"In Forex"#31

Azərbaycanda ilk və tək!

nalı onla Jur

səh.32

Test: Sizdə treyder təfəkkürü varmı?

ı xilas et! lar

oxu, ağac yn

Sentyabr ayı üçün proqnozlar Ekspert rəyləri .............................46 İşimoku analizi.............................48 Dalğa analizi................................56 Kompleks texanaliz......................52

“Əvvəlcədən “filan qədər qazanacağam” demək axmaqlıqdır”

Baffetin beyni necə işləyir “GoldenRain” ticarət sistemi səh. 35

İtki gəlir nağılı Money-management miflərini dağırdaq

səh. 39

“Bir də trendə “dost” deməyin”

səh.7

Qızıl yağışı

səh. 9

Treyder başına gələnləri danışır

Top-model treyder oldu

səh. 6

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012

2

M Ü N D Ə R İ C AT

30

Oxuyacaqsınız: 6-da................................................Top-model treyder oldu. Kim deyir ki, treydinq çətin işdir?

7-də................................................“Bir də trendə “dost” deməyin”. Treyder başına gələnləri danışır 9-da.................................................Baffetin beyni necə işləyir. Kompaundinqin nə olduğunu bilirsinizmi?

12-də................................................Kəpənəyin sağ qanadı. MA-ların əsasında ticarət sistemi 14-də................................................Qzıl-gümüş bazarı. Onların haqqında nəyi bilməliyik 16-da................................................“Əvvəlcədən “filan qədər qazanacağam” demək axmaqlıqdır”. Treyderlə müsahibə 18-də................................................Bir ölç, yüz biç. Nəyi? Günlük diapazonu!

23-də................................................3-cü dalğa ovu. Onu tutmaq hamının arzusudur...

25-də................................................5 əsas index 27-də................................................Axşam düşür, “ayı”lar gəlir 28-də................................................Səviyyəni bil. Çünki qazanc səviyyələrdə gizlənib 31-də................................................Treyder təfəkkürü. Uğurun əsl mənbəyi...

32-də................................................Test: Sizdə treyder təfəkkürü varmı?

35-də................................................Qızıl yağışı. “GoldenRain” ticarət sistemi 37-də................................................Treydinq və “müharibə sənəti” 39-da................................................İtki gəlir nağılı. Money-management miflərini dağırdaq 41-də................................................“Parlayan fraktallar”. Flash! Flash! Flash!

46-da.................................................Bazarlarda yeni fəsil. Ekspert rəyləri 48-də.................................................İşimoku əsasında analiz 52-də.................................................Kompleks texanaliz 56-də.................................................Elliot dalğalarıın analizi 61-da.................................................Kitab rəfi

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex

09 (31) / sentyabr,

2012

Jurnalı forumda müzakirə et

REDAKTORDAN

Oxucuya

Tacirlər və treyderlər

A

İlqar Vəliyev, Layihənin rəhbəri

Treydinqə “riskli” və “təhlükəli” deyənlərlə razılaşa bilmirəm.

Təbrizdən Bakıya karvanla yük daşımaq təhlükəli idi. Mən hələ Çindən Venesiyaya gedən tacirləri demirəm. Kompüterin arxasında oturub, hər şeyi nəzarətdə saxlamaq imkanı ola-ola ticarət aparmaq isə təhlükəli deyil.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

ra-sıra belə fikirlər eşidirəm ki, “birjalarda ticarət riskli ilşdir”. Bəziləri hətta “qorxulu” sözünü də işlədirlər. Hmm... əgər siz doğrudan da, kompüterin arxasında oturub ticarət aparmağı qorxulu hesab edirsinizsə, indi mən sizə təsvir edim ki, əslində qorxulu və riskli ticarət necə olur...

Orta əsr tacirini təsəvvürünüzə gətirin. O, səfərə çıxanda aclıq, soyuq, isti, susuzluq kimi riskləri nəzərə almalı idi; özünü və əmlakını quldurlardan və vəhşi heyvanlardan qorumalıydı; ayaq qoyduğu torpaqların feodallarına bahalı hədiyyələr verməli idi (əks təqdirdə hər şeyi əlindən alına bilərdi); heç bir dəqiq xəritə olmadan meşələr, çöllər, dənizlər, səhralarla naməlum yolları qət etməliydi; getdiyi yerlərdə insanların dilini, adət-ənənəsini bilməli idi...

Təsəvvür edirsinizmi, bütün bunlar nə deməkdir? Bax, bunlar təhlükə idi! Həmin tacirin nə stop-lossu var idi, nə orderi, nə də texniki alətləri. İtkiləri məhdudlaşdıra da bilmirdi! Amma bütün bunlara baxmayaraq qazanırdı!

Amma biz kompüterin arxasında oturmuşuq, itkilərə nəzarət etmək üçün bütün imkanlarımız var, bizi heç nə təhdid etmir, fəqət bu işi “təh-

lükəli” adlandırırıq!

Siz təsəvvür edirsinizmi, tacir ola bilmək üçün bir insandan nələr tələb olunurdu?

O, dövrünün ən savadlı, hazırlıqlı, bacarılı şəxslərindən biri olmalıydı! Çox vaxt tacirlərin bilikləri alimlərdən də yüksək olurdu. Treyderə isə bu da lazım deyil. Düzdür, öz üzərində işləmək, bazarı öyrənmək, daim təkmilləşmək mütləqdir, amma qazanmaq üçün sizdən heç kim dövrünüzün ən ağıllı adamları olmağı tələb eləmir!

