"InForex"#33: Dagidici azadliq

nalı onla Jur

Dağıdıcı azadlıq Azərbaycanda ilk və tək!

ı xilas et! lar

səh.34

oxu, ağac yn

Noyabr ayı üçün proqnozlar Ekspert rəyləri .............................7 Dalğa analizi................................47 Kompleks texanaliz......................52 İşimoku analizi.............................56

səh. 20 İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012

“Külək əsəndə heç vaxt almıram”

Meymunabənzər treyderlər

səh. 17

səh. 10 “Dalğalar məni aldatdı”

Düz yol göstərən əyri

Balansın“magiya”sı Az qoyan çox itirir

səh. 12

Trendi tutmaq səh.13 üçün kombinasiya

səh.30

2

M Ü N D Ə R İ C AT

30

Oxuyacaqsınız: 7-də.........................................Payız korreksiyası. Bazardakı vəziyyətlə bağlı ekspert şərhləri 9-da.........................................Varlanmağa qoymayan 8 səbəb 10-da.......................................“Dalğalar məni aldatdı”. Treyder başına gələnləri danışır 12-də.......................................Balansın magiyası. Niyə az qoyan çox itirir?

13-də.......................................Trendi tutmaq üçün kombinasiya 17-də.......................................Meymunabənzər treyderlər. Gör, sən də onlardansanmı?

18-də.......................................Parabolik skalpinq 20-də.......................................“Külək əsəndə heç vaxt almıram”.

Treyderlə müsahibə 23-də........................................Dəniz atı. Min və trendin istiqamətində üz!

26-da........................................“Yapon şamları”nın mənfi cəhətləri 27-də........................................ Dəqiq hədəf. Treyder üçün snayper nişangahı 30-da........................................Düz yol göstərən əyri. Ticarətinizin effektivliyini ölçməyin ən doğru yolu 34-də.........................................Dağıdıcı azadlıq 36-da.........................................“Mürrey kvadratı” 38-də.........................................Forex vs Fond bazarı. Hansı daha sərfəlidir?

40-da.........................................Mikrohərəkətlər. Qrafik mikroskop altında!

45-də.........................................45 dərəcənin gücü. Və ya hansı trend xətti daha yaxşı işləyir?

47-də.........................................Elliot Dalğalarının Analizi 52-də.........................................Kompleks texanaliz 56-da.........................................İşimoku əsasında analiz 60-da.........................................Kitab rəfi

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex

11 (33) / noyabr,

2012

Jurnalı forumda müzakirə et

REDAKTORDAN

Oxucuya

Kilkəyə qarmaq atanlar

B

u sayımızda oxuyacağınız bir yazıda (“Balansın magiyası”) maraqlı araşdırmanın nəticələri əks olunub. Orada göstərilir ki, treyderin hesabındakı pulun həcmi onun davranışlarına və hesabının artımına təsir göstərir. Başqa sözlə, hesabın artması elə hesabın özündən – yəni miqdarından asılıdır. Kimin ki hesabında pul çoxdur, onun gəlirli əməliyyatlarının sayı da çox olur. İlqar Vəliyev, Layihənin rəhbəri

Pulu çox olan insan ağır və samballı davranır, hər qazanmaq ehtimalına baş vurmur. Obrazlı desək, kilkəyə qarmaq atmır, qızıl balığı gözləyir.

Pulu az olan isə əksinə, çırpınır, vurnuxur, hər bir qazanc şansından faydalanmağa çalışır. Onun üçün kilkə də balıqdır.

Buna görə heç olmasa kilkəni tutmaq üçün bütün günü qarmaq atır. Nəticədə yanından keçən qızıl balıqları tutmağa artıq imkanı qalmır.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Niyə belə olur? Çünki “pul pul gətirir”?

Mən öz fikirlərimi bölüşmək istəyirəm.

Pulu az olan insan pulunu artırmağa, pulu çox olan isə qoruyub saxlamağa çalışır. Bu, aksiomdur.

Bu haqda digər fikirləri Qafar İmanverdiyevin yazısında (“Riskin Psixologiyası”) da oxuya bilərsiniz. Ona görə də pulu çox olan insan ağır və samballı davranır, hər qazanmaq ehtimalına baş vurmur.

Obrazlı desək, kilkəyə qarmaq atmır, qızıl balığı gözləyir.

Pulu az olan isə əksinə, çırpınır, vurnuxur, hər bir qazanc şansından faydalanmağa çalışır. Onun üçün kilkə də balıqdır. Buna görə heç olmasa kilkəni tutmaq üçün bütün günü qarmaq atır.

Nəticədə yanından keçən qızıl balıqları tutmağa artıq imkanı qalmır.

Onlar balıqçı deyillər. “Ya bəxt” deyib, suya qarmaq atanlardır. Onlar qarmaq atdıqları yerdə suyun altında nələrin olduğunu bilmilər.

Böyük ehtimalla, orada heç balıq da yoxdur. Təsadüfən

haradansa azıb gəlmiş bir kilkə onların qarmağına düşəndə isə bunu qələbə sayıb, düz yolda olduqlarını zənn edirlər. Və növbəti kilkə üçün özlərini oda-közə vuracaqlar. Əsl balıqçılar isə bu zaman kənarda qızıl balıqlarını nuş edəcək.

Bu kilkə ovçularının psixoloji portretilə jurnalımızın bu sayında dərc olunan “Meymunabənzər treyderlər” yazsında tanış ola bilərsiniz. Əmin olun ki, siz də onlardan biri deyilsiniz. Buna əmin olmağın doğru metodlarından biri ilə “Düz yol göstərən əyri” yazısında tanış ola bilərsiniz.

Bəs onlardan biri olduğunuzu görsəniz necə?..

Onda psixologiyanızın sizə problem yaradan tərəflərinin üzərində ciddi işləmək lazım gələcək. Biz bu mövzuya həmişə toxunuruq və toxunacağıq.

Zövqlü və faydalı mütaliələr!

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

3

4

REKLAM

Ona görə ki, bu cür şərtlər yalnız bizdədir:

C.Cabbarlı, 44, Caspian Plaza www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

P U L D Ü N YA S I

Nələr olur

Panama Avroya keçir

“

Panama ölkədaxili valyuta sistemində arvonun istifadəsini qanuniləş- dirmək istəyir”. Bu barədə Almaniya kansleri Angela Merkellə görüşdə Panama prezidenti Rikardo Martinelli bildirib.

Martinelli ölkədə avronun tətbiqinə dair ətraflı məlumat verməsə də, Alman iqtisadiyyatı və avrozonaya olan etimadını ifadə edib. Onun sözlərinə görə, maliyyə böhranı tezliklə başa çatacaq.

Qeyd edək ki, Latın Amerikasında sürətli inkişafına görə seçilən Panama iqtisadiyyatında dollar faktiki olaraq əsas valyuta məzənnəsi kimi sərbəst dövriyyədədir. İndi avro o ölkələrdə əsas

məzənnə kimi istifadə olunur ki, onlar nə Avropa Birliyinə, nə də avrozonaya daxildir.

Məsələn, birmənalı olaraq Çernoqoriya və Kosovo avronu qəbul edib. Hansı ki bu ölkələrin beynəlxalq statusu hələ

“Bank of Amerika”ya 1 trilyonluq iddia

də müəyyənləşdirilməyib.

Bundan başqa, avrodan Monako və Andorrada, habelə Avropa ölkələrinin bəzi yeni və keçmiş müstəmləkə dövlətlərində, Yeni Kaledoniyada istifadə edilir.

Çin zəifləyir

Dünya Bankı Çin iqtisadiyyatı ilə əlaqədar artım proqnozunu 7.7%-ə ABŞ-ın ən böyük banklarından biri olan endirib. May ayında Bank of Amerikaya qarşı cinayət işi açılıb. Çin iqtisadiyyatının Bank zəhərli maddədləri qanunsuz olaraq 8.2% böyüyəcəyi satışında və bununla da qeyri-leqal qazanc nəzərdə tutulmuşdu. əldə etməkdə suçlu bilinir.

Beynəlxalq sərmayəçilər bu fikirdədirlər ki, Çin ABŞ-ın baş prokuroru Preet Bharara bankın iqtisadiyyatı gözlənildiyindən az inkişaf etsə də, bu qanunsuz əməlinin dövlətə 1 trilyon dollar sərt bir eniş gözlənilmir. zərər vurduğunu iddia edir. Çinin zəifləməsinə Avropa və ABŞ-da yaşanan böhranın da əhəmiyyətli təsiri olub. İndoneziya, Filippin, Malayziya və Tayland kimi inkişaf etməkdə olan ölkələrdə də artım templəri zəifləyir.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

5

6

TƏHLİL

Avrozona

Ümid dekabra qalıb

N

obel mükafatı almaq Avropa Birliyinə düşməyib. Belə ki, sülh ödülü alsa da, birliyin daxilində ideoloji müharibə səngimək bilmir. Qitədə getdikcə pisləşən iqtisadi göstəricilərin fonunda çıxış yolları axtarışı iri dövlətlərin arasında ciddi fikir ayrılıqlarına səbəb olub.

Birliyə daxil olan 17 ölkənin dövlət borcları Ümumi Daxili Məhsulun 90%-nə çatıb. İspaniyada işsizlik son 30 ilin ən yüksək səviyyəsindədir. İndi hər 4 ispandan və 4 yunandan biri işsizdir. Təkcə Yunanıstanın vahid valyuta zonasından çıxması isə dünya iqtisadiyyatına 22 trilyon dollara başa gələcək. Ona görə də, heç kim avrozonanın ləğvi, yaxud ixtisarı haqda danışmaq istəmir, amma bu şəkildə qalan Avrozona da çox baha başa gəlir.

Artıq mahiyyətinə görə avrozona valyuta ittifaqı olmaqdan çıxıb və məcburi evlilik modelini xatırladır. Yəni “necə edək ki, hamıya daha da pis olmaması üçün ayrılmayaq...”

Belə vəziyyətdə Avropa lidwww .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

erlərinin arasındakı fikir ayrılığı vəziyyəti daha da qəlizləşdirir.

Bu il başlayan irimiqyaslı bank islahatları hələ ki gözlənilən nəticəni vermir. Çünki “sabitləşdirici mexanizmlər” deyəndə avropa ölkələri ayrıayrı şeyləri təsəvvür edirlər.

Fransa və onun təsirində olan Cənubi Avropa ölkələri Avropa Mərkəzi Bankının nəzarəti altında avrobondların paylaşdırıl-

tərəfdarları ilə birgə zəif büdcələrin yükünün altına girmək istəmir, həm də özünün avrozonaya nəzrət mexanizminin gücləndirilməsinə çalışır.

Amma Sarkozinin hakimiyyətdən getməsindən sonra təklənən Merkelin buna nail olacağı çətindir. Çünki onunla Olandın arasında olan ziddiyyətlər də qərarların qəbuluna təsirsiz ötüşmür.

Belə bir vəziyyətdə Britaniya hökuməti ümumiyyətlə, Qitədəki iqtisadi proseslərdən mümkün qədər çox təcrid olunmağa çalşır. Devid Kemerun açıq şəkildə bildirir ki, onlar əvvəlki hökumətin Brüsselə verdiyi səlahiyyətlərin bir qismini özlərinə qaytarmaq istəyirlər.

masını, zəif iqtisadiyyatlara yardımın artırılmasını nəzərdə tuturlar.

Almaniya və onun təsirində olan şimali Avropa ölkələri əksinə, Avropa Bankının mərkəzləşmiş nəzarətinin güclənməsinə qarşıdırlar. Onları milli büdcələrə nəzarət mexanizmləri maraqlandırır.

Təxminən belə ki, obrazlı desək, Brüsselin valyuta komissarı büdcə polisi olsun və cibinə uyğun yaşamayan ölkələrə qulaqburması versin. Əslində bununla Almaniya həm

Hazırda bu ziddiyyətlərin sonu görünmür. Tam əksinə, avropa liderlərinin hər bir görüşü gərginliyi daha da artırır. İndi bütün ümidlər onadır ki, dekabrda bank ittifaqının əsas müddəaları ilə bağlı razılığa gəlmək mümkün olacaqmı? Əgər olmayacaqsa, demək, Avropa Birliyi 2013-cü ilə də böhran keçirən iqtisadi ideologiya ilə girəcək.

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TƏHLİL

Proqnoz

Payız korreksiyası Noyabr ayı üçün ekspert proqnozları

Ö

Bir cümlə ilə

tən ayın son və yeni ayın ilk günləri maliyyə bazarlarında istiqamətlərin dəyişməsi ilə yadda qaldı. Bu, korreksiyadır, yoxsa dönüş? Dönüşdürsə, ona səbəb nədir, korreksiyadırsa, hara qədər davam edə bilər? Hazırda bütün treyderlərin diqqəti bu kimi sualların üzərində cəmləşib.

Biz vəziyyətə aydınlıq gətirmək üçün həmişəki ekspertlərimizdən iki ənənəvi suala cavab vermələrini xahiş etmişik:

Mavlet Baqiyev: - Avro/dollara alternativ kimi Yaponiya Bankının maraqlarını nəzərə almaq şərtilə yenanın cütlüklərinə baxıram...

Səbinə Məmmədqızı: - Funt/dollar cütlüyünə nəzər salmaq istəyərdim. Cütlük ortamüddətli qrafiklərdə eniş trendi daxilində hərəkət edir. Enişin daha da sürətlənməsi üçün əsas səviyyə 1.60 fiqurudur.

1) Bu ay eur/usd cütlüyündən nə gözləyirsiniz?

2) Başqa hansı cütlüyə diqqət yetirməyi məsləhət görürsünüz?

Mavlet Baqiyev:

1) Cütlük 1.2820-yə doğru korreksiya edib. Amma bu, artım trendi ilə bağlı gözləntiləri dəyişməyib: “buğa”ların 1.3170 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

səviyyəsini test edəcəyilə bağlı proqnozlar qüvvədədir. Əgər test uğurlu olarsa, 1.33001.3500-ə qədər yollar açılacaq.

Vacib dəstək səviyyələri 1.2800-1.2880 rayonundadır.

Ancaq bu səviyyəni yarıb, ondan aşağıda möhkəmlənəcəyi təqdirdə cütlüyün eniş ssenarisindən danışmaq olar.

O halda 1.2670-30, daha sonra isə 1.2350-1.2400 - ə qədər eniş gözləyə bilərik.

8

Qafar İmamverdiyev Baxmayaraq ki, qasırğalar ABŞ-ı dağıdır, amma ABŞ həm iş quvvəsini artıraraq, həm də süni intervensiya vasitəsilə valyutasını dəstəkləyir.

Fərid Hüseynov: - Nzd/usd cütlüyü artım üçün kifayət qədər cəlbedici görünür. Düşünürəm ki, 0.89-a qədər qalxa bilər. Usd/cad cütlüyünü də almaq üçün yaxşı vaxtdır. İlqar Vəliyev: - Neftə fikir verməyi məsləhət görərdim. Əvvəlki saylarımızda neftin qrafikinin “üçbucaq”da olduğunu yazmışdıq. Aradan keçən vaxt ərzində qiymət fiqurun yuxarı sərhədindən itələnib və artıq aşağı sərhədinə çatır.

Gözdə-qulaqda olmaq lazımdır.

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

7

TƏHLİL

Proqnoz səviyyəsindən yuxarı qalxmalıdır.

8

8

2) Avro/dollara alternativ kimi Yaponiya Bankının maraqlarını nəzərə almaq şərtilə yenanın cütlüklərinə baxıram...

