ICONIC MAGAZINE
Iconisch in Antwerpen
# the sixth edition
De herontwikkeling van de KBC Boerentoren in samenwerking met Fernand Huts van de Katoen Natie Groep
0 8 ————— 2 0 2 1
Finance
Cities
State of the Art
ION Residential Platform investeert 280 miljoen euro in de Belgische huurmarkt
Burenberg, een mix van woonvormen in Leuven
Jef Neve over een jaar vol verrassingen
2
˼ ON THE COVER
3
De Boerentoren Dit project wordt een buitengewoon geschenk aan de Antwerpenaren, de Vlamingen en de internationale bezoekers. Het dreamteam van ION is meer dan ooit klaar om hier een geweldig succesverhaal van te maken.
4
˼ CONTENT
ICONIC
ICONIC
# the sixth edition 0 8 ————— 2 0 2 1
6 —
Voorwoord
8 —
Cities Leuven
14 —
Trends De kracht van onbebouwde ruimte
18 —
Architectuurparels Depot Boijmans Van Beuningen + Horizon House
22 —
In gesprek Davy Demuynck en Fernand Huts
28 —
Finance ION Residential Platform
30 —
State of the art Jef Neve over een intensief maar inspirerend jaar
34 —
Speakers Corner Volgens ION zit er toekomst in Wallonië
38 —
Duurzaamheid Energiezuinig wonen en werken in Veurne
40 —
Technologie Shayp spoort waterlekken op
42 —
Under Construction
44 —
De bewoner Duurzaam werken in HaZee
47 —
Fotokatern HaZee
5
18
22
28
30
34
47
˼ VOORWOORD
6
ICONIC
ION blijft innoveren Het ION Residential Platform is het paradepaardje van 2021. Deze joint-venture uitdaging belooft een succesvolle toekomst voor de Belgische verhuurmarkt.
Vlnr: Paul Thiers (Chairman en co-founder), Davy Demuynck (CEO en co-founder) en Kristof Vanfleteren (CEO en co-founder).
7
— Een boerenjaar voor ION
Het is duidelijk: onze ambities blijven groeien.
De coronapandemie beheerst onze levens nu
Daardoor verwelkomen we steeds meer
al meer dan een jaar. Toch bleef de sfeer in ons
medewerkers en dat leidt tot een uitbreiding
team hoog, plezier maken zit nu eenmaal in
van kantoorruimtes: we steken de Vlaamse
ons DNA. We bleven dan ook vooruit kijken en
grens over en vestigen ons nu ook in Wallonië!
sleepten interessante projecten in de wacht.
Pierre Gielen, 100ste medewerker en Business Manager Wallonië, vertelt er alles over.
Business-wise was het voor ION een echt boerenjaar. Letterlijk, want één van de
Dankzij onze eigen successen konden we de
grootste successen die we bereikten is
cultuursector een hart onder de riem steken:
zonder twijfel de herontwikkeling van de
we steunden ‘The Spring Sessions’, een online
iconische Boerentoren in Antwerpen. Samen
concertreeks waarvoor Jef Neve telkens een
met de Katoen Natie Groep gaan we deze
Belgische gast uitnodigt en een prachtige
uitdaging aan en vormen we het voormalige
muziekshow neerzet. In een interview verder
KBC-gebouw om tot een unieke cultuurtoren.
in het magazine lees je hoe de Vlaamse
In een gesprek met Fernand Huts lichten we
componist denkt over cultuur na corona.
al een tipje van de sluier, maar later dit jaar — Uitkijken naar de toekomst
komen we hier zeker nog op terug.
Net als Jef Neve kijken we uit naar een De Boerentoren is natuurlijk niet het enige
toekomst waar er meer mogelijk zal zijn, al
project waar we mee uitpakken. Burenberg
lijkt die niet meer zo veraf. Met dit magazine
in Leuven, HaZee in Oostende en Suikerpark
hopen we jou te inspireren en motiveren om
in Veurne zijn drie knappe voorbeelden
door te blijven gaan!
waarin we duurzaamheid centraal zetten dankzij innoverende technieken en slimme ontwerpen. Deze projecten bewijzen dat de omgeving minstens even belangrijk is als de
— Innovatie, groei en engagement
Paul Thiers
Ook op vlak van innovatie hebben we niet stilgezeten. We pakken uit met ION
Residential
Davy Demuynck en Kristof Vanfleteren CEO's en co-founders
architectuur.
Platform:
het
eerste
institutionele woningplatform in België met als doel om op lange termijn te investeren in de residentiële huurmarkt. We voelden dat de tijd rijp was om dit type ondernemerschap te introduceren in België. Samen met Bouwinvest Real Estate Investors en CBRE Global Investment Partners gaan we met volle overtuiging deze joint-venture aan.
Chairman en co-founder
'We kijken steeds vooruit.
˼ CITIES
8
De oudste studentenstad Leuven is bekend als dé studentenstad van België. Niet voor niets, de universiteit zal in 2025 al 600 jaar bestaan.
Compact en Kosmopolitisch Leuven, een mix van mens en cultuur
Burenberg: duurzaamheid troef Met Burenberg creëert ION een nieuwe mix van woonvormen en een oase van rust op wandelafstand van Leuven Centrum. Het streefdoel? Een energieneutrale woonwijk ontwikkelen met behulp van een warmtenet, slim waterbeheer en zonnepanelen. Het klooster van de Broeders van Liefde wordt gerenoveerd en de historische kapel zal samen met de parktuin het hart van Burenberg vormen. Proef de sfeer op www.burenberg.be
ICONIC
9
Lies Corneillie werd in 2019 schepen in Leuven. Haar aandacht gaat naar het vinden van creatieve oplossingen om wonen in de stad aan te moedigen.
'In Leuven willen we iedereen op zijn eigen manier tot zijn recht laten komen. — Lies Corneillie, Schepen van Wonen, Gelijke Kansen en Mondiaal Beleid van de stad Leuven
“Leuven is compact en kosmopolitisch”,
Lies Corneillie is dit niet uitzonderlijk: “Al gene-
zegt Lies Corneillie. “Enerzijds is alles
raties lang wordt er samengeleefd. Af en toe
klein, dichtbij en gezellig, anderzijds heeft
kan dit zorgen voor spanningen, maar die zetten
de stad heel wat te bieden, waaronder een
we graag om in iets positiefs. Vrijwilligerswerk
universiteit die tot de wereldtop behoort
bijvoorbeeld. Stagiaires en jongeren engageren
en verschillende grote bedrijven. Ook de
zich in buurtcentra, in rusthuizen of in hun eigen
Leuvenaars zelf brengen rijkdommen mee
buurt. We luisteren naar de bewoners en zoe-
aan ideeën, activiteiten en perspectieven.”
ken samen naar oplossingen als het schoentje ergens wringt.”
