Mały Kolberg – Wielkopolska

część 1

WIELK O PPOO LLSKA SKA m u z y k a d o z a b aw i ta ń c ó w

k s i ą ż k a i p ły ta c d

część 1

WIELKOPOLSKA 01. Lelija – sierszeńki 1:32 / 02. Nitko, nitko – śpiew 1:27 / 03. Kłaniany – dudy, skrzypce 2:45

/ 04. Tolija – śpiew 1:10 / 05. Praczki – śpiew 1:40 / 06. Ceglorz – śpiew 1:00 / 07. Ceglorz – dudy, skrzypce 2:14 / 08. Idzie chłopiec od krzewiny – śpiew 0:46 / 09. Szewc (Biskupizna) – dudy, skrzypce 4:19 / 10. Gołumbek (Biskupizna) – dudy, skrzypce 2:38 / 11. Kowol (Region Kozła) – kozioł, skrzypce 3:06 / 12. Mój uociec wielki (Region Kozła) – kozioł, skrzypce 3:44 / 13. Krakowiak (Region Kozła) – kozioł, skrzypce 2:05 / 14. Posłała mnie matka (Region Kozła) – zaśpiew 0:31 / 15. Posłała mnie matka – kozioł, skrzypce 1:52 / 16. Kuoza oknym wyhycnuła (Bukówiec Górny) – zaśpiew 0:30 / 17. Kuoza oknym wyhycnuła – dudy, skrzypce 1:57 / 18. W koło się kryńć (Bukówiec Górny) – zaśpiew 0:24 / 19. W koło się kryńć – dudy, skrzypce 2:00 / 20. Siódymka (Bukówiec Górny) – zaśpiew 0:15 / 21. Siódymka – dudy, skrzypce 2:20 / 22. Polka węgierka (Poznań) – dudy, skrzypce 3:02 / 23. Weksel (Biskupizna) – dudy, skrzypce 2:18 / 24. Walcerek – sierszeńki 1:31 / 25. Wiwat przyjacielski – dudy, skrzypce 2:09 / 26. Siekany – dudy, skrzypce 2:23 / 27. Świniorz (Region Kozła) – kozioł, skrzypce, śpiew 2:53 / 28. W uokieneczko świto (Biskupizna) – dudy, skrzypce, śpiew 2:25 / 29. Ktuo bydzie naszom Marysie luloł (Biskupizna) – śpiew 0:28 / 30. O niedźwiedziu królewiczu– bajka, czyta Anna Chuda 8:11 / 31. Pstra kura, pstra (Biskupizna) – śpiew 0:59

O Wielkopolskiej m u z y c e i ta ń c u K ATAR ZY NA H EŁPA-LI S Z KO W S K A

Za jedną z najciekawszych dla etnografa prowincyj, uważać niewątpliwie należy Wielkopolskę, już to z powodu czysto-lechickich znamion dawnych jej mieszkańców, już z powodu jej zachodnich dzisiejszej Słowiańszczyzny kresach, położenia.

(Oskar Kolberg, W. Ks. Poznańskie, DWOK, T. 9, s. I) Wielkopolska, określana kolebką państwa polskiego, jest jednym z najstarszych regionów Polski. Ponad tysiącletnia historia państwowości i zachodzące w jej trakcie przemiany etniczne, demograficzne, gospodarcze, polityczne i społeczne odcisnęły swoje piętno na lokalnej kulturze. Warto pamiętać, że Wielkopolska jako region etnograficzny nie jest tożsama z obecnym obszarem administracyjnym.

Region kulturowy wyznacza zasięg występowania pewnych regionalnych cech, m.in.: obrzędów, instrumentów, form tanecznych, strojów, gwary, budownictwa i innych wyróżników kulturowych. Ze względu na te elementy wyróżnić można kilka subregionów, których granice także nie zawsze są ostre i klarowne.

Jednym z wyróżników regionu i mniejszych subregionów jest rodzaj używanych instrumentów muzycznych. Spośród ośmiu odmian polskich dud aż pięć występuje właśnie w Wielkopolsce: kozioł biały (weselny), kozioł czarny (ślubny), dudy bukowsko-kościańskie, dudy rawicko-gostyńskie oraz sierszeńki (określane też jako siesieńki bądź pancharzyna). W środkowej, południowej i południowo-zachodniej części regionu zespół instrumentalny gra na dudach i skrzypcach podwiązanych. W zachodnich powiatach kapelę tworzy kozioł czarny i mazanki lub kozioł biały i skrzypce (nastrojone o pół tonu wyżej od stroju standardowego) oraz klarnet Es, przez pewien czas grano także w kwartecie z trąbką.

Inne charakterystyczne dla Wielkopolski instrumenty to: maryna szamotulska (rodzaj basów z brzękadełkami), która towarzyszy kapelom szamotulskim w składzie z klarnetem C i skrzypcami a także kaliskie basy, dłubane z jednego kawałka drewna, na których gra się akompaniując skrzypkowi. Na Pałukach podstawowym składem jest troje skrzypiec i kontrabas, który zastąpił dawniejszą marynę. Do tego dochodzi często klarnet, a obecnie harmonia lub akordeon. Na północy, w Krajnie, można z kolei spotkać jeszcze diabelskie skrzypce – częste na Pomorzu.

Piła

Szmotuły Zbąszyń

Poznań

K ościan

Bukowiec Górny Stara Krobia

Gniezno K onin Jarocin Kalisz

Formami muzycznymi i tanecznymi, typowymi dla całej Wielkopolski, są: wiwaty, przodki, chodzone i oberki (zwane okrągłymi bądź równymi); dominuje metrum nieparzyste (trójmiarowe), zwłaszcza na północy regionu. Zdarza się, że te same melodie na południu Wielkopolski grane są w metrum parzystym, a na północy – w nieparzystym. Warto zauważyć, że wiwat jako najbardziej charakterystyczna forma muzyczno-taneczna obejmuje swoją nazwą zarówno tańce w metrum dwu-, jak i trójmiarowym. Metrum zmienne pojawia się rzadko, możemy je spotkać między innymi w chodzonym. Tempo melodii wielkopolskich jest żywe (co ujawnia się także w śpiewie); najszybciej grywa się w gostyńskiem, rawickiem i krotoszyńskiem, nieco wolniej na zachodzie regionu.

W Wielkopolsce występują także tańce i zabawy zapożyczone w XIX w. od osadników niemieckich i olenderskich (tzw. lendry), wywodzący się z wysp brytyjskich, przybyły z Niemiec szocz (szot), a także tańce i zabawy ze Śląska.

Wielkopolska muzyka to także bogaty folklor związany z obrzędowością doroczną, z charakterystycznym podkoziołkiem, kośnikami, czy nowym latkiem oraz rodzinnej – śpiewy na weselach, podczas zabaw, czy kołysanki.

Prezentowane w niniejszej publikacji utwory, zabawy i tańce pochodzą z miejsc, w których do dziś żywa jest tradycja gry na dudach.