Qafar İmanverdiyev

Səbinə Məmmədqızı:

1) Avro/dollar hazırda 1.2870 səviyyəsini qırıb və aşağıda ticarət aparır.Buradan aşağıda qalarsa, enişə meyllilik saxlana bilər və 1.28 fiquru diqqət mərkəzində olacaq, çünki bu dəstəyin itirilməsi cütlüyün 1.2750 və 1. 2630 ətrafına eniş siqnalı ola bilər.

Qalxmaq üçün cütlük 1.2890 səviyyəsindən yuxarıda möhkəmlənməlidir. Hazırda Avropada böhranın günügündən dərinləşməsi və AMBnin faiz dərəcələrini yenidən aşağı sala biləcəyi barədə mülahizələr avroya təzyiq göstərir.

2) Funt/dollar cütlüyünə nəzər salmaq istəyərdim.

Cütlük ortamüddətli qrafiklərdə eniş trendi daxilində hərəkət edir. Enişin daha da sürətlənməsi üçün əsas səviyyə 1.60 fiqurudur. Buradan aşağıda möhkəmlənmə 1.5960,1.5820 və 1.5790 ətrafına qədər enişə gətirəcək.

Cütlük artımı davam etdirmək üçün 1.6080 w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

1) Yadıma 2005-ci il düşür. İl ərzində qasırğalar ABŞ-ı dağıdırdı, amma dollar bütün valyutalara qarşı güclənirdi.

Həmin ssenari 2012-ci ildə də təkrarlanır. Baxmayaraq ki, qasırğalar ABŞ-ı dağıdır, amma ABŞ həm iş quvvəsini artıraraq, həm də süni intervensiya vasitəsilə valyutasını dəstəkləyir.

Fikrimcə, yaxın həftələrdə ABŞ dolları öz etibarını itirib, quvvədən düşər. Eur/usd cütlüyünə gələndə, günlük qrafikə nəzər salsaq, qiymət “İchimoku” buludunun daxilindədır. İlk hədəfi 1.2653 ola bilər. Bunu aşağıya qırarsa, eniş davam edə bilər.

Alternativ ssenaridə isə ikici təsdiqedici şam 1.2804-dən aşağıda formalaşa bilməsə, qiymətin sürətlə yuxarı qalxması gözlənilir.

Hədəflər: 1.2929-1.30211.3129.

liyi üzvlərinin faydasız görüşləri və vəziyyəti ələ ala bilməyəcəklərinin yavaş-yavaş üzə çıxması Avroya artım şansı saxlamır. Amma texniki cəhətdən Avronu almaq istəyənlər tapıla bilər.

2) Nzd/usd cütlüyü artım üçün kifayət qədər cəlbedici görünür. Düşünürəm ki, 0.89-a qədər qalxa bilər.

Usd/cad cütlüyü 1.0200-yə qədər arta bilər. Alış üçün yaxşı vaxtdır. İlqar Vəliyev: 1) Belə görünür ki, korreksiya hələ qurtarmayıb və 1.251.26 səviyyələrinə qədər davam edəcək. Yalnız ondan sonra 1.33-1.35-ə qədər artımdan danışmaq olar. Almaq istəyənlər bir qədər gözləsələr, yaxşıdır. Satanlar isə mənfəətlərini götürsünlər.

2) Neftə fikir verməyi məsləhət görərdim. Əvvəlki saylarımızda neftin qrafikinin “üçbucaq”da olduğunu yazmışdıq. Aradan keçən vaxt Fərid Hüseynov: ərzində qiymət fiqurun yuxarı sərhədindən itələnib və artıq 1) Avro, düşünürəm ki, aşağı sərhədinə çatır. Gözdə1.2600-a qədər eniş nümayiş qulaqda olmaq lazımdır. Aşağı etdirəcək. Əgər bu dəstək sərhədin yarılması nefti 2009özünü qoruya bilməsə, həmin cu ilin səviyyələrinə - 65.00eniş sonun başlanğıcına 72.00 diapazonuna qaytara çevrilə bilər. Çünki Avropa Birbilər. İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

S İ YA H I

Nəzərə al!

Varlanmağa qoymayan 8 səbəb S

izcə, niyə çoxları zəngin ola bilmir?

Düşünürsünüz ki, az maaş alırlar? Yox, səbəb bu deyil. Əsl səbəbləri belə sıralamaq olar:

çox insanlar başa düşmürlər ki, pis vərdişlər yavaş-yavaş onların qazandığı pulları küləyə sovurur.

1. Başqalarının onların haqqında nə düşündüyünə görə narahat olurlar

Əgər həyatınıza dair bir planınız yoxdursa, o zaman siz başqalarının planlarının bir elementinə çevriləcəksiniz

Əgər siz ətrafınızadakılara özünüzü göstərmək üçün çox qiymətli bir şey alırsınızsa, o zaman bilin ki, bu, boş yerə pul xərləməkdən başqa bir şey deyil.

4. Məqsədləri yoxdur

5. Pul qazandıran işlərə lazımi səviyyədə hazırlıqları yoxdur

8. Bilmədikləri işlərə sərmayə qoyurlar

6. “Sürətli pul” qazanmaq istəyirlər

2. Səbrsizdirlər Səbrli olmayan adamın zənginliyə çatması demək olar ki, inandırıcı deyil

Belə olmur. Biz insanlar hər şeyi yavaş-yavaş əldə edirik.

Heç kəs bizə gətirib birdən-birə milyonlar verməyəcək. Ona görə, səbrli olmaq lazımdır.

3. Pis vərdişləri var Bura siqaret çəkmək, şans oyunları oynamaq və digər bu kimi pis vərdişlər daxildir. Bir www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Maliyyə məsələsində başqalarının daha bilikli olduğunu düşünürsünüz?

Birdəfəlik bilin ki, belə deyil.

7. Elə bilirlər ki, kimlərsə onların varlanmasının qayğısına qalacaq.

Bəzən bizə deyirlər ki, "filankəs bu sahəyə sərmayə qoyub, çox pul qazanıb, sən də belə et". Amma unutmayın ki, anlamadığınız işə sərmayə qoymaq üzməyi bilmədiyinz halda dənizə tullanmaq kimi bir şeydir.

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

9

10

BAŞA GƏLƏNLƏR

Treyder əhvalatları

Treyder başına gələnləri danışır:

“Dalğalar məni aldatdı” Oxucuların böyük marağına səbəb olan “treyder əhvalatları” silsiləsindən növbəti məktubu sizə təqdim edirik. Onun müəllifi Elliot Dalğalarının Analizindən istifadə edir. Və bir neçə gün əvvəl dalğaların ona necə “xəyanət” etməsindən yazır... Ənənəmizə sadiq qalaraq, treyderin adını açıqlamırıq. Onun yazı tərzini və üslubunu isə müəyyən redaktələrlə olduğu kimi saxlamışıq.

Mən adətən dalğa analizi ilə işləyirəm. Bu metoddan xəbəri olanlar bilirlər ki, bazarda dalğaların vəziyyəti və verdikləri siqnallar heç də həmişə aydın olmur. Yəni bilmirsən ki, onları necə işarələmək lazımdır.

8

Redaksiyadan: Bu şəkildə oxucunun təsviri əsasında məktubda təsvir edilən hadisələri təxmini göstərməyə çalışmışıq. www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

BAŞA G ƏLƏNLƏR 8 Amma bəzən də hər şey çox aşkar görünür və o halda gərək mütləq bazara girəsən. Hər halda, dalğalarla işləyənlər belə deyirlər. Mən də belə edirdim.

Mən bir neçə gün əvvəl belə bir mənzərə gördüm: yuxarıya doğru aydın 5 dalğa yaranmışdı. Bu, açıq-aşkar impuls idi! Ayrı söhbətin heç yeri də yoxdur, burada hər şey tamamilə ortadadır.

Mən bunu görəndə qaydalara uyğun olaraq düşündüm ki, korreksiyanı gözləyib, almaq lazımdır. Aşağıya enən a-b-c dalğalarını gözlədim. Bu, “2” korreksiya dalğası olmalı idi. Sonra qiymət yuxarıya sıçradı. Hər şey eynilə kitablarda yazldığı kimi gedirdi!

Mən qərara gəldim ki, vəssalam, almaq lazımdır. Özü də həmişə əməliyyat açdığımdan

Treyder əhvalatları

daha böyük həcmdə. Çünki vəziyyət tamamilə aydın idi.

Stop-lossu da birinci dalğanın (əvvəlki impulsun) başlanğıcında qoydum. Tam əmin idim ki, “stop” işə düşməyəcək.

profit qoymadığım üçün başa düşdüm ki, stop-loss işə düşüb... Qanım qaraldı, amma bu, işin ikinci tərəfi idi. Necə ola bilərdi ki, dalğa analizi bu qədər səhv çıxsın? Axı mən hər şeyi düz etmişdim!.

Korreksiyanı gözlədim və aldım. Amma mən alan kimi qiymət aşağıya enməyə başladı. Düşündüm ki, yəqin korreksiya sadə a-b-c yox, nəsə daha mürəkkəb bir struktur olacaq. Və qiymət artım hərəkətini bərpa edəcək. Ona görə də heç nədən narahat olmadım, terminalı bağladım, kompüteri söndürdüm və getdim başqa işlərimlə məşğul olmağa. Əmin idim ki, qayıdanda hesabımda müsbət balans görəcəyəm. “Stop”um isə heç bir halda işə düşməyəcək.

Məni bu əməliyyatda itirdiyim pul o qədər də incitmir. Çox şükür ki, “stop”um yerində idi.

Məni narahat eləyən başqa şeydir: doğrudanmı, Dalğa Analizi işləmir?.. Ona inanmaq olmaz?.. Bəs nəyə inanmaq olar?.. Xahiş edirəm, bu sualıma cavab verin.

Axşam evə gələndə həvəslə terminalı açdım və... gördüm ki, əməliyyat bağlanıb. Teyk-

Redaksiyadan: Oxucunun sualına gələn sayımızda ətraflı cavab verməyə çalışacağıq.

Dəyəri oxucular! Əgər siz də əhvalatınızı digər treyderlərlə bölüşmək istəyirsinizsə, başınıza gələnləri yazıb, redaksiyamıza göndərə bilərsiniz: info@inforex.az

Azərbaycanda treyderlər üçün yeganə forum

w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

11

12

FENOMEN

Nəzərə al

Hesabda vəsait nə qədər çoxdursa, uğurlu əməliyyatların faizi də o qədər yüksəkdir

Balansın “magiya”sı Az qoyan çox itirir

A

parılan araşdırmalar göstərir ki, treyderin hesabındakı vəsaitin miqdarı onun ticarət qərarlarına birbaşa və ciddi təsir edir. Belə ki, balansında 5000$ və daha artıq pul olan treyderlər çox mühafizəkar ticarət aparır, kiçik kredit dəstəklərindən istifadə edir, riski heç vaxt 10%-dən çox artmağa qoymurlar.

Şəkil 1-də maraqlı statistika göstərilib. Diaqramdakı birinci sütun hesabı min dollara qədər olan, ikinci sütun 1000-5000 dollar arasında, üçüncü sütun isə 5000-10000 dollar arasında olan treyderlərin uğurlu əməliyyatlarının faizini göstərir.

Biz görürük ki, balans nə qədər çoxdursa, uğurlu əməliyyatların faizi də o qədər yüksəkdir.

Balansı az olan treyderlər isə əksinə, pullarının qayğısına qalmır, aqressiv ticarət aparır və riskləri həddindən artıq çox artırırlar. Nəticədə paradoks alınır: onlar çox itirməmək üçün hesablarına az vəsait yatırır, amma nəticədə daha çox itirirlər.

Adətən təcrübəsi az olan, yeni başlayan treyderlər kiçik depozitlə işləməyə meyilli olurlar.

Nəticədə itirmək riskinə daha çox məruz qalırlar.

Bir çoxları hətta Forexə inamını itrir və ticarətdən əl çəkir.

Nəticədə qapalı dairə alınır.

Şəkil 1. Uğurlu əməliyyatların sayının balansdan asılılıq göstəricisi www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Araşdırmalar onu da göstərir ki, bu nəticələrdə ticarət sistemi heç bir rol oynamır. Əsas amil balansın həcmidir.

Peşəkar treyderlər qərar qəbul edərkən ilk növbədə nə qədər itirə biləcəklərini düşünürlər. Çünki bazarda hadisələrin

Şəkil 2 necə inkişaf edəcəyini, vəziyyətin necə olacağını heç kim bilmir. Ona görə də, peşəkarlar daha kiçik kredit dəstəyindən istifadə etməklə riski, paralel olaraq, itkiləri azaldırlar. Şəkil 2 onu göstərir ki, kredit dəstəyi azaldıca, ticarətin effektivliyi artır . 1:10 dəstəyi ilə işləyən treyderlər daha yaxşı nəticələr göstərirlər. Ona görə də, itirməkdən qorxursunuzsa, balansınıza pul qoyun. Az qoyan çox itirir. İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TEXNİKA

13

Sistem

Trendi tutmaq üçün kombinasiya Keyti Linn

N

əzəriyyədə deyilir ki, trendlə ticarət aparmaq çox asandır. Praktikada isə bu olduqca çətindir, çünki trendlər yalnız başa çatandan sonra aydın görünür. Real qrafikdə istənilən an trendin davam etmə və dönmə ehtimalı 50/50-yədir.Ona görə də, treyderlərin trendin başlanğıcı və sona çatması əlamətlərini müəyyənləşdirmələri çox vacibdir.

Bunu etməyin yolları çoxdur, amma valyuta bazarında daha yaxşı işləyən bir taktika var.

istəyirsinizsə, onda qiymətin 50 və 100 periodlu SMA-nı yuxarıya kəsməsini gözləməlisiniz. Bu baş verəndən sonra deyə bilərsiniz ki, hazırkı hərəkət son 50 və 100 periodluq orta səviyyəni keçəcək qədər güclüdür. Nə qədər ki, qiymət 50 və 100 periodlu SMA-dan yuxarıdadır, trendin artan olduğunu söyləmək olar.

Digər tərəfdən, əgər qiymət 50 və 100 periodlu SMA-dan aşağıdadırsa, onda trend “ayı” əhvallıdır. Bu vəziyyətdə biz əməliyyatı 50 SMA aşağıdan yuxarıya kəsilənə qədər açıq saxlaya bilərik.

Setap

Gəlin, eur/usd cütlüyünün saatlıq qrafikində sadə bir nümunəyə baxaq. Şəkil 1-də avro 1.3670-də hər iki MA-nı yuxarıya doğru kəsib. Bu, yeni artım trendinə işarə edib. Valyuta 5 gün hər iki SMA-dan yuxarıda qalıb. Siz bu müddətdə əməliyyatı açıq saxlasaydınız, 125 punkt qazana bilərdiniz.

Zaman intervallarını dəyişirik İndi isə gəlin, 50 və 100 SMA-nın daha gec-gec kəsildiyi günlük qrafiklərə baxaq. Bu vəziyyətdə hərəkət daha böyük ola bilər.

