"InForex"#43: akulanin hucumu

TRADING CENTRAL / 43 ELLIOT DALĞALARI / 57 KOMPLEKS TEXANALIZ / 54 İŞİMOKU ƏSASINDA TƏHLİL / 49

INFOREX 09/43/ SENTYABR 2013

06 10 16 24 30

Pul haqqında 7 səhv fikir

Dəvəquşu-treyderlər

İndikator seçməyin əsas qaydası

İkiqat Fibonaççi Say və gir!

20

AKULANIN HÜCUMU

OXUYACAQSINIZ

08 AKULANIN HÜCUMU 05 12 20 22 24

XƏBƏRLƏRLƏR DEYTREYDİNG TEXNİKALARI BU TERMİNLƏR NƏ DEYİR “EMP-2” STRATEGİYASI İKİQAT FİBONAÇÇİ

26 30

HƏFTƏLİK ŞAMLAR ÜÇÜN PATTERN

34

TAM SAKİTLİK

SAY VƏ GİR

06 PUL HAQQINDA 7 SƏHV FİKİR

16 İNDİKATOR SEÇMƏYİN ƏSAS QAYDASI

10 DƏVƏQUŞU-TREYDERLƏR

49

57 ELLİOT DALĞALARIN ANALİZİ Vüsal Məmmədovun təqdimatında

İŞİMOKU QRAFİK SİSTEMİ ƏSASINDA TƏHLİL

54 KOMPLEKS TEXANALİZ Fərid Hüseynov təqdim edir

InForex

Redaktorlar Məmmədov Vüsal Məmmədqızı Səbinə İmanverdiyev Qafar Bagiyev Mavlet Hüseynov Fərid

Azərbaycanda treyderlər üçün ilk və tək online jurnal

WWW.INFOREX.AZ

Layihənin rəhbəri Vəliyev İlqar Dizayner Moos Vitaliy

Hər iki qulaq sağda olsaydı...

Bu sayımızda sizə indikatorları necə düzün seçmək barədə maraqlı və həm də çox faydalı bir yazı təqdim edirik. Söhbət nədən gedir? Ondan gedir ki, əgər məsələn, indikatoru treyderin gözünə və qulağına bənzətsək, onların ikisi də eyni istiqamətə yönəlməli deyil.

Təsəvvür edin ki, bizim iki sağ qulağımız var. Onda nə olacaqdı? Sol tərəfdən gələn səsləri də sağdan eşidəcəkdik. Yəni istiqamət anlayışımız sıradan çıxacaqdı.

Biz daha səs (qulağımız) vasitəsilə istiqaməti müəyyən edə bilməyəcəkdik.

Bəs hər iki gözümüz sifətimzin eyni, məsələn, sol tərəfində olsa, nə olacaqdı? Həcm və məsafə anlayışımız təhrif olunacaqdı. Belə olmaması üçün bizim gözlərimiz və qulaqlarımız fərqli tərəflərdədirlər ki, bizə fərqli informasiyalar versinlər. İndikatorlar da belə seçilməlidir. Elə seçilməlidir ki, onlar treyderə bazarın eyni yox, müxtəlif ölçüləri haqqında informasiya versinlər.

Məsələn, bir də görürsən, treyder qrafikə 4-5 indikator əlavə edib. Amma onların hamısı mahiyyətcə eyni şeyi – orta qiyməti göstərir. Sadəcə hər biri özünəməxsus qaydada. Halbuki, bu zaman bazarın həcm, momentum, ifrat zonalar və s. kimi vacib ölçüləri diqqətdən kənarda qalırlar. İndikatorları bu cür seçən treyderlərin sanki hər iki qulağı və hər iki gözü bir tərəfə düşür - onlar bazarın qalan tərəflərini görmür və eşitmirlər. Nəticədə həmin tərəflərdən gələ bilcək çox vacib informasiyalardan məhrum qalırlar. Əgər siz də indiyə qədər bu səhvi edirdinizsə, “İndikator seçməyin əsas qaydası” adlı yazını oxuyun, tətbiq edin və əminəm, sizin analizinizin keyfiyyəti xeyli artacaq.

Zövqlü və faydalı mütaliələr!

05 NƏLƏR OLUR

Çin iqtisadiyyatı zəifləyir Son 23 ildə ilk dəfə Çin iqtisadiyatında eniş başlayıb. Çində iqtisadi vəziyyətin Avropa və ABŞ-a nisbətdə yaxşı olmasına baxmayaraq, son 5 rübdə problemlər özünü göstərir.

“Strafor” analitik mərkəzinin təsisçisi və eksperti Corc Fridman Çin iqtisadiyyatının dünyanın ikinci böyük iqtisadiyatı olacağını 1975-ci ildə demişdi. O, indi də fikrində qalır. Fridman Çinin ümumi daxili məhsul istehsalının 8%-dən aşağı düşməsini ölkə daxilində daşınmaz əmlakın sürətlə artımı və satışların zəifləməsilə iazh edir. Digər səbəb kimi isə ölkənin zəif maliyyə siyasəti üzündən bank sektorunun rəqabətə dözməməsini göstərir. Bundan başqa, Çində yerli idarəetmə effektiv deyil, borcları sürətlə artır və ABŞ-ın iqtisadi təzyiqini daha çox hiss edir.

“Stratfor”un hesabatına görə, Çin Avropa ölkələrinə nisbətən hələlik öz artım tempini qorusa da, artıq ikirəqəmli iqtisadi inkişaf tempinə çatması mümkün deyil. Üstəlik, “Yeni Çin” adlandırılan və inkişaf etməkdə olan 15 ölkədən ibarət blok da onunla ciddi rəqabət aparır. Qeyd edək ki, Çinin Statistika Bürosu bu ilin iki rübündəki geriləmənin ardınca ölkənin iqtisadi artımının bu il 7.5% olacağını açıqlayıb.Hakimiyyətlərin borc problemini nəzarət altına alındığı da bildirilir.

........................................................................................................................................

Məşhur banka yeni ittiham ABŞ-ın ən böyük maliyyə təşkilatlarından olan JPMorgan bankı yeni qalmaqalla üzləşib. Bank bu dəfə öz maraqları naminə çinli iş adamlarının uşaqlarına imtiyaz verməklə günahlandırılır.

ABŞ-da federal istintaqçıları JPMorganın Çindəki işə qəbulu ilə əlaqədar cinayət işi açıblar. Bank öz mənfəəti üçün varlı iş adamlarının və imkanlı məmurların uşaqlarını işə götürürmüş. Məsələn, Çinin dövlət nəzarətindəki maliyyə təşkilatı Everbright Groupu idarə edən Tanq Ksianinqin oğulu Tang Şuangini işə götürən JPMorgan, bir müddət sonra onu yuxarı vəzifələrə çəkib.

Yada salaq ki, bir müddət əvvəl bankın İngiltərə şöbəsində itkilərin gizlədilməsilə bağlı böyük qalmaqal yaşanmışdı.

........................................................................................................................................

Neft 150 dollara çata bilər “Societe Generale” bankının ekspertlərinə görə, Suriyaya hərbi müdaxilə olarsa, Brent markalı neftinin bir barrelinin qiymətini 150 dollara qədər arta bilər.

Belə ki, savaş başlayarsa, İraqda və bölgənin digər ölkələrində neft istehsalı gündəlik 500 min - 2 milyon barrel qədər düşə bilər. Bankın Neft araşdırmaları bölməsinin rəhbəri Maykl Uitner deyir ki, hətta savaşın başladığı barədə xəbər başlıqları da qiymətləri 5-10 dollar artıraraq 125 dollara çatdıracaq. Amma ekspertə görə, bu artım müvəqqəti olacaq.

06

FƏLSƏFƏ

Pul haqqında 7 səhv fikir

İnsanlar böyük miqdarda pula sahib olmaq barədə çox vaxt səhv fikirlərlə yaşayırlar. Budur, həmin səhvlərin ən böyükləri: Birinci səhv fikir: Böyük pullar yalnız ağır əmək nəticəsində əldə edilir Əgər bu iddia ilə siz ağır işi yerinə yetirsəniz cüzi maaş alacaqsınız. Bu yolla böyük miqdarda pul qazanmaq imkanının üstündən xətt çəkin. Əslində böyük miqdarda pul qazanmaq çox asandır. Bunun üçün fikirləşmək və onun arxasınca getmək lazımdır. İkinci səhv fikir: Pul həyatda vacib şey deyil Məhz bu iddia pul və xoşbəxtlik barədə düşünməyə mane olur. Pul əslində sizin dəyərinizin meyarıdır. Əgər pulunuz yoxdursa, deməli, siz heç nəyə dəymirsiniz. Pul çox dəyərlidir. Pul ilə həyatda çox şey etmək olar – yaxşı yaşayış, bahalı hədiyyələr və s. Üçüncü səhv fikir: Pul insanı korlayır Siz tamamilə səhv düşünürsünüz. Bütün milyonçular və milyarderlər ağıllı insanlardır. Onlar kasıblara nisbətən daha nəcib və ürəyiaçıq insanlardır.

Dördüncü səhv fikir: Halal zəhmətlə böyük pullar qazanmaq imkansızdır Əksinə, “böyük pullar” məhz böyük əziyyətlə qazanılır. Faydalı iş həmişə insana böyük miqdarda pul gətirir.

Beşinci səhv fikir: Ətrafında yoxsullar varkən zəngin olmaq ayıbdır Əksinə, zəngin olmaq əladır! Beləcə, səyahət etmək, həyatdan həzz almaq və ən əsası, yaxın insanların qayğısına qalmaq olar.

Altıncı səhv fikir: Pulu “qara gün”ə saxlamaq lazımdır Əksinə, pulu müəyyən işə yatırmaq və daha çox pul əldə etmək lazımdır. Çünki “qara gün” heç vaxt gəlməyəcək.

Sonuncu səhb fikir: Kasıb doğulan kasıb öləcək Əslində dünyada tanınmış milyarderlərin əksəriyyəti kasıb ailələrdən çıxıb.

08

STRATEGİYA

`Akulanın hücumu` Bu strategiyanı Derrik S.Hobs hazırlayıb və ilk dəfə “Fibonacci For The Active Trader” adlı kitabda təsvir edib. Bu strategiya onu göstərir ki, peşəkar treyderlər və institusional investorlar pərakəndə treyderlərin hesabına necə qazanırlar. Əgər siz “Akulanın hücumu” strategiyasının necə işlədiyini başa düşsəniz, onu da anlayacaqsınız ki, pərakəndə treyderlər öz pullarını bazarda necə itirirlər, obrazlı desək, balıqlar akulaları necə yemləyirlər.

Gəlin, əvvəlcə satmaq üçün tələb olunan şərtlərə baxaq. Təsəvür edin ki, bazar şəkil 1-də göstərildiyi kimi hərəkət edib: A nöqtəsinə qalxıb, sonra B-yə qədər korreksiya edib. Bundan sonra yuxarıya hərəkət zamanı A-B parçasının 1.272- 1.618 misli qədər qalxıb. Yəni A-B parçasının 1.272 misli ilə 1.618 mislinin arasındakı zonadadır.

Bu zaman treyderlərin əksəriyyəti maksimumun keçildiyini düşünərək, alış əməliyyatı açırlar. Amma həmin vaxt bazar geriyə dönür. Akulalar hücuma keçir. Qiymət A-B parçasının 1.272 misli nöqtəsindən aşağıya enəndə satmaq olar. Stop-lossu həmin nöqtənin üzərində qoyuruq. Hədəf B-C parçasının 1.272 mislinin uyğun gəldiyi nöqtə olacaq (şəkil 1).

Strategiyanın real bazarda tətbiqinə misal şəkil 2-də göstərilib.

09

STRATEGİYA

Alış əməliyyatı zamanı isə eyni şeyləri tərsinə edirik. Tutaq ki, bazar şəkil 3-də göstərildiyi kimi hərəkət edib: A nöqtəsinə düşüb, sonra B-yə qədər korreksiya edib. Bundan sonra aşağıya hərəkət zamanı A-B parçasının 1.2721.618 misli qədər enib. Yəni A-B parçasının 1.272 misli ilə 1.618 mislinin arasındakı zonadadır.

Bu zaman treyderlərin əksəriyyəti minimumun keçildiyini düşünərək, satış əməliyyatı açırlar. Amma həmin vaxt bazar geriyə dönür. “Akula”lar “ayı”lara hücuma keçir. Qiymət A-B parçasının 1.272 misli nöqtəsindən yuxarıya qalxanda satmaq olar. Stop-lossu həmin nöqtənin altında qoyuruq. Hədəf B-C parçasının 1.272 mislinin uyğun gəldiyi nöqtə olacaq (şəkil 3).

Strategiyanın real bazarda tətbiqinə misal şəkil 4-də göstərilib.

10

PSİXOLOGİYA

Dəvəquşu-treyderlər Bazarda qazanmaq istəyən şəxs başını quma soxmalı deyil Treyderlər heç də həmişə qazana bilmirlər, çünki gəlirlə yanaşı, itirmək risk də var. İtkilər ticarətin ayrılmaz hissəsidir. Bəs treyderlər gələcəkdə səylərinin hədər getməməsi üçün düzgün inkişaf yolunu necə seçməlidirlər? Bunun üçün düzgün əməliyyat açmaq azdır, potensial səhvlərdən qaçmağı bacarmaq da daxildir.