Ona görə də, treydinqə “riskli” və “təhlükəli” deyənlərlə razılaşa bilmirəm.

Təbrizdən Bakıya karvanla yük daşımaq təhlükəli idi.

Mən hələ Çindən Venesiyaya gedən tacirləri demirəm.

Kompüterin arxasında oturub, hər şeyi nəzarətdə saxlamaq imkanı ola-ola ticarət aparmaq isə təhlükəli deyil. Əgər hesab etsəniz ki, bu iş təhlükəlidir, bir anlığa özünüzü neqosiant hesab edin.

Təsəvvür edin ki, meşədə dar cığırla qiymətli malları aparırsınız və hər ağacın dalından qaçaq-quldur, ən yaxşı halda yırtıcı heyvan çıxa bilər... Və indi deyin: treydinq təhlükəlidirmi?

Zövqlü və faydalı mütaliələr!

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

3

4

REKLAM

Ona görə ki, bu cür şərtlər yalnız bizdədir:

C.Cabbarlı, 44, Caspian Plaza www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

N Ə L Ə R O LU R

Maliyyə dünyası

Top-model treyder oldu prezident olacaq və Saymon Yeyts-in rəhbərliyi altında çalışaktivlərinin həcminə caq. görə ABŞ-ın üçüncü Ştols MTV-yə 2006-cı ildə böyük bankı olan gəlib və orada 4 il çalışıb. Eyni “Citigroup” Amerikanın top- zamanda, Tayra Benksin “Topmodel müsabiqəsinin keçmiş model” realiti-şousunun beşinci iştirakçısı, MTV-nin aparıcısı mövsümündə iştirak edib.

Kimberli Ştolsu işə götürüb.

2004-cü ilə qədər Ştols “GoldKeçmiş top-model bankda man Sachs” bankında praktika səhmlərdən törəmə aktivlərlə keçib. 2005-ci ildə Konnektikut(derivativlərlə) ticarət aparacaq. dakı Uesli Universitetini daxili Bu barədə “Bloomberg” və xarici siyasət üzrə bakalavr agentliyi xəbər yayıb. diplomu ilə bitirib. Onun diplom Ştols işlədiyi şobədə vitseişi soyuq müharibədən sonra

A

Amerikanın yürütdyü intervensiya strategiyasının təhlilinə həsr olu- nubmuş.

Bundan başqa, Ştols “Dayanmaq olmaz: Niyə biz sosial şəbəkələrə bu qədər aludəyik və bunun axırı nə ilə qurtara bilər” adlı kitab da yazıb.

Son vaxtlar “Citigroup”un derivativlərlə ticarətində eniş müşahidə olunur və bank ştatını yeniləməklə bu çatışmazlığı aradan qaldırmağa çalışır. Keçən il bankın derivativlərlə ticarətdən əldə olunan gəliri 40% azalıb.

Hollandın siyasəti Avronu “titrədə” bilər

F

ransa Prezidenti Fransua Hollandın təşəbbüsü ilə hazırlanmış varlılardan daha çox vergi alınmasını nəzərdə tutan yeni qanunun qrşıdakı həftələrdə qüvvəyə minəcəyi gözlənilir.

Ancaq bu vəziyyət bir çox Fransız şirkətinin başda London olmaq üzrə xaricə köçə biləcəyini gündəmə gətirib.

Mütəxəssislər yeni tətbiqin www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Fransada iş dünyası üzərində əhəmiyyətli təsirlərinin olacağını və bunun Fransa iqtisadiyyatı üçün bir risk meydana gətirdiyi düşünürlər: “Əgər ticarət ya da birja vasitəçisi kimi detalları düşünüldükdə bir şirkətin Londona köçməsi daha sərfəli görünə bilər. Londonda bu sahələrdə daha çox inkişaf etmişdir və orada oturmuş bir sistem var.

Məlumat axışı daha sabitdir.

Fransada bilirsiniz, maliyyə əməliyyatlarına vergi qoyulacaqdır. Bu da Fransadakı birja vasitəçiləri üçün mənfi bir inkişafdır. Onsuz da, hal-hazırda lüks əşya satan bəzi markalar Londona daşınmağa hazırlanır”. İngiltərə Baş naziri Deyvid Kameronun da Fransadan ayrılmağı düşünən şirkətlərə qucaq açması Fransada reaksiya yaratmışdır.

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

5

6

N Ə L Ə R O LU R

A

vropa Birliyində problemlər heç cür həllini tapmadığından üzv ölkələr Avro zonasından çıxış üçün hazırlıq görməyə başlayıblar.

Finlandiyanın Xarici işlər Naziri Erkki Tumioja “Daily Telegraph” qəzetinə verdiyi müsahibəsində özlərinin təcili çıxış planı hazırladıqlarını, digər liderlərin də belə bir ssenariyə hazırlaşmalarının vacib olduğunu deyib.

Nazir belə bir addımın arzu edilmədiyini amma hər cür ehtimala qarşı hazırlıqlı olmağın lazım olduğunu vurğulayıb.

Finlandiyada digər Avropa ölkələrinin əksinə, qlobal maliyyə böhrandan sonra güclü iqtisadi

Maliyyə dünyası

Əlvida, Avro! artım müşahidə olunmaqdaır. Ölkənin borc yükünün milli gəlirə nisbəti 48,7%-lə digər üzv ölkələrin həsəd aparacaqları səviyyədədir.