8

Trendin müəyyənləşdirilməsi Orta Dəyişən Göstəricilər (MA) bir çox ticarət sistemlərinə daxildir. MA-lardan teztez dəstək və müqavimət səviyyələrinin, həmçinin qrafikdə qısamüddətli və uzunmüddətli trendlərin müəyyənləşdirilməsində istifadə olunur. Əgər siz alış əməliyyatı açıb, artım trendində olmaq www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Şəkil 1. Eur/usd, H1 İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TEXNİKA 8

14

Şəkil 2-dəki aud/usd qrafiki buna yaxşı nümunədir. 12 martda cütlük 50 və 100 günlük SMA-nı yuxarıya doğru kəsib (qiymət bu vaxt 0.7830da idi). Növbəti 2 ay ərzində cütlük 50 SMA-dan yuxarıda hərəkətinə davam edib, yalnız 21 mayda yenidən aşağıya kəsilmə qeydə alınıb. Bu

Sistem nallardan qorunmaq üçün MACD ossilyatorundan istifadə etməyi məsləhət görürəm.

Bu momentum ossilyatoru trendin hansı mərhələdə olduğunu müəyyənləşdirməyə kömək edir: təzə başlayıb, yoxsa zəifləmə mərəhələsindədir? Şəkil 3-də MACD-dan

yaranıb və hərəkət 0.885-dən 0.82-ə qədər davam edib.

MACD ilə ticarətin daha bir yolu qiymətlə ossillyator arasında divergensiyanı tutmaqdır. Məsələn, əgər qiymət yeni maksimum formalaşdıranda ossillyator bunu etmirsə, bu, trendin sona yaxınlaşdığına dəlalət edə bilər.

Amma bəzi treyderlər yalnız MACD ilə ticarət aparırlar. Bu halda histoqramla ticarət də yalnış siqnallar verir. İndikatorları kombinasiya edirik İşlək ticarət strategiyası yaratmaq üçün MACD ilə MAnı kombinasiya edək. 50 və 100 periodlu SMA-lar yeni trendin yaranmasını və istiqamətini müəyyənləşdirməkdə kömək edir. MACD isə sonrakı yalnış hərəkətləri filtrdən keçirir. Əgər qiymət MA-nı yuxarı kəsəndə MACD da siqnal verirsə, onda bu, alış siqnalını təsdiqləyir və gücləndirir.

Şəkil 2. Eur/usd, Daily zaman qiymət 0.8195-də idi.

Kimsə mart siqnalına əsasən əməliyyat açsaydı, mayda 365 punkt qazanmış olacaqdı.

Düzdür, “ayı” siqnalı yalnış olub və artım hərəkəti davam edib. Bu vaxt aqressiv bazar iştirakçıları yenidən alış əməliyyatı verə bilərdilər.

Amma 365 punkt da yaxşı gəlirdir.

Momentumu müəyyənləşdiririk Amma SMA-larla ticarət, əvvəlki nümunələrdən də göründüyü kimi, tez-tez yalnış siqnallar da verir. Bu yalnış siqw ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

ənənəvi istifadəyə nümunə göstərilib. Histoqram mənfi zonadan müsbətə keçəndə (ya da xətti yuxarıya kəsəndə) alırıq, əksinə olanda isə satırıq.

“A” kvadratında histoqram “0” səviyyəsini yuxarıya doğru kəsib. Bu, bizə təxminən 0.83 ətrafında alış siqnalı verib.

0.845 ətrafında hərəkət sona yaxınlaşanda histoqram müsbət zonada qalırdı.

“B” kvadratında MACD yenidən 0.86 ətrafında 0-cı səviyyəni yuxarıya doğru kəsib, amma tezliklə mənfi zonaya qayıdıb. Bu vaxt aud/usd 0.885 ətrafında idi. “C” kvadratında satış siqnalı

Trendi tutmaq üçün sadə qaydalar: 1. Qiymətin 50 və 100 SMAnı yuxarıya kəsməsini gözləyirik. SMA-ların kəsilməyi yeni trendin yaranmasında xəbər verir.

2. Qiymət kəsdiyi SMA-dan 10 və ya daha çox punkt aralandıqdan və MACD “0” xəttini 5 bar diapazonunda kəsdikdən sonra giriş baş verir. Bu qayda yanlış kəsilmələri və zəifləyən trendləri filtrasiya edir.

Daha mühafizəkar treyderlər şamların hər iki

8

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TEXNİKA

Sistem

8

MA-dan yuxarıda tam bağlanmasını gözləyə bilərlər.

3. Giriş nöqtəsindən 5 bar diapazonundakı maksimum və ya minimumda birinci “stop”u yerləşdiririk. Bu, məcburi qayda deyil. Siz “stop”ları idarə etmək üçün öz taktikanızdan da istifadə edə bilərsiniz.

4. Qiymət 50 SMA-nı əks istiqamətdə kəsib, 10 punkt getdikdən sonra pozisiyanı bağlayırıq. Bu qayda treyderə trenddə daha çox qalmaqla gəliri götürməkdə kömək edəcək. “10 punkt qaydası” həmçinin trendin yanlış kəsilmələrindən qorunmaq üçün nəzərdə tutulub. İndi isə gəlin, praktik misala baxaq. Şəkil 4-də usd/cad qrafiki göstərilib. Martın 21-də qiymət 100 SMA-nı (qırmızı xətt) aşağıya kəsib. Bu vaxt qiymət 1.1612 idi. Əməliyyat açırıq. Əvvəla potensial giriş nöqtəsindən 5 bar diapazonunda MACD-ın mənfi zonaya keçib-keçmədiyini yoxlayırıq (bu, MA siqnal verməmişdən 1

Şəkil 3 şam əvvəl baş verib). Daha sonra kəsilmənin 10 punkt olmasını gözləyirik. Bu da baş verdikdə 1.16-da satış əməliyyatı açıq və “stop”u əvvəlki 5 barın maksimumunda 1.1788də yerləşdiririk.

Qiymət MA-lardan birini əksinə kəsənə qədər pozisiyanı saxlayırıq. Belə bir hal cütlük 1.0626 ətrafında olanda baş verib. Nəticədə 4

aya 974 punkt qazanmışıq.

Gəlir/risk nisbəti 5:1-ə olub.

Bu dövr ərzində biz yalnız bir əməliyyat açmışıq, amma həftədə bir neçə əməliyyat açan qısamüddətli treyderlər üçün gəlir daha da çox ola bilərdi. Şəkil 4-ü analiz etməklə MACD-dən niyə ticarət siqnalı kimi istifadə etmədiyimizi anlaya bilərsiniz. MACD mayın 9da mənfi zonadan müsbətə keçib. Əgər siz bu vaxt əməliyyatı bağlasa idiniz, onda 400 punkt gəliri əldə etməyəcəkdiniz.

Gördüyümüz kimi, valyuta bazarlarında kifayət qədər trendlər müşahidə olunur və onlar aylarla davam edə bilərlər. Hərçənd, yalnız ilk baxışdan adama elə gəlir ki, trendi tutmaq asandır. MA və MACDın kombinasiyasından istifadə etmək bizə trendi tutmaq üçün sadə və dəqiq metod verir.

Şəkil 4. Əməliyyata praktik misal w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

15

16

REKLAM

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

D AV R A N I Ş

Təfəkkür tərzi

Meymunabənzər treyderlər Treyderləin təsadüfi qazancdan asılılığıa düşməsi qorxulu haldır – çünki bizim psixologiyamızda sabit qazanc gətirəcək mental strukturların formalaşmasına imkan vermir əsası, bilmir ki, bir də heç vaxt sizdən heç nə almayacaq. Ona sixoloqlar meymun- görə də, əvəzini görəcəyi lar üzərində təcrübə ümidilə tapşırıqları yerinə yetirapararkən belə bir məkdə davam edir. maraqlı effekt müşahidə edibBu vəziyyət nə qədər çox lər: tutaq ki, siz meymuna hansısa tapşırıq verir, uğurla davam edəcəksə, meymunun yerinə yetirsə, hər dəfə onu mükafat almaq inamı da o m ü k a f a t l a n d ı r ı r s ı n ı z . qədər güclənəcək. Çünki meyMəsələn, banan verməklə. Bir munun nöqteyi-nəzərindən neçə dəfədən sonra meymun yanaşanda mükafat almamaq qazandığı mükafatı əldə etdiyi üçün səbəb yoxdur. Və nə uğurla əlaqələndirməyə qədər çox gözləyibsə, demək, başlayır. Yəni düşünür ki, mükafata bir o qədər az qalıb.

Təcrübə göstərib ki, bəzi banan ona tapşırığı yaxşı yemeymunlar heç bir mükafat olrinə yetirdiyinə görə verilib. madan da uzun müddət tapşırıqları yerinə yetirməkdə Burada hər dəfə, yəni mündavam edirlər. təzəm, davamlı mükafatlandırılmaq çox vacib Bir çox insanlar da alacaqları məqamdır. Belə ki, əgər siz mükafatın, yaxud bazardakı meymunu mükafatlandırmağı qazancın gözləntisindən asılı dayandırsanız, o, daha vəziyyətə düşürlər. Bu, tapşırıqları yerinə yetirbeyində gedən biokimyəvi məyəcək. Bir halda ki, xeyir proseslərlə bağlı haldır. Və gəlmir, boşuna enerji itirməyin əgər qazanc daimi deilsə, biz nə mənası var? heç vaxt bilməyəcəyik ki, onu haçan gözləmək olar. GözlədiAmma meymunu hər dəfə yimiz nəticə rastımıza çıxyox, arabir mükafatlandıranda mayanda isə biz özümüzə və nəticə tamamilə fərqli olur. ətrafımızdakılara ziyan vuran Belə ki, siz mükafatı hərəkətlər etməyə başlayırıq. dayandıranda meymun bunun səbəbini başa düşmür. Ən Mark Duqlas

P

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Ümumiyyətlə, istənilən asılılığın pis cəhəti odur ki, bizi real seçim imkanından məhrum edir. Diqqətimizi və təfəkkürümüzü əsarətə götürür.

Biz asılı olduğumuz şeylərə qarşı getmək üçün özümüzdə güc tapmırıq. Vəziyyəti real, soyuq başla qiymətləndirə bilmirik.

Treyderlərin təsadüfi qazanclardan asılılığa düşməsi son dərəcə xoşagəlməz və qorxulu bir haldır. Çünki o,

bizim psixologiyamızda sabit qazanc gətirəcək mental strukturların formalaşmasına əngəl olur. Belə olmaması üçün təsadüfi qazancı gözləmək və ona sevinmək lazım deyil. Əksinə, buna problem kimi baxmaq və səbəbini araşdırmaq gərəkdir.

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

17

18

TİCARƏT

Strategiya

Parabolik skalpinq Gündaxili qısamüddətli ticarət strategiyası

B

u məqalədə tanış olacağınız strategiya kapitalı o qədər böyük olmayan treyderlər üçün xüsusilə əlverişlidir. Çünki texnika bazara kifayət qədər dəqiqliklə girməyə imkan verir və kiçik itkilərlə kifayətlənir. Əsas ticarət qərarları 5 və 15 dəqiqəlik qrafiklərdə qəbul olunur – yəni bu, gündaxili

skalpinq texnikasıdır. Strategiya kifayət qədər sərtdir və treyderdən ciddi nizam-intizam tələb edir.

Sistemdə bu indikatorlardan istifadə olunur: - Parabolik SAR (period 0.02) - Sadə Dəyişən Orta Göstəricilər (4 dənə MA, peri-

odları: 4, 9, 18 və 65) - MACD (12, 26, 9) – Divergensiyanı, həmçinin əməliyyata girmə məqamlarını göstərir - RSI (9). 50 səviyyəsindən yuxarıda olmaqla istiqaməti təsdiqləyir - Stochastic Slow (14) – İfrat alış/satış zonalarını göstərir - DMI (7) – Parabolikin filtri rolunu oynayır 8

Şəkil 1 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TİCARƏT

Strategiya

Şəkil 2

8 Əvvəlcə bütün zaman periodlarında Parabolic-in vəziyyərinə baxırıq.

O, bütün yuxarı zaman periodlarında (m15, m30, H1, H4) qiymətdən bir tərəfdə (ya yuxarıda, ya da aşağıda) olmalıdır.

der qiymətin Parabolikə toxunacağına hazır olmalıdır.

Başqa sözlə, Parabolik “vurulacaq” və qiymətin o biri tərəfinə keçəcək, bazar da istiqamətini dəyişəcək. Treyder məhz belə məqamları yaxalamağa çalışmalıdır.

MA-lar başqa siqnallar da

iymətlə q ) 8 1 ( A M i, k Nə qədər bolik a r a P , ır d a d rasın Parabolikin a ”dır. a d ın lt a ə fi a d mü SAR bir növ “ Bundan əlavə, trend xəttlərini qurmaq və qiymətin onlara nəzərən vəziyyətini müəyyənləşdirmək lazımdır.

Nə qədər ki, MA (18) qiymətlə Parabolikin arasındadır, Parabolik SAR bir növ “müdafiə altında”dır. Bu “müdafiə” ləğv olunanda treyw ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

verirlər: 4 və 18 periodlu MAların aşağıdan yuxarıya kəsişməsi (“qızıl xaç”) alış, 18 və 65 periodlu MA-ların yuxarıdan aşağıya kəsişməsi (“ölü xaç”)isə satışa işarədir.

MACD-a baxırıq. İndikatorun MA-sı (siqnal xətti) histoqramın çubuqlarından çıxırsa, bu, bazara girmək üçün işarədir.

Bu zaman RSI həmin siqnalı təsdiqləməlidir (satış üçün 50 səviyyəsindən aşağıda, alış üçün isə yuxarıda olmaqla ).

Stochastics ifrat alış və ya satış göstərməli deyil. Əgər bazara girəndən sonra 35-50 dəqiqə ərzində qiymət bizim tərəfə getmirsə, bazardan çıxmaq gərəkdir. İndi isə konkret misallara baxaq.

MA(18)-in qiymətlə Parabolikin arasında çıxdığı nöqtələr şəkil 1-də göstərilib. Bunlar trendin sürətləndiyi nöqtələrdir. Əgər yuxarı zaman periodunda bu, baş verirsə, onda bir pillə aşağı perioda keçmək olar.

Aşağı periodda isə artıq digər indikatorların da göstəricilərini nəzərə alırıq. Bütün şərtlərin yerinə yetirildiyi vəziyyət şəkil 2-də göstərilib.

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

19

20

MÜSAHİB Ə

Riçard Uels

“Külək əsəndə heç vaxt almıram” “Kiçik qazanclardan çəkinməyin, böyük itkilərdən çəkinin.

Mənim üçün “kiçik qazanc” anlayışı yoxdur. Onlar ayın sonuna qədər toplanıb, böyük qazanca çevrilirlər” treyderlər izləyirlər. Hazırda gördüm ki, bu işi doğrudan da, Riçard gözdən uzaq bir yerdə, yaxşı bacarıram və birdəfəlik Uelsin əyalətində özünə torpaq treydinqə keçdim. alıb və orada yaşayır, dünya ilə bağlantısı isə ancaq internet - Treyder olmağın nəyi sizə vasitəsilədir. Uelş özünü daha daha xoş gəlir?

Robinzona bənzədərək, deyir: - Birincisi, mən ticarət “Bizim fərqimiz ancaq ondadır aparmağı sevirəm. İkincisi, o, ki, mən üfüqlərə boylanaraq, mənə işimi, həyatımı və iz adətən bu rubri- hansısa gəminin yolunu gözkada həmişə yerli nə uğurlu ə d 3 4 l a d a lb treyderlərlə Bir dəfə da lan hadisə a q a d d d a y n müsahibələri dərc edirdik. lmuşdu! Ə nra mən o s n əməliyyatım o ə Amma son saylarımızda d in s ə il s anc sil xarici treyderlərin də fikirdət fasilə budur. Bu qaz d ü m ir b , im d miş lərinə bir qədər diqqət ayırmamilə tükən ta mağa qərar vermişik. Çünki götürdüm. əcnəbi peşəkarların da bazar ətrafımı istədiyim kimi planhaqqında fikirləri maraq ləmirəm”. laşdırmağa imkan yaradır. doğurmaya bilməz. Və bu Başqa heç bir iş bu imkanları təcrübənin oxucular arasında Ticarətə maraq sizdə mənə yaratmazdı. müsbət qarşılandığını görəharadan yarandı?