Səhvlərdən qaçmağınıza kömək edə biləcək üç əsas prinsip var – ehtimal, şəxsi intizam və məsuliyyət. Kifayət qədər sadə səslənsə də, onları yerinə yetirmək çətindir.

Heç bir uğurlu treyder inkar etməz ki, psixoloji hazırlıq ən azı qrafiklər və bazar siqnalları qədər vacibdir. Ticarət ayrılmaz şəkildə ehtimallarla bağlıdır. Treyderin uğuru itkilərinə psixoloji cəhətdən nə dərəcədə hazır olması ilə bağlıdır. Ciddi problemlərdən biri böyük itkiləri açıq saxlamaqla yanaşı, xırda gəlirlərlə kifayətlənməkdir. Müdrik treyder və müəllim Amos Barr Hostetter bununla bağlı belə demişdi: “İtkilərinizin qeydinə qalın, gəliriniz özüöz qeydinə qalacaq”. Xırda gəlirlərin böyük zərərin yerini dolduracağına inanmaqla özü-özünü aldadan treyder başını qumda gizlədən dəvəquşuna bənzəyir.

Treyderlər 3 əsas prinisipə görə özlərini ehtimal barədə düşünməyə öyrətməlidirlər: - Heç kim heç bir halda 100% əmin deyil ki, açdığı əməliyyat uğurlu olacaq, ya yox; - Heç kim müəyyən əməliyyatda nə qədər pul qazanacağını və ya itirəcəyini dəqiq bilmir; - Əgər treyder gəliri idarə edə bilmirsə və hansı əməliyyatların uğur gətirəcəyinə əmin deyilsə, onda idarə edə biləcəyi yeganə element risklərdir.

Uğurun açarı treyderin nə qədər itirə biləcəyini müəyyən etmək bacarığındadır. Udanlar həmişə fikirləşirlər ki “Nə qədər itirə bilərəm?” Uduzanlar isə əksinə, fikirləşirlər ki, “Nə qədər uda bilərəm?” Bu halı kazino ilə müqayisə etmək olar. Las Veqasa gələn istənilən adam üstünə “1 milyon dollar uduş!” yazılmış rəngli, işıqlı oyun avtomatları ilə qarşılaşır. Bunu görəndə ilk növbədə 1 milyon dollarlıq uduş yox, həmin avtomatda nə qədər itirə biləcəyən haqqında düşünməlisən.

Treyder yalnız itkilər haqqında düşünməyə başlayanda qazanmaq ehtimalı ciddi şəkildə artacaq. İtkilər haqqında düşünmək üçün intizam lazımdır. Fikrinizi ticarət planında cəmləsəniz, risk daha idarəedilən olur və treyder hərəkətlərində əminlik qazanır. Nizam-intizam ticarətin müxtəlif mərhələlərində lazımdır. Əvvəla, hazırlıq zamanı.

Düzgün hazırlıq nəticəsində ticarət asanlaşır, amma bu, müəyyən vaxt tələb edir. İstənilən əməliyyat həyata keçirilənə qədər bir neçə saat hazırlıq lazımdır.

Hazırlığa bir neçə amil daxildir: Psixoloji – Treyderlər bilməlidirlər ki, hazırkı əməliyyat üçün hansı risklər var və bazardan hansı nöqtədə çıxacaq.

Texniki – Hər bir treyder qrafikləri təhlil etmək üçün metodlarla silahlanmalıdır.

Bütün ticarət imkanları tədqiq olunmalıdır. Qrafikləri gündəlik nəzərdən keçirmək praktikası bir çox yaxşı imkanlar təqdim edə bilər. Bu, vaxt tələb etsə də, ticarətin ayrılmaz hissədir. Hərçənd, tapdığınız imkanlar hələ gəlir əldə edəcəyinizə zəmanət vermir.

11

PSİXOLOGİYA

Fiziki – Treyderlər gərginliyi aradan götürməlidirlər. Qaçış, gəzinti, üzgüçülük və sair bu kimi məşğuliyyətlərə vaxt ayırın.

Nizam-intizam ticarət zamanı da vacibdir. Riskə nəzarət əməliyyatın ən vacib elementidir. Heç bir itki əminliyinizi poza bilməməlidir. Gəlirli əməliyyatların artması prosesini izləmək də nizam-intizam tələb edir – ticarət planına riayət olunmalıdır. Əgər hədəfiniz böyükdürsə, cüzi dalğalanmalardan narahat olmayın. Hər bir treyderin daim üzərində düşünməli olduğu sual var: “Mən əməliyyat açdıqdan sonra bazar dəyişibmi?” Əgər hər şey plana uyğun gedirsə, demək, əməliyyatda nəyisə dəyişdirməyə ehtiyac yoxdur. Nizam-intizamla yanaşı, məsuliyyət də ticarətdə əhəmiyyətli rol oynayır. Treyder özünün ticarət qərarlarına görə tam məsuliyyət daşıyır. Şəxsi məsuliyyəti qəbul etməmək sahildə haradasa xilasedicinin olması ümidilə qurtarıcı jilet olmadan axar çaya atılmaya bənzəyir. Treyder yalnız o halda bazarda sağ qala bilər ki, öz taleyinə görə məsuliyyət daşısın. Yaxşı qərarlardan həzz, pislərdən isə dərs alın. Vacib olanda nə qədər ağır gəlsə də, itkini qəbul edin. Onun yerini doldurmağa sizin hələ çox şansınız olacaq. Amma bunun üçün əvvəlcə siz bazarda qalmalısınız. Bazarda qalmaq üçün isə əvvəlcə ziyanlı əməliyyatı bağlamalısınız.

Gəliri götürməzdən əvvəl isə özünüzdən soruşun: “Qiymət birinci hədəfə çatıbmı?” Əgər çatmayıbsa, bir də soruşun: “Bəs bazarda nəsə dəyişibmi”? Əgər hər iki cavab mənfidirsə, onda təkrar düşünün: bu əməliyyatı bağlamaq sizə nəyə görə lazımdır? Treyderlər çox vaxt nəsə düz getməyəndə özlərinə bəraət qazandırmağa çalışırlar. Yenə Hostetterdən sitat gətirək: “Gəlirlərinizi yadınızdan çıxarın, amma itkilərinizi ondan da tez unudun”. Treydinq biznesdir, amma faktlarla yox, ehtimallarla iş görən bir biznesdir. Hostetter deyirdi ki, “Biz heç vaxt bilmirik hansı əməliyyatımız uğurlu alınacaq. Biz bunun bildiyimizi düşünməyə başlayanda problem yaranır”.

Nizam-intizam və məsuliyyət sarsıdıcı itkilərin qarşısını alır, dirçəlişə kömək edir. Bazardan çıxarkən və ya bazarda olarkən nizam-intizama riayət edin və hərəkətlərinizə görə məsuliyyət daşıyın. Bir daha qeyd edirik ki, itkilərin qarşısını yüz faiz almaq mümkün deyil. Amma düzgün ticarət strategiyaları və psixoloji əhvalla onların çoxundan qaçmaq olar.

12

PRAKTİKA

Deytreydinq texnikaları Hər bir deytreyder bunları mütləq bilməlidir

Foreks bazarı həftənin 5 günü 24 saat fasiləsiz olaraq açıqdır. Müxtəlif ölkələrin treyderləri normal iş saatları çərçivəsində aktiv şəkildə bu bazarda iştirak edirlər. Amma insan bütöv həftə boyu bazarı izləyə bilməz. Bu münvalla treyderlər bazar haqqında müəyyən əsas qaydalarla tanış olmalı və sağlamlıqlarına ziyan vurmadan bazarı izləməyin düşünülmüş vaxtını təyin etməlidirlər. Əgər foreks treyderləri əməliyyat açmaq üçün lazımi məqamı gözləyirlərsə, deməli, bazar da gözləyir. Ona görə ki, yalnız treyderlər əməliyyat açmaqla döyüşə başladıqları təqdirdə operatorlar bazarda böyük addımlar ata bilərlər. Operatorlar bazarın əhvalını dəyişir və treyderlərin gözlədiyi hərəkətin – “sürü mentaliteti”nin əksinə gedirlər.

Gəlin bazardakı hərəkəti obyektiv şəkildə nəzərdən keçirək. Avropanın iqtisadi göstəriciləri zəif çıxanda avro nəzərə çarpacaq dərəcədə düşür. Amma daha sonra Amerika sessiyasında ABŞ iqtisadi göstəriciləri gözlənildiyindən daha zəif və ya daha aşağı olur, bu halda Avro artır. Axı real iqtisadi vəziyyət Avropa sessiyasından tutmuş, Amerika sessiyasına kimi bir neçə saat ərzində dəyişmir. Bu minvalla xəbərlərin elan olunma vaxtı güclü hərəkətlər və “tikan”lar doğuran bazar aktivliyinə təsir edir. Aldadıcı izahatlar və KİV-lərin şərhləri belə vəziyyətdə treyderləri onların fərziyyələrinə müvafiq əməliyyatlar verməyə sövq edir. Sanki bu ölkənin iqtisadiyyatı ya artıq dağılmaq üzrədir, ya da kəskin sıçrayış göstərəcək. Bundan savayı, fundamental analitiklər özlərinin belə əvvəl dediklərinə nəzər salmadan çoxlu emosional versiyalar irəli sürürlər. Texniki analitiklər avronun necə 1.40-ə qədər artacağını, sonra 1,42-ni test edəcəyini və s. danışırlar, halbuki hamımız ilin əvvəli bazarda nələrin baş verdiyini bilirik. Avro 1.20 ətrafında ticarət aparanda həmin analitiklər əvvəl dediklərini unudaraq, 1.15-ə qədər enişdən danışırlar.

Bizə sadəcə onların təxəyyülünün məhsulunu izləmək qalır.

Müxtəlif saytlarda və KİV-lərdə belə informasiyalara malik olduqdan sonra deytreyderlər əslində təşvişə düşürlər, həyəcanlanırlar. Bazar isə necə günə 500-1000 punktla belə böyük addımlar ata bilər? Beləliklə, deytreyderlər bazarın yaxın günlərə olan məhdudiyyətlərini bilməli və buna müvafiq əməliyyatlar açmalıdırlar. Bir qayda olaraq müxtəlif valyuta cütlüklərində günə təxminən 150-200 punkt hərəkət olur – budur gündəlik potensial.

Ona görə də, hətta siz düzgün istiqamətdə əməliyyat açmasanız belə, ən pis halda itki 150 punkt ola bilər. Əgər deytreyder günün maksimumu ətrafında satmaq və ya minimumu ətrafında almaq qərarına gəlirsə, onda yalnış əməliyyatın itkisi 75 punkta qədər azalacaq. Məsələn, cümə günü Avronun maksimumu 1.2135, ilkin minimum 1.2083, bağlanış qiyməti 1.2034 və günün son minimumu isə 1.2024 oldu. Avro düşdü. Əgər kimsə 1.2135 ətrafında satsa idi, onda eniş zamanı müxtəlif səviyyələrdə gəliri götürmək olardı. Əgər 1.2083 ilkin minimumu ətrafında alsa idi, onda həmin qiymətdən olan eniş 75 punktdan da az olardı (1.2083-1.2024 = 59 punkt). Belə vəziyyətdə deytreyder 1.15-ə qədər eniş barədə xəyallar qurmalı deyil, cüzi itki ilə bazardan çıxmalıdır.

Bütün bunlar ani bir məqamda itkiyə sürükləyən emosiyalardır. Treyderin belə emosional davranışı operatorlar üçün qazanc mənbəyidir. Əgər siz bazarın növbəti günə olan potensialını yaxşı hesablaya bilmirsinizsə, heç vaxt artıq baş vermiş enişdə satmağa və baş vermiş artımda almağa çalışmayın. İndi isə gəlin deytreydinqin üstünlüklərinə və potensialına göz gəzdirək.

24 saat işləyən bazarda 3 sessiya var (günün aktiv vaxtı) – Yaponiya, Avropa və Amerika sessiyaları.

13

PRAKTİKA

Hər sessiya müvafiq olaraq həmin ölkələrin treyderləri üçün yaxşı ticarət imkanıdır. Hər sessiya 6 saat 30 dəqiqə davam edir: Yaponiya sessiyası – 00:30-07:00 (GMT), Avropa sessiyası 07:30 – 13:00 və Amerika sessiyası 13:30 – 20:30. Sessiyalar arası zamanı fasilə adlanır. Nəzərə alın ki, operatorlar sessiyaların əvvəlində və sonunda, həmçinin fasilə zamanı bazarı aktivləşdirirlər. Qalan vaxtı (sessiya zamanı) hərəkət əsas etibarilə maksimum və minimum arasında və ya maksimumdan minimuma doğru sıçrayışlarla xarakterizə olunur. Bizim hədəfimiz həmişə bazarın aktiv vaxtında əməliyyat verməklə sırçayışlar zamanı gəlir əldə etmək olacaq.

Bu, gəlirin fiksasiyasına tələb olunan vaxtı azaldacaq. Yatdığınız zaman və ya monitordan uzaq olsanız da, qiymətin özünü necə aparacağından qətiyyən narahat olmaq lazım deyil. Əməliyyatı nə qədər çox saxlamağınız peşəkarlıqdan xəbər vermir, sizin nə qədər ağıllı ticarət aparmağınız və nə qədər qazanmağınız vacibdir.

