Issuu

Baguhan lang ang daga na si Mabait sa unibersidad malapit sa kanyang tinutuluyan. Ito ang unang beses niyang maglalakad sa pasilyo ng gusali sa paaralan.

FEATURES

Starting a business can be challenging, especially for recent graduates—but for these two alumni of Polytechnic University of the Philippines Santa Maria Bulacan campus, their entrepreneurial journey began not long after they left the familiar halls of the campus. With determination, creativity, and a shared passion for their dreams, these young entrepreneurs now run successful businesses that not only support their communities but also inspire current students.

They have been planning to put up the business since May 2023 and started it last month, on September 19, 2024. Former Hospitality Management (HM) student Richmond Nogar and former Bachelor of Science in Entrepreneurship student Jerico Cardinoza put up a business outside/nearby the campus named Pardz Pares Atb.

Dress code policy ng PUPSMB, sentro ng diskusyon mula 2023 hanggang ngayon

Isinagawa ng Konseho ng Mag-aaral (Student Council) ng Polytechnic University of the Philippines Santa Maria Bulacan Campus (PUPSMB) ang survey noong Abril 1, 2023, upang alamin ang opinyon ng mga mag-aaral ukol sa nararapat na dress code. Ang survey, na nilahukan ng 699 na estudyante (521 babae at 178 lalaki), ay naging pundasyon ng mga susunod na talakayan ukol sa polisiya.

Babalik ang Goldstar PepSquad na may pinalakas na sulo para sa sintang paaralan

Matagumpay na nakamit ng ating mga pambato sa Laro ng Lahi ang Overall Championship title matapos ipamalas ang kanilang dedikasyon at talento sa kompetisyong ginanap sa Oval—PUP Main Campus.

Buong husay nilang sinalihan at pinagtagumpayan ang iba’t ibang tradisyunal na laro tulad ng Dama, Tumbang Preso, Limborak, Sack Race, at Tug of War. Bukod dito, nagbigay rin ng karagdagang puntos ang kanilang tribal outfit, na lalong nagpatingkad sa kanilang tagumpay.

Eco Love: Kapaligiran bago Halikan

Sa araw ng mga puso na darating, mahalagang alalahanin na ang tunay na pagmamahal ay hindi lamang nakatuon sa kasintahan, pamilya, o kaibigan kundi pati na rin sa mundo na nagbibigay-buhay sa atin.

at Iska, kamangmangan ang kikitil sa bayan.

Editor’s Note

John Andrei Salazar Editor-In-Chief

“Magsusulat at Magmumulat”

Our unwavering fondness for PUPSMB as campus journalists represents our courageous fight through pen and paper. Our capability to echo issues fearlessly enlightens the very heart of Iskolars ng Bayan.

In line with this, the 6th issue of Iskolarium: Pamayanan ng mga Iskolar at Pantas tackles the chains of difficulties. This edition delves into the dress code policy, electoral campaigning on the campus, the fight for justice for the victims of the Mendiola massacre, and the triumphs of the PUPSMB’s athletes. The following pages open a more in-depth discussion of these pressing issues.

As you unfold each page with mere curiousity, do not forget to be skeptic and critical to the status quo. Always choose a stance; always choose what is right, not because you think it is. At this point in time, neutrality should never be an option. The desire to be silent and ignorant is already a choice.

We hope these pages ignite conversations, challenge perspectives, and inspire a positive change in our small community.

Mayo 1, 2023

Mayo 22, 2023

Mayo 29, 2023

Oktubre 26, 2023

Abril 22, 2024

Agosto 29, 2024 -

Dress code policy ng PUPSMB, sentro ng diskusyon mula 2023 hanggang

Sa kabila ng magkakaibang tugon, Mayo 1, 2023, inilatag ng Student Council ang mga resulta sa isang pulong. Binanggit na 117 estudyante ang nagpahayag ng kanilang hindi pagsang-ayon sa kasalukuyang dress code. Pagkatapos ng deliberasyon, Mayo 22, 2023, inilabas ang opisyal na Dress Code Policy na ipinatupad Mayo 29, 2023.

Mga Pinapayagan at Ipinagbabawal na Kasanayan:

Pinapayagan: Skirts na hindi hihigit sa dalawang pulgada sa taas ng tuhod, ripped jeans na hindi masyadong nagpapakita ng balat, clogs, sandals, at anumang uri ng sapatos tuwing tag-ulan.

Pinagbabawal: Crop tops na nagpapakita ng tiyan, ripped jeans

na nagpapakita ng sobrang balat, skirts na mas mataas sa dalawang pulgada, at tsinelas.

Noong Oktubre 26, 2023, muling tinalakay ng dating Student Council President na si Mx. Sean Paul Dela Cruz ang nasabing polisiya. Samantala, sa unification meeting ng Office of Student Council Abril 22, 2024, inulit ang pagpapahalaga sa kasalukuyang dress code at ang pagpapabuti nito para sa mga estudyante.

Sa kabilang banda, muling nagsagawa ng sensing survey ukol sa dress code sa ilalim ng bagong Student Council President na si April Jerraldine Porciuncula mula Agosto 29 hanggang Setyembre 2, 2024. Lumabas dito na 51.8% ng mga estudyante ang sumusuporta sa polisiya, habang 48.2% ang tumututol.

“We decided to conduct the sensing form po to know what changes do the students’ want, and whatever came out from that sensing form po ay naka-based sa vote ng majority and that is what we implemented.” saad ng Public Information Officer (PIO) ng Student Council na si Ms. Sophia Mae Reyes sa panayam tungkol sa isinagawa nilang survey.

Batay sa datos na naku-

ngayon

ha, ipinatupad ang bagong dress code noong Setyembre 9, 2024, na may mga karagdagang pagbabawal tulad ng hindi pangkaraniwang kulay ng buhok (green, pink, blue, purple), see-through tops, tube tops, spaghetti straps, sando para sa babae, shorts para sa parehong kasarian, at tsinelas.

Oktubre 8, 2024, naglabas ng memorandum ang Office of the Director para sa pagpapatupad ng Student Dress Code Policy na epektibo simula Oktubre 14, 2024.

Sa ilalim ng bagong alituntunin, kinakailangang magsuot ng wastong kasuotan tulad ng shirts, blouses na may manggas, trousers, jeans, skirts o dresses na angkop ang haba, at closed shoes o sandals. Bawal ang slippers, maliban sa mga medikal na rason.

Para sa laboratory at PE classes, hinihikayat ang pagsusuot ng prescribed uniforms at sports attire.

Higit pa rito, ipinatutupad ang natural o professional-looking na kulay ng buhok at ipinagbabawal ang extreme o neon shades. Ang mga lalabag sa polisiya ay maaaring maharap sa disiplina mula sa Office of Student Services.

Ipinatupad ang Dress Code Policy

Deliberasyon

Muling binuksan ng dating presidente ng Student Council na si Mx. Sean Paul Dela Cruz

Unification meeting ng Student Council

Sensing survey ng Student Council

Ipinatupad ulit ang Dress Code Policy na may karagdagang pagbabawal

Naglabas ng memorandum ang Office of Director

Setyembre 2, 2024

Setyembre 9, 2024

Oktubre 8, 2024

Graciano

Comelec Expects 68M Filipino Voters for May 2025 Elections

Mabini

The Commission on Elections (Comelec) confirmed that the May 2025 elections will draw an estimated 68 million Filipino voters, marking a significant moment as citizens prepare to elect over 18,000 officials across different levels of government.

The filing of certificates of candidacy (COCs) began on October 1, 2024, signaling the start of the election season. Comelec spokesperson John Rex Laudiangco stated, “If all the new applicants get approved, it will not be impossible for us to reach 66 to 68 million come the May 2025 elections.”

Comelec has reminded candidates to adhere to election laws to ensure a smooth electoral process. The cam-

OCTOBER 1, 2024

Start of filing of COC

paign period for senatorial candidates and party-list groups will run for 90 days, starting February 11, 2025, while candidates for the House of Representatives and local officials will have 45 days to campaign, beginning March 28.

In preparation for the elections, additional security measures have been initiated to prevent election-related violence, including checkpoints manned by police and military personnel.

The gun ban will remain in effect until June 11, the conclusion of dufkgovernment officials with automatic exemptions and those who have obtained permits from Comelec to carry firearms.

Voters will head to the polls on May 12, 2025, to elect 12 senators, 254 district representatives, and 63 party-list representatives, among other positions. A total of 18,280 positions will be contested, with results to be canvassed and winners proclaimed from May 13 to May 19.

