem zwolenniczką, żeby każdy

o seksie za wiele się nie mówi, nagle se-

słanie swoich roznegliżowanych zdjęć,

spróbował, jakich chce używać określeń

riale takie jak Seks w wielkimi mieście

filmików, co nastolatki robią na potęgę.

i zdecydował, z jakimi dobrze się czuje.

czy Dziewczyny wnoszą jakąś świeżość,

Takie działania również mogą mieć cha-

Wcześniej, zanim zaczęłam swoją edu-

możliwość rozmowy, inne spojrzenie,

rakter przemocowy, a niekiedy kończą

kację seksualną, znałam dużo więcej

i to z takim kobiecym „powerem”.

się tragicznie. Parę lat temu chłopcy

w jednej ze szkół w Polsce nagrali filmik,

wulgarnych niż niewulgarnych słów na określenie części intymnych.

Jest też nowy serial Euforia . Co o nim

na którym symulują stosunek seksual-

To się zmienia. Od kilku lat

sądzisz? Pokazana jest w nim młodzież,

ny z dziewczynką. Wrzucili go do sieci.

np. słowo „wagina” jest powszechnie

która właściwie bez przerwy styka się

Dziewczynka niestety odebrała sobie

używane. Ono zaistniało dawno temu

z nowymi technologiami i pornogra-

życie, bo nie zniosła tego upokorzenia.

w świadomości Polek za sprawą serialu

fią. Czy tak jest, że dzieciaki wiedzę

Seks w wielkim mieście . Dziś serial już

o seksie czerpią głównie z porno, a doro-

dzice nie nadążają za rzeczywistością

się zestarzał, niemniej był przełomowy.

śli albo to wykorzystują, albo ignorują?

wirtualną, do której przeniosły się współ-

Wcześniej w żadnej innej produkcji te-

Ten serial zrobił na mnie ogromne wra-

czesne nastolatki. W Euforii w jednym

lewizyjnej kobiety tak otwarcie nie roz-

żenie. Rzeczywistość nastolatków uka-

z odcinków pada takie zdanie wypowie-

mawiały o seksie, o swojej przyjemności,

zana w tym filmie jest bardzo brutalna.

dziane przez jedną z bohaterek: „Wasze

o swoich lękach, obawach, kupowaniu

Nawet jeśli obrazy są przerysowane ze

pokolenie

wibratora czy apetycie na seks. Tam

względu na teledyskową konwencję, to

i zgodą tatusia, ale w 2019, jeśli nie jesteś

po prostu ciągle powtarzało się słowo

mimo wszystko trudno nie zauważyć

amiszem, nagość to waluta miłości”.

vagina /wadżajna/, ono się jakoś utrwa-

mocnych nawiązań do codzienności

liło i weszło do powszechnego użycia.

młodych osób.

od wczesnego dzieciństwa budować

Pojawia się wiele scen zgod-

poczucie zaufania i bezpieczeństwa.

Czy popkultura może być zatem dobrą

nych z rzeczywistością. Jest mowa o tak

Dzieci muszą czuć, że mogą z każdym

nauczycielką w sprawach seksu?

zwanych pickdick, czyli o przesyłaniu

problemem przyjść do rodziców, nawet

Z popkulturą jest o tyle ciekawie, że

sobie zdjęć swoich genitaliów. Często

jeśli jest to problem dotyczący sfery

z jednej strony my, edukatorzy seksualni,

dziewczyny otrzymują takie zdjęcia bez

seksu. Jeśli seks nie będzie tematem

na nią narzekamy i jest dla nas dużym

swojej zgody i ochoty. Kiedy rozma-

tabu, to jest duża szansa, że to właśnie

wyzwaniem. Popkultura bardzo infanty-

wiam o tym z nimi w gabinecie czy te-

dziecko przyjdzie i powie rodzicom, że

lizuje i seksualizuje nastolatki, posługuje

lefonie zaufania, to słyszę, że te zdjęcia

dzieje się coś złego.

się mnóstwem stereotypów dotyczących

budzą w nich niechęć i obrzydzenie, ale

kobiet i mężczyzn, szufladkuje – kto jest

nie mają świadomości, że takie działa-

Kogo jeszcze edukujesz, oprócz mło-

seksi, a kto nie. Dojrzałe, ukształtowane

nia można nazwać przemocą czy naru-

dzieży?