Operatorlar iki sessiyadan çox müddətə bir istiqamətdə hərəkəti davam etdirmir; onların məqsədi bazarın dəyişkənliyinə dəstək vermək və bundan qazanmaqdır. Ona görə də ticarətiniz üçün münasib vaxt seçməyə çalışın, diqqətini deytreydinqə yönəldin və böyük əməliyyatlardan narahat olmayın. Belə olduğu təqdirdə ticarət aparmaq xeyli asanlaşır.

3 əsas məqam var ki, ticarət başlamazdan əvvəl nəzər salmaq lazımdır: Deytreydinq üçün münasib vaxt, ticarət platformasının xüsusiyyətləri (hecləmə ilə yoxsa onsuz) və əsas aktiv.

Bazar ticarət imkanları ilə doludur və biz bunu onun gedişlərindən sonra başa düşürük. Amma qazanmaq üçün biz bunu hərəkətdən əvvəl vizualizasiya etməliyik.Nəzərə alın ki, tez-tez baş verən kəskin hərəkətlər – aldadıcı hərəkətlərdir. Əgər siz haçansa “tikan” tipli kəskin hərəkət görsəniz, hərəkətin tam başa çatmasını gözləyin, maksimum və ya minimum çox gözləməyə imkan verməz. Bundan sonra yeni maksimumda satın və ya yeni minimumda alın ki, sessiya dəyişən zamanı 30-50 punktluq gəlir əldə edin. Əgər siz başa düşsəniz ki, operatorlar iri treyderlərdir və onlar da gəlirlərini fiksasiya etməlidirlər, onlar niyyətlərini əvvəlcədən duya biləcəksiniz. Bununla siz onlar satanda satacaqsınız, alanda alacaqsınız. Onlarla bir yerdə gəliri fiksasiya edəcəksiniz. Onlar bazarı çox güclü şəkildə endirirlər ki, alsınlar və güclü şəkildə qaldırırlar ki, satsınlar. Müvafiq olaraq cəld hərəkətlər – yalançı hərəkətlərdir. Bazarda açıq aşkar görünən dəqiq deyil. Siz özünüzü həmin məqamlardan qorumalısınız və deytreydinq üçün obyektiv imkanlarınızdan istifadə edin. Bununla da ticarət daha səriştəli və daha asan olur.

Bazarın hərəkəti – gün ərzində bazar yalnız ya yuxarı ya da aşağı hərəkət edə bilər. Gözlənilməz məqamlara hazır olun.Əgər sizə elə gəlirsə ki, Avro düşür, onda azı 30 dəqiqə gözləmək lazımdır ki, minimumda alış verə və gəlir götürəsiniz. Bundan əlavə, gəliri fiksasiya etmək üçün pozisiya müsbət zonaya düşən kimi treylinq-stopdan istifadə etmək lazımdır. Yeni pozisiya ilk əvvəl cüzi itki göstərirsə, stopun yerinə hecləyici order verməyə hazır olun. Bu münvalla riski azaltmaqla “stop”la bazardan çıxmayacaqsınız.Sessiya zamanı bazar ya maksimumdan minimuma, ya da minimumdan maksimuma hərəkət edə bilər. Yaxud da maksimumla minimum arasında diapazonda hərəkət edəcək. Beləliklə, əgər siz Yaponiya sessiyası zamanı aktiv treydersinizsə, bazarın maksimumda və ya minimumda harada dayandığına fikir verin. Əgər minimum 30 dəqiqədən çox bir vaxtda kəsilə bilmirsə, alış verib treylinq stop yerləşdirin, take profiti isə maksimumda təyin edin, və ya maksimum 30 dəqiqədən çox dəf edilə bilmirsə, satış verib treylinq stop yerləşdirin və take profiti minimumda təyin edin. Gəlir çox keçmədən özünü göstərəcək. Əgər siz Avropa sessiyasının aktiv treyderisinizsə, onda əvvəlki sessiyada baş vermiş hərəkətin təbiətini başa düşməyə çalışın. Burada iki variant var. Bazar ya əvvəlki trendi davam etdirə, ya da dönüş yarada bilər. Əgər siz Qrinviç vaxtı ilə 08:00-dan 30 dəqiqə bazarı izləsəniz, keçən sessiyada təyin olunan maksimum və ya minimumun nə vaxt kəsilə biləcəyini asanlıqla müəyyənləşdirə bilərsiniz. Əgər 30 dəqiqədən az bir müddətdə maksimumdan yuxarı qalxırsa, və ya sonuncu maksimumdan aşağı düşürsə, başa düşmək lazımdır ki, bu aşağıya doğru hərəkəti davam etdirməzdən əvvəl yuxarıdakı stopların ovlanması idi. Əks istiqamət üçün bu nəzəriyyənin əksi doğrudur. Təcrübə yığmaqla siz bazarın həmin nöqtədən yuxarı və ya aşağı gedə biləcəyini tam dərk edə biləcəksiniz. Bu hissədə mən daha ətraflı izah edə bilmirəm.

Deytreyderlər qorxudan çox, tamahlarını azaltmalıdırlar. Əgər pozisiya müsbətdədirsə, hərəkət yaxşıdırsa, pozisiya uzunmüddətli perspektivdə saxlamaq lazım deyil, gəliri götürmək lazımdır. Uzunmüddətli ticarət strategiyaları

14

PRAKTİKA

deytreydinqdən fərqlənir. Beləliklə, əgər sizin aktivləriniz çox deyilsə, siz asudə vaxtı ticarət aparırsınızsa, imkan yarananda pozisiyanı bağlamağa çalışın. Əsas işiniz vaxtı pozisiyanı açıq saxlamayın, çünki işiniz fikrinizi yayındıracaq və siz heç birində diqqətinizi cəmləyə bilməyəcəksiniz. Çalışın, elə bir vaxt seçin ki, 30-45 dəqiqə fasiləsiz bazarı izləyə biləsiniz. Bu, əvvəlki qrafikləri və istənilən digər analizləri gözdən keçirmək əvəzinə daha çox fayda verəcək.

Belə ki, qrafiklər siz olmayana vaxtı bazarın həcmini və sutkalıq trend dönüçlərini yox,yalnız əvvəlki səviyyələri göstərir. Əvvəlki sessiyaya və ya eçən günə nəzər salanda artıq baş tutmuş “buğa” və ya “ayı” trendini görmək olar. Buna istinadən trendin dönüşünü proqnozlaşdırmaq nəzərdə tutulmayıb.

Müxtəlif saytlar vasitəsilə təqdim olunan canlı məzənnələri izləmək imkanınız varsa, siz günün maksimum və minimumunu, bu səviyyələr ətrafında panik trend hərəkətini görə bilərsiniz. Bu, Amerika sessiyası zamanı böyük texniki ticarət dəstəyidir. Beləki biz daha təzə maksimumdan yuxarıda alırıq, ya da təzə minimumdan aşağıda satırıq və tez bir zamanda 30-75 punkt gəlir götürürük. İstənilən halda gündəlik diapazon tükənmək üzrə olanda əməliyyat açmayın. Bu, sizin pozisiyanızın növbəti günə kimi açıq qalmasına gətirib çıxara bilər.

Ona görə də, siz deytreydinqlə məşğul olmaq qərarına gələndə çalışın sessiya çərçivəsində əməliyyatı bağlayasınız. Əgər siz fasilə zamanı əməliyyat açsanız, onda növbəti sessiya onu bağlamağa çalışın. Əgər siz pozisiyanı 1 sessiyadan çox bir müddətə saxlamaq istəsəniz, yadda saxlayın ki, bazar 3-cü sessiya zamanı böyük dəyişiklik edib sonra trendi davam etdirə bilər. Ona görə də deytreydinqdə yaxşı nəticələr əldə etmək üçün əgər əməliyyat gəlir göstərirsə, götürün onu, növbəti sessiyaya saxlamayın. Əgər pozisiya açdıqdansonra 2 saat ərzində gəlir gətirmədisə, bağlayın və əks əməliyyat açın ki əvvəlki əməliyyatda itirdiyinizdən daha çox qazanasınız. Nəticədə günün sonunu gəlirlə başa vurasınız. Öz ticarət strategiyalarınızı hazırlayın və daha etibarlı ticarət stilinə malik olacaqsınız. Siz kor-koranə digər bazar iştirakçılarından asılı olanda ehtimala əsaslana qeyri-əminlik sizə hakim olur. Əgər siz öz mülahizələrinizi yürüdə bilirsinizsə və bu konsepsiyadan öz məqsədləriniz üçün istifadə etməyi öyrənsəniz, onda qorxusuz və stressiz ticarətə sahid olduğunuzun şahidi olacaqsınız.Sessiyalar dəyişdiyi zaman həmişə bazara yenidən girmək üçün gözlənilməz məqamlara hazır olun.

Müxtəlif valyuta cütlüklərinin köməyilə hedcləmədən istifadə oluna bilər. Məsələn, EURUSD-ni USDCHF vasitəsilə hedcləmək olar, GBPUSD-ni isə USDJPY-nin köməyilə. Hedcləmə üçün krosslardan istifadə etməyin, bu, böyük itkilərə səbəb ola bilər. Çünki orada əsas valyuta 1-dən çoxdur ki, bu da hedcləmə prinsipinə ziddir.

16

BİL, ET!

İndikator seçməyin əsas qaydası Bazarın texniki analizi zamanı indikatortları düzgün seçməyəndə treyderlər kollinearlıq problemilə üzləşirlər. Çox zaman heç özləri də bunun fərqinə varmırlar.

Riyaziyyatda əgər iki vektor paralel düz xəttlər, yaxud, bir düz xəttin üzərində yerləşirsə, onlar “kollinear vektorlar” adlanırlar. Bəzən onlara “paralel vektorlar” da deyilir.

Multikollinearlıq isə riyazi statistikaya aid olan və müxtəlif obyektlərin arasında korrellyasiyanı ifadə edən termindir. İqtisadi modellərin təhlili zamanı bu əlaqələr bir sıra xətalara gətirib çıxara bilir.

Multikollinearlıq problemi texniki analizdə də mövcuddur. Bu problem o zaman meydana çıxır ki, biz özümüz də fərqində olmadan, eyni tipli informasiyadan bir neçə dəfə istifadə edirik.

Texniki analitiklər çalışmalıdırlar ki, eyni tipli informasiyanı verən indikatorlardan eyni zamanda istifadə etməsinlər.

Bununla bağlı Con Bollincer (John Bollinger) yazır ki, “Uğurlu texniki analizin əsas şərti indikatorların arasında multikollinearlığa yol verməməkdir. Bu halda multikollinearlıq - eyni informasiyanın müxtəlif formalarda təqdim olunmasıdır.

Məsələn, əgər siz 4 fərqli infikatordan istifadə edirsinizsə, amma onların hamısı bazarın bağlanış qiymətləri əssında qurulursa, bu, tipik multikollinearlıq olacaq”.

Bir anlığa oxumağı dayandırın, dönüb kənara baxın və gözünüzün birini yumun… Nə oldu? Siz ətraf dünya haqqında aldığınız vizual informasiyanın bir qismini itirdiniz. İndi təsəvvür edin ki, bəs hər iki gözünüz Sizə eyni şeyi göstərsə, nə olacaqdı? Aydındır ki, Siz ətrafı birtərəfli görəcək, baş verənlərin çox mühüm detallarını nəzərdən qaçıracaqdınız. Dünyaya baxışınız həcmini itirəcəkdi.

Texniki analizdə multikollinearlıq çox ciddi problem sayılır. Problemin mahiyyəti ondadır ki, analitik eyni tipli informasiyanı müxtəlif formalarda gen-bol alsa da, digər vacib parametrlər diqqətdən kənarda qalır. Bu isə öz növbəsində ona gətirib çıxarır ki, vəziyyəti düzgün giymətləndirmək mümkün olmur.

Məsələni qəlizləşdirən məqamlardan biri də odur ki, bəzi hallarda multikollinearlığı aşkarlamaq heç də asan olmur. Şəkil 1-ə baxın. Görmək çətin deyil ki, RSI ilə CCI-ın qrafikləri bəzi detallarına görə bir-birindən fərqlənsələr də, ümumilikdə hər ikisi eyni şeyi göstərirlər. Hər iksinin zirvələri də, dibləri də, ayrı-ayrı sahələrinin hərəkət istiqamətləri də tam üst-üstə düşür.

Bu da təəccüblü deyil, çünki RSI ilə CCI hər ikisi texniki indikatorların eyni qrupuna aiddirlər. Bu, “Momentum” qrupupudur – ora daxil olan bütün indikatorların işi qiymətin indiki göstəricisini müəyyən müddət əvvəlki göstərici ilə müqayisə etməkdir.

Tamamilə aydındır ki, həmin qrupa aid indikatorıarın eyni vaxtda neçəsindən istifadə etsəniz də, bununla texniki analizin dəqiqliyi və keyfiyyəti artmayacaq. Hətta əksinə...

17 BİL, ET!

Şəkil 1. RSI və CCI arasında multikollinearlıq Buna görə də, texniki analitik üçün istifadə etdiyi indikatorların qrupar üzrə bölünməsi (bir növ kataloqlaşdırılması) son dərəcə vacibdir. Bu, eyni tipli informasiyanı bir neçə mənbədən götürməyin və analizi “klonlaşdırılmış” məlumatların əsasında aparmağın qarşısı ala bilər.