Słowniczek pojęć związanych z folklorem tanecznym Wielkopolski: http://www.wbp.poznan.pl/folklor/folklor-wielkopolski/folklor-taneczny/

M a ły K o l b e r g Mały Kolberg to program, który powstał w ramach obchodów Roku Oskara Kolberga w 2014 roku i prowadzony jest przez dorosłych dla małych dzieci.

Dzieci stają się uczestnikami Małego Kolberga dzięki osobom pracującym w przedszkolach, bibliotekach, szkołach, świetlicach, organizacjach pozarządowych, artystom i animatorom kultury. W ramach programu dorośli tworzyli i stale tworzą swoje lokalne projekty, które pozwalają dzieciom poznawać tradycję i zwyczaje swojej okolicy oraz rodziny, zachwycać się ich historią i poszukiwać w nich inspiracji dla własnych pomysłów i działań.

Swoją wiedzą, pasją i doświadczeniem dzielą się w projekcie osoby związane od lat z tradycjami konkretnych regionów. Poznali oni tradycyjną muzykę i taniec przez kontakt z ludowymi muzykantami, śpiewaczkami i tancerzami, a także z zapisów etnografów (m. in. Oskara Kolberga) i nagrań archiwalnych. Dziś znajdują nowe konteksty dla starej muzyki: organizują warsztaty, potańcówki, wydają płyty, animują całe społeczności wokół tradycyjnych form spotkań, którym towarzyszy muzyka.

Drugi element naszych szkoleń to współpraca z własnym środowiskiem lokalnym i poszukiwanie łączących nas więzi. Szczególnie zależy nam na łączeniu pokoleń – na umożliwieniu dzieciom spotkań z osobami starszymi, kontynuującymi tradycje lokalne, a także z młodymi artystami, dla których tradycja jest punktem wyjścia do własnych poszukiwań artystycznych. Pragniemy, by dzieci poczuły, że dziedzictwo kulturowe to wspaniała przestrzeń, gdzie można się dobrze bawić i poczuć się jego częścią.

Program Mały Kolberg powstał po to, by kształcić postawę uważności na korzenie, tradycję, przekazy dziadków i babć już u najmłodszych dzieci. Znajomość tradycji i tożsamość z miejscem urodzenia oraz życia pozwala ugruntować poczucie własnej wartości, pewność siebie, poczucie bezpieczeństwa, a także ciekawość i otwarcie na świat. Chcemy, aby dzieci były świadome lokalnych tradycji, znały legendy, opowieści, melodie i piosenki z okolic, w których żyją i z których pochodzi ich rodzina.

Zwracamy także uwagę na różnorodność kultury, która jest częścią naszego narodowego dziedzictwa.

http://malykolberg.pl

Tabor Wielkopolski 2017 . Fundacja dudziarz.eu fot.

Piotr Baczewski, Fundacja Muzyka Zakorzeniona

Lelija

CD 1 sierszeńki Ta, popularna w różnych regionach Polski pieśń, w Wielkopolsce była śpiewana sierocie podczas jej wesela.

W okolicach Jarocina tańczono do niej krokami polki.

Ustawiamy się na obwodzie koła, wszyscy przodem do kierunku tańca, partner za plecami partnerki po lewej stronie. Trzymanie: partnerka unosi ręce na wysokość ramion, partner chwyta jej dłonie. Taniec składa się z dwóch części.

Pierwszą zaczynamy krokiem polki, oboje lewymi nogami do przodu i nieco do wewnątrz koła, kolejny krok polki, rozpoczynający się prawymi nogami, wykonujemy do przodu nieco na zewnątrz koła. W drugiej części puszczają lewe dłonie, partner trzyma partnerkę tylko prawą i kontynuuje ruch po kole krokiem polki, partnerka wolno się obraca przez lewe ramię zwykłym krokiem chodu.

Bardziej skomplikowana wersja tańczona jest również w Dąbrówce Wlkp. w Regionie Kozła.

Lelija, lelija wysokiego ziela, nie będzie nikt widział mojego wesela bo moje wesele za Krakowem będzie, na moim weselu siedmiu królów siędzie. (fragment)

Nitko, nitko CD 2 śpiew

O G Ó L N OPOLSK A ZABAWA DZIE CIĘ CA W KOROWO DZ I E .

Wersja z Wielkopolski.

Chwytamy się za ręce tworząc korowód.

Idąc w rytm śpiewanej piosenki podążamy za osobą prowadzącą, która może chodzić w dowolnym kierunku. Może też zwinąć korowód spiralnie, wchodząc do środka. Korowód przy tym oplata osoby w środku aż do utworzenia bardzo ciasnego koła. Aby wyjść ze środka, osoba prowadząca otwiera korytarz pod rękami osób stojących wokół i wychodzi na zewnątrz, ciągnąc za sobą cały korowód. W ten sposób spirala się rozplątuje.

ko, Nitko, nitko, hej, nitecz ko! zawijajmy się w kółecz| x2 Nitki swojej nie zerwij!

Kłaniany CD 3 dudy, skrzypce podwiązane

TANIEC FIGUROW Y. Kłaniany znany jest w różnych odmianach w zachodniej Wielkopolsce.

Taniec w rytmach parzystych znany jest w Regionie Kozła, a w nieparzystych we Włoszakowicach i Grotnikach, dawniej również w okolicy Poznania.

Dobieramy się w pary i ustawiamy na obwodzie koła bokiem do środka koła (pary twarzami do siebie). W pierwszej części kłaniamy się: za pierwszym razem do swojego partnera lub partnerki, a za drugim – odwracamy się do osoby z pary za sobą.

Przy ukłonie staramy się trącić pupą osobę, która znajduje się za nami – stąd inna nazwa tego tańca: dupnik, dupniok.

W drugiej części tańczymy w parach po kole. W zależności od tego, czy melodia drugiej części jest trójmiarowa czy dwumiarowa, wirujemy krokiem równego (ewentualnie walcerka) lub krokiem polki. W prostszej wersji może to być wirowanie krokiem z nogi na nogę, a dla młodszych dzieci – w trzymaniu zwanym „haczyki”.

Najprostsza wersja to zabawa w kole, dla dzieci w wieku przedszkolnym: W pierwszej, wolnej części zabawy na przemian kłaniamy się wszyscy do środka koła i robimy wolny obrót. W drugiej części łapiemy się za dłonie i podskokami poruszamy się po kole. Przy powtórce drugiej części melodii zmieniamy kierunek.

Tolija

CD 4 śpiew Z ABAWA TANEC ZNA PO L E G AJĄCA N A N AŚ L A DO WA N I U .

Dawniej była to zabawa młodzieży rozpowszechniona w centralnej Polsce: z tą melodią pojawiała się w Kaliskiem, w Sieradzkiem, aż po Radomskie. W okolicach Kalisza w zabawie uczestniczyły dziewczęta i kawalerka.

Prowadzący wyprawiał różne figle, np. wychodził przez okno, przeskakiwał przez ławę lub przechodził pod nią, zdejmował buty, całował dziewczynę, a pozostali uczestnicy musieli powtórzyć te czynności. Kto się ociągał, dostawał pasem.

