Vaidyakiya vyavasay vyavahar aani dhyeya a bestseller by dr shriniwas kashalikar

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe

RLIVING & H PE OL SU

NA IO AT

ISSHHA

H EALTH ADV AN

L SOCI ETY

TI C IS

FO R

meneÙÙe

NT ME CE

I NT ER N

}sKekeâ [e@. ßeerefveJeeme peveeo&ve keâçeeUerkeâj Sce.yeer.yeer.Sme., Sce.[er., SHeâ. DeeÙe.meer.peer., SHeâ.SHeâ.SHeâ.yeer.Sce.Sme. (Ùet. Smed.S.) ØecegKe : mebhetCe& leCeeJecegkeäleer keWâõ, keâe@}spe efyeu[eRie, eflemeje cepe}e, kesâ.F&.Sce. ne@efmheš}, hejU, cegbyeF& - 400012.

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ ~~

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe © [e@. ßeerefveJeeme peveeo&ve keâçeeUerkeâj 101, S/24, n@hheer Jn@}er, efškegâefpeveerJee[er jes[, "eCes (heefçÛece) - 400610 ceesyeeF&} : 9869326089 Heâesve : 25898934 F& ces} : Shriniwasijk@rediffmail.com JesyemeeF&š : www.superliving.net

F&-yegkeâ DeeJe=òeer : mebieCekeâ Øekeâeçeve 5/6, çeebleer efveJeeme, meble jeceoeme jes[, ieCesçe še@keâerpe peJeU, ceg}gb[ (hetJe&) cegbyeF& - 400081 otjOJeveer : 25681650 /25688682 F& ces} : info@sanganak.in JesyemeeF&š : www.esanganak.com

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ ~~

Dehe&Ce -heef$ekeâe peerJeveeefJe<eÙeer meceepeeefYecegKe DeeefCe DeKeb[ ›eâebleerJeeoer Âef°keâesve ce}e Øeehle nesCÙeeceOÙes DeveskeâebÛes keâle=&lJe hetjkeâ "j}s. lÙee meJeeËvee DeeefCe ceePes DeeF&-Jeef[} Ùeebvee ner Deuheke=âleer Dehe&Ce.

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ ~~

DeeefçeJee&o meOÙee Ûee}t Deme}suÙee JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeÛes mJe®he yengDebçeer

JÙeeJeneefjkeâ efkebâJee meeshÙee Yee<esle meebieeÙeÛes lej OebÅeeÛes Pee}s Deens. ( Oeboe, JÙeJenej DeeefCe JÙeJemeeÙe Ùeele cees"e Heâjkeâ Deens ns }#eele IÙeeJes) hetJeea [e@keäšj, JewÅe efkebâJee nkeâerce ne kegâšgbyeeleer}Ûe Skeâ Ieškeâ Ùee veelÙeeves JeeJejle Demes DeeefCe kegâšgbyeeleer} ØelÙeskeâ JÙekeäleerÛes efnle lees keâle&JÙe cnCetve henele Demes. DeçeeJesUer DeefOekeâejeves kegâšgbyeeleer} ØecegKee}e lees ÙeesiÙe meu}e osF& Je JesUØemebieer lÙeeÛeer keâeveGIe[Ceerner keâjer. Deepe peceevee PeheešŸeeves yeo}le Deens. kegâšgbyemebmLeeÛe pesLes }eshe heeJe}er, lesLes He@âefce}er efHeâpeerefçeÙeve jentÛe keâmee çekesâ}? ØelÙeskeâ ceeCemeeÛÙee keâuhevee DeeefCe FÛÚe efYeVe-efYeVe Deçee Øemebieer SkeâeÛe Iejeleer} Ûeej JÙekeäleeRvee Ûeej efvejefvejeUs [e@keäšj ( efkebâJee JewÅe, nkeâerce) DeeJeçÙekeâ JeešCes DeheefjneÙe& Deens. ØeLecele:Ûe kesâ}suÙee efJeOeeveemebyebOeer efJeÛeej keâjlee Demes Dee{Ules keâer, [e@keäšj jesiÙeeÛee Heâkeäle pesJe{Ÿeeme lesJe{eme Je lesJe{Ÿee JesUshegjleeÛe efJeÛeej keâjleele. ceeies lÙee}e keâeÙe Pee}s nesles efkebâJee DeeheCe Jeehejle Deme}suÙee Deew<eOeeÛee heefjCeece heg{s keâeÙe nesF&} ÙeeÛee efJeÛeej yeNÙeeÛeJesUe kesâ}e peele veener, ns keâšt Deme}s lejer melÙe Deens. meeceevÙele: JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeÛeer keâvme}šbš, mepe&ve (Dee@hejsefšbie), pevej} he@Çefkeäšçeveme& ( ef[«eer Deme}s}s), jefpemš[& cesef[keâ} he@Çefkeäšveme& ( cnCepes heoJeer veme}s}s heCe JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe keâjCÙeeÛeer mejkeâejer hejJeeveieer Iesle}s}s ) Je ieeJe"er efkebâJee Pee[heeuÙeeÛeer Deew<eOes osCeejs JewÅe Deçeer efJeYeeieCeer keâjlee ÙesF&}.

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ ~~

meeceevÙe peveles}e ( Ùeele heoJÙeglej efçe#eCe Deme}s}sner Ùesleele) JewÅekeâerÙe %eeve peJeU peJeU vemeuÙeemeejKeer Deepe heefjefmLeleer Deens.

Deepener «e@pÙegSš }eskeâ keâe{s, cegUebÛee efkebâJee heeveebÛee jme, DemebKÙe ØekeâejÛes meWõerÙe Je efvejeRefõÙe heoeLe& Deew<eOe cnCetve Deefçeef#ele ceeCemeekeâ[tve Iesleevee Dee{Uleele ns meJeeËvee "eTkeâ Deens. Depetvener jmlÙee-jmlÙeeJej Pee[heeuÙeeÛÙee cegàÙee Je ÛetCex IesTve G<CelesÛes efJekeâej, keâ[keâer, efveõeveeçe, [eskesâogKeer, JeeleefJekeâej DeçeeJej nceKeeme Je pee}erce oJee cnCetve meebietve efJekeâCeejs }eskeâ meJeeËveerÛe heeefn}s Deensle. lÙeebÛÙeekeâ[tve Deew<eOes IesTve Jeehe®ve heeefn}er Deensle. ÙeemeboYee&le Skeâe ØeeÛeeÙeeËveer Skeâe Gòej efnbogmLeeveer YeškeäÙeekeâ[tve 750/- ®. Ûeer Deew<eOes jesKe efJekeâle IesleuÙeeÛes Je lÙee Deew<eOeebÛee DeLee&leÛe keâener iegCe ve DeeuÙeeÛes Øemlegle }sKekeâe}e ceenerle Deens. Demees. Ùee meJeeËÛes cetU De%eeve Je DeefÛeefkeâlmekeâJe=òeer Je yegæerÛe nesÙe . ogmeNÙee yeepet}e pes pes osçeer les les lÙeepÙe Deçee efJeÛeejeÛeer mJele: DelÙeeOegefvekeâ mecepeCeejer ceb[Uer Deensle. les #egu}keâ ogKeCÙeekeâefjleener keâvme}šbšvee Yesšleele. meeOeejCe Deçee }eskeâebÛeer Je=òeer Deew<eOeebÛeer Ùeeoer pesJe{er cees"er lesJe{e [e@keäšj efJeÉeve Je cees"er Deçeer DemeuÙeeÛes °erme he[les. ceie les ceneYeeie ’’yeef[çeshe Je KeeCÙeeÛee mees[e’’ ‘‘«eeF&he Jee@šj’’ cnCetve DeebOeUsheCeeves efJekeâle IesTve ceg}ebvee heepe heepe heepeleele. efveoeve efçeef#ele }eskeâebveer lejer Lees[er efÛeefkeâlmekeâ yegæer JeehejeJeer ns meeceevÙe%eeveeme Oe®ve Deens. meOÙee cees"Ÿee çenjeletve Skeâ og°Ûe›eâ meg® Pee}s Deens. keâvme}šbš efHeâpeerefçeÙeve, #e-efkeâjCe lep%e, he@Lee@}e@efpemš, mepe&ve ieeÙekeâe@}e@efpemš, [Wefšmš Je Flej ÙeebÛes Skeâ Jeleg&U DemelesÛe. jesieer DeeuÙeeJej lÙeeÛeer çeejerefjkeâ leheemeCeer keâjCÙeehetJeea leLeekeâefLele keâvme}šbšvee lÙeeÛÙee cet$e, efJe‰e, Legbkeâer, #e-efkeâjCe h}sš ÙeebÛÙee efjheesš&Ûeer ØeLece DeeJeçÙekeâlee Yeemeles. ßeercebleebvee DeLee&le ÙeeÛes keâener Jeešle veener, heCe ceOÙeceJeieeaÙe JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ ~~

cee$e KejesKejer efheUtve efveIelees.

Skeâe yeepetme Deçee Øekeâejs npeejes ®heÙes KeÛe& keâjCeejs hesçebš, çeskeâ[es ®heÙes IesCeejs [e@keäšj DeeefCe ogmeNÙee šeskeâe}e Yeer<eCe mJe®heeÛee Deepeej Deme}e lejer, keâe{s, cegàÙee, hee}e, jme Ùeele jme IesCeejs De%e }eskeâ ÙeebÛee mecevJeÙe keâmee, keâes"s, keâesCeer DeeefCe kesâJne Iee}eJeÙeeÛee? Ùee meJeeËÛee efJeÛeej keâ¤ve ner hegefmlekeâe [e@. ßeerefveJeeme pe. keâçeeUerkeâj Ùeebveer KejesKejer levceÙelesves, keâUkeâUerves Je efJeÛeejhetJe&keâ ef}efn}er Deens. Ùeele keâesCee Skeâe efJeefçe° JÙekeäleer, mebmLee efkebâJee JewÅekeâerÙe JÙeeJemeeefÙekeâebJej lÙeebÛee jes<e veener; heCe pevepeeie=leer JneJeer ne çegæ nsleg Ùeeceeies Deens.

DeeheCe meeOÙee JeneCee IÙeeJeÙeeÛÙee, lej 4-4 ogkeâeves Je vecegves heenlees, efkebâceleerle IeemeeIeerme keâjlees. ceie DeeheuÙee çejerjemebyebOeer Flekesâ De%eeveer Demetve keâmes Yeeies} ? [e@keäšjveer ef}efn}s}er hegefmlekeâe Ùee °erves meJeeËveeÛe ceeie&oçe&keâ JneJeer. mejkeâejvesner Lees[s peeoe peeie=le DemeeJes. DeLee&le efveÙece keâ®ve efkebâJee yebOeves Iee}tve Ùee iees°er meeOÙe nesCeej veenerle. ns ogKeCes veepetkeâ Deens Je lÙeeÛee efJeÛeejner veepegkeâheCes nesCes DeeJeçÙekeâ Deens. [e@keäšjebveer Deew<eOeer kebâhevÙee Je lÙeebÛee Propoganda ÙeebJejner ef}efn}s Deens. SkeâÛe Deew<eOe Goe. Tetracycline 15 hewçeebheemetve les 65 hewçeebheÙeËle efvejefvejeàÙee kebâhevÙee keâçee efJekeâleele? Je mejkeâej lÙeeJej vepej keâe "sJet çekeâle veener? cees"Ÿee kebâhevÙee DeeheuÙee Deew<eOeebJej efJeefçe° Øeef›eâÙee Je çegæerkeâjCe keâjCÙeeceOÙes hewmee KeÛe& neslees cnCetve efkebâcele peemle Demee ÙegefkeäleJeeo }{efJeleele lej }neve kebâhevÙee DeeceÛes Deew<eOe Deçegæ Demes} lej mejkeâej hejJeeveieer keâçeer osF&} Demee JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ ~~

ÙegefkeäleJeeo }{efJeleele. meeOeejCele: 95 škeäkesâ [e@keäšjebveener Ùeeleer} JemlegefmLeleer mecepet çekeâle veener lej Flejs peveebÛes keâeÙe ? mejkeâejves Ùee °erves ÙeesiÙe heeT} GÛe}Ces Heâej DeeJeçÙekeâ Deens.

Deelee Leebyelee Leebyelee Øekeâ<ee&ves peeCeJeCeejer Je Kesopevekeâ Deçeer DeeCeKeer Skeâ iees° - Deepe JewÅekeâerÙe efçe#eCe ( keâer Heâkeäle ef[«Ùee?) efJekeâle efceUt }eieuÙee Deensle. 10 les 40 }eKe ®heÙes [esvesçeve efo}s keâer le=leerÙe ßesCeerleer} ceú efJeÅeeLeeaner Sce.yeer.yeer.Sme nesT çekeâlees. efçe#eCe #es$eele Je leerner JewÅekeâerÙe ( cnCepes pÙeeÛee mee#eele pevcece=lÙegçeer mebyebOe ) #es$eele Demeer GIe[ GIe[ Je keâeÙeosçeerj }eÛe}gÛehele Je keâeUeyeepeej Ûee}le Deens, ns KejesKejÛe ceeCegmekeâer}e Oe®ve Je osçeeÛÙee, meceepeeÛÙee efnleeÛes Deens keâeÙe ?