Geniş yayılmış indikatorların bəzilərini şəkil 2-dəki kimi qruplaşdıra bilərik:

18

BİL, ET!

Şəkil 2. İndikatorların qruplara bölünməsi.

Keyfiyyətli strategiya yaratmaq istəyən treyderlər nəzərə almalıdırlar ki, quracaqları sistemdə eyni kateqoriyadan iki və ya daha artıq indikator olmasın. Əlbəttə, bu cədvəldə heç də bütün indikatorlar göstərilməyib (bu, mümkün də deyil). Amma siz özünüz də onların hansı qrupa aid olduğunu asanlıqla müəyyənləşdirə bilərsiniz. İndikatorların arasında kollinearlığı aşkarlamağın ən sadə və etibarlı yolu onların qrfiklərini müqayisə etməkdir. Əgər “zirvələr” və “diblər” eyni zonalara düşürlərsə, demək, onlar kollineardırlar. Bu halda Siz onların yalnız birindən istifadə etməlisiniz. (Kollinearlığı aşkarlamağın digər yolu isə onların hesablanma formullarını müqayisə etməkdir. ) 3-cü şəkildə kollinear olmayan indikatorlar göstərilib. Gördüyünüz kimi, bu indikatorlar bənzər deyillər və düzgün interpretasiya olunanda analitiki müxtəlif istiqamətli informasiyalarla təchiz edəcəklər. Nəticədə bazarı hərtərəfli görmək və daha dərin təhlil etmək mümkün olacaq.

Şəkil 3. Kollinear olmayan indikatorlar

19 BİL, ET!

Nəticə Əgər Siz bazarın texniki analizini aparmaq üçün istifadə etdiyiniz indikatorları necə gəldi seçirsinizsə, demək, multikollinearlıqla üzləşərək, təhrif olunmuş mənzərə görmək ehtimalınız böyükdür.

Bu halda əlavə indikatorlar Sizə nəinki heç bir yeni informasiya vermir, hətta əksinə, bazarı yalnız bir rakursdan göstərir. Siz, elə bil ki, ətrafa tək gözlə baxdığınız üçün çox vacib məqamları nəzərdən qaçırırsınız.

Kollinear indikatorlardan birinin verdiyi siqnalı digərinin təsdiqləməsi də əsla etibarlı sayıla bilməz.

Bu, əksinə, treyderi çaşdıra bilər.

20

LÜĞƏT

Bu terminlər nə deyir?

Treyder üçün yaddaş vərəqi 1.Spreads.

Bazarda ən münasib spredlər 1-4 punkt оlur. EUR/USD və USD/JPY məzənnələrində spred bazarın şərtlərindən asılı оlaraq, 1 və ya 3 punkt оla bilər. Bazarın sabit оlan vaхtında spred 1 punkt qalır, kəskin hərəkət vaхtı isə 3 punkta qədər dəyişə bilər. Həmçinin gecə vaxtı likvidliyin aşağı düşməsinə görə krosslarda spredlər çoxalır.

2.Swap.

Svоplar gündəlik terminalın vaхtı ilə 00:00 da hesablanır. Çərşənbədən Cümə aхşamına keçən gecə svоp üç misli hesablanır. Cümədən Bazar ertəsinə kimi 1 günlük svоp hesablanır.

3.Stop, Limit, Stop Loss, Take Profit. Оrderlər bazarın sakit vaхtında qiymətdən 5 punkt aralıqda təyin оluna bilər. Kəskin dəyişiklər vaхtı və ya fоrs majоr vaхtı оrderlər qiymətdən 50 punkt aralı təyin оluna bilər.Vacib xəbərlərdən öncə yerləşdirilən orderlər 15 dəq əvvəl və 10 dəq sonra 50 punkt qaydasına əsasən yerləşdirlə bilər.

4.Eхecutiоn.

Bazarın sabit vaхtında əməliyyatın və ya оrderin açılmasına (Sizin internet prоvayderinizdən asılı оlaraq) 1-6 saniyyə vaхt sərf оlunur. Хəbərlərin elan olunan vaхtı və ya bazarda fоrs majоr baş verdikdə əməliyyatın açılması 7-20 saniyyə gecikə bilər. Həmin vaхt siz əməlityyat açmaq istəyirsinizsə, rekvоtlarla (requоte) üzləşə bilərsiz.

Rekvоt, siz alqı-satqı eləyərkən qiymət dəyişildikdə meydana gəlir və yeni qiyməti dəyişdikcə Sizə təklif olunur.

Qeplər(gaps) əmələ gəldikdə, məsələn Cümə günündən sonra Bazar Ertəsinin açılışında və ya güclü xəbərlərin çıxışında Limit/Stop, həmçinin TakeProfit və StopLoss əmrləri bazarda qepdən sonra ən birinci qeydə alınmış qiymətlə yerinə yetirilir.

5.Margin Call, Stоp Оut.

Marjinal хəbərdarlıq, Sizin hesabınızda girоvdan 110% qalarsa, hesabda əlavəyə ehtiyac olduğunu göstərir. Stоp out, girоvdan 100% qaldıqda baş verir. Bu əmr açıq оlan bütün əməliyyatları bağlayır.

6.Funding depоsit.

Müştəri istənilən vaхt depоzitinə istənilən məbləği əlavə edə bilər: bank köçürməsi ya plastik kart vasitəsi ilə.

Müştəri yalnız sahibi olduğu kartdan hesaba pul yatıra bilər.

7.Expiration.

Müştərinin hesabı ancaq оnun istəyi ilə bağlana bilər. Əgər hesab açıldıqdan sonra onu aktivləşdirmək üçün 1 ay müddətinə vəsait yatırılmazsa, avtomatik hesab bağlanır. Əgər hesab aktivləşdirildikdən sonra balansda pul qalmasa belə hesab bağlanmır.

8.Withdrawal.

21 LÜĞƏT

Muştəri istənilən iş günü hesabdan pul çıхara bilər. Pulun köçürülmə vaхtı hesabda açıq əməliyyat və ya оrder оlmamalıdır. Bank və kart vasitəsi ilə:Pulun hesabdan çıхarılması 48 saat ərzində həyəta keçirilir. Köçürmə özü isə 2-3 bank günü çəkə bilər. “Contact” sistemi vasitəsi ilə pullar 4-24 saata yerli banka çatır (limitlər var). Müştəri yalnız sahib olduğu karta pul yatıra bilər.

2.Account Opening.

Müştəri istədiyi vaхt hesab aça bilər. Müştəri ya kağızda müqavilə imzalayaraq, ya da internet səhifədə tərtib оlunmuş blankı dоldurmaqla hesab aça bilər. Hansı yоlla brokerlə müqavilənin şərtlərinə razılığını bildirməkdən asılı olmayaraq (kağızda müqaviləyə imza atmaqla və ya internet səhifəsindəki blankı doldurarkən müqavilə ilə razılaşmaqla) kоntrakt hüquqi qüvvəyə malikdir. Müştərinin kоntrakda göstərdiyi elektrоn ünvanına (e-mail) 1 sutka ərzində lоgin, müvəqqəti parоl və hesabın kоdu (hesaba pul əlavə etmək üçün – C50xxx) gəlir.

3. Mikro və mini hesablar.

Mikro hesab - Minimal deposit 50$, minimal lot 0.01, maksimal lot 0.25 (0.01 lot addımla). Maksimal açıq əməliyyatların sayı -20, kredit dayağı 1/200-dən 1/1-ə qədər.

Mini hesab- Minimal deposit 300$ ,minimal lot 0.1, maksimal lot 2 ( 0,01 lot addımla), maksimal açıq əməliyyatların sayı -50, kredit dayağı 1/200-dən 1/1-ə qədər.

Standart hesab - Minimal deposit 2000$ ,minimal lot 1, maksimal lot 10 (1 lot addımla),maksimal açıq əməliyyatların sayı -50, kredit dayağı 1/100-dən 1/1-ə qədər.

22 SİSTEM

“Emp-2” strategiyası

“Emp-2” strategiyası “Emp – 2” strategiyası H1 zaman periodunda və müxtəlif valyuta cütlüklərində işləyən ticarət sistemidir.

Sistemi tətbiq etmək üçün əvvəlcə MetaTrader 4 platformasına 4 ədəd eyni Dəyişən Orta Göstərici (MA) əlavə edirik. Fərqli olan yalnız onların hesablanma metodlarıdır: 1) Moving Average: period - 50, sürüşmə – 0, metod - Simple, closed 2) Moving Average: period - 50, sürüşmə – 0, metod - Smoothed, closed 3) Moving Average: period - 50, sürüşmə – 0, metod - Exponential, closed 4) Moving Average: period - 50, sürüşmə – 0, metod - Linear Wieghted, closed Dəyişən Orta Göstəricilərdən başqa, “Emp-2” strategiyasında dəstək və müqavimət səviyyələrindən də istifadə olunur.

Strategiyanın mahiyyəti belədir: Əməliyyat açmaq üçün trend istiqamətində olan siqnalları tapırıq. Bunun üçün iki maksimum/minimum, MAların yarılması, dəstək/müqavimət xəttlərinin keçilməsi/sıçrayış kimi amillərə diqqət yetirilir.

Söhbətin nədən getdiyi aydın olsun deyə, şəkil 1-dəki sxemə baxın. Tutaq ki, bazarda artım trendi var idi. Əvvəlcə birinci maksimum (1), ardınca ikinci maksimum (2) yaranıb. İkinci maksimum müqavimət xəttindən dönüb və dəstək xəttini yarıb. Bu yarılmadan dərhal sonra şam bağlanan kimi satış orderi qoyulub və ikinci maksimumun üzərində stop-loss yerləşdirilib. Qiymət hərəkət etdikcə hər dəfə stop-loss yeni yaranan maksimumların üzərinə çəkilir.

MA-lar burada sadəcə zəif siqnalları çıxdaş eləmək üçün lazımdır. Satış əməliyyatı açılarkən onların üçü də hər iki maksimumdan aşağıda olmalıdır. Alış əməliyyatı zamanı isə əksinə.

23 SİSTEM

Şəkil 1 Strategiyaya real misalı şəkil 2-də görürsünüz. Yaşıl düzbucaqlı ilə göstərilən ərazidə qiymət dəstək xəttinin altına enib, amma MA-lar hələ səviyyənin üstündədirlər. Ona görə də satmağa tələsmirik. Göy ox ilə göstərilən ərazidə isə MA-lar da qiymət kimi dəstək səviyyəsinin altına enir və biz rahatca satış əməliyyatı açırıq. Stop-loss isə müqavimət xəttinin üzərində qoyulur.

Şəkil 2

24

MASTER-KLASS

İkiqat Fibonaççi

Treyderlər bütün yollarla bazarın dilini tapmağa çalışırlar. Bu yollardan biri də Fibonaççi nisbətləridir. Fibonaççi nisbətləri bazarların yaranmasından çox-çox əvvəl kəşf olunsa da, bu sahədə özünə çox yaxşı tətbiq tapıb.

Biz ötən sayımızda Fibonaççi ədədləri haqqında geniş material dərc etdiyimizdən, bu dəfə onun incəliklərinə çox diqqət ayırmayacağıq. Biz fibonaççi səviyyələri ilə real ticarətdən danışacağıq. Daha doğrusu, real ticarətdə dəqiqliyi necə artırmaqdan.

Fibonaççi səviyyələrinin sayı 5-ə bərabər olduğundan, treyderlər onlardan hansına daha çox diqqət yetirmək lazım gəldiyini bilmir. Belə hallarda iki müxtəlif maksimum-minimumlardan fibonaççi səviyyələrini çəkmək lazımdır. İki müxtəlif Fibonaççi alətinin xəttləri harada üst-üstə düşsələr, demək, orada daha güclü dəstək/müqavimət zonası var.

Belə zonalara “Fibonaççi klasterləri” deyirlər. Qiymət həmin zonalara yaxınlaşanda treyder ikiqat diqqətli olmalıdır.

Məsələn, şəkil 1-də iki fibonaççi aləti çəkilib – Biri A-B, o biri isə B-C nöqtələri arasında. Bu iki alətin qurduğu səviyyələr iki yerdə üst-üstə düşür.

Onlar yaşıl çərçivə ilə göstərilib. Həmin çərçivəyə alınmış ərazi Fibonaççi klasterləridir. Birinci klasterdə hər iki alətin 50%-lik səviyyələri üst-üstə düşür. İkincidə isə birinci alətin 76,4%-lik səviyyəsi ilə ikincinin 38.2%-lik səviyyəsi üst-üstə düşüb.

Diqqət edin ki, qiymət məhz həmin klasterlərin ikincisindən dönüb. Birincisinin ətrafında isə özünü güclü dəstək/ müqavimət zonasında olduğu kimi aparıb.

25 MASTER-KLASS

Şəkil 1 Klaster qurmağın daha yaxşı yolu isə belədir: fibonaççi səviyyələrini iki müxtəlif zaman periodunda çəkirik və onların harada üst-üstə düşdüklərinə, yaxud, bir-birinə yaxın yerləşdiklərinə baxırıq. Həmin zona (klaster) çox güclü dəstək/müqavimət zonası olacaq. Və qiymət onların birindən dönüş edəcək.

