"InForex"#32: Niye anliz xeyir vermir?

nalı onla Jur

Niyə analiz xeyir vermir?

Azərbaycanda ilk və tək!

ı xilas et! lar

səh.11

oxu, ağac yn

Oktyabr ayı üçün proqnozlar Ekspert rəyləri .............................6 Dalğa analizi................................47 İşimoku analizi.............................52 Kompleks texanaliz......................56

səh. 8 800000$ qazanan məktəbli İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012

Timoti Sayks: “Valideynlərim əmin idilər ki, verdikləri pulu itirəcəyəm”

Böl və gir.

Antipiramidinq

səh. 21

Gündaxili səh. 10 strategiyalar

“Axır ki, tutuzdurdum!..”

Ruhdan düşməyən treyderin əhvalatı səh.14

RSI ilə yeni “fokus”lar

səh. 33

Xəbərlərdə necə səh. 17 qazanmalı. Üç taktika

2

M Ü N D Ə R İ C AT

30

Oxuyacaqsınız: 6-da………………………………..Meydan “buğa”larındır.

Oktyabr üçün ekspert proqnozları 8-də.……………………………….800000$ qazanan məktəbli Treyderlə müsahibə 10-da………………………………Gündaxili strategiyalar 11-də……………………………….Niyə analiz xeyir vermir?

Səbəbini bil və aradan qaldır 14-də……………………………….“Axır ki, tutuzdurdum!..”

Ruhdan düşməyən treyderin əhvalatı 17-də……………………………….Xəbərlərdə necə qazanmalı. Üç taktika 21-də……….………………………Böl və gir. Antipiramidinq 22-də………………………….……Mürrey səviyyələri. Fibo-nun ciddi rəqibi 25-də………………………….……Opsion nədir və necə qazandırır 28-də………………………….……“Bumeranq” strategiyası 30-da………….……………………Səhvlər və dərslər. Nə edib, nə götürdük?

33-də…………..……………………RSI ilə yeni “fokus”lar. Şlyapadan qazanc çıxacaq!

37-də…………………………..……“W-M” patterni 38-də..................................................COT hesabatlarından faydalana bilərikmi?

41-də..................................................Stop-lossa elmi yanaşma 47-də..................................................Dalğa analizi 52-də..................................................İşimoku” əsasında analiz 56-da..................................................Kompleks texanaliz 60-da..................................................Kitab rəfi

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex

10 (32) / oktyabr,

2012

Jurnalı forumda müzakirə et

REDAKTORDAN

Oxucuya

Tütək haqqında pritça

İlqar Vəliyev, Layihənin rəhbəri

Hər şey səninlə danışan tərəfin dilini anlamaqla bağlıdır. Hərəyə öz anladığı dil doğma gəlir. Adam var ki, qrafikdə eyni sahəyə baxanda “bayraq” görür, adam da var, “ikiqat ziqzaq”. Bazar birdir, sadəcə, metodlar onu ayrı-ayrı dillərdə təsvir edirlər.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Bu sayımızdan sizləri Mürreyin ticarət metodları ilə tanış etməyə başlayırıq. Bilirəm ki, Mürrey səviyyələri haqqında materialı oxuyanda çoxlarınız bir sualla maraqlanacaqsınız. O da budur: bir halda ki, Fibonaççi səviyyələri var, daha Mürrey səviyyələri nəyə lazımdır? Özü də bəzi hallarda az qala üst-üstə düşürlər. Axı bu, treyderi çaşdıra bilər...

Bu suala cavab verəndə biz çox maraqlı bir məsələnin üstünə gəlmiş oluruq.

Məsələ bundadır ki, bazar hamı üçün eynidir, amma ona yanaşmalar fərqlənir.

Tutaq ki, qiymət hansısa zonada dəstək/müqavimətlə üzləşib. Əgər Fibonaççi səviyyələrini qrafikə əlavə etsək, görəcəyik ki, həmin zonadan hansısa fibo-nisbət keçir.

Mürrey səviyyələrini çəksək, eyni zonadan hansısa xəttin keçdiyini görəcəyik. MA əlavə etsək, görəcəyik ki, qiymət orada hansısa MA-ya toxunub. İşimoku qursaq, məlum olacaq ki, sistemin xəttlərindən biri qiymətə müqavimət göstərir.

Bollincer zolaqları artırsaq, zolağın sərhədinin oradan keçdiyini görəcəyik. Elliot Dalğalarını axtarsaq, məlum olacaq ki, hansısa dalğa orada sayımını başa çatdırıb... Bir sözlə, müəyyən kiçik fərqlərlə bütün analiz metodları eyni şeyi göstərəcəklər!

Elə isə sual çıxır: bu qədər analiz metodu nəyə lazımdır?

Suala cavab verəcəyəm, amma əvvəlcə deyim ki, bu effekti başqa şəkildə də müşahidə

etmək mümkündür. Məsələn, Elliotun Dalğa Analizindəki korreksiyaların çoxu texanalizdə “bayraq”, “tikan”, “üçbucaq”, “baş və çiyinlər” fiqurları kimi məlumdur. Amma fikir verin ki, bəzi insanlar texanalizi rahat anlaya və qəbul edə bilirər, amma dalğa analizini yox. Hərçənd, bunlar eyni şeyi təsvir etsələr də, ayrı-ayrı dillərdə edirlər. Hər dilin öz ifadə imkanları, öz terminləri var. Məsələn, həmin patternlər haqqında Dalğa Analizi klassik texanalizdən daha çox şey danışır. Amma yenə də hər şey səninlə danışan tərəfin dilini anlamaqla bağlıdır. Hərəyə öz anladığı dil doğma gəlir. Adam var ki, qrafikdə eyni sahəyə baxanda “bayraq” görür, adam da var, “ikiqat ziqzaq”. Bazar birdir, sadəcə, metodlar onu ayrı-ayrı dillərdə təsvir edirlər.

Burada gəlib çıxırıq əsas məsələnin üstünə. Əsas məsələ metodun özündə deyil, sizin bu metodu nə qədər dərindən, detallı, ətraflı bilmənizdədir.

Təsəvvür edin: iki musiqiçi var.

Biri ancaq tütək çalır. Amma tütəyi əla bilir!! O birinin qarşısında son model “Yamaha” sintezatoru, tam virtual studiya proqramı ilə təmin olunmuş kompüter var... Amma o, bu alətin imkanlarına bələd deyil.

Kimin musiqisi daha gözəl alınacaq?

Məncə, cavab bəllidir.

Zövqlü və faydalı mütaliələr!

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

3

4

REKLAM

Ona görə ki, bu cür şərtlər yalnız bizdədir:

% 0 1 Noyabrın 2-nə kimi C.Cabbarlı, 44, Caspian Plaza www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

P U L D Ü N YA S I

Nələr olur

4 il əvvəlki böhran təkarlana bilər:

Taxıl kəskin bahalaşdı

S

on bir ayda dünya taxıl bazarında ciddi bahalaşma müşahidə olunmaqdadır.

Taxılın qiyməti qısa vaxtda müxtəlif regionlarda 30 faizdən 50 faizədək qalxıb. Bu isə avtomatik olaraq digər ərzaq növlərinə, xüsusilə ət və ət məhsullarının qiymətinə də təsirini göstərir.

Artıq buğdanın bir tonunun qiyməti 250 dolları keçib, yaxın zamanlarda isə 300 dollara çatacağıproqnozlaşdırlır.

Bunun əsas səbəbi taxılın becərildiyi ölkələrin bəzilərində quraqlıq, dəzilərində isə əksinə, güclü leysan yağışlar üzündən məhsuldarlığın aşağı düşməsilə bağlıdır. Məsələn, əgər Rusiya ötən il 94 milyon ton taxıl becərmişdisə, bu il artıq rəsmi proqnozlar 70 milyon tona qədər düşüb. Oxşar vəziyyət Amerika, Braziliya, Avstraliya və taxıl ixrac edən digər ölkələrdə də müşahidə olunur. Qalan ölkələr – məsələn, Ukrayna,- taxıl ixracına məhdudiyyət qoyublar.

Bunu nəzərə alaraq, hələ avqust ayında BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı xəbərdarlıq etmişdi ki, qiymətlərin artımı nəticəsində 2007-2008ci ildəki ərzaq böhranı təkrarlana bilər. Yada salaq ki, 2008-ci ilin birinci yarısının axırlarına yaxın dünya bazarında taxılın qiyməti maksimim həddə - 1 tonu 350-400 ABŞ dollarına çatmışdı.

Mərkəzi və Qərbi Afrikada bu böhran artıq başlayıb və on milyonlarla insana təsir edib. Amma

narahatlıq təkcə “Qara Qitə”də deyil – Tacikistan prezidenti Emoməli Rahmon xalqı 2 illik azuqə tədarükü görməyə səsləyib. İşi çətinləşdirən həm də budur ki, vəziyyətin belə olacağını əvvəlcədən proqnozlaşdırmaq mümkün olmamışdı. Məsələn, hələ mart ayında BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı bu il dünyada rekord həcmdə buğda məhsulunun olacağını proqnozlaşdırmışdı. FAO gözləyirdi ki, bu il dünyada 690 milyon ton taxıl yığılacaq, bu da ötən ilin rekord göstəricisindən cəmi 1,4% az, son 5 ildəki orta göstəricidən isə çoxdur. Amma “sən saydığını say” məsəlində olduğu kimi alındı.

Dünya ticarəti azalır

Ü

mumdünya Ticarət Təşkilatı dünya ticarətinin artımı ilə bağlı proqnozlarını azaldıb. Əgər aprel ayında ÜTT dünya ticarətinin 3,7% artacağını proqnozlaşdırırdısa, indi bu təxminləri 2,5%-ə endirib.

Bu proqnozla dünya ticarətinin artım faizi son 20 ilin orta göstəricisinin də aşağıdır. Halbuki, 2011-ci ildə qlobal əmtəə ticarətinin artım tempi 6%-ə qədər qalxmışdı.

Qurum 2013 üçün artım proqnozlarını da 5,6%dən 4,5%-ə endirib. ÜTT-nin sədri Paskal Lemi bildirib ki, durğunluğun əsas səbəbi Avropadakı borc böhranıdır.

Lemi həmçinin ABŞ iqtisadiyyatının gözlənildiyindən daha zəif böyüdüyünü və Yaponiya iqtisadiyyatının da xoşagələn durumda olmadığını qeyd edib.

Hesabatda o da qeyd olunur ki, illərdir davam edən böhran hökumətlərin milli iqtisadiyyatlarını qorumaq üçün daha çox himayəçi tədbirlərə üz tutmağa vadar edə bilər.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

5

6

TƏHLİL

Proqnoz

Meydan “buğa”larındır!..

Oktyabr ayı üçün ekspert proqnozları

P

Bir cümlə ilə

ayızın gəlişi bazarlarda dönüşün başlanğıcı oldu. Major cütlüklərdə qiymət əks tərəfə döndü və yeni trend təsdiqini tapdı. İndi əsas sual bu yeni istiqmətdə hərəkətin nə qədər davamlı olacağıdır. Beləliklə, payız kimlərin ağalığı ilə keçəcək – “buğa”ların, yoxsa “ayı”ların?

Biz daimi ekspertlərimizə yenə də iki ənənəvi sualla müraciət etmişik:

Qafar İmanverdiyev: - Eur\usd cütlüyü artım hərəkətini davam etdirəcək.

Səbinə Məmmədqızı: - Avro/dollar 1.3190 səviyyəsini yuxarıya qırmazsa, enişə meyillilik saxlanılacaq.

1) Oktyabr ayında eur/usd cütlüyündən nə gözləyirsiniz?

2) Başqa hansı cütlüyə diqqət yetirməyi məsləhət görərdiniz?

Qafar İmanverdiyev:

1) Qısa və konkret desəm, eur\usd cütlüyü bu ay 1.3493 nöqtəsinə toxunacaq və əks iswww .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Fərid Hüseynov: - “Ayı”lar sanki pusquda dayanıb, xırda bir siqnal gözləyirlər.

tiqamətdə korreksiya edib, 1.3288-ə dəyib, yenidən tendensiyanı davam etdirərək, 1.3833-ə qalxacaq. Bu haqda ayın əvvəlində bir çox saytlarda və bir çox səhifələrdə qeyd etdiyim kimi, eur\usd cütlüyü artım hərəkətini davam etdirəcək.

Mavlet Baqiyev: - Nzd/usd cütlüyündə həftəlik qrafikdə yaranmış “üçbucaq” fiqurunun yarılmasını müşahidə edirik.

2) Bu barədə fikrim dəyişməz qalir: eur\usd cütlüyünə diqqət yetirin. Uğurlar!

8

İlqar Vəliyev - Uzunmüddətli perspektivdə aud/cad-ın çox yaxşı eniş potensialı var.

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TƏHLİL

Proqnoz olacaq. Dəstəklər 1.61 və 1.6050 səviyyəsindədir.

8 Səbinə Məmmədqızı:

Fərid Hüseynov:

1) Fikrimcə, avro/dollar 1.3190 səviyyəsini yuxarıya qırmazsa, enişə meyillilik saxlanılacaq.

Hazırda bildiyimiz kimi, AMB problemli ölkələrin qiymətli kağızlarını birbaşa almaqla, böhrandan yaranan problemləri həll etməyi planlaşdırır, bu isə öz növbəsində, Avrozona liderləri arasında fikir ayrılığına səbəb olur.

Eniş üçün cütlük 1.2950 və 1.2860 səviyyələrindən aşağıda möhkəmlənməlidir. Müqavimətlər qeyd olunan 1.3190, həmçinin 1.3280 səviyyələrindən keçir.

2) Funt/dollar üçün əsas müqavimət 1.6190 zonasındadır.

Bu səviyyəni yuxarıya qıra bilməzsə, cütlük enişə meyilli

1) Avro hazırkı beynəlxalq vəziyyətinə müvafiq hərəkət etmir. Amma qiymətin 1.3300 və 1.2700 arasında konsolidasiyasını gözləmək olar. Buna görə də, onun hərəkəti barədə proqnoz vermək bir qədər çətindir. Amma istənilən halda eniş ehtimallarının artıma nəzərən çox olduğu şübhəsizdir. Ayılar sanki pusquda dayanıb, xırda bir siqnalı gözləyirlər.

2) Alternativ kimi nzd/usd-ni nəzərdən keçirməyi məsləhət görərdim. Orada həftəlik qrafikdə yaranmış üçbucaq fiqurunun yarılmasını müşahidə edirik.

İlqar Vəliyev

2) Usd/chf eniş üçün çox perspektivli görünür. Mən deyərdim, heç olmasa 0.9000-ə qədər enə biləcəyini düşünürəm.

Usd/cad pariteti yenidən test edə bilər.

Mavlet Baqiyev: 1) Cütlük 1.2820dən yuxarıda konsolidasiya olunur. Hazırda 1.3020-yə qədər qalxmaq riski var. Ardınca 1.3170-ə, daha sonra həmin maksimumu da keçərsə, 1.33401.3470-1,3700

www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

səviyyələrinə qədər arta bilər.

Artım ssenarisinin baş tutmayacağı təqdirdə isə avro/dollar 1,2820-dən aşağıya düşəcək. Əgər korreksiya davamlı və dərin olarsa, 1,2740-a və 1.2320 zonasındakı güclü dəstəyə gedib çata bilər. Oradan isə güc toplayıb, 1.3700-a qədər qalxması mümkündür.

1) Avro hələ də “buğa” əhvalındadır və yeni yüksəkliklərə hücum etməyə hazırlaşır. Növbəti hədəf kimi 1,33 görünür. Ancaq bundan sonra korreksiya və ya dönüş haqqında danışmaq olar.

2) Uzunmüddətli perspektivdə aud/cad-ın çox yaxşı eniş potensialı var. Eniş 0,96-ya və daha aşağıya qədər davam edə bilər.

Digər alternativ kimi nzd/usd-yə baxmağı məsləhət görürəm.

Həftəlik qrafikdə üçbucağın yarılması perspektivini görürük.

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

7

8

MÜSAHİB Ə

T

imoti Sayks “Amerika hedc fondu: mən 2 milyon dolları necə qazandım” adlı kitabın müəllifidir. 2003-2006-cı illərdə “Barclays” bankının hazırladığı hedcfond menecerlərinin reytinqinə başçılıq edirdi. “Uoll Strit döyüşçüləri” sənədli serialının qəhrəmanlarından biridir. Onun fikirlərinin azərbaycanlı treyderlər üçün də maraqlı ola biləcəyini nəzərə alaraq, bu müsahibəsini təqdim edirik.

- Necə oldu ki, ticarətə gəldiniz?

- Hələ 1999-cu ilin əvvəllərində, mən orta məktəbdə oxuyanda fond bazarı sürətlə böyüyürdü. Mən idmançı olmağı arzulasam da, aldığım zədə buna imkan verməyəcəkdi, ona görə də, bütün diqqətimi fond bazarlarında ticarətə yönəltdim. Valideynlərim mənə idarə etmək üçün 12.000$ verdilər. Əmin idilər ki, mən onları itirəcəyəm və bununla da dərsimi alıb, yerimdə oturacağam.

Amma mən 2000-ci ilin əvvəllərinə qədər həmin 12000$-ı 123000$-a, ilin sonunda isə 800000$-a çatdırdım. Orta məktəb şagirdi üçün bu, ağlasığmaz bir www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Timoti Sayks

800000$ qazanan məktəbli Timoti Sayks: “Valideynlərim əmin idilər ki, verdikləri pulu itirəcəyəm”

şey idi!

- Bunu necə edə bildin?

- Kitabımda yazdığım kimi: lap ucuz aksiyaları seçib, onlar vacib qiymət səviyyələrini keçəndə, alırdım.