In Bulacan, Governor Daniel Fernando is aiming for a third term alongside his second-in-command,

reelectionist Vice Governor Alex Castro, and the rest of their congressional and board member slate under the National Unity Party (NUP).

Fernando emphasized his commitment to tackling the province’s persistent flooding issues, which have been worsened by recent heavy rains and typhoons. Furthermore, he expressed support for senatorial candidates backed by the Marcos administration as part of a coalition initiative.

As the elections approach, Filipinos are reminded of their vital role in shaping the future of their country through their votes.

Tanglaw 2024, Pagsasama-sama ng mga Iskolar sa PUPSMB sa Liwanag ng Kapaskuhan

Mabini

Ang Tanglaw 2024, na isang taunang pagdiriwang ng liwanag mula sa belen at higanteng Christmas Tree, ay bahagi ng kapaskuhan sa Polytechnic University of the Philippines, Santa Maria, Bulacan (PUPSMB). Ito ay ginanap noong ika-dalawa ng Disyembre na dinalu han ng mga estudyante, guro, at iba pang mga miyembro ng komunidad.

Ang programa ay nagsimula sa mainit na pagtanggap mula sa Stu dent Council, sinundan ng pam bansang awit at isang panalangin. Nagbigay din ng pambungad na pananalita si Dr. Arman DC San tos, kampus direktor ng paaralan, na nagbigay-diin sa halaga ng pag kakaisa at suporta sa mga iskolar.

Tampok sa pagdiriwang ang pagpa pamalas ng talento at pagkakaisa ng mga iskolar sa pamamagitan ng iba’t ibang pagtatanghal at kompetisyon. Nangunguna sa mga parangal, ang Integrated Students in Information

Technology Education (ISITE) na nagwagi ng Best in Costume at First Place sa Christmas Carol at Dance Competition, na may kabuuang premyo na ₱7,000. Ang Hospitality Management Society (HMSoc) naman ay

nagwagi ng Second Place at tumanggap ng ₱3,000, habang ang Association of Future Teachers (AFT) ay nakakuha ng Third Place na may premyo na ₱2,000. Nagbigay din ng consolation prize na ₱750 sa iba pang kalahok.

Sa gitnang bahagi ng programa, nagbigay ng kanilang mga mensahe ang ilang politiko, na naglatag ng kanilang mga plano o layunin para sa darating na halalan, na nagdagdag sa kaganapan.

Samantala, bumida naman ang makukulay na Christmas Decorations at fireworks display na nagdulot ng hiyawan sa mga iskolar sa PUPSMB Field.

Nagtapos ang programa sa paggagawad ng sertipiko ng pagkilala sa mga bisitang politiko at sa paghahandog ng sayaw at awit mula sa AFT. Nagbigay din ng mensahe si Ms. April Jerraldine Porciuncula, ang SC Pres-

ISKOLARIUM

EDITORIAL BOARD AND STAFF

ACADEMIC YEAR 2024-2025

JOHN ANDREI P. SALAZAR

EDITOR-IN-CHIEF, BS INFORMATION TECHNOLOGY III

ANGELICA O. LALUAN

ASSOCIATE EDITOR, BSED ENGLISH III

BERNADETTE M. JUAN

INTERNAL EDITOR, BSED ENGLISH III

AVRIL LIANA F. DELA PEÑA

ASSOCIATE EDITOR, BSED MATHEMATICS III

REI LAURENCE G. ARTIAGA

MARY LEIRA B. DEL ROSARIO

MANAGING EDITOR, BSED ENGLISH III

ELAIZA M. JUAN

PUBLICATIONS & CIRCULATIONS MANAGER, BS INFORMATION TECHNOLOGY III

JOHN ANDREI P. SALAZAR

SCIENCE EDITOR, BS INFORMATION TECHNOLOGY III

MARY LEIRA B. DEL ROSARIO

SECTIONS EDITORS

ANGELICA O. LALUAN

LITERARY EDITOR, BSED ENGLISH III

BERNADETTE M. JUAN

SPORTS EDITOR, BSED ENGLISH III NEWS EDITOR, BSED ENGLISH III

STAFF WRITERS

JENA MARIE M. COBERO

JUNIOR EDITORIAL WRITER, BSED ENGLISH II

PUBLICATION SECRETARY, BSED ENGLISH II

AVRIL LIANA F. DELA PEÑA

FEATURES EDITOR, BSED MATHEMATICS III

RAINN JEWEL S. CASTILLO OPINION EDITOR, BS INFORMATION TECHNOLOGY II

EJ C. GERTOS

SENIOR SCIENCE WRITER, BS ENTREPRENEURSHIP V

ANGELICA D. ASIS

JUNIOR NEWS WRITER, BSED ENGLISH II

MARK FRANCIS A. MARCOLESIA

JONATHAN JHAY L. METING

JUNIOR NEWS WRITER, BSED ENGLISH I

ELEAZAR REYLUI C. DE GUZMAN

SENIOR SPORTS WRITER, BS INFORMATION TECHNOLOGY IV JUNIOR SPORTS WRITER, BS INFORMATION TECHNOLOGY III

IAN JAYSON P. DUNGAO

JUNIOR SPORTS WRITER, BS COMPUTER ENGINEERING I

CHRISTINE JOY L. DE VERA

CAMILLE JOYCE A. CAMELLO JOHN MATTHEW D.C SANTOS

JUNIOR LITERARY WRITER, BSED ENGLISH II JUNIOR LITERARY WRITER, BS INFORMATION TECHNOLOGY III

CHARISSE ANN A. CASTRO

CAMILLE JOYCE A. CAMELLO

JUNIOR FEATURES WRITER, BS COMPUTER ENGINEERING III

JUNIOR SCIENCE WRITER, BS HOSPITALY MANAGEMENT II

REI LAURENCE G. ARTIAGA

COPY READER, BS INFORMATION TECHNOLOGY III

JUNIOR COLUMNIST WRITER, BSED ENGLISH II

LUIGI C. LOPEZ

COPY READER, BS COMPUTER ENGINEERING II

ARTS AND GRAPHICS

VINCENT D. IGLESIA

CHIEF LAYOUT ARTIST, BS INFORMATION TECHNOLOGY III

JOHN ANDREI P. SALAZAR

JUNIOR LAYOUT ARTIST, BS INFORMATION TECHNOLOGY III

SHARA F. FRANCISCO

CHIEF CARTOONIST, BS ENTREPRENEURSHIP III

KRISTINE G. VILLA

JUNIOR LAYOUT ARTIST, BSED MATHETHEMATICS III

MARC A. LACUESTA

JUNIOR CARTOONIST, BSED MATHETHEMATICS I

NIÑA VERONICA C. MATEO

JUNIOR GRAPHIC ARTIST, BS COMPUTER ENGINEERING II

PHOTOJOURNALIST AND MULTIMEDIA STAFFS

KIMBERLY MAY C. DEL ROSARIO

CHIEF PHOTOJOURNALIST, BS ENTRPRENEURSHIP III

KISSES ANNE D.J. CRISTOBAL

SENIOR PHOTOJOURNALIST, BS MATHEMATICS IV

REYMOND L. LAGUERTA

CHIEF VIDEO ARTIST, BS ENTREPRENEURSHIP II

JEAN KAE E. FABABIER

JUNIOR PHOTOJOURNALIST, BS ENTREPRENEURSHIP II

LANCE LAWRENCE R. LOZARES

JUNIOR VIDEO ARTIST, BS ENTREPRENEURSHIP II

MICHAEL BRYAN R. MACEDA

JUNIOR BROADCASTER, BSED MATHEMATICS II

PRINCESS KATHLENE C. PALAD

JUNIOR PHOTOJOURNALIST, BS COMPUTER ENGINEERING II

SEAN ANDREI R. SAN GABRIEL

JUNIOR VIDEO ARTIST, BS ENTREPRENEURSHIP II

JADELYN S. BAUTISTA

JUNIOR BROADCASTER, BSED MATHEMATICS II

ELEKSYON 2025: Sa Dapat ang Boto

Hindi sa Trapo Heneral Agueda

Kamangmangan at pagyakap sa mga trapo’t gahaman ang kikitil sa bayan.

Simula na naman ang pagkamay at pagkaway sa mga nasa laylayan. Uulan na rin mga nakaririnding palasak na pangako na kesyo ganito at ganiyan. Kayo, mga Iskolar ng Bayan? Nakahanda na ba ang listahan ng pahihiramin ninyo ng kapangyarihan sa darating na halalan? Isko at Iska, kamangmangan ang kikitil sa bayan.