Dünyada ən qiymətli şey rək, onu davam etdiririk.

- Mən əvvəlcə müsahib idim. vaxtdır. Treydinq mənə imkan verir ki, başqa işlərə, hobbimə Bu dəfə müsahibəsini təqdim Bir gün müştərilərimdən biri də vaxt ayırım. Mənə çox pul mənimlə söhbətindən sonra etdiyimiz Riçard Uelş treyder lazım deyil, lazım olan qədərini belə qərar verdi ki, mənim dairələrində “Uelsli sehrbaz” isə treydinq verir. bacarıqlarım maliyyə adı ilə tanınır. O, özünün treyVə nəhayət, bu, yeganə işdir bazarlarında daha çox kara der şirkətini qurub, üstəlik, gələ bilər və mənə hesab açdı. ki, mən dəqiq bilirəm: gündəlik təhlillər yayan saytı Mən də bir neçə ay ərzində var. Onun gündəlik analizlərini ticarət aparandan sonra dünyanın 29 ölkəsindən olan 8

B

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

MÜSAHİB Ə 8

heç vaxt ixtisara düşməyəcəyəm, qocaldığım üçün təqaüdə göndərilməyəcəyəm.

- İtkiləri və riski necə idarə edirsiniz?

- Mən standart həcmlə ticarət aparıram. Həmin həcm isə mənim itkinin acısına dözmək gücüm nəzərə alaraq hesablanıb.

Mən əksər treyderlərə baxanda, az ticarət aparıram, ona görə, itkilərim

Riçard Uels - Treyder üçün ən vacib qaydalar sizcə, hansılardır?

- Əvvəlcə potensial itkini hesablayın. “Nə olar-olar” prinsipi ilə əməliyyat açmaq müflisləşməyin ən doğru yoludur.

Kiçik qazanclardan çəkinməyin, böyük itkilərdən çəkinin.

Mənim üçün “kiçik qazanc” anlayışı yoxdur. Onlar ayın sonuna qədər toplanıb, böyük qazanca çevrilirlər. Amma son nəticədə hər şey sizin kapitalınızdan

uş kimi, rm u y u x o i n ri ə a Sanki not dəft asını duymağ iy n o rm a h in isin m ki, bazar rə ə bazarın musiq m il b ə il b vəlcədəmn u tutan kimi n u b çalışıram. Əv a m m A . ı çalacaq layıram. ş a hansı mahnın b a ğ a m u x n o bazarla uniso asılıdır.

də onlara nisbətən az olur. Əgər mənim metodum hansısa əməliyyat üçün maksimal şans vəd etmirsə, o əməliyyata girmirəm. İtkilərim elə də çox olmur, olanları da tez kompensasiya edilir. Əgər dalbadal iki ziyanlı əməliyyatım olursa, mütləq bir müddət fasilə götürürəm.

Bilirəm ki, həmişə səhv məndə olur, bazarda yox.

- Uzunmüddətli, yoxsa qısamüddətli strategiyalara üstünlük verirsiniz?

- Mənim əməliyyatlarımın orta davamiyyət müddəti 1-18 dəqiqə arasında olur. Amma səhmlərlə ticarət aparanda əksinə, iki həftəyə qədər bazarda qala bilərəm.

Hərçənd, bütün hallarda, mən investor yox, treyderəm. w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

Siz hesabınıza xudmani bir məbləğ qoyub, gündəlik xərclərinizi çıxarmaq istəyirsiniz, yoxsa, böyük kapitalla yaxşı pullar qazanmaq?.. Əsas sual bax, budur. Bundan asılı olaraq ticarətə yanaşma da dəyişəcək.

- Ən yaddaqalan əməliyyatınız hansıdır?

- Əməliyyat yox, hadisələr deyərdim. Bir dəfə dalbadal 43 dənə uğurlu əməliyyatım olmuşdu! Ən yadddaqalan hadisə budur. Bu qazanc silsiləsindən sonra mən tamamilə tükənmişdim, bir müddət fasilə götürdüm.

Bir də, brokerdən ilk dəfə qazandığım pulun çekini alanda möhkəm sevinmişəm.

O vaxt bir neft şirkətinin səhmini almaqla iki həftə ərzində son altı ayda olduğundan daha çox qazanmışdım.

- Bazarda analitik alətlərin və müxtəlif fikirlərin bolluğu şəraitində treyder “analiz iflici”ndən necə yayına bilər?..

- Başqalarının proqnozlarını oxumayın. Xəbərləri izləməklə özünüzü yormayın, ancaq bir neçə vacib xəbərin dərci vaxtını yadda saxlasanız, bəs edər.

Mümkün qədər sadə ticarət strategiyası fikirləşin. Bazarın dönüşlərini proqnozlaşdırmağa çalışmayın. Kiçik həcmlərlə ticarət aparın ki, emosional gərginlik və sarsıntı keçirməyəsiniz.

- Öz texniki yanaşmanızı necə xarakterizə edərdiniz?

- Mən bir adam tanıyırdım, qrafikində nə qədər desəniz, indikator var idi, ancaq onların heç birini nəzrə almayaraq, öz bildiyi kimi əməliyyatlar açırdı.

Və yaxşı da qazanırdı. Çünki insanın individuallığı ən güclü metoddur. Mənə əməliyyat açmaq üçün ancaq qiymət qrafiki lazımdır, bir də hərdən trend xətti və Dəyişən Orta Göstərici. Qrafikləri isə öz individual qavrayışıma əsasən oxuyuram. Sanki not dəftərini oxuyurmuş kimi, bazarın musiqisinin harmoniyasını duymağa çalışıram. Əvvəlcədəmn bilə bilmərəm ki, bazar hansı mahnını çalacaq. Amma bunu tutan kimi bazarla unison oxumağa başlayıram.

Bazar həmişə məndən çox bilir. Buna görə də, mən onunla ayaqlaşmağa çalışıram, onu qabaqlamağa yox.

Və nəhayət, əgər güclü külək əsirsə, heç vaxt almıram.

Bu da mənim mövhumatçılığımdır.

8

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

21

MÜSAHİB Ə 8

22

- Sizcə, yeni başlayan treyderlərin bazarla bağlı ən ciddi səhvləri nədir?

- Onlar gördüklərinə əsasən yox, fikirləşdiklərinə əsasən ticarət aparırlar. Bu, ciddi səhvdir. Digər səhv odur ki, ağıllı, savadlı adamın avtomatik yaxşı treyder olacağını düşünürlər. Bu, belə deyil.

Treydinq 10% elm, 20% bəxt, 70% incəsənətdir. İncəsənət isə intelekt yox, konseptual düşüncə tələb edir. Ən ağır səhv odur ki, yeni başlayanlar bir qədər öyrənəndənn sonra yaxşı qazanc götürəcəklərini düşünürlər. Və yanılırlar.

- Yeni başlayanlara hansı məsləhətləri verərdiniz?

- Əgər uzun müddət sabit qazanc götürməməyə hazır deyilsinizsə, ticarətə gəlməyin.

Riçard Uels Gəldinizsə, əvəlcə ancaq bir qrafik seçin və onu bütün incəliklərinə qədər öyrənin. Əgər kiçik hesabla başlamısınızsa, yaxın vaxtlarda varlanmaq fikrini beyninizdən çıxarın. Peşəkarlıq səviyyəsinə çatana qədər xırda qazanclarla kifayətlənin.

Bazarda heç nədən və heç kimdən kömək gözləməyin.

Burada hər kəs ancaq özünə cavabdehdir. Əgər itki görəndə həyəcanlanır və özünüzü itirirsinizsə, bəri başdan bilin: bu iş sizlik deyil.

Unutmayın, bazarın dərsləri heç vaxt qurtarmır.

Və bir də: ticarəti sevmək lazımdır!

- Öz ticarət gününüzü təsvir eləyə bilərsinizmi?

- Adətən səhər saat 5-də kompüterin arxasına əyləşirəm. Avstraliya sessiyasında ticarət apara-apara

Avropa sessiyasına hazırlaşıram. 7-də fasilə edir, 8-də yenidən London sessiyasına başlamaq üçün qayıdıram.

Səhərlər adətən indekslərlə ticarət aparıram. Günorta 2 saat fasilə götürür və fiziki işlərlə məşğul oluram. Növbəti fasiləm 17:00-da olur. Sonra 21:00-a kimi yenidən monitorun arxasında işləyirəm. Bu, həftənin 4 günü belə olur. Son 3 günü isə dincəlirəm.

- Daha yaxşı ticarət imkanlarını tapmaq üçün hansı metoddan istifadə edirsiniz?..

- Yaxşı imkanlar demək olar ki, hər gün düşür və biz onları dəyərləndirməyi bacarmalıyıq.

Bunun üçün yaxşı qrafikdən və texanalizin bir neçə yaxşı bələd olduğunuz alətindən başqa heç nə lazım deyil.

Gəlin, birlikdə baxaq w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

PAT T E R N

Fiqur

Min və trendin istiqamətində üz:

“Dəniz atı” B

azarlar daim təkrarlanan patternlər nümayiş etdirirlər. Bu da qiymətin hərəkətini proqnozlaşdırmağa imkan verir.

Zamanla qiymət arasında harmonik əlaqə olduğunu nəzərə alsaq, bazar trendləri həndəsi fiqurlarla müəyyən oluna bilər. Belə fiqurlardan biri də “Dəniz atı” patternidir.

“Dəniz atı” fiquru “AB=CD” patterninin bir növüdür, ona görə də trendli bazarlarda olduqca etibarlıdır. “Dəniz atı”na Daily və Weekly qrafiklərdə nadir hallarda rast gəlinir, amma sutkalıq qrafiklərdə onu müşahidə etmək olar.

“Dəniz atı” və “AB=CD” patternlərinin əsas fərqi ticarət setaplarında və enmə/qalxma bucağına nəzərən korreksiyalarındadır. “AB=CD” patternində D nöqtəsində siqnal yaranır. “Dəniz atı” patternində isə tam dönüşdən və trend təswww .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Şəkil 1. AB = CD patterni və onun strukturu göstərilib.

AB = CD patternlərində əməliyyatlar D nöqtəsində açılır diqləndikdən sonra əməliyyat açılır.

Burada müxtəlif investisiya metodları ilə işləməklə yanaşı, “AB=CD” patterni də əks olunmuşdu. Bu patterndə

“AB=CD” patterni

atı” patterni iz n ə D “ a d a n oxşayır, Müəyyən mə a n u r tu k u tr tterninin s a ticarət q ş a “AB=CD” pa b z a ir b atı”nda etibarlıdır. amma “Dəniz n ə d n fi lə ə s r və o, qaydaları va 1935-ci ildə Qartlinin (H.M.Gartley) “Fond bazarında gəlir” adlı kitabı işıq üzü görür.

qiymət artan trendin maili xətti üzrə qalxır və trendə paralel xəttə qayıtmaqla kanal formalaşdırır.

8

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

23

PAT T E R N

Fiqur

8

24

Bu “artım- korreksiya” prosesi “AB=CD” patterninin sonuna yaxın, kanalın sərhədləri yaxınlığında əməliyyata siqnal verir.

AB = CD patterni bütün bazarlarda və bütün periodlarda yaranır. Sonradan Larri Pesavento AB=CD patternini daha da təkmilləşdirərək, onu Fibonoççi səviyyələri ilə inteqrasiya etdi. Bununla da potensial hədəfləri və dönüş nöqtələrini müəyyənləşdirdi (şəkil 1).

AB = CD patterninin formalaşdırılması 3 addımla baş verir: birinci hərəkət (A-B) – trend, ikinci hərəkət (B-C) əks-trend və ya “retracement”, sonuncu hərəkət (C-D) – trendin bərpa olunması.

Retracement (B-C) 0.382, 0.618 və ya 0.786 fibonaççi səviyyələri ilə xarakterizə olunur. Trendin bərpa olunması (C-D) korreksiyadan sonra gəlir və adətən A-dan C-yə olan məsafəni fibonaççi nisbətlərilə özündə əks etdirir.

Şəkil 2. Bu qrafik “Dəniz atı” patterninin strukturunu göstərir AB=CD patternində B-C retracementi əvvəlki hərəkətin 62%-dən 76.8%-nə qədər olanda etibarlıdır.

“Dəniz atı” patternində isə retracement əvvəlki hərəkətin 38%-dən 50%-nə qədər olanda etibarlıdır, əyilmə bucağı isə “AB=CD” patternindən daha itidir.

“AB=CD” patternində D səviyyəsində pattern tam for-

malaşdıqdan sonra əməliyyat verilir. “Dəniz atı” patternində isə boyun hissədə C retracementindən yuxarıda qiymətin dönüşündən sonra əməliyyata siqnal yaranır.

“Dəniz atı” patternində qiymət döndükdən sonra “boyun” səviyyəsindən və ya retracement-dən yuxarıda əməliyyat açılır.

8

“AB=CD” patternində A, B və C dayaq nöqtələri müəyyən olunan kimi “fibo alqoritmi” sonuncu C-D hərəkətindəki D nöqtəsinin səviyyəsini hesablamağa imkan verir. D səviyyəsi tam formalaşdıqdan sonra trendin əksinə əməliyyat açılır.

“Dəniz atı” patterni Müəyyən mənada “Dəniz atı” patterni “AB=CD” patterninin strukturuna oxşayır, amma “Dəniz atı”nda bir az başqa ticarət qaydaları var və o, sələfindən etibarlıdır. w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

Şəkil 3. “Dəniz atçığı” paterni ilə ticarət (Nümunə 1) İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

PAT T E R N

Fiqur

8 Qiymətin “C” retracementindən yuxarıda bağlanmağını gözləyin və kəsilmə şamının maksimumundan yuxarıda alış əməliyyatı verin.

Retracement səviyyəsinə qədər sonuncu hərəkətin minimumundan aşağıda “stop” orderi yerləşdirin. Hədəf qrafikdə göstərildiyi kimi, retracement səviyyəsindən F nöqtəsindəki hərəkətin minimumuna qədər olan diapazonun 100%-ində yerləşir.

Ticarət qaydaları • Alış əməliyyatı C nöqtəsində (boyun səviyyəsi) kəsilmə şamının maksimumundan yuxarıda açılır; • Stop-loss hərəkətin minimumundan aşağıda yerləşir (B nöqtəsi); • Hədəf “C” səviyyəsindən yuxarıda F nöqtəsində CD diapazonunun 100%-ində yerləşdirilir “Dəniz atı” patterni ilə ticarətə misal:

Şəkil 4. “Dəniz atı” patterni ilə ticarət (Nümunə 2) düşərək patterni tamamlayıb.

“C” nöqtəsində 51.50$ qiymətində “Dəniz atı” retrace-

iymət q ə d in n r e t t a “Dəniz atı” p boyun” “ a r n o s n ə d döndük cementa r t e r a y ə v n səviyyəsində çılır. a t a y y li ə m ə dən yuxarıda

Şəkil 3-də real qrafikdə “Dəniz atı” patternini görürük.