Najprostsza wersja dziecięca to taniec po kole.

Poruszamy się krokiem walczyka lub drobnym biegiem. Jedna osoba stoi w środku i po prześpiewaniu pierwszej części melodii pokazuje dowolne rytmiczne ruchy do naśladowania. Pozostali naśladują, śpiewając drugą część powtarzaną dwa razy. Następnie osoba ze środka wybiera na swoje miejsce osobę z koła.

Tolijo, chłopcy, tolijo, zróbcie to wszyscy, co i jo!

Oj, dana dana, oj, dana! |x2 Oj, dana dana, oj, dana! |x2

Praczki

CD 5 śpiew Z ABAWA Z NAŚLADOWAN I E M RUC HÓ W P O DC Z AS PR A N I A .

Rozpowszechniona, przynajmniej od międzywojnia, w przedszkolach w całym kraju. Tu jedna z wersji z Poznania.

Stoimy na obwodzie koła przodem do środka, śpiewamy piosenkę i naśladujemy ruchy wykonywane przez praczki. Pierwsza część zabawy jest zawsze taka sama: wyciągamy prawą rękę w prawo do przodu, dłonią do góry i przybijamy z klaśnięciem lewą (na słowie „rękę”). Następnie wyciągamy lewą, a klaszczemy w nią prawą (na słowie „mam”). Później wyciągamy obie ręce, pokazując je dłońmi do góry, po czym bierzemy się pod boki. W drugiej części pokazujemy po kolei poszczególne gesty praczek: jak piorą, jak płuczą, jak wyżymają, jak wieszają, jak zdejmują, jak składają. Na końcu śpiewamy: jak tańcują. Wówczas łapiemy się za ręce i podskakujemy przesuwając się po kole, albo każdy łapie się pod boczki i wiruje lub też – łączymy się w pary pod łokcie tzw. haczykami i podskakując tańczymy w obrotach.

Tu prawą mam rękę, a tu lewą mam, jak praczki pracują, pokażę ja wam!

Tak piorą, tak piorą przez cały boży dzień, tak piorą, tak piorą przez cały boży dzień!

W następnych zwrotkach: płuczą (lub gwarowo: płuką), wyżymają, wieszają, zdejm ują, prasują, składają… tańc ują.

Ceglorz

CD 6 śpiew, CD 7 dudy, skrzypce podwiązane

TANIEC FIGUROW Y W KO L E .

Znany w różnych częściach Wielkopolski, m.in. na Biskupiźnie, w okolicach Jarocina, koło Kościana.

Wersja dla małych dzieci. Stajemy w parach na obwodzie koła zwróceni twarzami do siebie. W pierwszej części melodii naśladujemy pracę murarza kielnią: klaszczemy z osobą z pary – wpierw prawymi dłońmi, później lewymi, po czym tupiemy cztery razy. Powtarzamy całość cztery razy, a w drugiej części wszyscy łapią się za ręce i bujają w rytm muzyki, stając do przodu prawą nogą, a do tyłu lewą.

glorka, Jo jest ceglorz, ty ce z gorka. ty a i, k is m z m je jo La la, la la la, la la, la la la!

La la, la la la, la la la la!

Idzie chłopiec od krzewiny CD 8 śpiew Z ABAWA Z PODSKOK A MI I KL AS K A N I E M Z O KO L I C JA R OC I N A .

Ustawiamy się w parach na obwodzie koła, partner naprzeciwko partnerki. Podajemy sobie dłonie. W pierwszej części tańca podskakujemy tak, aby wysunąć prawe nogi i dotknąć ich palcami. Następnie zmieniamy nogi, przeskakując na prawe, a lewymi staramy się dotknąć czubków palców. W drugiej części puszczamy się i podskakujemy unosząc lewe kolano, jednocześnie starając się pod nim klasnąć. Opuszczamy lewą nogę i klaszczemy raz przed sobą. To samo robimy z prawą nogą: unosimy ją klaszcząc pod nią, stawiamy i klaszczemy przed sobą. Na każdy takt przypadają dwa klaśnięcia.

Muzykanci mogą powtórzyć kilkakrotnie drugą część tańca, po czym wracają do pierwszej. Zabawa się kończy, gdy ostatni się zmęczą.

zewiny, Idzie chłopiec od krzesze. podkówkami kr panna, na Idzie za nim grzeczczesze. grzebieniem go bieniem, Oj, i czesze go grze otką. czesze go i szcz dem, mio Smarowała buzię ką. żeby miała słod W wersji z Gołuchowa, w drugiej części melodii, pary zaczynają wirować krokami walcerka po kole.

Na Biskupiźnie, w pierwszej części, klaszcze się wpierw w swoje dłonie, dopiero później w dłoń partnera czy partnerki. Drugą część tańczy się krokiem równego. Z kolei w wersji spod Kościana, w pierwszej części, klaszczemy jak wyżej prawą i lewą dłonią, ale po klaśnięciach obracamy się czterema tupanymi krokami do sąsiada za plecami, klaszczemy z nim prawymi i lewymi dłońmi, cztery razy tupiąc obracamy się do swojego partnera.

Powtarzamy klaśnięcia i półobroty z tupaniem jeszcze raz odwracając się do sąsiada i do swojej pary.

W drugiej części tańczymy walcerka. Możemy się w grupie umówić, że po przetańczeniu drugiej części obracamy partnerki, puszczając je do sąsiada z przodu, dzięki czemu wymieniamy się w parach.

Taniec kończy się z reguły wtedy, gdy wrócimy do swoich par.

Szewc

CD 9 dudy, skrzypce podwiązane TANIEC FIGUROW Y. Tego typu tańce spotkamy w całej Europie. W Polsce powszechnie występuje w wielu regionach. Ma wiele odmian melodii, słów i tańca. Polega na naśladowaniu ruchów szewca podczas szycia butów.

Wersja z Biskupizny. Klękamy w parach na jedno kolano naprzeciwko siebie tak, abyśmy mogli sięgnąć kolana partnera (partnerki). W pierwszej zwrotce naśladujemy ruchy zwijania i wyciągania nici. W drugiej – ruchy przybijania gwoździ na kolanie osoby w parze. W trzeciej części wstajemy i wirujemy krokiem „przez nogę”, rzadziej polkowym, bądź też robimy „haczyki” i podskakujemy obracając się.

Buł tu szewc, buł.

Szuł buty, szuł.

A po czymu?

Po złotymu! y!

A z czego? Ze skórry?

Dla panny! Dla któ ł, Buł tu szewc, bu Szuł buty, szuł!

Gołumbek CD 10 dudy, skrzypce podwiązane

TANIEC FIGUROW Y. Taniec ten w różnych wersjach znany jest w Wielkopolsce i na Śląsku.

Wersja z Biskupizny. Stajemy w parze naprzeciwko siebie i chwytamy się za ręce. W pierwszej części tańca para wykonuje dwa wolne podskoki wysuwając raz prawą stopę do przodu, raz lewą, po czym trzy, dwa razy szybsze, podskoki w miejscu. Powtarzamy to czterokrotnie.