Opisyal nang nagtapos ang filing of Certificates of Candidacy (COC) noong Oktubre 8, 2024 ng mga nais kumandidato sa nalalapit na midterm election. Batay sa inilabas na timeline ng Commission on Elections (COMELEC), ang nasabing halalan ay gaganapin sa Mayo 12, 2025. Mayroong humigit kumulang 68 milyong rehistradong mga botante ang inaasahang bumoto sa darating na midterm elections. Inaasahan ding magiging matalino sa pagboto ang bawat isa lalo’t tunay na kailangan ng mga bagong tagapaglingkod na aasahang magtuwid ng mga gusot na kinahaharap ng

taongbayan.

Ayon sa Philippine Center for Investigative Journalism, 11 sa 24 posisyon sa senado ay maaaring maupuan ng mga media celebrities batay sa ilang 2025 polls. Nakapanlulumong hindi lamang sa senatorial election talamak ang pagkainteres ng mga influencers at celebrities maging sa mga local races din. Sa panahong palugmok nang palugmok ang bansa, magagawa mo pa bang ihalal ang mga kapit lang sa kasikatan at wala naman talagang puso para pagsilbihan ang bayan? Hindi naman madadaan sa pag-arte, pagkanta, o pagbudots ang sangkatutak na problemang sumasampal sa bansa. Isko at Iska, kamangmangan ang kikitil sa bayan.

Sa kabilang banda, wala pa rin talagang pangil ang hustisya ng Pinas. Hindi nga artista pero humaharap naman sa mga kasong qualified human trafficking, nonbailable offense, at child abuse ang pinahintulutan pa ring tumakbo bilang senador. Sampal na sa mga biktima, sampal pa sa mga mamamayan ang naging desisyong pagbasu-

ra ng Comelec First Division sa petisyong ma-disqualify ang Kingdom of Jesus Christ (KOJC) Leader na si Apollo Quiboloy. Ito ba ang aasahan mong magresolba ng mga krisis panlipunan? Isko at Iska, kamangmangan ang kikitil sa bayan.

Nararapat nang putulin ang dinastiyang politikal na sumasakal sa leeg ng bayan.

Dagdag pa sa patong-patong na nakadidismayang lagay ng paparating na eleksyon ay ang patuloy na pamamayagpag ng political dynasty. Bagong boses? Ngunit walang imik sa mga ninanakawan ng lupang dapat sa sakahan. Tila mas akma ang bagong trapo at bagong kapit sa dinastiya ng apelyido. Isko at Iska, kamangmangan ang kikitil sa bayan.

Humihithit na ng atensyon sa mga mamamayan ang mga local at national candidates. Kibit-balikat lang ang ilang kandidato sa panukalang bawal ang kahit anong uri ng pangangampanya kaya naman pasimpleng attend lang muna sa mga reunion, christmas party, at kung ano-ano pang

pakulo para lamang magpaingay ng pangalan. Ngiti dito, shakehands diyan, at biglang talikod kapag nakuha na ang posisyong tinakbuhan.

Sa kabila nito, marami ang mga bagong kabataang rehistrado na para bumoto. Hindiman ninyo kontrolado ang mga Poncio Pilatong kating-kati tumakbo, nasa inyo pa rin ang kumpas kung sino ang mananalo. Putulin na ang pagbibigay kapangyarihan sa mga gahaman at mga trapong wala namang puso para magsilbi sa bayan. Ibigay ang upuan sa tapat atnararapat.

Panawagan sa mga Iskolar ng Bayan na maging matalino, hindi kayo mabubusog ngmga kandidatong sariling bulsa lamang ang kayang lagyan ng laman. Huwag bigyan ng boto ang mga kandidatong sikat na puro lamang paganda’t gwapo, mga trapo, ang may kaso, at dahil lamang sa apelyido. Simulan ang pagbabago sa matalinong pagboto. Isko at Iska, kamangmangan ang kikitil sa bayan.

Dress Code Policy | Lusawin ang Kadenang Hindi Makalas

Heneral Agueda

Si Marian sa pamantasang pati kasuotan ay kailangang ipaglaban.

Ilang buwan na ang lumipas matapos ilabas ang dress code policy batay sa naging resulta ng isinagawang sensing form tungkol sa nasabing polisiya na pinangunahan ng Polytechnic University of the Philippines Santa Maria Bulacan Campus Student Council (PUPSMB SC) noong Agosto 29 hanggang Setyembre 2.

Matatandaang 51.8% sa 2,090 na tumugong mga iskolar ang pabor sa polisiya, samantalang 48.2% naman ang tutol dito.

Pinanigan ang mga nanalong ideya batay sa nakalap na sensing form responses. Nakalakip dito ang mga bawal na kulay ng buhok, tama at maling pang-itaas at pang-ibabang damit, pati ang mga piling footwear maliban na la-

mang kung may bagyo at iba pa. Kasabay ng patuloy na pagpapatupad sa polisiyang ito ay ang patuloy ring pag-ingit ng ilang mga Iskolar ng Bayan natutol sa patakaran. Ingit ng mga nais nang tuluyang malusaw ang polisiya.

Pagtataka ng ilan kung bakit sa PUP Main naman sa Santa Mesa ay mas malaya ang mga estudyante – mapa-babae, lalaki, at mga LGBTQIA+ members – pagdating sa kanilang mga kasuotan? Ang patuloy na pamamayagpag ng mga unibersidad na walang mahigpit na polisiya sa usapin ng pananamit gaya ng University of the Philippines at maging PUP Santa Mesa ay sapat na patunay na hindi kailanman makaaapekto ang estilo, disenyo, o tabas ng damit ng isang mag-aaral sa loob ng pamantasan. Suportado rin ito ng Title 4 Section 5 ng Student Handbook 2019 kung saan inilahad na malaya ang mga mag-aaral sa kanilang mga personal na estilo pagdating sa pananamit basta ito ay disente. Sa kabilang banda, practice of professionalism ang giit ng mga pabor sa dress code policy. Ipinaliliwanag din ng mga ito na kapag nasa loob ng paaralan ay umayos, magbihis, at tumindig nang naaayon upang representasyon na rin ng maayos na pamantasang pinanggalingan. Ngunit anong pana -

hon na ba ang ginagalawan natin sa kasalukuyan?

Nagbabago ang panahon at hindi rin habambuhay ay akay natin ang mga tradisyunal at onserbatibong paniniwalang naluluma na. Bukod pa rito, maituturing na anti-poor ang polisiya lalo sa mata ng mga iskolar na may isang pantalon lamang o kaya naman ay bilang sa daliring mga pang-itaas na damit. Kung ang katwiran ay labhan na lamang, uunahin pa ba ang pambili ng sabon bago ang panglaman sa kumakalam na tiyan? Hindi rin naman maikakaila ang tindi ng init sa Sinta na talagang hadlang sa pagpopokus sa mga lektura kaya naman pinipili nalamang magsuot ng mas presko at kumportableng uri ng kasuotan. At isa pang paulit-ulit na paliwanag, ito ay isang paraan ng pagpapahayag ng sarili.

Nararapat lamang na repasuhing muli ang dress code policy ngayong paparating na bagong semestre. Hamon din sa PUPSMB SC na kayaning lahat ay makuhanan ng pagtugon ukol dito. At habang patuloy sa pamamayagpag ang polisiya, sana ay maging patas sa pagbibigay ng mga warning at violations ang mga guwardiya. Mayroong nga bang nakalulusot dahil kakilala o sadyang nakatatakas lamang sa mga mata. O marahil kaya ay panahon na upang magkaroon muli ng opisyal na uniporme ang PUP Santa Maria?

Mag-iilang taon na ngunit patuloy pa din ang panawagan para sa mas kumportable at inklusibong sintang paaralan. Halina’t gumising na at isulong ang paglusaw sa polisiyang tangan pa rin ni Marian. Ang kadenang hadlang kung hindi makalas ay lusawin na lamang.

Unibersidad; Sentro ng Kaalaman, Hindi

Entablado ng Politikal na Kampanyahan

Gabriela Silang

Itigil ang panggagahasa sa dangal ng mga akademya. PUPSMB, para sa estudyante hindi sa pangkampanya.

Nitong mga nakaraan, nagiging malinaw kung paano walang kahihiyang ginagamit ng ilang mga kandidatong ang akademikong espasyo para sa kanilang pansariling interes. Hindi rin lingid sa ating kaisipan na ang mga unibersidad ay itinatag bilang sentro ng kaalaman, hindi bilang tambayan ng mga pulitikong uhaw tuwing botohan.

