P. 16 | W I J K K R A N T N O O R D | D E C 2 0 2 1
Straatklinkers: ELLINGTONLAAN ....... Duke Ellington, Amerika’s grootste componist Een bewerking van een artikel van Henk Kleinhout* In de Noorderstreek vinden we verschillende lanen, straten en pleinen vernoemd naar beroemde Amerikaanse componisten. De Ellingtonlaan verwijst naar Duke Ellington. Voor liefhebbers is hij de belangrijkste componist van zwarte muziek, van jazz, de meest Amerikaanse muziek die we kennen.
De grootste Amerikaanse componist
ton bekendheid met zijn zogenoemde jungle style. Met een decor dat de illusie moest wekken van een Afrikaans oerwoud en the special effects van de growl-en wah-wah technieken van de trompetten en trombones werd aan de muziek een vermeend primitief karakter gegeven. Maar op de keper beschouwd speelde de band gewoon fabuleuze jazz van topniveau.
“Duke Ellington hoort thuis in het pantheon van muzikale grootheden als Beethoven, Monteverdi en Schönberg” meent Gunther Schuller, directeur van het New England Conservatory of Music. “Net als hen bezit hij niet alleen genialiteit, maar ook de passie en onstilbare honger naar het prachtig arrangeren en bewerken van muzikaal materiaal. Ellingtons uniciteit en originaliteit onderscheiden hem van andere componisten, of ze zich nu met jazz bezig houden of anderszins”. Toch is Ellington, ondanks talloze eredoctoraten, medailles, sleutels van steden en dergelijke door het Amerikaanse culturele establishment nooit officieel op waarde geschat. Zo ging de eervolle Pulitzer Prize in 1965 aan zijn neus voorbij. Deze afwijzing had een raciale ondertoon, en toonde eens te meer aan dat voor de Amerikaanse heersende klasse toentertijd Europese klassieke muziek de enige respectabele was. Zwarte muziek, hoe goed ook, kwam daarbij niet in beeld..
The Newport Jazz Festival
Een vrijgevochten groep muzikanten
Componist, arrangeur en pianist Edward Kennedy 'Duke' Ellington werd geboren in Washington D.C. en leefde van 1899 tot 1974. Meer dan een halve eeuw hield hij zijn band operationeel. In de Roaring Twenties wierp hij zich op als leider van een vrijgevochten groepje dixieland muzikanten dat het lang-leve-de-lol in de praktijk bracht. De ‘Duke” stond echter een professioneel, fulltime inzetbaar, orkest voor ogen. Dat vereiste uitbreiding van mankracht en herbezinning op de te volgen muzikale koers. Halverwege de jaren dertig was duidelijk te horen dat Ellington een stijl ontwikkelde die tot vandaag in de jazzwereld uniek is. Zo wordt het vrij rigide rollenpatroon van de diverse secties (saxen, trompetten, trombones en ritme) los gelaten. Ellington verkende de mogelijkheden van een flexibeler, minder instrument gebonden functieverdeling. Als pianist was hij nooit zo geïnteresseerd in technische hoogstandjes, maar wel in het ritmisch aanbrengen van allerlei kleurschakeringen. Deze kleurrijke soundstructuur die in zijn orkest ontstond, is de belangrijkste reden dat Ellington nooit geïmiteerd is.
The Cotton Club
Het contract van 1927 tot 1931 in de Cotton Club in het New Yorkse Harlem bleek voor Ellington de opmaat tot een triomftocht naar internationale faam. De gesegregeerde, door de mob gerunde Cotton Club, bood exotisch amusement voor het blanke uitgaanspubliek. Avond aan avond verdrongen zich gretige toeschouwers om de spectaculaire revues bij te wonen. Dat waren muzikale shows met een chorus line, solodansers, vocalisten, slangenmensen en zo meer, waarbij de band zorgde voor pittige ritmische ondersteuning. In de Cotton Club verwierf Elling-
Staat de periode 1939 tot omstreeks 1942 te boek als een hoogtepunt in Ellingtons carrière, de tijd na de Tweede Wereldoorlog tot halverwege de jaren vijftig vormt daarmee het grootst denkbare contrast. Het orkest kreeg, evenals trouwens andere big bands, te maken met een terugslag die het slechts met kunst-en-vliegwerk te boven wist te komen. Zwarte orkesten hielden het overigens nog het langst vol, wellicht omdat de muzikanten in de regel per schnabbel betaald werden en geen vast salaris genoten zoals bij blanke bands veelal usance was. Vanaf het midden van de jaren vijftig keerde het tij. Het succesvolle optreden van de Ellington band op het Newport Festival 1956 vormde het startpunt voor een periode van voorspoed, zowel materieel als artistiek. De agenda raakte weer voller, de band zat vaker in de opnamestudio en de muziek klonk geïnspireerder dan ooit. Ellington werd de belangrijkste componist van zwarte muziek in de vorige eeuw, misschien wel van de Amerikaanse muziek, en niemand kon dat beter verwoorden dan de maestro zelf: '(…)Wat mijn eigen muziek in het algemeen betreft, zou ik die willen categoriseren als Negermuziek. Ze vormt een afspiegeling van wat ik als kind in me heb opgenomen en waar ik mee ben opgegroeid te midden van de mensen om me heen die muzikant waren.' Met zijn dood in 1974 kwam er een einde aan dit Amerikaans instituut dat op superbe wijze zwarte muziek vorm gaf en uitdroeg. Gelukkig is zijn omvangrijke oeuvre royaal op cd en via streaming te beluisteren. *Bron: Amerika.nl
Noorderbos Nestkastonderzoek OPEN Verslag 2021 door Ad Kolen
Koolmees gematigd, pimpelmees grijpt zijn kans. De letters van het nestkastonderzoek OPEN staan voor Onderzoek, Processierupsbeperking, Educatie en Noorderbos. Het onderzoek heeft een OPEN karakter. Alle verzamelde gegevens worden zo veel mogelijk gedeeld. Al deze doelstellingen zijn naar tevredenheid uit de veren gekomen in 2021. Dit jaar zijn vanaf 8 april wekelijkse nestkastcontroles uitgevoerd. Tijdens iedere controle worden alle details zoals de vorderingen van de nestbouw, het aantal gelegde eieren, het aantal aanwezige nestjongen en de uitgevlogen vogels genoteerd. Alle details zijn vastgelegd ook als het om dode of geroofde jongen en eieren gaat. Alles is uitgevoerd volgens de richtlijnen van het Meetnet Nestkaarten van Sovon. Van de 60 in 2021 in het Noorderbos aanwezige nestkasten zijn er 53 door 4 verschillende vogelsoorten bezet. De bezettingsgraad van de nestkasten in 2021 is lager (88%) dan in 2020 (96%).