DeçeeØekeâejs cevee}e Je yegæer}e Ûee}vee osCeejs ef}KeeCe kesâuÙeeyeö} ceer [e@keäšjebvee OevÙeJeeo oslees Je lÙeebÛeskeâ[tve Gòejesòej DeçeeÛe ØekeâejÛeer pevepeeie=leerÛeer keâeces nesJeesle Demee DeeçeerJee&o oslees.

Fefle çeced ~~ - Skeâ meceJÙeeJemeeefÙekeâ efnleefÛeblekeâ

~~ Deelcevees cees#eeLe&ced peieled efnleeÙe Ûe ~~

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ ~~

Gösçe ceeCemeeÛÙee peerJeveeçeer DelÙeble efveie[erle Deme}s}e JÙeJemeeÙe

cnCepes JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe. Ùee JÙeJemeeÙeeJej meceepeeleer} meJe& çeeefjefjkeâ efkebâJee ceeveefmekeâ og:KeeÛes mJe®he Je ØeceeCe DeJe}byetve Demeles. meceepeJeeoer osçeebceOÙes JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe vemetve lesLes JewÅekeâerÙe mesJee Ghe}yOe Deens. ner mesJee çeemekeâerÙe peyeeyeoejer cnCetve çeemeve heej hee[erle Demeles. lÙeeef"keâeCeer meceepeeÛÙee meJe& DeejesiÙeefJe<eÙekeâ iejpee kesâJeU çeemeveeÛÙee ÙeespeveebletveÛe hetCe& keâjCÙeeÛeer nceer Demeles.

YeejleemeejKÙee osçeeÛes Demes veener, DeeheuÙeekeâ[s JewÅekeâerÙe mesJee DeefmlelJeele vemetve JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe Je leesner OebÅeeÛÙee mJe®heele Ûee}}s}e Deens. Ùee JÙeJemeeÙeeÛes mJe®he heeefn}s lej çeskeâ[es ®heÙes KeÛe& keâ®vener efJeßJemeveerÙe GheÛeej efceUt ve çekeâuÙeeves GefÉie> nesCeejs ®iCe Dee{Uleele, lej npeejes ®heÙes keâceeJeuÙeeJejner JÙeeefOeefJeceesÛeveeÛee Keje Deevebo ve efceUJeCeejs DeeefCe neJejšheCes meJebie megKeeÛÙee ceeies }eieCeejs [e@keäšj Dee{Uleele. lÙeebÛÙeeceOÙes Yejer}e Deveskeâ Deew<eOe kebâhevÙee Je lÙeebÛes o}e} Demes Demeleele keâer, lÙeebÛee Gösçe kesâJeU DeLee&pe&ve Demelees.

Demees. meceepeeÛes DeejesiÙe OeeskeäÙeele ÙesF&} Deçeer JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeÛeer Ie=Ceemheo heefjefmLeleer peeCeJe}er, lesJne lÙee efJe<eÙeemebyebOeer keâener efJeÛeej ceeb[Ces DeeJeçÙekeâ Jeeš}s. cnCetve ne Kešešeshe. ns efJeÛeej SKeeÅeeme keâoeefÛele ØeLeceeJemLesleer} Jeešleer}. heCe Ùee hegefmlekesâÛee nslet JewÅekeâerÙe mesJesÛee Ssefleneefmekeâ Dee{eJee IesCes efkebâJee osçeesosçeeRÛÙee mesJeebÛee hejeceçe& IesCes Jeiewjs vemetve meceepeeceOÙes Deçeer peeie®keâlee efvecee&Ce nesTve JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ ~~

pesLes pesLes JewÅekeâerÙe mesJesÛes }Ûekesâ lees[}s ies}s Deensle, lÙeeÛeer peeCeerJe meceepee}e nesCes DeeJeçÙekeâ Deens. Deçeer peeCeerJe pej ®iCe, [e@keäšj Je FlejebÛÙeelener efvecee&Ce Pee}er lejÛe Deepe ve°ØeeÙe Pee}s}e JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeleer} mesJeeYeeJe hegve®ppeerefJele keâjlee ÙesF&} lÙee°erves peeCeerJehetJe&keâ Je heæleçeerjheCes ØeÙelve lejer kesâ}s peeleer}, Ùee Dehes#esves Je YeeJevesves JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeÛee ne mebef#ehle Dee{eJee IesTve keâener cegös ceeb[CÙeeÛee ØeÙelve kesâ}e Deens. ceer mJele: JewÅekeâerÙe JÙeeJemeeefÙekeâ DemeuÙeeves Ùee Dee{eJÙeeleer} efJeefJeOe iees°eRÛee ØelÙe#e DevegYeJe Dee}e. mJele:efJe<eÙeer Heâej GÛÛe keâuhevee yeeUietve veJns, lej mJele:}ener heg<keâUÛe megOeej}s heeefnpes ÙeeÛeer peeCeerJe "sJetve kesâJeU meceepeefnleemee"er ns çeyoebkeâve...!

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 10 ~~

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - DeepeÛes mJe®he efkeâleer }eskeâmebKÙesceeies efkeâleer [e@keäšme& Je efkeâleer vemexme Demeleele

ÙeeÛÙee mebKÙeeçeeŒeerÙe efJeJesÛeveele efçejuÙeeme [e@keäšme& Je vemexmeÛes ØeceeCe Heâej Lees[s Deens Demes efometve Ùesles. DeLee&le ns mejemejer ØeceeCe HeâmeJes Demeles nsner cenòJeeÛes Deens. ØelÙe#eele Kes[eshee[er [e@keäšme& peJeUpeJeU vemeleeleÛe, lej çenjele lÙeebÛeer keâcee}erÛeer ieoea Pee}s}er Dee{Ules; heCe ns Demes keâe nesles ÙeeÛee keâOeer DeeheCe efJeÛeej kesâ}e Deens keâeÙe? [e@keäšme& Je vemexmeÛeer mebKÙee keâceer Deens Ùee}e Skeâ GIe[ keâejCe Deens. mJeeleb$ÙeeveblejÛÙee 58 Je<eeËceOÙes SJe{er JewÅekeâerÙe ceneefJeÅee}Ùes efveIee}er, hejble lejerner JewÅekeâerÙe JÙeeJemeeefÙekeâ keâceer keâe ? ÙeeÛes cenòJeeÛes keâejCe Demes keâer, efçe#eCe Je lÙeeÛee meceepeeçeer Deme}s}e mebyebOe ÙeebÛee Skeâceskeâebçeer cesU veener efkebâJee efçe#eCeeÛee meeceeefpekeâ nslet OÙeeveele ve Ieslee JewÅekeâerÙe DeYÙeeme›eâce efvecee&Ce kesâ}s}s Deensle. ÙeeÛes GoenjCe Sce. yeer.yeer.Sme. ne De@}eshe@efLekeâ keâesme&. ÙeeceOÙes je°^eÛee efkeâleerlejer hewmee, ceeveJeer çekeäleer Je JesU JeeÙee peelees. lÙeecegUs keâceer çekeäleer KeÛe& keâ®ve DeveeJeçÙekeâ hee"eblej kesâ}s}s HeâejÛe Lees[s }eskeâ meceepee}e Deehe}er mesJee osT çekeâleele. [e@keäšme& keâceer he[CÙeeÛes ns Skeâ ØecegKe keâejCe Deens. ÛeerveceOÙes Bare Foot Doctors keâuhevee jeyeJe}er iesuÙeeves DeejesiÙe mesJee Glke=â°heCes meJeeËheÙeËle heesnÛeles. lÙee keâuhevescegUs Deveskeâ Je<eeËÛes Je DeveeJeçÙekeâ heeb"elejs }eoCeejs keâesme& ÛeerveceOÙes veenerle. meeceevÙeheCes meceepeele DeefOekeâ ØeceeCeele Dee{UCeeNÙee yengmebKÙe jesieebÛeer DeeJeçÙekeâ GheÙegkeäle Deçeer Gòece ceeefnleer Lees[Ÿee keâeUele osTve [e@keäšme& leÙeej kesâ}s peeleele. Ùee Ghe›eâceeleÛe ÛeerveÛÙee DeejesiÙe mesJesleer} ÙeçeeÛes jnmÙe JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 11 ~~

o[}s}s Deens. Yeejleele}s JewÅekeâerÙe efçe#eCe DeveeJeçÙekeâ hee"eblejeves JesUsÛee DeheJÙeÙe keâjCeejs Deens. çenjele [e@keäšjebÛes ØeceeCe peemle keâe ? meJe&meeceevÙele: pes [e@keäšme& }ebye}Ûekeâ JewÅekeâerÙe š^sefvebieceOetve heej he[leele, lÙeebvee meceepeeefYecegKelesÛes %eeve efo}s}s vemeles. meeceevÙele: ‘meeceeefpekeâ peeCeerJe’ ner JewÅekeâerÙe efJeÅeeLÙeeËÛÙee ceveeJej keâOeerÛe efyebyeJe}er peele veener. lemesÛe JewÅekeâerÙe mesJee keâjleevee mesJeeYeeJeeÛeer peeCeerJe keâOeerÛe efo}er peele veener. meeceeefpekeâ peeCeerJe efkebâJee mesJeeYeeJe efveJJeU efçekeâJetve keâoeefÛele peeCeJeCeejner veener. keâejCe leer peeCeerJe nesCÙeeDeeOeer JewÅekeâerÙe efJeÅeeLÙee&}e DeeefLe&keâ Demegjef#elelee DemeeÙe}e nJeer. YeeJeer peerJeveeleer} DeeefLe&keâ Demegjef#elelee efkebâJee DeefmLejlee efkebâJee DeçeeçJeleer lÙee}e meJe&meeOeejCeheCes DebOe yeveJeles. pÙeeletve cet}Yetle iejpee Yeeieleer} Deçee DeeefLe&keâ mLewÙee&Ûeer lÙee}e çeeçJeleer vemeles. lÙeecegUs JewÅekeâerÙe efJeÅeeLeea mesJeeYeeJeeleer} DeJeemleJelee peeCetve ØelÙe#e DeeefLe&keâ De[ÛeCeer otj keâjCÙeeÛÙee ceeiee&ves ÙesT }eielees. Lees[keäÙeele lees Practical minded yevelees. meenefpekeâÛe çenjele DeeefLe&keâ megyeòee efceUeuÙeeves Je Kes[ŸeeÛÙee efkeâleer lejer hešeRveer çenjele cet}Yetle iejpeener Yeeiele DemeuÙeeves JewÅekeâerÙe efJeÅeeLeea çenjele peeleele.

DeeCeKeer Skeâ cenòJeeÛes keâejCe cnCepes çenjele meebmke=âeflekeâ, keâ}elcekeâ Je Flej yeewefækeâ efkebâJee ›eâer[eefJe<eÙekeâ Demes Deveskeâ keâeÙe&›eâce nesle Demeleele. meenefpekeâÛe DeeefLe&keâ Gösçe Demees Jee vemees keâener efJeÅeeLeea lej efJeefJeOe Ghe›eâceemee"er lejer çenjer peerJeve hemeble keâjleele. Deçee Øekeâejs cegKÙele: meeceeefpekeâ peeefCeJesÛee DeYeeJe, DeeefLe&keâ DeçeeßJelelee Je ceeveefmekeâ meceeOeeveeÛeer DeeJeçÙekeâlee ner ØecegKe keâejCes [e@keäšme&vee Kes[Ÿeeheemetve otj "sJeleele. Ùeehewkeâer ØelÙeskeâ cegÅeeÛee ceveesefJeç}s<eCeelcekeâ DeYÙeeme keâjlee ÙesF&}. [e@keäšme&vee meeceeefpekeâ peeCeerJe efvecee&Ce Pee}s}er vemeles. meceepeeÛÙee