— Duurzaam leven voor jong en oud Leuven is koploper als het aankomt op duur-
— Creatieve initiatieven
zaam leven in de stad. In 2019 werd met het
Ontmoetingen stimuleren tussen verschil-
stadsbestuur een nieuwe bestuursaanpak
lende generaties is niet vanzelfsprekend. De
uitgeschreven en onlangs gaf de stad groen
‘kom op voor je wijk’-initiatieven spelen hier
licht voor een nieuwe ontwikkeling in het
op in. “Met die initiatieven kunnen bewoners
stadscentrum: Burenberg, een duurzame
iets organiseren voor de buurt. Dit kan op heel
woonwijk vlakbij het centrum.
veel verschillende manieren, van een gezellig groen buurtplekje tot een boekentil”, volgens
Het gevarieerd publiek dat hier zal huisvesten
schepen Lies Corneilie. “We brengen spon-
is opmerkelijk. De woonwijk heeft namelijk heel
tane interactie op gang door mensen zelf het
wat te bieden: eengezinswoningen, studenten-
initiatief te laten nemen.”
kamers, appartementen, co-livingkamers, een woonzorgcentrum en assistentieflats. Volgens
•
˼ CITIES
10
ICONIC
Historisch erfgoed Het historische stadhuis van Leuven is zonder twijfel de meest iconische bezienswaardigheid van Leuven. Ook het begijnhof mag zeker niet ontbreken op dit lijstje.
Kristien Hansebout Kristien, een geboren en getogen West-Vlaming, maar verloor haar hart aan de Leuvense charme in haar studententijd. “Leuven veroverde in mijn studententijd meteen mijn hart, daarom kocht ik er in 1986 ook een huisje. De stad is klein en gezellig maar biedt toch zo veel mogelijkheden. Welke richting je ook uitgaat, je staat binnen de tien minuten in de natuur. Bij de opbouw van onze huidige woningen vonden we het belangrijk dat er veel zonlicht binnen kwam in onze leefruimte. Dat is ook de reden waarom onze woongedeeltes zich op de bovenverdieping bevinden en de slaapgedeeltes op het gelijkvloers. Zo hebben we altijd een vakantiegevoel in ons eigen huis.”
11
Axel Buyse Axel bleef als Kortrijkzaan na zijn studies in Leuven plakken. Momenteel bewoont hij het oudste woonhuis van de stad. "Al sinds mijn twintigste blijft Leuven me charmeren met haar historische stadskern, de gezellige restaurantjes en café’s, de Dijle die er kronkelend doorstroomt, maar ook vooral het internationale aspect zorgt ervoor dat ik hier nog steeds woon. Wij hebben dan ook het voorrecht om het oudste woonhuis van Leuven, een beschermd monument, te betrekken. Samen met mijn echtgenote renoveerden we, volgens alle regels van de Erfgoedkunst, in 2005 ons huis tot een karaktervolle, geschiedenisrijke thuis."
12
˼ CITIES
ICONIC
Genade De Lille Genade, 85 jaar en geboren in Maldegem, nu trotse Leuvenaar. Ze bouwde drie woningen in Kessel-lo om tot een mooie gezellige plek. “Wonen in Leuven, dat is voor mij als de hemel op aarde. Als ik mijn deur uitstap geniet ik meteen van de groene omgeving van de Dijle en de historie van de Sint-Pieterskerk. Mijn huis kocht ik van een Antwerpse advocaat. Hij zei me “Als je de woningen wil kopen, geen probleem, maar dan wel alle vijf samen.” Samen met architect Bruno Erdico vormde ik drie van de vijf krotwoningen om tot mijn gezellige thuis, en dat op mijn 81ste!”
13
Gosse Gosse, eigenaar van de Bereklauw gemeenschap, woont sinds 1965 in Leuven. “In 1965 kwam ik gepakt en gezakt toe op mijn studentenkot in Leuven. Na enkele jaren te proeven van het stadsleven, verhuisde ik in 1972 naar de Bereklauw gemeenschap. We waren vooral de stadsdrukte moe en wilden graag zelfvoorzienend gaan wonen en tuinieren. Ook veel internationale jonge mensen maken een pitstop in onze ‘eco-village’-woning. In onze gemeenschap herontdek je je eigen talenten en gaan we terug naar de ‘basics of living’. Iedereen is welkom om hier te verblijven, op voorwaarde dat je een passie hebt voor duurzaam leven en graag de handen uit de mouwen steekt.”
14
˼ TRENDS
ICONIC
Het beste van twee werelden in Herent De bereikbaarheid en gezellige drukte van de stad gecombineerd met de rust en het groen van de natuur. Dat is de troef van Houtkant, een project waar ION en OMGEVING samenwerken.
15
De kracht van onbebouwde ruimte Gespot in het hedendaagse straatbeeld: nieuwbouwappartementen en -woningen omringd door groenzones met aandacht voor ecologie. Het doel? Een plaats creëren waar mensen kunnen genieten van de natuur, midden in de stad. Peter Swyngedauw en Tompy Hoedelmans, werkzaam bij ontwerpbureau OMGEVING, merken een veelbelovende trend: “De onbebouwde ruimte krijgt steeds meer aandacht en dat brengt alleen maar voordelen met zich mee.”
Vastgoedontwikkelaars zien publieke ruimtes steeds meer als een belangrijk deel van hun ontwerp. Dat staat in schril contrast met vijftien jaar geleden, toen men hier en daar enkele bomen toevoegde nadat het plan zo goed als volledig was uitgetekend. Tegenwoordig is de onbebouwde groene ruimte een bijna evenwaardige factor en krijgt ze al bij de start van het project een centrale rol. "Het is een positieve evolutie dat een groene publieke ruimte meer aandacht krijgt", vindt Peter Swyngedauw, ruimtelijk planner bij OMGEVING. "Het geeft de woonkwaliteit een boost, zorgt voor evenwicht in de omgeving en leidt tot aantrekkelijke woonbuurten. Dit is ook één van de voorbeelden waar we zien dat economie en ecologie hand in hand gaan. Een ecologisch park is veel onderhoudsvriendelijker dan gemillimeterd gazon. Een win-winsituatie voor de steden
˼ TRENDS
16
ICONIC
Positieve evolutie Vroeger zag men de publieke ruimte als last of als op te vullen restruimte. Vandaag zien ontwikkelaars de meerwaarde ervan in en geeft het de woonkwaliteit een boost.