osoby mają sito, przez które przepusz-

szeniem ich granic. W serialu pokazane

Bardzo lubię pracować z rodzicami. To,

czają te treści i mogą coś wybrać z tego

są również dziewczęta, które według

do jakiego stopnia zrobiło się konser-

dla siebie. Natomiast nastolatki, zwłasz-

wszystkich

popkulturo-

watywnie w szkołach, przyniosło jedną

cza dziewczyny, które dopiero wchodzą

wych są bardzo atrakcyjne, szczupłe,

„dobrą zmianę”. Mianowicie rodzice,

w ten strumień popkulturowy, często na-

zgrabne, pięknie, a mimo wszystko nie

którzy do tej pory przymykali oko na

Dziewczyny (ang. Girls), USA 2012–2017.

Euforia (ang. Euphoria), USA 2019.

Seks w wielkim mieście (ang. Sex and the City),

USA 1998–2004.

standardów

Problem polega na tym, że ro-

załatwiało

kwiatami

Jedynym ratunkiem jest to, aby

WAŻNY TEMAT

brak edukacji seksualnej w placów-

Tak, najpierw pani pokazała Niemy

kach, przebudzili się. Zobaczyli, że teraz

krzyk4 i wszystkie dziewczynki się po-

Aleksandra Józefowska – magister pe-

jednak jest inny świat. Często nie mają

płakały, bo byłyśmy w 6 klasie. A potem

dagogiki ogólnej na Uniwersytecie

kontroli nad tym, co dociera do dzieci.

ta sama pani pokazała nam prezerwa-

Warszawskim.

Jednak mimo tego społeczeństwo jest

tywę i założyła ją na banana, puściła

Treningu i Warsztatu Psychologiczne-

bardzo podzielone. Ci nieprzekonani

w obieg po sali i wszyscy wybuchnęli

go Intra oraz Podyplomowych Studiów

pozostali jeszcze bardziej nieprzekona-

śmiechem.

z Seksuologii Klinicznej. Edukatorka

ni. Mają przeświadczenie, że edukacja

Okropne. Ten film wciąż jest w obiegu.

seksualna i trenerka. Od ponad 17 lat

seksualna to tak naprawdę rozbudza-

W 2014 roku robiliśmy raport o eduka-

związana z Grupą Edukatorów Seksu-

nie seksualne, a edukatorzy seksualni są

cji seksualnej w szkołach. Jakaś dziew-

alnych „Ponton”. Obecnie jest w trakcie

niemoralnymi osobami. Badania jednak

czynka przysłała do nas opis lekcji Wy-

kształcenia psychoterapeutycznego w

mówią coś zupełnie innego. Edukacja

chowania do życia w rodzinie, na której

Szkole Psychoterapii Intra. Jako psy-

seksualna pozwala wejść w życie seksu-

nauczycielka puściła ten film. Dziew-

choterapeutka współpracuje z kliniką

alne świadomie i bezpiecznie. Na szczę-

czyna nie chciała go oglądać, co bardzo

psychiatryczną GabClinic oraz z Bliskim

ście są też ludzie, którzy chcą tej edu-

wyraźnie zakomunikowała. Pani jednak

Miejscem. Prowadzi szkolenia i warsz-

kacji dla swoich dzieci. Jestem często

podeszła i przytrzymała jej głowę, żeby

taty dla różnych grup: pracuje z nasto-

zapraszana do szkół i różnych instytucji

na to patrzyła.

latkami i z dorosłymi (rodzice i kadra

właśnie z inicjatywy rodziców.

Mówisz, że miałaś edukację

pedagogiczna), m.in. w Klubie Mam na

seksualną w szkole? No właśnie nie

Bemowie. W 2006 roku została nomi-

A, według Ciebie, kto bierze większą

miałaś. Miałaś kontakt z kimś, kto miał

nowana do tytułu „Polka Roku” przez

odpowiedzialność za edukację seksu-

nietrafiony pomysł, jak taką lekcję prze-

magazyn Gazety Wyborczej – Wysokie

alną – kobiety czy mężczyźni?

prowadzić. Przekazywał swoje poglądy.