W drugiej części melodii szybko wirujemy w parze krokami przez nogę.

Spod z pieca gołumbek stłuk sobie żołundek.

Mój ty miły gołumbku, cztyr y dziur y w żołundku.

Wersja z Dąbrówki Wlkp. w Regionie Kozła różni się tym, że trzymamy się dłońmi na krzyż, a w drugiej części tańczy się krokiem polki, a nie przez nogę.

Z kolei w wersji z Przyprostyni (również w Regionie Kozła) stoimy na przeciwko siebie, ale nie trzymamy się. Jednocześnie z podskokami klaszczemy pochylając dłonie i głowę w tę stronę, w którą przesuwamy nogę do przodu. Zatem jedno wolne klaśnięcie w prawo z równoczesnym przechyleniem głowy w prawo, to samo w lewo i trzy szybkie klaśnięcia bez pochylania.

W drugiej części tańczymy poleczkę.

W Gołuchowie, w pierwszej części tańca, w każdym takcie są tylko dwa skoki: rozkrok i zeskok. W drugiej części tańca w każdym takcie skacze się dwa razy: przy pierwszym skoku prawa noga ląduje z przodu, a lewa z tyłu, zaś przy drugim – prawa z tyłu a lewa z przodu.

Kowol (Szmyt) CD 11 kozioł, skrzypce

TANIEC FIGUROW Y. Tańce figurowe o nazwie kowal, kowol lub szmyt (szmit) są rozpowszechnione w całym kraju. Naśladowanie pracy kowala jest bardzo częste również w tańcach innych części Europy.

W Dąbrówce Wlkp. jest to taniec dwuczęściowy.

Stajemy na obwodzie koła – partnerki tyłem, a partnerzy przodem do środka koła. Chwytamy się dłońmi na krzyż (prawa prawą, a lewa lewą).

W pierwszej części wykonujemy podskoki zgodnie z muzyką – dwa wolne i trzy szybkie, wysuwając to jedną, to drugą nogę do przodu i jednocześnie przeciągając się raz prawymi rękami, raz lewymi. Kiedy prawa noga partnera jest z przodu, przeciwna noga partnerki (lewa) jest z tyłu. W drugiej części zmieniamy trzymanie i tańczymy polkę w jedną stronę, a przy powtórce melodii w drugą.

Przy zmianie kierunku tańca i na końcu tupiemy trzy razy.

Małe dzieci mogą nie zmieniać trzymania i wirować kroczkami dostawnymi.

u

Mój ojciec wielki CD 12 kozioł, skrzypce

C HOD ZONY Z PRZYPRO S T YN I W RE G I O N IE KO Z ŁA .

Chodzony służy do uroczystego wejścia grupy na ważne uroczystości, np. wesele czy zabawę taneczną.

W pierwszej części pary idą jedna za drugą po obwodzie koła, trzymając się za dłonie na wysokości piersi. Przy powtórzeniu melodii, osoby w parach odwracają się przez środek pary w przeciwną stronę zmieniając ręce, za które się trzymają i kontynuują taniec w drugim kierunku. W drugiej części tancerze zamykają pary i wirują krokiem walcerka. Po drugiej części następuje powtórzenie całości tańca.

Krakowiak CD 13 kozioł, skrzypce

FI G UR O W Y TANIEC Z P RZ Y P RO S T YN I W RE G I O NI E KOZ ŁA .

Krakowiaki, tańczone na wiele sposobów, rozpowszechniły się w różnych regionach Polski, choć szczególnie popularne są na wschodzie kraju. Wykraczają też poza nasze granice. Są tańczone od północnej Norwegii aż po Mołdawię Rumuńską.

Ustawiamy się na obwodzie koła, w parach, przodem do kierunku tańca.

W pierwszej części melodii partner trzyma partnerkę w parze otwartej, prawą ręką w pasie, a partnerka opiera lewą dłoń na jego prawym ramieniu. W każdym takcie (liczonym na 4) wykonujemy dwa podskoki z jednoczesnym wymachem nóg do przodu i na boki oraz trzy kroczki, w trakcie których partnerka przechodzi na drugą stronę partnera, który – prowadząc partnerkę – wykonuje trzy tupnięcia w miejscu.

W drugiej części puszczamy trzymanie, splatamy ramiona na klatce piersiowej i idziemy po kole odwracając się od siebie jakby obrażeni, po czym znów spoglądamy na siebie.

P o s ł a ł a m n i e m at k a CD 14 śpiew, CD 15 dudy, skrzypce podwiązane

W IWAT DĄBROW IEC KI , KO RO W O DO W Y TA N I E C Z DĄBR ÓW KI W IELKOP O L S KIE J. Tworzymy korowód i śmiałym truchtem, uginając mocno nogi w kolanach, podążamy za wodzirejem zawijasami po sali. Wodzirej zawija korowód w koło, twarzą do środka koła lub na zewnątrz. Na kolejne powtórzenie melodii wszyscy obracają się do środka i chwytają za ramiona. Podskakujemy w tempie muzyki, naśladując wodzireja.

Może on zaproponować przytupy-naskoki na obie stopy na raz, może to być przeskakiwanie na jednej nodze z jednoczesnym wymachiwaniem drugą, może być też krok galopu w bok (odstawny i dostawny). Wodzirej może wejść do środka koła z partnerką lub dwoma, z którymi tańczy, trzymając je pod ramię. Do trójki mogą dojść następni. Wówczas tworzą się dwa koła. Gdy w wewnętrznym jest już wystarczająco dużo osób, wodzirej przerywa koło i zwija je do środka na kształt ślimaka, a koło zewnętrzne również się przerywa i dołącza do końca korowodu.

Prowadzący wyprowadza korowód przez bramki i tworzy ponownie koło.

Wówczas taniec się kończy.

Koza oknym wyhycnuła CD 16 śpiew, CD 17 dudy, skrzypce podwiązane

TAK ZWA NY W IWAT C HŁ O PAC KI. Młodzieżowy wariant tak zwanego wiwata męskiego z Bukówca Górnego.

Na hasło chłopcy zbiegają się do koła. Łapią się za ramiona i prześpiewują piosenkę. Idą po okręgu „pod słońce”, przy drugiej części melodii, poruszając się nadal „pod słońce”, skaczą na jednej nodze, drugą wyciągając do środka okręgu.

Na koniec melodii tupią jeden raz obiema nogami. Zaczynają iść w przeciwną stronę, wciąż się trzymając i śpiewając następną zwrotkę piosenki. Przy jej drugiej części ponownie skaczą i na koniec tupią, starając się zrobić to jak najrówniej.

Po prześpiewaniu, każdy z chłopców biegnie do dziewczyny, żeby z nią zatańczyć krokiem z nogi na nogę, w prawo i w lewo.

Posłała mnie matka na górę po jabłka, a jo z góry, na pazury, złumała się drabka.