Lakin son vaxtlar Avro Bölgəsindəki problemlər Finlandiyanın də inkişaf sürətini yavaşlatmağa başladıb. Bu da Avrodan istifadə etməyən Skandinaviya ölkələriylə bu ölkə arasındakı fərqin böyüməsinə gətirib çıxarır. Nəticədə bu ana qədər Finlandiyaya fayda verən

Avro indi ölkəyə zərər gətirir.

İspaniya “bataqlıq”dan çıxa bilmir

A

vropanın “zəif bənd”lərindən biri olan İspaniyada iqtisadi göstəricilər zəifləməkdə davam edir. Ölkədə bu ilin ikinci rübündə 0,4 %-lik iqtisadi geriləmə qeydə alınıb. İspaniya Milli Statistika İnstitutunun (INE) rəqəmlərinə görə, iyun ayında ümumi daxili məhsul, 2011-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 1,3 % azalıb.

Bu vəziyyətin səbəbi kimi istehlakın və sərmayənin azalması göstərilir. İspaniyanın yeganə böyük mağaza şəbəkəsi olan “El Corte Ingles”-də satışlar son beş ildə 12% azalıb. www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Yada salaq ki, ilin ilk rübündə isə ölkədə 0,3% geriləmə qeydə alınmışdı.

Bu azmış kimi, İspaniya Milli Statistika İnstitutu 2011-ci ildə ölkədəki iqtisadi atrım ilə bağlı açıqladığı rəqəmə də düzəliş edib. Fevral ayında verilən proqnozlara rəğmən, 2011-ci

ildə İspaniyada iqtisadi artım 0,7 % deyil, 0,4 % olub.

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

BAŞA GƏLƏNLƏR

Treyder əhvalatları

Oxucuların böyük marağına səbəb olan “treyder əhvalatları” silsiləsindən növbəti məktubu sizə təqdim edirik. Onun müəllifi avqust ayında başına gələn hadisəni danışır. Ənənəmizə sadiq qalaraq, treyderin adını açıqlamırıq. Onun yazı tərzini və üslubunu isə müəyyən redaktələrlə olduğu kimi saxlamışıq.

“Bir də trendə dost deməyin!”

M

ən treydinqə gəldiyim gündən həmişə eşitmişəm ki, ay nə bilim, trend sənin dostundur, ay bağ belə, bostan belə... Həmişə hamı deyirdi ki, trendin istiqamətində bazara girmək lazımdır. Guya onda uduzmaram... Ona görə də fikirləşirdim ki, həmişə mütləq

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

trendin istiqamətində əməliyyat açacağam.

Düzünü deyim ki, 3-4 dəfə bu cür etmişdim və xeyir də götürmüşdüm. Amma sonra “dostum” trend mənə xəyanətlər eləməyə başladı. Arada 1-2 dəfə xeyir gətirəndə dalınca da ziyan verirdi.

Mən ziyanı götürüb bazardan tez

çıxanda vəziyyət o qədər də pis olmurdu. Amma bir dəfə nisbətən iri lotla bazara girdim və hər şey korlandı...

Niyə belə alınmışdı? Mən hər şeyi düz eləmişdim axı. Ən azı nəzəri cəhətdən. Eur/gbp cütlüyündə aşağıya yönəlmiş güclü trend var idi.

8

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

7

BAŞA G ƏLƏNLƏR

Treyder əhvalatları

Mən saatlıq zaman periodunda işləyirdim. Cütlük aşağıya hərəkətini getdikcə sürətləndirirdi. Mən də hesab elədim ki, bu vəziyyətdə satmaq lazımdır və satdım.

olsa, bağladım. Sonrakı 3-4 əməliyyatla itkilərimi qaytardım.

Amma belə şeyləri görəndə sadəcə, o qədər əsəbiləşirəm ki, bazar mənə ləzzət eləmir. Şəkli də sizə göndərirəm ki, bir də trendə dost deməyin!

Amma bazar elə bil ki, bunu gözləyirdi. Elə mən satan kimi qiymət yuxarıya döndü. Mən təmkinli adamam, amma belə halları görəndə çox əsəbiləşirəm!

Niyə belə olmalıdır e, axı? Trend var, qayda var, amma mən oyuna girən kimi qayda dəyişir!

Redaskiyadan. Adətən biz bu rubrikaya gələn oxucu məktublarına şərh vermirik. Amma bu məktubla bağlı kiçik bir arayış vermək istərdik. “Trend sənin dostundur” deyəndə heç

8

8

axı? , e r ı d ı l a m l o ə Niyə bel ən m a m m a , r a v da Trend var, qay əyişir! d a d y a q i m i k oyuna girən də

Belə şey olar?

Qorxmayın, mən depozitimi itirmədim. Əməliyyatı ziyanla da

o nəzərdə tutulmur ki, trend istiqamətində açılan əməliyyat həmişə gəlir gətirəcək. Sadəcə, trendin istiqamətində açılanda

risklər xeyli az olur. Amma hər bir trend gec-tez bitir. Təəssüf ki, hörmətli oxucunun göndərdiyi şəkildə ossillyatorlar yoxdur, onların göstəricisinə baxmaq xeyli maraqlı olardı. Bəlkə elə onlar ifrat alış vəziyyətindədirlər?