Məsələn, şəkil 2-də günlük və 4 saatlıq periodlarda qurulmuş iki fibonaççi alətini görürük. Günlük alətin 23.6 faizlik xətti 4 saatlığn 38.2 faizlik xətti ilə üst-üstə düşüb. Demək, orada klaster var. Və həqiqətən də, qiymət oradan dönüş edib.

Şəkil 2 Siz bu metodu tətbiq etməklə korreksiyalar zamanı dönüş nöqtələrini daha böyük dəqiqliklə tapa bilərsiniz. Çünki bu zaman fibonaççi nisbətləriin gücü ikiqat artır.

26

STRATEGİYA

Həftəlik şamlar üçün pattern Şəkil 1-də biz “Dibdən əvvəlki Təpə” adlanan xüsusi patterni görürük. Həftəlik diapazonda formalaşmış bu pattern iki ardıcıl bardan ibarətdir. Patternin bəzi xüsusi şərtləri var: 1) Əvvəlki həftənin açılış qiyməti həmin həftənin aşağı ¼ hissəsində, bağlanış qiyməti yuxarı ¼ hissəsindədir.

2) Bu həftənin maksimumu keçən həftənin həftənin maksimumundan ən azı 10 punkt yuxarıdır.

3) Bu həftənin bağlanış qiyməti keçən həftənin bağlanışından aşağıdır.

Şəkil 1. Satış pozisiyasının verilməsi zamanı formalaşan pattern açılış qiyməti aşağı, bağlanış qiyməti yuxarı olan həftəlik bardan və onun ardınca gələn daha yüksək maksimum, daha aşağı bağlanışdan ibarət olan bardan ibarətdir. Pattern adətən ildə 2-3 dəfə meydana gəlir.

Formula kimi qayda bu cür yazılır: 1. (Open[1]-Minimum[1])/(Maksimum[1]-Minimum[1]) <= 25 2. (Close[1]-Minimum[1])/(Maksimum[1]-Minimum[1]) >= 75 3. Maksimum>Maksimum[1] +0.0010 4. Close<Close[1] 0 və 1 – müvafiq olaraq keçən və cari həftələri göstərir. Qaydaya müvafiq barlar yuxarıda dairələrlə qeyd olunub, amma əslində pozisiya bu barın bağlanışına yaxın qiymətdə açılır, ona görə də real gəlir əvvəldə göründüyü kimi elə də böyük deyil.

15.02.1985-15.02.2010 illəri əhatə edən dövrdə bu patern 59 dəfə yaranıb. Sonuncu dəfə 15 yanvar 2010-cu ildə meydana çıxıb. 1999-cu ildən pattern 23 dəfə özünü büruzə verib. Orta hesabla pattern ilə 2-3 dəfə yaranır (2007-ci ildə 2 dəfə, 2008-ci ildə 2 dəfə, 2009-cu ildə 3 dəfə), hərçənd, siqnalların bəzilərində barlar arasında 6 bar fərq var idi. Buna 2008-2009-cu illərdə rast gəlmək olar. Şəkil 2-də patternin bütün 59 halda formalaşmasından sonra ilk 8 həftə üçün ortaq hərəkət göstərilib. Qrafikdə biz həmçinin analiz apardığımız aralıqda 1-dən 8 həftəyə qədər olan bütün periodlarda orta gəlir, həmçinin gəlirli əməliyyatların faizini görürük (yəni AUDUSD cütlüyü patternin bağlanış qiymətindən aşağıda bağlanandığı zaman olan nəticələrin faizi).

27

STRATEGİYA

Patternin neqativ bazisi aydındır və ümumi “buğa” trendinə əksdir. Bundan savayı, analiz olunan dövrdə 1-dən 8-ə qədər olan bütün periodlar üçün pattern aydın görünür.

Şəkil 2. Patternin davranışı. Setapın eniş bazisi açıq-aşkar görünür, o, bütün analiz edilən dövr boyu üstünlük təşkil edən ümumi “buğa” trendinin əksinədir.

Pattern ən böyük üstünlüyə 3-cü həftədə nail olurdu. Bu zaman pattern üçün ortaq aşağı hərəkət 0.58%, gəlirli hərəkətlərin faizi isə 61% təşkil edib. Bundan sonra patternin potensialı azalmağa başlayır – 8-ci həftəyə qədər aşağıya olan hərəkət daha az nəzərə çarpır, daha sonra yuxarıya doğru hərəkət ehtimalı artır. Şəkil 3-də 1999-cu ilin yanvarından bəri formalaşmış 23 patternin nəticələrini görürük. Bu şəkil haradasa şəkil 2-ə bənzəyir, amma burada bir neçə fərq var. Hərçənd, bu fərqi sezmək çətindir, burada bağlanışdan bağlanışa olan orta 8 həftəlik hərəkət mövcud dövr üçün 38 punkt təşkil edib. Bu da 1985-2010-cu illərdəkindən 3 dəfə çox idi.

Belə bir “buğa” fazasında – 2001-2008-ci illərdə güclü buğa hərəkəti üstünlük təşkil edirdi. Patternin işinin nəticələri daha az uğurlu idi, amma onun formalaşmasından sonrakı 3 həftəlik dövrdə nəzərə çarpacaq “ayı” hərəkəti göstərə bildi. Bunula belə, 3 həftəlik dövr ərzində bağlanışdan bağlanışa aşağıya olan orta hərəkət bütün analiz olunan dövrdə olan analoji hərəkətdən hətta daha yüksək idi.

28

STRATEGİYA

Şəkil 3. 1999-2010-cu illərdə patternin hərəkəti. Sonuncu buğa periodu zamanı patternin işi daha

Gəlir faizi bir dəfə də 57%-dən yuxarı qalxmayıb. Əvvəlki pattern hərəkətlərinin təsiri tez keçib.

Analizdə 3-cü həftənin “mühüm” olmasını nəzərə alaraq niyə də bu həftənin bağlanışında alış əməliyyatı açmayaq? Əks strategiya Şəkil 4-də AUDUSD-in 1985-2010-cu illər üçün əvvəlki analizdəki 3-cü həftədən növbəti 12 həftənin bağlanışına qədər olan hərəkəti göstərilib.

Biz əlavə olaraq 4 həftə müvəqqəti diapazon da tətbiq etdik ki, pattern üzrə dayanıqlı artımı seçə bilək.

Orijinal test artıq bizə göstərdi ki, patternin maksimumdan sonrakı 3-cü həftəsi giriş üçün yaxşı nöqtə ola bilər və cütlüyün ümumi artım bazisini nəzərə alsaq, müsbət nəticələr heç də təəccüblü deyil.

Amma bizim analizimiz göstərdi ki, patternin formalaşmasından sonrakı orta artım AUDUSD cütlüyünün ümumi bazisini xeyli üstələyir.

Şəkil 4. Alış əməliyyatlarının açılması. Patternin formalaşmasından sonra almaq üçün 3-cü

Bütün həftələrin nəticələri üzrə daha yüksək bağlanış ehtimalı heç vaxt 55%-dən aşağı olmayıb, əksər hallarda 66%-dən yuxarı olub. 1999-2010-cu illər üçün 23 alış əməliyyatı təxminən eyni orta nəticələr verib. Şəkil 5-də orijinal “qısa” patternin formalaşmasından 3 həftə sonra satış siqnalına əsasən alış nöqtələrini göstərən mavi oxları görürük. Bu nöqtələrdən bəziləri sadəcə bazardakı “buğa” vəziyyəti ilə bağlıdır.

29

STRATEGİYA

Şəkil 5.

Mavi oxlar şəkil 1-də göstərilən patternin formalaşmasından sonra giriş nöqtələrini qeyd edir.

Nəzərdən keçirdiyimiz paternin işlək təbiətini nəzərə alsaq, biz optimizasiya etmədik və əlavə qayda və ya parametrlərdən də istifadə etmədik, amma bu addımların patternin işini yaxşılaşdıracağı istisna deyil. Risklərə nəzarət və kapitalın idarə olunması, həmçinin digər faktorlar da treyderə kömək olacaq.

TREYDERLER ÜÇÜN FORUM

30

KLASSİKA

Say və gir!

Demarkın indikatorsuz ticarət strategiyası

Məşhur analitik, Corc Soros, Pol Tüdor Cons və Stiv Koen kimi əfsanələrlə bir yerdə işləmiş Tom DeMark tərəfindən hazırlanmış metod müasir bazarlarda faydalı ola bilər. 1970-ci illərdə hələ personal kompüter əsrinə qədəm qoymamış De Mark xeyli sayda bazar indikatorlarını mexaniki yolla analiz edərək, səylə test edərək bu işə illərini həsr edib (o, qrafiklərə elə bağlanmışdı ki, balaca qızının ürək döyüntülərini belə, qiymətin hərəkətinə tətbiq etmişdi).

De Mark bu gün də bir sıra bazar peşəkarları tərəfindən istifadə olunan və geniş yayılmış bir kəşfə imza atıb. Onun metodu trendi izləmə və trendə əks ticarətin elementlərini özündə birləşdirir. Demark sisteminin 2 vacib amili var: onun əsas qaydaları hamıya məlumdur və tətbiqi çox asandır.

Sistemin əsası DeMark trendin həqiqətən nə vaxt başladığını müəyyənləşdirməyin yolun tapıb. Bu nöqtələr yeni trendlər üçün pilləkən rolunu oynayır. Bundan əlavə, o, trendin nə vaxt zəiflədiyini və ya dönüşə hazırlaşdığını müəyyənləşdirən qaydalar hazırladı. Bu, çox vacibdir, belə ki, DeMarkın kəşfi giriş nöqtəsini və nə vaxt çıxmalı olduğumuzu müəyyənləşdirməyə kömək edir.

DeMarkın indikatorları barədə bir neçə çətin kitab yazılıb. Amma bu sistemin əsasını dərk edib, ondan istifadə etməyi öyrənmək çox asandır. Əgər siz DeMarkın sistemini öyrənməyə başlasanız, daha qrafiklərə əvvəlki kimi heç vaxt baxmayacaqsınız.

DeMark sisteminin əsası “TD sequential”-dır. Bu, sistemin trendə əks elementidir. O, iki mərhələdən ibarətdir: “TD-setup” – trend barlarının xüsusi ardıcıllığı və “TD-countdown” (onun haqqında bir qədər sonra).

Alış üçün “TD-setap” bağlanış qiyməti əvvəlki 4 barın bağlanış qiymətindən aşağı olan 9 ardıcıl barın qrafikdə meydana gəlməsi zamanı yaranır. Bu qaydaların əksi satış setapı üçün də keçərlidir. Ardıcıllıq pozulanda hər bir setap etibarsız sayılır.

DeMark setaplarına bütün zaman intervallarında və istənilən bazarda rast gəlmək olar. Bu minvalla deytreyderdən tutmuş, uzunmüddətli ticarət aparan treyderə kimi istənilən bazar iştirakçısı metoddan istifadə edə bilər.

Bəzi daha aqressiv və ya qısamüddətli ticarət aparan treyderlər setap formalaşan kimi əməliyyat açırlar. Güclü eniş trendi zamanı alış setapı yarananda treyder bazarın dönüşünə ümid etməklə alış verməlidir. Satış setapı formalaşanda isə satış pozisiyası verməlidir.

Setap sona çatanda bazarlar adətən DeMarkın dililə desək, “hıçqırıq” keçirirlər – qısamüddətli dönüş və ya bir neçə bardan ibarət konsolidasiya yaranır. “Hıçqırıq” setap formalaşdıqdan sonra növbəti gün, həmin gün və ya setapın formalaşmasına bir gün qalmış başlaya bilər.

31 KLASSİKA DeMark əməliyyatlarında gəlir potensialını artırmaq üçün treyderlərə görə bir neçə çətin giriş qaydaları hazırladı.

Məsələn, o, pozisiya açmazdan əvvəl tamamlanmış “TD-setap”ın formalaşmasını gözləməyi xoşlayır.

Alış üçün “TD-setap”ına görə ardıcıllığın 8 və 9-cu barlarının minimumları 6 və 7-ci barlarının minimumlarına ya bərabər olmalı, ya da onlardan aşağı olmalıdır. Əgər bu baş vermirsə, setap qiymət 6 və 7-ci barların minimumlarından aşağı düşəndə formalaşmış hesab olunur. Satışa tamamlanmış TD setapı üçün də 8 və 9-cu barların maksimumlarının 6 və 7-ci barların maksimumlarına ya bərabər olması, ya da onlardan yuxarı olması vacibdir.

Trendin zəifləməsi Daha mühafizəkar treyder trendin ikinci fazasının zəifləməsini gözləyib, yalnız bundan sonra əks istiqamətdə pozisiya verə bilər. Trend çox güclü olanda əksər hallarda “TD-setap”dan sonra davam edir və “TD-countdown” fazasına girir. Bu, “TD sequential”-ın ikinci elementidir. Trend hər iki fazanı keçəndə onda onun dönüş ehtimalı artır və daha az riskli böyük gəlir potensiallı əməliyyata işarə edə bilər.