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 12 ~~

og:KeeÛeer JeemleJe ceeefnleer lÙeebvee vemeles. pegveeš Je hejbhejsves efçekeâJe}s peeCeejs jesieÛe lÙeebvee hegvne hegvne efçekeâJe}s peeleele. efpeJeble jesieer Je lÙeebÛes JÙeeefOe«emle peerJeve lÙeebvee mecepeeJetve efo}s peele veener. YeesJelee}ÛÙee meceepeeçeer DeeheCe ‘Deelcevees cees#eeÙe& peieled efnleeÙeÛe’ Deçee leNnsves keâmes JeeieeJes ns efçekeâJe}s peele veener. KejesKej ns efJeÅeeLeea cnCepes meeceeefpekeâ peeCeerJeefJejefnle keâener hejbhejeiele jesieefJe<eÙekeâ ceeefnleer mee"Je}s}s keâe@chÙetšme& Demeleele. nsÛe [e@keäšj Je meceepe ÙeebÛÙeeleer} efJemebieleerÛes Skeâ cenòJeeÛes keâejCe Deens. meceepeeleer} og:KeeÛeer pÙee}e ceeefnleerÛe veener lees lÙeeefJe<eÙeer Goemeerve DemeCes mJeeYeeefJekeâ Demeles. lÙeeÛeØeceeCes meceepeeletve Deef}hle Je JesieUe jeneCes nsner mJeeYeeefJekeâÛe Demeles. Deçee meceepeeheemetve efJeYekeäle Pee}suÙee Ùee [e@keäšj ØeeCÙee}e megKe efkebâJee Deevebo efceUle veener. keâejCe Deble:keâjCehetJe&keâ meceepeeçeer Skeâelce efkebâJee leeoelcÙe heeJetve PešCÙeeleer} meceeOeeveeÛeer lÙeebvee keâuheveeÛe vemeles. lÙeecegUs les Yeeweflekeâ megKeebÛÙee ceeies }eietve Deevebo Deesjyee[tve efceUJeCÙeeÛee kesâefJe}JeeCee ØeÙelve keâjleele. iee[Ÿee Je yebie}s DeeefCe HeâmeJeer Øeefle‰e ÙeebÛeer }e}mee yeeUietve çesJešer lÙee }e}mesÛes ieg}ece yevetve Ùeb$eJele peieleele efkebâJee JewHeâuÙe«emle nesTve DeeheuÙee ®iCeebJej Je meceepeeJej Ùee vee lÙee Øekeâejeves met[ GieJeCÙeeÛee ØeÙelve keâjleele. SKeeÅee [e@keäšjkeâ[s lÙeeÛÙee mJeeLeea Je=òeercegUs efkebâJee DeelcekeWâefõle JeeieCegkeâercegUs (peer meeceeefpekeâ peeefCeJesÛÙee DeYeeJeecegUs Jeefæbiele nesCes) ¤iCe peeÙeÛes keâceer Pee}s, lej lees [e@keäšj Ùesleer} lÙee ®iCeekeâ[tve Deehe}s F&efhmele GlheVe efceUJeCÙeeÛee Ie=Ceemheo ØeÙelve keâjlees. Deçee Øekeâejs keâener iee[Ÿee, øeâerpe, jsef[Dees«eece, ceefoje ÙeeÛÙee ceeies }eietve lÙeecegUs megæe meceeOeeve ve efceUeuÙeeves JÙeefLele nesleele, lej keâener ®iCeebÛÙee DeYeeJeevesÛe JewHeâuÙe«emle nesleele. meceepeeÛÙee megKeog:Keebçeer levceÙe nesT ve çekeâCeejs meJe&Ûe [e@keäšj Deçee leNnsves meJe& yeepetveer mJele:Ûeer DeJemLee oÙeveerÙe keâ®ve Iesleele. keâejCe meeceeefpekeâ JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 13 ~~

peeefCeJesÛee hetCe& DeYeeJe nsÛe nesÙe !

DeeefLe&keâ DeçeeßJelelescegUs [e@keäšjvee Exploitation efkebâJee Sacrifice ÙeebÛÙee ceOe}e ceeie& cnCepes Symbiobic efkebâJee Mutually Benificial Life peielee Ùesle veener. lÙeebvee DeeefLe&keâ iejpee hetCe& keâjCÙeeÛee melele OÙeeme Demelees. lÙeebÛÙee meJe&Ûe ke=âleer Ùee OÙeemeeletve kesâuÙee peeleele. Goe. ®iCee}e GieerÛeÛe Fbpeskeäçeve osCes efkebâJee ®iCee}e GieerÛeÛe še@efvekeâmed ef}ntve osCes efkebâJee DeeJeçÙekeâlee vemeleevee GbÛeer GbÛeer Deew<eOes osCes Demes Øekeâej Ie[leele. Lees[keäÙeele [e@keäšj lÙeeÛÙee JewÙeefkeälekeâ DeeJe[erefveJe[er YeeieefJeCÙeemee"er Deiej Ss<eDeejece keâjCÙeemee"er ®iCeebÛeer efheUJeCetkeâ keâjlees. ceeCemeeÛÙee cet}Yetle ØeJe=òeerceOÙes ÉbÉ Demeles. meled DeeefCe Demeled ÙeebÛee mebIe<e& Demelees. ne mebIe<e& [e@keäšjÛÙee ceveelener Ûee}t Demelees. lÙeecegUs yeNÙeeÛe [e@keäšme&vee Je lÙeebÛÙee ®iCeebveener ne DevegYeJe Dee}s}e Demes} keâer keâOeer [e@keäšj ceesHeâle Deew<eOes osleele lej keâOeer oghheš Heâer }eJeleele. Demes nesCÙeeÛes keâejCener meceepeJÙeJemLesceOÙesÛe efceUles. SKeeÅee [e@keäšj}e ceesHeâle Deew<eOe osCÙeeÛeer efkebâJee DeeheuÙee ®iCee}e ceole keâjCÙeeÛeer FÛÚe Pee}er lejer lÙeeÛeJesUer Skeâ lÙeeefJejesOeer ØesjCee DeLee&le - DeeefLe&keâ çeeßJeleerÛeer efÛebleener lÙee}e heesKejle Demeles. meOÙeeÛÙee meceepe JÙeJemLesceOÙes [e@keäšjpeJeU keâceerlekeâceer SKeeoer ceesšj meeÙekeâ}, SKeeoe yebie}e DeeefCe ®yeeye DemeeÙe}e nJee, Deçeer He@âçeve Deens. [e@keäšjÛee Ûeebieg}heCee lÙeeÛÙee %eeveeJej "jle veener lej Yeeweflekeâ ÙeçeeJej "jlees. mebheòeer ne [e@keäšjÛÙee Ûeebieg}heCeeÛee hegjeJee Demes pÙee meceepeeleer} }eskeâ mecepeleele, lÙee meceepeeceOÙes mebheòeerÛÙee ceeies }eieCeejs [e@keäšme& Jee{}s lej veJe} veener.

SKeeÅee [e@keäšjves Debçele: ceesHeâle JewÅekeâerÙe mesJee meg® kesâ}er lej lÙee ceesHeâle efouÙee peeCeeNÙee Deew<eOeebÛeer iegCeJeòeeÛe keâceer Deens Demee

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 14 ~~

iewjmecepe neslees. [e@keäšjÛÙee YeeJevesÛeer keâoj kesâ}er peele veener. meenefpekeâÛe Deehe}er Je DeeheuÙee Deew<eOeebÛeer iegCeJeòee kesâJeU lÙeeie YeeJevescegUs keâceer nesle Demes} lej keâesCe Je keâe yejs lÙeele meceeOeeve ceeves} ? DeLee&le Deçee ØekeâejÛeer lÙeeie YeeJevee Heâej keâeU efšketâ çekeâle veener Je meceepekeâjJeerner efšketâ efo}er peele veener. Deçee leNnsves Exploitation peCet keâener DeheefjneÙe&Ûe yeve}s Deens. cnCetveÛe yengmebKÙe [e@keäšme& JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe }eskeâebÛeer iejpe heentve keâjerle veenerle lej Oeboe Je HeâeÙeoe heentve keâjleele. meenefpekeâÛe Demes yengmebKÙe [e@keäšme& Kes[Ÿeele Je Kes[Ÿeeleer} ieesjiejerye peveleskeâ[s peele veenerle, keâejCe lesLes Oeboe Je HeâeÙeoe oesvnerner vemeleele. [e@keäšme&veer çenjekeâ[s OeeJe IesCÙeeÛÙee Ùee GIe[ keâejCeeefçeJeeÙe ceePÙee celes [e@keäšjebÛeer ceeveefmekeâ°Ùee Kegbš}s}er Jee{, ns osKeer} Skeâ keâejCe nesÙe. meJe&meeceevÙeheCes Ùee }eskeâebvee hejeshekeâej, Øesce, Skeâelcelee ÙeebÛeer ØeLece cnšuÙeeØeceeCes peeCeerJe vemeles. ke@âyejs, šer.Jner., efmevescee, efhekeâefvekeâmed Deçee ÛeesLee iees°eRÛeer lÙeebvee DeeJe[ Demeles. keâefJeùoÙe Deme}suÙee SKeeÅee ceeCemee}e peçeer meceepekeâeÙee&Ûeer ®Ke®Ke }eieles, leçeer [e@keäšme&vee }eiele veener. DeeÅe ›eâebeflekeâejkeâ JeemegosJe yeUJeble Heâ[kesâ ÙeebÛeer meceepeefnleemee"er leUceU DeeefCe je$eer Deheje$eer nesCeejer lÙeebÛÙee peerJeeÛeer Iee}ces} Deepe HeâejÛe ogefce&U Pee}er Deens. keäÙegyee Ùee osçeeÛes Leesj megheg$e Ûes ieJnsje ns [e@keäšj nesles. hejbleg meceepeefnleeÛÙee leUceUerves les ›eâebeflekeâejkeâeÛes peerJeve peie}s Je DeeheuÙee meJe&mJeeÛee meceepeefnleemee"er nesce kesâ}e. Deçeer GoenjCes Deveskeâ Deensle. [e@. ns[iesJeej, [e@. Deuyeš& çJeeF&šdPej FlÙeeoeRÛÙee peieCÙeeleer} pees GppJe} Deevebo Demelees, lees DeepeÛÙee [e@keäšjebÛÙee peeefCeJesÛÙee keâ#esle ÙesT çekeâle vemeuÙeeves cnCee efkebâJee keâeneRÛÙee yeeyeleerle Demee Deevebo efceUCÙeeÛeer keâuhevee DeJeemleJe DemeuÙeeves mees[tve efouÙeeves cnCee, DeepeÛes yengmebKÙe [e@keäšme& Deebyeš çeewkeâerve yevetve DeeheuÙee #ecelesÛee Nneme keâjCÙeeÛÙee heefjefmLeleerle JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 15 ~~

De[keâ}s Deensle. ceeveefmekeâ meceeOeeveeÛÙee keâuheveebÛee DeeefCe meeceeefpekeâ leUceUerÛee hejmhej mebyebOe ve mecepeuÙeeves mJeeLee&Ûeer hetpee Ûee}t jenles. mJeeLee&letve ceeveefmekeâ meceeOeeve efceUle veener ! meeceeefpekeâ efnleeÛee efJeÛeej Je ke=âleerner nesle veener. heefjCeeceer Demes [e@keäšme& mJeeLe&}es}ghelesceOÙes pegbhe}s peeleele. JewÙeefkeälekeâ ceeveefmekeâ meceeOeeve efkebâJee meeceeefpekeâ efnle Ùeehewkeâer keâenerÛe neleer ve }eietve ef$eçebketâØeceeCes mebIe<e&, Jesovee, JewHeâuÙe DeeefCe kebâšeUe Ùeele les DeefveJeeÙe&heCes Yejkeâšle jeneleele.

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeÛeer Flej cenòJeeÛeer Debies cnCepes Deew<eOeer kebâhevÙee DeeefCe Deew<eOe efJe›esâles. Deew<eOeer kebâhevÙeeyeö}ner efJemle=le efJeÛeej keâjCes DeeJeçÙekeâ Deens.

Deew<eOeer kebâhevÙeebÛee cegKÙe nslet veHeâe efceUJeCes neÛe Demelees. }eskeâmesJee F. ogÙÙece opee&ÛÙee nsletbÛeener yees}eyee}e nesle DemeleesÛe. hejbleg veHeâe efceUJeCÙeeÛÙee cegKÙe nsletJej Deew<eOeer kebâhevÙeebÛee Skebâoj JÙeJenej DeefOeef‰le Demelees. ns peeCetve IesleuÙeeJej Deew<eOeer kebâhevÙeebÛee Flej keâejYeej peeCetve IesCes meeshes peeF&}.

Deew<eOeer Glheeove DeeefCe efJe›eâer Ùeele HeâeÙeosçeerj mecelees} jeneJee cnCetve Deew<eOe kebâhevÙeebceOÙes keâesšŸeJeOeer ®heÙeebÛee Ûegje[e nesle Demelees.