Amma qrafikə belə baxanda da görmək çətin deyil ki, aşağıya doğru 5 dalğa formalaşıb. Demək, Elliot nəzəriyyəsini yada salmaq treyderin köməyinə gələ bilərdi...

Ona görə də, biz həmişə deyirik ki, treyder daim öz üzərində işləməli və bazara bütün əsas yanaşmalardan xəbərdar olmalıdır.

Dəyəri oxucular! Əgər siz də əhvalatınızı digər treyderlərlə bölüşmək istəyirsinizsə, başınıza gələnləri yazıb, redaksiyamıza göndərə bilərsiniz: info@inforex.az

Facebook-da bizə qoşulun

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

DÜŞÜNCƏ TƏR Zİ

Kompounding

Baffetinn beyni necə işləyir Və ya həndəsi silsilənin möcüzəvi qüdrəti haqqında

Riçard Stoyek

H

eç özünüzə sual vermisinizmi ki, Uorren Baffet milyonlara necə sahib olub? Bu məqalədə kompaundinq nəzəriyyəsini gözdən keçirməklə məsələyə aydınlıq gətirməyə çalışacağıq. Bu məqaləni sizə bir neçə dəfə oxumağı məsləhət görürəm. Əgər sizin treyder dostlarınız varsa, bu məqaləni çap edib, onları da oxumağa məcbur edin. Hətta uşaqlara da oxudun... Çünki onlar əgər uşaqlıqda bu nəzəriyyəni dərk etsələr, böyüyəndə imkanlı olacaqlar. Özül

sponensial) çoxala bilər: 2, 4, 8, 16, 32, 64... Həndəsi silsilədə ardıcıllığın hər bir elementi ikiyə vurulmaqla növbəti ədəd alınır. Fərqi hiss edirsiniz? Budur kompaundinq. İndi isə ən maraqlı hissə... Möcüzə kompaundinq zamanı pul vahidlərinin tez bir zamanda artımını görəndə baş verir. İstəyirəm kompaundinq prinsiplərini əks etdirəcək xırda bir əhvalat danışım.

Tapmaca Təsəvvür edək ki, mən xeyirxah

bir varlı adamam və sizi bir aylıq işə götürmək istəyirəm. Bir halda ki, mən güzəştə gedənəm, sizə seçim verirəm: siz aylıq maaşı ya ilk gündə ala bilərsiniz, ya da günə 1 sentdən başlamaqla və hər növbəti gün məbləği ikiqat artırmaqla ayın sonunda.

8

Mən həmişə bilirdim ki varlı olacağam. Buna bir dəqiqədə şübhəm olmayıb.

Kompaundinq pul və ya rəqəmlərin artım prosesini əks etdirir.

Rəqəmlər ədədi silsilə ilə arta bilər, məsələn: 2, 4, 6, 8, 10, 12 və ya 3, 6, 9, 12, 15, 18. Nümunədə hər rəqəmə eyni rəqəm əlavə olunmaqla artım baş verir. Rəqəmlər həmçinin həndəsi silsilə ilə (ekwww .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

9

DÜŞ ÜNCƏ TƏR Zİ 8

10

Birinci variantda siz həmin dəqiqə 1 milyon dollar qazanırsınız. İkinci variantda ilk iş günü 8 saatlıq işə görə 1 sent alacaqsınız. İkinci gün 2 sent qazanırsınız. Üçüncü gün 4 sent, dördüncü gün 8 sent və s.

Deyəsən, iki variant arasındakı seçim sadədir, elə deyilmi?

Beləliklə siz özünüz üçün qərar verdiniz? İndi isə gəlin baxaq, günə “qəpik-quruş” variantını seçən adam ayına nə qədər qazanır.

Gün Maaş 1 $0.01 2 $0.02 3 $0.04 4 $0.08 5 $0.16 6 $0.32 7 $0.64 8 $1.28 Beləliklə 8 gün işlədikdən sonra siz günə 1.28 dollarlıq maaşa keçirsiniz və sizin aydan az vaxtınız qalıb... Bəlkə, elə milyonu götürmək daha yaxşı olardı?

Gəlin baxaq görək, sonra nə olur: Gün Maaş 9 $2.56 10 $5.12 11 $10.24 12 $20.48 13 $40.96 14 $81.82 15 $163.84 16 $327.68 17 $655.36 18 $1310.72 19 $2621.44 20 $5242.88 Yeri gəlmişkən hansı ayın olduğunu düşündünüzmü? Bəlkə bu, 28-29 gündən ibarət olan w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

Kompounding

fevraldır, bəlkə 30 günü olan sentyabrdır, ya da 31 günü olan dekabrdır?

Bu bilməcədə günlərin sayı çox vacibdir. Siz hələ də düşünürsünüzmü ki, 1 milyon dolları seçmək lazım idi?

Onda gəlin, davam edək: Gün 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Maaş $ 10,485.76 $ 20,971.52 $ 41,943.04 $ 83,886.08 $ 167,772.16 $ 335,544.32 $ 671,772.16 $ 1,342,177.28 $ 2,684,354.56 $ 5,368,709.12 $ 10,737,418.24

Əgər siz sentyabr ayında işləsəydiniz ( həmin ay

Xoşbəxtlikdən bu kökləmələri dəyişmək olar! Biz rəqəmlər, pul və investisiyalar barədə düşüncə tərzini dəyişə, yeni informasiyalar qəbul edə bilərik. Dəqiq desək, əgər siz kompaundinq metodunu öyrənsəniz, gec-tez varlanacaqsınız.