Alışa “TD-countdown” 13 bardan ibarət “TD-setap” formalaşdıqdan sonra yaranır. Bu ardıcıllıqda sonuncu barın bağlanışı 2 əvvəlki barın minimumlarından ya aşağıdır, ya da onlara bərabərdir (Aışa “TD-setap”ının sonuncu barı da daxil olmaqla, əgər o qaydalara uyğundursa). Amma “TD-setap”dan fərqli olaraq “TD-countdown”-da bir neçə uyğun barların ardıcıllığı tələb olunmur. Əgər ümumiyyətlə ardıcıllıq pozulursa, o, bir neçə bardan sonra bərpa oluna bilər. Bu qaydaların əksi satışa “TD-countdown” üçün də keçərlidir.

“TD-countdown” daha aşağı risklə bazara girmək imkan verən trendin zəiflədiyi nöqtəni müəyyənləşdirməyə kömək edir. Amma bunun da öz meyarları var. Trend elə güclü ola bilər ki, countdown formasında hərəkətini davam etdirmədən “TD-setap”ın II və III fazasını da tamamlaya bilər. Güclü trend olan bazarda vaxtından əvvəl əməliyyat vermək böyük itkilər verə bilər. Elə bu səbəbdən DeMarkın bir çox ardıcılları pozisiya verməzdən əvvəl bazarın dönüşünü gözləməyə üstünlük verirlər.

Belə bir taktikanın arxasında “düşən bıçağı tutmaqdan yan qaçmaq” məsəli durur. Real dönüş baş verməzdən əvvəl dibi və ya təpəni tutmağa cəhdi belə adlandırırlar. Şəkil 1-də “TD-sequential” sistemə klassik nümunə görürük.

Şəkil 1

32

KLASSİKA

DeMarkın tələbəsi, analitik və “DeMarkın indiqatorları” kitabının müəllifi Ceykson Perl girişlərə daha mühafizəkar yanaşma məsləhət görür – trendin dönüşünü gözləməyi. Bu nümunədə alışa “TD-countdown” üçün bağlanışın 4 əvvəlki barın bağlanışından yuxarı olmağı, satışa “TD-countdown” üçün 4 əvvəlki barın bağlanışından aşağı olmağı şərtdir.

DeMark xeyli sayda başqa giriş strategiyaları da hazırladı – TD clop, TD trap və TD camouflage. O, həmçinin setaplar və countdownlar üçün bir neçə dəqiqləşdirici qaydalar hazırlayıb. Bunların köməyilə həmin setap və countdown-larda ticarətin təhlükəli olub-olmaması müəyyənləşdirilir.

Məsələn, alışa formalaşmış TD countdownda 13-cü barın minimumu 8-ci barı bağlanışına ya bərabər olmalı, ya da ondan aşağı olmalıdır. Bu, trendin zəifləməsinə çox güclü işarə edir.

“TD Sequential” vasitəsilə əməliyyatın bağlanması eyni qaydalarla lakin yalnız dönüşlə həyata keçirilə bilər.

Risklərin idarə olunması üçün stop-lossun səviyyəsi TD setapın və ya TD countdown-un “həqiqi maksimum”unda yerləşdirilə bilər. Yəni hansı səviyyənin yüksək olduğundan asılı olaraq ardıcıllığın ən yüksək maksimumu və ya 1-ci barın bağlanışında təyin oluna bilər.

Yuxarıda söylənənlər satışa olan setaplar üçün də məqbuldur – stop satış TD setap və TD countdown-un “həqiqi minimumunda” yerləşdirilir. Biz hədəf təyin etmirik, beləki trend yeni TD setap və TD countdown formalaşana qədər davam edəcək. Amma əgər bu baş verdisə, trendin dönüşündə pozisiya bağlanır.

Trend xətti DeMark indikatorlarının bəzi istifadəçiləri fikir verdilər ki, bazarda baş verən sonuncu hadisələr elə güclü yuxarı və aşağı hərəkətlərə səbəb olub ki, qiymətlər dönmədən setap və countdownlardan yan keçirlər.

Nəticədə bir çox treyderlər üçün DeMarkın daha bir qiymətli ideyası dərs oldu – bu, onun TD sequential ideyasına paralel hazırlanıb. Söhbət DeMarkın trend xətti barədə ideyasından – TD setap trendline və ya TDST-dən gedir.

TDST dəstək və ya müqavimət zonalarını müəyyənləşdirməyin alternativ yoludur.

Bu zonaların üstünlüyü odur ki, onlar treyderlərin çoxunun istifadə etdiyi (məsələn, sonuncu maksimumlar və ya minimumlar) adi vizual dəstək və ya müqavimət səviyyələri deyil. Nəticədə onlar ənənəvi texniki səviyyələrdə müşahidə olunan mənzərədən fərqli olaraq bazarın “şıltaq” vaxtlarında və volatillikdə stopların işə düşməsinə daha az meyllidirlər.

DeMarkın əsas ideyası o idi ki, güclü trendlərin əvvəllərində və ya sonlarında dəstək və müqavimət səviyyələrini müəyyənləşdirsin. Qiymət bu səviyyələrə qayıdanda bu mühüm dönüşə işarə edə bilər və pozisiyanın dönüşü üçün mühüm siqnal ola bilər. Bu qiymət səviyyələrində treyderlər pozisiya verə, bağlaya və stoplar təyin edə bilərlər.

O, bu zonaları necə axtarırdı? DeMarkın trend xəttlərini qurmaq metodu “TD-sequential” sistemi ilə sıx bağlıdır.

Perl öz kitabında TDST-i bazar hərəkətinin “həqiqi qiymət ekstremumu” adlandırır. Alışa TD setapda alışa TDST xətti hansının daha yüksək olmasından asılı olaraq ardıcıllığın həqiqi maksimumundan – ya 9 barın ən yüksək maksimumundan, ya da 1-ci barın bağlanışından çəkilir. Satışa TD setapda isə satışa TDST xətti hansının daha aşağı olmasından asılı olaraq ardıcıllığın həqiqi minimumundan – ya 9 barın ən aşağı minimumundan, ya da 1-ci barın bağlanışından çəkilir. İndi isə TDST ətrafında qiymətin hərəkətini izləmək lazımdır. Bu xəttin kəsilməyi güclü hərəkətə işarə edəcək.

Xəttlər həmçinin stop loss rolunu da oynaya bilər. TDST-in kəsilməsi zamanı ilk 3 barda TD setap böyük ehtimalla ardıcıllığı tamamlayana qədər davam edəcək çox güclü hərəkətdir.

TDST həmçinin trendin zəifləməsinə də işarə edə bilər. TD setap formalaşsa da, TDST-i kəsə bilməməsi zamanı

33 KLASSİKA adətən trendin qısamüddətli olmasına, hətta əks trendə də dəlalət edir – ayı bazarında artım və ya buğa bazarında zəifləmə. TDST kəsilmədən TD setapın davam etmə və TD countdown-un tamamlanması ehtimalı cüzidir.

Başqa sözlə desək, trendin güclü və uzunmüddətli olma ehtimalı azdır. TDST-i tez bir zamanda kəsəkn TD setapı müəyyənləşdirən treyderlər hərəkətə qoşulmağa çalışa bilərlər, beləki TD setap, ola bilsin ki elə TD countdown da formalaşana qədər trendin davam etmə ehtimalı yüksəkdir.

Digər tərəfədən bazar hərəkətinin TD setapı artıq tamamlamaq üzrə olmasını, amma qiymətin TDST-i kəsmədiyini görən treyder bir az da gözləyib trendin zəifləyib zəifləmədiyini yoxlamaq üçün gözləyə bilərlər. Şəkil 1-dəki qrafikdən görürük ki, TDST müqavimət və dəstək səviyyələrini rolunu oynaya bilər. Qiymət 2008-ci ilin sentyabrında hətəlik alışa TD setapı başa vuranda 301-də yerləşən TDST-in dəstək səviyyəsindən yuxarıda 3 həftə ərzində konsolidasiyaya girmişdi. Kəsilmə baş verəndə qiymət 125.50-ə çatdı, bu da maksimumdan 70% aşağı idi. Qiymət yuxarı gedəndə TDST müqavimət rolunu oynayırdı.

Beləliklə, DeMarkın sistemi treyderlərə qrafiki yeni yolla oxumaq üçün bir neçə maraqlı alət təqdim edir. Hərçənd sistemdə texniki analizdən istifadə olunur, o qrafikin gizli elementlərinə əsaslanır. Amma o bazarı hərəkətə gətirən trendə əsaslanır. Bu münvalla sistem sadə, amma güclü məntiqə sığınır.

REKLAM

AzVision.az - Ölkənin və dünyanın xəbər məkanına Azərbaycanlı baxışı * Ən son və maraqlı xəbərlər * Təhlillər * Müəllif yazıları * Fotosessiyalar * Videolar * Eksklüziv layihələr www.azvision.az

34

SİSTEM

Tam sakitilik!

Yeni başlayanların düşdüyü ən böyük tələlərdən biri indikatorun dəstəyi olmadan ixtiyari bir təpə və ya dibi seçməkdir. “Tam sakitlik” – gündəlik strategiyadır. Bu strategiya ekstremal hərəkətdən sonra aydın korreksiya zamanı təpə və ya dibi tutmaq üçündür.

Strategiya H1 qrafikində 3 növ Bollincer zolağı və RSI-ın kombinasiyasından istifadə edərək, gündəlik dönüş nöqtələrini axtarır. RSI ifrat satış və ya alış səviyyələrinə çatanda əməliyyat açılır. İfrat alış RSI 70-dən yuxarı olanda, ifrat satış 30-dan aşağı olanda olur. Burada mümkün dönüşə siqnal yaranır.

Amma yalnız RSI-a əsaslanaraq dönüş ümudi ilə əməliyyat açmamaq üçün 3 növ Bollincer zolağı əlavə edirik ki, zəif nöqtəni tapa bilək. 3 növ Bollincer zolağından istifadə etməyimizdə məqsəd odur ki, mümkün korreksiya ehtimalı ilə yanaşı, hərəkətin bitməyini də müəyyənləşdirə bilək.

Hələ 80-cı illərdə Con Bollincer tərəfindən yaradılmış Bollincer zolaqları ilk olaraq 20 MA-dan yuxarı və aşağıya doğru 2 standart sapmaya (SD) əsaslanırdı. İndikatora görə, qiymət Bollincerin zolaqlarına yaxınlaşanda almaq və ya satmaq lazım idi. Belə ki, 95% hallarda qiymət bu zolaqlar arasında hərəkət edəcək.

Bizim strategiyada qrafikə 3 standart sapmalı daha bir neçə Bollincer zolağı əlavə edilir. İstənilən tərəfdən qiymət 3-cü zolağa toxunanda biz bilirik ki, qiymət qalan 5%-lik “ekstremal” zonadadır.

Qiymət həmin sapmadan Bollincerin 2-ci, 1-ci zolaqlarına doğru gedəndə biz bilirik ki, valyuta cütlüyü ekstremal nöqtəyə çatıb və dönüş fazasına daxil olur.

Nəhayət, son olaraq 1-ci və 2-ci zolaq arasında azı 1 şam bağlanmalıdır. Bu sonuncu qayda yanlış hərəkətlərdən yan keçməyə kömək edir və əvvəlki hərəkətin həqiqətən zəiflədiyinə dəlalət edir. Bu, cüzi gəlir götürmək xatirinə sadəcə skalpinqlə məşğul olmaq istəyənlər üçün əməliyyatın riskini azaldır.

Bu strategiya üçün H1 zaman intervalı daha məqsədəuyğundur.

Alış əməliyyatı üçün qaydalar: 1) RSI 30-dan aşağı olmalıdır.

2) Qiymət Bollincer zolağının 3-cü sapmasına toxunmalıdır (SD BB).

3) H1 qrafikində şamın 3SD-2SD zonasından 2SD-1SD zonasına keçməsini gözləyirik.

4) 2SD-1SD BB zonasında hər hansı bir şam bağlanandan sonra alış veririk.

5) Sonuncu lokal minimumdan 10 punkt aşağıda Stop Loss yerləşdiririk.

6) Birinci hədəf əməliyyatın riski qədər pozisiyanın yarısına bərabərdir; dəf edildikdən sonra stopu itkisiz vəziyyətə gətirin.

7) İkinci hədəf yuxarıdakı ikinci zolaqdır - SD BB. Satış əməliyyatı üçün qaydalar: 1) RSI 70-dən yuxarı olmalıdır.

2) Qiymət Bollincer zolağının 3-cü sapmasına toxunmalıdır (SD BB).

3) H1 qrafikində şamın 3SD-2SD zonasından 2SD-1SD zonasına keçməsini gözləyirik.

4) 2SD-1SD BB zonasında hər hansı bir şam bağlanandan sonra satış veririk.

5) Sonuncu lokal maksimumdan 10 punkt yuxarı Stop Loss yerləşdiririk.

6) Birinci hədəf əməliyyatın riski qədər pozisiyanın yarısına bərabərdir; dəf edildikdən sonra stopu itkisiz vəziyyətə gətirin.

7) İkinci hədəf aşağıdakı ikinci zolaqdır - SD BB. Bir neçə nümunəyə baxaq:

35 SİSTEM

Şəkil 1: “Tam sakitilik”, EURUSD

1-ci addım Qiymət 3SO BB-a çatıb, RSI isə 30-dan aşağı düşüb 2-ci addım 2SD-1SD BB zonasında şam bağlandı, 1.1884-də alırıq 3-cü addım 1.1906-da pozisiyanın yarısını bağlayırıq, stopu itkisiz zonaya gətiririk.