Ang unibersidad na dapat sana ay nagsusulong ng kritikal na pag-iisip at akademikong kalayaan ay nagiging entablado ng mga pangakong walang laman, propaganda, at panloloko.

Ang mas masahol pa, may mga pagkakataon pang mismong ang lokal na pamahalaan pa ang nagpapahintulot nito, damay pati ang espasyong-unibersidad na gamiting campaign grounds.

Kapalit ng ano? Suporta? Pabor? Pondo? Sa ganitong eksena, hindi lamang nagagahasa ang kalayaan sa akademya kundi pati na rin ang dangal ng edukasyon.

Hindi ito sa usapin na ‘pakikilahok politikal’ ng mga estudyante, dahil walang masama sa pagiging aktibo at mulat na makibahagi sa lipunan. Ang bulok na problema ay ang mga pulitiko na ginagamit ang lugar pang edukasyon sa pansariling interes.

Ginagamit nila ang talino at idealismo ng kabataan bilang kasangkapan upang magmukha silang maka-estudyante, samantalang ang kanilang mga patakaran at batas ay hindi naman nagsusulong ng tunay na reporma sa edukasyon.

Hindi dapat ito palagpasin. Ang mga estudyante, guro, at lahat ng nasa

mga unibersidad—ang maging malayang espasyo para sa pag-aaral, hindi para sa panlilinlang. Dapat manindigan ang mga pamantasan laban sa pagiging kasangkapan ng mga trapo at huwag hayaang gawing political stage ang dapat sana’y sagradong lugar ng edukasyon.

Oo, sakop ng nakatataas na lokal na pamahalaan ang PUPSMB, ngunit hindi ibig sabihin ay magiging puppet na lamang tayo sa mga naisin nila.

Ang unibersidad ay sentro ng kaalaman, hindi entablado ng politikal na kampanyahan.

Features 10

The Mendiola Massacre: A

On January 22, 1987, a violent incident known as the Mendiola Massacre unfolded on the streets of Mendiola in Manila, Philippines. Approximately 20,000 protesters, mostly farmers and their allies, marched to Malacañang Palace to demand the implementation of land reform measures promised by the administration of then-President Corazon Aquino. What began as a peaceful rally advocating for equal rights, fair wages, and land distribution turned into a scene of bloodshed when police opened fire on the unarmed demonstrators. The massacre resulted in at least 13 deaths among the farmers, 39 critical gunshot wounds, and countless injuries. It is import- ant to emphasize that the victims were unarmed; their only weapon was their col- lective voice crying out for justice. This tragic event stands as one of the darkest moments in the history of the Philippines’ struggle for land and agricultural reform.

Tecson

The massacre sparked widespread protests across the country. extensively covered the tragedy, for accountability and justice. dents, and human rights advocates ing justice for the victims. In outcry, the Aquino administration Comprehensive Agrarian Reform 1988. Designed as an agriculturally nomically driven reform, to address the issues of bution.

The Mendiola Masserves as a painful remind-

Features 11

A Farmer’s Tragic History

Tecson

widespread outrage and News outlets and media tragedy, amplifying the calls justice. Farmers, workers, stuadvocates united in demandIn response to the public administration introduced the Reform Program (CARP) in agriculturally focused and ecoCARP aimed land redistrisacre er

of the injustice faced by farmers, are caught between government promises and the lack of meaningful reform. Farmers, the backbone of the agricultural economy, continue to endure systemic neglect.

Decades later, these issues persist. Many farmers remain landless, and the promise of reform has yet to be fulfilled. Successive administrations have failed to address this long standing injustice.

As an Iskolar ng Bayan, it is crucial to remain aware of our country’s challenges, particularly those in the agricultural sector. This tragedy calls for continued advocacy and action to ensure that the voices of the marginalized are heard and their demands for justice and equity are finally met.

Let us honor the lives lost in the Mendiola Massacre. Let us also commit to the fight for a just and equal society—one where such tragedies are prevented, and the dignity of every individual is respected and upheld.

FROM CAMPUS TO CORNERSTONES

Former Hospitality Management (HM) student Richmond Nogar and former Bachelor of Science in Entrepreneurship student Jerico Cardinoza put up a business outside/nearby the campus named Pardz Pares Atb., which offers satisfying meals at affordable prices.

What inspired you to start your business after graduating, and how did you decide on your pricing strategy?

According to Jerico Cardinoza (BSEntrep),

“My inspiration to start a business is my recent work as a boy/helper in a carinderia—because in my own experience, they are not pleasing and approachable to their customers and their workers. So I dreamed that one day if I become an owner of my own business, I would fulfill the gap I experienced. We decide our pricing based on our experience as customers and students, but we give quality and worth-the-price meals.”

While Richmond (BSHM) said, “As a typical individual who completed a fouryear program, I also worked for several companies, and the people I met along the way inspired who I am now. I started doing businesses that still exist today. When it comes to pricing strategy, it still depends on who’s going to be the target market of the business.”

How did your experience as a student influence your approach to running a business outside the campus?

Richmond Nogar shared, “As a BSHM graduate, it’s been a great help since I am still inside the hospitality industry. We also hope to become an inspiration to the students as alumni who happened to open a business outside the campus.”

What struggles or challenges did you experience as a student at PUPSMB?

Jerico Cardinoza stated, “When I was a student, I struggled financially. I made a lot of ways to budget my allowance daily

good time management to balance priorities.” What challenges did you face when offering your products or services at a low price, and how did you overcome them?

Richmond said, “Right now, we don’t have any issues with our price range. We are confident that our customers are well aware of the quality with which our products and services are offered.”

According to Jerico, “Our meals are not cheap for their price. In fact, our meal prices are higher than the different stores near us.”

When you were still a student, did you already have plans to start a business, and how did you prepare for it?

According to Jerico, “Yes, because I’ve been a working student since I became a student in PUPSMB, and I was also selling different kinds of items such as clothes and food. I prepared for it by making savings for my first step.”

Richmond Nogar added, “Business was really part of the plan, and after graduation, I decided to start a business using the money I saved up from the side hustles that I used to do as a working student.”

As a student, what resources (mentorship, funding, networking) did you take advantage of to help launch your business after graduation?

Richmond shared, “Launching a business is a different kind of challenge, and my boss from Cocktails To Go helped and guided me on how to start a business, what to expect, what to prepare, etc.”

While Jerico said,

because during my work as a bartender, there were so many situations that I experienced, and I socialized with different kinds of people.”

What advice would you give to recent graduates looking to start a business with limited resources?

According to Jerico, “Make your first move even if it’s little by little. Slow progress is much better than nothing. Always strive for better and make progress.”

While Richmond said, “Learn and educate yourself before starting the business you are eyeing for. Don’t be too scared to fail, and don’t rush everything—it is part of the process.”

These two alumni have shown that success after university is not just about landing a corporate job—it’s about following your passion, building something from the ground up, and using your skills to make a difference. Their businesses, though different in nature, share one thing in common: they were all fueled by the desire to create something meaningful.

For students aspiring to start their own business, the journeys of Jerico Cardinoza and Richmond Nogar are proof that with dedication and a willingness to take risks, entrepreneurial success can be found just beyond the campus gates. Pardz Pares Atb. offers a welcoming atmosphere, and as they always say,

“BAKA NAMAN!!”

So, what’s holding you back from pur-

Tecson

With over 280,000 people, the Kankanaey are one of the indigenous groups that form part of the Igorot community in the Cordillera region of northern Luzon, Philippines. Renowned for their rich cultural traditions, the Kankanaey primarily reside in provinces such as Benguet, Mountain Province, and other areas within the Cordillera Administrative Region (CAR). Their name originates from the word “Kankanay,” meaning “people of the uplands.” The Kankanaey are known for their dedication to agriculture and have embraced modern technologies to enhance their way of life.

Agriculture is central to Kankanaey culture, with rice and root crops forming the backbone of their livelihood. They are recognized as some of the finest producers of crops and vegetables in the region. With the help of modern technology, they have improved traditional practices such as irrigation and the maintenance of rice terraces, making these methods more efficient.

Despite their resilience, the Kankanaey face significant challenges today. One pressing issue is the scarcity of water sources. Living in mountainous areas, they are particularly affected by activities such as illegal logging, deforestation, and mining, which disrupt natural ecosystems. Additionally, increasing population pressures in the region have heightened the demand for water, further straining resources.

Water holds profound cultural significance for the Kankanaey, who regard it as nakinbaey—a sacred element tied to supernatural beliefs. They have strict practices to protect its purity, such as prohibiting the presence of dead bodies or animals near water sources, which are often located near religious or sacred sites.