- Ticarətdə ən çox xoşuna gələn nədir?

- Daim dəyişən bazarlarda effektiv strategiya axtarışı. Mən dəyişən bazar mühitinə uyğunlaşmaq üçün strategiyamı bir neçə dəfə dəyişmişəm.

- İtkilərə necə baxırsan və sənin üçün dözülə biləcək itki həddi hansıdır?

8 İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

MÜSAHİB Ə 8 - Mənim riskə yanaşmam çox sadədir: əgər bazarda hadisələr mənim gözlədiyim kimi getmirsə, əməliyyatı bağlayıram. Fərqi yoxdur, bu zaman hesabımda kiçik gəlir də ola bilər, kiçik itki də...

100% əmin olmadığım hərəkət mod-

Timoti Sayks maq düzgün olmazdı.

- Aktivi alarkən nəyə fikir verirsiniz?

- Likvidliyə. Mən bilməliyəm ki, ticarət apardığım bazar treyderləri özünə cəlb edir. Əks halda necə gəlir götürə bilərəm?

analitiklər i, k ir r tə s ö g r la Araşdırma lurlar, fond o lı q a h a d r a ll a adətən 30% h deksindən in 0 0 5 P & S a d % hallar menecerləri 70 deyillər. ir d a q ə y ə m r tü qazanc gö

elində qalmağı özümə rəva görə bilmərəm.

Likvidliyin olmadığı bazarlarda süni, saxta dalğalanmalar çox olur.

- Sizin strategiyanız daha çox uzunmüddətli, yoxsa qısamüddətli yanaşmalara əsaslanıb?

- Qısamüddətli. Uzun müddət gözləməyə hövsələm çatmır.

- Hansı bazarlarda ticarət aparmağa üstünlük verirsən?

- Əssən Nasdaq. Amma bəzən АМЕХ, NYSE və ОТСВВ-də də ticarət aparıram.

- Ticarət gününüzü təsvir edə bilərsinizmi?

- Ən yaddaqalan əməliyyatın hansı olub?

- Mən hər gün ticarət aparmıram. Aparanda isə əvvəlki günün axşamından bazarı izləməyə başlayıram. Bütün amilləri – həm fundamental, həm texniki,- nəzərdən keçirirəm.

Sonra formalaşan qrafik modelin gücünü təhlil edirəm. Bazara ancaq o vaxt girirəm ki, bu vəziyyətdə bazardan kənarda qal-

- 2000-ci ilin əvvəllərində hesabımın 75%-ni bir əməliyyata qoymuşdum. Həmin əməliyyatdan 123000$ qazandım və yataqxanadakı bütün tələbələrə qonaqlıq verdim.

www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

- Yeni başlayan treyder bazarda həqiqətən lazım informasiyanı səs-küydən necə

fərqləndirə bilər?

- Həqiqətən də, bazarda səs-küy həddindən artıq çoxdur. Treyderlərin çoxunu uduzduran da məhz elə bu amildir. Araşdırmalar göstərir ki, analitiklər adətən 30% hallarda haqlı olurlar, fond menecerləri 70% hallarda S&P500 indeksindən qazanc götürməyə qadir deyillər. Ona görə də, heç kimə qulaq asmayın.

Bazar haqqında deyilənlər və analizlər sizi ancaq çaşdıra bilərlər.

- Bazara texniki yanaşmanızı necə səciyyələndirərdiniz?

- Hər şeyin əsasında qiymətlərin vacib səviyyələri keçməsi dayanır. Mən buna çox ciddi diqqət yetirirəm. Mənim üçün texniki analiz – yeganə real analiz növüdür!

- Sizcə, yeni başlayan treyderlərin bazarlar və ticarət sistemləri haqqında düşdükləri ən yanlış fikirlər hansılardır?

- Demo dövründən sonra real hesaba keçəndə onlar bir müddət stabil qazanır, bundan həvəslənərək, əməliyyatların həcmini və kredit dəstəyini böyüdürlər. Çünki qısa vaxtda böyük pullar qazanmaq istəyirlər. Bu, ən ağır səhvdir. Digər səhv isə ancaq qazanc verən “sehrli” ticarət sistemləri axtarmalarıdır. Belə şeylər olmur.

- Yeni başlayan treyderlərə hansı məsləhəti verərdin?

- Mümkün qədər çox kitab oxuyun! Məlumatınızı mümkün qədər çox artırın. Və heç vaxt unutmayın ki, uğurlu ticarət – real biznesi idarə etməyə bənzəyir. Heç vaxt tez varlanmağa can atmayın!

Onun əvəzinə biliklərinizi artırmağa çalışın.

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

9

10

I N T R A D AY

Bil, et

Gündaxili strategiyalar odur.

Bəzi treyderlər gündaxili ticarətdə texniki indikatorlardan istifadə etməyi xoşlamırlar.

Onlar ancaq qiymət ekstremumlarından faydalanırlar. Bu, onlara bazardakı vəziyyət haqqında daha aydın təsəvvür yaratmağa Cens Klever imkan verir.

G

ündaxili strategiyalar çox sadə ola bilər. Daha doğrusu, məhz belə də olmalıdırlar, çünki gündaxili strategiya nə qədər mürəkkəbdirsə, ondan istifadə edərək qazanmaq da bir o qədər çətindir. İntradey tereyderlərin əksəriyəti bir neçə məşhur və sadə strategiya ilə işləyirlər.

Bəzi insanların mürəkkəb strategiyalara üz tutmasıın səbəbi budur ki, onlar sadə strategiyaların işləyə biləcəyinə inanmırlar. Belə treyderlər “İnanmıran ki, belə asanlıqla qazanmaq mümkün olsun”,deyirlər.

Gündaxili ticarətə bir neçə əsas yanaşma var. Onlardan hansıın daha yaxşı olması haqqında danışmayacağıq. Sizin üçün hansı işləyirsə - yaxşı olan da elə www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İmpulslarda ticarət İmpulslarda ticarət 1 dəqiqədən 1 saata kimi davam edə bilər. Bu strategiya xəbərlərin dərci zamanı yaranan ani sıçrayışlı hərəkətləri yaxalamaq məqsədi güdür. Gündaxili treyderlər ondan tez-tez istifadə edirlər.

Bu, keçidlərdə ticarətin əksidir. Əgər treyder keçilmə/yarılma baş verən zaman bazara girə bilməyibsə, korreksiyanı gözləyir və qiymət müəyyən qədər geriləyəndən sonra əməliyyat açır. Bu, klassik gündaxili strategiyadır. Onun tətbiqi zamanı qısa “stop”lardan istifadə olunmalıdır. Əməliyyat adətən bir neçə saat davam edir.

Skalpinq Skalpinq – “ultraqısa” gündaxili ticarət strategiyasıdır.

Skalpinqdən istifadə edən treyderlər qiymətin xırda dalğalanmalarını tutmağa çalışırlar. Bir az gəlir və ziyan olan kimi, dərhal bazardan çıxırlar.

Keçidlərdə ticarət Bu yanaşma qiymət hansısa vacib səviyyəni yarıb keçəndə bazara girməyi nəzərdə tutur.

Keçidlər istənilən zaman periodunda ola bilər. Gündaxili treyderlər arasında 5 və 15 dəqiqəlik qrafiklər daha populyardır. Əməliyyatın müddəti bir neçə dəqiqədən günün sonuna qədər davam edir.

Tövsiyə Yaxşı olar ki, hər bir gündaxili treyder bütün metodlarla eksperiment apararaq, özünə yarayan strategiyanı tapsın. Eyni treyder yerinə və vəziyyətinə uyğun olaraq, bir neçə strategiyadan da istifadə edə bilər. Əsas odur ki, bu strategiyalar sadə və aydın olsunlar.

Korreksiyalarda ticarət İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

VA C İ B M Ə S Ə L Ə

Bazarın ölçüləri

Niyə analiz xeyir vermir?

Mark Duqlas

V

axt vardı, fundamental analiz ticarət qərarları verməyin yeganə düzgün yolu hesab edilirdi. 80-ci illərin əvvəllərində texniki analizdən ancaq kiçik bir qrup treyder istifadə edir, başqaları isə buna görə onları dəli sayırdı. Hətta Uoll-Stritdə belə, texniki analizə qeyri-ciddi iş, hoqqabazlıq kimi yanaşırdılar. İndi isə əlbətə ki, vəziyyət başqadır. Bütün təcrübəli treyderlər öz sistemlərində texniki analizdən istifadə edirlər. Bəzi akademik dairələri çıxmaqla, heç bir yerdə fundamental analizdən bazarın təhlilinin yeganə metodu kimi istifadə olunmur. Niyə? Bu analiz növünə münasibətin bu cür dəyişməsinin səbəbi nədədir?

Cavab sadədir: pul! Çünki ancaq fundamental analizdən istifadə etməklə bazarda sabit gəlir götürmək mümkün deyil!

Fundamental analiz konkret maliyyə aktivinə təsir göstərən bütün amilləri nəzərə almağa çalışır. Fundamental analitik müxtəlif amilləri (faiz dərəcələri, balans hesabatları, hətta hava şəraiti...) riyazi modellər əsasında təhlil edərək, proqnoz verir ki, www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

qiymətin hara çatacağını gözləmək olar. Amma bütün bu modellərin bir ciddi çatışmazlığı var: onlar treyderləri amil kimi nəzərə almırlar!

Axı qiyməti hərəkət etdirən ilk növbədə mücərrəd amillər yox, insanlardır! Hansısa modelin çərçivəsində verilən kifayət qədər məntiqli və əsaslı proqnoz, treyderlərin ona inanmayacaqları təqdirdə tamamilə mənasız ola bilər. Qiyməti hərəkət etdirən isə məhz treyderlər kütləsidir! Həmin treyderlərin böyük əksəriyyəti isə fundamental amillərdən xəbərsizdirlər.

Bundan başqa, treyderlərin emosiyaları çox vaxt heç bir modelin çərçivəsinə sığmır! Üstəlik, bazarı yuxarı və aşağı hərəkət etdirən bu insanlar heç də həmişə rasional formada davranmırlar.

Nəticədə, fundamental analitik göstərdiyi hədəfdə haqlı ola bilər, amma qiymətin həmin hədəfə gedən yolu o dərəcədə mürəkkəb və qəliz olacaq ki, belə proqnoz əsasında ticarət aparmaq praktik olaraq mümkün deyil.

Texanaliz Texniki analiz kifayət qədər tarixə malik olsa da, 1980-ci illərin əvvəllərinə qədər treyderlərin çoxu onu ciddi qəbul etmirdi. Bəs onların fikrini dəyişən nə oldu?

Hər gün dünyanın bütün nöqtələrindən nəhəng həcmdə treyder kütləsi bazara girir. Onların çoxu pul qazanmaq ümidilə eyni hərəkətləri təkrarlayırlar.

Başqa sözlə desək, kütləvi davranış modeli formalaşdırırlar.

Bu modellər müəyyənləşdirilə bilir və dövri olaraq təkrarlanırlar.

Nəticədə texniki analiz kütləvi psixologiyanı müəyyənləşdirilə bilən qiymət modelləri şəklində göstərən metod kimi çıxış edir.

Həmin modellər isə bazarın perspektivilə bağlı aydın siqnallar verirlər.

8

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

11

VA C İ B M Ə S Ə L Ə 8

12

Sanki texanaliz qrafikin arxasında dayanan əsas amilə - kütləyə nəzər salır.

Ona görə də, qiymətin hərəkətinin proqnozlaşdırılması üçün texniki analiz daha yararlıdır, nəinki fundamental analiz. Çünki texniki analiz treyderin diqqətini bazarda hazırda nəyin baş verməsinə yönəldirsə, fundamental analiz riyazi modellər çərçivəsində yol göstərir. Nəticədə bəzən fundamental analizin verdiyi proqnozla hazırkı reallıq arasında xeyli zaman fərqi olur. Belə uzunmüddətli proqnozlarla ticarət aparmaq mənasızdır. Texanaliz isə hazırda bazarda formalaşan patternlərlə “işləyir”.

Bazarın ölçüləri gəlmə fitri istedadları var?...

Qiymətin hərəkətini proqnozlaşdırmaqla bazara real giriş və çıxış tamam ayrı-ayrı şeylərdir.

Buna “psixoloji gep” də demək olar. Bir çox treyderləri gözlədikləri və umduqları kimi qazanmağa qoymayan məhz bu “psixoloji gep”lərdir. Həmin “psixoloji gep”ləri bağlamaqla stabil qazanmaq mərhələsinə adlamaq olar.

Bunu etmək mümkündür və bunu edən kifayət qədər insan var.

Yox. Çünki treydinqdə davamlı itirənlərin arasında kifayət qədər yüksək savadlı və istedadlı insanlar da var. Hələ bu azmış kimi, gözəl analitiklər çox vaxt həddindən artıq pis treyder olurlar.

Ağıl və yaxşı analiz qabiliyyəti qazanmaq şansını artıra bilər, amma onlar həlledici amillər deyillər. Elə isə bu həlledici amillər hansılardır?

Mental analiz Amma texanaliz belə yaxşı “işləyirsə”, onda niyə getdikcə daha çox treyder mental analizə yəni özünün və öz psixologiyasının analizinə diqqət ayırır? İlk növbədə ona görə ki, onların qazandıqları ilə gözlədikləri eyni olmur. Texniki analizin əsas “əmma”sı da elə burada gizlənib. Çünki treyder qrafikdə patterni görən kimi elə bilir ki, vəssalam, indi pul qazanacaq. Halbuki, patterni tanımaqla həmin patterndən pul qazanmaq ayrı-ayrı şeylərdirlər.

Yada salın: nə qədər olub ki, siz qrafikə baxanda düşünmüsünüz: “Həəəəə... indi qiymət yuxarıya qalxacaq”. Vaxt keçib və qiymət doğrudan da sizin gözlədiyiniz şəkildə qalxıb. Siz isə düzgün proqnoz verdiyiniz halda, vaxtında bazara girmədiyinizə, bu cür qazanmaq şansını itirdiyinizə görə peşman olmusunuz. www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

Yerdən baxanda Ay çox yaxın görünür. Elə bilirsən ki, əlini uzatsan, çatacaq. Amma əslində Aya çatmaq olduqca çətin və mürəkkəbdir. Bunu yalnız bir neçə insan bacarıb. Qrafiklər də haradasa belədir. Adama elə gəlir ki, bazarda dövr edən nəhəng həcmdə puldan bir qismini götürmək çox asan olmalıdır və onların bir qismi artıq sənin cibindədir.

Bir qrup treyder üçün həqiqətən də belədir. Onlar elə rahatlıqla qazanırlar ki, başqaları ağzını ayırıb heyran-heyran tamaşa edir.

Niyə belə olur? Onların arasındakı fərq nədədir? Doğrudanmı stabil qazananlar daha ağıllıdırlar, daha çox işləyirlər, daha yaxşı ticarət sisteminə malikdirlər, anadan-

Ən müxtəlif treyderlərlə kifayət qədər işləmiş bir şəxs kimi deyə bilərəm ki, bu amillər son dərəcə spesifikdirlər. Əgər daha da konkret cavab vermək lazım gəlsə, belə deyə bilərəm: uğurlu treyderlər ayrı cür düşünürlər. Onlarda məhz treyder təfəkkürü var.

Bu, nə deməkdir?

Treyder təfəkkürü Bizim hər birimizin başqalarından fərqlənən düşüncə tərzimiz var. Amma biz çox vaxt bunu anlamırıq və təəcüblənirik ki, niyə özgələri bizi başa düşmür, bizim düzgün saydığımız tərzdə hərəkət eləmir?

8

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

VA C İ B M Ə S Ə L Ə 8

Uğurlu treyderlərə gəlincə, onlar özlərində elə bir düşüncə tipini inkişaf etdirə biliblər ki, maliyyə bazarları kimi aqressiv mühitdə intizamlı, soyuqqanlı, özlərinə əmin ola bilirlər.

Nəticədə başqalarına mane olan qorxu və səhvlər onlar üçün əngələ çevrilmir.

Praktik olaraq bütün treyderlər bazarın texniki təhlilini öyrənirlər, amma onların çox az qismi psixologiyaya fikir verir. Əgər sizə əvvəldən treyder psixologiyasını aşılayan təcrübəli və müdrik ustadınız olmayıbsa, bu qabiliyyəti özündə formalaşdırmaq son dərəcə vacib məsələdir.

Ticarət zamanı treyderin təfəkkürü ziddiyyətlərlə dolu olduğundan, o, uğurlu treydinqi öyrənə bilmir.

Məsələn, belə bir məqama diqqət yetirək. Treyder istənilən əməliyyatı açarkən riskə girmiş olur. Amma bunu dərk edirmi, itirə biləcəyi ehtimalı ilə razılaşırmı? Yaxşı treyderlər nəinki razılaşırlar, hətta riski daxilən qəbul edirlər. Bu isə ticarətin nəticəsinə çox güclü və ciddi müsbət təsir göstərir. Çünki riski və www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

Bazarın ölçüləri

itkini daxilən qəbul edən treyderin ziyanlı əməliyyatdan çıxması əsla çətin olmur. O, itkili əməliyyatı bağlayır və bu zaman nə kefi pozulur, nə də işgüzar əhvalını itirir. Əvvəlki kimi nizam-intizamla treydinqə davam edir.

Treydinq bizi belə bir paradoksla üzləşdirir: necə ola bilər ki, biz həm qeyri-müəyyənliklə, risklə qarşılaşaq, həm də soyuqqanlı, təmkinkli, intizamlı olaq? Məsələ ondadır ki, treyder təfəkkürünə malik insanlar bunu bacarırlar. Və özünüzdə treyder təfəkkürü formalaşdırsanız, siz də bacaracaqsınız! Treyder düşüncə tərzi – ticarətdə uğurun açarıdır!