Yeni baxış Kompaundinq prosesini real dərk etməklə biz tamamilə investisiya prosesini dəyişə biləcəyik. Düşünürəm, Uorren Baffetin beyni elə köklənib ki, o, həndəsi düşünür. Və ona görə varlıdır ki, kompaundinq magiyasını başa düşüb və bu konsepsiyanı həyata keçirib.

Ola bilsin ki, aşağıda göstərilən rəqəmlər səhv olsun,

beyni n a s in i, k ir r e v aş Bu, ona görə b ilə düşünür, ə il s il s i d ə d ə i arifmetik – yən ki, bizim r la o k ə m e d ə elə d ünürük ş həndəsi yox. B ü d i tt ə x i, k ir eləd kökləmələrimiz

30 gündən ibarətdir) 5 milyon dollar qazanmış olardınız. Dekabrda məbləğ 10 milyonu keçərdi. Mən hələ elə bir adama rast gəlməmişəm ki, 10 milyondan imtina eləsin. Bu, ona görə baş verir ki, insan beyni arifmetik – yəni ədədi silsilə ilə düşünür, həndəsi yox.

Belə də demək olar ki, bizim kökləmələrimiz elədir ki, xətti düşünürük, bizim beynimizin proqram təminatı silsiləni son dərəcə arifmetik qəbul edir.

amma bunun mahiyyətcə fərqi yoxdur.

Siz sadəcə, nəzəriyyəni başa düşəcəksiniz. Baffet bir partnyor kimi işə başlayıb. Onun birlikdə investisiya yatırdığı bir neçə partnyoru var idi. O, özünə 20% gəlir götürürdü.

8

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

DÜŞ ÜNCƏ TƏR Zİ

Kompounding

8

1960-cı illərin sonunda partnyorlarına belə bir məktub göndərməklə bu əlaqəyə son qoydu: “Əgər siz oyunun qaydalarını belə başa düşmürsünüzsə, yaxşısı ondan uzaqlaşmaqdır”.

Baffet birinci təcrübəsinin nəticəsində təxminən 100 milyon dollar qazandı, ona görə də bu məbləğlə özü işləməyə başladı.

1974-cü ildə “ayı” bazarı dibə çatanda o, aksiyaların artımı istiqamətində oynamağa başladı. O vaxt “Berkshire Hathaway” üzərində nəzarəti ələ aldı. 1970-ci illərin əvvəllərindən Baffet öz vəsaitlərini (eksponensial silsilədə) ilə 20-24% sürətlə artırırdı.

Məhz burada “Qayda 72” adını almış “sehrli” kompaundinq konsepsiyasını təqdim etmək istəyirəm. Bu qaydadan istifadə etməklə siz asanlıqla müvafiq gəlir

il lazımdır.

Baffetə gəldikdə isə, onun gəlirliyi 22% idi. Bu, o deməkdir ki, 72:22=3,27 və ya 3 il 4 ay. Baffetin kapitalını ikiqat artırması üçün bu qədər vaxt tələb ol-

tlə artırsa, rə ü s % 2 1 iz n ri Əgər sizin gəli ədər vaxt q ə n a ğ a m ır rt a depoziti ikiqat nmək üçün rə y ö u ğ u d n lu tələb o lmək lazımdır.

72-ni 12-yə bö səviyyəsində kapitalınızı ikiqat artırmaq üçün nə qədər vaxt tələb olunduğunu asanlıqla hesablaya bilərsiniz.

Məsələn, əgər sizin gəliriniz 12% sürətlə artırsa, depoziti ikiqat artırmağa nə qədər vaxt tələb olunduğu öyrənmək üçün 72-ni 12-yə bölmək lazımdır. Alınır 6. Beləliklə, pulunuzu ikiqat artırmağa 6 il tələb olunur.

Daha bir nümunə. Əgər gəliriniz 6%-dirsə, 72-ni 6-ya bölürük. Alınır 12. Deməli, kapitalı ikiqat artırmaq üçün 12 il tələb olunur. Əgər 9%-dirsə, 72:9 = 8. 8 w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

unurdu. Bir halda ki, Baffet artıq 35 ildir biznesdədir və 100 milyonla başlayıb, kapitalını təxminən 9 dəfə artırıb.

Bu rəqəm 35-i 3 il 4 aya bölməklə alındı. Real nəticə 10.7-dir, hərçənd, düzəliş etmək üçün biz göstəricini 9 götürəcəyik. Əsas budur ki, o kapitalını həndəsi silsilədə olduğu kimi 9 dəfə artırıb, bu da ona 100x9 = 900 milyon dollar gəlir verib. Söhbət həndəsi silsilədə 9 dəfə ikiqat artımdan gedir.

Gəlin baxaq, bu, necə işləyir

Uoren Baffetin həndəsi silsiləsi: İlkin kapital 100 milyon.

Zaman: 3 il 4 aya 9 dövrə.

Artım belə baş verir: İlkin kapital $100,000,000 3 il 4 ay sonra $200,000,000 6 il 8 ay sonra $400,000,000 10 il sonra $800,000,000 13 il 4 ay sonra $1,600,000,000 16 il 8 ay sonra $3,200,000,000 20 il sonra $6,400,000,000 23 il 4 ay sonra $12,800,000,000 26 il 8 ay sonra $25,600,000,000 30 il sonra $51,200,000,000 Düşünürəm, Baffetin hazırda 47 milyard dolları var, o, haradasa 9cu ikiqat artımın ortalarındadır.

