INNOLAB magazine #10.59

REGULATORY

Food Contact Materials and Testing

Author info กองบรรณาธิการ นิตยสารอินโนแล็บ INNOLAB team innolab@media-matter.com

วัสดุสมั ผัสอาหาร หรือ Food Contact Materials (FCM) คือวัสดุใดๆ ทีม่ ไี ว้เพือ่ สัมผัสอาหาร วัสดุทสี่ มั ผัสอาหารอยูแ่ ล้วหรือ คาดว่าจะสัมผัสอาหาร รวมทัง้ บรรจุภณ ั ฑ์ ของมีคม จาน ภาชนะบรรจุ เครื่องจักร ในกระบวนการแปรรูป เขียง เป็นต้น วัสดุ และสิง่ ของทีส่ มั ผัสกับน้�ำ สำ�หรับบริโภคของ มนุษย์ถอื เป็นวัสดุสมั ผัสอาหารเช่นกัน วัสดุ สัมผัสอาหารทั้งหมดสามารถทำ�ให้อาหาร ปนเปือ้ นด้วยการทำ�ให้เกิดสารทีเ่ ข้าสูอ่ าหาร วัสดุสมั ผัสอาหารมีหลากหลาย โดยรายการ ต่อไปนี้จะเป็นตัวอย่างที่มักใช้กันทั่วไป 1. วัสดุแอคทีฟหรือวัสดุฉลาด (AIM) และสิง่ ของในลักษณะเดียวกัน ถูกออกแบบ เพื่อการปรับปรุงอายุการเก็บ รักษาหรือ ปรับปรุงอาหารในบรรุจภัณฑ์หรือติดตาม สภาวะของอาหาร 2. กาวหรือวัสดุยึดติด มีการใช้งาน มากมายในวัสดุสัมผัสอาหาร ตั้งแต่ฉลาก กาวติดอาหารไปจนถึงกาวทีใ่ ช้ยดึ พลาสติก แบบหลายชั้นให้ติดกัน 3. เซรามิก 4. ไม้คอร์ก 5. แก้ว 6. เรซินแลกเปลี่ยนอิออน 7. โลหะและโลหะอัลลอย 8. กระดาษและบอร์ด ผลิตภัณฑ์กระดาษ 18

www.innolabmagazine.com

ทีอ่ าจสัมผัสกับอาหารระหว่างการผลิต เช่น กระดาษซับที่ใช้ซับแห้งอาหารหรือใช้วาง อาหารระหว่างการผลิต ต้องเป็นไปตาม ข้อกำ�หนดวัสดุสัมผัสอาหาร รวมทั้งส่วน ประกอบในกระดาษ เช่น สีย้อม เป็นต้น 9. พลาสติก 10. หมึกพิมพ์และสี 11. เซลลูโลสสังเคราะห์ 12. ซิลิโคน 13. สิ่งทอ 14. สารเคลือบและวานิช 15. แวกซ์ 16. ไม้ บทบัญญัติยุโรป

วัสดุสมั ผัสอาหารทัง้ หมดอยูใ่ นขอบข่าย ของบทบัญญัติสองฉบับ ได้แก่ - ข้อบังคับ (EC) 1935/2004 วัสดุ และสิ่งของที่มีขึ้นเพื่อสัมผัสอาหาร เรียก ว่ากรอบหรือข้อกำ�หนด FCM - ข้อบังคับ (EC) 2023/2006 หลัก เกณฑ์วิธีการที่ดีในการผลิต (GMP) ของ วัสดุและสิง่ ของทีม่ ไี ว้เพือ่ สัมผัสอาหาร เรียก ว่าข้อบังคับ GMP ข้อบังคับนี้รวมถึงส่วน และขัน้ ตอนทัง้ หมดในการผลิต การแปรรูป และการกระจายวัสดุและสิง่ ของ แต่ไม่รวม ถึงการผลิตวัสดุเริ่มต้น

มาตรการจำ�เพาะ

กรอบข้อบังคับให้การยอมรับมาตรการ พิเศษสำ�หรับวัสดุสัมผัสอาหารดังกล่าว มาตรการจำ�เพาะจะนำ�ไปใช้กับวัสดุสี่ ประเภท ได้แก่ พลาสติกและพลาสติกทีไ่ ด้ จากการรีไซเคิล วัสดุแอคทีฟหรือวัสดุฉลาด เส้นใยเซลลูโลสสังเคราะห์ และเซรามิก นอกจากนั้น จะใช้มาตรการจำ�เพาะกับ วัสดุสัมผัสอาหารที่มีอีพอกซี จุกนมและ จุกนมหลอกที่ผลิตจากยางหรืออีลาสโตเม อร์ วัสดุสมั ผัสอาหารเหล่านีต้ อ้ งปฏิบตั ติ าม กรอบข้อกำ�หนดและ GMP และต้องเป็น ไปตามมาตรการจำ�เพาะซึ่งสามารถระบุ รายละเอียดข้อจำ�กัดสำ�หรับการผลิตและ ใช้วัสดุสัมผัสอาหาร บทบัญญัติของประเทศไทย

บทบัญญัติของประเทศไทยเกี่ยวกับ ภาชนะบรรจุและบรรจุภัณฑ์อาหารรวม ถึงประกาศภายใต้พระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522 โดยกระทรวงสาธารณสุข มี รายละเอียดระบุถึงคุณลักษณะเฉพาะการ บรรจุที่จะขึ้นกับวัสดุที่ใช้ โดยมีประกาศ ที่เกี่ยวข้องกับ พรบ. ดังต่อไปนี้ - ประกาศกระทรวงสาธารณสุขฉบับ ที่ 92 พ.ศ. 2528 กำ�หนดคุณภาพหรือ มาตรฐานของบรรจุภัณฑ์อาหาร การใช้