4-cü addım 1.1939-da pozisiyanın digər yarısını bağlayırıq (+55 punkt) Valyuta cütlüyü London sessiyası bağlayandan sonra aşağı düşməyə başlayır. Bolincer zolaqlarında görünür ki, qiymət zolağım 3-cü standart sapmasına çatıb və III-II standart sapmalı zolaqların arasında ticarət gedir.Daha sonra zolağın II və I sapmaları arasında qiymətin bağlanmağını gözləyirik ki, alaq. 1.1884-də əməliyyat açıldı. Stop Loss 1.1862-də təyin olundu. Risk 22 punkt təşkil edir.Bir halda ki bizim birinci hədəfimiz riskə bərabərdir, 1.1906da pozisiyanın yarısını bağlayırıq, təxminən 4 saat sonra. Stopu itkisiz zonaya gətiririk və qiymət zolağın yuxarı II standart sapmasına çatanda əməliyyatın digər hissəsini bağlamağa hazırlaşırıq. Nəhayət 1.1939-da əməliyyat tam bağlandı və cəmi 55 punkt gəlir əldə etdik.

2-ci misal Şəkil 2. “Tam sakitlik”, NZDUSD

36

SİSTEM

1-ci addım Qiymət 3 SO BB-a çatıb, RSI isə 30-dan aşağı düşüb 2-ci addım 2SD-1SD BB zonasında şam bağlandı, 0.6583-də alış veririk 3-cü addım 0.6598-də pozisiyanın yarısını bağlayırıq, stopu itkisiz zonaya gətiririk.

4-cü addım 0.6605-də pozisiyanın digər yarısını bağlayırıq (+19 punkt) Növbəti nümunə - NZDUSD cütlüyüdür. Əvvəlki nümunədəki EURUSD-dəki kimi valyuta cütlüyünün diapazonu Asiya sessiyası başlayandan sonra aşağıya doğru kəsildi. Bir qayda olaraq bu sessiya zamanı Yeni Zelandiyanın iqtisadi xəbərləri dərc olunur. “Tam sakitlik” setapı RSI 30-dan aşağı düşəndə yaranıb. Bundan əlavə qiymət zolağın 3-cü standart sapmasına çatıb. Daha sonra biz diqqətlə izləyirik ki, zolağın II və I standart sapmaları arasında şamın bağlanmağını qaçırmayaq. Bu baş verəndə alırıq. Stop-lossu sonuncu lokal minimumdan 10 punkt aşağıda 0.6568-də yerləşdirməklə cəmi 15 punkt risk etmiş oluruq. Risk elə də böyük olmadığında ilk hədəf 0.6598 təyin olunur. Növbəti gün səhər 8-da bu qiymət dəf edildi, stopu itkisiz vəziyyətə gətirdik.İndi isə hədəf zolağın yuxarı II standart sapmasıdır 0.6605-də bu qiymət bu ətrafa çatdı və əməliyyatı cəmi 18.5 punkt gəlirlə bağladıq.

3-cü misal Şəkil 3. “Tam sakitlik”, USDJPY

1-ci addım Qiymət 3SO BB-a çatıb, RSI isə 70-dən yuxarı qalxıb 2-ci addım 2SD-1SD BB zonasında şam bağlandı, 119.03-də satış veririk 3-cü addım 118.93-də pozisiyanın yarısını bağlayırıq, stopu itkisiz zonaya gətiririk.

4-cü addım 118.80-də pozisiyanın digər yarısını bağlayırıq (+23 punkt) Qısa əməliyyata nümunə üçün USDJPY-nin hərəkətinə baxaq. Amerika sessiyası başlayandan sonra cütlüyün necə sıx diapazonda ticarət apardığını görürük. RSI-ın 70-dən yuxarı qalxması ifrat alışa işarəsi kimi diqqətimizi çəkir.

Elə həmin vaxt qiymət Bollincer zolağının 3-cü standart sapmasına çatdı. Biz isə II və I standart sapma arasında şamın bağlanmağını gözlədik. Bu 3 saat sonra baş verdi və biz USDJPY-inə 119.03-də satış verdik.

“Stop” sonuncu hərəkətin maksimumunda yerləşdirildi – 119.13. Risk cəmi 10 punkt təşkil etdi. Bizim birinci

37 SİSTEM hədəfimiz 118.93-də yerləşdirildi və 3 saat sonra dəf edildi. Qiymət bu nöqtəyə çatdıqdan sonra stopu itkisiz vəziyyətə gətiririk, ikinci hədəfi isə Bollincer zolağının aşağı II standart sapmasında təyin edirik. Növbəti gün 118.80-da pozisiyanın digər hissəsini bağlayırıq. Ümumi gəlir 16.5 punkt təşkil etdi. Elə bundan sonra qiymət dönüb artmağa başladı. Gördüyünüz kimi “Tam sakitçilik” strategiyası trendin zəiflədiyi vaxt tez bir zamanda gəlir götürməyə kömək edir. Amma qiymət əks istiqamətdə Bolincerin II zolağına çatanda əksər halda trend davam edir.

4-cü misal Şəkil 4: “Tam sakitlik”, GBPUSD

1-ci addım Qiymət 3SO BB-a çatıb, RSI isə 70-dən yuxarı qalxıb 2-ci addım 2SD-1SD BB zonasında şam bağlandı, 1.7569-da satış veririk 3-cü addım 1.7544-də pozisiyanın yarısını bağlayırıq, stopu itkisiz zonaya gətiririk.

4-cü addım 1.7527-də pozisiyanın digər yarısını bağlayırıq (+42 punkt) 4-cü şəkildəki GBPUSD qrafiki “Tam sakitlik” satış əməliyyatı üçün yaxşı nümunədir. Əvvəlcə biz cütlüyün necə sıx diapazonda ticarət apardığının şahidi olduq. Səbəb odur ki, ABŞ pərakəndə satışlarının fevral göstəricilərinin elan edilməsi gözlənilirdi.

Gözləniləndən daha zəif nəticələrin elan olunmasından sonra tezliklə dollar düşməyə və növbəti 7 saat ərzində GBPUSD cütlüyünü yuxarı aparmağa başladı. RSI 70-dən yuxarı qalxanda günortaya yaxın setap əmələ gəldi.

Biz həmçinin qiymətin Bollincerin 3-cü yuxarı zolağına çatmağını da gözlədik. II və I standart sapma arasında bütöv bar bağlanandan sonra GBPUSD-də 1.7569-da satış verdik.

Stop-lossu maksimumda 1.7594-də yerləşdirildi, risk 25 punkt təşkil etdi. Pozisiyanın ilk yarısının hədəfi 1.7544də qərarlaşdı. Əməliyyat verdikdən sonra GBPUSD yavaş-yavaş enməyə başladı və TP işə düşdü.

Strategiya işləməyəndə

38

SİSTEM

Şəkil 5. “Tam sakitlik”, GBPJPY

1-ci addım Qiymət 3 SO BB-a çatıb, RSI isə 30-dan aşağı düşüb 2-ci addım 2SD-1SD BB zonasında şam bağlandı, 204.52-də alış veririk 3-cü addım 204.34-də stop işə düşdü (-18 punkt).

Sözsüz, elə bir strategiya yoxdur ki, 100% qazanc gətirsin və sonuncu nümunə buna sübutdur. Asiya sessiyası başlayanda GBPJPY konsolidasiyadan çıxmağa başladı. RSI ifrat satış zonasını qıraraq 30-dan aşağı düşdü, qiymət Bollincer zolağının 3-cü standart sapmasına çatdı. Bu da setap formalaşdırdı və alış məqam axtarmağa başladıq.

I və II sapma arasında şam bağlanandan sonra 204.52-də alış verdik. Stop-loss sonuncu hərəkətin minimumundan aşağıda və ya 204.34-də yerləşdirildi, risk 18 punkt təşkil etdi.

Qaydaya müvafiq olaraq ilk hədəf riskimiz qədər pozisiyasının yarısını bağlayacağımız qiymət – 204.70-də təyin olundu. Amma GBPJPY düşdü və 204.34-də stopa çatdı. Riskimiz az olduğundan hesabımıza elə bir ciddi ziyan dəymədi.

Nəticə İndikatorun dəstəyi olmadan təpə və ya dibi tutmaq iflasa aparan yoldur. “Tam sakitçilik” – açıq aşkar qiymət hərəkətindən sonra dəqiq korreksiyaya əsaslanan təpəni və ya dibi tutmağa çalışan gündəlik strategiyadır. O, səhvlərdən siğortalanmayıb, düzgün tətbiq olunsa foreks treyderləri üçün son dərəcə gəlirli bir metoda çevrilə bilər.

40

EKSPERT RƏYI

"IN FOREX"-IN

TƏHLİL VƏ PROQNOZLAR BÜROSU...

SENTYABR AYI ÜÇÜN EKSPERT PROQNOZLARI

“AVRO KIMINLƏ DOST OLACAQ?” Beləliklə, yay qurtardı... Payızın ilk ayı maliyyə bazarlarına nə gətirəcək?.. “Yay sindromu” başa çatırmı? Yeni trendlərin başlaması, mövcud olanların möhkəmlənməsi müşahidə olunacaqmı? Biz bu suallarla yenə də “İn Forex”in ənənəvi ekspertlərinə müraciət etmişik. Onlar həmişəki kimi iki sualı cavablandrıblar: 1) Sentyabr ayında eur/usd cütlüyündən nə gözləyirsiniz?

2) Başqa hansı cütlüklərə diqqət yetirməyi məsləhət görərdiniz?

2) AUDUSD-ə diqqət yetirsək görərik ki, cütlük Daily qrafikdə güclü konvergensiya formalaşdırıb (RSI 14) və 0.9500 ətraflarına qədər artım vəd edir. GBPJPY 161162 ətraflarına qədər qalxa bilər.

3) NZDUSD 0.8150 müqavimətini test edə bilər. EURGBP 0.8400 ətrafında güclü dəstək baryerinə yaxınlaşıb və 0.8500-ə qədər artım nümayiş etdirə bilər. Bu baryerinə kəsiləcəyi təqdirdə 0.8300-ə qədər düşə bilər.

Səbinə Məmmədqızı ekspert

Fərid Hüseynov ekspert

1) Ümumiyyətlə, Avronun il başlayandan 1.3700 və 1.2800 aralığında diapazonda hərəkət etdiyini nəzərə alsaq, çox böyük dəyişikliklər hələ gözlənilmir. Amma cütlüyün iyul və avqust aylarında 1.3200-dən yuxarıda bağlanması bu ay onun 1.3700-ə qədər qalxma ehtimalından xəbər verir. Ən pis halda avqust maksimumunu test edəcəyi gözlənilir.

1) Eur/usd hədəflər 1.25-1.24 olmaqla eniş kanalındadır. Qısamüddətli periodda həddindən artıq artan satışlar zonasına daxil olması fonunda cütlük 1.3105 səviyyəsində dəstək tapıb və sıçrayış baş verib. Ötən həftənin müqaviməti 1.3222-dir.Həftəlik və gündəlik qrafiklərdə cütlük eniş trendi daxilində hərəkəti davam etdirir. İlkin hədəf 1.30 qiymətindədir.

Texniki baxımdan dollar yenə də güclü görünür və yaxın vaxtda qalxışı davam etdirə bilər.Yaxın vaxtda ticarətlər 1.3125 - 1.3225 diapazonunda davam edə bilər və 1,32 ətrafından stop 1.3250 olmaqla satmaq olar.

41

EKSPERT RƏYI

BİR CÜMLƏ İLƏ Səbinə Məmmədqızı:

İlqar Vəliyev:

Qafar İmanverdiyev:

Vüsal Məmmədov

Fərid Hüseynov:

- 1,32 ətrafından avro/ dolları satmaq olar.

- Dollar/ye “paz” fiquru formalaşdırıb və artıma başlaya bilər.

- Bu ay dollar güclənəcək, avro zəifləyəcək.

- Bütün hallarda indiki artımı korreksiya kimi görürəm, eniş trendi qüvvədə qalır.

- Avro/dolların ən pis halda avqust maksimumunu test edəcəyi gözlənilir.

42

EKSPERT RƏYI

İri satışlar 1.3200,1.3220 və 1.3240 yaxınlığında müşahidə olunur və qalxışın davam edəcəyi şübhəli olsa da,1.33 fiqurundan yuxarıda möhkəmlənmə qalxışa səbəb olacaq.

İlqar Vəliyev ekspert

1) Avro tədricən elə bir cizgiyə yaxınlaşır ki, burada kimin dostu olduğuna qərar verməlidir – “buğa”ların yoxsa “ayı”ların. “Buğa”ların dostu olmaq onun üçün hazırda daha sərfəlidir. Amma bununla belə, 1,30a qədər eniş də istisna deyil. Orada daha çox alıcı toplayıb, 1,35/1,36 zonasına istiqamətlənə bilər.

2) Dollar/yenaya diqqət yetirməyi tövsiyə edərdim.

Həftəlik qrafikdə “paz” fiquru formalaşdırıb və artıma başlaya bilər.

Qafar İmanverdiyev ekspert

1) Təbii ki, yayda istirahətə gedənlər sentyabır ayında iş başına qayıtdılar ki, bu da öz növbəsində Dolların bu ay güclənməsinə və Avronun zəifləməsinə gətirib çıxaracaq. Bu halda eur/usd cütlüyü 1.3136 - 1.3087 aralığına üz tutacaq və son hədəfi 1.2758 olacaq...