Budur artım magiyası! O, həmçinin heç vaxt satmır. Bu, o deməkdir ki, onun vəsaitləri hər 3 il 4 aydan bir ikiqat artır və heç bir vergi də vermir. Vergi yalnız satış zamanı verilir. Normal vəziyyətdə artım investor ölənə qədər davam edəcək, bundan sonra onun kapitalından əldə edilən gəlirə vergi qoyulacaq. Baffet isə varidatının böyük hissəsini Qeytsin xeyriyyə fonduna vəsiyyət edib.

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

11

12

TİCARƏT

Strategiya

Kəpənəyin sağ qanadı Deyv Lendri

B

azarın “dib”lərini və “təpə”lərini tutmaq treyder üçün çox bahalı məşğuliyyət ola bilər. Amma digər tərəfdən, kor-koranə trendə qoşulmaq da təhlükəli işdir, çünki bazarlar həmişə müntəzəm korreksiyalar da edirlər. Amma “Kəpənəyin sağ qanadı” adlanan ticarət sistemi sizə daha optimal giriş texnikası təklif edir.

Strategiyada 10 periodlu sadə Dəyişən Orta Göstəricidən (SMA 10), həmçinin 20 və 30 periodlu eksponensial Dəyişən Orta Göstəricilərdən (EMA 20 və EMA 30) istifadə olunur.

SMA bizə qiymətin

Şəkil 1 Konsolidasiya zamanı qiymət MA-nın ətrafında dolaşır, MA-lar isə qarışıq vəziyyətdə olurlar.

Trend başlayanda qiymət MA-nın hansısa bir

i dəyişəndə n ti ə m a q ti is t ə Qiym ır, sonra ş rı a q ə in ir -b ir əb MA-lar əvvəlc , “kəpənək” k rə lə ü z ü d la m yenidən niza gətirirlər. modelini əmələ

“həqiqi” vəziyyətini göstərir, EMA-lar isə bir az “qabağa qaçmağa” cəhd edirlər.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Alış üçün setap:

tərəfinə keçir, MAlar özləri də kiçikdən böyüyə doğru sıra ilə düzülürlər (şəkil 1).

Qiymət istiqamətini dəyişəndə MA-lar əvvəlcə bir-birinə qarışır,

sonra yenidən nizamla düzülərək, “kəpənək” modelini əmələ gətirirlər. Ortada MA-ların “düyünləndiyi” hissə kəpənəyin bədəni, ondan sağ və soldakı genişlənmə zonaları isə qanadlarıdır.

Bu ticarət setapı üçün kəpənəyin “bədəni” balaca olmalı, “qanadları” isə sürətlə böyüməlidirlər.

1. MA-lar bir araya gəlməli, sonra təzədən ayrılmağa başlamalıdırlar. Bununla da kəpənəyə bənzər formasiya əmələ gətirirlər.

8 İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TİCARƏT

Strategiya

8

2. Əməliyyata girmək üçün MA-lar periodlarına uyğun olaraq aşağıdan yuxarıya sıralanmalıdırlar.

3. Qiymət əvvəlki şamla müqayisədə daha aşağı minimum yaratmalıdır 4. “Kəpənəy”in bədənindən sonra gələn maksimumun üzərində alış orderi qoyulur.

5. Əgər qiymət EMA 20-dən aşağıya düşsə, order ləğv olunur.

6. Əməliyyat açılandan sonra EMA 20-dən üstdə olan ən aşağı minimumda “stop” qoyulur.

7. Bazardan çıxış treylinq stopla həyata keçirilir.

Satış üçün setap: 1. MA-lar bir araya gəlməli, sonra təzədən ayrılmağa başlamalıdırlar. Bununla da kəpənəyə bənzər formasiya əmələ gətirirlər.

2. Əməliyyata girmək

Şəkil 1. Alış əməliyyatına praktik misal əvvəlki şamla müqayisədə daha aşağı minimumu yaradır. Onun üstündə alış orderi yerləşdiririk.

“3” nöqtəsində əməliyyat açılır.

stopla həyata keçirilir. Əməliyyata misal Şəkil 2-də “1” nöqtəsində biz kəpənəyin bədənindən sonra sağ qanadının açılmağa başladığını görürük. MA-lar periodlarına uyğun olaraq aşağıdan yuxarıya sıra ilə

i” hissə iy d n lə n ü y ü d “ ın Ortada MA-lar ldakı o s ə v ğ a s n a d əni, on kəpənəyin bəd dlarıdır. a n a q ə is ı r la a n genişlənmə zo

üçün MA-lar periodlarına uyğun olaraq yuxarıdan aşağıya sıralanmalıdırlar.

3. Qiymət əvvəlki şamla müqayisədə daha yuxarı maksimum yaratmalıdır 4. “Kəpənəy”in bədənindən sonra gələn minimumun altında satış orderi qoyulur.

5. Əgər qiymət EMA 20-dən yuxarıya qalxsa, order ləğv olunur.

6. Əməliyyat açılandan sonra EMA 20-dən altda olan ən aşağı maksimumda “stop” qoyulur.