Obcasy oraz wyróżniona w magazynie

Uważam, że to w ogóle nie jest zależ-

To szokujące, przekraczające granice

ELLE. W 2019 roku jako jedna ze stu

ne od płci, ale raczej od tego, z jakiego

i nieprofesjonalne. Pomimo tego, że

kobiet z całej Polski została zaproszona

domu się wyszło i jakie ma się osobiste

całe zawodowe życie działam na rzecz

do projektu „Entuzjastki”. Mieszkanka

zasoby czy deficyty w kontekście roz-

edukacji seksualnej w szkołach, to jak

Bemowa. Prywatnie mama 6-letniego

mowy o seksie. Są takie osoby, które

słyszę coś takiego, to paradoksalnie

syna.

czują, że mają potencjał i że warsztat

cieszę się, że nie jest ona obowiązkowa i

pomoże im porozmawiać z dzieckiem.

że można z niej zrezygnować.

Absolwentka

Szkoły

Wywiad przeprowadziła: Joanna Dubrawska-Stępniewska – dok-

Są też takie, u których nigdy temat seksu nie był poruszany – ani w szkole,

Czy ten rodzaj pracy jest Twoją pasją?

torantka, absolwentka Wydziału Dzien-

ani w domu. Im jest po prostu trudniej.

Moją pasją są spotkania z ludźmi. Pra-

nikarstwa oraz Instytutu Muzykologii

Często zmagają się z osobistym oporem

cuję też jako psychoterapeutka z pa-

UW. Prezeska Stowarzyszenia „Rodzice

czy wstydem. Tym bardziej chwała

cjentkami w nurcie humanistyczno-

Razem”– Klub Mam na Bemowie. Dzia-

im za to, że przychodzą na warsztaty,

-doświadczeniowym. Jest to nurt, który

łaczka społeczna, wolontariuszka oraz

edukują się, sięgają po pomoc i wspar-

stawia na autentyczność, relacje pomię-

wielka miłośniczka śpiewu, kultury

cie dla dobra własnych dzieci. Trzeba

dzy pacjentem a terapeutą. W ogóle

meksykańskiej i bycia we wspólnocie.

pamiętać, że brak edukacji seksualnej

praca z ludźmi jest dla mnie wielowy-

w Polsce jest już pokoleniowy.

miarowa. Czy pracuję z nastolatkami, czy rodzicami, czy z pacjentkami, to

Właśnie, sama pamiętam, że miałam

czuję, że jest to coś, co lubię robić.

jedną lekcję edukacji seksualnej na biologii w podstawówce. Pani pokazała

* Link do raportów Pontonu: http://

nam film o aborcji.

ponton.org.pl/raporty/

A, to nie miałaś edukacji seksualnej, tylko jakąś propagandę. 4

Niemy krzyk (ang. The Silent Scream), USA 1984.

JELONEK NR 2 (9) / 2019

PRZEPIS Z KUCHNI KONFLIKTU

Fot. Kinga Porucznik

Przepis od Gagika Grigoryana – członka zarządu Fundacji „Ocalenie”, mentora kulturowego w Centrum Pomocy Cudzoziemcom w Warszawie, edukatora kulturowego, który prowadził w Dwóch Jelonkach warsztat w ramach „Wspólnej Kuchni” dotyczący Gruzji.

GRUZIŃSKA PASTA ORZECHOWA SKŁADNIKI •

zmielone orzechy włoskie (200 g)

•

świeża kolendra – jedna doniczka

•

czosnek 2–3 ząbki

•

1 mała cebula

•

przyprawy gruzińskie: chmeli suneli,

uccho-suneli (kozieradka),

szafran imeretyński

(zmielone kwiatki aksamitki)

•

sól, ocet jabłkowy, woda. Cebulę należy usmażyć, by się zeszkliła. Wszystkie składniki mieszamy razem do otrzymania jednolitej, białej masy. Smacznego!

RELACJA

ZAPOMNIANY FORT ODCZAROWANY Kto by pomyślał, że pomiędzy domkami jednorodzinnymi i nowymi blokami na ulicy Kopalnianej na Bemowie kryje się taka enklawa spokoju? Co prawda mocno zaniedbana i zniszczona, ale jednak posiadająca swój urok? Tekst: Jelonek

Już sama droga do Fortu Chrzanów,

jącego się Chrzanowa. Fragment słowa

nii, gdzie przeciwieństwa przeplatają

wśród drzew i krzewów, piaszczystą,

„gwiazdo” odnosi się do tej części wysta-

się ze sobą i dopełniają, tworząc piękną

chwilami kamienistą drogą, intryguje

wy, która nawiązuje do przyrody, meta-

całość. Po ułożeniu mandali niszczy się

i pobudza wyobraźnię. Niczym w ta-

fizyki, sztuki. Tak najprościej można zin-

ją, co symbolizuje życie i śmierć – nisz-

jemniczym ogrodzie. Na jej końcu

terpretować tę nazwę – wyjaśnia.