Uğurlu treyderlər qorxu hissi keçirmirlər. Çünki bilirlər ki, hər şey onların nəzarətindədir. İnsan o vaxt qorxur ki, hadisələrə nəzarət edə bilmədiyini hiss edir.

Vurnuxur, məntiqsiz hərəkətlərə yol verir. Uğurlu treyderlər isə heç vaxt belə eləmirlər. Treyder səhvlərinin 95%-i ondan qaynaqlanır ki, siz pulunzun gözlərinizin önündəcə necə “buxarlandığını” görürsünüz. Ümumiyyətlə, mən treyderləin 4 əsas qorxusu kimi bunları qeyd edərdim: Haqsız olmaq qorxusu,

pul itirmək qorxusu, yaxşı imkanı buraxmaq qorxusu, əməliyyatdan mümkün olduğundan daha az gəlir götürmək qorxusu. İş çətinə düşəndə bütün qorxularınız sizə qarşı işləyir və uğurlu ticarət aparmanıza mane olurlar. Qorxu sizin bazarı obyektiv görmənizə əngəl törədir. Əl-qolunuzu bağlayır. Gözünüzü tutur.

Təfəkkürünüzü bloklayır – siz ancaq qorxu haqqında düşünmək iqtidarında olursunuz. Ona görə, bildiyiniz şeyləri də səhv edir, sonradan “Lənət şeytana, axı mən bunu bilirdim!”,- deyə peşman olursunuz.

Bəli, uğursuz treydinqin bütün problemləri bizdədir, bizi problemli edən isə qorxu hissidir.

Bazarda heç bir problem yoxdur.

Bazar bizə həmişə obyektiv informasiya verir, biz özümüz onu təhrif edirik. Təhrif etməmək üçün isə bilməliyik ki, bizim qavrayışımıza hansı amillər təsir göstərirlər.

Heç bir analitik bazarı tam və dəqiq təhlil edə bilməz. Onu etmək üçün bazarın bütün iştirakçılarının davranışlarını nəzərə almaq lazımdır, bu da heç bir halda mümkün deyil. Ona görə də bazarın acı reallığı belədir ki, heç bir əməliyyatın nəticəsi əvvəlcədən məlum deyil. Treyder bununla barışmalıdır. Barışmayanda ağır nəticələr meydana çıxır. Bazarı daha yaxşı öyrənməklə, öz analiz qabiliyyətini gücləndirmklə riskləri azaltmaq olar, amma tam ləğv etmək mümkün deyil. Burada əks əlaqə işləyir: nə vaxt sizin təfəkkürünüz riskləri qəbul etməyə hazır olacaqsa, onda bazardan gələn informasiyanı daha obyektiv qəbul edəcəksiniz.

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

13

14

T R E Y D E R Ə H VA L AT I

Başa gələnlər

“Bu dəfə tutuzdurdum” Treyder iki itkili əməliyyatdan sonra necə uğur qazanmasından danışır Oxucuların böyük marağına səbəb olan “treyder əhvalatları” silsiləsindən növbəti məktubu sizə təqdim edirik.

Onun müəllifi iyun-avqust aylarında başına gələn hadisəni danışır. Ənənəmizə sadiq qalaraq, treyderin adını açıqlamırıq. Onun yazı tərzini və üslubunu isə müəyyən redaktələrlə olduğu kimi saxlamışıq.

Siz adətən bu rubrikada ancaq hesabını itirən, uduzan, peşman olan treyderlərin əhvalatlarını dərc edirsiniz.

Niyə belədir ki? Axı müsbət əhvalata malik treyderlər də yəqin ki, az deyil... Biri elə

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

mən.

Mən iyun ayında usd/jpy cütlüyündə satış əməliyyatı açmışdım. Amma cütlük aşağıya getmədi və haradasa 10 gün yuxarıya meylli

kanalda hərəkət etdi. Mən bağlamaq istəyirdim, amma ümidim hələ qalırdı ki, eniş bərpa olunacaq... Nəhayət, cütlük beşinci dəfə yuxarıya sıçrayanda mənim hövsələm daraldı və əməliyyatı ziyanla bağladım. İtirdim.

Satış əməliyyatını bağlayan kimi elə həmin yerdəcə alış əməliyyatı açdım.

8

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

T R E Y D E R Ə H VA L AT I

Başa gələnlər

8 Çünki qiymət artıq açıqaşkar yuxarıya gedirdi və mən düşünürdüm ki, bu hərəkət davamlı olmalıdır. Amma olmadı. Qiymət aşağıya getdi.

Mən gözlədim, yuxarıya ilk sıçrayış olan kimi əməliyyatı bağladım. Bu dəfə də itirdim, amma az itirdim. Çünki korreksiyanı gözləyib çıxmışdım. Əlbəttə, korreksiya olmaya da bilərdi, onda itkim çox alınacaqdı, amma bu dəfə bəxtim gətirdi. İndi də alış əməliyyatını bağladığım yerdəcə satdım. Çünki qiymət aşağı gedirdi və mən də bazarın ritmini tutmaq istəyirdim. Bazar hara – mən də ora...

Amma bu dəfə tutuzdurdum!

Qiymət mənə lazım olan tərəfə getdi və mən həm əvvəlki iki əməliyyatdakı itkimi qaytardım, həm də gəlir

çıxa bilmişdim. Ona görə də, düz deyirlər: itkiləri böyütmək lazım deyil. Siz itkinin sizin axırınıza çıxmasına imkan verməyin, qazanc özü gələcək.

iləri k it : r lə ir y e d z ü Ona görə də, d sizin in in k it iz S . il y de böyütmək lazım əyin, m r e v n a k im a asın axırınıza çıxm cək. qazanc özü gələ

götürdüm! Gözlədim, trend qurtardı, qiymət üfüqi hərəkət fazasına girdi və mən tam aydın şəkildə başa düşdüm ki, bazardan çıxmaq vaxtıdır.

Dəyəri oxucular! Əgər siz də əhvalatınızı digər treyderlərlə bölüşmək istəyirsinizsə, başınıza gələnləri yazıb, redaksiyamıza göndərə bilərsiniz: info@inforex.az

Mənim uğurum bunda idi ki, itkili əməliyyatlardan vaxtında

Azərbaycanda treyderlər üçün yeganə forum

www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

15

16

REKLAM

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

MASTER-KLASS

17

İncə iş

Xəbərlərdən necə qazanmalı?

Xəbər çıxır

Boris Şlossberq

Xəbər çıxır

Xəbər çıxır

X

əbərlərlə ticarət riskli işdir, amma kifayət qədər gəlirli ola bilər.

Bu məqalədə bazarda volatillik yarananda risklərin idarə olunması metodunu gözdən keçirəcəyik.

Foreksdə pul qazanmağın müxtəlif yolları var və xəbərlərlə ticarət heç də onlardan ən sadəsi deyil. Hündür bir körpüdən özünü siğortalamaqla tullanmaq, ayaqyalın Amazon cəngəlliklərində gəzmək, uşaqların bol olduğu yerlərdə motosikl sürmək xəbərlərlə ticarətə ən yaxın analoji proseslərdir. Yüksək risk olduğuna görə bir çox treyderlər xəbərlərlə ticarəti qəbul etmirlər.

Amma heç şübhəsiz , foreksdə xəbərlərlə ticarət yaxşı pul gətirə bilər. Xəbərlər çıxmamışdan əvvəl www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Şəkil 1 texniki analizlə işləyən bir çox investorlar vacib xəbərlərin elan olunduğu vaxt gözlənilməz volatillik və qiymət hərəkətindən narahat olduqlarına görə, bazardan çıırlar. Çünki bu volatillik geniş yayılmış sistemlərlə ticarətdə müflisləşməyə səbəb ola bilər.

Elə isə, bəs niyə digər treyderlər xəbərlərlə ticarət aparırlar? Bir də deyirik: çünki burada yaxşı pul qazanmaq olar. Şəkil 1-ə baxaq. Orada gbp/usd cütlüyünün 3 günlük H1 qrafiki göstərilib. Konsolidasiya dövr-

lərinin qiymət hərəkətləri ilə necə əvəz olunduğuna diqqət yetirin.

Bu qiymət hərəkətləri daim ya iqtisadi, ya da siyasi xəbərlərlə bağlıdır. Qısa desək, gündəlik qiymət hərəkəti əsasən xəbərlərdən doğur.

Texniki analiz həvəskarları etiraz edə bilərlər ki, qiymətlər tələb və təklifin gücünə hərəkət edir. İlkin mərhələdə bu, həqiqətən, düzdür. Bazarda yeni informasiya yeni satış və alış dalğalarının yaranmasına təhrik edir. Onlar da öz növbəsində tələb və təklif arasında nisbəti dəyişirlər.

8

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

MASTER-KLASS

İncə iş sala bilər. Yaxşısı düz xəbər elan olunana qədər əməliyyat açmaqdır.

Xəbər çıxır Xəbər çıxır

Xəbər çıxır

Xəbər çıxır

Şəkil 2

8

18

Ümumilikdə bazarın iki əsas vəziyyətinə – trend və diapazonda hərəkətinə bu və ya digər xəbər və hadisəyə qısamüddətli reaksiya kimi baxıla bilər. Müəyyən istiqamətdə bazarı hərəkətə gətirən bir sıra xəbərlər trend formalaşdırırlar. Qarışıq iqtisadi xəbərlər isə diapazon yaradır ki, alıcılar və satıcılar təxminən eyni qiymət ətrafında fırlanırlar. Şəkil 1-də funt üçün ard-arda pozitiv iqtisadi xəbərlərin çıxdığını görürük ki, bu da davamlı artım trendinin formalaşmasına səbəb olur. Şəkil 2-də isə qiymət üfiqi kanalda hərəkət edir, çünki xəbərlər qarışıqdır.

Xəbərlərin proqnozlaşdırılması Qabaqlayıcı taktika böyük gəlir gətirə bilər, amma o, daha risklidir. Xəbərləri proqnozlaşdırmaqla deytreyder o vaxt qazana bilər ki, analizi düz olsun.

Həmçinin xəbərin bazara təsirini əvvəlcədən müəyyənləşdirə bilsin.

Amma əgər treyder səvh etsə və səhv istiqamətdə əməliyyat açsa, böyük itkiyə məruz qalacaq. www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

Deytreyderlərə iki əsas qaydanı məsləhət görmək olar. Əvvəla, həmişə çox sıx stop-lossla ticarət aparmaq lazımdır. Bu, hesabınızı faciəvi fəsadlardan qoruyacaq.

Belə ki, itkili əməliyyat mümkün qədər tez bağlanmalıdır.

Adətən qabaqlayıcı strategiyalardan istifadə edən treyderlər xəbərlərin çıxmağına 5-10 dəqiqə qalmış 20 punktluq

Qabaqlayıcı strategiyaların ikinci əsas qaydası: əgər xəbər analizini təsdiqləmədisə, dərhal əməliyyatı bağlamaq lazımdır.

Yadda saxlayın: bu cür strategiyalarda həlledici məqam sürprizlərin proqnozlaşdırılmasıdır.

Beləliklə, əgər xəbər gözləntiləri təsdiqləmirsə, əməliyyatı dərhal bağlamaq lazımdır. Bir çox treyderlər oturub qiymətin onların istiqamətində gedib-getməyəcəyini gözləyirlər. Amma bu, sizə baha başa gələ bilər. Əksər hallarda qiymət əgər xəbərlərdən lazımi impuls əldə etməyibsə, əksinizə gedəcək.

Xəbərləri və onların bazara təsirini dəqiq proqnozlaşdırmaq mümkün deyil. Foreksdə deytreyderlər o halda uğurlu hesab oluna bilərlər ki, proqnozları

Spekulyantlar ən d r ə l r ə b ə x z e t tez . r a l r ı d a d l a ı r a z əvvəl ba

“stop”la pozisiya açırlar. Xəbərlərə bir neçə dəqiqə qalmış pozisiyanı açanda xəbərə qədərki volatillik ona təsir etmir.

Bəzən bu, treyder üçün yaxşı qurtarır (əgər xəbərə qədərki qiymət hərəkəti gözlənilən istiqamətdə baş verirsə). Belə ki, spekulyantlar tez-tez xəbərlərdən əvvəl bazarı aldadırlar. Amma pozisiyanın çox tez açılması xəbər elan olunana qədər “stop”u işə

heç olmasa 50% halda düz çıxır. Məhz buna görə də itkiləri minimuma endirmək lazımdır. Sistemin uğuru qeyribərabər riskdən və gəlirdən asılıdır. Biz 10 haldan 3-də düz proqnoz verə bilərik, amma ilk proqnozlaşdırmada güclü qiymət hərəkətləri səhv proqnozlaşdırma zamanı əldə edəcəyimiz xırda itkilərdən fərqli olaraq, böyük gəlir gətirə bilər.

8

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

MASTER-KLASS

19

İncə iş

8 Məhz buna görə də bu strategiya ilə uğur qazanmaq üçün kapitalın idarə olunması çox vacibdir.

Xəbərdən sonra ticarət Bazarın xəbərə reaksiyası ilə ticarət xəbərin proqnozu əsasında ticarət qədər riskli deyil. Amma gəlir üçün daha az potensiala malikdir. Burada treyder sadəcə xəbərləri izləyir və xəbər proqnozdan kəskin fərqləndiyi təqdirdə pozisiya açır. Bu minvalla, xəbəri səhv proqnozlaşdıranda belə, treyder bazara düz girə bilər.

Amma belə bir strategiyanın da öz riski var. Bazar üçün gözlənilməz xəbər dərc olunduqdan sonra kəskin qiymət hərəkəti müşahidə olunsa da, kəskin dalğalanma da baş verir. Treyder ondan qaçan qiymətə çatmağa çalışır. Ona görə də, daim təpədə almaq və dibdə

xırda-xuruş qalır.

yaradılmış iki texnikanın kombinasiyasıdır.

Reaksiya ilə ticarət aparan treyderlər baron Rotşildin məsləhətini xatırlamalıdırlar. Ondan necə varlandığını soruşanda Rotşild demişdi: “Mən həmişə gəliri tez götürürdüm”.

Bu cür strategiyalardan istifadə zamanı da tez bir zamanda gəliri götürmək lazımdır. Belə

ticarət ə il ı s a iy s k a e r Bazarın xəbərə t qədər ə r a c ti a d ın s a s zu ə xəbərin proqno ha az a d n ü ç ü r li ə g ma riskli deyil. Am kdir. potensiala mali satmaq riski var.

Bu taktikanın əsasında dayanan prinsip odur ki, “qiymət hərəkətinə davam edəcək”. Qiymət proqnozlaşdırılmış istiqamətdə hərəkət etməlidir ki, ona reaksiya verən treyder gəlir götürə bilsin. Amma qiymətin əsas hərəkəti xəbər dərc olunan məqamda baş verdiyi üçün, tez-tez belə treyderə yalnız www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

vəziyyətlərdə treyderin əsas düşməni tamah olur.

Hansı yaxşıdır? Əgər proqnozla ticarət çox volatil, xəbərlər dərc olunandan sonra isə ticarət imkanları məhduddursa, belə riskli vəziyyətlərdə bunlardan yaxşı ticarət metodu varmı? Bəli, belə bir metod var.

Bu, Cessi Livermorun köməyi ilə

Cessi Livermor məhşur spekulyantlardan biridir. O, “proqnozlaşdırılma” yanaşmasının tərəfdarı idi. Bütöv pozisiyanı açmamışdan əvvəl Livermor xırda əməliyyatlar yerləşdirməklə bazarı test edirdi ki, analizinin dəqiqliyini yoxlasın. Əgər birinci əməliyyat gəlir gətirirdisə, onda o, gəlirin piramidinqini həyata keçirməklə pozisiyanın həcmini artırırdı.

Livermor itkili əməliyyatların yox, gəlirli əməliyyatların həcmini artırırdı. Belə bir yanaşma bir çox treyderlərin taktikalarının tam əksidir. Amma Livermorun metodunu praktikada həyata keçirmək çox çətindir. Çünki həmin metoda görə treyder uzunmüddətli planda gözlənilən böyük gəlirə görə qısamüddətli gəlirlərdən imtina etməlidir. Adi bir treyder üçün gəlirin necə itkiyə çevrildiyini izləməkdən pis heç nə yoxdur. Bu, Livermorun texnikasında tez-tez baş verir.

8

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

MASTER-KLASS 8

20

Məhz buna görə də bir çox bazar iştirakçıları treydinq peşəkarlarının məsləhətinin tam əksinə edirlər: onlar itkilərin artmasına yol verir və gəliri tez götürürlər.

Amma korreksiya zamanı gəlirli əməliyyatların itkiyə çevrilməsi halından xəbərlərlə ticarət zamanı özünü qorumaq olar - əgər xəbərlərlə proqnoz arasındakı fərq kifayət qədər böyükdürsə! Təsəvvür edək ki, eur/usd 1.37 ətrafındadır və ABŞda uzunmüddətli istifa üçün nəzərdə tutulan malların sifarişləri xəbəri çıxmalıdır. Bazar göstəricinin 1% olacağını gözləyir. Deytreyder xəbərlə bağlı “buğa” proqnozu verir və xəbərə bir neçə dəqiqə qalmış eur/usd-ni satır. Göstərici proqnozdan da yuxarı, 2% olur. Cütlük dərhal 1.3670-yə düşür. Gəlir 30 punkta bərabərdir. Treyder əməliyyatın həcmini artırır - bunu artıq “reaksiya” metodunun köməyi ilə edir.

“Stop”u itkisiz vəziyyətə gətirir və TP-ni 1.3655-ə qoyur.