A ty, pani matko wychowej mie gładko, łod nidzieli du nidzieli, jak czyr wóne jabłko.

Koza oknem wyhycnuła i się nie zabiuła, koza oknem wyhycnuła i się nie zabiuła.

Studoła się rozigrała, zajunca goniuła, studoła się rozigrała, zajunca goniuła.

Jezioro się rozpoluło, rybki wygorzały, jezioro się rozpoluło, rybki wygorzały.

Studoła się rozigrała, zajunca goniuła, studoła się rozigrała, zajunca goniuła.

Wkoło się kryńć CD 18 śpiew, CD 19 dudy, skrzypce podwiązane

TANIEC FIGUROW Y W RY T MIE WA L CER K A Z BUKÓW CA G Ó RN E G O. Stajemy w parach na obwodzie koła – partnerzy tyłem do środka koła, partnerki przodem. Tańczymy śpiewając, a słowa piosenki podpowiadają nam, co robić w tańcu.

Wkoło się kryńć, głupi nie bądź.

Wkoło się kryńć, głupi nie bądź.

„Wkoło się kryńć” – obracamy się osobno, partnerka przez lewe ramię, partner przez prawe (trzema krokami, czwarty dostawiamy z tupnięciem). „Głupi nie bądź” – powtarzamy obrót w drugą stronę. „Pójdź kawałek dalej, pójdź kawałek dalej” – chwytamy się za ręce i robimy dwa kroki dostawne w bok w kierunku tańca. „Albo tu stuń” – przytupujemy trzy razy w miejscu.

Taniec można powtarzać zawsze w tym samym kierunku, można też zmieniać kierunki tańca.

Pójdź kawałek dalej, pójdź kawałek dalej, albo tu stuń!

Pójdź kawałek dalej, pójdź kawałek dalej, albo tu stuń!

Siódymka

CD 20 śpiew, CD 21 dudy, skrzypce podwiązane TANIEC FIGUROW Y (RO DZ A J L E N DRA ) Lendry (rajlendry) to tańce szeroko rozpowszechnione w Europie, wywodzące się z kręgu kultury niemieckiej.

W Polsce tańce do tej melodii spotykamy obecnie na dawnym pograniczu polsko-niemieckim. Opisywana wersja pochodzi z Bukówca Górnego. Bardzo podobna, o trochę innej przyśpiewce, choć zaczynająca się tymi samymi słowami, była zanotowana w Ołoboku, między Kaliszem a Ostrowem Wielkopolskim. Na Kurpiach Zielonych, grana o wiele szybciej, towarzyszy bardzo popularnemu tańcowi o nazwie „Stara baba”.

Ustawiamy się na obwodzie koła w parach zamkniętych, partnerzy tyłem, partnerki przodem do środka koła. W pierwszej części melodii, która odpowiada wyliczaniu w przyśpiewce, przy każdej cyferce stawiamy krok dostawny idąc po okręgu „pod słońce”.

Na „raz” jest trochę silniejszy, a na „siedem” stawiamy dwa kroki (tak jak to jest wyśpiewane: „sie-dym”). To samo robimy w drugą stronę (nie akcentując pierwszego kroku).

Raz, dwa, trzy, cztery, pińć, szyść, siedym, Przy drugiej części melodii moim wołkom sieczki nie dóm! idziemy trzy kroki „pod słońce”, wyraźnie Nie dóm nic, nie dóm nic, tupiąc pierwszy krok, trzy kroki „ze słońcem”, moje wołki nie śmią żryć. bez akcentu na raz, po czym Nie dóm nic, nie dóm nic, robimy jeden obrót w prawo czterema krokami.

moje wołki nie śmią żryć.

Polka węgierka (Pisany) CD 22 dudy, skrzypce podwiązane

TANIEC FIGUROW Y. Taniec ten jest znany na Górnym Śląsku i w Wielkopolsce,np. w Regionie Kozła i w okolicach Szamotuł. Wariant tańca na płycie pochodzi z Szamotuł.

Stajemy na obwodzie koła, lewym bokiem do jego środka. Partnerzy stoją po wewnętrznej stronie koła. Chwytamy się za dłonie, za plecami – prawa dłoń trzyma prawą, a lewa lewą.

W pierwszej części melodii idziemy w parach cztery kroki do przodu, rozpoczynając zewnętrznymi nogami (partnerka prawą, partner lewą). Następnie robimy nimi tzw. klucz: stojąc na wewnętrznych nogach, zewnętrznymi wykonujemy krok do przodu, w bok i dostawiany do środka.

Tę sekwencję powtarzamy czterokrotnie.

W drugiej części melodii odwracamy się do środka koła i robimy cztery kroki do przodu, z czego pierwszy i trzeci to mocne tupnięcia nogami zewnętrznymi, a później robimy klucz. Te same kroki powtarzamy odsuwając się od środka koła.

Następnie dwunastoma krokami wykonujemy dwa pełne obroty (przez lewe ramię), kończąc je kluczem.

Obroty z kluczem powtarzamy.

Podobny taniec znany jest w Bukówcu Górnym pod nazwą „pisany”. Pierwszą część melodii grana jest czterokrotnie. Zaczynamy od naskoku na zewnętrzną stopę z jednoczesnym pochyleniem tułowia. Robimy cztery kroki i rysujemy stopą wyraźny trójkąt – klucz, kończąc dostawieniem nogi z przytupem, a następnie idąc – obrót, który kończymy kluczem. Dopóki gra pierwsza część melodii, tańczymy w parach. Wraz z drugą, partnerzy puszczają partnerki, klaszczą w dłonie, odwracają się i zaczynają energicznym krokiem iść jeden za drugim po wewnętrznym okręgu, a panie równie energicznie idą w dotychczasowym kierunku. Gdy każdy napotka swoją partnerkę, ponownie łączymy się w pary i wykonujemy sekwencję jak w pierwszej części tańca. Druga część tańca powtarza się dwukrotnie.

Weksel (Zmieniany) CD 23 dudy, skrzypce przewiązane

TANIEC Z E ZM IANĄ PA RT N E RÓ W. Już sama nazwa tańców o tej nazwie wskazuje, że polega on na zmianie partnerów.

W różnych formach występują w całym kraju.

Do tej melodii, charakterystycznej dla Biskupizny, tańczy się równego (w rytmie trójmiarowym, dość szybko). Tancerze dobierają się w pary i tańczą po okręgu wirując.

W pewnym momencie, łatwo rozpoznawanym przez tańczących, gracze przerywają grę.

Tańczący, wraz z ostatnim dźwiękiem, równocześnie otwierają parę do środka koła, tupią raz i lekko się sobie kłaniają. Partnerka przechodzi do następnego partnera w prawo, a partner tańczy z kolejną partnerką z lewej strony. Taniec kończy się wówczas, gdy partnerzy trafią do swojej pary.

Należy zaznaczyć, że w tradycji biskupiańskiej raczej nie tańczyło się pojedynczego tańca, tylko cały ich zestaw.