Qiymət 58$ maksimumu ilə 46$ arasında hərəkət edərək, “Dəniz atı” patterninin birinci fazasını formalaşdırıb. Qiymət əvvəl 52$, sonra 42$-a w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

ment səviyyəsindən yuxarıda alış əmliyyatlarına siqnallar yaradıb və “buy” əməliyyatı açılıb. “B” nöqtəsində (46$) retracemen minimumundan aşağıda “stop” orderi yerləşdiririk. “E” nöqtəsinin üzərinə “C-D” dia-

pazonunun məsafəsini gəlir və 60.75$-da “Take Profit” yerləşdiririk.

Daha bir misal şəkil 4-də göstərilib. Qiymət 825-də C retracement səviyyəsindən yuxarıda bağlananda alışa siqnal yaranıb. BC diapazonu AB hərəkətinin 50%-nə bərabər olub. “E” nöqtəsində 825.5 üzrə barın maksimumundan yuxarıda alış əməliyyatı veririk.

“B” nöqtəsinin minimumundan aşağıda 822-də “stop” orderi yerləşdiririk. “C-D” diapazonunun məsafəsini E nöqtəsinin üstünə gəlir və 829-da “Take Profit” yerləşdiririk.

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

25

26

QURU

Master-klass

“Yapon şamları”nın mənfi cəhətləri liklə, yapon şamları ilə işləyənlər onun bağlanışını gözləməyə məcburdurlar. Ancaq insaf naminə Stiv Nison deyək ki, bu çatışmazlıq da lk növbədə onu təkcə şamlara deməliyik ki, “Yapon aid deyil. şamları”nın yozumu subyektiv xarakter daşıyır.

Mən bəzən belə edirəm: Bu, onların mənfi cəhətidir. tutaq ki, günlük qrafikdə şamın Düzdür, əslində bu mənfi bağlanışını gözləmək cəhət qrafik analizin bütün lazımdırsa, mən bunu H1 və növlərinə xasdır. Amma H4 qrafiklərində izləyirəm. Və “yapon şamları”nda bu sub- yaxud, H1 və H4 qrafiklərində yektivlik sizin xeyrinizə də şamın bağlanmağını gözləmək işləyə bilər. Bir qədər təcrübə lazımdırsa, bunun üçün m30 toplayandan, şamları daha və m15 periodlarına “enirəm”. yaxşı tanıyandan sonra siz Aydındır ki, izlənilən hər iki pesubyektiv metodlarınızı riodda şamın bağlanması eyni uğurla tətbiq edə biləcəksiniz. istiqamətdə olmalıdır - əvvəlki Bu, hətta sizin üstünlüyünüzə şamdan yuxarıda və ya çevriləcək. aşağıda.

Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, şam modelləri işləməyə də bilər. Yəni bu, 100% zəmanət verən bir model deyil. Hərçənd, maliyyə qrafiklərində 100% zəmanət verən heç nəyin olmadığını nəzərə alsaq, bunu ciddi çatışmazlıq saymaq da düz olmazdı.

Şamlarla bağlı başqa çatışmazlıq budur: modelin təsdiqlənməsi üçün yeni şamın açılmasını gözləmək lazımdırmı? Bu sual əksər treyderlərdə narahatlıq yaradır. Xüsusilə də şamların trend xəttləri və indikatorlara nisbətdə yerləşməsi öyrənilən zaman. Bir sıra analitiklər siqnalı ancaq o vaxt həqiqi qəbul edirlər ki, şam hansısa səviyyədən o tərəfdə bağlanmış olsun. Belə-

Amma bütün bunlarla yanaşı, yapon şamlarının verdiyi üstünlüklər daha çoxdur. Mən hətta özümdə cəsarət tapıb deyərdim ki, bir qədər sonra treyderlər Qərb texanalizinin metodu olan qiymət barlarından ümumiyyətlə, istifadə etməyəcəklər. Çünki şamlar təkcə qiymətin qrafikdə təsviri forması deyil, həm də bütün subyektiv məqamları ilə yanaşı, güclü analitik alətdir.

İ

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Yapon şamlarının verdikləri siqnalları əlahiddə şəkildə yox, bazar vəziyyətinin kontekstində qəbul etmək lazımdır. Çünki ayrı-ayrı vəziyyətlərdə eyni formasiyalar fərqli siqnallar verə bilərlər. Ona görə də, şam modellərini analiz edib, onların əsasında qərarlar verəndə mütləq bazar kontekstini nəzərə almaq lazımdır.

Digər mənfi cəhət odur ki,

şam kombinasiyaları siqnal versələr də, qiymət oriyentiri göstərmirlər. Bəzi yapon treyderləri bir kombinasiya əsasında bazara girir, digərinin əsasında isə çıxırlar.

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

PRAKTİKA

Emalatxana

Dəqiq hədəf Qiymətin diapazondan çıxandan sonra nə qədər gedəcəyini hesablamağın effektiv yolu

Ray Barros

B

ütün treyderlər bilirlər ki, bazarlar vaxtın çox hissəsini “sıxılma” vəziyyətində, yaxud, üfüqi hərəkətdə olurlar. Üfüqi hərəkət – treyderlərin Şəkil 1 pullarının batdığı bataqlıqdır.

Bəzi treyderlər üfiqi bazarda Adətən hesab olunur ki, ticarət aparmaqdan imtina Amma üfüqi bazarlarda da qiymət üfiqi kanaldan çıxandan edir və ancaq bazar diapazon- gəlirli ticarət aparmağın yolları sonra o kanalın eni qədər dan çıxanda əməliyyat açırlar. var. Bunun üçün: hərəkət edəcək. Üzunmüddətli Amma heç bu da asan deyil.

1) Uyğun strategiyamız qrafiklərdə isə qiymətin olmaldır kanalda keçirdiyi vaxt miqBunun necə çətin olduğunu 2) Yarılmaların həqiqiliyini darından da oriyentir kimi fayşəkil 1-də görmək olar. C və D müəyyənləşdirmək üçün dalanmaq olar. nöqtələrində bazar üfiqi texnikamız olmalıdır kanalın sərhədlərini yarsa da, 3) Gəliri harada götürməyi Daha mükəməl metodu Alan təzədən geri dönərək, həmin yaxşı bilməliyik. Yəni hədəf Endryüs təklif edib. Onun yarılmaya aldanaraq əməliyyat oriyentirimiz olmalıdır. metodunu bura qədər dediyiaçanların pullarını özü ilə miz iki metodla aparıb.

8 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

27

PRAKTİKA

Emalatxana

8

28

müqayisə etmək sanki köhnə tüfənglə lazer nişangahlı müasir snayperi müqayisə etməyə bənzəyir.

Bu yanaşma 6 addımdan ibarətdir: 1) Sıxılma zonasının sərhədlərini müəyyən edirik. Şəkil 2-də həmin sərhədlər A və B nöqtələrindən keçir. C və D isə saxta yarılma nöqtələridir.

2) Diapazonun enini 8-ə bölürük. Onun 1/8-ni sərhədin həm yuxarı, həm də aşağı hissələrinin üstünə/altına əlavə edirik. Nəticədə iki zona alınır.

Yuxarıdakı alış, aşağıdakı satış zonasıdır.

3) Qiymət bu zonalardan birinə daxil olanda həmin səviyyəni əks tərəfdəki zonada “x” ilə qeyd edirik (şəkil 5).

Beləliklə, ilkin hazırlıq işlərindən sonra biz şəkil 5dəki qrafiki əldə edirik. A ilə C arasındakı aralıq maksimumlar “x” ilə qeyd olunmur. Çünki bazar zonalara daxil olmayıb.

Bu qaydanı tətbiq edəndən sonra biz görürük ki, iki maksimum və iki minium “x” ilə işarələnib.

4) Yarılma nöqtələrini “x” ilə işarələyirik. Bu, bizə satış zonasında 2, alış zonasında 3 “x” verir.

5) Alış üçün diapazonun enini alış zonasındakı “x”-lərin sayına vururuq. Uyğun olaraq, satış üçün də diapazonun enini satış zonasındakı “x”-lərin sayına vururuq. Şəkildəki misalda diapazonun eni 151 punkt, “x”-lərin sayı 3-dür. Hədəf üçün oriyentir 151х3=453 punkt olacaq. w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

Şəkil 2

Şəkil 3

Şəkil 4 Yəni qiymətin diapazondan çıxandan sonra məhz bu qədər hərəkət edəcəyini gözləyirik.

manın qaydasını təsvir etdik.

Yuxarıya doğru yarılmanın oriyentiri də anoloji qaydada hesablanacaq.

Biz aşağıya doğru yarılİn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

REKLAM

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

29

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

30

ÖLÇÜ METODU

Effektivlik

Düz yol göstərən əyri İ

stənilən ticarət planının hazırlanmasında məqsəd riski minimuma endirmək, sabitlik yaratmaq və maksimum gəlirliyə nail olmaqdır.

Real ticarətin qiymətləndirilməsində bunlardan vacib heç nə yoxdur.

Ticarətin real səmərəliliyinin ölçülməsi treyderə imkan verir ki, ticarət planının nə dərəcə effektiv olduğunu müəyyənləşdirsin və sistemini təkmilləşdirsin.

Bir çox treyderlər üçün ticarət planının ilkin səmərəliliyi hər şeydən əvvəl, tarixi məlumatlar əsasında hesablanır. “Bəktest” və ya tarixə nəzərən modelləşdirmə bazarın keçmişdəki hərəkətinə görə aparılır. Kağız üzərində ticarət və ya səmərəliliyin forvard-testi əməliyyatların demo hesabda aparıldığı ticarət planının hazırlıq mərhələsidir.

Bu mərhələdə real ticarətdən söhbət gedə bilməz.

Treyderlər kağız üzərində ticarətdən və bəktestinqdən real əməliyyatlara keçəndə itkilərin üzərində köklənirlər. Əgər real ticarətin səmərəliliyi kağız üzərindəki ticarətə və ya bək-

məntiqidir, belə ki, “bəktest”dəki gəlir real gəlir deyil. Əgər real ticarət onun nəticələrini təsdiqləmirsə, tarixi səmərəliliyin əhəmiyyəti elə də böyük deyil,.

Testi yox, məhz real ticarəti

rində ə z ü ız ğ a k r Treyderlə n real ə d q in t s e t k ə b ticarətdən və ilərin k it ə d n ə ç e k a əməliyyatlar nirlər. lə k ö k ə d in r üzə testə uyğun gəlmirsə, bu, adətən ondan xəbər verir ki, real nəticələrə əsaslanaraq, ticarət planını yenidən gözdən keçirmək lazımdır.

Ticarət planının real bazara köklənməsi zamanı “tarixi” səmərəliliyi azaldacaq kompromislərə ehtiyac duyula bilər. Bu

qiymətləndirməyin müxtəlif metodlar var: 1) Ticarət planının hazırlanmasında real ticarətin tarixi testə nə dərəcədə yaxın olduğunu müəyyənləşdirmək; 2) Real ticarətin nəticələrinə əsaslanaraq, ticarət planını nə vaxt yenidən gözdən keçirtməyə qərar vermək;

8

Şəkil 1. Real gəlirlik əyrisinin tərkib hissələri www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

ÖLÇÜ METODU 8 3) Bu ticarət planından bir daha istifadə etməməyə qərar vermək.

Ticarət planının uğurla həyata keçirilməsində real bazarın səmərəliliyini ölçmək çox vacibdir. Əgər treyder ticarət planı ilə effektiv ticarət apara bilməsə, hətta yaxşı plan belə fiaskoya məruz qalacaq.

Nəticədə treyder real treydinq təcrübələrinə əsasən ticarət planlarında “dəqiq kökləməyə” ehtiyac duya bilərlər.

Real gəlirlik əyrisi Gəlirlik əyrisi ümumi əməliyyatların sayı ilə qazanclı əməliyyatların nisbətini qrafik şəkildə əks etdirir. Bu, treyderlər üçün ticarətin nəticələrini qiymətləndirmə alətidir.

Yalnız tarixi məlumatlara əsaslanan gəlirlik əyrisi ticarət planının real effektivliyini əks etdirmir. Real ticarətin öz tarixi proyeksiyasına uyğun gəlibgəlmədiyini müəyyənləşdirmək üçün real gəlirlik əyrisindən istifadə etmək lazımdır. Real gəlirlik əyrisi, şəkildə

Drawdown nədir?

Drawdown – kapitalın həcmi maksimal həddə çatandan sonra onun nə qədər aşağıya düşməsini göstərir.

Adətən, maksimumdan uzaqlaşma faiz nisbətilə ifadə olunur.

Məsələn, əgər siz hesabınızdakı 1000 dollardan 300nü itirmisinizsə, bu, 30%-lik drawdown edir. 100%-lik drawdown hesabın tam itirilməsi deməkdir. İnvestisiya fondları drawdown göstəricisini 10-15% səviyyəsində məhdudlaşdırmağa çalışırlar, fərdi treyderlər isə daha yuxarı faiz təyin edə bilər.

Drawdown ticarətin effektivliyin əsas göstəricisidir və hər bir əməliyyatda yol verilən riskin həcmilə müəyyənləşir.

Müəyyən ticarət planı üçün real gəlirlik

sində ə y a s i is r y ə Real gəlirlik rixi a t lə t ə r a ic t l asanlıqla rea iyanı s a ly e r r o k ı k test arasında ək olar. m ir d ş lə n ə y y müə göstərildiyi kimi, real ticarət planının mərhələlərinin nəticələrinin kombinasiyası əsasında qurulur (Şəkil 1). w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

Effektivlik

əyrisi liyi həm tarixi, həm də real əməliyyatların bütün məlumatlarının vahid analiz cədvəlinə yerləşdirilməsi ilə də hesablana bilər. Daha sonra

bunun əsasında qrafik qurulur.

Digər tərəfdən proqrarım öz “bəktestinq”i mümkün bütün sistem əməliyyatlarına əsasən real gəlirlilik əyrisini göstərə bilər.

Real gəlirlik əyrisi sayəsində asanlıqla real ticarətlə tarixi test arasındakı korrelyasiyanı müəyyənləşdirmək olar. Şəkil 2 real gəlirliyi göstərir. Burada real ticarət 80-ci əməliyyatdan başlayıb.

8 İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

31

ÖLÇÜ METODU

Effektivlik dəyişilməsi bazarda vəziyyətin dəyişdiyinə işarə edir, bu da ticarət planına yenidən nəzər salmağı labüdləşdirir. Şübhəsiz, vaxt keçdikcə bazarlar dəyişir və ticarət planını bazarın cari vəziyyətinə uyğun hazırlamaq lazım gəlir.

Real dolayı gəlirliliyin tədqiqi bazardakı gəlirli ticarət planını zəiflədəcək erkən dəyişikliyi görməyə xidmət edə bilər.

Şəkil 2. Real gəlirlik əyrisi tarixi testlə real ticarət arasındakı korreliyasiyanı yaxşı göstərir

8

32

Bu cür gəlirliliyin xarakteri ticarət planının hazırlanma mərhələlərilə real ticarət arasındakı ideal əlaqəni göstərir. Belə analiz ticarət planının məntiqi rəngarəngliyini, effektiv real nəticəsini əks etdirir.

Bir çox hallarda real gəlirlik əyrisi hazırlıq mərhələləri və real ticarət arasındakı dəyişiklikləri göstərir. Bu dəyişikliklər həmin gəlirliyin əyriliyindən, “drawdown” həcmindən və ya ümumi formadan təşkil oluna bilər. Əgər ticarət sistemi yeni gəlirlilik zirvələri yaratmaqda davam edir (qazanc artır), bununla belə, tarixi maksimum “drawdown”u aşmırsa, real ticarətin nəticəsini yaxşı hesab etmək olar. Amma real dolayı gəlirlilik real ticarətdən kəskin fərqlənirsə, dayanmadan “drawdown “nümayiş etdirirsə, ticarət planına və ya onun w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

icrasına yenidən göz gəzdirmək lazımdır.