Bir neçə dəqiqədən sonra xəbərlərin təsiri bütün bazara yayılır və eur/usd cütlüyü hədəfə

www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İncə iş

çatır. Əməliyyat üzrə ümumi gəlir 60 punkt təşkil edir (45 punkt “proqnozlaşdırma” taktikasına görə, 15 punkt “reaksiya” metoduna görə). Niyə “reaksiyalı” metodu ilə bu qədər az gəlir əldə etdik? Əvvəldə qeyd olunduğu kimi, qiymətin əsas hərəkəti demək olar ki, xəbər çıxan anda dərhal baş verir, sonrakı mərhələdə treyderin qazanmaq şansı nisbətən az idi. Amma hətta bu vəziyyətdə belə, o, gəlirini 45 punktdan 60-a çatdıra, yəni 33% artıra bildi.

Riskin gəlirə məntiqi nisbəti Analiz düz olmayanda nə baş verir? Mən deyərdim ki, bu, strategiyanın ən yaxşı cəhətidir. Əksər hallarda treyder xəbər bazara tam təsir etməyənə qədər pozisiyanı 5-10 punktluq itki ilə bağlaya bilər. Amma təsəvvür edək ki, qiymətin hərəkəti çox ani baş verdi və 20 punktluq stop-loss işə düşdü. Bu, problem deyil. İtki əvəlcədən minimuma endirilmişdi. Beləliklə, hadisələrin yaxşı cərəyan edəcəyi halda treyder 60 punktluq gəlir əldə edə bilərdi. Əgər səhv etsə, itkisi 5-10 punktu, ən pis halda 20 punktu aşmayacaq.

Ümumilikdə bu, bizə yaxşı gəlir/itki nisbəti verir. Treyderə yalnız 10 haldan 3-də düzgün proqnozlar vermək lazımdır ki, işi gəlirli olsun. Bu, spekulyantlarının çoxunun yol verə biləcəkləri səhv sərhədidir. Amma bizə elə gəlir ki, realda çox az adam bu metoddan istifadə etməklə uğura nail ola biləcək. Çünki çoxları xırda olmasına baxmayaraq, ardarda itkilərə dözə bilmir. Yadda saxlayın: xəbər ticarəti çox volatildir. Əgər xəbərlərlə düzgün ticarət aparsanız, qazana bilərsiniz. Amma bunun üçün 3 əsas qaydanı bilmək lazımdır: - Əgər xəbərlə proqnoz arasında fərq yoxdursa, pozisiyanı dərhal bağlayın; - Proqnozunuz düz olduğu təqdirdə qiymət sizin gözlədiyiniz istiqamətdə 30 punkt getdisə, ikinci əməliyyatı əlavə edin; - Tamahkarlıq etməyin, gəliri tez götürün, çünki hərəkətin davam etmə potensialı məhduddur.

Yeni yanşamanı yoxlayın Bir çox qaydalar kimi, bu qaydaları da başa düşmək icra etməkdən asandır. Hətta əgər siz onlara riayət etsəniz belə, heç də həmişə gəlir gətirməyəcək. Bəzən xəbərlər bazarlara təsir etmir, bəzən isə proqnozların əksinə təsir edir. Treydinqdə dəqiq proqnoz vermək olmaz. Ona görə də, xəbərləri və volatilliyi inkar etmək əvəzinə, ticarət strategiyalarınızda onlardan istifadə etməyi yoxlayın.

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

ANTİPİRAMİDİNQ

Money-management

Böl və gir qalasınız. Eynilə, itkili əməliyyatı açıq saxlayan treyder də öz tərəfinə qiymət hərəkəti ilə üzləşə bilər.

Amma məlum deyil ki, üzləşəcəkmi, bunu gözləməyə kapitalı çatacaqmı (benzini qurtarmayacaq ki)?

Keti Linn Ona görə də, bu qaydanı həmişə yadda axlamaq Boris Şlossberq lazımdır:

T

reyderlərin yol verdikləri ən ağır ZİYANLI ƏMƏLİYYATI səhvlərdən biri budur ki, onlar bazarın DAHA DA ZİYANLIYA dönəcəyinə ümid bəsləyərək, itkili ÇEVİRMƏYİN! əməliyyata əlavələr edirlər. Nəticədə bazar əks istiqamətdə getdikcə onların itkiləri nəhəng miqyasa Əgər əməliyyatın itki həcmi sizin ilkin nəzərdə çatır. Sonda ya qat-qat böyük itki ilə, ya da stop- tutduğunuz limiti aşıbsa, belə ticarət düzgün sayıla outla bazardan çıxmalı olurlar. Halbuki, ilkin sse- bilməz. nariləri pozulanda əməliyyatı bağlasalar, qat-qat Amma elə bir strategiya da var ki, itkili əməliyaz itki ilə üzləşəcəkdilər. yata əlavə olunması sonda fayda verə bilir. Bu strategiya “bölmə” adı ilə tanınır.

Bunu bilirsinizmi, nə ilə müqayisə eləmək olar?

Təsəvvür edin ki, gecə vaxtı naməlum yolda avto“Bölmə” strategiyasının mahiyyəti odur ki, itkili mobil sürürsünüz və düzgün istiqamətdə getdiyinizə əməliyyata əlavə edilməsi ilkin niyyətdə nəzədə tudə əmin deyilsiniz. Bu halda iki variantdan birini tulub. Ona görə də, əməliyyatın həcmi əvvəlcədən seçmək olar: ya kor-koranə getdiyiniz tərəfə getməli hissələrə bölünür. və ümid etməlisiniz ki, istədiyiniz yerə çatacaqsınız.

Ya da geri dönərək, yola çıxdığınız ilkin məntəqəyə Tutaq ki, sizin niyyətiniz bir standart lot qayıdıb, orada hər şeyi dəqiqləşdirməlisiniz.

(100.000$) həcmində əməliyyat açmaqdır. Amma siz daha yaxşı orta qiymət əldə etmək məqsədilə bunu Bu misal onu göstərir ki, naməlum istiqamətdə əvvəlcədən 10.000$-lıq hissələrə bölürsünüz. Sonra inadla getmək iki cür qurtara bilər. Amma məhz necə məsələn, ilkin olaraq 50.000$-lıq əməliyyat qurtaracağını əvvəlcədən bilmək mümkün deyil. Nə açırsınız. Hadisələr inkişaf etdikcə, qalan hissələri də qədər uzağa getsəniz, dala qayıtmanız da o qədər özünüzün lazım bildiyiniz şəkildə və yerlərdə bazara daxil edirsiniz. Əməliyyatın bölünməsi də elə buna çətin olacaq. İtkili əməliyyat da belədir. Onu vaxtında bağlamayanda geri dönmək getdikcə çətinləşir. deyilir. Əlbəttə, siz hətta naməlum istiqamətdə getsəniz də, gec-tez axtardığınız ünvana çata bilərsiniz.

Amma xeyli dolanbac yollar fırlanmaq, benzin yandırmaq, palçığa batmaq, maşını xarab eləmək bahasına. Ola da bilər ki, benzininiz qurtarsın və yolda www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Korreksiya zamanı bazara girən və onun nə qədər dərin olacağını bilməyən treyderlər adətən bu strategiyadan istifadə edirlər. Bu zaman nəzərdə tutmaq lazımdır ki, qazanclı əməliyyata əlavə etməklə itkili əməliyyata əlavə etmək ayrı-ayrı şeylərdir. İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

21

22

TE XANALİZ

Metod

Bazarın riyazi ritmi:

Mürrey səviyyələri M

ürrey səviyyələri bütün dünyada treyderlərin ən çox işlətdikləri alətlərdən biridir.

Metodu T. Henning Murrey özünün “Murrey Math Trading System For All Markets” kitabında təsvir edib. “Murrey Math” sistemi əfsanəvi treyder Uilyam Dilbert Qann-ın (W. D. Gann) ideyaları əsasında yaradılıb. Bütün adıçəkilən kitab boyunca Mürrey tez-tez Qanndan sitatlar gətirir.

Mürreyin fikrincə, Qann hər şeydən əvvəl, bazarın riyazi ritmini müəyyənləşdirməklə işə başlayırdı. Bu ritm hər qrafik (hər bazar) üçün unikaldır.

Riyazi ritmin müəyən edilməsi bazarın dalğalanma diapazonundan başlayır. Şəkl 1-ə baxaq. Biz həftəlik qrafik görürük. Qann qrafikləri həftəlik miqyasdan təhlil etməyə başlayırdı. Ona görə, hələ ki biz də belə edək, gələcəkdə gündaxili treydinqin qaydalarını da öyrənəcəyik.

Diqqət edin ki, qiymət bir neçə həftə “A” səviyyəsindən aşağıya enə bilmir və sonda yuxarıya dönüş edir. Bu vəziyyəti Qann “4-7 qaydası” adlandırırdı. Əgər qiymət 4-7 həftə (4-7 şam) ərzində səviyyəni yara bilmirsə, adətən dönüş baş verir. Məsələn, şəkil 1-də qiymət www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Şəkil 1 “A” zonasında səviyyəni yarmağa 5 həftə, “B” zonasında isə 7 həftə cəhd göstərib. Bəzən dönüşdən sonra qiymət müəyyən məsafə qət edir və təzədən dönüb qayıtdığı səviyyəyə tərəf gedərək, onu yenidən sınaqdan keçirir (A1 zonası).

Mürrey Qanndan sitat gətirir: “İstənilən əhəmiyyətli hərəkətin ən yuxarı və ən aşağı qiymətlərini götürün. Ən böyükdən ən kiçiyi çıxaraq, diapazonu hesablayın. Daha sonra diapazonu 8 bərabər intervala bölün: 12.5%, 25% ... alınan səviyyələr dəstək/müqavimət zonaları olacaqlar”.

Gəlin, bunu öz qrafikimizdə eləyək. MetaTrader proqramında

bunun üçün Fibonaççi alətini götürür, standart bölgüləri ləğv edir və Qannın 8 səviyəsini qururuq (şəkil 2).

Qann iddia edir ki, bazar 25% səviyyəsini keçəndən sonra növbəti ən vacib səviyyə yolun yarısı, qravitasiya mərkəzi olan 50%-dir.

Ondan sonra gələn növbəti hədəf isə 5/8, yaxud 62.5% səviyyəsidir.

Növbəti vacib zona - ¾, yaxud 75%. Əgər diapazon kifayət qədər genişdirsə, onda 7/8, yaxud 87.5% səviyyəsinə də diqqət yetirmək lazımır. Çox vaxt bu səviyyə hərəkətin zirvəsi olur.

8

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Metod

8 Biz qrafikdə də görə bilirik ki, qiymət orta xətti (4/8) keçəndən sonra 5/8 səviyyəsində “dirənir”, onu da yaranda növbəti hədəfi 7/8 səviyyəsi olur.

Burada diapazonu seçmək çox vacibdir. Çünki diapazon düzgün seçilibsə, demək, bazarın ritmi də düzgün seçilib. Diapazonu seçərkən isə imkan daxilində “47 qaydası”ndan istifadə etmək lazımdır. O halda qiymətin hətta bu diapazondan kənardakı hərəkəti də onun ritminə tabe olacaq.

Yox, əgər “4-7 qaydası”na uyğun dönüş tapmaq olmursa, onda “adi” ekstremumlardan istifadə edə bilərsiniz.

Şəkil 2. MetaTrader-də Fibonaççi aləti ilə Qann səviyyələrinin qurulması

Biz qrafikdə də görə bilirik ki, qiymət orta xətti (4/8) keçəndən sonra 5/8 səviyyəsində “dirənir”, onu da yaranda növbəti hədəfi 7/8 səviyyəsi olur.

Burada diapazonu seçmək çox vacibdir. Çünki diapazon düzgün seçilibsə, demək, bazarın ritmi də düzgün seçilib. Diapazonu seçərkən isə imkan daxilində “47 qaydası”ndan istifadə etmək lazımdır. O halda qiymətin hətta bu diapazondan kənardakı hərəkəti də onun ritminə tabe olacaq.

Yox, əgər “4-7 qaydası”na uyğun dönüş tapmaq olmursa, onda “adi” ekstremumlardan istifadə edə bilərsiniz.

Mürrey səviyyələri: ayrı-ayrı səviyyələrin fərqli möhkəmliyə (gücə) malik olması rənglərlə göstərilib. www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

Şəkil 3 Əgər qiymət 3/8 və 5/8 səviyəllərini yarmağa cəhd edir, amma bunu bacarmırsa, ya 4-7 gündən (şamdan), ya da 10-12 gündən (şamdan) sonra dönüş edəcək.

Mürreyin statistikasına görə, bazar vaxtın 40%-ni 3/5 və 5/8 xəttlərinin arasındakı diapazonda keçirməyə can atır. Ümumilikdə, qiymətin Mürrey səviyyələri arasında sxematik hərəkəti belə olur: İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

23

24

TE XANALİZ

Metod

Şəkil 5. Mürrey səviyyələri arasında qiymətin sxematik hərəkəti – sxem 1

Şəkil 4. Mürrey səviyyələri: ayrı-ayrı səviyyələrin fərqli möhkəmliyə (gücə) malik olması rənglərlə göstərilib

(Ardı gələn saylarmızda)

Şəkil 6. Mürrey səviyyələri arasında qiymətin sxematik hərəkəti – sxem 1

Gəlin, birlikdə baxaq www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

AKTİV

Fond bazarı

Opsion nədir və necə qazandırır Səbinə Məmmədqızı

mənası yoxdur. Çünki aviaşirkət qiymətin 70-dən yuxarı gedəcəyi psion- müəyyən ak- hal üçün opsionun qiymətini tivin müəyyən vaxtda ödəmişdi, opsionun satıcısı isə bu və müəyyən qiymətlə məbləği əldə edir; amma əgər alışını və satışını həyata keçir- qiymət 200 olubsa, aviaşirkət opməyə hüquq verən müqavi- sionun həyata keçirilməsini tələb lədir.Aktivin alış hüququ op- edəcək, bu halda isə opsionun sionu alan investora aiddir (Ona satıcısı külli miqdarda pul həmçinin opsionu saxlayan - itirəcək. holder, seller də deyirlər). Uyğun olaraq, satış hüququ da opsionu Opsionun mahiyyətini başa satan investora aiddir (seller, düşmək üçün daha bir misala writer). nəzər salaq. Məsələn, fikirləşirsiniz ki, qiymət qalxacaq.

Opsionun qiyməti müəyyən ak- RTS indeksinin 2000 qiyməti tivin gələcəkdə alış və satışını üçün müqaviləni alırsınız , həyata keçirmək hüququ üçün müəyyən müddətdən sonra ödənilən məbləğdir. Opsion baxırsınız: əgər gözlədiyiniz baş özlüyündə törəmə əməliyyatdır. verməyibsə və qiymət 1800 Onu adətən baza əmtəəsinin olubsa, onda bu opsionu ləğv törəməsi də adlandırırlar. Opsioedirsiniz. Əgər əksinə ,qiymət nun alıcısı hüququ alır, satıcı isə 4000 olubsa, onda dediyim satır; başqa sözlə, alıcı (satıcı) qiymətdə almaq imkanı əldə bunu tələb etdiyi halda bu alışı edirsiniz. (satışı) həyata keçirir.

Yuxarıda artıq qeyd etdik ki, İki cür opsion mövcuddur - put opsion 2 cür olur: Coll və və call. Call - baza məhsulunu op- Put.Əgər qalxış üçün almısınızsa, sion müqaviləsində göstərilmiş sizin opsionunuz Call -dur, əgər qiymətdə almaq, Put -satmaqdır. satış üçün almısınızsa, Put. Opsionun həyata keçirlib-keçirBayaqkı misala qayıdaq. Siz ilməməsi spot bazarda qiymətdən fikirləşirsiniz ki, qiymət qalxacaq asılıdır. Məsələn, tutaq ki, avivə RTS indeksini gələcəkdə, aşirkət neftin 70 qiyməti üçün op- amma qiymət 2000-dən yuxarı sionu alıb, amma ekspirasiya olacağı halda almaq istəyirsiniz. zamanı neftin qiyməti 60 olub. Bu Bunun üçün siz Call opsionunu halda opsionu həyata keçirməyin razılaşdırılmış 2000 qiymətində 3

O

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

aylıq müddət üçün alırsınız. Əgər 3 aydan sonra qiymət 3000 olacaqsa, o zaman siz opsionu həyata keçirirsiniz. Amma əgər qiymət 1500 olacaqsa, onda bu opsionu ləğv edir və heç nə itirmirsiniz.

Bu, opsion strategiyasını başa düşmək üçün 1-ci pillədir.

Davam edək.Başa düşməyə çalışaq ki, burada gəlir nədədir?

Aldığınız Call opsionu sizə hansısa məbləğə başa gəlir? Siz RTS və ya digər aktivi müəyyən qiymətdə almaq hüququnu verən müqaviləni hansısa qiymətə alırsınız. Sonra əgər bu hüquqdan istifadə etməsəniz, ödədiyiniz pulu itirirsiniz. Alternativ variant olaraq belə edə bilərsiniz:

8

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

25

AKTİV 8

26

Bütün pullara indeksi birbaşa alır və gözləyirsiniz. Bu halda indeks qalxarsa siz gəlir əldə edirsiniz, düşərsə itki ilə üzləşirsiniz. Belə vəziyyətdə sizdə həm gəlirin, həm də itkinin həcmi qeyri-müəyyəndir.

Opsionda isə itkinin həcmi əvvəldən məlum olur. Bu, opsionu almaq üçün ödədiyiniz məblğdir, amma siz həmin aktivi birbaşa alarkən əldə edəcəyiniz gəlirin də həcmi qeyri-məhdud olur.