Ontwerpen van landschap tot steen OMGEVING is een ontwerpbureau dat vanuit een landschappelijke insteek werkt aan projecten voor stedenbouw, verkaveling en publieke ruimtes. Ze vertrekken steeds vanuit de onbebouwde ruimte om ervoor te zorgen dat die een centrale rol krijgt in de woonomgeving. De laatste jaren merken ze dat er meer interesse is van ontwikkelaars en steden om op een milieuvriendelijke manier te kijken naar publieke ruimtes. Hun doel is om van een woonomgeving een plek te maken waar natuur, innovatie en leefbaarheid elkaar ontmoeten.
17
en gemeenten. De ontwikkelings- en onder-
grote onverharde oppervlaktes van pas. De
De onbebouwde ruimtes zijn een geschenk
houdskost ligt lager en er zijn meer kansen
bodem vangt al het water op, zo vermijden
voor de biodiversiteit en bieden een groot
voor biodiversiteit en klimaatadaptatie."
we een overvolle riolering en kans op over-
voordeel voor kinderen, ook omdat men
stroming. Het water kan op een natuurlijke
vaker kiest voor ondergrondse parkeer-
manier verdwijnen.”
plaatsen. “De afwezigheid van auto’s zorgt
De gezelligheidsfactor is zeker ook een troef troef, maar deze manier van ontwerpen is
voor een minder diepe kloof tussen de pri-
ook nodig door de klimaatveranderingen.
Het overtollige water wordt niet meer
vate tuin en de publieke ruimte. Het is een
Tompy Hoedelmans, landschapsarchitect
gezien als een probleem, maar als een
plek waar kinderen veilig kunnen spelen
bij OMGEVING, legt uit: “Door de openbare
meerwaarde. Tegenwoordig voorziet men
en bewoners elkaar kunnen ontmoeten”,
ruimtes slim in te delen kunnen we grotere
een geïntegreerd waterinfiltratiesysteem
besluit Peter.
oppervlaktes gaan ontharden of onverhard
dat gemakkelijk droog kan staan in droge
houden. Daardoor absorberen we de hitte
periodes maar wel regenwater kan opvan-
van de zon in plaats van ze te weerkaat-
gen tijdens natte periodes. De bewoners
sen. Bomen zorgen voor schaduw om in te
gebruiken het verzamelde water voor ver-
zitten of om effectief schaduw te bieden
schillende doeleinden: kraantjes op de dak-
aan woningen en zo de warmte buiten te
terrassen of als besproeiing voor gedeelde
houden. Ook bij hevige regenval komen die
moestuinen.
•
De historische Panquin-site wordt een mooi voorbeeld van comfortabel wonen in het groen.
˼ ARCHIT EC T UURPARELS
18
ICONIC
De toekomst vormgeven Het 40 meter hoge spiegelende gebouw heeft het potentieel een nieuw icoon voor Rotterdam te zijn en 100.000 bezoekers per jaar te trekken.
DEPOT
Boijmans Van Beuningen Later dit jaar opent Depot Boijmans Van Beuningen zijn deuren in Rotterdam. Voor het eerst ter wereld wordt een volledige kunstcollectie toegankelijk voor het publiek. De dynamiek van het depot, ontworpen door de Nederlandse architect Winy Maas, is volledig anders dan het gelijknamige museum uit 1935. Er zijn geen tijdelijke tentoonstellingen, maar je kan wel 151.000 kunstobjecten ontdekken en meekijken naar de restauratie van kunstwerken.
19
© MVRDV
20
˼ ARCHIT EC T UURPARELS
ICONIC
Hybride relatie tussen bewoner en aarde Door het gebouw vanuit de meeste gezichtspunten te verduisteren en de eigenheid van het terrein te behouden, werd een evenwicht tussen de natuur en bewoners gecreëerd.
HORIZON HOUSE
Horizon House, gelegen in het achterland van Girona in Spanje, werd in 2003 ontworpen door RCR Arquitectes. De configuratie is ingegraven in een grote dijk die het terrein verdeelt. Zo ontstond een unieke relatie tussen bewoner en land. Massieve glasplaten bieden een bijna volledig ononderbroken uitzicht. Het beperkte materialenpalet zet zich voort in het interieur en herhaalt de kwaliteiten van het exterieur.
21
© Pep Sau
˼ IN GESPREK
22
ICONIC
Antwerps icoon hertekend De herontwikkeling van de Boerentoren is uniek. Het project van 56.000 m² krijgt een volledig nieuwe invulling, maar aan de look en feel verandert niets.
De torenhoge ambities van Fernand Huts en Davy Demuynck VAN FINANCIËLE WOLKENKRABBER NAAR VERNIEUWENDE CULTUURTOREN
23
Stedelijk weefsel Dankzij zijn centrale ligging is de cultuurtoren onlosmakelijk verbonden met het stedelijk weefsel. Samen met de kathedraal domineert de Boerentoren de skyline van Antwerpen. Tijdens de werken aan de toren wordt ook de 'Via Sinjoor' aangelegd. De nieuwe autoluwe wandelboulevard tussen het Centraal Station en de Schelde zal rond de toren splitsen.
˼ IN GESPREK
24
ICONIC
The Phoebus Foundation Zo heet de stichting waarin Fernand Huts en Katoen Natie hun kunstcollectie onderbrengen. Naast eigen tentoonstellingen is The Phoebus Foundation erg actief als partner van musea wereldwijd.
Breng je Fernand Huts en Davy Demuynck
partnership met Katoen Natie. “Ik ben zelf
samen, dan ontstaat er chemie. Beide
mijn carrière gestart bij Fernand Huts en
ondernemers hebben dezelfde door
weet dat we uit hetzelfde hout gesneden zijn,
gedreven visie, barsten van de ambitie
no-nonsense en vernieuwend. Ik kan alleen
en denken graag out of the box. Hun
met bewondering kijken naar wat hij interna-
gezamenlijke project om de Boerentoren
tionaal verwezenlijkt.”
nieuw leven in te blazen is een enorme uitdaging. Maar dat prikkelt hen net om
Fernand Huts mag dan wel een man van de
met de cultuurtoren geschiedenis te
wereld zijn, hij is een rasechte Antwerpenaar,
schrijven.
opgegroeid in de Seefhoek. Een Vlaamse kunstpaus
ook
die
via
The
Phoebus
‘Fernand, ik heb een idee’. Dat het telefoon-
Foundation een uitgebreide kunstcollectie
tje van Davy Demuynck, ceo van ION, naar
bezit en de afgelopen jaren heel wat spraak-
de Antwerpse topondernemer Fernand Huts
makende tentoonstellingen organiseerde.
een goede zet was, is een understatement.
