Kerken en geloof Het geloof heeft in de eerste 100 jaar van de gemeente H&S een belangrijke rol gespeeld. Bijna iedereen behoort wel tot één van de christelijke geloofsovertuigingen: rooms-katholiek of protestant. Sterker nog, het gevoel heerst dat men er niet bij hoort als men geen geloofsovertuiging heeft. Geloofsgenoten steunen elkaar op allerlei terreinen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de kerk altijd een centrale rol in de gemeenschappen speelt.
Niet kerkelijk gebonden Ruim 150 jaar geleden was het aantal inwoners dat niet aan een kerkelijke instelling verbonden was slechts heel gering: minder dan 5 procent. Tot aan de Tweede Wereldoorlog groeit dit naar 10 procent. Opvallend is dat niet-kerkelijk gebonden mensen vooral in de grotere dorpen en in het stedelijke gebied wonen.
Er zijn opvallende verschillen qua geloofsbeleving in de dorpskernen en in het landelijke gebied. In Halfweg en Spaarndam
Haarlemmerliede en Spaarnwoude
behoort een ruime meerderheid van de bevolking tot het pro-
De oudste kerk in deze omgeving is de oorspronkelijke
testantse geloof. De sterkste stroming onder de protestan-
Sint Gertruide kerk in Spaarnwoude. De toren is rond 1200
ten is het nederlands hervormde geloof, op afstand gevolgd
gebouwd. In Spaarnwoude moeten in die tijd al redelijk wat
door de gereformeerden. In de dorpen Haarlemmerliede en
inwoners hebben geleefd. Immers de kerk en de pastoor
Spaarnwoude is bijna iedereen rooms-katholiek, net als in
woden door de gemeenschap betaald. De kerk wordt in 1573
het landelijke gebied.
door de Spanjaarden vernietigd. Alleen de toren blijft staan, samen met de resten van de muren van het schip. Omdat vanaf 1579 de rooms-katholieken geen openbare erediensten meer mogen houden, wordt het gebouw in 1584 door de gereformeerden overgenomen. Het duurt, door geldgebrek, uiteindelijk nog tot 1587 voordat de kerk deels hersteld wordt. In 1747 wordt de kerk vernield door een storm en wordt buiten gebruik gesteld. Pas 17 jaar later wordt de puinhoop afgebroken en opnieuw opgebouwd. De kerk wordt weinig gebruikt en raakt opnieuw in verval. In 1844 moet zelfs het bovenste, spitse deel van de toren worden gesloopt. Dat verklaart de bijzondere naam: ‘De Stompe Toren’. In de kerk wordt maar vier keer per jaar een dienst gehouden, want de protestanten uit Halfweg en Spaarndam gaan vooral naar de Oude Kerk in Spaarndam. Sinds 1880 is de kerk niet meer in gebruik voor erediensten. Van 1921 tot 1982 wordt De Stompe Toren gebruikt door kunstenaars voor bewoning en als atelier en sinds 1982 is het in gebruik als cultureel centrum. In Haarlem, Heemskerk, Houtrijk en Polanen en Zandvoort zijn er rond 1850 meer hervormden dan katholieken. 81