Kİmsə deyə bilər ki,aktivi birbaşa alaraq, itki üçün stop təyin edər və bununla da itki də əvvəldən məlum olar. Amma belə olan halda “stop” işə düşəndən sonra siz əməliyyatsız qalacaqsınız. Opsionda isə həmin müddət başa çatana qədər müqaviləniz qüvvədə qalacaq, qiymət milyon dəfə aşağı və yuxarı gedə bilər, siz hər bir

halda bazarda qalırsınız, bu, sizdə özünə əminlik yaradır, bundan başqa, opsionun qiyməti o qədər də baha deyil. Beləliklə, az riskli strategiya yaranır. İndi isə opsionun parametrlərinə baxaq: www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

Fond bazarı - Opsionun qiyməti - onun üçün ödənilən məbləğ; - Həyata keçirilmə müddəti – bu, bizim hərəkətin nə qədər vaxt ərzində baş verəcəyini hesab etdiyimiz vaxtdır; - Həyata keçirilmə qiyməti – bu, nəzərdə tutduğumuz qiymətdir; - Aktiv – bizim əməliyyat etmək istədiyimiz indeks, aktivdir; - Tipi - Call və Put Opsionun həyata keçmə qiymətini adətən “strayk” adlandırırlar. Məsələn, siz RTS indeksini (aktiv) Call opsionunu (tip) 2300 (strayk) ilə 10 mart 2013-cü ildə həyata keçiriləcəyi nəzərdə tutulan, 50 punkt dəyişmə ilə alırsınız. Ümid edək ki, bura qədər hər şey aydındır. İndi isə Put opsionuna keçək.

Put özlüyündə Call-a əkslik təşkil edir. Əgər qiymətin aşağı düşəcəyini gözləyiriksə, onda sizin opsion Put olacaq. Hesab edək ki, RTS indeksi 2000 qiymətindədir.Siz Put opsionunu almaqla indeksi 2000 qiyməti ilə gələcəkdə müəyyən vaxtda satmaq hüququnu alırsınız. Əgər qiymət qalxırsa, siz bu satış hüququndan istifadə etmirsiniz və bu müqaviləni almaq üçün ödədiyiniz məbləği itirisiniz.

Opsiondan istifadənin daha xeyirli olduğunu göstərən bir misala da baxaq. Tutaq ki, siz iri

həcmli aksiyalara malik olan investorsunuz. Bazarda vəziyyət mürəkkəbdir və hər şey korreksiya olacağını göstərir. Sizin bir neçə alternativ variantınız var: 1) Siz kağızların satışı üçün komissiyanı ödəyərək, səhmləri satırsınız və bununla da bazardan çıxırsınız, 2) Siz bu qiymətli kağızları fyuçerslə sataraq, kapitalın bir hisəsini itirirsiniz, 3) Siz sadəcə Put opsionları alırsınız.

Göstərilən hər bir konkret hal üçün ayrıca qərar vermək lazımdır. Put opsionların alışının üstünlüyü bundadır ki,kapitalın böyük hissəsini bunu almaq üçün ayırmaq lazım gəlmir, bazarda kəskin hərkət baş verərsə, əlavə pullar yatırmağa ehtiyac qalmır, həm də əks hərəkət baş verərsə, siz yalnız opsionu almaq üçün ödədiyiniz məbləği itirirsiniz.

Daha bir nümunə: Hesab edək ki,siz “Qazprom”un aksiyalarına maliksiniz.Ciddi korreksiya olacağını hesab edirsiniz və bir neçə alternativ variantınız var.

Səhmləri satmaq olar, amma siz bazardan çıxmaq istəmirsiniz.

Siz fyuçers müqaviləsi ilə səhmləri sata və ya Put opsionunu ala bilərsiniz.

Tutaq ki, siz opsionlardan qorxaraq, fyüçerslə satırsınız, amma korreksiya ehtimalı özünü doğrultmur və “Qazprom”un səhmlərinin qiyməti dayanmadan qalxır. Nəticədə siz gəlirdən mərhum olursunuz.Amma Put opsionunu almaqla siz yalnız opsionu almaq üçün ödədiyiniz məbləği itirəcəkdiniz. Bundan başqa, Put opsionu sizi qiymətin kəskin enişindən qoruyacaqdı.

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

REKLAM

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

27

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

28

SİSTEM

Ticarət

Gecə yatmayan treyderlər üçün:

“Bumeranq” strategiyası Bazarın zəif olduğu saatlardan necə gəlir götürmək olar

B

ir sıra hallarda valyutalar bazarda konkret istiqaməti olmayan kiçik dalğalanma hərəkətləri etməklə kifayətlənirlər. Bəs trendin olmadığı bu hallarda bazara girmək və gəlir götürməyə çalışmaq mümkündürmü?

Xüsusilə də Amerika sessiyası qurtarandan sonra və Asiya sessiyası başlamazdan əvvəl bazarda ticarətin həcmi son dərəcə kiçik olur. Bu dövrdə bazarda əsasən Avstraliya və Yeni Zelandiyanın treyderləri olurlar ki, onlar da ticarət həcmlərinə ciddi təsir göstərməyə qadir deyillər.

Nəticədə qiymət istiqamətsiz hərəkət edir, dəstək/müqavimət səviyyələrini yarmağı bacarmır.

Yaranda belə, bu, çox etibarsız olur.

olmaz. Onlar saxta keçidlərdirlər.

Bəs saxta keçidlərdən istifadə edərək qazanmaq mümkündürmü?

Bəli, belə bir strategiya yaratmaq olar!

Bu halda orderlər ancaq bazarın zəif olan vaxtında – ЕТ 17:00-dan sonra qoyulmalıdır. Səbəbini siz artıq bilirsiniz. Bu, Qrinviç vaxtı ilə 22:00 edir (Bakı vaxtı ilə 02:00). Yay vaxtında isə bir saat əvvələ çəkilə bilər.

Bizim təsvir etdiyimiz “Bumeranq” strategiyasında eur/usd cütlüyündən istifadə olunur.

Spredi az olduğu üçün qısamüddətli treyderlər – skalperlər ən çox

bu cütlüyə meyl edirlər (İnForex şirkətində bu cütlüyün spredi cəmi 1 punktdur). Çünki əgər biz qısamüddətli strategiyadan istifadə ediriksə, hər bir punkt vacibdir. İri spredlər skalpinq strategiyalarını faydasız hala gətirə bilərlər.

Setap Strategiya bazara eyni tərzdə iki girişdən ibarətdir: sell-order qiymətin üstündə, buy-order isə altında yerləşdirilir. Sell-orderin məqsədi yuxarıya saxta keçid/yarılma zamanı satmaq, buy-orderin məqsədi isə aşağıya saxta keçid/yarılma zamanı almaqdır.

8

Ona etibar yoxdur!

Yadda saxlamaq lazımdır: ticarətin bütün formalarında səviyyələrin keçilməsi o zaman etibarlı olur ki, bazarda böyük həcm olan zaman baş tutsunlar. Çünki bazara böyük pullarla girən iştirakçılar tutduqları mövqenin məsuliyyətini dərk edirlər. Ona görə də, bazarda həcm az olarkən baş tutan keçilmələrə inanmaq www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Şəkil 1 İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

SİSTEM

Ticarət

Bütün hallarda strategiya bu ideyaya əsaslanır ki, həmin saatlarda qiymətin istənilən istiqamətdə hərəkəti davamlı olmayacaq, çünki arxasında lazımi həcm dayanmır. Axı adi hallarda bazarı hərəkət etdirən məhz həcmdir (orderlər çoxluğu).

Deməli, həmin hərəkətin ardınca geriyə qayıtma – korreksiya gəlməlidir. Bizim strategiyamızın məqsədi də məhz onları tutmaqdır.

Saat 17:00 ЕТ-də (Bakı vaxtı ilə gecə saat 2) yaranan şamın açılış qiymətindən 15 punkt yuxarıda satış, 15 punkt aşağıda isə alış orderi yerləşdirin. Bu punktlar ancaq eur/usd cütlüyü üçün keçərlidirlər. Başqa cütlüklərdə spred fərqli olduğundan, orderlərin məsafəsi də fərqli olmalıdır.

Orderlərdən biri işə düşəndə digəri ləğv edilir. Əgər iki saat ərzində orderlərin heç biri işə düşməsə, ikisi də ləğv olunur. Çünki Bakı vaxtı ilə gecə 4-dən (19:00 ЕТ) sonra Asiya bazarlarında ticarətin aktivliyi artır, həcm və valotillik çoxalır.

“Bumeranq” strategiyası isə məhz həcmin və valotilliyin olmadığı bazarlar üçün nəzərdə tutulub.

Bazarda həcm artanda keçidin saxta yox, real olmaq şansı var (çünki arxasında real həcm, real pul kütləsi dayanır).

Amma həmin vaxt bazarlar

www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

Şəkil 2 nadir hallarda istiqamətli hərəkətlər edirlər, ona görə də, bizim strategiyanın işləmə şansı çox yüksəkdir.

“Stop”lar və take-profitlər bazara giriş qiymətindən 15 punkt aralıda qoyulurlar. Şəkil 1-dəki 5 dəqiqəlik şamlardan ibarət qrafikə baxın. Saat 17:00 ЕТ-də (Bakı vaxtı ilə gecə saat 2-də) şam 1.3810 qiymətində açılıb. Dərhal 2 order qoyulub: 1.3795-də alış (stop - 1.3780) və 1.3825-də satış (stop - 1.3840). İki şamdan sonra qiymət 1.3789-a enib, nəticədə buy-order işə düşüb (1.3795). Bu zaman treyder satış orderini ləğv edir.

Ardınca qiymət 1.3819-a qədər qalxıb və nəticədə 1.3810-də qoyulmuş teyk-profit işə düşüb. Əməliyyat 35 dəqiqə çəkib.

Digər bir nümunə şəkil 2-də göstərilib. Saat 17:00 ЕТ-də (Bakı vaxtı ilə gecə saat 2-də) şam 1.3487 qiymətində açılıb.

Dərhal 2 order qoyulub: 1.3472-də alış (stop -

1.3457) və 1.3502-də satış (stop 1.3517).

Bir saatdan da az vaxtda qiymət 1.3471-ə qədər enib, nəticədə buy-order işə düşüb (1.3795) , sell-order isə ləğv olunub.

Ardınca qiymət 1.3489-a qədər qalxıb və nəticədə 15 punkt aralıda qoyulmuş teyk-profit işə düşüb.

Digər bir nümunə şəkil 2-də göstərilib. Saat 17:00 ЕТ-də (Bakı vaxtı ilə gecə saat 2-də) şam 1.3487 qiymətində açılıb. Dərhal 2 order qoyulub: 1.3472-də alış (stop - 1.3457) və 1.3502-də satış (stop - 1.3517).

Bir saatdan da az vaxtda qiymət 1.3471-ə qədər enib, nəticədə buy-order işə düşüb (1.3795) , sell-order isə ləğv olunub.

Ardınca qiymət 1.3489-a qədər qalxıb və nəticədə 15 punkt aralıda qoyulmuş teyk-profit işə düşüb.

Göründüyü kimi, “Bumeranq” – bazara tez giriş və tez çıxış üçün nəzərdə tutulmuş strategiyadır.

Gəliri az da olsa, etibarlılığı bunu kompensasiya edə bilir.

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

29

8

30

BİL , ETMƏ !

Raul Lopes

T

reyderlərin çoxu düzgün sistem tapmaq üçün aylarını, illərini sərf edir. Amma sistemi tapmaq sadəcə, işin bir hissəsidir. Məni düzgün başa düşün, sizə uyğun ticarət sisteminizin olması çox vacibdir, amma ticarət qərarlarınıza və digər məsələlərə təsir edə biləcək psixoloji baryerləri dərk etmək də lazımdır.

Treydinq kurslarının bir çoxu ticarətin bu vacib aspektini yaddan çıxarırlar. Amma həqiqət də odur ki, bu işdə uğur qazanmaq üçün ticarətin bütün aspektləri arasında tarazlığı qorumalısınız.

Ticarət zamanı uğursuz əməliyyat açarkən ağlınıza ilk olaraq nə gəlir? Bəlkə belə: “Yəqin ki sistemimə nə isə olub” və ya “Bilirdim ki, bu əməliyyatı açmamalı idim”. Hərçənd, məsələyə dərindən yanaşmalıyıq ki, səhvimizi anlaya bilək və ona müvafiq tədbirlər görək.

Digər bazarlar kimi, foreks

Təcrübə

Səhvlər və dərslər haqqında da söhbət gedəndə yalnız 5% treyderlərin məqsədinə çatdığı yada salınır. Son dərəcə maraqlıdır ki, məqsədinə çatan 5%-lə digər treyderlər arasında çox xırda fərq var. Həmin 5% də eyni səhvlərdən keçib. Səhvlər bizə təcrübə, çox mühüm dərs verir. Düşünün: hər səhv bu və ya digər məsələ üzərində yenidən daha dərindən işləmək, nəyisə gələn dəfə daha yaxşı etmək şansıdır. Ola bilsin ki, belə bir şans sizə bir daha təqdim olunmayacaq. Nəticədə bu kiçik fərq HƏDSİZ BÖYÜK bir fərqə çevrilir.

Ticarətdə səhvlər Bir çoxlarımız ticarət səhvlərini bu və ya digər əməliyyatın nəticəsi ilə bağlayır. Amma həqiqət ondan ibarətdir ki, səhv bu və ya digər qaydaya riayət etməməyin nəticəsidir. Sisteminizin qaydasına riayət olunmayanda səhvə yol verilir, qaydaya riayət edərək pul itirəndə yox.

Məsələn, belə bir ssenariyə nəzər salaq: Birinci ssenari. Sis-

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

tem əməliyyat açmağa siqnal verir Siqnal qəbul olunub və əməliyyat potensial gəlirli görünür. Əməliyyatın nəticəsi: gəlir əldə olundu. Əldə edilən təcrübə: Sistemin siqnallarını izləmək yaxşıdır, əgər bu siqnalları izləsəm, onda uğur mənim tərəfimdə olacaq. Treyderin sistemə etibarı artır.

Burada səhv yoxdur. İkinci variantda da səhv yoxdur.

Siz əməliyyat açdınız və pul uduzdunuz. Əldə edilən təcrübə: hər əməliyyatda gəlir əldə etmək olmaz, itkili əməliyyat biznesimizin bir hissəsidir, həmişə gəlir əldə etmək mümkün deyil. Hətta əməliyyat uğursuz olsa belə, treyder özü və sistemi ilə fəxr eləməyə davam edir. Sistemə etibarı qalır. Burada səhv yoxdur.

Siqnal qəbul olunmayıb, amma əməliyyat gəlirli ola bilərdi. Əməliyyatın nəticəsi: neytral. Əldə edilən təcrübə: Treyderə elə gəlir ki, daim uğursuz əməliyyatlar açır, ona görə də, gəlirli olanlarını buraxır. 8

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

BİL , ETMƏ !

Təcrübə

8 Özünə əminlik azalır.

Buraxılmış səhv: sistem siqnal verəndə pozisiyanı açmaq lazımdır. Siz bunu etmədiniz.

Siqnal qəbul edilmədi, əməliyyat uğursuz çıxdı. Əməliyyatın nəticəsi: neytral. Əldə edilən təcrübə: Treyder düşünür ki, “mən sistemimdən yaxşıyam”. Hətta əgər bu fikir düşünülməmişdirsə belə, treyder indi hər siqnalı ətraflı götür-qoy eləyəcək. Beləliklə, treyder sistemindən daha fərasətli olmağa çalışacaq. Bu səhv çox dəhşətli nəticələrə gətirib çıxarda bilər.

Treyderin özünə olan inamı lovğalıqa çevrilir.

Buraxılmış səhv: sistemin verdiyi siqnalı qəbul etmədiniz. İkinci ssenari. Sistem əməliyyat açmağa siqnal vermir

gəlir əldə olunub. Əldə edilmiş təcrübə: Bu səhv treyderə, onun sistemə inamına və gələcək treyder karyerasına çox pis təsir göstərə bilər. Treyder düşünə bilər ki, ona sistem lazım deyil, özü hər şeyi daha yaxşı bilir. Bundan sonra o ancaq öz fikrinə əsaslanaraq

Pozisiya açılmır.

səhvin r i b r ə h z ı n ı ğ ı Buraxd də z ü n ü z ö ə l k ə m t təbiətini dərk e iz. n i s k ə c ə d e f ş ə k yeni istedadlar

Əməliyyatın nəticəsi: Neytral. Əldə edilmiş təcrübə: Nizamintizamın təlimi. Biz o zaman əməliyyat açmalıyıq ki, sistem uğurun bizə tərəf olduğuna siqnal versin. Treyderin özünə və sisteminə inamı artır.

Buraxılmış səhvlər: Hər şey düz edilib.

Pozisiya verilir. Əməliyyat gəlirli olur. Əməliyyatın nəticəsi: Müsbət, www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

ticarət apara bilər. Sistemə inam tamamilə sıfıra endi. Treyderin özünə əminliyi lovğalığa çevrilir.

Buraxılmış səhv: sistem siqnal vermədən pozisiya açmaq.

Pozisiya açılır. Əməliyyat uğursuz alınır.

Pozisiyanın nəticəsi: Mənfi, pul itirildi. Əldə edilmiş təcrübə: Treyder strategiya barədə düşünməyə başlayır. Növbəti dəfə siqnal olmadan pozisiya verməzdən əvvəl

ikiqat fikirləşəcək. O, belə düşünəcək: “Bazara sistem siqnal verəndə girmək yaxşıdır, yalnız o zaman böyük ehtimalla əməliyyat gəlir verə bilər”. Sistemə inam artır.