Deew<eOeer Glheeove DeeefCe mebçeesOeveeheemetve lÙee hewçeebÛeer OetUOeeCe meg® nesles. Deepe efnbogmLeeveceOÙes meje&me Dee{UCeeNÙee jesieebÛes Deew<eOeer Glheeove efpelekeäÙee ØeceeCeele JneÙe}e nJes, DeeefCe vesnceer Dee{UCeeNÙee jesieebÛes GÛÛeešve keâjCÙeemee"er efpelekesâ mebçeesOeve JneÙe}e nJes lesJe{s nesle veener. G}š še@efvekeâÛÙee veeJeeKee}er }eKees ØekeâejÛeer Deew<eOes «eenkeâebÛÙee ceeieCeermee"er peeefnjeleyeepeerves Jee{Jetve efJekeâ}er peeleele. keâesšŸeJeOeer ®heÙeebÛeer Deew<eOes, Manufacturing Process (Glheeove Øeef›eâÙee), he@efkebâie DeeefCe }sye}s lÙeeÛeØeceeCes peeefnjeleyeepeer Je Samples ÛÙee JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 16 ~~

veeJeeKee}er ØelÙe#e Yeü°eÛeej Ûee}t Deens. mebçeesOeve DeeefCe Glheeove Ùeele megmebJeeo veenerle. Glheeove peeefnjele Je efJe›eâer Ùeele pevelesÛÙee hewçeeÛeer veemee[er Ûee}t Deens, lÙeeceeveeves mebçeesOeve HeâejÛe Lees[Ÿee ØeceeCeele Ûee}t Deens. lÙeelener pes mebçeesOeve Ûee}t Deens les }eskeâebÛÙee ogKeCÙeeçeer mebyebefOele Demes vemetve peemleerle peemle veHeâe efceUt çekesâ}, Deçee efJeefJeOe ØekeâejÛÙee Packing, Labelling Je Processing çeer mebyebefOele Deens. lÙeeef"keâeCeer #eÙe (Tuberculosis), cenejesie (Leprosy), efJe<ecepJej (Typhoid), lemesÛe heb[gjesie (Anaemia), Ke®pe (Scabies),peble (Threadworms,Hookworms, Roundworms), Je De@efceefyeDeeefmeme (Amoebiosis), ÙeemeejKÙee jesieebmee"er DelÙeble mJemleele, efkebâyengvee hetCe&heCes ceesHeâle Deew<eOes efceUeÙe}e heeefnpesle. lÙeeef"keâeCeer leer Heâej ceneieele efJekeâ}er peeleele. Ùee jesieeÛes ØecegKe yeUer cnCepes ieesjiejerye. lÙeebvee jespeieej keâjCÙeeÛeer leekeâo Je Glmeen nJee. kesâJeU hewmee vemeuÙeeves #eÙe jesieeÛes ceneie[s GheÛeej DeçekeäÙe PeeuÙeeves nleye} nesTve Peerpele cejCeejs ®iCe ceer mJele: heeefn}s Deensle. efYe#ee ceeiele oejesoej efnb[Ceejs cenejesieer heeefn}s Deensle. meJe& efnbogmLeeveYej Deçee ØekeâejÛes }eKees }eskeâ og:Keerkeâ°er nesTve ieebpetve ieebpetve me[le Demeleer}. kesâJeU veHeäÙeeÛÙee Gösçeeves kesâ}suÙee GlheeoveecegUs Demes nesles. Deçee GlheeoveeÛÙee JesUer Deew<eOeeÛÙee ceeieCeerceOÙes Jee{ keâçeer nesF&} Je lÙeeÛeyejesyej hegjJe"e cee$e keâceer hejbleg HeâeÙeosçeerj keâmee jener} ÙeeÛe iees°erÛee efJeÛeej kesâ}e peelees. cnCepesÛe Glheeoveeheemetve nesCeeNÙee veHeäÙeekeâ[sÛe GlheeokeâebÛes meJe& }#e JesOe}s}s Demeles. lÙeecegUs keâesCelÙee Deew<eOeeÛÙee Glheeoveele DeefOekeâ ceeefpe&ve jeneles ns heeefn}s peeles. Skeâe Deew<eOe kebâheveerÛÙee Spebševes mJele: Ûe ce}e meebefiele}s nesles, ‘‘#eÙe jesieeJejer} ieesàÙeebÛÙee GlheeoveeJej JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 17 ~~

Deecner Deefpeyeele }#e osle veener. keâejCe lÙeele Heâej Lees[e HeâeÙeoe neslees.’’ pÙeeÉejs DeveskeâhešeRveer HeâeÙeoe neslees, leer Deew<eOes leÙeej keâjCÙeeJej meJe&meeOeejheCes yengmebKÙe Deew<eOe kebâhevÙeebÛee Yej Demelees. vesnceer Dee{UCeejs jesie }#eele IesTve meceepee}e efkeâleer Deew<eOeebÛeer Je keâesCelÙee Deew<eOeebÛeer pe®jer Deens ÙeeÛeer Ùee kebâhevÙeebvee heJee& vemeles. lÙeebvee Heâkeäle Oeboe Je HeâeÙeoe ÙeeÛe iees°eRÛeer efHeâkeâerj Demeles. lÙeecegUs DeeheuÙee}e Skeâe yeepet}e Deew<eOeer kebâhevÙeebÛÙee DeJee{JÙe FceejleerÛes Heâesšes efomeleele, metšyetš DeeefCe šeÙe }eJetve efnb[Ceejs Deew<eOe efJe›esâles Medical Representative efomeleele. efmevescee Je jsef[DeesceOÙes peeefnjeleerJej keâjes[es ®heÙes GOeU}s peeleevee efomeleele lej ogmeNÙee yeepet}e Kes[eshee[er owJeer keâesheeÛÙee keâuhevesves heÚe[}s}s DeeefCe ceebef$ekeâeÛÙee ceb$eeves Yeej}s}s De%eeveer, oefjõer «eecemLe jesiejeF&ves pepe&j Pee}s}s Dee{Uleele. veHeâe ns OÙesÙe Deme}suÙee Deçee kebâhevÙeebÛÙee meJe& cee}keâebvee keâjes[es ®heÙeebÛee HeâeÙeoe neslees. keâjes[es ®heÙes he@efkebâie, peeefnjele Je Flej efoKeeT iees°erle Yemcemeele nesleele. heCe ÙeecegUs lÙee cee}keâebvee megKe efceUle veenerÛe. heCe DeefOekeâeefOekeâ neJejšheCee Je Demebleg°lee Ùesles DeeefCe keâhe[s}òes, ceevecejeleye ÙeemeejKÙee efoKeeT heCe efve®heÙeesieer Deçee mebmke=âleer (Pseudo culture) Ûes ns Oevee{Ÿe }eskeâ ieg}ece yeveleele.

Deew<eOeer efJe›esâles Je cesef[keâ} efjØesPeWšsefšJnped Ùeebvee [e@keäšjebmeceesj efJeveekeâejCe }eÛeejerves JeeieeJes }eieles. Demes keâe JneJes ? keâejCe lÙeele lÙeebÛee heg<keâUoe veeF}epe Demelees. OebosJeeF&keâ mheOexÛÙee Je veHesâKeesjerÛÙee HesâNÙeele ns }eskeâ DeeJe[erves veJns lej cegKÙele: Survival mee"er De[keâleele. Ùee efve®lheeokeâ Je efve®heÙeesieer OebÅeeefçeJeeÙe lÙeebvee GheÙegkeäle DeeefCe Glheeokeâ Demes GÅeesieOebos Deepe Ghe}yOe veenerle. cenòJeeÛes cnCepes ns meejs yeo}}s heeefnpes. DeeCeKeer cenòJeeÛee efJeYeeie cnCepes Deew<eOeefJe›esâlÙeebÛee. lÙeebÛee Yeeie o}e}eÛee DemeuÙeeves JewÅekeâerÙe mesJee #es$eele

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 18 ~~

lÙeebvee Heâej cenòJe Deens. ÙeebÛÙeeÉejsÛe yengleebçeer JewÅekeâerÙe mesJee yengmebKÙe }eskeâebkeâ[s heesnesÛele Demeles. meJe&meeOeejCeheCes iejerye }eskeâ yeepeejemee"er vepeerkeâÛÙee çenjele peeleele, lesJne IejÛÙee Deepeejer JÙekeäleerÛes Deew<eOener IesTve Ùesleele. DeçeeJesUer [e@keäšjkeâ[s peeTve leheemeCeerÛes hewmes osCÙeehes#ee ve leheemelee Deew<eOe hejmhej yeepeejeletve vesleele. Vicks, Analgin, Novalgin, Purgolax, Dristan, Herbolax, «eeF&he Jee@šj Deçeer Deew<eOes meje&me Deew<eOe efJe›esâlÙeebkeâ[tve meu}e IesTve efJekeâle Iesle}er peeleele, Deçee leNnsves yengmebKÙe ®iCeebJej JewÅekeâerÙe meuuÙeeefçeJeeÙe GheÛeej keâjCÙeeÛee heeÙeb[eÛe he[}e Deens.

Demes keâe nesles ?

Kes[Ÿeehee[Ÿeeletve ÙesCeeNÙee }eskeâebÛeer heefjefmLeleer }#eele Iessle}er lej keâener iees°eRÛee G}ie[e nesF&}. Kes[Ÿeeleer} }eskeâebvee menpe efceUs} Deçeer ef"keâeCes Je mJemleele}e mJemleele efceUs} Demee meu}e nJee Demelees. heg<keâUoe jesie keâmee Deens ns ®iCeeÛÙee veelesJeeF&keâebvee keâUle vemeles. jesie meeOee Deens Deçeer pesJne lÙeebÛeer keâuhevee nesles, lesJne [e@keäšjÛeer Heâer šeUCÙeemee"er ns }eskeâ mejU Deew<eOe efJe›esâlÙeebÛeeÛe meu}e Iesleele Je mejU Deew<eOe efJekeâle Iesleele. heCe lÙeecegUs ®iCeebvee efkeâHeâeÙeleçeerj meu}e efceUe}e lejer lees ÙeesiÙe JÙekeäleerves efo}e vemeuÙeeves ÙeesiÙe Demele veener. keâejCe Ùeeceeies JewÅekeâerÙe #es$eeleer} %eeve vemeles. ®iCe efkebâJee lÙeeÛÙee veelesJeeF&keâebvee [e@keäšjÛeer Yejcemeeš Heâer šeUeÙeÛeer Demeles. lemesÛe SJe{er Heâer osTvemegæe [e@keäšj Kee$eerves Je efJeßJeemeeves iegCekeâejkeâ Deew<eOe osF&} ÙeeJejner lÙeebÛeer ßeæe vemeles. [e@keäšjveer lÙeebvee ÙeeDeeOeer HeâmeefJe}s DemeCÙeeÛeer çekeäÙelee DemeuÙeeves ner Øeefleef›eâÙee nesle Deme}er heeefnpes, ns GIe[ Deens. megefçeef#ele efkebâJee Øeefçeef#ele [e@keäšjkeâ[tve peeoe Heâer Ye®ve HeâmeCÙeehes#ee, meJe&meeceevÙe Deew<eOe efJe›esâlÙeekeâ[tve Heâer YejuÙeeefçeJeeÙe efceUCeej meu}e IesTve Heâme}s}s hejJe[}s Demee efJeÛeej les keâjerle JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 19 ~~

DemeeJesle. lÙeecegUs Deew<eOeebÛee Kehe ne JewÅekeâerÙe %eeve Je JÙeeefOeefJeceesÛeve ÙeeÛÙee efvekeâ<eeJej nesle veener, lej lees Deew<eOe efJe›esâlee Je kebâheveer ÙeebÛÙee HeâeÙeÅeeÛÙee leòJeeJej neslees. ceePÙeeceles Deew<eOe efJe›esâlÙeebveer [e@keäšjÛÙee efÛeúerefçeJeeÙe efo}er peeT çekeâCeejer Deew<eOes ®iCeebvee ÅeeÙe}e njkeâle veener. heCe mesefhškeâÛÙee ieesàÙee cnCetve hesefveefme}erve efkebâJee meuHeâe Deiej yeeU Deew<eOe cnCetve «eeF&he Jee@šj osCes Jeiewjs iees°er DeÙeesiÙe Deensle. Deçee leNnsves ®iCeebÛÙee keâener cenJeeÛÙee jesieebJej ÙeesiÙe F}epe nesle veenerle Je heÙee&Ùeeves ®iCeebÛes vegkeâmeeve nesles. Ùeeef"keâeCeer keâoeefÛele Deçeer çebkeâe ÙesF&} keâer Deew<eOe efJe›esâlÙeeJej DeeceÛee jes<e Deens. heCe lemes veener. DeeceÛee jes<e SKeeoer efJeefçe° JÙekeäleer, mebmLee JeiewjWJej veener. DeeceÛee jes<e pÙee iees°er DeÙeesiÙe Deensle lÙeeJej Deens. ceie lÙee iees°er [e@keäšjebÛÙee Demeesle, efJe›esâlÙeebÛÙee Demeesle efkebâJee FlejebÛÙee.

Deew<eOe efJe›esâlÙeebÛÙee veHeäÙeeyejesyejÛe ®iCeeÛesner efnlemebJeOe&ve JneÙe}e nJes. Deew<eOe kebâhevÙeebvee lÙeebveer kesâ}suÙee yeewefækeâ Je çeejerefjkeâ keâ°ebÛee Je keâle&yeieejerÛee HeâeÙeoe ÙeesiÙe lÙee ØeceeCeele JneÙe}e nJee. lemeeÛe [e@keäšjebveemegæe lÙeebÛÙee JewÅekeâerÙe DeOÙeÙeveeÛee ÙeesiÙe HeâeÙeoe pe®j efceUeÙe}e nJee. meJeeËÛee HeâeÙeoe JneJee ns cnCeCes meJe&meeOeejCeheCes meJeeËveeÛe ®Ûes}.. hejbleg meJeeËÛee veHeâe JneÙeÛee keâmee ? Skeâeves veHeâe efceUJeCes cnCepes ogmeNÙeeÛes vegkeâmeeve veJns keâe? ceie veHesâKeesjer Ûeebie}er keâer veener ? ceePÙeeceles ‘veHeâe’ çeyoeÛee DeLe& veerš mecepeeJetve IÙeeÙe}e nJee. SKeeÅeeves meceepeemee"er pej Ûeebie}s keâece kesâ}s efkebâJee peemle heefjßece Iesle}s lej lÙee}e lÙeeÛee HeâeÙeoe efceUCes cnCepes ‘‘veHeâe keâceeJeCes’’

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 20 ~~

veJns. lees Skeâ ØekeâejÛee veHeâeÛe nesÙe. heCe ‘veHeâe’ Ùee çeyoele ‘Lees[Ÿee ßeceele Jee KeÛee&le peemle HeâeÙeoe efceUJeCÙeeÛeer peer YeeJevee’ Demeles leer DeÙeesiÙe Je DevÙeeÙÙe Deens. Lees[Ÿee ßeceele DeefOekeâ HeâeÙeoe efceUJeCÙeeÛÙee YeeJevesÛeeÛe Deecner efOekeäkeâej keâjlees. ‘veHeâe’ çeyoeleer} cetU DeLee&Ûee veener. keâejCe Deçee leNnsves Lees[Ÿee ßeceele peemle HeâeÙeoe efceUJeCÙeeÛÙee keâuhevescegUsÛe Exploitation Ûee pevce neslees. Ùee Deefleefjkeäle HeâeÙeoe, veHeâe efkebâJee megKeeÛÙee Deekeâ<e&CeecegUs DeeheCe ogmeNÙeeÛes vegkeâmeeve keâjlees. jemle ceesyeouÙeeÛeer YeeJevee nJeer; leer Deepe veener.