Eén brainstorm volstaat. De Boerentoren
“Wilden we met ION de aanbesteding van
wordt een cultuurtoren. Katoen Natie koopt
KBC winnen, dan moesten we creatief en
het gebouw en ION gaat de iconische wolken-
innovatief uit de hoek komen.”
krabber herontwikkelen, van A tot Z.
— No-nonsense en vernieuwend
“Hoe meer cultuur een stad te bieden heeft,
Voor de herontwikkeling van de Boerentoren
hoe meer uitstraling ze krijgt”, vertelt
denkt Davy Demuynck meteen aan een
Fernand Huts. “De erfgoedwaarde van de
'We hebben de ambitie om met The Phoebus Foundation mee te spelen met de top in de wereld, zoals Museo ThyssenBornemisza in Madrid. — Fernand Huts
25
Huts Tower? Spreken we binnenkort over Huts Tower? “Zeker niet”, lacht Fernand Huts. “Voor zo’n iconisch gebouw is maar één goede naam: de Boerentoren. Die zit in de hoofden van alle Antwerpenaars. De boeren hebben trouwens in de jaren dertig die toren betaald.”
˼ IN GESPREK
26
Duurzaam verhaal Duurzame projectontwikkeling zit in het DNA van ION. Ook Katoen Natie heeft een doorgedreven visie rond groene energie. “Wat duurzaamheid betreft, wordt De Boerentoren een heel interessante testcase, bijvoorbeeld voor riothermie. We hebben zeker de ambitie om er een duurzaam en ecologisch verhaal van te maken. We moeten wel rekening houden met de bestaande situatie. Dit is geen greenfield. De onderzoeken zijn nog volop lopende maar we bouwen zeker iets dat future proof en duurzaam is.”
ICONIC
27
Via Sinjoor Via Sinjoor, een nieuwe autoluwe wandelboulevard tussen het Centraal Station en de Schelde, zal alle Antwerpenaren en bezoekers naar de Boerentoren toetrekken.
iconische Boerentoren is enorm. Hij is het
van die schaalgrootte zijn gesloten deuren.
Of het buitenland lonkt? “Dat de toren ook
symbool van de Vlaamse financiële en econo-
Wij streven naar het openstellen van een zo
internationaal een begrip wordt, is logisch”,
mische ontvoogding. We willen van de toren
groot mogelijk deel van de toren voor het
klinkt het bij Fernand Huts. “Op industri-
een artistiek en maatschappelijk ijkpunt
publiek. We geven de Boerentoren terug
eel-economisch vlak is Katoen Natie een
maken voor Antwerpen en Vlaanderen. De
aan de mensen als een bron van beleving. Zo
internationale
Boerentoren 2.0 wordt een cultuurtoren waar
wordt de onderkant van het gebouw door-
in veertig landen. Ook met The Phoebus
iedereen fier op kan zijn.”
waadbaar. Passanten wandelen erdoor, blij-
Foundation hebben we de ambitie mee te
ven hangen en worden geprikkeld om binnen
spelen met de top in de wereld, zoals Museo
een kijkje te nemen.”
Thyssen-Bornemisza in Madrid. De uitda-
— Filantropie Na een periode van leegstand krijgt het
maatschappij,
uitgebouwd
ging is gigantisch maar net dat prikkelt ons
monument een nieuwe injectie. Er komen
— Future proof
om een monument op te bouwen dat 100%
ruimtes voor tentoonstellingen, filmzalen,
ION is in korte tijd uitgegroeid tot een top
future proof is.”
een kunstdepot, een restauratieatelier en
vijf-speler in België. Het uitzonderlijke pro-
een beeldentuin. De gelijkvloerse en eerste
ject zal de West-Vlaamse projectontwikke-
verdieping krijgen winkelruimtes en er wor-
laar nog meer op de kaart zetten. “Dit is het
den ook kantoren, appartementen, en hore-
grootste project ooit dat we in één fase gaan
capanden voorzien. Twee panoramazalen bie-
ontwikkelen. Het zal ons op alle mogelijke
den een spectaculaire uitkijk over Antwerpen.
manieren testen. Maar ik heb er vertrouwen
“Dit is een verhaal van filantropie, ongezien in
in. We zijn hier klaar voor. Een dedicated
Europa”, vult Davy aan. “Bijna alle gebouwen
team zal fulltime aan dit project werken.”
De Boerentoren werd voltooid in 1931. Met een originele hoogte van 87,5 meter was het toen de eerste wolkenkrabber in België en het hoogste torengebouw in Europa.
•
˼ FINANCE
28
ICONIC
Pionier in België IRP is het eerste institutionele investeringsplatform in België, hiermee bevestigt ION haar innoverende karakter.
ION Residential Platform De toekomst van de Belgische verhuurmarkt Het overgrote deel van het residentieel
"Het doel van het ION Residential Platform
individuen minder mogelijkheden om te
vastgoed is vandaag in de handen van
(IRP) is om op lange termijn te investe-
investeren in duurzame oplossingen verge-
particulieren. Op dat vlak verschillen
ren in de residentiële huurmarkt.", vertelt
leken met een investeerder die een volledig
we van andere Europese landen, waar
Sam Bordon, Investment Director bij ION.
gebouw bezit. Als institutionele beleggers
grote ondernemers duizenden woningen
"De belangrijkste drijfveren daarvoor zijn
kunnen we hier dus echt aan bijdragen."
professioneel verhuren. ION gelooft
enerzijds de stijgende vastgoedprijzen,
dat de tijd rijp is om deze trend ook te
waardoor steeds minder mensen kunnen
Volgens Sam zullen er zeker andere initiatie-
introduceren in België. In samenwerking
kopen. Anderzijds de toenemende interesse
ven volgen, er is zelfs al sprake van onderne-
met de internationale institutionele
vanuit de ontwikkelaars om een volledig
mers met een soortgelijk plan. "Wij zien dat
vermogensbeheerders Bouwinvest
gebouw in één keer aan één eindinvesteerder
als een positief signaal. Het wil zeggen dat
Real Estate Investors en CBRE Global
te verkopen."
we niet de enige zijn die deze trends spotten.