Qalxma nöqtəsi 1.3223 və 1.3253-dür.

Vüsal Məmmədov ekspert

2) Digər cütlüklərə gəlincə, Qızıla diqqət edin. Bu ay kəskin düşəcək. Uğurlar...

1) Avro/dollar üçün ən yaxın proqnozum belədir: ən azı 1.3250-1.3350 bölgəsinə qədər qalxacaq. Bu, yuxarıya doğru korreksiyadır. Korreksiya güclü olarsa, 1.3370 səviyyəsini də test edə bilər. Amma ondan sonra eniş trendi bərpa olunmalıdır.

Bütün hallarda indiki artımı korreksiya kimi görürəm, eniş trendi qüvvədə qalır.

2) Aud/usd yaxın vaxtlarda aşağıya yuvarlana bilər, izləyib həmin məqamı tutmağı məsləhət görərdim.

ANALiTiKA

43

Trading Cenral-dan bazarın təhlili EUR/USD ortamüddətli Trend “buğa” istiqamətlidir

Dönüş nöqtəsi: 1.299 Əsas fikir: Qiymət 1.299 səviyyəsindən yuxarııda qaldıqca hədəflər 1.355 və 1.371 olmaqla ALIŞA üstünlük verilməlidir.

Alternativ variant: 1.299 səviyyəsinin aşağı qırılması 1.275 və 1.244 ətrafına eniş gözləmək olar.

Analiz: RSI müsbət istiqamətlidir. Əsas səviyyələr: 1.3840 ** 1.3710 *** 1.3550 ** 1.3348 1.2990 *** 1.2750 *** 1.2440 **

44

ANALiTiKA

AUD/USD ortamüddətli Ehtiyatlı olmaq lazımdır

Dönüş nöqtəsi: 0.9315 Əsas fikir: Qiymət 0.9315 səviyyəsindən aşağıda qalarsa hədəflər 0.8845 və 0.858 olmaqla SATIŞA üstünlük verilməlidir.

Alternativ variant: 0.9315 səviyyəsinin yuxarı qırılması 0.959 və 1.015 ətrafına qalxışa yol açacaq.

Analiz: 0.9315 - müqaviməti qırılmayana qədər enişin davam edəcəyini gözləmək olar. Əsas səviyyələr: 1.0150*** 0.9590*** 0.9315*** 0.899 0.8845*** 0.8580*** 0.8325***

45

ANALiTiKA

SILVER ortamüddətli

26 nöqtəsi diqqətlə izlənməlidir

Dönüş nöqtəsi: 22.25 Əsas fikir: Qiymət 22.25 səviyyəsindən yuxarıda qalarsa hədəflər 25.1 və 26 olmaqla ALIŞA üstünlük verilməlidir.

Alternativ variant: 22.25 səviyyəsinin aşağı qırılması ilə 20.6 və 18.2 ətrafına eniş mümkündür.

Analiz: RSI əsasən buğa tendensiyasına meyillidir. Əsas səviyyələr: 28 26 24.8 23.7 20.2 18.2 17.2

46

ANALiTiKA

GBP/USD ortamüddətli Təzyiq altındadır

Dönüş nöqtəsi: 1.575 Əsas fikir: Qiymət 1.575 səviyyəsindən aşağıda qalarsa hədəflər 1.54 və 1.51 olmaqla SATIŞA üstünlük verilməlidir Alternativ variant: 1.575 səviyyəsinin yuxarı qırılması ilə 1.5915 və 1.6175 yaxınlığına qalxış mümkündür Analiz: RSI buğa dinamikasını itirir. Əsas səviyyələr: 1.6175 ** 1.5915 ** 1.5750 *** 1.5553 1.5400 ***

47

ANALiTiKA

USD/JPY ortamüddətli

Dəstək və Dönüş nöqtəsi: 94.5 Əsas fikir: Qiymət 94.5 səviyyəsindən yuxarıda qalarsa hədəflər 101.5 və 103.8 olmaqla ALIŞA üstünlük verilməlidir.

Alternativ variant: 94.5 səviyyəsinin aşağı qırılması ilə 90.85 və 87.5 yaxınlığına yol açılacaq.

Analiz: RSI müsbət istiqamətlidir. Əsas səviyyələr: 106.00 ** 103.80 *** 101.50 ** 99 94.50 *** 90.85 ** 87.50 **

48

ANALiTiKA

GOLD ortamüddətli

Texniki sıçrayışın davamı

Dönüş nöqtəsi: 1550 Əsas fikir: Qiymət 1348 səviyyəsindən yuxarıda qaldıqca hədəflər 1488 və 1522 olmaqla ALIŞA üstünlük verilməlidir.

Alternativ variant: 1348 səviyyəsinin aşağı qırılması ilə 1273 və 1180 yaxınlığına eniş mümkündür.

Analiz: RSI buğa istiqamətlidir. Əsas səviyyələr: 1550 1488 1415 1394 1270 1180 1080

49

ANALiTiKA

“İşimoku” Qrafik Sistemin əsasında təhlil “Payız gəldi!” Pıçıldayır soyuq küləl Pəncərimin o üzündə Matsuo Base

EUR/USD Weekly Bütün səylərinə baxmayaraq, Avro buludun içinə çökdü və orada Tenkan və Kijun Sen xəttlərində özünə dəstək tapdı. Bu səviyyələrdən artım gözləmək daha ağlabatandır. Artımın qarşısı alan ilk sədd “bulud”un yuxarı sərhədi ola bilər - 1,3230/50. Yalnız onu keçəndən sonra qiymətin ortamüddətli artım hərəkəti barədə danışa bilərik.

Bulud yarılana qədər isə bazardan kənarda qalmaq məsləhətdir.

50

ANALiTiKA

EUR/USD Daily Buluda klassik çöküş və sıçrayış. 1,3230/50-yə qədər almaq olar. Stop - 1,31.

GBP/USD Weekly “Qızıl kəsişmə” və buludun yuxarıya yarılması baş verib. Təəssüf ki, buludun kəsilməsi incə yerdə baş tutduğundan, ona böyük əhəmiyyət vermək düz çıxmır. Amma buludun yuxarı sərhədinin üfiqi olması onun müdafiəyə ciddi hazırlığından xəbər verir. Həmin sərhədin testi zamanı 1,5574 ətrafında almaq olar. Yaxud, elə indiki vəziyyətdə alıb, stopu 1,55-də qoymaq olar.

51

ANALiTiKA

GBP/USD Daily Günlük qrafikdə hər şey artımın davam edəcəyinə və yeni maksimumun yaranacağına işarə edir. Stop 1,5550-dən aşağıda qoyulmalıdır.

USD/CHF Weekly Qiymət buludun daxilindədir. Yuxarıya hərəkətin qarşısını xəttlər kəsir. Ona görə də, buludun daxilinə eniş daha ağlabatan ssenari kimi görünür.

52

ANALiTiKA

USD/CHF Daily 0,9310/30-a qədər eniş gözləyirik. Stop - 0,9460.

USD/JPY Weekly Xəttlərin “buğa” düzülüşü hələ də qalmaqdadır, amma artımın davam edib-etməməsi məsələsində tərəddüdlər var. Cəsarətli və riskə hazır treyderlər yaxın stoplarla 97-də alıb, hədəf kimi 103-ə istiqamətlənə bilərlər.

53

ANALiTiKA

USD/JPY Daily Risk/qazanc baxımından hazırkı məqam çox sərfəli görünür. 98-də stop, 101-də take profit qoyuruq.

CINEMA”FOREX”CLUB

54

ANALiTiKA

“Kompleks Texanaliz” Fərid Hüseynov təqdim edir

EUR/USD Eur/usd artıq yay fəslinin başa çatması və “iş” fəslinin bərpa olunması fonunda artım nümayiş etdirə bilər. Buna həm texniki faktorlar, həm də Yunanıstana yeni tranşın ayrılacağına dair xəbərlər dəstək verir.

1. 3200 ətrafında yeni dəstək tapan Eur/usd yaxın günlərdə 1.3400-ə qədər artım nümayiş etdirə bilər. Əgər bu dəstək müqavimət çevrilsə, cütlüyün illik minimumu test edəcəyini (1.2800) gözləmək olar.

55

ANALiTiKA

GBP/USD Cütlüyün son artım templəri “buğa”larda artım trendini əsaslı bərpa etməyə həvəs oyadıb. Lakin onların dəf etməli olduqları son müqavimət baryeri var. Bu müqavimət baryeri 1.5750-1.5850 aralığında yerləşir. Bu ətraflarda satmaq olar. Baryerin kəsildiyi təqdirdə almaq yaxşı olardı.

USD/CHF Usd/chf cütlüyü 0.9120-0.9230 aralığında dəstək aldıqdan sonra 0.9400-ə qədər qalxa bilib. Cütlük 0.9300 ətraflarından yeni dəstək tapıb. Artım dalğası bu dəfə 0.9500-ə qədər arta bilər. Eniş barədə 0.9100-dən aşağıda düşünmək lazımdır.

56

ANALiTiKA

USD/JPY Usd/jpy cütlüyünün son 3 aylıq klassik üçbucağı yuxarı kəsməsi artıma meyldən xəbər verir. Lakin bu kəsilmənin möhkəmlənməsi üçün qiymətin 98.50-98.75 dəstək baryerindən yuxarıda qalması gərəkdir.

Bu ətraflarda alış vermək daha məqsədə uyğun olardı. Cütlük əgər 100-dən yuxarıda əsaslı möhkəmlənə bilsə, 101 ətraflarında iyul, 103 ətraflarında may maksimumlarını yenidən test edə bilər.

Eniş barədə 98-dən aşağıda düşünmək yaxşı olardı.

FACEBOOK

57

ANALiTiKA

“Elliot Dalğaların Analizi” Vüsal Məmmədovun təqdimatında > A - <<A>> dalğası hələ davam edir ....A - “A” dalğasının başlayacağı gözlənilir Müqavimət səviyyəsi yarılsa, qiymət yuxarıya hərəkət ədəcək Dəstək səviyyəsi yarılsa. qiymət aşağiya hərəkət edəcək Conformative - Bu səviyyə keçiləndə ssenari təsdiqlənəcək Critical - Bu səviyyə kəçiləndə ssenari qüvvədən düşəcək

EUR/USD Weekly Avro/dollar cütlüyündə İntermediate dalğa səviyyəsində aşağıya doğru (Y) eniş dalğası inkişaf edir. Enişdə korreksiya müşahidə olunurdu. Ortamüddətli planda enişin davam edəcəyini gözləyirik.

58

ANALiTiKA

EUR/USD Daily Bu səviyyədə 2 Minor korreksiyası mürəkkəb forma aldı və nadir hallarda rast gəlinən “genişlənən üçbucaq” fiqurunu formalaşdırdı. Amma bizim əsas variantımızın ssenarisinə görə, korreksiya artıq başa çatıb. Alt səviyyədə eniş trendi başlayıb, [i] minute dalğası formalaşıb və indi sadəcə onun yuxarıya doğru [ii] minute korreksiyası gedir. Korreksiyadan sonra enişin davamını gözləyirik. Detallar qrafikdə göstərilib.

EUR/USD H4 Aşağıya doğru [i] minuette dalğası hazırdır, indi yuxarıya [ii] minute korreksiyası gedir. Vacib səviyyələr qrafikdə göstərilib. Korreksiya bitəndən sonra enişin davamını gözləyirik.

59

ANALiTiKA

GBP/USD Weekly İrimiqyaslı üçbucaq yarılandan sonra qiymət klasik sxem üzrə hərəkət edir. (1) İntermediate dalğası üçbucağın aşağı sərhədini yarıb, indi (2) İntermediate dalğası onu ikinci dəfə test etmək istəyir.

GBP/USD Daily (2) İntermediate dalğasının mümkün hərəkət sxemi qrafikdə göstərilib. Qiymət Fibonaççinin növbəti səviyyəsini test edə bilər.

60

ANALiTiKA

USD/CHF Weekly Dollar/frank mürəkkəb formalı korreksiya formalaşdırır: (W)-(X)-(Y). Hazırda əsas ssenariyə görə (X) dalğası inkişaf edir. Onun iki ziqzaqı – W Minor və X Minor formalaşıb qurtarıb. Detallara qrafikdə baxırıq.

USD/CHF Daily Bu zaman periodunda X Minor dalğası yekunlaşıb, indi Y Minor inkişaf edir. Qiymətin mümkün hərəkət sxemi qrafikdə göstərilib.

61

ANALiTiKA

USD/JPY Weekly Qrafikdə 5 dalğalı «wedge» (ilk üçbucaq) modelinin sonuncu dalğası hələ də inkişaf edir. 5-ci dalğa - [v] minute həddindən artıq uzanıb. Onun daxilindəki dördüncü dalğa (iv) of [v] güman ki, üçbucaq şəklini alır.

USD/JPY Daily Bu qrafikdə yuxarı perioddakı ssenarinin detallarına baxırıq. Görürük ki, (iv) of [v] dalğası inkişafdadır. Onun üçbucağın daxilindəki və üçbucaqdan çıxandan sonrakı mümkün hərəkət sxemi qrafikdə göstərilib.