Buraxılmış səhv: Sistem siqnal verməyərkən pozisiya açılmışdı.

Gördüyümüz kimi, əməliyyatların nəticələri və səhvlər arasında demək olar ki, korrellyasiya yoxdur. Daha faciəli nəticə o olar ki, əməliyyat verilir və gəlirlə bağlanır. Bu da treyder karyerasının sonunun başlanğıcı ola bilər. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi ticarətdə səhvlər yalnız sistemin qaydalarına riayət olunmaması ilə əlaqədardır.

Bütün bu səhvlər sistemin pozisiyanın açılışına verdiyi siqnallarla birbaşa əlaqəlidir, bu, həmçinin sistemin qaydalarına müvafiq pozisiyanın bağlanmasına da aiddir. Həmçinin ticarət planına riayət olunması ilə də bağlı səhvlər var. Məsələn, siz qaydaya riayət etməməklə pozisiyaya böyük məbləğlə risk edirsiniz.

8

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

31

BİL , ETMƏ !

8

32

Başqa səhvlər də ola bilər.

Ticarət planı hazırlamaqla səhvlərin çoxundan yan keçmək olar. Ticarət planı bazara giriş və çıxış kriteriyalarını, kapitalın idarə olunması qaydalarını – bir əməliyyatda nə qədər risk edə biləcəyimizi və bazarın bir çox digər aspektlərini özündə cəm-

Təcrübə yollar var. Gəlin, bizim zənnimizcə ən yaxşı işləyənini gözdən keçirək.

Birinci addım.

Dünyagörüşünün dəyişilməsi Hər səhv təcrübə yaradır. Hər birində qiymətli nə isə var. Çalışın səhvlərə pozitiv nöqteyi nəzərdən yanaşın. Deyinməyin yerinə özözünüzə deyin: “Hə, mən səhv etdim, nə baş verib? Nə nəticəyə gəlmək olar?” İkinci addım. Buraxılmış səhvləri müəyyənləşdirin

ləyir. İkincisi lazımi nizam-intizam sahibi olmasınız ki, hazırlanmış plana riayət edə biləsiniz. Biz ticarət zamanı planı hazırlamamışıq, ona görə də, heç bir psixoloji baryerlə qarşılaşmamışıq. Beləliklə, yeganə edə biləcəyimiz maraqlarımıza uyğun qərarlar verməklə planımıza riayət edə bilərik. Uzunmüddətli perspektivdə bu qərarlar yaxşı nəticələr verəcək. Ayrı-ayrı hadisələrə və əməliyyatlara görə narahat olmağına dəyməz. Tez bir zamanda gəlir gətirə biləcək sistemdən kənar əməliyyatları axtarmağına dəyməz, onlar sizin ticarət karyeranıza faciəvi təsir bağışlaya bilər.

Səhvlərlə necə bacarmalı?

Səhvlərlə mübarizədə bir çox www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

Səhvi tapın, onun baş vermə səbəbini, təbiətini analiz etməyə çalışın. Əgər siz onun təbiətini analiz edə bilsəniz, həmin səhvi bir daha təkrar etməməyə kömək olacaq. Tez-tez cavabı gözləmədiyiniz yerdə tapacaqsınız.

Nümunə üçün sistemin qaydalarına riayət etməyən treyderi götürək. Buna səbəb onun uduzmaqdan qorxması ola bilər. Onda niyə o, qorxur? Ola bilsin ki, treyder ona uyğun olmayan sistemdən istifadə edir, ona görə də hər siqnalı izləmək onun üçün çətindir.

Bu vəziyyətdə gördüyünüz kimi səhvin səbəbləri üzdə deyil.

Səhvin həqiqi səbəblərini tapmaq üçün səy göstərmək lazımdır. Üçüncü addım. Səhvin nəticələrini qiymətləndirin Konkret bir səhvin yaxşı və pis

nəticələrini sadalayın. Yaxşı nəticə odur ki, səhvdən sonra təcrübə qazanıb ticarətdə təkmilləşməyə kömək edir. Buna nəyi nümunə gətirə bilərik? Əgər siz sistemi izləmirsinizsə, vaxt keçdikcə siz ona olan inamı itirəcəksiniz, nəticədə düzgün əməliyyatlara əhəmiyyət verməyib, lazımsız pozisiyalar açacaqsınız.

Dördüncü addım.

Tədbir görün Düzgün tədbir görmək – bu, sonuncu və daha vacib addımdır. Öyrənmək üçün bazara münasibətinizi dəyişməlisiniz. Əmin olun ki, səhvlər sizə həqiqəti göstərir.

Hər konkret səhvə görə tədbir görməklə xırda-xırda ticarətdə uğur əldə etmiş olursunuz. Əgər nümunəmizə qayıtsaq, sistemin yenidən qiymətləndirilməsi səhvlərlə mübarizədə sonuncu addım olar. Treyder özünü rahat hiss etdiyi sistemi tapmalıdır ki, gələcəkdə sistemin verdiyi siqnallarla işləyərkən problem yaranmasın. Əgər siz başa düşsəniz ki, bu və ya digər əməliyyatın uğuru səhvlərlə heç bir ümumi cəhətə malik deyil, buraxdığınız hər bir səhvin təbiətini dərk etməklə özünüzdə yeni istedadlar kəşf edəcəksiniz. Nəticədə bu, sizə treydinq karyerasına uğurlu yol açmağınıza kömək olacaq və buraxılmış səhvləri düzəltməyi öyrənəcəksiniz. Əlbəttə, bu, uzun prosesdir, təkrarlanan səhvlərə qalib gəlməyə, daim onlarla mübarizə aparmağa və onlar üzərində işləməyə sizə çox vaxt lazım gələcək. Amma məhz bu, ticarətinizin gələcəyini müəyyənləşdirəcək.

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

L A B O R AT O R İ YA

Ossillyatorlar

RSI ilə yeni “fokus”lar Bu indikatorun fərqli tətbiq üsulları treyderə çox kömək edə bilər

N

isbi Güc İndeksi (RSI) – kifayət qədər məşhur alətdir. Treyderlər ondan ifrat alış və satış zonalarını müəyyənləşdirmək üçün istifadə edirlər. Amma bu indikatordan istifadənin digər yolları da var ki, adətən texniki analiz dərsliklərində bu barədə heç nə deyilmir.

səviyyəsindən yuxarıda olanda ifrat alış, 30/20-dən aşağıda olanda isə ifrat satışdan xəbər verir. Amma bu prinsip trend zamanı işləmir. Trend zamanı bazar istiqamətli hərəkətinə davam etsə də, indikator davamlı olaraq ifrat alış/satış göstərir.

Şəkil 1-də eur/usd-nin 1 saatlıq qrafiki, ona əlavə olunmuş 28 periodlu EMA indikatoru və 14 periodlu RSI ossillyatorunu görürük. Fikir verin ki, hər dəfə RSI özünün orta xəttini (50) keçəndə (A, B, C, D nöqtələri), qiymət qrafiki də 28 periodlu EMA-nı kəsib keçir. İndikatorun bu xüsusiyyəti bizə imkan verir ki, onun bir sıra yeni tətbiq formalarını da tapaq.

RSI-ın hərəkət diapazonu bazardakı prosesləri başa düşməyə imkan yaradır. Qiymət diapazonda hərəkət edəndə ossillyator sabit şəkildə standart yuxarı və aşağı səviyyələrin arasında dalğalanacaq.

Amma trend zamanı həmin səviyyələrə yenidən baxılmalıdır. Məsələn, artım trendində 40 səviyyəsi artıq ifrat satış zonası sayıla bilər. Eniş trendi zamanı isə 60 səviyyəsini ifrat alış zonası hesab etmək olar.

Nəzəriyyəyə görə, RSI indikatoru 70/80

“Elastik” səviyyələr

Təsəvvür edək ki, 14 periodlu RSI 60-dan yuxarıya qalxıb. Bazarda artım trendi var. Və nə qədər ki, RSI 40-dan yuxarıdadır, artım trendi qüvvədə sayılacaq. Bu halda 3 yanaşmadan birini seçmək olar.

Birinci yanaşma

Şəkil 1 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Belə düşünmək olar ki, əgər artım trendi zamanı ossillyator yuxarıya qalxmağa başlayırsa, demək, qiymətin qalxışı sürətlənməlidir. Amma təəssüf ki, bu məntiq heç də hər dəfə özünü doğrultmur, bəzən ossillyatorun artımı qiymətin anoloji hərəkəti ilə müşayiət olunmur (şəkil 2).

8 İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

33

L A B O R AT O R İ YA

Ossillyatorlar trend xəttini kəsirsə, bu, almaq üçün yaxşı siqnaldır.

Ossillyatorun belə davranışı qiymət momentumunun artmağa başlamasından xəbər verir. Belə məqamda bazara girmək daha böyük potensial gəlir vəd edir (şəkil 4).

Şəkil 2. Ossillyatorun artımı heç də hər dəfə qiymətin anoloji hərəkəti ilə müşayiət olunmur

8

34

İkinci yanaşma Ossillyarotun zirvələrindən çəkilən trend xətti müəyyənləşdirməyə imkan verir ki, bazar artım trendini bərpa etməyə hazırdırmı? Məsələn, RSI 60 səviyyəsindən yuxarıda zirvə formalaşdırmaqla, qiymətin artmaq istədiyi haqda siqnal verib, amma qiymət aşağıya gedib. İndikator ikinci, daha aşağı zirvəni formalaşdırıb. Bundan sonra iki zirvədən trend xətti çəkilib. İndikatorun bu xətti kəsib keçməsi qiymətin artımına dair siqnal sayılacaq (şəkil 3).

Satış siqnalı əldə etmək üçün isə bu patternlərin əksinə tətbiq olunmaları lazımdır. Yəni qiymət eniş trendində olmalı, osillyator 40-dan aşağıya düşməli və 60-dan yuxarı qalxmağı bacarmamalıdır.

Birinci və ikinci texniknın satış variantı üçün misallar şəkil 5-də göstərilib.

Şəkil 3. RSI ossillyatorunun trend xəttləri

Şəkil 5

Üçüncü yanaşma Bu halda isə indikator yuxarıya dönüş edərkən bazara girmək üçün imkan axtaracağıq. Əgər artım tremdi zamanı RSI 50 və 40 səviyyələrinin arasında ifrat satış vəziyyətindəykən yuxarıya dönüb, özünün www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

Şəkil 4. . İndikatorun daha böyük potensial gəlir vəd edən davranışı

Şəkil 6-da üçüncü strategiyaya əsasən satış siqnalının əldə olunmasına nümunə görürsünüz. Ossillyator 60 səviyyəsinə çatandan sonra yuxarıya qalxıb, sonra yenidən aşağıya dönüş edərək, özünün trend xəttini yarıb.

8 İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

L A B O R AT O R İ YA

Ossillyatorlar

Şəkil 6

Şəkil 7. RSI diapazonun hansı xarakterə malik olmasını göstərir.

Əgər RSI 40 və 60 səviyyələri arasında dalğalanırsa, demək, bazarda üfiqi hərəkət var.

Amma əsas məsələ odur ki, bu diapazon hansı xarakterə malikdir? Məsələn, əgər ossillyator 60 səviyyəsindən yuxarıda zirvə formalaşdırandan sonra 40-60 aralığında hərəkət edirsə, demək, üfiqi hərəkət “buğa” xarakterlidir. Yox, əgər ossillyatorun sonuncu ekstremumu 40-dan aşağıda olubsa, demək, ossillyator “ayı” xarakterlidir (şəkil 7).

Peşəkar treyderlər ossillyatorun dumanlı, dolaşıq eyhamlarını cəld və aydın şərh etməyi bacarır və buna əsasən də ticarət aparırlar. Bir qədər məşq etdikdən sonra hər bir treyder özündə bu qabiliyəti formalaşdıra bilər. O halda indikatorun sizə nə demək istədiyini daha tez, asan və aydın başa düşəcəksiniz.

8

Diapazon

Facebook-da bizə qoşulun

www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

35

36

REKLAM

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

PAT T E R N O L O G İ YA

Model

W-M patterni Ş

əkil 1-dəki patternə baxın. “A” nöqtəsində biz lokal zirvə görürük – qiymət ora çatanda dönüb və “B” nöqtəsinə qədər düşüb. Orada yenə də dönüb, amma bu dəfə “A”ya qədər qalxa bilməyib və “C” nöqtəsində dayanıb. Daha sonra isə yenidən aşağıya istiqamətlənərək, “B” ilə eyni səviyyədə olan “D” nöqtəsinə çatıb. “D”-dən sonra yenə qalxıb – “E” nöqtəsinə. İlk baxışdan düşünmək olardı ki, bazar klasik texanalizdəki “ikiqat dib” fiqurunu formalaşdırıb və almaq üçün siqnal verir. Amma “üçlük qaydası” (patternin digər adı belədir) ayrı şey deyir. İndi biz “A” nöqtəsindən aşağıda ikinci aralıq zirvənin formalaşmasını gözləməliyik. Həmin zirvə yaranandan sonra bazar W hərfinə bənzəyən formasiya əmələ gətirir. Bu W-nin sağ “ayağı” soldakından qısadır. Əgər “E” nöqtəsindən sonra qiymət enməyə başlayırsa, demək, satmaq üçün imkan axarmaq lazımdır.Digər şəkildə isə biz “üçlük” qaydasının alış siqnalı verən variantını görürük. Burada W yox, onun əksi olan M hərfinə bənzəyən pattern yaranır.

Bəs əməliyata girmək üçün optimal nöqtəni necə tapmaq olar? “Stop”ları harada qoymaq lazımdır?

Şəkil 1. W patterni www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Şəkil 2. M patterni İkinci sualın cavabı kimi “A” nöqtəsini göstərmək olar. Hədəfi isə “Endryüs Çəngəli” alətinin köməyilə təyin edə bilərik – şəkil 3-də olduğu kimi. (Jurnalımızın keçmiş saylarında bu alət barədə çox yazılıb). Xatırladaq ki, bu alətin medianı (orta xətti) qiymətin əsas hədəfi sayılır.

Şəkil 3 İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

37

38

M ETO D

Analiz

COT hesabatlarından faydalana bilərikmi?

“

Commitments of Traders” hesabatında göstərilən məlumatlar bazarda gəlir əldə etmək üçün yaxşı imkanlar yaradır.

Cümə günü, günün ikinci yarısı. Həftə sona çatır və treyderlərin çoxu qarşıdan gələn istirahət günləri barədə düşünürlər. Amma bu, öz işində Commitments of Traders (COT) hesabatından istifadə edən investor və analitiklərə aid deyil. Bu adamlar üçün cümə günü, 15:30 vacib qərarlar vermək vaxtıdır. Məhz bu vaxt xammal fyuçersləri ilə ticarət üzrə komisiya (CFTC) həftəlik COT hesabatını dərc edir.

Bu, fyuçers və opsionlara yatırılan trilyonlarla dolların qızıldan tutmuş benzinə, xam neft və dondurulmuş apelsin şirəsi konsentratına qədər 100-dən çox bazarda bölüşdürülməsi barədə məlumatlara əsaslanan vacib bir hesabatdır. COT hesabatları 1924ci ildən bəri (kənd təsərrüfatı nazirliyi ilk dəfə taxıl bazarında hedcləmə və spekulyasiyalar barədə məruzə ilə çıxış etdi) müxtəlif variantlarda mövcuddur.

1995-ci ilə qədər bu məlumatlar yalnız ödənişli abonenetlərə açıq idi və yalnız bu vaxtdan CFTC azad elektron formada həftəlik icmal dərc etməyə başladı.

COT məruzəsi çox dəyərli alətdir və ticarət qərarlarınıza müsbət təsir bağışlaya bilər.

ların, resurs istehsalçılarının öz pulları ilə nə etmək istədikləri barədə təsəvvür oyadır. Bu informasiya həqiqətən çox faydalı ola bilər.

Məruzə Çikaqo və Nyu-York əmtəə birjası da daxil olmaqla, 9 müxtəlif birjada hər resursa görə treyderlərin nə qədər kontrakta sahib olduğunu göstərir. Amma real investisiya və

“Ağıllı” və “Ağılsız” investorlar Hesabatın mahiyyətini anlamaq üçün ilk addım ora daxil olan məlumatları

ər bu d ə q ə l i i c 5 9 9 1 li ş i n ə d ö z ı n l a y məlumatlar idi q ı ç a ə r ə l t e n e abon

ya ticarət qərarları verərkən bu məlumatlardan və rəqəmlərdən necə dəqiq istifadə etmək lazım olduğu tam aydın deyil.

qruplara bölməkdir. Dəqiq desək, 3 növ investorun pozisiyasından söhbət gedir. Əvvəla, kommersiya treyderləri, xammal hedcerləri, qızıl hasilatı və ya neft şirkətləri.

8

COT fanatlarının dili ilə desək, bazarların gurlayan dalğalarında bu hesabat dünyada aparıcı investisiya firmalarının, hedc fondwww .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

METOD

Analiz

8 Bu bazar iştirakçıları “ağıllı” investorlar kimi tanınırlar. Belə ki, bazar yuxarı və ya aşağı dönəndə onlar tez-tez düzgün proqnoz verirlər. Onlar alış əməliyyatlarını saxlayanda bu, o deməkdir ki, korreksiya ola bilər.

Nəhayət, üçüncü növ investor da var. Bunlar fərdi investorlardırlar. Kiçik ticarətçilər kimi tanınırlar. Biz xırda operatorlarıq ki, çox vaxt nə etdiyimizi bilmirik və mühüm informasiyaya sahib deyilik.

Nə edək?