Bu cür halların əsasən real ticarətin ilk mərhələlərində yaşanmasına baxmayaraq, onlar istənilən vaxt meydana gələ bilər. Gəlirliyin formasının

Şəkil 3-də göstərildiyi kimi, real dolayı gəlirliyin yeni “drawdown” minimumlarından trend xəttinin çəkilməsi treyderin analizində mühüm alətlərdən biridir. Bu sadə trend xətti özündən aşağıda potensial ticarəti qiymətləndirməyə kömək edir. Bu da real ticarətdə neqativ dəyişikliyə işarə edə bilər. Bu ticarət planı ilə işləyərkən gəlirlik əyrisi əvəlcə artım nümayiş etdirirdi, amma hansısa bir məqamdan sonra zəiflik göstərməyə başladı.

8

Şəkil 3. Real dolayı gəlirliyin ştrixlənmiş hissəsi göstərir ki, bazar dinamikasının potensial dəyişikliyi ticarət planına necə təsir göstərə bilər. İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

ÖLÇÜ METODU

Effektivlik

8 Baxmayaraq ki, bu ticarət planı gəlirliyin azalmasından yenidən artıma qayıda bilər, treyderlər əyrinin qrafikindəki trend xəttinin kəsilməyini ticarətlərinə yenidən göz gəzdirməyə bir siqnal kimi qəbul edə bilərlər.

Ticarət planını nə vaxt ləğv etmək lazımdır Ticarət planından istifadə etməyə son qoymaq qərarı çox çətin verilə bilər. Onun hazırlanmasına və təkmilləşdirilməsinə sərf olunan zamanı və əziyyəti nəzərə alsaq, sözsüz, ondan imtina ən axırıncı variantdır. Hər bir treyder plandan nə zaman imtina edəcəyinə daiz kriteriyalarını hazırlamalı və əvvəlcədən planın tərkibində göstərməlidir.

Bu vacib qərarı treyder ticarətə başlamazdan əvvəl verməlidir.

Ticarətin dayandırılmasında heç bir subyektivliyə yol verilməməlidir.

Şəkil 4. Bu qrafik real ticarətin nəticələrinin tarixi gözləmələrdən nə dərəcədə uzaqlaşa biləcəyini göstərir test dövründə bu rəqəm çox mühüm əhəmiyyət kəsb edir və real ticarət zamanı “drawdown”un bu rəqəmi aşması narahatlığa səbəb ola bilər.

Treyderlər maksimum “drawdown”un müəyyən faizindən ticarət planına son qoymağa bir rıçaq kimi istifadə edə bilərlər.

uğraması a y o k s a fi ın Ticarət planın stündən xətt ü in in s e n iz rb r bir addım e bütün treyde d y e r T . ir lm mına gə ə görə uğury çəkmək anla ə n ın ın n la , ticarət p liz etməlidir. a geriyə gedib n a u n u ğ u ar old suzluğa düç

Ticarət planından istifadəyə son qoyulması üçün treyderlərin kriteriya kimi istifadə edə biləcəkləri bir neçə obyektiv metod var. İlk növbədə, real və tarixi ticarət məlumatlarının statistik müqayisəsi vacib element ola bilər. Bunun üçün maksimum “drawdown”u ölçmək lazımdır. Belə ki, tarixi w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

Ticarət planına son qoymağa işarə edəcək əlavə metod əvvəldə deyildiyi kimi, real gəlirlik əyrisində çəkilən trend xəttinin analizidir. Əgər göstərici bu xətti ticarətin lap ilk mərhələlərində aşağıya doğru kəsirsə, bu, ticarəti saxlamağa birbaşa siqnaldır. Şəkil 4-də real ticarətin

nəticələri açıq-aşkar gözlənilənləri doğrultmur. Tarixi testlə real ticarət arasındakı bu cür uyğunsuzluq həddindən artıq optimallaşdırılmış ticarət sisteminin nəticəsi ola bilər.

Ticarət planının fiaskoya uğraması bütün treyder biznesinin üstündən xətt çəkmək anlamına gəlmir. Treyder bir addım geriyə gedib, ticarət planının nəyə görə uğursuzluğa düçar olduğunu analiz etməlidir. Bu müəyyən olunan kimi, treyderə cari bazara müvafiq daha yaxşı ticarət planı hazırlamaq asan gələcək.

Nə qədər ki, ticarət planı hesabınıza qarşısıalınmaz təsir göstərməyib, onun faydasızlığını qəbul etməyi bacarmaq lazımdır. Yadda saxlayın ki, bizim məqsədimiz oyunda maksimum uzun müddət qalmaqdır; ticarət planından imtina yalnız bir addım geriyə çəkilmək deməkdir.

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

33

34

FƏLSƏFƏ

Treydinq təfəkkürü

Dağıdıcı azadlıq Digər tərəfdən, cəmiyyət susilə uşaqlar) bu yolla daxili (yəni elə həmin o sosial sisbalanslarını bərpa etməyə tem) bizim özümüzü ifadə çalışırlar. Böyüklərin işi isə şanslarımızı xeyli məhduddaha çətindir. Onların daxilində laşdırdığı üçün özünütəsdiq konfliktlər yığılıb qalır. Və imkanları axtarırıq. Nəticədə bazara- azadlıq zonasına daxili aləmimizlə xarici mühit girəndə bu konfliktlər vulkan (sosial sistem, cəmiyyət) kimi püskürürlər. Nəticədə biz Mark Duqlas arasında gərginlik yaranır. ölçülüb-biçilmiş qərarlar verə, Ətraf dünya ilə tarazlığı, harintizamlı ticarət apara bilmirik. iyə başqa sahələrdə moniyanı itiririk. Nəticədə uğur qazanan insan- mənəvi sarsıntılar başlayır.

Bazarda lar bunu treydinqdə rlaşmış tu də təkrarlaya bilmirlər? İlk k u tr s q lı d a növbədə ona görə ki, insanBazardakı az əddindən h n ə M . x o y aotik ların ticarətə yanaşma moq olmalıdır, x zarı analiz lı a d b a z i, a k m ə ş ü tivləri yanlışdır. Bazar der görm min plana ə h artıq çox trey azadlıqdır, biz isə azadlıqdan a r n o s a r, amm düzgün istifadə eləməyi ət aparırlar. r edir, plan tutu a c ti i, ld ə g bacarmırıq. ə necə əməl etmir v uğurlu ola Bir halda bilmək üçün biz Biz sosial strukturların daxiki, belədir, niyə doğrudan da lində doğulur, böyüyür, davranışlarımıza müəyyən yaşayırıq. Həmin strukturun ol- istədiyimiz, bizə maraqlı və xoş qaydalar tətbiq etməliyik.

Nəzərə alsaq ki, ticaətdə prakgələn işlərlə məşğul olmuruq madığı, xaotik yerə düşəndə tik olaraq hüdudsuz risklər var isə özümüzü itirir və ki? Çünki ətrafdakı fikirlərin, (maliyyə baxımından), o, treyqadağaların qarşısında davranışlarımızı tənzimləyə bilmirik. müdafiəsiz vəziyyətdəyik. Ağla- derin psixologiyası üçün dağıdıcı ola bilər. mağı bacaran insanlar (xü-

N

8

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

FƏLSƏFƏ 8 Öz psixologiyamızı dağıdıcı təsirdən qorumaq üçün biz intizamlı ticarət aparmalıyıq.

Mahiyyəti tuta bilirsinizmi? İlk növbədə öz psixologiyamızı dağıdıcı təsirdən qorumaq üçün!..

Treydinqdə biz proqnozlaşdırıla bilməyən bir mühitə düşürük. Psixologiyamız buna öyrəşməyib, sosial strukturlar bizi əksinə alışdırıblar. Məhz ona görə də riskləri əvvəlcədən nəzərə almalı və məhdudlaşdırmalıyıq ki, şüurumuzu dağıdıcı təsirdən qoruyaq.

Treydinqdə oyunun əvvəli və axırı yoxur. Bazar daim hərəkətdədir. Yalnız siz özünüz qərar verirsiniz ki, əməliyyatı nə vaxt açmaq, nə vaxt bağlamaq, nə qədər itirmək və ya nə qədər qazanmaq olar. Belə bir vəziyyətdə qəti qərarların və davranışların olmaması treyder üçün faciədir. Sizin daxili strukturunuz yoxdursa, bazarın strukturu qarşısında davam gətirə bilməyəcəksiniz.

Demək olar ki, bütün treyderlər özləri üçün müəyyən qaydalar yaratmaq lazım gəldiyi zərurətini dərk edir, amma buna müqavimət göstərirlər. Biz razılaşırıq ki, bəli, bu, lazımdır, vacibdir, amma hər halda, ona müqavimət göstəririk. Bu müqavimət müxtəlif şiddət dərəcəsinə malik ola bilər. Niyə?

Ona görə ki, biz adətən vacib qərarların bizim yerimizə başqaları tərəfindən qəbul olunmasına öyrəşmişik. Bu, çox w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

Treydinq təfəkkürü vacib məqamdır.

Və bazardakı azadlıqda – başqalarının məhdudiyyətlər qoymadığı bir məkanda özümüzü çərçivəyə salmaq istəmirik.

Ticarət prosesini tez başa gələn nəticələrin arasında azad seçim kimi də xarakterizə etmək olar. Hər bir seçimi biz edirik. Amma bir çox treyderlər etdikləri seçimin məsuliyyətinə sahib çıxmağı bacarmırlar. Onlara lazımdır ki, kimsə əvəzlərinə qərar qəbul eləsin. Amma bazarın sərt realığı belədir ki, qazanmaq istəyirsinizsə, məsuliyyətin altına girməyi də bacarmalı və hazır olmalısınız.

Addımı atmamışdan qabaq həmin addımın məsuliyyətini üzərinizə götürməlisiniz!

Bazardakı azadlıq strukturlaşmış azadlıq olmalıdır, xaotik yox. Mən həddindən artıq çox treyder görmüşəm ki, bazarı analiz edir, plan tutur, amma sonra həmin plana əməl etmir və necə gəldi, ticarət aparırlar. Halbuki, planlaşdırdığı əməliyyatlar yaxşı gəlir gətirə bilərdilər. Bu, sistemsiz (xaotik) ticarətə klassik nümunədir. Və öz qərarlarına əməl edə bilməmək, məsuliyyətdən qaçmaq sindromunu əks etdirir. Biz elə bilirik ki, bəxt bizdən daha səlahiyyətlidir və onun qərarları daha faydalı olacaqlar...

Digər səbəb isə odur ki, günahı başqasının – məsələn, o cümlədən də elə bəxtin,üzərinə yıxmaq daha asandır.

Məsuliyyəti öz üzərinə götürmək isə çətin... Amma ticarətə sistemli yanaşmaq bizdən bunu tələb edir. Gəlir götürmək üçün isə mütləq sistemli yanaşmalıyıq.

Treydinqdə çoxlarının uğursuzluğa düçar olmasının səbəblərini həm də burada axtarmaq lazımdır ki, onlar bazarda sosial sistemin qanunları ilə yaşamaq istəyirlər.

Amma bundan vaz keçmək, öz təfəkkür tərzimizi bazarın tələb etdiyi kimi formalaşdırmaq lazımdır. Yalnız o zaman biz sabit qazanmağa başlayacağıq!

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

35

36

M ETO D

Texnika

Mürrey kvadratı Ö

tən sayımızda biz Mürrey xəttlərinin qurulmasının ümumi qaydaları ilə tanış olmuşduq. Öyrənmişdik ki, qiymət qrafikində 8 zona

necə qurulur: bir vacib maksimumla bir vacib minimumu götürür və onların arasındakı məsafəni 12.5%-lik bərabər hissələrə bölürük.

Biz əvvəlki sayımızda aydınlıq olsun deyə və metodun prinsiplərini başa düşmək üçün Mürrey xəttlərinin əl ilə necə qurulmasını təsvir etmişdik.

Qeyd edək ki, qrafikdə Mürrey səviyyələrini avtomatik olaraq çəkən xüsusi indikatorlar da var. Şəkil 1-də belə indikatorlardan birinin işi göstərilib.

8 xəttdən ibarət bu sistem “Murrey Math Lines”, yaxud qısaca MML adlanır. Hər bir diapazonun özünü də yenə 8 bərabər hissəyə bölmək olar.

Bu halda aşağı səviyyəli Mürrey xəttlərini əldə edəcəyik.

Mürrey xəttlərinin zaman xəttləri ilə kəsişməsi bizə “Mürrey kvadratı”nı verir. Aydın məsələdir ki, həmin kvadratın həm eni, həm də uzunluğu 8 bərabər hissəyə bölünüb.

Nəticədə 64 kiçik kvadrat əmələ gəlib (şahmat taxtası kimi).

Şəkil 1. İndikatorla çəkilmiş Mürrey səviyyəlləri www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

8 İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

METOD

Texnika qırmızı

8

Bu kiçik kvadratlar qiymətin hərəkətində mühüm rola malikdirlər. Misal üçün, əgər qiymət 100$ diapazonunda dalğalanacaqsa, biz bütöv kvadratı götürəcəyik. 50$ diapazonunda dalğalansa, onun yarısını – qırmızı kvadratı. 25$ diapazonunda dalğalansa,

dan ın r a ll a n iq s t ə r Əsas tica əsindən y iy v ə s /8 5 n biri qiyməti 3/8-dən a y ə v ı s a m yuxarıya qalx sidir. ə m n e a ıy ğ a ş a kvadratın

yarısını – 4 xanalıq (2x2) hissəni və s.

Mürrey xəttləri özlüyündə ticarət sistemi deyil, analitik alətdir. Bu alətdən istifadə edərək həm trend əleyhinə, həm də trend istiqamətində əməliyyat açmaq olar. Əsas ticarət siqnallarından biri qiymətin 5/8 səviyyəsindən yuxarıya qalxması və ya 3/8dən aşağıya enməsidir. Bu siqnal hərəkətin əgər artımdırsa, 8/8-ə, enişdirsə, 0/8-ə qədər davam edəcəyindən xəbər verir. Yaxşı olar ki, bu qayda H4 və ya H1 qrafiklərində tətbiq olunsun. Daha aşağı zaman periodlarında xəbər “küy”ünə düşmək riski var. Şəkil 2. Mürrey kvadratı

Şəkil 3 w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

Şəkil 3-dəki misala baxaq.

3/8-dən aşağı enəndən sonra qiymətin eniş hərəkəti 0/8-ə qədər və ondann da aşağıya davam edib. 2/8 zonasında dəstəklə üzləşsə də, 3/8 xətti korreksiyaya müqavimət göstərib və eniş hərəkəti bərpa olunub. Korreksiyanın 3/8 xəttindən aşağıya dönməsinin özü bazara girmək üçün yaxşı siqnal idi.