Skebâoj JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeleer} [e@keäšj, ®iCe, Deew<eOe kebâhevÙee DeeefCe Deew<eOe efJe›esâles ÙeebÛee DeeheCe ØeeLeefcekeâ efJeÛeej kesâ}e. [e@keäšjebÛÙeeceOÙesner Consulting Specialist, Research Workers, Medical Students (mhesçeeef}mšmed, mebçeesOekeâ [e@keäšme& Je JewÅekeâerÙe efJeÅeeLeea ) Demes Øekeâej Demeleele.

Consulting Specialist Je Research Workers Ùeebveer

heg{ekeâej IesTve meJeeËÛÙee menkeâeÙee&ves JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeele meceepee}e HeâeÙeosçeerj leòJes efveefßÛele kesâ}s}er veenerle, lemesÛe meceepeeÛÙee iejpee Je Jesovee }#eele IesTve ceeie&oçe&keâ leòJeebceOÙes DeeJeçÙekeâ HesâjHeâej kesâ}s}s veenerle. DeepeÛes mebçeesOekeâ Je Specialist }eskeâefnleehes#ee lÙeebÛÙee JewÙeefkeälekeâ veHeäÙeele DeefOekeâ jme Iesleele. meceepeeÛeer heJee& keâjerle veenerle, Deçeer yengmebKÙe }eskeâebÛeer le›eâej Demeles. mebçeesOekeâeÛes mebçeesOeve lÙeebÛeer JewÙeefkeälekeâ Yetkeâ pÙee #es$eele Demeles lÙeele keäJeefÛeleÛe Ûee}les. ceePÙeeceles lÙeebÛes mebçeesOeve yengleebçeer pÙee #es$eele lÙee}e DeefOekeâ ceevelejeye efceUCÙeeÛeer çekeäÙelee Demeles. lÙee #es$eeleÛe Ûee}les efkebâJee lesLes lÙee}e ye{leer Je DeeefLe&keâ megyeòee }Jekeâj efceUles lÙee °erves Ûee}les, ns ÙeesiÙe veener. meceepeeÛeer iejpe Je mebçeesOekeâebÛeer JewÅekeâerÙe yeewefækeâ DeeJe[ ÙeeJej lÙeebÛes mebçeesOeve DeJe}byetve vekeâes keâe ? hejbleg meeceeefpekeâ JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 21 ~~

iejpe Je JewÙeefkeälekeâ DeeJe[ ÙeebÛeer meebie[ lej veenerÛe, heCe veHesâKeesjerÛÙee YeeJevescegUs DeelceJebÛeveeÛe Ûee}}s}er efomeles.

Consulting specialist Ùee Jeiee&yeö} meceepeele peyejomle

DeefJeßJeeme Je DeebOeUe Deeoj Deçee oesve YeeJevee Demeleele. ®iCe lÙeebÛee meu}e Oe[ ceevelener veenerle, Oe[ Oeg[keâeJetvener }eJet çekeâle veenerle. G}š lÙeebÛÙeeyeö} ®iCe Deheçeyo keâe{le Demeleele. mepe&ve keâejCeeefçeJeeÙe Radiologist keâ[s hee"Jelees, lej efHeâefpeefçeÙeve SKeeÅee he@Lee@}e@efpemškeâ[s. heefjCeeceer Ùee mhesçeeef}mš keâle=&lJeecegUs pevelesÛeer efheUJeCetkeâ nesles, Deçee heefjefmLeleer Deens.

[e@keäšme& Je ®iCe ÙeebÛÙeeleer} mecepe - iewjmecepe Ùee heefjefmLeleerle ®iCeebÛes DemebKÙe mecepe - iewjmecepe nesleele. lÙeeleer} cenòJeeÛÙee yeeyeeRÛee efJeÛeej keâ¤, keâeneRvee [e@keäšj cnCepes hewçeemee"er nheeheCeejer JÙekeäleer Jeešles, lej keâeneRvee [e@keäšj ne hejcesßJej Jeešlees, keâeneRvee lees YeeJeemeejKee Jeešlees, lej keâeneRvee lÙeeÛeer ne}Ûee} mebçeÙeemheoÛe Jeešles. heg<keâU ®iCeebvee [e@keäšjkeâ[tve ves}s}erÛe Deew<eOes yejer Jeešleele. Je Prescribed Deew<eOes Kejeye Jeešleele. keâeneRvee Fbpeskeäçeve nJesÛe Demeles, lej keâeneRvee DeeJeçÙekeâlee Demeleveener Deew<eOe vekeâes Demeles. keâeneRvee keâ[t lej keâeneRvee iees[ Deew<eOe DeeJe[les. ®iCeebÛÙee keâuhevee iewj DemeuÙeeme lÙee otj keâjCÙeeÛeer leÙeejer [e@keäšjebveer "sJe}er heeefnpes, ns kegâCee}ener hešs}. [e@keäšj}e hejcesßJej mecepeCÙeeÛeer keâenerÛe DeeJeçÙekeâlee veener. [e@keäšj ne meJe&meeceevÙeebØeceeCesÛe heCe ceeveJeer çejerjeÛes %eeve Deme}s}e ceeCetme Demelees. Flej JÙekeäleeRceOÙes pemes jeie, }esYe, ceo, celmejeoer <e[defjhet Demeleele, lemes [e@keäšjÛÙee ceveeleosKeer} DemeleeleÛe. kesâJeU ®iCeebÛÙee peerJeveeçeer lees mebyebefOele DemeuÙeeves, efkebâyengvee ®iCeebÛes peerJeve

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 22 ~~

[e@keäšjÛÙee ke=âleerJej DeJe}byetve DemeuÙeeves, [e@keäšj keâener osJe "jle veener. [e@keäšjÛÙee ØelÙe#e %eeveeJej Je ke=âleerJej ®iCeeÛes peerefJele "jle DemeuÙeeves SJe{s cee$e Kejs keâer, lÙeeÛÙeeJej ØeeceeefCekeâheCes Je DeYÙeemehetJe&keâ Ûeebie}e GheÛeej keâjCÙeeÛeer peyeeyeoejer Demeles. peer meeceeefpekeâ peyeeyeoejer lÙeeÛÙeeJej Demeles, efleÛeer iebYeerj oKe} IesTve [e@keäšjves ceve:hetJe&keâ keâece keâjCes Deieoer DeeJeçÙekeâ Deens. lÙeecegUs lÙeeÛÙeekeâ[tve osJelJeeÛeer veJns lej meodJele&ve, ØeeceeefCekeâheCee, %eeve DeeefCe keâle&JÙelelhejlee ÙeebÛeer Dehes#ee keâjeJeer. [e@keäšjefJe<eÙeer YeeefJekeâ ßeæe DemeCes ÙeesiÙe veener. [e@keäšjyeö} peeie=le DeelceerÙelee DemeeJeer. keâener ®iCe [e@keäšj ne kesâJeU hewmee KeeT Deens Demes mecepeleele. heCe lesner DeÙeesiÙeÛe nesÙe. [e@keäšj ne ceeCetme Demelees. SKeeÅee ®iCeeÛÙee keâener JewÙeefkeälekeâ Deeçee-Deekeâeb#ee [e@keäšj hegNÙee keâ® çekeâ}e veener lej lÙee}e vee}eÙekeâ mecepeCesner DeÙeesiÙe nesF&}. JewÙeefkeälekeâ Dehes#ee ¢ee JesieJesieàÙee ØekeâejÛÙee Demet çekeâleele. lÙee heg<keâUoe ÛegkeâerÛÙeener Demeleele DeeefCe SKeeÅeeÛÙee iewjJeepeJeer JewÙeefkeälekeâ Dehes#ee hetCe& keâjCÙeeÛes veweflekeâ yebOeve [e@keäšjJej Demele veener. GoenjCeeLe& keâener ®iCeebvee [e@keäšjves DeeheuÙee}e heg<keâU JesU leheemele jeneJes Demes Jeešles. keâewlegkeâ Je mesJee keâ®ve IesCÙeeÛeer Je=òeer vewmeefie&keâ Demeles ns Kejs, heCe cnCetve ØelÙeskeâ ®iCee}e pe®j vemeleevee leemeved leeme leheemele jeneÙeÛes DeieoerÛe DeveeJeçÙekeâ Deens Je DeÙeesiÙener Deens. keâener ®iCeebvee [e@keäšjves kegâ"uÙeener Heâe}let keâejCeemee"er osKeer} ®iCeeÛÙee Iejer hegvne hegvne ns}heešs Iee}eJes Demes Jeešles. Flej ®iCe Je [e@keäšjÛes JewÙeefkeälekeâ peerJeve ÙeebÛee Deefpeyeele efJeÛeej ve keâjlee Deçeer DeJeepeJeer Dehes#ee keâjCes. DeÙeesiÙe Deens. Deçee Dehes#ee hetCe& PeeuÙee veenerle cnCetve [e@keäšjÛeer efveboevee}mleer keâjCes Ûetkeâ Deens. [e@keäšjyeö} Ûeebie}e efkebâJee JeeF&š mecepe keâ®ve IesCÙeehetJeea veerš efJeÛeej keâjeJee. DeeheCe YeeJevesÛÙee Yejele lej [e@keäšjÛeer efveboe keâjle veener vee ? efkebâJee YeeJevesÛÙee Yejele lÙeebvee efJeveekeâejCe hetpÙe mecepele JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 23 ~~

veener vee ? ÙeeÛee efJeÛeej keâjeJee. Deehe}s mecepe meeceeefpekeâ efnleeÛÙee efvekeâ<eeJej leheemetve heeefn}s lej }eskeâebÛÙee ceveeleer} iewjmecepe otj JneÙe}e DeeefCe ®iCeebvee ÙeesiÙe GheÛeej efceUeÙe}e ceole nesF&} Ùeeyeö} ce}e Kee$eer Jeešles. [e@keäšjyeö} Deefleefjkeäle hetpÙe YeeJevee DemeCÙeeÛeer pe®j veener. lÙeeÛeØeceeCes [e@keäšjJej Heâepeer} DeeefCe DebOe efJeßJeemener DemeCÙeeÛeer pe®jer veener. [e@keäšjJej Heâepeer} ßeæe "sJeuÙeeves ®iCeebÛes efnle Jee{le veener. ceePÙee celes [e@keäšjÛÙee %eeveeyeö} efkebâJee ØeeceeefCekeâheCeeyeö} ÙeesiÙe peeCeerJe "sJetve jeneCes DeeJeçÙekeâ Deens. Deefleefjkeäle efJeßJeeme šekeâuÙeeves ®iCe efkebâJee lÙeeÛes Deehles° hejeJe}byeer yeveleele. [e@keäšjçeer peeie®keâ Je menkeâeÙee&Ûes mebyebOe pemes nJesle lemesÛe efJeOeeÙekeâ efJejesOeeÛesner mebyebOe nJesle. DevÙeLee [e@keäšjJej DeeJeçÙekeâ les veweflekeâ yebOeve jenele veener. Deepe Deçee veweflekeâ yebOeveeÛeer Je DebkegâçeeÛeer DelÙeble DeeJeçÙekeâlee Deens. ®iCeebÛÙee ceveeceOÙes ‘‘yengleebçeer [e@keäšj ne veHesâyeepeÛe Demelees ’’ Deçeer mecepetle Dee{UuÙeeÛes heg<keâU [e@keäšj efce$eebkeâ[tve mecepe}s. ÙeeÛee heefjCeece cnCetveÛe keâer keâeÙe hetJeea Dee{Utve ÙesCeejs [e@keäšj Je ®iCe ÙeebÛes mvesnmebyebOe Deepe Dee{Ule veenerle. Ye[keâ Øeefmeæer Deveskeâ [e@keäšjebvee efceUles, heCe lÙeecegUs lÙeebvee kesâJeU hewmee efceUlees. ®iCeebÛee peeie®keâ efJeßJeeme Je Øeefmeæer efceUle veener. Deieoer iebYeerj Deepeejer Deme}s}s ®iCe pesJne [e@keäšjkeâ[tve yejs nesleele. lesJne DeeheuÙee}e yejs JeešuÙeeÛes megæe keâUJeerle veenerle. DeLee&leÛe ÙeecegUs ®iCeebÛes veelesJeeF&keâ yesheJee&, yesF&ceeve DeeefCe ke=âleIve Deensle Deçeer heg<keâUçee [e@keäšjebÛeer keâuhevee nesles. heefjCeeceer [e@keäšjebÛeer peer ®iCeeyeö} Attachment Demeles, efle}e le[e peelees. meenefpekeâÛe les yesheJeeF&vesÛe ®iCeebçeer Jeeiet }eieleele. ®iCe DeeefCe [e@keäšj Ùee oesneWveerner Ùeeyeeyele mecepetleoejheCee oeKeJe}e lej JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeele heg<keâU meceeOeevekeâejkeâ Øeieleer Ie[tve ÙesT çekesâ}.