Bu məlumatlardan faydalı bir informasiya əldə etmək üçün siz bazardakı hər qrupun pozisiyasını müqayisə etməlisiniz. Bəs ticarət qərarları verərkən bu müqayisələrdən necə istifadə etmək lazımdır? Xəbər başlıqlarında kommersantların və ya iri spekulyantların qızıl və neft pozisiyalarını necə artırdıqlarını oxuyuruq, amma bu dəyişikliklər əhəmiyyətli qiymət hərəkətinə səbəb olmur. Bu informasiyaya əsasən proqnoz vermək olmaz.

Məlumatlar maraqlı görünürür, amma heç də aydın deyil

Şəkil 1 Gəlin, onlarla tanış olaq.

Həftəlik hərəkətlər Bu yanaşmadan daha çox maliyyə analitikasında istifadə olunur, amma demək olar ki

i, çox k q ı r a l r o t a r e p Biz xırda o ik və r i m l i b i z i m i y i vaxt nə etd ilik. y e d b i h a s a y a asiy mühüm inform

ki, onlardan necə istifadə etmək olar xüsusən də qısamüddətli ticarətdə.

COT məruzələrindən istifadənin bir neçə metodu var. www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

heç vaxt real ticatət aparan treyderlər tərəfindən istifadə edilmir.

Məsələn, hesabatda belə bir məlumat yer ala bilər ki, bir həftəyə kommersiya investorları britaniya funtuna olan kontrakt-

larının sayını 5000-dən 10000-ə qaldırdılar. Bu, funtun “buğa” meylliyindən xəbər verir.

Lehinə: Bu yanaşma çox sadədir və böyük analitik savad tələb etmir. Jurnalist olsa idiniz, o sizə çox faydalı olardı. Əleyhinə: Əgər hər şey belə asan olsa idi... Təəssüf, bu metod işləmir. Araşdırmalar göstərdi ki, COT məlumatlarının həftəlik dəyişiklikləri və ardınca davam edən qiymət hərəkətləri arasında korrellyasiya demək olar ki, yoxdur.

Trendlərin identifikasiyası Qrafikləri analiz etmək xoşunuza gəlir? COT məlumatları

8

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

39

METOD 8

40

Microsoft Excell-ə yükləmək (təlimatlar CFTC.gov saytında ətraflı göstərilib) və hər bir treyder qrupu üçün qrafik tərtib etmək asandır. Əgər bunu etsəniz, bir neçə maraqlı pattern görəcəksiniz.

Pozisiyada qalmaq adətən qiymət qrafikindəki kimi trend xətti yaradır. Bu trend xəttindən necə istifadə etmək olar? Əgər siz trend xətti çəkməklə artım və ya eniş trendinin formalaşdığını müəyyənləşdirdinizsə, xəttin kəsilməyini gözləyin. Bu, tez-tez qrafikdə trendin dəyişməyinə gətirib çıxardır.

Başqa yanaşma: Pozisiyanın saxlanıldığı tarixi ektremal səviyyələrə baxın. Qiymət qrafikindəki kimi çoxillik maksimum mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Çünki aktivin gücünü göstərir.

Lehinə: COT qrafikləri bazardakı ümumi mənzərə barədə

Analiz təsəvvür oyada bilər. Əleyhinə: Bəzən dəqiq trend xəttini tapmaq çətindir. Pozisiyanın saxlanılması ziqzaqvari patternlərin formalaşmasına sürükləyir. Ondan savayı, bu metoda başqa analiz formaları – fundamental və texniki indikatorlar- əlavə etmək lazımdır ki, alış və satış vaxtlarını müəyyən edək.

Ekstremumlar Bəzi analitiklər maraqların ekstremumlara yönəldiyi nöqtələrdə diqqətlərini cəmləyirlər. Onlar iddia edirlər ki, bu, maraqlı informasiyadır. Bu analitiklər əsasən kommersiya pozisiyalarını analiz edirlər. Əgər “ağıllı” investorlar pozisiyaların həcminə görə çoxillik maksimum təyin ediblərsə, analitiklər iddia edirlər ki, bu, alış üçün yaxşı vaxtdır. Əksinə, kommersiya pozisiyalarının tarixi minimumunda satmağı məsləhət görürlər.

Lehinə: Bu yanaşma treyderlərə COT məlumatlarının həftəlik hərəkətlərini inkar etməyə və uzunmüddətli tendensiyalara diqqəti yönəltməyə kömək edir.

Elə görünür ki, bu yanaşma işləyir. Əgər COT qrafiklərində qiymət qrafiklərinin maksimum və minimumlarını birləşdirsək, onda bu yanaşma ifrat alış və satış səviyyələrini effektiv müəyyənləşdirməyə kömək edəcək. Əleyhinə: Treyderlər bəzən əhəmiyyətli qiymət dəyişikliyi olmadan həftələrlə və ya aylarla həddindən artıq çox pozisiya toplayırlar. Bu problem bəzi texniki analiz alətlərinə də xasdır.

Siz də daxil olmaqla, bu metodun tərəfdarları əmin oldular ki, trend dəyişmədən bazar uzun müddətə ifrat alış və ya satış vəziyyətində qala bilər. Ekstremumun müəyyənləşdirilməsi çətin ola bilər. Bəziləri hesab edir ki, ekstremum kimi yalnız yeni tarixi maksimum və ya minimum hesab oluna bilər. Hərçənd bu metod bazarda mümkün dönüşlər barədə tez-tez faydalı məlumatlar verir.

Onu digər alətlərlə kombinasiya etmək lazımdır. Şəkil 1. COT məruzələrinin tədqiqi əsasında pozisiyaların nə vaxt ekstremal “buğa və ya ayı həcmlərinə çatdığını göstərir. Bu qrafikdə “ağılsız investorların” və ya iri fyuçers və Russell 2000 opsionları üzrə spekulyantlarının pozisiyaları göstərilir, dəqiq desək, onların ümumi açıq pozisyalara nəzərən müəyyən faizi əks olunur. Tünd mavi xətt təmiz pozisiyaları, açıq mavi xətt ekstremal “ayı” həcmlərini göstərir (23 WMA-dan 2 standartlıq uzaqlaşma ekstremal hesab olunur).

Hər iki qrafikdə oxlar alış və satış nöqtələrini göstərir.

www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

ELM

41

Riyazi formul

Riyaziyyatı yaxşı bilənlər üçün:

Stop-Lossa elmi yanaşma qiymətin sapması ilə əlaqədardır, yəni qiymət nə qədər oynayırsa, əməliyyatın bu hərəkətlərdə yaxşı və ya pis olacağından asılı olmayaraq, risk o qədər yüksəkdir.

Təsəvvür edək ki, əməliyyat verildiyi andan 24 saat sonra 2000$ məbləğində gəlir əldə Tomas Stridsman edəcəyinizə 100% əmin olduğunuz pozisiya açmaq top lossu ideal yer- imkanınız var. Belə bir əməliyyat ləşdirmək yolu yoxdur, hər hansı bir riskə malikdir? Yox. amma mümkün metodları yaxşılaşdırmağın yolları var.

Bəs onda yuxarıdakı 2000$ Bu unikal yanaşma daim dəyişən gəlir gətirə biləcək əməliyyatı nə bazara uyğunlaşa bilən dinamik edək? Belə bir imkan hər hansı strukturda impuls və volatilliyin riskə malikdirmi? Yox, çünki real qiymətləndirilməsinin kombinasiyasından ibarətdir.

S

İllər keçdikcə stop loss səviyyəsinin təyin olunmasında az ya çox standart vasitələr hazırlanıb və bu metodları asanlıqla təkmilləşdirmək olar. Siz sadəcə, onları tərkib hissələrə ayırmalısınız. Əvvəla “risk” termininə aydınlıq gətirək. Bizim ticarətdə risk pis və ya yaxşı olacağından asılı olmayaraq, əməliyyatın gələcək nəticəsinə qeyri-əminlikdir. Riskə bu cür təyinatın verilməsi müəyyən zaman kəsiyində www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

dəqiq bilirsiniz ki, nə baş verəcək və bu əməliyyatı buraxa da bilərsiniz. 2000$ gəlir götürə biləcəyiniz nümunələri müqayisə edin, amma onu da nəzərə alın ki, nəticə -3000$+3000$ arası olacaq.

Bu vəziyyətdə 3000$ gəlir əldə edib-etməyəcəyinizdən asılı olaraq, risk altına girməyinizə görə qeyi-əminlik yaranır.

Risk = İmkan Şəkil 1 və 2 bu məntiqi əks etdirir.

8

Şəkil 1. Risk yoxdur İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

ELM

Riyazi formul

8

42

Şəkil 1-də göstərilmiş bazarda ticarət apararkən siz bir perioddan digərinə kimi nə baş verəcəyini bildiyinizə görə risk etmirsiniz.

Nə baş verəcəyini bildiyimizə görə, bu bazardakı treydinq heç bir riskə malik deyil. Əksinə, şəkil 2-dəki bazarda isə istənilən iki punkt arasında nə baş verəcəyini bilmədiyinizə görə risk edirsiniz.

Bu bazarda alış əməliyyatından əldə etdiyimiz gəlir şəkil 1-dəkinə identik olardı, amma bu ticarətdəki risk gələcəkdə nə baş verəcəyini bilmədiyimizə görədir. Amma bu bazar şəkil 1-dəkinə nəzərən daha çox gəlir vəd edir.

Bundan savayı, “müəyyən vaxt” kimi anlayışlara da sadiq qalmaq çətindir, belə ki, qiymət istənilən vaxt sizin əksinizə gedə bilər və yaxşı olardı, gələcəkdə böyük itkinin yerinə indidən xırda itki ilə kifayətlənəsiniz.

Deyildiyi kimi, şəkil 2 əlavə imkanları əks etdirir, ona görə ki, nüfuzlu treyderlər volatillik barədə informasiyadan öz xeyrlərinə istifadə edərək, əlavə pozisiya aça bilərlər. Yəni bazar aşağı düşəndə gəlirli alış əməliyyatları vermək və ya qısamüddətli artımlarda satmaq olar. Bununla da şəkil 1-də mümkün olmayan təcrübəyə əsaslanaraq, əlavə müdafiə yaratmaq olar.

Amma onu da qeyd edək ki, bir nöqtədən digər nöqtəyə qiymətin www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

Şəkil 2. Yüksək gəlir potensialına malik riskli ticarət dəyişməsi (Şəkil 2-dəki kimi) riskin artması anlamına gəlmir; bazar ticarət üçün şəkil 1-dəki kimi asan ola bilər.

Bunun niyə baş verdiyini anlamaq üçün standart bir qrafikin qiymət barına baxaq. Əgər hər bar üçün ölçülmüş nöqtələr arasında bütün volatillik eyni olsa idi, üfiqi bazar şəkil 3A-nı xatırladar, trend bazarı isə Şəkil 3B-yə oxşayardı.

Orta səviyyəli treyderə 10 dəqiqə vaxt lazım olardı ki, Şəkil 3B-dəki bazarın necə işlədiyini başa düşsün və orada itkisiz ticarət aparsın. Bu, hətta maksimumlar və minimumlar arasındakı məsafədən asılı olmadan və istənilən bir bar üçün qiymət maksimumları və minimumları barədə biliyə malik olmadan da ola birlərdi.

Müvafiq olaraq həm risk, həm də imkan üçün təkcə ölçülmüş nöqtələr arasında geniş yayılmış qiymət dəyişikləri formasında bazarın dəyişkənliyi tələb olunmur, həmçinin volatilliyin özü də daim dəyişməli və proqno-

zlaşdırma üçün çətin olmalıdır.

Buna nümunə Şəkil 4 və 5-də göstərilib. Hətta bazar özünü adi qiymət bağlanışı, amma dəyişən maksimum və minimumlarla Şəkil 4-dəki kimi göstərsə idi, siz təsadüfi itkilər olmadan onunla ticarət apara bilməzdiniz.

Nəhayət ondan da pisi, əgər bazar özünü Şəkil 5-dəki kimi aparırsa, ümumiyyətlə onunla gəlirli ticarət apara bilməyəcəyik.

Qrafikdə qeyd olunmuş dövr üçün alqı-satqı müdafiə strategiyası Şəkil 1, 2 və 3B-dəki kimidir.

Problemin həlli Bir qayda olaraq, treyderlər təhlükəli bazarda itirə biləcəkləri məbləği azaltmağa çalışırlar.

Bununla da çıxış üçün optimal stop-loss nöqtəsini hesablayırlar.

8

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

ELM

Riyazi formul

43

yuxarıya doğru əməliyyat açırsınızsa və aşağıya doğru 2%-lik riskə yol verirsinizsə: Cx (stop qiyməti) = 50*(1-0.02) = 50*0.98 = 49 Bu formulu faizlərlə (PA) göstərsək, belə alınar: PA = (1-Cx/Ce)*100 Treylinq stop üçün giriş qiymətini cari əməliyyatda dəf edilmiş ən yüksək gəlir səviyyəsi ilə əvəz etmək olar.

Bu formul sadəcə iki nöqtədəki qiyməti müqayisə edir. Ona görə də, siz stop-lossu hesablamaq üçün bu formuldan istifadə edəndə, düşünürsünüz ki, impuls heç olmasa yaxın gələcəkdə çox güman, dəyişməz qalacaq. Ona görə də stop-lossun bu cür hesablanması şəkil 1-dəki bazarlara uyğundur, yəni təsadüfi trend dəyişiklikləri ilə uzunmüddətli periodlarda daha dayanıqlıdır.

Bu tip stop-formulları həm adi dəyişən impulsu, həm də şəkil 2-də Şəkil 3. Ard-arda barın volatilliyi. Əgər hər bar üçün ölçülmüş nöqtələr göstərilən istiqamətli arasında volatillik eyni olsa idi, yuxarıdakı qrafik üfiqi bazarlarda işləməyəcək. bazarı, aşağıdakı qrafik trendli bazarı xatırladardı Bu tip bazarlarda biz diqqət yetirməliyik: 1) Bu növ stop-losslar adətən giriş Treyderlər adətən stop-loss nöqtəsindən olan məsafənin faizlə nəticələrin dispersiyasına (yəni bir perioddan digərinə kimi qiymət nöqtəsini hesablayarkən buna belə hesablanmasıdır. dəyişikliyinə) və 2) müəyyən Alış üçün: bir izahat verirlər ki, qiymət nə həcmdə mümkün qiymət dəyişikqədər ki bu səviyyəyə çatmayıb, Cx=Ce*(1-Frac) liyinə. pozisiyanın gəlirli olmaq şansı Burada:

8

var, amma bu səviyyə kəsilən kimi vəziyyət daha da pisləşəcək və ona görə də, əməliyyat dərhal bağlanmalıdır.

www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

Cx = çıxış qiyməti = stop-loss səviyyəsi Ce = giriş qiyməti Frac = pay = faiz /100 Məsələn, siz 50 səviyyəsindən

Bunun üçün biz standart uzaqlaşmanın (StD) dəyişkənliyini hesablayacağıq. Bununla da qiymət dəyişməsinin maksimumunu tapacağıq. İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

8

ELM

Riyazi formul

8

44

Daha sonra biz belə güman edəcəyik ki, bir perioddan digərinə qiymət dəyişikliyi normal paylandığı halda 1 StD özündə qiymət hərəkətinin 68%-ni cəmləməlidir, 16%-i isə (32%-lik tərkib hissənin yarısı) daha pis olacaq.

Məsələn, əgər biz əməliyyat açsaq və düşünsək ki, bütün qiymət hərəkətlərinin 84%-i (68+16) 4%-dən aşağı düşməyəcək və digərlərinə isə 3.5% lazım gələcək, onda biz bu hərəkəti əməliyyatdan çıxış siqnalı kimi qəbul edəcəyik. Ona görə ki, bu, trendin dəyişdiyi anlamına gəlir və əgər əməliyyatı dərhal bağlamasaq, daha çox itirəcəyik.

Açıq aməliyyat zamanı gözlənilən orta qiymət dəyişməsi ilə StD-in kombinasiyası belə bir stop-loss formulu verir: Cx=Ce*(1+Mom-StD*Mult) Burada: Ce = giriş qiyməti StD = paylarla əks olunmuş standart sapma = faizlərin miqdarı /100 Mom = əməliyyat istiqamətində gözlənilən müsbət impuls Mult = sapmanın standart vurğusu Bu tip stop-loss hesablanması şəkil 2-dəki bazarlara daha çox uyğundur.

Gözlənilən impulsla bir çox bazarlarda volatilliyi müqayisə etməklə siz hansı alətlə ticarət aparacağınız mexanizmi yarada bilərsiniz. Ümumilikdə impulsa www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

Şəkil 4. Tapmacanın bir hissəsi nəzərən dəyişkənlik nə qədər çoxdursa, belə bazarda ticarət üçün bir o qədər təcrübə tələb olunur, amma onun gəlir imkanları da yaxşıdır.

Beləliklə, impulsu dəyişkənliyə bölməklə siz bazarları gəlirliyinə və rentabelliyinə görə qiymətləndirə, Sonra da sizə daha münasib bazarlarda ticarət apara bilərsiniz.

Dəyişkənlikdən istifadədə çatışmazlıq ondan ibarətdir ki, ölçülmüş nöqtələr arasında qiymət hərəkəti diqqətə alınmır, daha da pisi odur ki, qeyri-müəyyən şəkildə güman olunur ki, orada ümumiyyətlə, qiymət hərəkəti yoxdur.