Koolmees
De koolmees is nog steeds de meeste in nestkasten broedende vogel in het Noorderbos. Hij bezet er 28 in 2021. Dat is 53 % van alle bezette nestkasten tegen 79% in 2020 (in 34 nestkasten). In 2020 zijn uit de 346 eieren van de 34 eerste legsels en 1 tweede legsel in totaal 283 jonge koolmezen uitgevlogen (82% van de gelegde eieren). In 2021 zijn uit de 273 gelegde eieren van het eerste legsel 213 jonge koolmezen uitgevlogen (78%). In 2021 zijn 11 tweede broedsels bij koolmezen aangetroffen. Daarvan mislukten er 7. Uit de 76 eieren zijn 29 jongen uitgevlogen (38%). Uit het totaal aantal (349) door koolmezen gelegde eieren in 2021 zijn 242 koolmezen uitvlogen (69%). Het beduidend lagere aantal uitgevlogen jongen in 2021 is vooral veroorzaakt door vele tweede broedsels met een de lage uitkomst.
Pimpelmees
Het broedseizoen van 2020 was niet erg succesvol voor de pimpelmees. Zeven pimpelmeesparen produceerden gezamenlijk 88 eieren waar uit 51 jongen uitvlogen (58%). Dit jaar (2021) pakt heel anders uit. De bijgeplaatste nestkasten en aanpassingen aan de invliegopeningen geven de minder dominante pimpelmezen meer ruimte. Het aantal bezette nestkasten stijgt van 7 naar 22. De eerste legsels produceren in totaal 234 eieren waar uit 212 jongen uitvliegen, dat is 91% van de gelegde eieren. Met de tweede broedsels erbij is het percentage uitgevlogen jongen 86%. In alle opzichten betere resultaten voor de pimpelmees in 2021. Voedselgebrek lijkt voor deze soort niet te bestaan in 2021.
Pimpelmees op nest, de meest succesvolle vogel in 2021
Spreeuw en boomklever
Naast de mezen hebben spreeuwen 3 legsels groot gebracht. Uit 16 eieren, vliegen 15 jonge spreeuwen uit. Een paar boomklevers is goed voor 3 uitgevlogen jongen uit 5 eieren. Beide soorten vinden een broedplek in een nestkast waarvan de invliegopening door een grote bonte specht is uitgehakt.
Bonte vliegenvanger
De bonte vliegenvanger behoort voor zover bekend niet tot de broedvogels van het Noorderbos. Tijdens een controle op 15 april is een bonte vliegenvanger gezien op de daken van meerdere nestkasten. Tijdens het daarop volgende bezoek op 23 april 2021 is in 2 nestkasten een dode mannelijke bonte vliegenvanger gevonden, naast een broedende koolmees. Beide vliegenvangers zijn dood gepikt, gezien de verwondingen aan de kop. Triest, terwijl in de omgeving nog meerdere nestkasten onbezet zijn.
Details
In 2021 is vastgesteld dat de aanwezigheid van bezette nestkasten in het Noorderbos het aantal eikenprocessierupsen in de directe omgeving heeft beperkt. Op grotere afstanden is er geen verschil vastgesteld.
Drie juist uitgekomen pimpelmezen en 10 eieren
De wat lagere resultaten en bezetting van de nestkasten dit jaar ten opzichte van het voorgaande jaar is het gevolg van het koude voorjaar. Het daardoor veroorzaakte voedselgebrek is vooral voor de koolmees van invloed. Voornamelijk op de vervolglegsels. Een verslag met meer details verschijnt in de nieuwsbrief vogelsenzo nr. 43 zie mijn ’weblog vogelsenzo’: https://vogelsenzo.blogspot.com/