Investment Partners investeren ze
Daarnaast zal het er ook voor zorgen dat de
280 miljoen euro in nieuwbouwwoningen
Volgens Line Verroken van CBRE is de stap
markt sneller beter zal worden. De nood aan
en -appartementen die uitsluitend bestemd
naar professionalisering een slimme zet:
kwalitatieve en betaalbare huurwoningen is
zijn voor de verhuurmarkt.
"In andere landen zien we dat dit zorgt voor
zo groot dat er zeker ruimte is voor meerdere
praktische
spelers om die vraag in te vullen."
gemeenschappelijke
ruimtes
en een betere woonkwaliteit. Het beheer van woningen wordt naar een hoger niveau getild. Problemen zoals een kapotte boiler worden makkelijker opgelost. Voor de huurder is het dus ook een voordeel." Naast de praktische kant, is er ook de duurzaamheid die een prominente rol speelt in dit verhaal. "Het is een belangrijke doelstelling van het platform," meent Jasper Petit van Bouwinvest. "Als je nu duurzaam bouwt en steden creëert waar mensen fijn en betaalbaar kunnen wonen, is dit goed voor het rendement op lange termijn. Bovendien hebben
•
29
Nieuwe mogelijkheden Vandaag is ongeveer 72% van de Belgen nog huiseigenaar. Maar, een recente studie leert dat professionals binnen de sector verwachten dat het eigenaarschap tegen 2030 zal zakken naar 65%. Het gaat dan om tienduizenden Belgen die een woning huren in plaats van er zelf een te bezitten. In grote steden zoals Brussel, Antwerpen, Charleroi, Gent, Luik en Leuven ligt het aantal woningbezitters inmiddels al onder de 55%. Zeker bij nieuwbouw - ook rondom de grote steden - zet een dalende trend zich stilaan in. Dat schept mogelijkheden voor projectontwikkelaars én investeerders.
˼ S TAT E O F T H E A R T
30
ICONIC
Cultuur heruitvinden na COVID-19 Volgens Jef Neve zijn livestreamconcerten blijvend en is er in de toekomst meer ruimte voor samenwerkingen over de grenzen heen.
Jef Neve
over een intensief maar inspirerend jaar
31
Vorig jaar in maart ging het land op slot.
— Al vanaf dag één begon je met muzikale
Niemand kon toen voorspellen wat dit zou
livestreams, hoe kijk je nu terug op dat prille
betekenen voor de cultuursector. Terwijl we
begin?
met z’n allen stonden aan te schuiven aan de
"Ik ben enorm blij dat ik die beslissing geno-
kassa van de supermarkt, besloot Jef Neve
men heb, het was heel impulsief. Tijdens die
om zijn volgers te trakteren op een online
eerste lockdown heerste er bijna een soort van
miniconcert. Een smartphone en een piano,
euforie, we vonden het spannend dat er iets
meer had hij niet nodig. Het was de start van
gebeurde wat we nog nooit eerder meemaak-
een jaar vol verrassingen, nieuwe inzichten
ten. Ik voelde dat er plots ruimte was om eens
en een héél straf concept: een online
iets terug te geven aan mijn publiek. Iedereen
concertreeks.
was thuis en ik dacht: waarom niet?" — Uiteindelijk groeide dit uit tot de ‘Spring Live Sessions’. Werd je plots wakker met dit idee? "Neen, het is organisch gegroeid. Na twee maanden elke dag live te gaan op Facebook en Instagram zijn we overgestapt op een betalend platform. Die shows deed ik vanuit mijn studio in Sint-Martens-Latem met een heel klein ploegje, maar na een tijdje wilden we het professioneler aanpakken. Het team breidde
32
˼ S TAT E O F T H E A R T
ICONIC
150 verschillende concertprogramma’s Zoveel programma’s heeft de pianist ingestudeerd het afgelopen jaar. Normaal zijn dat er 5 per jaar.
uit en we brachten het beeld en het geluid
— Denk je dat er veel merkbare
naar een hoger niveau. De ‘Spring Sessions’
veranderingen zullen zijn in de
die we uiteindelijk realiseerden, mede dankzij
cultuurwereld?
de steun van ION, waren voor mij de kers op
"Ja, ik denk dat livestreams meer en meer
de taart. We hebben hard gewerkt om alles
zullen voorkomen. Virtuele festivals zoals
rond te krijgen. Ik heb het afgelopen jaar veel
Tomorrowland hebben ook een stevige duw
nieuwe mensen leren kennen, hoe gek het ook
in de rug gekregen en er is een pad gemaakt
klinkt in tijden van een pandemie. Talentvolle
voor samenwerkingen over de grenzen heen.
artiesten, maar ook het publiek, de luisteraars.
Dat zijn allemaal dingen waar ik voor de pan-
Iedereen heeft een speciaal jaar achter de rug
demie niet mee bezig was en nu wel. Ik ben erg
en af en toe komen die verhalen naar boven tij-
benieuwd om te zien waar we zullen staan en
dens die concerten. Dat geeft wel een bepaalde
ik hoop dat bepaalde veranderingen blijvend
verbondenheid."
zullen zijn."
— Is die verbondenheid met het publiek
— Tot slot, hoe kijk je naar de toekomst?
altijd al belangrijk geweest voor jou?
"Ik ben positief! Ik probeer de situatie te verge-
"Ja, toch wel. Ik sta er altijd op om na een con-
lijken met vorig jaar. We staan op dit moment
cert bij de cd-stand te staan om te signeren
al veel verder op vlak van gezondheidszorg. Ik
of mensen te ontmoeten. Mijn luisteraars zijn
hoop dat we genoeg initiatief gaan zien vanuit
mijn klankbord, ik vind hun mening belangrijk.
de politiek en de cultuursector om ertegenaan
De verhalen die ons nu tegemoet kwamen gin-
te gaan. Ik denk ook dat we als samenleving
gen soms recht door mijn hart. Doordat het con-
iets geleerd hebben uit de crisis. Ik ben de din-
tact digitaal verliep, hebben heel wat mensen
gen veel meer gaan appreciëren, opeens besef
hun hart gelucht door dit neer te schrijven. Ze
je de waarde van kleine dingen. Zoals hoe leuk
namen er ook echt de tijd voor. Zoiets gebeurt
het is om te mogen kiezen hoeveel mensen je
normaal gezien niet, want een signeersessie is
uitnodigt op je verjaardag of bij goed weer een
altijd heel vluchtig. Ik kreeg e-mails van men-
barbecue organiseren. Afgelopen jaar hebben
sen die vertelden wat ze voelden tijdens het
we daar allemaal bij stilgestaan en dat vind ik
concert of wat er allemaal gebeurt in hun leven.
heel positief."