Przed zmienianym był równy. Po równym można było zamówić weksla, a gdy tylko partnerka wróciła do swojego partnera, gracze natychmiast zaczynali grać ostatni taniec w zestawie – siber. Ponadto podkreśla się, że był to rzadko tańczony taniec i ograniczał się do tradycji weselnych. Mimo to, już w latach 30. XX w., kiedy powstał szczegółowy opis tradycji tanecznych regionu, weksel został podany w rozdziale poświęconym „katarzynkom”.

Wa l c e r e k CD 24 sierszeńki

Walcerek to taniec wirowy w metrum trójdzielnym.

Nieco szybszy od walczyka i wolniejszy od oberka.

Sierszeńki to proste dudy, składające się z worka, dymki i przebierki. Kiedyś używane przez dzieci i młodzież przy pasaniu krów. Dziś używane w pierwszych latach nauki gry na dudach.

W i wat p r z yj a c i e l s k i CD 25 dudy, skrzypce przewiązane

W IWAT J EST TAŃC EM W IRO W YM W PARAC H, W ME TR UM PARZYST Y M. W jednym z wariantów, upowszechnionym w Polsce przez środowisko Domów Tańca, pary podążają jedna za drugą, partner i partnerka – oboje przodem do kierunku tańca, na zawołanie „Wiwat!” zamykają parę i rozpoczynają wirowanie krokiem z nogi.

W wiwacie można zakręcić się bardzo szybko. Aby przyspieszyć wirowanie, lewą nogę stawiamy zdecydowanie do przodu, niemal za plecami partnerki czy partnera. Żeby ułatwić sobie utrzymanie się w parze, partner przytrzymuje lewą ręką rękę partnerki na swoim biodrze. Przy szybkich obrotach należy uważać, aby nie uderzyć kogoś wyciągniętym łokciem.

Siekany CD 26 dudy, skrzypce przewiązane

RÓ WN Y. W Wielkopolsce rzadko używa się określenia „oberek” na powszechnie występujące w Polsce tradycyjne tańce w rytmach mazurkowych, w metrum 3/4 i 3/8. W zachodniej części Wielkopolski przeważnie jego odpowiednikiem jest – w zależności od mikroregionu – „równy” albo „okrągły”. Nazwę „równy” powszechnie używa się np. na Biskupiźnie, „okrągły” zaś w Regionie Kozła, a na Hazach „okrągły” bądź „oberek”. We wschodniej Wielkopolsce, w Kaliskiem, często spotyka się nazwę „owijok”. Niekiedy w ogóle trudno ustalić tę nazwę. Wiąże się to z faktem, że w wielu miejscach Polski najpowszechniejszy taniec nazywano po prostu... tańcem.

Świniorz

CD 27 dudy, skrzypce przewiązane WA L CER EK Z REGIONU KO Z Ł A . Szczególnie związany z Przyprostynią.

W tradycji tanecznej, przy pierwszej zwrotce chodzi się z partnerką pod rękę, a do dalszego ciągu piosenki tańczy się walcerka, wirując po obwodzie koła. u Zalecoł mi się uoj z Perzyn, uoj z Perzyn, oj z Perzyn świniorz mnie przyloz. do tu mnie, do tu i co niedziela tu do mnie, | I choć padało, choć buło ślizgo, | x2 to się przywlekło to świniorzysko.

Napisał ci mi na bibu, na bibu, na bibulinie, że mnie tak kocho jak swoje, jak swoje, jak swoje świnie. | A jo mu na to, na papióreczku, żyń się ze świnią, mój świnioreczku. | x2 Jak my się mieli ze sobum, ze sobum najbarzyj cieszyć, to ón się musioł do swoich, do swoich, do świń sie spieszyć. | I choć padało, choć buło ślizgo, | x2 to uciekało to świniorzysko.

u

W okie n ec z k o ś wito CD 28 śpiew, dudy, skrzypce przewiązane

P I OS E NK A Z BISKUPIZ N Y N A ME L O DI Ę W IWATA .

| W uokieneczko świto, |2x Kasia Jasia pyto: ile, Jasiu, krówek mosz?

Ile, Jasiu, krówek mosz? | Mam ci jedno cielę, u | 2x

mele. ogunem co u z! ospódor g mnie zy Dobry Dobry zy mnie guospódorz! | W uokieneczko świto, |2x Kasia Jasia pyto: ile, Jasiu, kuni mosz?

Ile, Jasiu, kuni mosz?

| Ma ci jedno źrybie, |2x hycel na nie dybie.

Dobry zy mnie guospódorz!

Dobry zy mnie guospódorz! | W uokieneczko świto, |2x

Kasia Jasia pyto: ile, Jasiu, świnek mosz?

Ile, Jasiu, świnek mosz? | Mom ci jedno prosie, |2x co w kiyszyni nosze.

Dobry zy mnie guospódorz!

Dobry zy mnie guospódorz!

u

Kt o bydzie naszom Marysie luloł CD 29

KO ŁYS ANK A

Ktuo bydzie, ktuo bydzie naszum Marysie luloł?

Ktuo bydzie, ktuo bydzie naszum Marysie luloł?

Kiedy tatuś w polu uorze, a mama sama ni może Ktuo bydzie luloł?

O niedźwiedziu królewiczu

Film animowany zrealizowany na warsztatach animacji poklatkowej w trakcie Taboru Wielkopolskiego w 2015 r.

CD 30

B AJ K A zanotowana przez Oskara Kolberga w Morownicy (dziś pow. Kościański gm. Śmigiel) Oskar Kolberg. Dzieła Wszystkie t. 14 W. Ks. Poznańskie część VI. s.115 Czyta Anna Chuda z Posadowa na Biskupiźnie.

Nagranie zostało dokonane podczas Taboru Wielkopolskiego w Starej Krobi, zorganizowanego przez Stowarzyszenie „Dom Tańca”.

Pstra ku r a p s t r a CD 31

KO ŁYS ANK A

Pstra kura, pstrua, wysokuo lota, wysok uo lota.

Puoleciała na papr oci, wygrzebała truoje dzieci, truoje dzieci mo.

Jedno do szkoły, drugie paść woły, drugie paść woły, a to trzecie na kamyszku trzyma dudki na rzemyszku, panu bratu gro.

WYKONAWCY: UCZNIOWIE I UCZENNICE KLAS 1-3 POZNAŃ­S KIEJ SZKOŁY CHÓ­RALNEJ JERZEGO KURCZEWSKIEGO. P ro wa d z e ni e : Sławomira Raczyńska i Edyta Muchowiecka.