cząc, doświadczasz ulotności wszyst-

wyłaniają się fortyfikacje pochodzące

– Jeśli chodzi o same rzeźby, to

kiego, co nas otacza — mówi Magda. –

jeszcze z lat 80. XIX wieku, stanowiące,

są to prace wykonane z ceramiki: gliny

Zawsze fascynowała mnie biegunowość

razem z Fortem Bizne i Fortem Włochy,

i porcelany, toczone na kole lub lepio-

i to, co w środku. Przypływ–odpływ, two-

część pierścienia zewnętrznego Twier-

ne. Cześć jest szkliwiona, cześć malo-

rzenie –niszczenie, wzrastanie–obumie-

dzy Warszawa1. Dzisiaj znajdująca się

wana angobami, a część pozłacana.

ranie. Naprawdę warto doświadczyć

we władaniu dewelopera budowla jest

Do jeszcze innych dodane jest szkło.

tego procesu i WSPÓLNIE poukładać

w bardzo złym stanie, a grupa społecz-

Cykl tworzyłam z myślą o ekspono-

mandale.

ników walczy o przywrócenie tego nie-

waniu ich właśnie w Forcie Chrzanów.

zwykłego miejsca mieszkańcom2.

Zatem formy rzeźb czasem kojarzą się

wrześniową sobotę to wspólnota była

z rozrywaniem, strzelaniem, niszcze-

najważniejsza. To, że często nie obcu-

Chrzanów ożył na nowo za sprawą

niem.

mnie

jący ze sobą na co dzień ludzie razem

Jednocześnie

inspiruje

dwóch bemowskich działaczek i arty-

natura, szczególnie ta dzika część przy-

spędzili czas, poznali swoje pasje i stwo-

stycznych dusz. Z ziemi zaczęły wyra-

rody, która pochłonęła Fort Chrzanów.

rzyli coś, łącząc się. To oni odczarowali

stać niezwykłe rzeźby – złote mchy i ko-

Dlatego rzeźby nawiązują do kształtów

zapominany Fort Chrzanów. Chociaż na

lorowe grzyby, a na oknach pojawiły się

występujących w naturze – opowiada

chwilę.

tajemnicze „gwiazdobloki”…

artystka. Jak sama stwierdza, zniszczony

– Gwiazdobloki to nazwa na-

fort w dużej części pochłonęły przyro-

wiązująca do militarnego charakteru

da, dzikie krzewy, samosiejki i chwasty.

Fortu Chrzanów – mówi Eliza Danowska,

Wstawiając tam swoje rzeźby, chciała

autorka prac. – Są to zasieki przeciw-

przełożyć na język sztuki dwa światy –

czołgowe, wielkie, betonowe konstruk-

trudnej historii miejsca, a jednocześnie

cje, więc określenie to idealnie nawią-

piękna i przemijania, niezmienności

zuje zarówno do rzeźbiarskiej formy, jak

trwania przyrody, jej niewzruszonej siły,

i wojennego charakteru tego miejsca.

która wymyka się działaniom człowieka.

Także, kiedy podzielimy słowo „gwiaz-

dobloki”, to część „bloki” bardzo pasuje

łych gości czekała kolejna atrakcja

mi do wizerunku Bemowa, szczególnie

przygotowana przez bemowską akty-

jego nowej części, dynamicznie rozwija-

wistkę Magdę Niedźwiecką. Najmłodsi

Zespół fortów i innych budowli fortyfikacyj-

nych wzniesionych przez władze Imperium Rosyjskiego

Tuż po wystawie na przyby-

i ci trochę starsi mogli ułożyć na placu przed fortem własne, oryginalne man-

wokół Warszawy w XIX wieku.

dale, czyli…

https://www.facebook.com/pg/FortChrzanow-

DlaBemowian/about/?ref=page_internal

– Święte kręgi, koła życia, sym-

bole pełni wszechświata i jego harmo-

Fot. Kinga Porucznik

W sobotę 7 września br. Fort

No właśnie. W tę pochmurną,

JELONEK NR 2 (9) / 2019

MANDALE

GWIAZDO BLOKI

JELONEK NR 2 (9) / 2019