Veel eenzame mensen die echt uitkeken naar onze concerten. Ik hoorde van een vrouw dat onze concerten haar de moed hebben gegeven om door te gaan. Ze vertelde dat ze heel diep had gezeten en het bijna had opgegeven. Zoiets komt echt binnen. Toen besefte ik dat onze concerten ook troost bieden. Ik heb meer dan ooit gevoeld dat contact met mijn publiek belangrijk is, in beide richtingen."
•
33
'Ik heb het afgelopen jaar veel nieuwe mensen leren kennen, hoe gek het ook klinkt in tijden van een pandemie.
˼ SPEAKERS CORNER
34
ICONIC
100ste medewerker Toen Pierre Gielen zijn contract als Business Unit Manager van Wallonië tekende, was hij de 100ste vaste medewerker van ION. Een mooie mijlpaal in de groei van ons team.
Volgens ION zit er heel wat toekomst in Wallonië
35
'Gemeenten beschikken niet over de nodige tijd en middelen om zich te ontwikkelen.
Aan de samenvloeiing van Samber en
— De Naamse business unit is een nieuwe
Maas ontmoeten CEO Kristof Vanfleteren
stap in de expansie van de groep. Waarom
en Pierre Gielen elkaar. Pierre zette
hebben jullie besloten om de activiteiten
amper drie dagen geleden zijn eerste
uit te breiden naar Wallonië?
stappen als Business Unit Manager
Kristof: Er valt een hele markt te ontwik-
binnen het ION-team. En dat na een
kelen in Wallonië. De lokale spelers zijn
carrière van 23 jaar bij Eckelmans. Vanaf
vooral actief in de residentiële sector, ter-
de Citadel die boven Namen uittorent,
wijl ION ook ervaring heeft op heel andere
werpen de CEO en zijn kersverse rekruut
domeinen: serviceflats, logistiek, sociale
een blik op de toekomst. Eén ding lijkt
woningen enz.
zeker: aan hun voeten liggen tal van opportuniteiten.
— Hoe willen jullie de ION-activiteiten daar ontplooien? Kristof: We geloven in een sterke lokale verankering. Elke regio heeft zijn eigen specifieke kenmerken, waardoor elke ontwikkeling anders is. Vandaar het belang om iemand lokaal te vinden die goede referenties en een uitgebreid netwerk heeft en tegelijk doordrongen is van het ION-DNA. Die persoon bleek Pierre te zijn.
˼ SPEAKERS CORNER
36
ICONIC
350.000 extra wooneenheden Zoveel zullen er naar schatting nodig zijn in Wallonië tegen 2040. Hier kan een ontwikkelaar als ION een belangrijke rol in spelen.
Pierre: En voor mij is het een zegen om van-
Pierre: En dan zijn er nog de bedrijvenparken
uit Namen te kunnen rekenen op de back-of-
die verder uitbreiden. We staan dus voor
fice in Waregem. Ze hebben daar enorm
nogal wat uitdagingen, zowel in de residen-
veel expertise in huis. Het zou jammer zijn
tiële als de economische vastgoedmarkt.
om daar geen gebruik van te maken.
Een van de eerste zaken die me aantrok bij ION, was de mogelijkheid om hele wijken te
— ION profileert zich als een innovatieve
ontwikkelen en tot leven te brengen, met
en CO2-neutrale projectontwikkelaar. Is de
een mix aan verschillende functies. Dat kan
Waalse markt geschikt om jullie doel
gaan om serviceflats, residentiële wijken of
stellingen op het vlak van stedenbouw,
openbare gebouwen.
architectuur en duurzaamheid waar te maken?
Als ik zie hoe Paul Magnette en zijn team
Pierre: De Waalse Regering wil tegen 2040
Charleroi nieuw leven willen inblazen met
zo'n 350.000 extra wooneenheden creëren
hun strategische visie op stadsontwikke-
om de demografische groei op te vangen.
ling, dan weet ik dat hier voor ons tal van
Dat zijn er meer dan 10.000 per jaar. En dan
kansen zijn om de politieke ambities mee
hebben we het nog niet over de betonstop
waar te maken.
die ook hier bestaat, noch over de beoogde energetische renovatie van bestaande gebouwen. Onze doelstellingen liggen dus volledig in de lijn van wat Wallonië voor ogen heeft. — Wat zijn de grootste uitdagingen in Wallonië? Kristof: In de eerste plaats willen we betaalbare en kwaliteitsvolle woningen aanbieden. Hiervoor reiken we de hand aan lokale besturen en andere partners. Met een formule als ION Residential Platform (cf. pagina 28) hopen we te kunnen investeren in dit soort huurwoningen. Een tweede grote uitdaging is de infrastructuur. In Vlaanderen is bij gemeenten het besef gegroeid dat ze noch de tijd, noch de middelen hebben om zelf vastgoed te ontwikkelen. Daarom zijn er almaar meer Publiek-Private Samenwerkingen. Ik denk dat we ook op dat vlak een partner kunnen zijn voor lokale overheden.
•
37
'Elke regio heeft zijn eigen specifieke kenmerken.
38
˼ DUURZA AMHEID
ICONIC
'Dankzij het warmte net verwarmen we het Suikerpark volledig CO2-neutraal.
39
Een unicum in Vlaanderen In tegenstelling tot andere warmtenetten in Vlaanderen, zal de warmte voor het Suikerpark niet worden opgewekt in een centrale stookplaats op aardgas, maar gevoed worden door de restwarmte van de nabijgelegen oven van PepsiCo.