The story of the Kankanaey is one of strength and perseverance. Their commitment to preserving their traditions and beliefs amid centuries of challenges is a testament to their resilience. However, their struggles call for urgent attention from the government and society. Protecting the rights of the Kankanaey begins with enforcing laws like the Indigenous Peoples’ Rights Act (IPRA) of 1997, also known as Republic Act No. 8371. This Philippine law aims to safeguard the rights and promote the welfare of indigenous peoples and cultural communities.

Raising awareness of the Kankanaey’s plight is essential. As students, we can contribute by supporting efforts to amplify their voices and advocating for their rights. Every step taken to protect indigenous communities helps uphold justice and equity.

The Kankanaey remind us of the importance of living in harmony with nature, respecting heritage, and demonstrating resilience. Supporting their journey not only aids their community but also honors the diversity and richness of our indigenous peoples.

Escoda

AI is waving, cheaters are coming.

Karunungan ang mithiin at pagkatuto ang layunin sa Paaralan. Bukod dito, isinasaalang-alang din ang katapatan at katarungan na dapat laging isapuso at isip ng mga mag-aaral. Hinuhubog tayo ng Paaralan hindi lamang upang maging matalinong estudyante kundi para isabuhay din ang pagiging responsable. Gayunpaman, sa mga bagay na dumarating, hanggang kailan kayang panghawakan ang mga tuntunin? Noong Disyembre 2022, isang pangyayari ang nagdulot ng malaking pagbabago sa paraan ng paghahanap, pakikipag-ugnayan, at pagtatala ng impormasyon. Naging tanyag ang panibagong programa ng Artificial Intelligence (AI)―ang ChatGPT. Ito ay resulta ng mga pag-unlad sa paggamit ng chatbots o mga programang kayang gayahin at iproseso ang usapan ng tao, pasulat man o pasalita. Sa pangalan ng ChatGPT, ang GPT ay nangangahulugang Generative Pre-trained Transformer. Ang Transformer ay nagpapalawak sa chatbot upang hindi lamang mahulaan ang susunod na salita kundi pati na rin ang mga talata. Bagamat kahanga-hanga at malawak ang kayang gawin ng ChatGPT na maging ang mga gawain sa Paaralan ay maaaring iasa rito, hindi palaging tama ang mga sagot nito dahil hindi sila laging nasusuri para sa katotohanan. Nakakapag-alinlangan din ang pagiging totoo nito lalo na sa pagkakaiba ng teksto na gawa ng AI at ng tao. Hindi rin tumatalima sa prinsipyo ng mga Paaralan ang paggamit nito sapagkat ito ay labag sa katapatan, integridad, paggalang, at pagiging patas ng isang mag-aaral.

Malimit na ginagamit ng mga guro ang mga tinatawag na Plagiarism Checker upang ipagkatiwala ang katapatan ng mag-aaral sa ipinasa nitong aktibidad na may kinalaman sa pagsulat. Ilan sa mga uri ng plagiarism checkers ang Turnitin, GPTZero, Originality.ai, QuillBot, Grammarly, GPT-2 Output Detector at iba pa. Sa mga nabanggit, GPTZero at Originality.ai ang

mas malapit sa pagiging makatotohanan bilang plagiarism checker ayon sa artikulo ni Gewirtz (2024). Sa kabilang banda, maaaring maging malaking problema ang ChatGPT at plagiarism checker sa mga guro at mag-aaral dahil kaya nitong gumawa ng teksto na kamukha ng gawa ng totoong manunulat. Hindi madaling matuklas kung ang teksto ay orihinal o kinopya lamang mula sa ChatGPT dahil maaaring malaki ang pagkakatulad nito sa gawa mismo ng tao; maaaring mapagkamalang AI-generated ang gawa mismo ng tao mula sa karunungan nito at maaari ring makalusot ang kinopyang teksto sapagkat mahirap patunayan na ito ay hindi natural. Upang matuldukan ang isyu ng paggamit ng AI at plagiarism sa paaralan, kailangang isulong sa paaralan ang tamang paggamit ng teknolohiya at pagpapahalaga sa katapatan. Mahalaga ang paggamit ng katiwa-tiwalang plagiarism checker lalo na ang paghasa sa karunungan ng mga mag-aaral sa halip na umasa sa AI. Dapat ding itaguyod ang prinsipyo ng paaralan kung saan ang bawat isa ay magsasama-sama upang magsagawa ng mga aktibidad na magtuturo ng tamang etika. Sa pamamagitan ng mga hakbang na ito, masisiguro ang katarungan sa karunungan at mapapanatili ang kalidad ng edukasyon.

Nariyan at dumarating ang makabagong teknolohiya gaya ng AI. Huwag nawa tayong mabulag at makalimutan ang kahalagahan ng katapatan sa bawat hakbang ng ating pagkatuto. Habang tinatahak natin ang landas ng karunungan, kailangan nating panindigan ang mga prinsipyo ng integridad at katarungan. Ang mga tuntunin ng paaralan ay hindi lamang mga alituntunin, kundi gabay upang mapanatili ang makatarungang laban sa mga hamon ng makabagong panahon. Hindi sa madaling paraan nasusukat ang tagumpay, ito ay sa tamang proseso ng pagkatuto nakasalalay.

ECO LOVE: Kapaligiran bago

Halikan

Escoda

Puso sa puso, laman sa laman

Kilig at saya, pighati naman sa iba. Sa araw ng mga puso na darating, mayroon ka bang kapiling? Nag-aalab ang mga damdamin, puso at laman kung susumahin. Isama pa ang mababangong bulaklak at matatamis na tsokolate, hindi alintana ang mabahong epekto at pait ng kinabukasan para sa ating kapaligiran. Hindi lamang dapat sa tao pinapairal ang puso, kundi pati na rin sa kapaligirang mayroon tayo.

Likas na sa mga Pilipino ang pagiging mapagmahal, maaaring sa kasintahan, pamilya, kaibigan, at maging sa sarili. Bilang pagpapahalaga, ipinagdiriwang tuwing ika-14 ng Pebrero ang Araw ng mga puso na kung tawagin sa ingles ay Valentine’s Day. Kabilang sa selebrasyon ang bigayan ng bulaklak, tsokolate, at sulat na nagpapahayag ng pag-ibig. Naging tradisyon na rin sa araw na ito ang sabay-sabay na kasalan or “mass weddings” sa simbahan para sa mga magkasintahang nais gawing espesyal ang kanilang araw. Bawat sulok ng bansa, ramdam ang kilig at saya. Maging ang mga nag-iisa ay maaari pa rin maging masaya dahil hindi lamang sa pagkakaroon ng kasintahan nananatili ang pagmamahalan. Likas man ang pagiging romantiko ng mga Pilipino, subalit maraming nabubulag sa masamang epekto nito lalo na sa ating kapaligiran. Kasabay ng mga bulaklak, tsokolate, at iba pang regalo ay ang napakaraming basura galing sa mga pambalot nito. Sa kabila ng matatamis na mithiin sa araw na ito ay ang pait ng dulot nito sa kalikasan. Nagkalat ang mga plastik, kahon, papel, styro, at iba pang mga bagay na maaaring magdulot sa pagtaas ng carbon dioxide (CO2), isa sa mga uri ng greenhouses gases na nagdudulot ng climate change, global warming, pagbaha, at tagtuyot.

Rosas ang isa sa sumisimbolo sa araw ng mga puso. Isa mang uri ng bulaklak ang rosas, hindi maikakaila na ang mataas na demand sa panahong ito ay nagdudulot ng masinsinang produksyon na gumagamit ng maraming tubig, pesticides, at pataba—na nagreresulta sa polusyon sa tubig at pagkasira ng lupa. Karamihan ng mga rosas na binibili ay inaangkat mula sa Latin America, tulad ng Colombia, Kenya, Ethiopia, at Ecuador. Ayon sa International Council on Clean Transportation, ang pag-aangkat ng mga bulaklak ay kumokonsumo ng humigit-kumulang 114 milyong litro ng gasolina at naglalabas ng halos 360,000 metrikong tonelada ng carbon dioxide—isang malaking ambag sa pagbabago ng klima. Paano matatawag na araw ng mga puso kung wala ang puso para sa kalikasan? Sa halip na mga bulaklak na mabilis na nalalanta at regalong nagdudulot ng basura, piliin ang mga makakalikasang alternatibo upang ipakita ang pag-ibig. Halimbawa, magregalo ng potted plants na maaaring alagaan at tumagal, o gumawa ng sariling card gamit ang recycled materials. Sa halip na mga plastik bilang pambalot, gumamit ng eco-friendly packaging tulad ng tela o papel.