“Stop”ları yuxarı/aşağı xəttlərin üstündə/altında qoymaq olar. Qiymət sizin tərəfə gedirsə, birinci stopu itkisiz zonaya çəkib, əməliyyatın həcmini artırmaq məsləhətdir. İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

37

38

M Ü Q AY İ S Ə

Seçim

Hansı daha asandır:

Forex vs Fond bazarı Əli Abasov

Ə

slində foreksdə ticarət digər bazarlardakından elə də çətin deyil, hətta bəzən daha asandır. Yüzlərlə şirkətin xəbərlərini, informasiyalarını analiz etmək əvəzinə forekstreyderlər 8 qabaqcıl iqtisadiyyata malik dövlətdə hadisələrin necə cərəyan etdiyini izləsələr, bəsdir: ABŞ, Yaponiya, AB, B.Britaniya, Kanada, Avstraliya, Yeni Zelandiya və İsveçrə.

Yalnız texniki analizlə işləyən treyderlər üçün ticarət daha asandır, belə ki, valyuta bazarının 24 saat işləməsi dəqiqliyi yaxşılaşdırmağa kömək edir. Texniki analiz qiymətin keçmiş hərəkətlərinin analizi əsasında gələcək hərəkətinin proqnozlaşdırılmasıdır. Bir halda ki, foreks 24 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

saat işləyir, biz fond bazarında olduğundan daha böyük həcmdə informasiya qəbul edirik. Beləliklə, qrafik informasiya daha etibarlı olur.

Məlumdur ki, bir çox valyuta treyderləri ticarətlərində yalnız texniki analizə üstünlük verir.

Hansı bazarda - fond, fyuçers və ya valyuta,- ticarət aparmağınızdan asılı olmayaraq, siz həmişə 2 növ treyderdən birisiniz: ya trendlə ticarət aparan, ya da diapazonlarda. Trend treyderləri ancaq trend istiqamətində pozisiya açır, diapazonda ticarət aparan treyderlər isə dibləri və təpələrlə tutmağa çalışırlar.

Hər iki taktika uğurlu ola bilər, amma bir qayda olaraq, trendtreydinq valyuta bazarının iştirakçıları, xüsusən də peşəkar treyderlər və hedc-fondlar

arasında daha məşhurdur. Əsas səbəb odur ki, valyuta bazarında trendlər nəinki həftələrlə, hətta aylarla və ya illərlə davam edə bilər.

Siz valyutalarla ticarət aparanda əslində bu və ya digər ölkənin iqtisadiyyatına proqnozla ticarət aparırsınız.

Onlar isə uzunmüddətli periodda elə də tez-tez dəyişmir. Üstəlik, həmişə bu prosesi qabaqlayan kifayət qədər əlamət olur. Bu da gözlənilməzlik təhlükəsini azaldır. Bu və ya digər qrafiklərdə təpə və dib seçmək son dərəcə çətin və əksər hallarda hətta qeyri-realdır. Forexdə hərəkətlər bəzən o dərəcədə güclü və uzunmüddətli olur ki, təpə və ya dib tapmağa cəhd göstərənlər böyük pullar itirirlər.

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

REKLAM

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

39

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

40

M İ Q YA S

Mikroskop altında

Mikrohərəkətlər Qiymətin mikropatternlərini tanımaq qısamüddətli treyderlər üçün son dərəcə faydalıdır

Q

iymətin sutkalıq hərəkətinin analizi bazarın dinamikası barədə təsəvvür oyadır. Treyderlər spesifik ticarət hədəflərindən asılı olaraq müxtəlif zaman intervallarında qiymətin hərəkətini öyrənirlər.

Uzunmüddətli əməliyyatlar üçün qısamüddətli qiymət hərəkətləri az əhəmiyyətli görünə bilər.

Amma daha qısa zaman intervalları üçün mikro səviyyədə qiymət hərəkətinin analizi çox vacibdir.

Tiklər indikator kimi Mikro səviyyədə qiymət hərəkəti yaxşı olar ki, M5, M1 və tik qrafiklərində tədqiq olunsun. Bu qrafiklər qiymət hərəkətləri barədə kifayət qədər mühüm informasiya daşıyırlar və giriş-çıxış barədə qərarlar verərkən onlardan istifadə oluna bilər.

Tiklərin kəmiyyəti və istiqaməti bazarda qısamüddətli vəziyyətin “ayı”, yoxsa “buğa” www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

xarakterli olmasından xəbər verə bilər. Adətən mühüm hərəkətlərdən əvvəl tiklərin tezliyi artır. Eyni istiqamətdə təkrarlanan 3-8 punktluq hərəkət bazarda aktivliyin artmasından xəbər verir.

Məsələn, valyuta cütlüyü güclü satış təzyiqi altında olanda hər dəfə qiymət yuxarı getməyə çalışanda multi-tik patternlər onu aşağıya dartacaq. “Buğa” bazarında da

sıçrayışları ilə (2-5 punktluq) dəstək və ya müqavimət səviyyələrini kəsməyə təkrarlanan cəhdlər həmin texniki səviyyənin möhkəmliyindən xəbər verir.

Tiklər həmçinin hər hansı bir dönüşü proqnozlaşdırarkən də faydalı ola bilər. Tez-tez qiymət dönməyə çalışanda əvvəlcə dərhal əks

ün ç ü ı r a l l a v r e t in Qısa zaman ət m y i q ə d ə y y i mikro səv ibdir. c a v x o ç i z i l na hərəkətinin a

hər dəfə qiymət aşağı getmək istəyəndə multi-tik patternlər onu yuxarı aparacaq. Əgər tiklər bir istiqamətdə hərəkət edirsə, cəld tik dönüşləri də aktivlik indikatoru ola bilər. Belə ki, daim əks istiqamətdə xeyli sayda tik hərəkət olur. Məsələn, multi-tik

istiqamətə yönlənir, daha sonra fasilə edərək reyncə girir.

Mikro- patternlər Barın və ya şamın bağlanışı zamanı M5 qrafikləri mikro hərəkətlərin proqnozlaşdırılmasında daha faydalıdır.

8

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

M İ Q YA S

Mikroskop altında

Şəkil 1. Kontr-şamlar. Kəskin artım nəticəsində ağ şam formalaşaraq, “buğa” əhvalının üstünülüyünə işarə edə bilər. Ardınca təxminən eyni ölçüdə əks şamın yaranması bazarda əhvalın dəyişəcəyinə siqnal verir

8 Məsələn, 5 dəqiqəlik şamın müsbət bağlanması və onun ardınca yuxarıya doğru tiklər müşayiət olunursa, bu, o deməkdir ki, treyderlər növbəti şamın da qalxacağını gözləyərək alış əməliyyatı açırlar. Əksinə şamın mənfi zonada bağlanması və ardınca enişin müşahidə olunması tez-tez “ayı” əhvalına

ardınca təxminən həmin ölçüdə eniş şamı yaranırsa (bəzən onu kontr-şam adlandırırlar), bu, bazarda “ayı” vəziyyətinə dəlalət edə bilər.

Kontr-şamlar həmçinin eyni qaydada “buğa” dönüşlərinə də siqnal verə bilərlər - əgər böyük “ayı” şamının ardınca təxminən eyni ölçüdə “buğa” şamı for-

arda z a b i r ə l ə g l ö Şamların k endə r t n ə d e l i k ş üstünlük tə alıdır. m n u l o z i l a n nəzərən a malaşırsa işarə

(şəkil 1).

edir.

Qiymətin kəskin artımı ilə formalaşan böyük ağ şam “buğa” dönüşünə işarə edə bilər. Amma əgər bu şamın w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

Qiymətin hərəkətini yaxşı analiz etmək üçün şamın kölgəsi (fitil) çox faydalı alətdir. Şamın kölgəsinin uzunluğu korreksiya və ya dönüşə işarə

edə bilər.

Məsələn, güclü artımın ardınca gələn eyni qüvvəyə malik eniş uzun yuxarı kölgənin yaranmasına gətirib çıxardır. Bu, qiymətin yuxarıya doğru hərəkətinə mane olan güclü qısamüddətli müqavimətə işarədir.

Eyni qaydada, güclü eniş və ardınca sürətli artım yaranırsa, bu da dəsətəyə işarə edən uzun aşağı kölgəli şamın yaranmasına gətirib çıxardır (şəkil 2). Bu qiymət hərəkətlərinin təkrarlanması dəstək və müqavimətin gücünə işarə edir. Daha yüksək minimumlu şamlar və uzun aşağı kölgələr bazarın “buğa” əhvalını təsdiqləyirlər. Amma daha aşağı minimumlu şamlar və uzun aşağı kölgələr bazarda qısamüddətli “ayı” əhvalına işarə edir.

8 İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

41

M İ Q YA S

Mikroskop altında

Şəkil 2. Giriş və çıxış üçün uzun kölgələrdən istifadə. Uzun kölgələr (fitillər) qiymətin hərəkət istiqamətinə, müqavimət və dəstək səviyyələrinə işarə edə bilər

8

42

Bunun əksi isə daha yüksək maksimumlu və ya uzun yuxarı kölgələr üçün keçərlidir. Şamların kölgələri bazarda üstünlük təşkil edən trendə nəzərən analiz olunmalıdır.

Belə ki, məsələn, 5 dəqiqəlik uzun aşağı kölgə 1 saatlıq eniş trendində qısamüddətli “buğa” əhvalına işarə edir, amma ona skeptik yanaşmaq lazımdır, çünki əsas trend aşağıyadır. Əgər bu vəziyyətdə uzunmüddətli trend “buğa” olsa, trendin davam edəcəyi ehtimalı daha yüksəkdir. Əksinə, əgər göstərilən kölgə ilə istiqamət əsas trendə müvafiq deyilsə, qiymətin gələcək istiqaməti baxımından etibarsız indikatordır.

“Tikan”lar Tikan - hər hansı bir istiqamətdə qiymətin kəskin və aydın hərəkətidir. “Tikan”lar müxtəlif ölçülü olur: 5-10 punkw ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

tluqdan tutmuş, 100 punktluğa “Tikan”lar həmçinin dönüşə qədər. Amma hətta xırda işarə edə bilərlər. “tikan” da bazardakı vəziyyəti və qiymətin gələcək hərəkətini 8 proqnozlaşdırmaq üçün yaxşı siqnal ola bilər. Əsas hərəkətdən sonra gözlənilməz “tikan” əksır hallarda qiymətin həmin istiqamətində davam edəcəyinə işarə verir. Artım trendində yuxarıya doğru “tikan”dan sonra (hətta qiymət “tikan”ın əksinə xeyli korreksiya edibsə belə), teztez hərəkətin davam etməsi müşahidə olunur, çox halarda Şəkil 3. Artım trendində mikro-tikanlar. Artım “tikan”ın maksitrendində yuxarı istiqamətlənmiş mikro-tikanmumu da kəsilir dan sonra böyük ehtimalla qiymət ya geri (şəkil 3). qayıdacaq, ya da “tikan”ın maksimumuna yaxınlaşacaq və onu keçəcək İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

M İ Q YA S

Mikroskop altında

Şəkil 4. Uzun kölgəli şam və “üsyan tikanı”. Qısamüddətli periodda yavaş stabil hərəkət və sonra əks istiqamətdə 10-15 punktluq “üsyan tikanı” görürüksə, bu, dönüş əlaməti ola bilər. Qrafikdə uzun aşağı kölgəli şam “üsyan tikanı” ilə təsdiqlənir

8 Qısamüddətli periodda (3060 dəqiqə) yavaş və dayanıqlı eniş zamanı gözlənilmədən 1015 punktluq bir artım tikanı (“üsyan tikanı”) yaranır. Bu, çox vaxt dönüşə işarə edir. Əksinə, əgər qiymət müəyyən müddət ərzində yavaş və stabil qalxırdısa, sonra qrafikdə eniş tikanı yarandısa, bu, təpənin yarandığına işarə edə bilər.

Patternlərin kombinasiyası: uzun aşağı kölgəli şam və onun ardınca yaranan “üsyan tikanı” yaxşı dönüş siqnalı ola bilərlər (şəkil 4).

Mikro-tikanlar tez-tez tikan istiqamətində qiymət hərəkətindən xəbər verən yaxşı indikator kimi çıxış edirlər. Əks istiqamətli mikrotikanlar “ayı”lar və “buğa”lar arasında mübarizənin getdiyinə işarə edir. Belə olan halda w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

vəziyyət aydınlaşana qədər gözləmə mövqeyində dayanmaq lazımdır.

Mikro-hərəkətlər və dəstək/müqavimət səviyyələri Qiymətin mikrohərəkətlərinin tətbiqi yollarından biri dəstək və müqavimət səviyyələri

texniki sıxılma qiymətin uzun müddət qaldığı səviyyələrə tətbiq olunur. Belə nöqtələrdə düzgün qərar xırda dəstək və ya müqavimət səviyyəsinin tutduğu zonanın həcmindən asılı olaraq qısa müddətə mühüm gəlir verə bilər.

Məsələn, əgər xırda dəstəyin böyük

asiyası: in b m o k in r Patternlə ə onun v m a ş li ə lg ö uzun aşağı k tikanı” n a y s ü “ n a n ardınca yara bilərlə la o lı a n iq s ş yaxşı dönü

barədə qərar verərkən onlardan istifadə etməkdir. Belə ki, bu səviyyələrdə qiymətin yuxarı və ya aşağıya doğru hərəkətini müəyyənləşdirərkən texniki sıxılma böyük deyil. Xırda

zonası cari qiymət səviyyəsindən aşağıdadırsa, qiymətin dəstək zonasına yaxınlaşması zamanı kəskin eniş potensial var.

Adətən qiymət bu zonaya əhəmiyyətli eniş momentumu ilə yaxınlaşır.

8

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

43

M İ Q YA S

Mikroskop altında

Şəkil 4. “Şampan probkası”ndan sonra qısamüddətli ticarət. Dəstək səviyyəsindən yuxarıya doğru artım və yenidən bu səviyyəyə qayıdış “şampan probkası”nın uçuşunu xatırladır. Bu, satış əməliyyatı açmaq üçün yaxşı siqnaldır.

8

44

Qiymət dəstəyi test edəndə tik hərəkəti diqqət mərkəzində olur. Əgər qiymət dəsəkdən yuxarıda qalmaq üçün yuxarıya doğru mühüm hərəkət edirsə, hər bir tikin individual gücü həlledici faktora çevrilir.

Dəstək səviyyəsindən kəskin artım və ardınca dərhal eniş (bu hərəkət bəzən “şampan probkası” adlanır) də həmçinin

zonasının kəsilməsi rezonansa səbəb ola bilər. Qiymət kəsilmə zonasına yaxınlaşanda adətən gəlirin fiksasiyası baş verir. Əgər qiymət cəld və əminliklə bu zonaya qayıdırsa, yuxarıya hərəkətin gücünə işarə edir.

Mikro-hərəkətlər, trend və bazarda vəziyyət Qiymətin mikro-

tlərinin ə k ə r ə h o r ik Qiymətin m lətlər və a i ik n x e t r ə ig analizindən d istifadə ə g ir b ə il ı r la analiz metod ır. etmək lazımd güclü zəiflik və aşağıya doğru potensial hərəkət indikatorudur (şəkil 5).

Bunun əksi müqavimət səviyyələri üçün də keçərlidir.