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 24 ~~

[e@keäšj Skeâ Fbpeskeäçeve efo}s lej 20 les 50 ®heÙes Demes hewmes Heâer cnCetve Ieslees, ØelÙe#eele FbpeskeäçeveÛeer efkebâcele Ùeentve Kethe keâceer Demeles. lemesÛe Mixture Ûeer efkebâcelemegæe [e@keäšj Deekeâejleele lÙeentve keâceer Demeles. heg<keâU JesUe ieesjieefjyeebvee cnCetve keâceer efkebâceleerle efkebâJee ceesHeâle Mixture osCeejs [e@keäšme& Demeleele les KejsÛe. meeOeejCeheCes keâesCeerner ØeeceeefCekeâ [e@keäšj Jejer} efJeOeeve melÙe Deens, ns veekeâejCeej veener. heg<keâUoe Samples efJekeâ}er peeleele, ÙeecegUs ®iCeebÛes ceve ie{tU nesles Demes Dee{Ules. Ùeeyeeyeleerle meJeeËveerÛe keâener iees°eRÛee ØeeceeefCekeâ efJeÛeej kesâ}e lej heg<keâU iegbleeiegble keâceer nesF&}. [e@keäšj ner Skeâ Øeefçeef#ele JÙekeäleer DemeCes DeeJeçÙekeâ Demeles. keâceerle keâceer lees Registered Medical Practitioner DemeCes DeeJeçÙekeâ Demeles. pes Registered Demeleele, lÙeebÛes %eeve Jej cnšuÙeeØeceeCes DeÅeÙeeJele Deens keâer veener ÙeeJej meJeeËveer }#e "sJeeJes. pes ÙeesiÙe ØeceeCeele DeOÙeÙeve keâjleevee Dee{Ule veenerle, lÙeebÛÙeekeâ[s DeLee&leÛe peeT veÙes. hejbleg pej DeeefCe pesJne ®iCe [e@keäšjÛee meu}e ceeieCÙeeme Ùeslees, lesJne [e@keäšjÛeer Heâer osCÙeeÛeer DelÙeble DeeJeçÙekeâlee Demeles. [e@keäšjves ®iCee}e leheeme}s lejÛe Heâkeäle lÙeeves Heâer IÙeeJeer Demee mebkesâle veener Je Demes} lej leer DeÙeesiÙe Deens. [e@keäšjves lÙeeÛÙee %eeve lehemÙesÛee Je meuuÙeeÛee ceesyeo}e IesCes vÙeeÙÙe Deens. ØelÙeskeâ ®iCeeves [e@keäšj}e meu}e efJeÛeejeÙe}e peeleevee Ùee iees°erÛeer peeCeerJe "sJeeJeer. Deepe Hegâkeâš meu}e ceeieeÙe}e ÙesCeejs DeeefCe [e@keäšjves Heâer ceeefiele}er lej lÙee}eÛe KegàÙeele keâe{Ceejs ®iCe Yejhetj Dee{Uleele. [e@keäšj}e Yeer[ Je mebkeâesÛe DeeefCe Malpropoganda nesCÙeeÛeer Yeerleer Jeešles. lÙeecegUs lees ceeiet çekeâle veener. JÙeJemeeÙe leesÛe DemeuÙeeves lÙee}e heesšeheeCÙeeÛes heeneJesÛe }eieles. DeLee&leÛe leer Dehesef#ele Heâer DevÙe ceeiee&ves efceUJeCÙeeÛee ØeÙelve keâjlees. DeveeJeçÙekeâ Fbpeskeäçevemed efkebâJee DeveeJeçÙekeâ ieesàÙee oslees efkebâJee mJemle ieesàÙeebJej peeoe HeâeÙeoe Deekeâejlees. ®iCeebvee Ùeeyeeyele keâenerÛe JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 25 ~~

ve mecepeuÙeeves [e@keäšj}e les oes<e osT çekeâle veenerle. heCe Kejs lej Deçee iees°eRcegUs [e@keäšj}e Heâer IesleuÙeeÛes Je ®iCee}e Heâer efouÙeeÛes meceeOeeve (?) veener. [e@keäšjÛÙee ceveele ®iCeeyeö} ogjeJeeÛe jnelees Je ®iCeeÛÙee ceveele [e@keäšjyeö}. DeepeÛeer heefjefmLeleer ner Deçeer Deens. heg<keâUçee yee}keâebvee Ùee iewjmecepeecegUs-De%eeveecegUs Je Dee«enecegUs GieerÛeÛe Fbpeskeäçeve šesÛetve IÙeeJes }eieles. heg<keâUçee ®iCeebvee lÙeebÛÙee ÛegkeâerÛÙee efJeÛeejmejCeercegUs pÙee [e@keäšjkeâ[s iee[er Je yebie}e Deens lees Ûeebie}e Jeešlees. lÙeebÛÙee celes Deçee [e@keäšjebkeâ[s DeefOekeâ hewmee Deens. hewmee DeefOekeâ kesâJeU DeefOekeâ ®iCe iesuÙeecegUs Deens Je DeefOekeâ ®iCe lÙee [e@keäšjkeâ[s iegCe Ûeebie}e efceUeuÙeevesÛe peeleele. ne iewjmecepe Deçeemee"er keâer hewmee, iee[er, yebie}e Je Flej lelmece iees°er lÙee [e@keäšjkeâ[s Demeleele. DeefOekeâ ®iCe lÙee [e@keäšjkeâ[s peeCÙeeÛes keâejCe [e@keäšjÛeer iegCeJeòee veener. [e@keäšj ®iCeebvee Deekeâef<e&le keâjCÙeemee"er DeveskeâefJeOe keäèhlÙee Je GheeÙeÙeespevee keâjleele.

Goe.heg<keâU GÛÛeheomLeebvee Yesšer osCes, "jeJeerkeâ škeäkesâ HeâeÙeÅeeÛee Yeeie osCÙeeÛes Deefce<e oeKeJetve Flej keâefve‰ efkebâJee DevÙe çeeKeebleer} [e@keäšjebÛeer ®iCeebmee"er ceeieCeer keâjCes, SKeeoe Consultant Keepeieer [e@keäšjebvee DeeheuÙeepeJeU ®iCe hee"efJeCÙeeÛeer efJevebleer keâjlees Je ceesyeouÙeele keâefceçeve oslees efkebâJee SKeeoe mepe&ve Keepeieer jsef[Dees}e@ efpemškeâ[s "jeJeerkeâ hewçeebÛÙee ceesyeouÙeele ®iCe hee"Jelees. Ùee Ûegkeâe keâe{leevee ®iCe efkebâJee [e@keäšj Ùee oesneWhewkeâer kegâCeeÛÙeeÛe [eskeäÙeeJej heeheeÛes Keehej Heâes[Ces DeÙeesiÙe Deens. [e@keäšj Je ®iCe oesIeebveerner Deelceefvejer#eCe kesâ}s heeefnpes. ®iCeebmee"er je$eer-yesje$eer G"eÙeÛes lej lÙee [e@keäšj}e lÙee ØeceeCeele DeeefLe&keâ megyeòee DeeefCe DeeJeçÙekeâ lÙee megKemeesÙeer Øeehle PeeuÙeeÛe heeefnpesle. [e@keäšjÛeer Heâer osCÙeele HeâmeJeeHeâmeJeer Jee šeUešeU keâjCes mees[tve efo}s heeefnpes. [e@keäšjebveer DeceÙee&o neJejšheCee mees[tve DeeJeçÙekeâ lÙee iees°eRÛee GheYeesie keâ¤ve IÙeeJee. hejbleg Deefleefjkeäle JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 26 ~~

veHeäÙeeletve meceepeesheÙeesieer Øekeâuhe neleer IÙeeJes. hewmee DeefOekeâ efçeu}keâ DemeuÙeeme JewÅekeâerÙe çeeŒeeleer} Úesšer }eskeâesheÙeesieer hegmlekesâ ‘‘vee veHeâe vee leesše’’ heæleerves Øekeâeefçele keâjeJeerle. DevÙeLee heesef}Deesefš^he} meejKeer }me ceesHeâle osCÙeeÛes Øekeâuhe meg¤ keâjeJesle. Kes[Ÿeele peeTve lesLeer} ®iCeebkeâ[tve Je keâener ØeceeCeele Flejebkeâ[tve KeÛe& IesTve JewÅekeâerÙe mesJee Je JewÅekeâerÙe çeeŒeeyeö} peeie¤keâlee efvecee&Ce keâjeJeer. le¤Ce [e@keäšjebvee keâjlee ÙesCÙeemeejKee DeeCeKeer Skeâ Ghe›eâce cnCepes Documentary efkebâJee DevegyeesOeheš oeKeefJeCÙeemee"er ØeÙelve keâjCes. nu}er JesieJesieUer DeejesiÙemesJee efçeefyejs YejefJeCÙeeÛee ØeÙelve meJe&$e kesâ}e peelees, les Ûeebie}sÛe Deens. heCe SJe{s meJe& Ûee}t Demeleevee, peeefnjeleyeepeer DeeefCe efoKeeTheCee ÙeebÛÙee peesjeJej keâener [e@keäšme&vee }eskeâ [eskeäÙeeJej Iesleele lej keâener De#ejçe: Gheeçeer jneleele. ns ®iCeebvee efkebâJee [e@keäšjebveener Yet<eCeeJen veener. DeeheuÙee DebieÛes iegCe oeKeefJeCÙeeÛeer mebOeer efoKeeTheCeeÛÙee DeYeeJeecegUs efnjeJetve Iesle}er peeT veÙes. %eeve, ØeeceeefCekeâheCee Je keâle=&lJe ÙeebÛÙeeÛe efvekeâ<eeJej ®iCeebveer [e@keäšjÛeer efveJe[ keâjeJeer.

DeefOekeâ hewmee efceUJet çekeâCes ne keâesCeelÙeeÛe JÙekeäleerÛÙee efve:mebçeÙe ßes‰lesÛee efvekeâ<e Demet çekeâle veener. Ùee yeeyeleerle Skeâe melÙe IešvesÛes GoenjCe efÛebleveerÙe Deens. Skeâ ßeerceble JÙeeheejer DeeefCe Skeâ [e@keäšj ÙeebÛeer cew$eer nesleer. ßeerceble JÙeeheejer vesnceerÛe iehheeiees°er keâjleevee [e@keäšjÛeer Leóener keâjerle Demes. ¢ee ßeerceble JÙeeheeNÙeekeâ[tve keâesCeleerÛe mJeeLeea Dehes#ee vemeleeveener [e@keäšj lÙeeÛeer Leóe menve keâjerle Demes. yejsÛe efoJeme Demes Ûee}}s nesles. Skeâoe yees}lee yees}lee JÙeeheejer [e@keäšj}e cnCee}e, ‘‘keâeÙe [e@keäšj, legceÛÙeeveblej he@Çkeäšerme meg® keâjCeejs oesve oesve š^keâ DeeefCe peceervepegce}e efJekeâle Iesleele DeeefCe legcner lej meeOeer keâej osKeer} IesT çekeâle veener ?’’ ¢ee [e@keäšjves Yejhetj

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 27 ~~

}ewefkeâkeâ efceUJe}e neslee. lÙeeÛÙeekeâ[s jesiÙeebÛeer ieoeaner Kethe nesleer, Demes DemeuÙeeves Jejer} Øeëe> Ssketâve [e@keäšjÛÙee ùoÙeele Oemme Pee}s. ’’Dejs! KejesKej ies}er 15-20 Je<ex DeeheCe keâjleesÙe lejer keâeÙe ?’’ lÙeeÛes ceve mebYeüceele he[}s. KejesKej DeepeheÙeËle DeeheCe ieesjieefjyeebyeö} menevegYetleer oeKeJe}er, heCe mJele: cee$e ye[speeJe efcejJe}s veenerle.