Pumili ng lokal na produkto upang maiwasan ang carbon footprint ng transportasyon, at suportahan ang sustainable farming practices sa halip na mga intensibong pama-

Sa araw ng mga puso na darating, mahalagang alalahanin na ang tunay na pagmamahal ay hindi lamang nakatuon sa kasintahan, pamilya, o kaibigan kundi pati na rin sa mundo na nagbibigay-buhay sa atin. Bawat kilig at saya ay mas magiging makabuluhan kung ito’y hindi nagdudulot ng pighati sa ating kapaligiran. Piliin nating magdiwang ng may malasakit—hindi lamang para sa mga mahal natin, kundi para sa mahal nating kalikasan. Sapagkat ang tunay na pagmamahal ay nag-iiwan ng magandang alaala, hindi ng masamang bakas.

Babalik ang Goldstar PepSquad na may pinalakas na sulo para sa sintang paaralan

Heneral Malvar

Idinaos ang pinaka-aabangang University Wide Intramurals 2024 sa Polytechnic University of the Philippines - Sta. Mesa Main Campus noong ika-22 ng Oktubre. Kabilang dito ang mga palaro tulad ng basketball, volleyball, tennis, at cheerdance competition, isa sa pinakahihintay ng mga manonood na nilahukan ng Goldstar PepSquad bilang representante ng PUPSMB.

Kinapanayam ng Iskolarium ang Captain ng Goldstar PepSquad na si Mark Jenrey Reponte, at sina Johnne Jaeizone Cruz, Charles Adrian Catahan, dalawa sa miyembro ng grupo.

Magkahalong saya at kaba ang naramdaman ng grupo, ayon kay Reponte, “Masaya kami nai-re-represent ulit namin ang PUPSMB sa larangan ng cheerleading. Todo effort kami kasi defending champion kami, maraming sacrifices pero worth it naman lahat. Masaya kami sa ginagawa namin dahil after ng UI 2024, maraming opportunities [ang] nag-open sa squad at dala-dala namin ang PUPSMB outside campus kaya alagang-alaga namin ito”, dagdag pa ni Cruz, “Malaking pressure, kasi by that time [ay] 4-time defending champion kami, so may kailangan kaming patunayan, hindi lang sa PUP kundi sa sarili rin namin.”

4 na beses na nakamit ng Goldstar PepSquad ang pagkapanalo sa Cheerleading Competition sa UI at kabilang dito ang ipinagmamalaki nilang 3-peat champion. Bigo man silang iuwi ang kampeonato, tagumpay naman silang maging 2nd Runner Up sa nasabing patimpalak.

“Noong una hindi namin tanggap kasi na-execute namin nang maayos ang routine, walang bagsak at kung sa level of difficulties pasok yung routine pero hindi namin ma question ‘yung decision ng judges. Maybe because they want more pa sa routine at ‘yun ang gagawin namin this year, makakapag-bounce back pa ang team. Kalaunan natanggap na rin namin, siguro na-test kami kung dahil ba do’n mawawala ‘yung apoy sa mga puso namin na mawalan ng gana kasi natalo kami bagkus mas pinag iigihan pa namin sa training para sa susunod na laban ulit ay handa kami”

saad ni Reponte.

Malaki ang naging epekto ng pagkabigo nilang maging champion sa nagdaang UniversityWide Intramurals “Marami kami natutunan nitong nagdaan na UI na dapat i-work out namin ‘yung mas malinis na routine. Tignan lahat ng POV kung maganda ba, ‘wag papadala sa emotion, dapat well-prepared kami mentally dahil sabi nga ng coach namin na 70% physical 30% mental.” saad ni Reponte. “Na motivate kami na mas mag training pa, itama lahat ng error last time, critical thinking din pagdating sa routine na ilalabas. Magagamit namin ‘yon para sa susunod pa na competition mas mag improve pa ang team.” dagdag pa nito. “ ‘yung mga nangyari nung UI is na-apply namin sa sarili namin na ‘wag kami magpakampante and hindi narin kami papayag na makuha pa yung trophy ng BUCAA” pahayag ni Catahan. “We’ll use it as a motivation to strive more and do more than what we can do. Hindi na kami pwede sa comfort zone namin, kailangan na naming ipush ang sarili namin lumabas.” dagdag na pahayag naman ni Cruz.

Mas matitinding pag-eensayo at paghahanda ang gagawain ng Goldstar PepSquad para sa kanilang muling pagsabak sa UI 2025, at sa susunod pa nilang mga kompetisyon.

“Nagi-innovate kami ng stunts at skills, more on conditioning na magpapalakas sa mga lifters at the same time mas maging flexible pa mga flyers, pati na rin sa groups, duals and especially pyramids kasi mas malaki ang points, pati na rin pag-improve ng team sa mga back tuck.”

“We are planning to join national cheerleading championships this coming March 30 kaya double effort sa improvements kasi we have 1 day in a week mag-training.”

saad ng Captain na si Reponte. “We need to be much stronger and bolder, at bawal na kamingmakampante” dagdag ni Cruz.

“Babawi kami next UI. Iba na kami sa ipapakita namin at lahat kami ngayon uhaw, uhaw sa improvements.”

ayon naman kay Catahan.

Matatandaan ding lumahok ang Goldstar PepSquad sa ginanap na Bulacan Universities & Collegiate Athletic Association (BUCAA) noong nakaraang taon at itinanghal bilang kauna-unahang Cheerleading Champion na nagdala ng karangalan hindi lamang sa PUPSMBkundi pati na rin sa buong munisipalidad ng Santa Maria, at naging susi upang mas makilala at maipakita ang kanilang galing sa mas marami pang manonood, nagbigay rin ito ng mas marami at malawak na oportunidad para sa grupo.

“Bilang season 1 BUCAA cheerdance champion sa mga sandali po na ‘yon ay sobra sobrang kaligayahan po naramdaman namin kasi we put so much effort po sa routine na yun para masecure namin ang panalo, hindi naman kami bigo at nagbunga pa lahat ng sacrifices namin, nung tinawag kami as season 1 champion nag flashbacks lahat ng mga circumstances during preparation.”

“Halo-halo emosyon that time nandoon ang saya dahil panalo nandoon din ang lungkot kasi pahinga muna ang team, maninibago sa nakasanayan. Naging mas masaya kami kasi dahil doon nakikita na kami in a way na dati hindi kami nabibigyang pansin, ngayon may mga tao nang kilala kami at ini-invite kami as their guest.”

madamdaming saad ni Reponte nang balikan ang sandali ng kanilang pagkapanalo.

“Sobrang masaya, kasi 1st season tapos kami ang champion. History yon.”

saad naman ni Cruz. Hindi naman maiwasang makaramdam ni Catahan ng pressure bilang defending champion ang kanilang grupo, “may konting pressure kasi defending champion po pero pipilitin naming hindi makuha sa’min yon.”.

Susunod na sa hakbang ng Goldstar PepSquad ang BUCAA na gaganapin ngayong taon, at ang National Cheerleading Championship na gaganapin sa ika-30 ng Marso sa Philsport Arena.

Panigurado naman ng Captain na si Reponte, marami pa tayong aabangan na mga bagong galaw mula sa kanila na hindi pa nila naipapakita sa dati nilang mga performance.

Mula sa pahayag ng mga miyembro ng Goldstar PepSquad, makikita natin na ang naging epekto sa grupo ng mga nangyari sa UI 2024 na lalong nagpainit sa kanilang puso bilang mananayaw na galingan pa sa susunod na kompetisyon hindi lang para manalo kundi maipakita sa lahat, lalo na sa mga kapwa isko at iska ang galing nila. Magbabalik sila para makipag tagisan ulit ng galing at i-representa ang Polytechnic University of the PhilippinesSanta Maria Campus, dagdagan ang kanilang koleksyon ng pagkapanalo, mang-inspire sa mga kapwa isko at iska, at iuwi ang tagumpay sa larangan ng cheerleading competition.

Unang Ginto para sa Marians

Heneral Torres

Ano ang naramdaman ninyo matapos tanghaling Overall Champion sa inyong unang pagsali sa UI?

“Sobrang saya! Bilang champion sa Laro ng Lahi, kami rin ang nakapagbigay ng una at huling gintong medalya para sa PUPSMB sa naganap na University-Wide Intramurals 2024.”

“Masaya dahil sa bagong karanasang ito—unang beses kong sumali sa ganitong kompetisyon. Lahat ng pagod at sakripisyo ay nagbunga, kaya masaya ako, masaya kaming lahat!”