KAPELA DUDZIARZY WIELKOPOLSKICH CK ZAMEK W POZNANIU RO MUAL D JĘDRASZAK – sierszeńki, dudy wielkopolskie Urodził się w Poznaniu, mieszka w Kostrzynie. Gra na dudach wielkopolskich oraz na skrzypcach podwiązanych, sierszeńkach i mazankach. Naukę gry na dudach rozpoczął już w młodym wieku w Kapeli Dudziarzy Wielkopolskich (dziś działającej przy CK Zamek w Poznaniu), której jest kierownikiem. Jego mistrzami byli członkowie ówczesnej kapeli, pochodzący z okolic Śremu: Stanisław Gocholski, Bronisław Buchwald i Piotr Machowski oraz, urodzony w 1894 r., Roman Wasilewski. Obecnie uczy gry w Stęszewie, Połajewie, Czempiniu i Szamotułach. Razem ze swoimi uczniami i uczennicami tworzy zespół Kapela spod Poznania. W muzyce ludowej ceni sobie najbardziej autentyczność i trwałość repertuaru.

PAWE Ł Z AWADZKI – skrzypce podwiązane Pochodzi ze wsi Witobel w gm. Stęszew i tam mieszka. Gra na skrzypcach podwiązanych, mazankach, gitarze i na akordeonie. Gry na skrzypcach uczył się od Romualda Jędraszaka. Gra w Kapeli Dudziarskiej Koźlary ze Stęszewa, Kapeli spod Poznania i Zespole Folklorystycznym Wielkopolanie. W muzyce ludowej najbardziej lubi naturalność i to, że jest to muzyka prosta, płynąca z natury.

REGION KOZŁA A DAM K ASER – kozioł weselny Mieszka w Przyprostyni, skąd pochodzi. Gra na koźle czarnym i białym.

Ukończył Państwową Szkołę Muzyczną I st. im. Stanisława Moniuszki w Zbąszyniu.

Jego pierwszym nauczycielem był Henryk Skotarczyk. Po ukończeniu szkoły doskonalił się, podpatrując grę innych mistrzów starszego pokolenia, m.in. Tomasza Śliwy.

Obecnie tworzy własną kapelę koźlarską oraz występuje w Zespole Pieśni i Tańca „Dąbrówka” oraz w Kapeli Reprezentacyjnej „Regionu Kozła” M A RTYNA ŻUREK – skrzypce Pochodzi z Kościana, mieszka w Nowym Dworze, niedaleko Zbąszynia. Śpiewa i gra na skrzypcach, mazankach i skrzypcach podwiązanych. Jej mistrzowie to Tomasz Kiciński i Leonard Śliwa. Grywa w wielu składach i zespołach, takich jak: Kapela koźlarska Adama Kaisera, Pastuszkowi Grocze spod Zbąszynia, Kapela Reprezentacyjna „Regionu Kozła”. W muzyce ludowej najbardziej lubi to, że – choć na pozór prosta – jest tak naprawdę bardzo skomplikowana, a także: mnogość wariantów, ponadczasowy przekaz i fakt, że nie potrzebuje prądu.

BISKUPIZNA K R ZYS ZT OF POLOW C Z Y K – dudy Mieszka w Domachowie, skąd pochodzi. Gra na dudach, skrzypcach (najchętniej), gitarze elektrycznej i trochę na perkusji. Gry na skrzypcach uczył się od Edwarda Ignysia i Karola Chudego. Później grał ze Stanisławem Kubiakiem, od którego przejął biskupiańską manierę wykonawczą. Gry na dudach uczył się od Michała Umławskiego.

Gra w Biskupiańskim Zespole Folklorystycznym z Domachowa i Okolic, Kapeli Dudziarskiej GCKiR w Krobi oraz akompaniuje zespołom dziecięcym w szkole i przedszkolu. W zespole Cztery Mile Lasu gra na gitarze muzykę inspirowaną tradycyjną muzyką Biskupizny.

M A Ł G ORZATA SZYM ANK I E W IC Z – skrzypce podwiązane Pochodzi z Krobi, gdzie mieszka. Gra na skrzypcach podwiązanych i dudach.

Na skrzypcach uczyła się grać od Michała Umławskiego, a na dudach od Krzysztofa Polowczyka. Gra w Biskupiańskim Zespole Folklorystycznym z Domachowa i Okolic oraz w zespole Cztery Mile Lasu. W muzyce ludowej lubi jej wyjątkowość i inność oraz to, że „można się zahipnotyzować, kiedy się ją gra”. Lubi też tańczyć.

A NNA CHUDA – śpiew Pochodzi z Posadowa na Biskupiźnie i tam mieszka. Jest wybitną śpiewaczką.

Zna setki przyśpiewek, ballad, pieśni weselnych, piosenek na każdą okazję: przygodnych, podróżnych, żołnierskich… Pochodzi z muzykalnej rodziny.

W dzieciństwie wiele pieśni poznała od swojej ciotki – Stanisławy Puślednik oraz wujka – Stanisława Skrzypalika i innych członków rodziny.

Do dziś zbiera pieśni wśród sąsiadów i przekazuje je uczniom w zespołach, i w trakcie warsztatów. Najbardziej lubi wiwaty – dlatego, że są to tańce żywe, charakterystyczne i każda zabawa musi się wiwatem rozpocząć.

BUKÓWIEC GÓRNY T OMAS Z KIC IŃSKI – skrzypce Pochodzi z Bukówca Górnego i tam mieszka. Gra na skrzypcach i dudach wielkopolskich, a oprócz tego na harmonijce ustnej i gitarze. Gry na dudach uczył się od Edwarda Ignysia, natomiast na skrzypcach nauczył się grać sam, kiedy dostał od babci instrument po dziadku. Gra w zespole Manugi oraz w różnych innych składach.

Akompaniuje zespołowi regionalnemu i dziecięcym zespołom tanecznym. Grywa także muzykę góralską. Uczy gry na dudach i skrzypcach w Bukówcu Górnym, jest również budowniczym dud. Wykonał już ponad 70 instrumentów. W muzyce ludowej najbardziej ceni fakt, że każdy może grać ją po swojemu, według swojej własnej inwencji.

PATRYK SZULC – dudy Pochodzi z Bukówca Górnego i tam mieszka. Gra na dudach, jest uczniem Tomasza Kicińskiego. Gra w zespole Manugi i przygrywa do tańca zespołowi regionalnemu im. Anny Markiewicz. Na co dzień prowadzi drogerię. Cieszy go unikatowość i wyjątkowość muzyki, którą wykonuje oraz instrument, na którym gra.

AUTORZY: Wybór i opisy zabaw oraz komentarze etnograficzne:

Katarzyna Hełpa-Liszkowska, Witold Roy Zalewski, Grzegorz Ajdacki Konsultacja naukowa: Ewelina Grygier Korekta: Natalia Ajdacka Opieka redakcyjna: dr. Weronika Grozdew-Kołacińska Realizacja nagrań, mastering: Witold Roy Zalewski / TradiRadi Projekt graficzny: Joanna Jarco K ATAR ZY NA H EŁ PA-L I SZKOW SK A Pochodzi z Poznania. Jest etnografem, antropologiem kultury i menadżerem kultury. Specjalizuje się w kulturze ludowej, szczególnie od strony tańca i muzyki.