Mikro-müqavimətin əhəmiyyətli w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

hərəkətlərinin analizi valyuta bazarında ticarət zamanı qərar verərkən çox dəyərli alətdir, amma ondan “vakuumda” istifadə etmək olmaz. Mikro-hərəkətlərə bazarda müxtəlif formalarında rast gəlinir. Məsələn ya

təsadüfi hallarda (kiçik həcm, əməliyyatların az olduğu zaman), ya da daha sistemli vəziyyətlərdə (xəbələrin dərci zamanı böyük həcmlərin müşayiətilə). Bu şərtlər zamandan və valyuta cütlüyündən asılı olaraq dəyişir. İndikatorların kombinasiyası həmişə bir indikatordan daha etibarlıdır. Qiymətin mikrohərəkətlərinin analizindən digər texniki alətlər və analiz metodları ilə birgə istifadə etmək lazımdır. Bura həmçinin qısamüddətli və uzunmüddətli trendlərin, üstünlük təşkil edən fundamental faktorların müqayisəli analizi də daxildir. Əsaslı surətdə araşdırmalardan və analizlərdən sonra treyderlər qiymət hərəkətinin incəlikləri, valyuta cütlüklərinin valotillik xüsusiyyətlərilə “dostlaşa” bilərlər.

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

DÜZ XƏTT

Bil, et

45 dərəcənin gücü

İ

deal trend xətti necə olmalıdır? Bu sual çox treyderləri narahat edir.

Amma biz ideal axtarışına çıxmaq niyyətində deyilik.

Biz “Hansı trend xətti daha yaxşı işləyir” sualına cavab vercəyik.

Məsələn, şəkil 1-də gördüyümüz trend xəttlərindən hansı daha düzgün çəkilib?

Şəkil 1 Təcrübə və statistika göstərir ki, adətən, 45 dərəcəlik bucaq altında çəkilən xəttlər əksər hallarda daha yaxşı “işləyirlər”.

45 dərəcəlik bucaq altında çəkilən xəttdə qiymətin bir addımına zamanın da bir addımı uyğun gəlir. Bu, lap sadə dillə desək, qrafikin əks künclərini birləşdrən diaqonal xəttidir

(şəkil 2). Həmin xətti çəkmək və sonra sağa-sola paralel köçürmək də olar.

45 dərcəlik xətti çəkmək üçün əvvəlki 45 dərəcəlik xəttin kəsilməsini gözləyin və yeni yaranan ekstremumdan 45 dərəcəlik bucaq altında yeni xətt çəkin.

Şəkil 2 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

45

46

“İn “İn Forex”in təhlil və proqnozlar bürosu

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi Vüsal Məmmədovun təqdimatında

Elliot Dalğalarının Analizi Şərti işarələr:

cağı gözlənilir

qiymət aşağıya hərəkət edəcək

>A edir

- «A» dalğası hələ davam

- Müqavimət səviyyəsi yarılsa, qiymət yuxarıya hərəkət edəcək

Conformative - Bu səviyyə keçiləndə ssenari təsdiqlənəcək

…A

- “A” dalğasının başlaya-

- Dəstək səviyyəsi yarılsa,

Critical - Bu səviyyə keçiləndə ssenari qüvvədən düşəcək

Eur/usd weekly

Avro/dollar cütlüyü üçün nəzərdə tutulan ssenari reallaşmaqdadır. Bu ssenariyə görə cütlük irimiqyaslı (B) İntermediate korreksiya dalğasında hərəkətini başa vurub. Korreksiya W-X-Y-XX-Z Minor üçqat ziqzaq strukturuna malikdir.

Onun sonuncu Z Minor dalğası yekunlaşandan sonra yuxarıya doğru (C) İntermediate dalğası başlayıb. Qiymət kanaldan çıxıb və indi yuxarıya doğru uzunmüddətli hərəkət gözləyirik. Hazırda həmin hərəkətin ilk dalğaları müşahidə olunmaqdadır.

8 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

47

TE XANALİZ 8

48

Dalğa analizi

Eur/usd

daily

Cütlük yuxarıya doğru 5 dalğalı klassik impuls formalaşdırmaqdadır. Bu da həmçinin o deməkdir ki, artım hərəkətinin davamı gələcək. Hazırda impulsun [iii] minute dalğası bitib, [iv] minute korreksiyası gedir. Qiymət bir müddət fibo-nisbətlərə doğru eniş hərəkətində ola bilər. Korreksiya bitəndən sonra impulsun sonuncu – 5-ci dalğasını gözləyirik.

h4

Mürəkkəb korreksiya - [iii] minute dalğası inkişaf etməkdədir. Onun sonuncu – (c) minuette alt dalğası yaranır. Eniş hərəkəti ortamüdətli planda davam edə bilər.

8

w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Gbp/usd

8

weekly

Funt/dollar nəhəng üçbucağın sərhədlərini yarıb çıxmağa çalışır. Yarılma təsdiqlənəndən sonra yuxarıya doğru uzunmüddətli trend – (C) Minor dalğasını gözləyirik.

daily

Yuxarıya doğru hərəkətin ilk impulsu formalaşmaqdadır. Hazırda impulsun [iii] minute dalğası bitib, [iv] minute korreksiyası gedir. Qiymət bir müddət fibo-nisbətlərə doğru eniş hərəkətində ola bilər. Korreksiya bitəndən sonra yuxarıya doğru impulsun sonuncu – 5-ci dalğasını gözləyirik.

8 w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

49

TE XANALİZ 8

50

Dalğa analizi

Usd/chf

weekly

İstisna deyil ki, dollar/frank ziqzaq formalı korreksiya formalaşdırıb. Bu halda əvvəlki ssenari qüvvədən düşəcək və biz eniş ssenarisinə baxmalı olacağıq. Hələ ki hadisələrin inkişafı məhz bu varianta meyillənir.

daily

Bu zaman periodundakı vəziyyətə baxsaq, eniş ssenarisinin daha real olduğunu görərik. Güman ki, A-B-C Minor ziqzaqı artıq formalaşıb və indi qiymət “ayı”ların ixtiyarına keçir. Aşağıya doğru trendin ilk impulsu - [i] minute dalğası yaranıb. İndi [ii] minute korreksiyası inkişaf edir. Fibo-nisbətlərin yanında korreksiya bitəndən sonra satmaq üçün məqam axtarmaq olar.

8

w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Usd/jpy

8

weekly

Dalğa mənzərəsi yenidən taamilə dolaşıb. “Ayı”lar meydanı yenidən “buğa”lara təhvil verdilər. İstisna deyil ki, qiymət aşağıya doğru C Minor dalğasını yaratmaqdadır. Bu halda yuxarıya son sıçrayış korreksiya dalğası olmalıdır.

daily

Bu qrafikdə yuxarı perioddakı ssenarinin təsdiqinə baxırıq. Aşağıya doğru (i) minuette dalğasından sonra mürəkkəb (ii) minuette korreksiyası formalaşıb. İndi o, yekunlaşmaq üzrədir.

Demək, enişin davamını gözləyirik. Satmaq üçün uyğun fürsət axtarmaq olar. w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

51

52

TƏHLİL

Texniki baxış Fərid Hüseynov təqdim edir:

Kompleks texanaliz Eur/usd Eur/usd cütlüyü oktyabr ayında diapazon ticarəti nümayiş etdirdikdən sonra noyabr ayında diapazonun aşağı sərhədlərini kəsmək istəyir. Əgər bu baş versə, növbəti hədəf 1.26 ola bilər. Ümumiyyətlə cütlük ortamüddətli perspektivdə artım, qısamüddətli və uzunmüddətli perspektivdə eniş istiqamətində qalır.

1.26 dəstək səviyyəsinin kəsilməsi cütlüyün enişə doğru getməsində ilk mərhələ olacaq. Artım barədə 1.3150 ətraflarında sentyabr, oktyabr maksimumları kəsildikdə danışmaq olar.

Xülasə:

Cütlük ortamüddətli perspektivdə artım, qısamüddətli və uzunmüddətli perspektivdə eniş istiqamətində qalır www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TƏHLİL

Texniki baxış

Gbp/usd Gbp/usd cütlüyünün oktyabr ayına olan hərəkəti sanki noyabra artım vəd edir. Belə ki, 1.55 ətraflarından 1.63-ə qədər olan artım hələ də özünü qoruyur. Amma enişə ümid edənlər ilk növbədə 1.5950-1.6000 dəstək baryerinin kəsilməyini gözləməlidirlər. Növbəti hədəf 1.5750 ətrafları ola bilər. Qiymətin 1.62-yə qədər qalxmağı artım trendini yenidən bərpa edəcək.

Xülasə:

Enişə ümid edənlər ilk növbədə 1.5950-1.6000 dəstək baryerinin kəsilməyini gözləməlidirlər

w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

53

54

TƏHLİL

Texniki baxış

Usd/chf Usd/chf cütlüyü hazırda 0.9200 ilə 0.9450 arasında reyncdədir. Düşünürəm, Sendi qasırğası və Amerikanın artan dövlət borcu ilə əlaqədər dolların taleyi sual altındadır. Ona görə də, investorlar qərarlaşa bilmir.

Başqa bir fikir də var ki, qasırğadan sonra yaranan dağıntılarla bağlı alıcılıq qabiliyyəti artacaq və bu, iqtisadiyyata müəyyən mənada fayda verəcək.

Amma mənim fikrimcə, texniki cəhətdən cütlük enişi davam etdirmək istəyir. Sadəcə bunun üçün müvafiq zamanı gözləyir.

Xülasə:

“Sendi” qasırğası və Amerikanın artan dövlət borcu ilə əlaqədər dolların taleyi sual altındadır. Ona görə də, investorlar qərarlaşa bilmir w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TƏHLİL

Texniki baxış

Usd/jpy Usd/jpy, görünür, artımda qalmaqda davam edir. Qiymət yeni maksimumlar fəth etsə də, 80.60da may-iyun maksimumları ətrafında güclü müqavimətə rast gəlib. Eniş barədə cütlüyün 79.30-dan aşağı düşməsi zamanı danışmaq olar. Hələ ki sağlam artım trendi müşahidə olunur.

Xülasə:

Hələ ki sağlam artım trendi müşahidə olunur

w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

55

56

“ICHIMOKU ”

Made in Japan

“İşimoku” Qrafik Sistemi əsasında təhlil EURUSD WEEKLY “Payız gəldi”,deyə pıçıldayır külək pəncərəmin arxasında Matsuo Base Qiymət “bulud”a çatmadan aşağıya döndü. Bunu iki cür yozmaq olar: ya trend zəifləyib və “ayı”lar bazara qayıdırlar (Kijun-Sen aşağıya baxır), ya da “buğa”lar dincəlmək üçün fasilə götürüblər (Tenkan hələ də yuxarı baxır). Vəziyyətin dəqiqləşməsi üçün qiymətin 1.26-ya – Kijun xəttinə qədər düşməsini gözləmək lazımdır. Məhz bu xəttin testinin nəticələri hər şeyə aydınlıq gətirəcək.

DAILY

Qiymət “bulud”a daxil olub. Aqressiv treyderlər 1.2640-ı hədəf kimi götürərək, sata bilərlər.

“Stop”lar 1.2975-dən yuxarıda qoyulmalıdır. Daha ehtiyatlı treyderlər qiymətin «bulud»dan çıxmasını gözləsələr, yaxşı olar.

8 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

“ICHIMOKU”

Made in Japan

8

GBPUSD WEEKLY

“Kijun-Sen” yana baxır, “Tenkan” yuxarı yönəlib, qiymət “bulud”dan itələnməyə çalışır. “Stop”ları 1.5870-də qoymaqla almaq olar.

DAILY

Vəziyyət eur/usd-nin gündəlik qrafikində olduğu kimidir. Ona görə, tövsiyələr də oxşardırlar: aqressiv treyderlər 1.5890-a qədər sata bilər, qalanları qiymətin «bulud»dan çıxmasını gözləsinlər.

8 w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

57

“ICHIMOKU” 8

58

Made in Japan

USDCHF WEEKLY

“Kijun” və “Tenkan” fərqli tərəflərə baxırlar, “bulud” qiymətin altındadır. Ya qiymətin Tenkandan dönməsini və “bulud”u test etməsini, ya da Tenkanı yarmasını və Kijun xəttini test etməsini gözləyirik. Bazardan kənarda qalmaq məsləhətdir. Gözləyib, ya “bulud”un yanında almaq, ya da “Kijun”un yanında satmaq olar.

DAILY

Qiymət “bulud”a daxil olub. Aqressiv treyderlər 0.9562-ni (“bulud”un yuxarı sərhədi) hədəf götürərək, ala bilərlər. “Stop”lar 0.93-dən aşağıda qoyulmalıdır. Daha ehtiyatlı treyderlər, yaxşı olar ki, qiymətin “bulud”dan çıxmasını gözləsinlər.

8

w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

“ICHIMOKU”

Made in Japan

USDJPY

8

WEEKLY

Bizim proqnozlara rəğmən, qiymət artmaqda davam etdi, hətta sistem “qızıl xaç” çəkməyə hazırlaşır. Qiymət “bulud”dadır. Onun hər hansı bir tərəfə çıxmasını gözləyəcəyik.

DAILY

Günlük qrafikdə “buğa” mənzərəsi mövcuddur. Bir “əmma” var ki, “bulud” üfiqi vəziyyətdə və həddindən artıq nazikdir. Davamlı tendensiyadan danışmaq üçün qiymətin hər hansı bir istiqamətdə “bulud”dan çıxmasını gözləmək lazımdır. Ancaq aşağıda - 79.30 ətrafında almaq olar.

“Stop”lar 78.00-dan aşağıda qoyulur.

w ww.i nf o r ex. az (01 2) 4 37532 3, 4367 8 44

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

59

60

KLASSİKA

Oxu zalı

Stiv Nison Yapon şamları qrafik texnikası (Japanese Candelesticks Charting Techniques) Uzaq Şərqin qədim investisiya metoduna müasir yanaşma

S

tiv Nison bütün treydinq dünyasında Yapon şamlarının “quru”su kimi tanınır.

O, bu analiz texnikasını öyrənmək üçün xüsusi olaraq Yaponiyaya gedib və xeyli müddət orada yaşayıb. Öyrəndiklərinin çoxunu da haqqında danışdığımız kitabında təsvir edib. Şamlara marağı isə Nisonda yaponiyalı bir qadın analitiklə olan söhbəti yaratmışdı.

Nison kitabına Yapon şamları texnikasını necə öyrəndiyini təsvir etməklə başlayır. Daha sonra yaponların maliyyə bazarlarına yanaşma fəlsəfəsini təsvir edir. Hər bölmənin əvvəlində yaponların müdrik atalar sözləri sitat gətirilir ki, bu da kitaba xüsusi

ruh qatır. “İn Forex”in qiyməti: Kitabın birin1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ci hissəsində yapon şamlarının 50-dən artıq müxtəlif modeli və kombinasiyası təsvir olunub. İkinci hissəsində isə həmin model və kombinasiyaların ənənəvi Qərb texniki analiz alətlərilə birgə necə işlədilməsi araşdırılır.

Məsələn, şam modellərinin Dəyişən Orta Göstəricilərlə, MACD, RSI, Stochastics kimi indikator və osillyatorlarla birgə işlədilməsi imkanları təhlil edilir.

Trend xəttlərilə şamların münasibəti də xüsusi araşdırılır.

Kitabdan şəkil:

Kitabda yapon şamlarının əsas çatışmazlıqları, nə vaxt yalan informasiya verərək, treyderi aldatması da təsvir olunub. Ayrı-ayrı şamların mahiyyətinə, onların bazar haqqında hansı informasiyaları verməsinə ətraflı diqqət ayrılır. Ən maraqlı məqamlardan biri şamlarla Elliot dalğalarının qarşılıqlı əlaqəsinə həsr edilmiş bölmədir.

“Bu kitab sizin bütün suallarınıza cavab verməyəcək.

Amma texniki analizdə sizin üçün yeni ölçülər açacaq”,deyə Nison oxucusuna vəd verir.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 11 (33) / noyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et