7. Bazardan çıxış treylinq w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

düzülməyə başlayırlar. “2” nöqtəsində qiymət

Şəkil 3-də isə satış əməliyyatına nümunə gösərilib. “1” nöqtəsində kəpənəyin bədənindən sonra gələn yeni - sağ qanadı açılmağa başlayır. MA-lar periodlarına uyğun olaraq yuxarıdan aşağıya sıra ilə düzülməyə başlayırlar. “2” nöqtəsində qiymət əvvəlki şamla müqayisədə daha yuxarı maksimumu yaradır.

Onun altında satış orderi yerləşdiririk. “3” nöqtəsində əməliyyat açılır.

Şəkil 3. Satış əməliyyatına praktik misal İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

13

14

DOSYE

Qiymətli metal

Qızıl-gümüş bazarı Treyder bu bazarları daha yaxşı tanımaq üçün nələri bilməlidir?

T

madığı dövrlərdə insanlar mübadilə vasitəsi kimi qızıla üz tuturlar. Ona görə də artan infliyasiya dövründə, faiz

Qızıl

dərəcələri düşəndə, vəziyyət qeyri-sabit olanda qızıl həmişə bahalaşır.

reyderlər valyutalarla yanaşı, qiymətli metallarla ticarətə də diqqət yetirirlər. Jurnalımızın oxucuları arasında da belə treyderlər az deyil. Ona görə də, oxucularımızı həmin bazarla daha yaxından tanış etmək istəyirik. Bu sayımızda qızıl və gümüş bazarının tarixinə və bəzi xüsusiyyətlərinə qısa nəzər salacağıq.

Gələn saylarımızda söhbətimiz davam edəcək.

“Böyük depressiya”ya qədər amerikalılar nə qədər istəsələr, o qədər qızıl ala və saxlaya bilərdilər. Qızıl pullar leqal əmtəə idi. Amma 1934-cü ildə qəbul olunan qanun qızılın külçə şəklində saxlanmasını yasaqladı. Qızılın hər unsiyasına görə 35 dollar sabit qiymət təyin olundu.

O vaxtdan başlayaraq, 1968-ci ilə qədər hər şeyin qiyməti xeyli dəyişsə də, qızılın qiyməti sabit qalmışdı. Sabit qiymət ləğv olunandan sonra qızıl durmadan bahalaşmağa başladı. Həmin dövrdən başlayaraq, qızıl yatırım qoymaq üçün ən yaxşı vasitələrən biri sayılır. Puldan fərqli olaraq, qızılın özünün daxili dəyəri var.

Siyasi və iqtisadi sabitliyin olwww .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

əsas səbəblərindən biri də inkişaf etməkdə olan ölkələrin mərkəzi banklarıın iri həcmdə

övrünün d k li it b a s ir y e Qızıl – q aha da d ə v a d n la o is ət p malıdır. Vəziyy qızılın ə iş m ə h ə d n ə lənil pisləşəcəyi göz ir. bazarı genişlən qızıl almalarıdır.

Qızıl – qeyri-sabitlik dövrünün malıdır. Vəziyyət pis olanda və daha da pisləşəcəyi gözləniləndə həmişə qızılın bazarı genişlənir.

Hazırda qızıl fyüçersləri ənənəvi kapital qoyuluşu vasitələrinə vacib alternativ hesab olunur. Qızılın fyüçersləri isə risklərini hedcləmək isəyənlər üçün də son dərəcə qiymətli vasitədir.

Gümüş Aleksandr Hamilton ABŞ-ın pul-maliyyə sistemini yaradanda gümüşün qiymətini qızılın qiymətinin 1/16-i dəyərində təyinn etmişdi.

8

Bir çox analitiklər düşünürlər ki, son illərdə qızılın bahalaşmasının İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

DOSYE

Qiymətli metal

8

Həqiqətən də bu nisbət uzun müddət ərzində qüvvədə qalıb.

Amma 1980-ci illərin əvvəllərində qızılın qiyməti hər unsiyasına görə 875 dollara çatanda gümüşün qiyməti “öz yolu ilə getməyə” başladı.

Texasdan olan Hant qardaşlarının gümüş bazarında qurduqları oyunlar sayəsində cəmi bir neçə ay ərzində gümüşün hər unsiyasının qiyməti 10 dollardan 50 dollara qədər artdı. Bunun ardınca rəsmi qurumlar işə qarışaraq, tələb etdilər ki, marja ilə həyata keçirilən bu spekulyativ alışlar əlavə zəmanətlə təmin olunsunlar.

Gümüşün qiyməti necə qalxmışdısa, ondan da artıq sürətlə enməyə başladı. Və qısa vaxtda 5 dollara qədər düşdü. Halbuki, qızılın qiyməti hər unsiyasına görə 350 dollar səviyyəsində qalmaqda idi. Beləliklə, əvvəlki 16:1 nisbəti 67:1-ə qədər düşdü.

“böhran” metalıdır. Kağız pullar dəyərini itirəndə insanlar bu metalların təbii dəyərinə sığınmağa can atırlar. Amma gümüş qızıldan xeyli ucuz olduğundan, onun qədər yığcam deyil və daşınması daha çətindir. Fəqət əvəzində sənayenin müxtəlif sahələrində daha geniş tətbiq olunur. Dünya bazarına bu metalı ən çox təklif edən

r ki, u l o i l ə m t e f a r i Baffet et arının l t a y i t h e ş ü m ü dünyanın g usdur. s x ə m a n o n ə 20%-i rəsm Biznes nöqteyi-nəzərindən Hant qardaşlarının oyunları o qədər də təmiz deyildilər. Analitiklər həmişə deyirlər ki, oyunun gedişində oyun qaydalarını dəyişdirmək yolverilməz fənd və pis praktikadır. Hant qardaşlarının oyununa isə gümüşü satan şəxslərin maraqlarını lobbiləşdirən qüvvə müdaxilə etmişdi...