DeeheuÙee ceg}ebvee iee[Ÿeeletve efHeâjJe}s veener. yeeÙekeâeceg}ebvee Ss<eDeejece efceUt efo}e veener. DeeheCe yejesyej neslees keâer Ûetkeâ ? keâener lejer Gòej osTve [e@keäšj}e lesLetve efvemešCes Yeeie nesles. keâejCe veweflekeâ DeeefCe YeeJeveelcekeâ mhe°erkeâjCeebÛee lÙee efyeÛeeNÙee çeg<keâ JÙeeheeNÙee}e keâeÙe GheÙeesie ? heCe efkeâlÙeskeâ efoJeme Pee}s lejer [e@keäšjÛÙee ùÅeeÛeer peKece Yej}er veener. ceveele lÙeeie Je Yeesie ÙeebÛee mebIe<e& OeieOeieleÛe jeefn}e. ne Øemebie Ssketâve ce}ener lÙeeÛÙee JÙeLesÛeer iebYeerj oKe} IÙeeJeer }eie}er. ÙeeÛee efJeÛeej meJeeËveerÛe keâjeÙe}e nJee. ner JÙeLee Skeâ [e@keäšjÛeer veener. DeLee&pe&ve efkebâJee hewmes efceUJeCÙeeÛeer #ecelee ¢ee efvekeâ<eeJej ¢ee meceepeele [e@keäšjÛee cees"sheCee "jJe}e peelees. lÙeecegUs Ùee meceepeeleuÙee heg<keâU [e@keäšjebÛÙee ùoÙeele Demes çeuÙe legcene}e Dee{Us}.

SJe{sÛe keâeÙe heCe ØeefLeleÙeLe [e@keäšjebÛes meebheefòekeâ Ùeçe lejer lÙeebÛÙee meceeOeeveele Yej Iee}les keâe ? keâerleea lÙeebÛÙee ùoÙeele keâener Deevebo efvecee&Ce keâjles keâe ? veener keâejCe lÙeebÛÙee Deble: keâjCeele lÙeebÛÙee KeNÙee (De) %eeveeÛeer peeCeerJe Demeles. keâerleeaÛee Je<ee&Je lÙeebvee keâOeerner KeNÙee meceeOeeveeheÙeËle heesnesÛeJele veener. lÙeebÛee [ece[ew} Je efoKeeTheCee HeâmeJee Demelees. mebJesovee#ece ceves lÙeebÛes Deble:keâjCe DeesUKeleele.

KejesKej ®iCeebÛÙee efnleeÛÙee °erves efJeÛeej kesâ}e lej efoKeeTheCee Je Yeüecekeâ mecepegleercegUs ®iCeebÛes Heâej vegkeâmeeve nesle DemeuÙeeÛes Dee{Utve ÙesF&}. efkeâlÙeskeâ ®iCeebveer leçeer keâyeg}er efo}erner Deens. GoenjCe cnCetve

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 28 ~~

Kee}er} Iešvee hene. Skeâ ®iCe cegbyeF&heemetve yejsÛe ef"keâeCeer GheÛeej keâ®ve Lekeâ}e. lÙee}e keâes"sner iegCe Dee}e veener; heCe meceepeeleer} efJeefçe° He@âçevecegUs lÙee}e Skeâe meeOÙee JewÅeekeâ[s peeCÙeeÛeer yegæer Pee}er veener. pÙeeJesUer lÙee}e meeOÙee heCe ØeeceeefCekeâ JewÅeekeâ[s DeeCeCÙeele Dee}s. lÙeeJesUer DelÙeuhe keâeUele lÙee}e iegCe Dee}e Je mene ceefnves efkeâlÙeskeâ npeej ®heÙes cetKe&heCeeheesšer JeeÙee Iee}efJeCÙeeÛee heßÛeeleehener Pee}e. meceepeeleer} JesieJesieàÙee og:KeebÛeer Ùeeoer keâjCÙeeÛee efkebâJee lÙeebÛeer JeCe&ves keâ®ve JeeÛekeâe}e Deekeâef<e&le keâjCÙeeÛee ceePee Gösçe veener.

FlejebÛeer efveboe keâ®ve lÙeele #egõ meceeOeeve efceUJeCÙeeÛeener Gösçe veener, lej ®iCe, [e@keäšj, Deew<eOe kebâhevÙee, Deew<eOe efJe›esâles, mhesçeeef}mšmed DeeefCe mebçeesOekeâ ÙeebÛÙee hejmhej mebyebOeeÛee efJeÛeej keâjCes ne Deens. keâejCe lÙeeefçeJeeÙe meceepeeÛes DeejesiÙe efJeOeeÙekeâ ceeieeËveer ØeieleerÛÙee efoçes}e veslee ÙesCeej veener.

Deepe hejmhejebÛÙee Ûegkeâe Je iewjmecepeecegUs meceepe Skeâe og° Ûe›eâele meehe[}e Deens. JewÙeefkeälekeâ°Ùee efJeÛeej ve keâjlee Ùee og° Ûe›eâecegUs meceepeeleer} efJeefJeOe IešveebJej keâceerDeefOekeâ ØeceeCeele nesCeeje DevÙeeÙe OÙeeveele IesTve SkeâmebIe efJeÛeej kesâ}e heeefnpes. Skeâe efveßÛeÙeeves Ùee DevÙeeÙeeÛes GÛÛeešve kesâ}s heeefnpes, Deçeer efvekeâ[ Deepe GlheVe Pee}er Deens.

Deew<eOekebâhevÙee Je Deew<eOeefJe›esâles ÙeebÛÙeeyeö} le›eâej keâjCÙeeÛes keâenerÛe keâejCe veener. hejbleg lÙeeÛeyejesyej lÙeebÛes keâener oes<e Demeleer} lej les mecepetve Iesle}s heeefnpesle. lemesÛe mecepeeJetvener efo}s heeefnpesle. ceePÙee celes oesve cenòJeeÛes oes<e Deensle les kesâJeU Deew<eOe kebâheveer Ûee}keâebÛes efkebâJee efJe›esâlÙeebÛesÛe Demes veJns. heefn}e Deefleefjkeäle mJeeLee&Ûee Je ogmeje Blind

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 29 ~~

fold Iee}tve meceepeeleer} og:Keekeâ[s og}&#e keâjCÙeeÛee. Ss<eDeejeceeÛeer

ØeLece DeeJe[ efvecee&Ce nesles, ceie meJeÙe }eieles, veblej OÙeeme }eielees Je pesJne OÙeeme }eielees, lesJne ceeCetme Blind fold Iee}tve meceepeeleer} og:Keebkeâ[s og}&#e keâjlees. JesUØemebieer nsleghegjmmej og:Ke IesTve Je Exploit keâ®vener hewmee efceUJelees Je Ss<eDeejece Yeesielees.

ns keâmes yeo}lee ÙesF&} ? meceepeeÛÙee og:Keer efmLeleerÛes efJeOeeÙekeâ heefjJele&ve keâjCÙeeÛes OÙesÙe DeeheCe meJeeËveerÛe "sJeeÙe}e nJes. lejÛe Deefleefjkeäle veHeäÙeeÛeer }e}mee nUtnUt keâceer nesF&}. JewÙeefkeälekeâ mJeeLee&hes#ee DeefOekeâeefOekeâ ØeceeCeele meceepekeâeÙe& keâjCÙeeÛeer DeeJe[ efvecee&Ce PeeuÙeeme nUtnUt hejmhejebÛeer efheUJeCetkeâ keâceer nesF&}. hejmhej ceoleerÛeer YeeJevee meJeeËÛÙee OeboeJÙeJemeeÙeeleer} jmmeerKesÛe keâceer keâjs}. pÙeeØeceeCes jmmeerKesÛe Ûee}t Demelee, oesIeeveebner SkeâeÛe JesUer peesj keâceer keâjeJee }eielees, lÙeeÛeØeceeCes meceepeeleer} efJeefJeOe leeCe keâceer keâjeÙeÛes lej SkeâeÛe JesUer meJeeËveerÛe Deelceefvejer#eCe DeeefCe DeelcemegOeejCee keâjeÙe}e heeefnpes.

DeelcemegOeejCee cnCepes keâeÙe Je leer keâçeer keâjeÙeÛeer ? Deepe meceepeele efJeefÛe$e Øekeâej Ûee}t Deme}s}s Dee{Uleele. DeeheuÙee meYeesJelee}ÛÙee oes<eebJej heebIe®Ce Iee}Ces ne Skeâ Øekeâej. Yeerleer, mJeeLe&, heUhegšsheCee Je DeelceJebÛevee ÙeecegUs ceeCetme ogmeNÙeeÛes oes<e leeW[eJej ceeb[t çekeâle veener. ÙeeG}š De%eeve, mebçeÙe, DevegYeJeçetvÙelee, DeelÙebeflekeâ DeelcekeWâefõlJe Je meeceeefpekeâ peeefCeJesÛee DeYeeJe ÙeecegUs ogmeNÙeeÛÙee Oee[çeer meceepeeefYecegKe YeeJeveebJej Je keâeÙee&Jej DeeheCe nsšeUCeer Je kegâÛes°e ÙeebÛes Deemet[ ceejlees. ns cet}Yetle oes<e keâe{}sÛe heeefnpesle. lÙeeefçeJeeÙe meJeeËieerCe Øeieleer nesCeej veener.

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeleer} cenòJeeÛÙee IeškeâebÛes DeeheCe efvejer#eCe kesâ}s

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 30 ~~

lejer Jej Gu}sKe kesâuÙeeØeceeCes Deveskeâ iees°eRÛeer iegbleeiegble Pee}s}er Dee{Utve ÙesF&}. Ùeele cees"cees"Ÿee ne@efmheš}ceOeer} efJeefJeOe ØekeâejÛee keâce&Ûeejer Jeie& vemexme, mejkeâej Ùee IeškeâebÛee Gu}sKe Pee}s}e veener. mejkeâej cnCepes peCet hee}keâ Je JewÅekeâerÙe mesJesleer} efJeefJeOe Ieškeâ cnCepes peCet }neve ceg}s Deçeer DeJemLee Deens. SKeeÅee kegâšgbyeeleer} meJeeËÛeerÛe Jee{ JneÙe}e nJeer Demes}, lej pÙeeØeceeCes DeeF&Jeef[}ebveer ceg}ebÛeer keâeUpeer Deeheg}keâerves Iesle}er heeefnpes, lemesÛe JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeÛes Deens. mejkeâejves jesieš JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeÛes veerš mebieesheve kesâ}s heeefnpes. JesUØemebieer keâener iees°eRÛeer mhe° metÛeveener kesâ}er heeefnpes.

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeJej mejkeâejÛeer ngketâceçeener nJeer Demes veJns, heCe mJeeÙeòe JewÅekeâerÙe JÙeeJemeeefÙekeâebvee peesheÙeËle keâener heLÙes meelelÙeeves Je keâše#eeves heeUlee Ùesle veenerle, leesheÙeËle jemle ceesyeo}e IesCÙeeÛes lejer efveÙeb$eCe Deme}s heeefnpes. Deepe Ùee °erves keâener iees°erÛee Gu}sKe keâjeJeeÛe }eies}. lÙeeleer} Skeâ cenòJeeÛeer iees° cnCepes Medical Leave yeö}. JesieJesieàÙee ØekeâejÛes keâce&Ûeejer efJeefJeOe keâejCeebmee"er jpee efceUeJeer cnCetve Medical Certificate ceeieeÙe}e Ùesleele, ner yeeye Deçeer Deens keâer, keâce&ÛeeNÙeebÛes Je meceepeeÛes oesIeebÛesner efnle mecelees} meeOetve [esUmeheCes heeefn}s heeefnpes. lÙeeyeeyele keâeÙeoe kesâ}e heeefnpes. keâeÙeoe JeemleJelesçeer mebyebefOele vemes} lej lees heeUCes meodmeodefJeJeskeâyegæer}e hešle veener. SKeeÅee JÙekeäleerÛes IejÛes Dehejbheej vegkeâmeeve nesCÙeeÛeer Yeerleer Demeles. heCe jpee Iesle}er lej heieej Je veeskeâjer ÙeeÛÙee °erkeâesveeletve jpesmee"er SkeâcesJe F}epe cnCepes JewÅekeâerÙe ØeceeCehe$e. De[ÛeCeerle DemeCeeNÙee ceeCemee}e Keesšs meefš&efHeâkesâš ÅeeÙeÛes lej KeesšsheCeeÛeer Keble Jeešles Je ve ÅeeJes lej lÙeeÛeer De[ÛeCe otj nesle veener. çesJešer [e@keäšj}e ns vee les keâjeJesÛe }eieles. Ùeeyeeyele SJe{eÛe efJeÛeej keâ®ve ve Leebyelee ÙeesiÙe leer GheeÙeÙeespevee kesâ}er heeefnpes.

