Muggenvrij eiland op de Malediven

De Malediven zijn voor veel duikers een droombestemming. Muggen kunnen er echter voor heel wat ergernis zorgen. Tenzij je een verblijf boekt op Kunfunadhoo, een eiland behorend tot de Baa-atol. Dankzij Bart Knols werd daar 95 percent van de muggenpopulatie uitgeroeid.

Bart Knols is 55 en medisch entomoloog (een wetenschapper die insecten bestudeert). Hij bestudeerde jarenlang muggen en hun invloed op de menselijke gezondheid in ontwikkelingslanden. Muggen kunnen immers verschillende ziektes overbrengen, zoals malaria, dengue (knokkelkoorts) en zika. Jaarlijks raken wereldwijd miljoenen mensen geïnfecteerd, waarbij een aantal van hen aan de gevolgen overlijdt. Het was dan ook niet zo gek dat Bart in 2009 het idee opvatte om te proberen tropische eilanden muggenvrij te krijgen. Hij trachtte zijn idee te verkopen op het Caraïbische eiland Aruba. Dat had wel interesse, maar helaas geen budget. En dan kreeg hij eind 2018 onverwacht een telefoon van Sonu Shivdasani, de eigenaar en oprichter van de Soneva luxeresorts. Of hij het zag zitten om één van zijn eilanden muggenvrij te maken? Het eiland in kwestie is Kunfunadhoo, een paradijs van 50 hectare en volledig in beslag genomen door de 71 villa's van het Soneva Fushi resort. De 400 lokale eilandbewoners werken allemaal voor het resort. Het is er niet enkel een paradijs voor toeristen, maar ook voor muggen. Men probeerde de muggenplaag onder controle te houden door grote hoeveelheden bestrijdingsmiddelen, zoals pyrethroïden, te vernevelen.

Helaas kleven er nogal wat nadelen aan deze methode. Los van de stank ervan worden ook andere insecten, zoals vlinders, kevers, bijen, enzovoort gedood, wat tot een verarming van de biodiversiteit leidt. Voorts wordt het product de zee ingeblazen, waardoor het nog eens een negatieve impact op het zeeleven heeft.

Knols gooide het over een andere boeg. In samenwerking met Biogents, een Duits bedrijf, begon hij medio 2019 met het plaatsen van muggenvallen. Bij een eerste experiment met een val van Biogents, de 'Mosquitaire’, had hij op amper 24 uur tijd reeds 715 Aziatische tijgermuggen gevangen. De val is een soort emmer met twee contrasterende kleuren, zwart en wit. Hierdoor worden de muggen al visueel aangetrokken. In de val zit een zakje melkzuur en een potje suikerwater met gist. Die imiteren de geur van menselijk zweet en het koolstofdioxide van onze ademhaling. Een kleine ventilator zorgt voor een goede verspreiding van de lokmiddelen. Als surplus zet de gist het suikerwater om in ethanol, waarvan men vervolgens handgel maakt.

Verspreid over het eiland plaatste Knols in totaal zo'n 550 vallen, die elke 3 dagen werden gecontroleerd. Elke gevangen mug werd met de hand en het pincet geteld. Waarom? Op het eiland leven er twee soorten muggen, Aedes (de tijgermug) en Culex (de steekmug). De wetenschappers wilden graag weten hoe effectief de val werkt op elk van beide soorten. De eerste maand telden ze 114.000 exemplaren! In totaal ving men meer dan 800.000 muggen.

Soneva Fushi, een luxeresort op de Malediven. Dat in zulke paradijselijke oorden muggen de rust serieus kunnen verstoren is op beelden als deze nooit te zien. Op Soneva Fushi is dat ook niet langer het geval, daar hebben ze de populaties uitgeroeid.

Tekening: HLN.

Naast het vangen dienden echter ook de broedplaatsen van de muggen aangepakt te worden. Het eiland werd in 40 blokken onderverdeeld. Die werden elke week geinspecteerd op halve kokosnoten en stukjes plastic waar water in blijft staan en dus broedplaatsen voor muggen vormen.

Door dit alles consequent te blijven opruimen, kreeg men de voortplanting onder controle. Op deze manier was na het eerste jaar de Aedespopulatie met 95 procent afgenomen en die van Culex met 98 procent.

Hoewel je nu nog nauwelijks last hebt van muggen op Soneva Fushi, wil Bart Knols het eiland 100 procent muggenvrij maken. Eens dat bereikt wordt, zal het vermoedelijk ook zo blijven, omdat het een eiland is en er enkel een sporadische mug van elders aan land kan komen. Om een nieuwe populatie te vormen, heb je minimaal tussen de 50 en de 500 muggen nodig om aan een stabiele genenpool te geraken, anders zijn ze tot inteelt gedoemd. Allemaal goed en wel, maar kan je een hele populatie elimineren zonder dat dat ook een negatieve impact op de omgeving heeft? In dit geval wel. Muggen spelen op Kunfunadhoo geen essentiële rol. De vogels eten er slechts 5 procent muggen. En er zijn geen amfibieën of andere dieren die van dezelfde broedplaatsen gebruikmaken of van muggen afhankelijk zijn om te overleven.

De biodiversiteit op het eiland is trouwens toegenomen sinds er geen insecticiden meer gebruikt worden. Meer insecten bijvoorbeeld, leveren meer vogels en een betere bestuiving op van groenten en fruit en dat betekent dan weer minder import.

Het succes van dit project is niet onopgemerkt aan de wereld voorbijgegaan. Talloze resorts en eilanden hebben al laten weten interesse te hebben in Knols aanpak van muggenbestrijding. Momenteel zouden er met zo'n 22 gegadigden gesprekken lopen.

Wie hierop niet wil wachten, kan ondertussen online even zoeken en zijn eigen Biogents tijgermuggenval aanschaffen (165,00 euro). Eén vulling is goed voor 2 maanden. Langer hoeft een duikvakantie toch niet te duren, ofwel? 

Bart Knols.

Foto: Joel Hoylaerts / Photo News.

STEF VAN UFFEL