Za swoich mistrzów w dziedzinie teorii tańca uznaje Roderyka Langego oraz Leszka Rembowskiego. Tańca w praktyce uczyła się od wielu mistrzów w Wielkopolsce i poza nią. Współpracuje z wieloma zespołami i ośrodkami kultury w Wielkopolsce, wykorzystując taniec do zajęć rozwojowych dzieci i młodzieży.

W muzyce i tańcu ludowym najbardziej ceni prostotę formy i naturalność, które doskonale odpowiadają potrzebom dzieci.

W ITOL D ROY ZALEW S K I Realizator nagrań, wydawca, muzyk, animator kultury, dokumentalista.

Tworzy dokumentację projektu Mały Kolberg i jest odpowiedzialny za jego współorganizację ze strony Forum Muzyki Tradycyjnej. Jest również śpiewakiem i muzykiem tradycyjnym, czerpiącym repertuar od mistrzów z Roztocza, Wielkopolski i Polesia, a także z zapisów etnografów, m.in. Oskara Kolberga.

G RZ E G O RZ A J DAC K I Z wykształcenia geograf, z zawodu nauczyciel, był też redaktorem podręczników szkolnych, map i atlasów do geografii, historii i dziedzictwa kulturowego w regionie. Z zamiłowania regionalista, krajoznawca, etnograf i tancerz – uczy się tańczyć od wiejskich tancerzy. Prowadzi warsztaty i imprezy taneczne dla dzieci, młodzieży i dorosłych, zarówno cykliczne, jak i przy okazji Taborów, festiwali i imprez okazjonalnych w całej Polsce.

Współpracuje ze żłobkami, przedszkolami, szkołami, ośrodkami kultury i klubikami osiedlowymi, a także z uniwersytetami trzeciego wieku. Jest pomysłodawcą i współorganizatorem Taboru Wielkopolskiego, którego już 5 edycji odbyło się w Starej Krobi na Biskupiźnie.

Od piętnastu lat związany jest ze Stowarzyszeniem „Dom Tańca”.

Bibliografia Bobrowska Mirosława, Kazimierz Budzik, Bogusław Linette, Sławomir Pawliński, Folklor taneczny zachodniej Wielkopolski, „Wielkopolskie Zeszyty Folkloru” 2/2014, Poznań Bzdęga Jan z Domachowa, Wesele biskupiańskie, Gostyń 1992 Bzdęga Jan z Domachowa, Biskupianie, Warszawa 1992 Adam Glapa, Alfons Kowalski, Tańce i zabawy wielkopolskie, Wrocław 1961 Dąbrowska Władysława Grażyna, Taniec w polskiej tradycji. Leksykon, Warszawa 2006 Sobieska Jadwiga, Ze studiów nad folklorem muzycznym Wielkopolski, Kraków 1972 Sobieska Jadwiga, Wielkopolskie śpiewki ludowe, Kraków 1957

VHS Tańce polskie – śladami Oskara Kolberga. Pałuki, Warszawa 1999-2000 Tańce polskie – śladami Oskara Kolberga. Śląsk nad Odrą, Warszawa 1995 Wesele bukówieckie (zarejestrowanie w Szreniawie 2004)

DVD Wesele Przyprostyńskie, Zbąszyń (br)

CD Muzyka źródeł. Wielkopolska, vol 05, Polskie Radio, Warszawa 1997 (wybór nagrań i opracownie: Ludwik Bielawski, Anna Borucka-Szotkowska, Anna Szewczuk-Czech) Early post-war Polish folk music recordings (1945-1950), vol. 1, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2009 (autorzy: Jacek Jackowski, Maciej Kierzkowski) „Gdyby Kolberg miał fonograf...” CD 2, vol. 10, Instytut Sztuki PAN, 2014 – I wyd., 2016 – II wyd., (autorzy: Jacek Jackowski, Weronika Grozdew-Kołacińska, Ewelina Grygier, Kaja Maćko-Gieszcz, Maria Szymańska-Ilnata, Barbara Śnieżek, Anna Walkowiak, Piotr Dorosz, Bartosz Niedźwiecki)

INTERNET http://www.wbp.poznan.pl/folklor/folklor-wielkopolski/ http://www.akademiakolberga.pl/project/duet-z-wiwatem/

Podziękowania niech zechcą przyjąć: Kaja i Janusz Prusinowscy, Fundacja Wszystkie Mazurki Świata, Katarzyna Paterek, Fundacja Rozwoju Dzieci im. J. A. Komeńskiego, Teresa Ogrodzińska, Centrum Kultury Zamek w Poznaniu, Gminny Ośrodek Kultury w Starej Krobi, Biblioteka Publiczna w Zbąszyniu, Anita Rucioch-Gołek, Magda i Krzysztof Rożek, Jan Prządka, Szkoła Podstawowa im. Ks. Teodora Kurpisza w Bukówcu Górnym, Zofia Dragan, Świetlica Cafe w Poznaniu, Radiowe Centrum Kultury Ludowej, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Weronika Grozdew-Kołacińska, Ewelina Grygier, Fundacja Kreaktywator, Fundacja Muzyka Zakorzeniona, Piotr Baczewski, Anna Zalewska-Powalisz i Krzysztof Powalisz, Katarzyna Wińska

Dziękujemy 102 osobom, które wsparły zbiórkę na portalu PolakPotrafi.pl.

ISBN 978-83-949724-0-0 (książka) ISBN 978-83-949724-1-7 (zestaw z płytą CD) Wszelkie prawa zastrzeżone. © Stowarzyszenie Orliczko, Instytut Muzyki i Tańca malykolberg.pl

T r a d y c j a t o n i e p r z e c h o w y wa n i e p o p i o ł ó w , l e c z p r z e k a z y wa n i e pł o m i e n i a . C h c e m y a b y w s z y s t k i e d z i e c i m i a ły m o ż l i w o ś ć k o n ta k t u z ż y wą tradycją, z przekazami babć i dziadków o r a z w yj ąt k o wą i u n i k a l n ą m u z y k ą .

K s i ą ż e c z k a ta z aw i e r a i l u s t r o wa n e o p i s y z a b aw i t e k s t y p i o s e n e k o r a z pły t ę C D z a k o m p a n i a m e n ta m i d o z a b aw n a g r a n y m i na autentycznych ludowych instrumenta c h p r z e z w y b i t n y c h m u z y k ó w - u c z n i ó w d aw n y c h m i s t r z ó w o r a z p r z e z d z i e c i - p o d c z a s z a b aw y . Z awa r t e t u z a b aw y i piosenki reprezentują tradycje wielu wielkopolskich mikroregionów, w k t ó r y c h d o d z i ś g r y wa s i ę na różnych odmianach dud.

Przy opisach zabaw znajdują się kody QR odsyłające d o f i l m ó w i p r e z e n t a c j i w I n t e r n e c i e . Ko d y Q R m o ż n a odczytać przy pomocy smartfona lub tabletu korzystając z odpowiednich aplikacji.

WYDAWCA:

©

PARTNERZY:

2017 Stowarzyszenie Orliczko, Instytut Muzyki i Tańca. Wszelkie prawa zastrzeżone.

malykolberg.pl

CENA: 35 zł