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 31 ~~

keâce&ÛeeNÙeeÛÙee De[ÛeCeer Je iewjmeesÙeeRÛee efJeÛeej lÙeebveer JesUesJesUer keâce&Ûeejer mebIešveebkeâ[s ceeb[eJee DeeefCe DeeheuÙee De[ÛeCeer otj keâjeJÙee. lÙeebÛÙee De[ÛeCeeryeö} [e@keäšjvee yengleebçeer menevegYetleer JeešlesÛe Je lÙeecegUs lÙeebÛÙee jemle De[ÛeCeeRceOÙes pe®j les menkeâeÙe& [e@keäšj osleer} Demes Jeešles. heCe Keesšs meefš&efHeâkesâš osCÙeemee"er Yeer[ Iee}CÙeeÛeer hejbheje meJe&meeceevÙe keâce&ÛeeNÙeebveer mees[}er heeefnpes. [e@keäšjvee Keesšs JeeieCÙeeÛÙee FÛÚsheemetve hejeJe=òe kesâ}s heeefnpes Ùeemee"er ØeÙelve keâjCÙeeÛeer peyeeyeoejer kesâJeU [e@keäšjebÛeer veener. çeemeve Je meceepeeleer} meJe& Ieškeâebveer Skeâef$eleheCes Demes ØeÙelve kesâ}s heeefnpesle. keâeÙeos JeemleJeJeeoer °erkeâesveeletve yeveJetve lÙeebÛeer Debce}yepeeJeCeerner veerš Pee}er heeefnpes. Professional Tax ÛÙee DeekeâejCeeryeeyele ceePÙee heg<keâUÛe JÙeJemeeÙeyebOebtveer le›eâej oçe&Je}er, Deçee leNnsves DeefOekeâeefOekeâ keâj DeekeâejCes cnCepes ogmeNÙee yeepetves [e@keäšjves ®iCee}e }gyee[CÙee}e efnjJee kebâefo} oeKeJeCÙeemeejKesÛe Deens Demes lÙeebÛes cnCeCes nesles DeeefCe pej š@keäme Iesle}eÛe lej lÙeeÛee GheÙeesiener ÙeesiÙe leNnsves }eskeâebmee"er ve neslee efoJeeUKeesj mejkeâejer Ùeespeveebmee"er Je Devee"eÙeer keâejCeebmee"er nesle Demelees. Ùeeyeö}ner meJeeËÛeer le›eâej Dee{U}er. mejkeâejves ÙeeÛee efJeÛeej keâjeJee. mejkeâejÛeer peyeeyeoejer ner oesve ØekeâejÛeer Demeles. ØeLece [e@keäšj}e meneÙÙe, menkeâeÙe& Je ceeie&oçe&ve keâ®ve ÛeebieuÙee leNnsves JewÅekeâerÙe mesJee keâjCÙeeme neleYeej }eJeCÙeeÛeer DeeefCe ogmejer peyeeyeoejer [e@keäšj Jeekeâ[Ÿee ceeiee&ves peele veener ÙeeJej }#e "sJeCÙeeÛeer. hewkeâer [e@keäšj}e menkeâeÙe& keâjeÙeÛes lej lÙeemee"er Free Refresher Courses Ûee}t keâjeÙe}e nJesle. Kes[Ÿeele keâece keâjCeeNÙee [e@keäšjvee Insentive efo}e heeefnpes. lemesÛe JesieJesieàÙee #es$eeleer} GheÙegkeäle ef}KeeCe JeeÛeCÙeemee"er Ghe}yOe kesâ}s heeefnpes. Kes[er Je çenjs ÙeebÛÙeeleer} JesieJesieàÙee mecemÙeebÛee

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 32 ~~

Gneheesn peenerjheCes DeekeâeçeJeeCeer Je Je=òehe$eeletve kesâ}e heeefnpes. lÙeeceOÙes Kes[Ÿeeleer} meceepeeÛÙee leUeÛÙee LejeJej keâeÙe& keâjCeeNÙee [e@keäšjebÛeer celes DeeJepe&tve Iesle}er heeefnpesle. [e@keäšjebÛÙee iewj ke=âleeRJej mejkeâej}e SkeâeÛe iees°erletve efveÙeb$eCe "sJeCes çekeäÙe nesF&}. lees cnCepes Kes[Ÿeehee[Ÿeele jeneCeeNÙee }eskeâebÛeer JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeyeö} jemle peeie=leer keâjCes Je ÙeesiÙe °erkeâesve leÙeej keâjCes. Ùeemee"er JesieJesieUer heLekesâ, keâjceCegkeâerÛes keâeÙe&›eâce, DevegyeesOeheš Deçee iees°er keâjlee Ùesleer}, Ùeeyeeyeleerle meceepeeleer} Flej IeškeâebÛes menkeâeÙe&ner efceUJeeJes }eies}. ØelÙeskeâ çeeUe Je ØelÙeskeâ keâe@}speceOÙes JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeleer} DeeJeçÙekeâ lÙee iees°eRÛes lejer %eeve efo}sÛe heeefnpes. ØelÙeskeâ cegKÙeOÙeehekeâ Je ØeeÛeeÙee&}e leçee metÛevee iesuÙee heeefnpesle.

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeleer} DelÙeble Lees[Ÿee heCe cenòJeeÛÙee iees°eRÛee Gu}sKe Pee}e. Ùee ÚesšŸee hegefmlekesâÛÙee keâ#esÛÙee ceeveeves lesJe{e hegjsmee Deens. [e@keäšme&, ®iCe, Deew<eOeer kebâhevÙee DeeefCe Deew<eOe efJe›esâles Deçee efJeefJeOe Lejeletve efJeefJeOe JÙekeäleeRveer Skeâ$e ÙesTve JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeÛes mJe®he Debleyee¢e jerleerves keâmes yeveJelee ÙesF&} Ùeeyeö} meJe& ceeOÙeceeÉejs Deehe}s efJeÛeej hejKe[heCes Je ØeeceeefCekeâheCes ceeb[eJes. Deepe efveYe&ÙeheCes efJeÛeejcebLeve nesCes pe®jerÛes Deens.

Deçee leNnsves efJeÛeejØeyeesOeve Pee}s lej, meceepeeleer} cetuÙeebÛes hegve®lLeeve nesF&}. JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeemebyebOeer keâeÙeos Je çeemekeâerÙe keâejYeej DeeefCe Keepeieer JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe Ùee oesneWmee"er DeepeÛÙee keâeUe}e Je meceepee}e ÙeesiÙe Deçeer veerleercet}keâ ceeie&oçe&keâ leòJes leÙeej Pee}er heeefnpesle DeeefCe lÙeebÛeer heæleçeerj Debce}yepeeJeCeer Pee}er heeefnpes. lejÛe veJeerve efhe{er}e GppJe} YeefJe<ÙekeâeU }Jekeâj DevegYeJelee ÙesF&}.

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 33 ~~

je$eerÛÙee efJnpeeršdme je$eerÛÙee efJnpeeršdmeyeö} keâener çebkeâe keâener ®iCeebveer ceePÙeekeâ[s

yees}tve oeKeJeuÙee. lÙeeyeö} Lees[s mhe°erkeâjCe ÙesLes keâjCes DeeJeçÙekeâ Deens. je$eer ¤iCeebveer kesâJne Je keâesCelÙee keâejCeemee"er [e@keäšjkeâ[s OeeJe IÙeeJeer, lÙeeyeö} Lees[e efJeÛeej keâ¤, meJe&meeceevÙeheCes ®iCeebvee pesJne mekeâeUheÙeËle LeebyeCes OeeskeäÙeeÛes Jeešles, lesJne ®iCeebveer [e@keäšjkeâ[s peeJes. meOÙeeÛes Ùeeyeeyeleerleer} efÛe$e JesieUs Deens. iejerye ®iCe OeeskeäÙeeÛeer peeCeerJe nesTvener [e@keäšjkeâ[s peeCÙeeme kesâJeU hewçeeÛÙee De[ÛeCeercegUs OepeeJele veenerle. heefjCeeceer iejerye ®iCeebvee ÙeesiÙe GheÛeej ÙeesiÙe JesUer efceUle veenerle. ßeerceble }eskeâebvee ner De[ÛeCe vemeles, lÙeecegUs Lees[ener Oeeskeâe ve helkeâjCÙeeÛeer lÙeebÛeer ØeJe=òeer Demeles Je meenefpekeâÛe lÙeebvee ÙeesiÙe GheÛeej ÙeesiÙe JesUer efceUleele. ÙeeÛes keâejCe meceepeeÛÙee DeeefLe&keâ jÛevesceOÙes Deens. lÙeeÛeØeceeCes yengmebKÙe iejerye }eskeâebvee DeejesiÙeefJe<eÙekeâ De%eeve DemeuÙeeves lÙeebvee kesâJne [e@keäšjkeâ[s peeJes ÙeeÛeerÛe cegUer keâuhevee vemeles. lÙeecegUs keâOeer iebYeerj Deepeej Demeleeveener lÙeebvee ØemebieeÛes ieebYeerÙe& mecepele veener; lej keâOeer #egu}keâ Deepeej Demeleeveener lÙeebÛeer Ieeyejiegb[er G[les Je leejebyeU G[les. [e@keäšjebvee keâener JesUe efJeveekeâejCe $eeme neslees DeeefCe Ùee hetJee&vegYeJeecegUs [e@keäšj heg<keâUoe je$eerÛeer efJnpeerš veekeâejleele. ®iCeebÛeer iewjmeesÙe neslesÛe. hejbleg heg<keâUoe Deçee JesUer ®iCeebvee Oeeskeâe mebYeJelees.

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 34 ~~

efJnpeeršd HeâerÛÙee yeeyeleerceOÙes ®iCeebÛee DeØeeceeefCekeâheCee lÙeebÛÙee Je FlejebÛÙeener iewjmeesÙeer}e keâejCeerYetle neslees. ns }#eele IesCÙeemeejKes Deens. ceePÙeeceles [e@keäšjebveer Je ®iCeebveer Ùeeyeeyeleerle keâeÙe keâjeJes ns meebieCÙeehetJeea mejkeâejer heeleUerJe®ve JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙeeÛÙee çegælesmee"er ØeeceeefCekeâ ØeÙelve JneÙe}e nJesle. GieerÛe ®iCe DeeefCe [e@keäšj Ùeebvee GheosçeeÛes [esme heepetve keâenerner meeOeCeej veener. meceepeeÛeer DeeefLe&keâ jÛevee yeo}}er heeefnpes. Keepeieer HeâeÙeÅeeÛÙee leòJeeJej DeeOeej}suÙee DeLe&jÛevesheemetve (Pvt. Profit Oriented Economy) meceepeeÛeer megškeâe keâjeÙe}e }eskeâebveer mejkeâej}e Yeeie hee[}s heeefnpes. }eskeâebveer cnCepesÛe DeeheCe meJeeËveer meceepeeleer} ns ceg}Yetle JÙebie otj keâjCÙeemee"er Oe[he[}s heeefnpes. ØeÛeej meeOeves (Mass Media) peveefnleemee"er jeyeJe}er peeJeer Ùeemee"er ØelÙeskeâ #es$eeleer} efJeÉeve }eskeâebÛÙee meuuÙeeves DeeJeçÙekeâ les keâeÙeos keâ®ve lÙeevegmeej mejkeâejer OeesjCes DeeKetve lÙeebÛeer jeyeJeCetkeâ Pee}er heeefnpes. Ùee OeesjCeebefJe<eÙeer Je keâeÙeÅeebefJe<eÙeer Kes[eshee[ÛÙee peveles}e JeejbJeej efJeßJeemeele Iesle}s heeefnpes. Ùeemee"er DeeheCe meJeeËveer Oe[he[}s heeefnpes. mebmke=âleer, efçe#eCe, çesleer, GÅeesie Deeoer meJe&Ûe yeeyeleerle mejkeâejer heeleUerJej meceepeeÛes Profit Oriented mJe®he veenermes keâ¤ve hejmhejhetjkeâ (Symbiotic) Demes mJe¤he Ie[efJeCÙeemee"er ØeÙelve JneÙe}e nJesle. Ùeemee"er pevelesvesner peeie®keâ nesTve mejkeâejer keâeÙeos Je OeesjCes Ùeele ceve:hetJe&keâ Yeeie IÙeeÙe}e heeefnpes. meJe& yeeyeleerceOÙes SkeâeÛeJesUer yeo} Ie[efJeCÙeeÛes efJeOeeÙekeâ ØeÙelve kesâuÙeeefçeJeeÙe meceepeeleer} DevÙeeÙeeÛes og°Ûe›eâ mebheCeej veener.

JewÅekeâerÙe JÙeJemeeÙe - JÙeJenej DeeefCe OÙesÙe -~~ 35 ~~

[e@. ßeerefveJeeme pe. keâçeeUerkeâj

RLIVING & H PE OL SU

NA IO AT

ISSHHA

H EALTH ADV AN

L SOCI ETY

TI C IS

FO R

: 4 ceeÛe& 1951, meeJebleJee[er : Sce.yeer.yeer.Sme., hegCes, Sce.[er., cegbyeF&. : SHeâ.DeeÙe.meer.peer., SHeâ.SHeâ.SHeâ.yeer.Sced.Smed. (Decesefjkeâe) : [er.Smedmeer ( Dees.DeeÙe.Ùegg.meer.Sce) : çejerjef›eâÙee çeeŒe Je peerJeveeleer}

leeCeleCeeJe ÙeebÛes mebçeesOeve Je DeOÙeeheve. lÙeeceOÙes GheÙegkeäle hegmlekeâebÛes }sKeve : keâeobyejer, DeelceefÛebleve, ØeJeemeJeCe&ve

Jeiewjs ÛeeUerme Fb«epeer, ceje"er Je efnboer hegmlekesâ, çebYejentve DeefOekeâ }sKe Je çeesOeefveyebOe

NT ME CE

I NT ER N

pevce efçe#eCe Hesâ}eefçehme ceeveo heoJeer meÅe Ghe›eâce

hetJe&efheef"keâe