Ano ang naging paghahanda ninyo para sa UI?

“Nagkaroon kami ng ilang practice sessions, at bawat isa ay sobrang saya. Parang mga batang magkaibigan lang kami na naglalaro.”

“Matiyaga kaming naghanda kahit isang beses lang kami nag-training at nag-brainstorming session. Hindi lang skills ang aming pinaghusayan, kung hindi pati mental at emotional readiness. Nag-focus din kami sa teamwork at chemistry— iyon ang secret recipe!”

Sa tingin ninyo, ano ang naging advantage ninyo sa ibang team upang makamit ang kampeonato?

“Isa lang ang nasa isip namin—ang mag-champion! Mahalaga rin ang communication sa bawat isa.”

“Bukod sa skills, ang teamwork at determinasyon namin ang naging puhunan. Hindi lang kami nag-focus sa panalo kundi sa tamang mindset—lumaban nang may puso at respeto sa laro. Palagi rin kaming may game plan at hindi basta-basta nagpapadala sa pressure.”

Ano ang pinakamatatandaan ninyong karanasan sa UI at bakit?

“Ang announcement ng winners, ang paglalaro suot ang Dumagat Tribe attire, ang muling paglalaro sa initan na parang bata, at syempre, ang mga taong nakasama namin sa Laro ng Lahi.”

“Ang opening ng UI—dahil sa sigaw ng mga Isko at Iska mula sa PUP Main habang nagpaparade. Mas na-excite kami na lumaro at ipagmalaki ang ating sintang paaralan.”

Ano ang mensahe ninyo sa mga kapwa nating Isko at Iska na sumuporta sa inyo?

“Maraming salamat! Naramdaman namin ang inyong suporta mula simula hanggang huli, lalo na kay Doc Arman, na nagbigay ng matinding suporta sa amin.”

“Mula sa mga Isko at Iska ng PUP Main, maraming salamat sa isang laban na puno ng saya at respeto sa isa’t isa.”

Matagumpay na nakamit ng ating mga pambato sa Laro ng Lahi ang Overall Championship title matapos ipamalas ang kanilang dedikasyon at talento sa kompetisyong ginanap sa Oval—PUP Main Campus.

Hindi naging madali ang laban dahil matinding kumpetisyon ang ipinakita ng College of Education (CoEd) at College of Tourism and Hotel Management (CTHM), ngunit sa huli, nanaig ang determinasyon ng ating mga manlalaro. Pinangunahan ni Froilan Montoyo ang koponan kasama sina Dianne Esquerra, Ebenezer

Rayos, Anne Kyla Flores, Camela Joy Sistoso, Czainah Mae Dime, Albert Lorenz Nayve, Richard Bueneventura, James Villarin, at Lycah Ardales.

Isang malaking pagbati sa ating mga atleta—ito ang unang gintong medalya para sa ating sintang paaralan.

MARIANS, GINULAT ANG LAHAT: NASUNGKIT ANG 3RD PLACE SA BADMINTON!

Heneral Torres

Matapos ang kanilang matagumpay na paglahok sa prestihiyosong University Wide Intramurals 2024, na ginanap sa Polytechnic University of the Philippines Main Campus, mula Oktubre hanggang Nobyembre, naiuwi ng Marians ang tansong medalya at itinanghal na ikatlo sa pinakamagagaling na manlalaro ng badminton.

Bagama’t mga bagito sa patimpalak, agad silang nagpamalas ng kanilang dedikasyon, sipag, at mahusay na teamwork na naghatid sa kanila ng tagumpay at karangalan sa ating sintang paaralan.

Binubuo ang koponan nina Ejie Boy B. Gamlanga, team captain, at sinundan nila Morris C. Sumigcay, Rosalie L. Poso, Carl Andrei Espino, Jian Kyle D.C. De Jesus, Sophia Grace Abacco, Aira S. Gumafelix, at Lilibeth N. Francisco. Hindi matatawaran ang naging tensyonado at kapana-panabik na laban sa pagitan ng PUP Marians at College of Engineering (CE) para sa 3rd place, sa bawat rally at smash, tumatak ang determinasyon ng dalawang koponan upang masungkit ang tagumpay.

Sa men’s doubles, inangkin ng CE ang unang set sa score na 18-21, ngunit muling bumangon sina Ejie Boy Gamlanga at Morris Sumingcay sa ikalawa at ikatlong set, nagtapos sa score na 21-13 at 22-20. Ang kanilang walong sunod-sunod na puntos sa huling bahagi ng laro ang nagdala ng mahalagang panalo para sa PUPSMB.

Ngunit hindi nagpadaig ang CE sa women’s doubles matapos talunin sina Sophia Abacco at Lilibeth Francisco sa score na 21-9 at 21-12, dahilan upang maitabla ang laban, 1-1.

Habang ang kapana-panabik at pinal na salpukan sa kategorya ng mixed doubles ang magtatakda kung sino ang hihirangin 3rd placer. Naipanalo man nina Espino at Poso ang unang set sa iskor na 24-22, mabilis na nakabawi ang College of Engineering sa ikalawang set, 18-21, subalit hindi nagpaawat ang pambato ng PUP Santa Maria Campus, sa pinagsamang matibay na depensa, maliliksing footwork, at malalakas na atake, natapos ang ikatlong set sa iskor na 11-6, pabor sa Marians.

ko kasi nakamit namin yung place na deserve namin.”

Pinasalamatan din ni Morris C. Sumigcay ang pagkakataong makapaglaro muli at ma-represent ang PUP sa UI,

“Grateful ako kasi ilang taon na din akong hindi nakapaglaro sa UI, at nakapag-represent pa kami ng PUP.”

Puspusang pag eensayo at magkakasunod na tune up games ang ilan sa kanilang naging susi upang makamit ang tagumpay, ayon kina Rosalie L. Poso,

“Araw-araw ang training, at nakikipaglaro kami sa iba para mas mabanat kami”, dagdag pa ni Ejie Boy B. Gamlanga,

“Nung una, kami lang talaga nag training sa gym, pero nung malapit na, nakakapag-court na kami at nakaka-tune up na sa ibang players.”

Ang pinagsama-samang teamwork, suporta mula sa kanilang coach, at competitive spirit ang kanilang naging advantage upang manalo, ayon kay Carl Andrei Espino,

bawat doubles sa laro, kasi kulang pa kami sa mga bagay na iyon”.

Babaunin naman ng bawat miyembro ng PUP Badminton Team ang kani-kanilang ala-ala sa nagdaang torneyo. Ayon kay Lilibeth N. Francisco,

“Yung sabay-sabay kaming mag-lunch at yung kulitan habang nag-training. Sa laro, hindi ko malilimutan yung nakalaro namin ang mga high school.”

Para naman kay Morris C. Sumigcay, “Yung makasama ko ang mga ibang students na buong puso binigay ang best nila at nagkaroon ako ng mga bagong kaibigan.”

Ibinahagi ni Rosalie L. Poso na

“Yung saya namin kahit third place lang kami, parang champion kami sa saya,”

samantalang sinabi ni Carl Andrei Espino,

“Yung huling laban namin, kasi kami ni partner ko ang may hawak ng ikatlong pwesto”.

“Ang advantage namin ay ang teamwork, kasi karamihan sa mga kalaban hindi nag-uusap habang naglalaro”,

“Teamwork, kasi kung hindi mo kabisado ang partner mo, mahirap maglaro.”

dagdag ni Sophia Grace Abacco,

“Ang competitive spirit ng team, at ang walang katapusang training. Lahat kami determinadong manalo”, pagtatapos ni Aira S. Gumafelix.

Sa panayam ng Iskolarium sa mga atleta, una na ang kanilang pasasalamat at nag uumapaw na saya matapos manalo sa patimpalak, ayon kay Lilibeth N. Francisco, “Sobrang thankful ako, kasi first time namin at may mga naririnig pa kami na mas malakas yung ibang school. Pero [ang] saya

Kinapos man ang koponan na masungkit ang gintong medalya, hindi sila pinanghinaan ng loob, dahil hindi rito nagtatapos ang kanilang hangaring tanghalin bilang pinakamagagaling na manlalaro sa larangan ng badminton, ayon kina Lilibeth at Morris,

“Semi-finals ang pinaka tumatak dahil dun na-test ang tiwala namin sa isa’t isa at bonding namin”,

pagbabahagi ni Sophia Grace Abacco, habang ang laban sa mixed doubles laban sa San Juan ang pinaka-memorable para kay Ejie Boy B. Gamlanga dahil

“sobrang dikit ng laban.”