Suikerpark Veurne waar de restwarmte van een chipsoven de buurt warm houdt De woningen en appartementen in de
— Nieuw leven
de toekomst: niet alleen zal de wijk volle-
nieuwe wijk Suikerpark in Veurne worden
Zestien jaar nadat de suikerfabriek haar
dig CO2-neutraal verwarmd worden, ook de
binnenkort allemaal verwarmd dankzij
deuren moest sluiten, slaan Stad Veurne,
CO2-uitstoot van de fabriek zal drastisch
een gigantisch warmtenet. De warmte
WVI en ION de handen in elkaar en bla-
terugdringen zodra de koppeling van het
is afkomstig van de restwarmte van de
zen ze terug leven in de site. Met behulp
warmtenet operationeel is.
chipsoven van de nabij gelegen PepsiCo-
van Europese en Vlaamse subsidies en in
fabriek en dat is uniek in België. Fluvius
samenwerking met Fluvius en Noven kon-
— Op naar een duurzame toekomst
beheert al heel wat warmtenetten
den ze een warmtenet aanleggen dat ervoor
Het Suikerpark is nog maar een begin, want
in Vlaanderen, maar dit wordt het
zorgt dat de wooneenheden zelf geen indi-
het is de bedoeling om met het warmtenet
allereerste warmtenet dat ze zullen
viduele verwarmingsinstallatie nodig heb-
meerdere wijken in Veurne te verwarmen.
aansluiten op industriële restwarmte.
ben. De restwarmte van de PepsiCo-fabriek
En daar blijft het niet bij. Zonnepanelen
wordt gerecupereerd en verdeeld via een
op de Suikertoren staan garant voor her-
ondergronds buizennet.
nieuwbare energie en ook het water uit de badkamers wordt gezuiverd en hergebruikt.
— Klimaatneutraal in 2050
Zo hoeven de inwoners zich nooit zorgen te
Een enorme stap in de goede richting, want
maken over het onderhoud van de gaske-
Europa wil dat alle lidstaten tegen 2050 kli-
tels, en kiezen ze meteen ook voor betaal-
maatneutraal zijn. Om dat doel te bereiken,
bare en eerlijke groene energie.
zullen we duurzame warmte dus maximaal moeten benutten. Dit warmtenet kan een voorbeeld zijn voor heel wat projecten in
•
˼ TECHNOLOGIE
40
ICONIC
Geruggesteund door AMAVI Shayp is één van de investeringen van AMAVI, een onafhankelijk investeringsfonds dat de brug wil slaan tussen de traditionele vastgoedsector en baanbrekende proptech-bedrijven.
Shayp spoort waterlekken op in realtime 35 procent van het drinkwater in Vlaanderen
De Belgische start-up ontwikkelde een klein
— Ambitieuze missie
gaat verloren door waterlekken in gebouwen
apparaat dat het dagelijkse waterverbruik
De oprichters hebben als doel om het water-
en infrastructuur. Een hallucinant cijfer,
in een gebouw automatisch monitort. Dit
verlies in Vlaanderen drastisch te doen
vinden ook de oprichters van Shayp. Ze
toestel kan je makkelijk op de watermeter
dalen. Tegen 2022 willen ze met hun water-
ontwikkelden een technologie die lekken
plaatsen en werkt op een eigen batterij, er is
monitors maar liefst 100 miljard liter per jaar
in realtime opspoort. Hun doel? Het
dus geen wifi of elektriciteit nodig. Wanneer
besparen. Dat lijkt veel, maar als je weet dat
wereldwijde verbruik van leidingwater met
de technologie een waterlek opspoort, stuurt
één op de zeven gebouwen in Vlaanderen
30 procent verminderen.
die meteen een waarschuwing per sms. Zo
met een of meerdere waterlekken kampt,
gaat er een pak minder water én geld verloren.
zie je al snel hoe groot het probleem is. Daarbij komt ook de stijgende prijs van
— Pulse-systeem
water. Een lekkend toilet kan tot 7.000 euro
Sinds 2000 zijn alle watermeters uitgerust
per jaar kosten.
met een pulse-systeem, een ronddraaiende meter. Op basis daarvan kan Shayp lekken
Sinds de opstart in oktober 2017 heeft Shayp
detecteren, want één rotatie staat gelijk aan
al grote sprongen gemaakt. In een eerste
een verbruik van één liter. Telkens wanneer
fase ligt de focus op publieke gebouwen en
de meter ronddraait, meet Shayp het over-
grote projecten, maar in de toekomst willen
eenkomstige verbruik. Zijn er onregelmatig-
ze ook de privémarkt aanspreken. Om verdere
heden? Dan is er hoogstwaarschijnlijk een lek.
toekomstplannen te realiseren kan Shayp rekenen op het enthousiasme van verschil-
Alle info die het apparaat verzamelt, krijg je
lende investeerders, onder wie AMAVI, het
te zien in de gebruiksvriendelijke Shayp-app.
proptech investeringsfonds waar ook ION
Naast waarschuwingen voor een mogelijk lek,
mee de schouders onder zet.
krijgen de verbruikers zo ook meer inzicht in hun waterverbruik.
•
41
Vlnr: Alexandre McCormack, Zineddine Wakrim en Grégoire de Hemptinne.
Prijswinnende technologie In januari 2020 ontving Shayp het Solar Impulse Efficient Solution Label voor zijn innovatieve technologie. Shayp hanteert een zowel kosteneffectieve als milieuvriendelijke uitweg. Het is een end-to-end oplossing van waterlekken opsporen tot ze detecteren.
˼ UNDER CONSTRUC TION
42
ICONIC
Een nieuwe skyline in Waregem Welkom in Waterfront, waar wonen, werken, verblijven en recreatie samenkomen. De twee woontorens, Ascot en Windsor, vormen het hart van dit prestigieuze totaalproject.
UNDER CON STRUC TION
43
44
˼ DE BEWONER
ICONIC
HaZee, een krachtige samenwerking Het nieuwbouwproject aan het station van Oostende is een samenwerking tussen architectenbureaus A1AR en ARQ architecten.
Duurzaam werken in HaZee Toen A1AR architects & more het project
— In welke context hebben jullie HaZee
HaZee in de stationsbuurt van Oostende
ontworpen?
tekende, werden ze meteen verliefd...
Jozef: “De ligging van HaZee is uniek. Stad
Zo verliefd dat ze besloten om er zelf in
Oostende heeft doorheen de jaren sterk
te trekken. “We hebben nog geen enkel
ingezet op binnenstedelijke ontwikkeling en
moment spijt gehad van die beslissing”,
momenteel ligt de focus op een nieuwe duur-
vertelt oprichter en architect Jozef Hessel.
zame stationsbuurt. Zoiets is niet altijd evi-
“Sinds we verhuisd zijn, komt bijna
dent. Het is voor ons een bijzondere opdracht
iedereen met het openbaar vervoer of met
om een stationsbuurt mee vorm te geven. De
de fiets.”
mix van verschillende functies in het project maakt dit soms moeilijk. Wij zien dat niet als een probleem, maar als een uitdaging. We beslisten bijvoorbeeld om een deel van de straat mee te nemen in het ontwerp.” — Wat was de reden om te verhuizen met A1AR? Jozef: “Bijna onmiddellijk werd er onuitgesproken beslist om onze intrek te nemen in HaZee. Vroeger hadden we een kantoor in een industriegebied in Oostende, maar dat was
45
'Wij aanzien een probleem als een uitdaging. Hoe kan een mix van verschillende aspecten op een perfecte manier samenwerken? — Jozef Hessel, architect en oprichter van A1AR
In 2015 richtte Jozef Hessel, samen met Kenneth Sleuyter, het architectenbureau A1AR op. Jozef studeerde af aan LUCA School of Arts in 2008 met een Master in Architectuur en Stedenbouw.