Nəticədə bir çox treyderlər volatilliyin hesablanmasını bir perioddan digərin perioda olan ölçülmüş nöqtələr (məsələn, qiymət barları) arasındakı qiymət hərəkətini daha yaxşı təsvir edənə dəyişməyə üstünlük verirlər. Bu həqiqi diapazon adlandırılan hesablama (TR) ölçülmüş iki nöqtə arasında ən yüksək və ən

aşağı qiymətlər arasındakı məsafəni ölçür: TR = (Max(C-1 ,H) - Min(C-1, L)) / C Burada: C-1 = ölçülmüş axırıncı nöqtədən əvvəlki bağlanış qiyməti L = sonuncu və sonuncudan əvvəlki period üçün minimum qiymət H = sonuncu və sonuncudan əvvəlki period üçün maksimum qiymət C = sonuncu nöqtədə bağlanış qiyməti Müəyyən period üçün həqiqi diapazonun ortaq məxrəcə gətirilməsi nöcbəti stop-loss hesablanmasına gətirib çıxardır: Cx=Ce*(1-ATR*Mult) Burada: ATR = orta həqiqi diapazon Mult = ATR funksiyalarında Ce və Cx arasındakı məsafə dəyişikliyinin vurğusu

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

8

ELM

Riyazi formul malıdır, belə ki, orta hesabla yalnız diapazonun yarısı və istənilən period üçün qiymət hərəkəti gözlənilən əməliyyat istiqamətinin əksinə olacaq.

Nəhayət, biz artıq bütün formulları birləşdirə bilərik ki, şəkil 5-dəki bazara müvafiq stop loss funksiyası qura bilərik: Cx=Ce*(1+MomStD)*(1-(ATRStD(TR))*0.5)

Şəkil 5. Real bazarın çağırışı

8 Dövrbədövr TR və ya ATR-i müqayisə etməklə həmin dövr üçün bazarın nə qədər “səs-küylü” və ya istiqamətli olduğunu görmək olar. Buna növbəti formulla nail olunur: Səs-küy = TR/(C-C-1) Əldə edilən kəmiyyət nə qədər böyükdürsə, impulsa nəzərən barlar bir o qədər genişdir, bir o qədər də bazarda ticarət aparmaq çətinləşəcək. Amma artırılmış TR və ya ATR-i müəyyən dövr üçün volatilliyin yerinə istifadə etsək və güman etsək ki, TR və ATR uzun müddətə dəyişməz qalacaq, treyderlər növbəti ciddi səhvə yol verir: onlar volatilliyi kökləmək istəyir və bu minvalla riski də kökləmiş olurlar. ATR-dən və vurğudan istifadə etməklə treyderlər faktiki olaraq güman edirlər ki, real bazarlar özlərini Şəkil 3A və 3B-dəki kimi aparırlar.

Hərəkətə gətirək İndi ən yaxşısı dinamik komponent əlavə etməkdir. Belə ki biz www .inf o r ex .az (01 2) 4 375 323, 436 7 844

artıq bu necə olmalı olduğunu göstərmişik: standart sapma. Yalnız bu halda biz onu əvvəldə dövrlər keçdikcə qiymət dəyişikliyinə tətbiq etdiyimiz kimi TR və ya ATR-ə tətbiq etməklə gözlənilən impulsu tamamlayacağıq.

Bununla belə, biz, demək olar ki, sona çatmışıq; etiraf edirik ki, dəyişkənlik daim hərəkətdə olmalıdır və onu əvvəlcədən proqnozlaşdırmaq çətindir. Yeni formul: Cx=Ce*(1-(ATRStD(TR))*Mult) Əgər StD (TR) çox az və ya 0-a bərabər olsa, formula daha çox Şəkil 3B-dəki bazara uyğun gələcək. Digər tərəfdən, əgər TR, ATR və StD (TR) böyük diapazondadırlarsa, formul elə qurulur ki, Şəkil 4-dəki bazara uyğun gəlsin.

TR və ATR kəmiyyətləri nə qədər bir-birindən uzaqdılarsa, StD (TR) bir o qədər böyükdür və “stop” da genişdir (ekstremal vəziyyətlər üçün daha geniş yer vermək üçün). Vurğu 0.5 ol-

Bu formulun diqqət mərkəzinə daxildir: 1. Bazarın cari impulsu (Mom) 2. Bir nöqtədən digər nöqtəyə olan qiymət dəyişikliyinin dispersiyası (StD) 3. Ölçülmüş nöqtələr arasında diapazon (ATR) 4. Bu diapazonun dispersiyası (StD (TR)) Stop-loss formullarının çoxu yuxarıdakı punktlarının birini nəzərə alır; ya 1, ya 2, ya da 2 (ya da 1 və 2, 1 və 3-ü kombinasiya edir). Nadir hallarda 1,2 və 3-ü birləşdirən stop loss funksiyasına rast gələcəksiniz, amma indiyə qədər 4-cü punkt nəzərdən keçirilməyib (heç olmasa məqalələrdə və ya mümkün kommersiya strategiyalarında). Ümumilikdə formul çoxvariantlı reqressiya tənliyindən asılı dəyişən stop-loss yaradır: Cx+1=C+ß1Mom-ß2StDß3ATR-ß4StD(TR) Burada: C = sonuncu nöqtədə qiymət ß1, ß2, ß3 və ß4 = stop loss səviyyəsinə hər komponentin necə təsir edəcəyini müəyyən edən vuran (bəktestlə müəyyən olunur).

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

45

46

“İn “İn Forex”in təhlil və proqnozlar bürosu

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi Vüsal Məmmədovun təqdimatında

Elliot Dalğalarının Analizi Şərti işarələr:

cağı gözlənilir

qiymət aşağıya hərəkət edəcək

>A edir

- «A» dalğası hələ davam

- Müqavimət səviyyəsi yarılsa, qiymət yuxarıya hərəkət edəcək

Conformative - Bu səviyyə keçiləndə ssenari təsdiqlənəcək

…A

- “A” dalğasının başlaya-

- Dəstək səviyyəsi yarılsa,

Critical - Bu səviyyə keçiləndə ssenari qüvvədən düşəcək

Eur/usd weekly Avro/dollar cütlüyü üçün nəzərdə tutulan ssenari reallaşmaqdadır. Bu ssenariyə görə cütlük (B) İntermediate korreksiya dalğasında hərəkətштш başa vurub. Korreksiya W-X-Y-XX-Z Minor üçqat ziqzaq strukturuna malikdir. Onun sonuncu Z Minor dalğası yekunlaşandan sonra yuxarıya doğru (C) İntermediate dalğası başlayıb. Qiymət kanaldan çıxıb və indi yuxarıya doğru ortamüddətli hərəkət gözləyirik.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

47

48

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Eur/usd daily

Cütlük yuxarıya doğru 5 dalğalı klassik impuls formalaşdırmaqdadır. Bu da həmçinin o deməkdir ki, artım hərəkətinin davamı gələcək. Hazırda 1-ci impulsun sonuncu – 5-ci dalğasını gözləyirik.

h4

Klassik 5 dalğalı impulsun sonuncu – 5-ci dalğasının inkişafını müşahidə edirik. Ondan sonra korreksiya, korreksiya bitəndən sonra isə artım hərəkətinin davamı proqnozlaşdırılır.

www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Gbp/usd weekly Axır ki, funt/dollarda dalğa mənzərəsi aydınlaşdı. Yaranan üçbucaq B Minor dalğası imiş. Artıq qiymət

üçbucaqdan çıxıb – deməli, B Minor korreksiyası da bitib. Yuxarıya doğru ortamüddətli trend gözləyirik.

daily Yuxarıya doğru hərəkətin ilk impulsu tamamlanmaq üzrədir. Bundan sonra korreksiya gələcək, həmin korreksiya vaxtı üçbucağın üst sərhədini yuxarıdan test edən qiymət “dincələndən” sonra artım hərəkətinə davam edəcək.

www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

49

50

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Usd/chf weekly İstisna deyil ki, dollar/frank ziqzaq formalı korreksiya formalaşdırıb. Bu halda əvvəlki ssenari qüvvədən

düşəcək və biz eniş ssenarisinə baxmalı olacağıq.

daily Bu zaman periodundakı vəziyyətə baxsaq, eniş ssenarisinin daha real olduğunu görərik. Güman ki, A-B-C Minor ziqzaqı artıq formalaşıb və indi qiymət “ayı”ların ixtiyarına keçmək üzrədir. Aşağıya doğru trendin

ilk impulsu yaranmaqdadır.

www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Usd/jpy weekly Dalğa mənzərəsi yavaş-yavaş aydınlaşmağa başlayır. “Ayı”lar sifətlərini göstərirlər. İstisna deyil ki,

qiymət aşağıya doğru C Minor dalğasını yaratmaqdadır.

daily Bu qrafikdə yuxarı perioddakı ssenarinin təsdiqinə baxırıq. Aşağıya doğru (i) minuette və (ii) minuette dalğaları formalaşıb. Demək, enişin davamını gözləyirik. Amma kritik xətt keçilərsə, ssenari qüvvədən

düşəcək.

www .inf o r ex .az (01 2) 4 375 323, 436 7 844

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

51

52

“ICHIMOKU ”

Made in Japan

“İşimoku” Qrafik Sistemi əsasında təhlil EURUSD WEEKLY “Payız gəldi”,deyə pıçıldayır külək pəncərəmin arxasında Matsuo Base

Xəttlər müxtəlif istiqamətlərə yönəliblər, amma artıq “qızıl xaç” var. Buluda qədər (1,3315) artım gözləyirik. “Stop”ları kəsişmə nöqtəsinin altında qoyuruq - 1,2660.

DAILY

Qiymət Kijun-Sendən itələnib və yuxarıya doğru gedir. Yeni maksimum gözləyirik. Hədəflər yuxarıdadır.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

“ICHIMOKU”

Made in Japan

GBPUSD WEEKLY

Funt “bulud”u yuxarıya doğru yarıb və indi aprel maksimumunu keçməyə çalışır. Kijun xəttinin üfiqi vəziyyətini nəzərə alsaq, məsləhət görərdim ki, ancaq bu xətt yuxarıya dönəndən sonra alasınız. Hələlik isə bazardan kənarda qalmaq məsləhətdir.

DAILY

Qiymət Kijun və Tenkan-sen xəttlərinin arasındadır. Tenkandan yuxarıda bağlanmaq alış siqnalı sayılacaq.

“Stop”ları Kijundan aşağıda qoyuruq - 1,6033. Hədəf - 1,6250. www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

53

54

“ICHIMOKU”

Made in Japan

USDCHF WEEKLY

Xəttlər kəsişmək üçün bir-birinə yaxınlaşırlar Hədəf – “bulud”dur (0,9116). Stopları 0,9550-dən yuxarıda qoyuruq.

DAILY

Qiymət yeni minimumlara can atır. Hədəf kimi 0,9116-nı görürük, “stop”ları Kijunun arxasında yerləşdiririk - 0,9430. www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

“ICHIMOKU”

Made in Japan

USDJPY WEEKLY

Qiymət 77,00-a çatmağa bir az qalmış geriyə döndü. Mən bazardan kənarda qalmağı məsləhət görərdim.

Aqressiv treyderlərə isə 79,40/90 ətrafında satmaq tövsiyə edilə bilər, “stop”lar “bulud”dan yuxrıda qoyulur - 80,70.

DAILY

Kijun xətti “ölü xaç”dan sonra üfiqi vəziyyət alıb. Hər iki xətt aşağıya doğru yarılandan sonra 77.00-ni hədəf götürərək satmaq olar. “Stop”ları 79,00-dan yuxarıda qoyuruq. www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

55

56

TƏHLİL

Texniki baxış Fərid Hüseynov təqdim edir:

Kompleks texanaliz Eur/usd Eur/usd bütün neqativ hallara baxmayaraq, artım nümayiş etdirməyə çalışır. Amma atalar da yaxşı deyib: “Sən saydığını say, gör Draqe nə sayır”.

Qiymət hazırda mən deyərdim, 1.3300-1.3200 müqavimət baryeri və 1.2700-1.2800 dəstək baryeri arasında konsolidasiyadadır. İlin sonu “buğa”ların əhvalını poza bilər. Amma onu da deyim ki, əgər enişə start verilsə, onun qarşısını almaq çətinləşəcək. Ona görə də, rəsmilər buna Draqenin dililə desək, “nəyin bahasına olursa-olsun”, yol verməməyə çalışırlar.

Xülasə:

Sən saydığını say, gör Draqe nə sayır...

8 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TƏHLİL

57

Texniki baxış

8

Gbp/usd Gbp/usd çoxşaxəli dəstək “pilləkəninə” doğru irəliləyir. Bu dəstək səviyyələrindən ən vacibləri 1.59 və 1.58 ətraflarında yerləşir. Əgər cütlük bu baryerdən impuls ala bilsə, ortamüddətli perspektiv üçün 1.6500-ə qalxa bilər. Yox, eniş davam etsə, onda 1.5500-ə qədər düşə bilər.

Xülasə:

Cütlüyü çoxpilləli dəstək gözləyir

8 www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TƏHLİL

Texniki baxış

8

58

Usd/chf Usd/chf cütlüyü ortamüddətli perspektivdə 0.8850-ə qədər düşə bilər. Hazırda eniş üçün çox yaxşı siqnal yaranıb. İlk hədəf kimi 0.9000-i seçmək olar. Artım barədə 0.9450 müqavimət səviyyəsinin kəsilməsindən sonra qərar vermək olar.

Xülasə:

Eniş üçün çox yaxşı siqnal yaranıb

8 www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TƏHLİL

Texniki baxış

8

Usd/jpy Usd/jpy 78.00-77.50 dəstək səviyyəsi ətrafındadır. Qiymətin 80.00, 81.00 səviyyələrini test etmə ehtimalı var. Amma trend enişdir. 81.00-in kəsilməyi enişin zəifləməsindən xəbər verir.

Xülasə:

81.00-in kəsilməyi enişin zəifləməsindən xəbər verir.

www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

59

60

K İ TA B R Ə F İ

Nə oxumalı?

B

ir çox treyderlər deytreydinq haqqında düzgün məlumata malik deyillər. Əslində deytreydinq ciddi hazırlıq və intizam tələb edən məsuliyyətli işdir. Luis Borselinonun “Deytreydinq kursu” kitabı treyderi həm deytreydinqin texnikası, həm də bu zaman lazım olan nizam-intizamla tanış etmək üçün yazılıb.

Kitabın müəllifi Luis Borselino özü mahir treyderdir. O, S&P fyüçersləri ilə iyirmi illik ticarət təcrübəsini oxucuyla bölüşür. Bu təcrübə dünyanın ən aktiv bazarlarında duruş gəturmək və qazanmaq üçün son dərəcə faydalıdır.

Kitabda intizama çox böyük yer ayrılıb. Çünki Borselinoya görə, hətta ən

Luis Borselino “Deytreydinq kursu” Luis Borselino

“Deytreydinq kursundan çalışmalar”

“İn Forex”in qiyməti: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 yüksək səviyyəli texniki analiz belə, ancaq intizamla birləşəndə lazımlı nəticəni verə bilər. Bundan başqa, texniki biliklər mütləq düzgün psixoloji hazırlıqla da müşayiət olunmalıdır.

Kitabdan parça: ...Sizin başınızdakı fikirlər ticarətinizin son dərəcə vacib hissəsidir. Ona görə də, ticarətin 10 vacib qaydasını həmişə nəzərdə saxlamalısınız. Əgər bunu etsəniz, düzgün cığırda qalacaq və gec-tez Treyder Cənnətinə çatacaqsınız. Əks halda sizi Treyder Cəhənnəmi gözləyir.

Qayda 1. Pul xətrinə yox, uğur qazanmaq xətrinə ticarət aparın. Sizin məqsədiniz keyfiyyətlə həyata keçirilmiş əməliyyat olmalıdır.

Biz hamımız bacarığımızın bəhrəsini pul şəklində görmək istəyirik. Amma bu, məqsəd olmalı deyil. Uğurun özü məqsəd olmalıdır. www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Qayda 2. Siz ağlınızı, emosiyalarınızı və bədəninizi nəzarətdə saxlamalısınız. Bunsuz ən gözəl texniki analizin də heç bir xeyri olmayacaq. Riskə qarşı ancaq intizamla mübarizə aparmaq olar. Yadda saxlayın: nizamlı treyder bu gün nəyin baş verməsindən asılı olmayaraq, sabah ticarətini davam etdirə biləcək.

Qayda 3. Özünüzü tanıyın.

Siz risklə üzləşəndə özünüzü necə aparırsınız? Hansı riskin yükünü çəkməyə qadirsiniz? Və hara qədər?..”

Bu kitab “Deytreydinq kursu”nun məntiqi davamıdır. Siz əgər birinci kitabı oxumusunuzsa, biliklərinizi yoxlaya bilərsiniz. Şagirdlərin dərsi necə başa düşdüklərini yoxlamaq üçün çalışma həll etdikləri kimi. Buradakı suallar və çalışmalar sizə hazırlıq səviyyənizi əyani şəkildə göstərəcək. Bu məqsədlə kitabda xeyli test sualları da var. Məsələn: Çalışma 3.4 1. Qiymət 200 günlük Dəyişən Orta Göstəriciyə toxunanda və onu keçəndə nə baş verir?

2. Bu düzdürmü ki, əgər siz deytreydinqlə məşğulsunuzsa, 200 günlük Dəyişən Orta Göstərici sizin strategiyanız üçün çox ləng ola bilər?

A. Bəli B. Xeyr 3. Düzdürmü ki, siz öz strategiyanızda üçdən çox MA-dan istifadə etməməlisiniz?

A. Bəli B. Xeyr 4. Düzgün MA-ları təcrübə yolu ilə seçmək lazımdırmı?

A. Bəli B. Xeyr Kitabda deytreydinqin digər aspektləri ilə də praktika nəzərdə tutulub. O cümlədən, bura risklərə nəzarət və kapitalın qorunması da daxildir. İn Forex 10 (32) / oktyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et