Sa huli, sinabi ni Aira S. Gumafelix,

“Lahat ng moments, mula sa training hanggang sa huli, kasi nagkaroon ako ng pamilya sa team.”

Lubos na pasasalamat ang ipinaabot ng PUP Badminton Team sa kanilang mga kapwa Iskolar ng Bayan na sumuporta sa kanila sa University Intramurals (UI). Ayon kay Lilibeth N. Francisco, “Sobrang salamat sa suporta, malaki ang naitulong sa amin para magtagumpay.”

“Dapat pa namin i-improve ang rotation sa court, lalo na sa doubles, at kailangan pa namin maging handa sa mga susunod na trainings at maging faithful sa laro”, habang footwork, communication, depensa, diskarte at chemistry ang ilang parte na dapat ding pagtuunan ng pansin ng grupo ayon kina Rosalie L. Poso, Carl Andrei Espino, at Sophia Grace Abacco

“Footwork, communication, depensa, pagiging madiskarte sa court, at chemistry ng

Dagdag ni Morris C. Sumigcay, “Maraming salamat sa prayers at suporta ninyo sa amin, lalo na kay Director Arman at Ma’am Kams”.

Naiuwi man ang bronze medal, ngunit mananatiling gutom para sa gold medal ang ating mga atleta, sa muling pagsabak sa University Intramurals 2025, mas mahusay, at mas palaban na badminton team ang aasahan ng bawat Isko at Iska.

Dahil ang pag-ibig ay mapagpalaya, at ang ibigin ka ay pakikibaka

Grabriela Silang

Basta isang araw, sumikip na sa aparador, nakibaka na ang tunay na identidad, lumaya na ang tunay na kulay.

Hindi ko alam kung gaano kahaba ang oras na lumipas na nandito ako sa loob ng luma naming kabinet.

Maagiw, maalikabok, marupok, tila bibigay na— ngunit anong magagawa ko, hindi naman gano’n kadali na lumadlad sa matagal ko nang taguan— ngunit kailangan.

Iyon ang unang beses na lumabas ako ng silid tangan ang pulang lipstik na malamyos na nakalapat sa aking mga labi. Suot ko rin ang bestida na nabili sa ukay-ukay na patagong nakalagay sa ilalim ng aking mga unan. Karga ng kaliwa kong kamay ang heels ni ate, at sa kabilang kamay ay tangan ko ang lakas ng loob na humarap sa kan’ya.

Siya. Hawak ang manok-panabong na mas itinuturing niya pa yata na anak kumpara sa akin. Umangat ang nanlilisik niyang mga mata.

“Pa, ito ako—” panimula ko ngunit agad iyon naputol nang undayan niya ako ng malakas na suntok resulta upang mapahiga ako sa sahig.

“Ang lakas ng loob mong bata ka”, sigaw niya habang patuloy ako tinatadyakan, “baliw ka ba ha? Anong nakain mo?”

“Pa, t-tama naa..”

“Nagaya ka na sa mga pinapanood mo, nagaya ka na ba sa mga may sira sa ulo? Sino nagsabing bakla ka? Mamatay ka nalang!”

“Pa…”

Unti-unting nagdilim ang aking paningin. Paulit ulit ang sigaw sa mga utak ko. Si Papa, ayaw niya sa akin.

Ngunit ang pag-ibig ay mapagpalaya. Kailangan kong palayain ang tunay na ako. Ang ibigin ang sariling identidad ay pakikibaka.

Tama lang ang ginawa ko. Nakibaka ako para sa aking sarili kahit taliwas ‘yon sa gusto ni Papa.

Naramdaman ko na lamang ang pag-ubo ko ng mga dugo.

Hinagkan ko ang aking sarili…

Dahil ang pag-ibig ay mapagpalaya, at ang ibigan ka ay pakikibaka.

Tahi ng Lipunan

Bakit may sukat ang respeto?

Bakit sa bawat hibla ng tela, May hatol na tila hindi natin makita?

May mga nakasanayang pamantayan, Mga dikta kung paano tayo magpakita.

Ngunit kailan pa naging sapat ang panlabas, Upang husgahan ang pagkatao ng iba.

Marcelo

Ang palda,

Bakit para bang kasalanan kung ito’y masyadong maikli?

Ang pantalon,

Bakit nagiging tanong kung babae ang nagsusuot?

Kulay rosas sa lalaki, Bakit tila kontrobersiya?

Bawal maging masyadong malaya, Bawal maging masyadong ikaw.

Sabi nila, disiplina.

Pero disiplina ba ang tawag, Kapag ang sarili ay dapat itago?

Kapag damit ang nagiging dahilan

Para sila ay husgahan?

Mga aninong nakakubli sa bawat tahi, Hiblang bumabalot sa ating pagkakakilanlan. Hinahabi ang kwento ng pagsunod, Ngunit pilit sinasakal ang ating kalayaan.

Pero hindi ba’t ang lugar na ito ay para sa pagkatuto?

Bakit natutunan nating matakot, Matakot sa mata ng lipunan, Matakot sa kung anong sasabihin nila?

Tela lang ang damit, Pero binibigyan nila ng bigat. Na para bang ang ating halaga, Ay nasusukat sa haba ng manggas, Sa hapit ng pantalon, At kulay ng kasuotan.

Isang araw, sana, Makakalakad tayo sa pasilyo, Suot ang ating sarili, Walang takot, walang pagdududa.

Dahil ang tela ay tela lang, At tayo ay higit pa sa mga tahi ng lipunan na ating kinagisnan.

Si Mabait at si Bentilador

Padre Gomez

Baguhan lang ang daga na si Mabait sa unibersidad malapit sa kanyang tinutuluyan. Ito ang unang beses niyang maglalakad sa pasilyo ng gusali sa paaralan.

Madaming tao, estudyante kung tutuusin, ang dumaraan o di kaya’y nakaupo sa mga silid-aralan.

Natanaw niya ang isang silid na puno, kung susumahin, ng nasa anim napung mag-aaral. Kusang humakbang ang kanyang maliliit na paa at naki-osyoso sa kaganapan.

“Ang init.”, bulong ng isang estudyante nyang katabi.

Panay ang punas nito sa kanyang mukha at leeg dahil sa hindi matigil na pag-daloy ng pawis doon.

Malagkit, nakakairita sa pakiramdam.

Pahirapan sa pagdadala ng maliit na bentilador na hawak nila sa kanilang mga kamay, tila gusto nang halikan iyon dahil sa lapit. Paano pa kaya ang ibang pamaypay lamang ang dala.

“Pahiram naman ng pamaypay mo.”, giit ng isa.

“Naiinitan rin ako.”, ang sagot nito sa huli.

“Kahit saglit lang.”, pakiusap ng isa.

“Miss..”, tawag ng propesor sa huli, “...ano ang huli kong sinabi sa klase?”, dugtong niya.

Tumayo ang estudyante, hindi alam ang isasagot dahil hindi ito nakapakinig. Tanging ang pagmamakaawa sa kapwa estudyante ang nasa isip niya—na kahit papaano ay pawiin ang init kahit na saglit.

Isang butil ng pawis ang muling tu-

mulo mula sa kanyang sentido. Hindi lamang dahil sa mala-oven na silid-aralan—kundi dahil narin wala na siyang maintindihan sa diskusyon.

“Ayusin mo naman ang iyong trabaho, bentilador! Hindi ka ba naaawa sa mga estudyanteng naliligo na sa kanilang mga pawis?”, bulyaw ni Mabait kay bentilador.

Mabagal ang ikot nito habang nakasalpak sa kisame ng silid-aralan. Mahina na ang buga ng hangin at nangangalawang narin ang katawan nito.

“Pasensya ka na, Mabait. Hanggang ganito lamang kasi ang lakas ko.”, sagot nito, “Hindi ko rin naman kakayaning pawiin ang init ng ako lang mag-isa sa silid. Kita mo namang tatlo sa amin ay maluwag na ang turnilyo o di kaya’y nalipasan na nang panahon.”

Napasulyap si Mabait sa iba pang mga bentilador na walang kibo, para silang nahulog sa malalim na pagkakaidlip. Kinakalawang na ang mga iyon na parang kinalimutan na sa tagal ng panahon.

“Matanong ko lang, bentilador…”, sabi nito sa kausap.

Tumikhim si bentilador habang pilit na ibinubuhos ang lakas para maibsan ang init na nadarama ng mga estudyante sa loob ng silid.

“S-Sabihin mo na, Mabait.”, hirap na hirap nitong sambit.

“...Bakit nga ba kakaunti na lamang ang katulad mong bentilador na gumagana sa unibersidad na ito?”