˼ DE BEWONER
46
ICONIC
24/7 beleving De mix van 50 studentenkamers, 18 appartementen en een kantoorruimte moeten ervoor zorgen dat er een 24/7-beleving ontstaat die de sociale cohesie verhoogt.
Zaakvoerder Kenneth Sleuyter ziet elke uitdaging als een mooie start van een boeiend proces. HaZee is hiervan een perfect voorbeeld.
een stuk moeilijker te bereiken met het open-
— Wat is jullie definitie van architectuur
baar vervoer. HaZee ligt vlakbij het station en
en hoe komt dit tot z’n recht in dit project?
sinds onze verhuis komt bijna iedereen met
Jozef: “Architectuur is voor ons de invulling
het openbaar vervoer of met de fiets. Door
van een duurzame samenleving. Bij onze
het bureau te verhuizen naar het centrum is
ontwerpen is het belangrijk dat er 24/7 een
ook de connectie met ons tweede kantoor in
connectie is met de omgeving. HaZee is zo’n
Gent verbeterd. Los van de locatie is ook de
voorbeeld. Het is niet evident dat mensen
visie van het project belangrijk. Met A1AR
over een private site kunnen wandelen of
willen we de kaart trekken van kwaliteit en
fietsen. Door er die beleving aan toe te voe-
duurzaamheid en in ons oude gebouw zat het
gen, wordt de site één van de vele gezellige
buikgevoel niet juist.”
plaatsen in de stad. Zo creëer je een project dat de stedenbouw verder helpt vormgeven.”
— Welke andere troeven heeft HaZee voor jullie als bureau? Jozef: “We wilden inspelen op een duurzame omgeving waarin ook onze medewerkers zich goed voelen. Uit ervaring merkten we dat volledig op het werk focussen moeilijk is de dag van vandaag, we zijn altijd aan het multitasken. Met het nieuwe kantoor willen we inzetten op een krachtig team. Binnen A1AR wordt er gewerkt met het people, planet, profit systeem. In eerste instantie was het de bedoeling om in te zetten op onze eigen mensen, daarna op de planeet. Eens dat in orde zit, wordt profit vanzelfsprekend. Naast de keuze om voor onze eigen medewerkers een betere werklocatie te creëren willen we ook onze stempel drukken en mee helpen vormgeven met de ontwikkeling van de stationsbuurt.”
•
SPOT LIGHT
HaZee geeft je een blik op de koningin der badsteden WONEN, WERKEN EN OP KOT IN OOSTENDE
48
˼ HAZEE
Tussen het station en het Maria Hendrikapark in Oostende pronkt HaZee, een prachtig en exclusief nieuwbouwproject. Het gebouw zorgt voor een frisse wind aan de rand van de historische wijk Hazegras en biedt een thuis aan residentiële bewoners, studenten én het architectenbureau A1AR.
ICONIC
49
IN CIJFERS MIXED URBAN DEVELOPMENT OPPERVLAKTE 3.350 M 2` 48 STUDENTENKAMERS 18 APPARTEMENTEN 1 KANTOORRUIMTE INVESTERINGSWAARDE 13.5 MILJOEN EUR ARCHITECTEN A1AR ARQ ARCHITECTEN
˼ HAZEE
50
ICONIC
Wakker worden ‘with a view’ De majestueuze raampartijen in de appartementen zorgen ervoor dat je als bewoner elke dag wakker wordt met een fenomenaal uitzicht over Oostende.
51
'Architectuur is voor ons de invulling van een duurzame samenleving. Bij onze ontwerpen is het belangrijk dat er 24/7 een connectie is met de omgeving. — Jozef Hessel, architect en oprichter van A1AR
52
˼ HAZEE
ICONIC
53
Ruik de zee Kom tot rust op je privéterras met glazen balustrade en geniet van de zeebries en het golvende geluid van de zee die zich op wandelafstand bevindt.
De ruimtes van HaZee hebben een prachtig design en zijn ontworpen met klassevolle materialen.
54
˼ HAZEE
ICONIC
55
Wonen in het hart van Oostende, de perfecte uitvalsbasis voor jong en oud.
˼ HAZEE
56
ICONIC
Gevarieerd publiek De mix van 48 studentenkamers, 18 appartementen en een kantoorruimte moet ervoor zorgen dat er een 24/7 beleving ontstaat die de sociale cohesie sterk verhoogt.
'De drie pijlers van ION komen mooi tot uiting in dit project: innovatie, duurzaamheid en architectuur. — Matthieu Pacco, Business Unit Manager West-Vlaanderen-Noord
Het gebouw is bekleed in kwalitatieve natuursteen, de rustige kleuren sluiten goed aan bij de omgeving.
57
˼ HAZEE
58
ICONIC
Oostende herleeft Het project ligt in een omgeving die in volle expansie is en waarbij heel hard ingezet wordt op de kwaliteit van het openbaar domein.
De site is openbaar en dat zorgt voor een extra beleving. Het is één van de gezellige plaatsen in de stad waar mensen kunnen wandelen en fietsen.
59
'Het project heeft als doel om het station met het Maria Hendrikapark te verbinden.
˼ HAZEE
60
Torenhoge architectuur De 100 meter hoge toren verandert voor altijd de skyline van Oostende.
Begrensd door de VIVES hogeschool en het station biedt de site de mogelijkheid om mee te bouwen aan de ontwikkeling van een nieuw stadsdeel.
ICONIC
61
Iconic, the sixth edition augustus 2021
CONTACT info@ion.be www.ion.be
REDACTIE EN VORMGEVING d-artagnan
ION Vredestraat 53 8790 Waregem, Belgium
Dit magazine is een uitgave van ION Vredestraat 53, 8790 Waregem V.U. Davy Demuynck
develop different