Gümüş də bir növ qızıl kimi w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

1997-ci ildə məşhur investor Uorren Baffet aktiv şəkildə və iri həcmlərdə gümüş alaraq, Avropaya daşıyırdı. Əvvəlcə hər şey sakit gedirdi. Amma inhisar əleyhinə komitə hansısa yolla

Digər multimilyarder Bill Qeyts də kifayət qədər gümüş ehtiyatına malikdir. O, qlobal maliyyə böhranına hazırlaşarkən böyük vəsaitlər sərf edərək, nəhəng həcmdə gümüş ehtiyatları almışdı. İnvestisiya strategiyası

ölkələr ABŞ, Meksika və Perudur.

Gümüşü həm istehsal, həm də istehlak edən tərəflər qiymət risklərini hedcləmək üçün gümüş fyüçerslərindən faydalanırlar.

məsələdən hali olanda səs-küy salır və Baffet etiraf etməli olur ki, dünyanın gümüş ehtiyatlarının 20%-i rəsmən ona məxsusdur.

Bəzi informasiyalara görə, o, son illərə qədər də gümüş ehtiyatlarını artırmaqla məşğul idi.

Hazırda qızıl və gümüş bazarında ən yaxşı uzunmüddətli strategiya belədir. İnvestor bilir ki, maliyyə resurslarını qoruyub saxlamaq və artırmaq üçün onları “antiböhran vasitələrinə” – qızıla və gümüşə yatırmaq məsləhətdir.

Gümüşü almaq daha təhlükəsiz sayılır. Çünki texniki analiz nöqteyi-nəzərindən qızılın qiyməti xeyli “şişib” və kəskin düşə bilər.

Amma gümüşün haqqında bunu demək olmaz. Gümüş daha dayanıqlı və demək, az riskli alətdir.

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

15

16

MÜSAHİB Ə

Devid Uilyam

“Əvvəlcədən “filan qədər qazanacağam” demək axmaqlıqdır” Devid Uilyam: “Qiymətin hara gedəcəyini bilmək və bu hərəkətdən qazanmaq tamam ayrı-ayrı şeylərdir”

B

iz adətən bu rubrikada həmişə yerli treyderlərlə müsahibələri dərc edirdik. Amma son iki nömrədə xarici treyderlərin də fikirlərinə bir qədər diqqət ayırmağa qərar vermişik. Çünki əcnəbi peşəkarların da bazar haqqında fikirləri maraq doğurmaya bilməz. Və bu təcrübənin oxucular arasında müsbət qarşılandığını görərək, onu davam etdiririk. Bu dəfə müsahibəsini təqdim etdiyimiz Devid Uilyam 1991-ci ildən ticarətlə məşğuldur. Buna qədər isə şəxsi biznesi var idi.

- Necə oldu ki ticarətə başladınız?

- 1990-cı ildə mən öz kapitalımı elə bir işə qoymaq istəyirdim ki, davamlı gəlir gətirsin. Ona görə də, bir broker firmasına üz tutdum. Orada ağıllı bir broker var idi, mənə ticarəti öyrətdi və bu işə qarşı həvəs yaratdı. Və mən başa düşdüm ki, bu, əlavə qazanc üçün əla imkandır!

- Ticarətdə nə sizin xoşunuza gəlir?

- Pul qazanmaq! Bazarın hərəkətlərini izləmək! Axır vaxtlar www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

sadəcə bazarı izləməkdən də həzz alıram.

- Nə qədər əməliyyat açırsınız?

- Mən bazarı hər gün izləyirəm.

Amma əvvəlcədən “bu gün filan qədər qazanacağam” demək axmaqlıqdır.

Mən çox çalışıram ki, bazardan kənarda qalım. Ancaq istisna hallarda bazara girirəm! Əgər sən hər əməliyyatla, qiymətin hər hərəkətilə oynayırsansa, bazarın ritmini itirirsən, onu hiss eləyə bilmirsən. Bu da gətirib itkiyə çıxarır.

- Ən uğurlu və ən uğursuz əməliyyatlarınız hansılardır?

- Ən uğurlu əməliyyatım 1997ci ildə fyüçerslərlə olmuşdu.

Həmin əməliyyatdan 118425$ qazanmışdım. Ən uğursuz əməliyyatımda isə 40000$ itirmişəm.

- Hansı alətlərdən istifadə

edirsiniz?

- Ancaq əla bilib tanıdıqlarımdan!

- Qarşıdakı 10-15 ildə də ticarət aparacağınızı düşünürsünüzmü?

- Məncə, hə!

- Sizcə, şəxsi keyfiyyətlərinizdən hansı sizin yaxşı treyder olmağınıza yardım göstərir?

- Heç biri! Ticarəti öyrənəndə başa düşdüm ki, bazara girəndə bütün şəxsi keyfiyyətləri bir qıraqda qoymaq lazımdır.

8

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

MÜSAHİB Ə 8 Əvvəlcə mən bazarda baş çıxara bilmirdim və bu üzdən ilk dövrlərdə 400000$ itirdim. Bundan sonra emosional planda özünə gəlmək çox çətin idi. Yaxın dostum Marta mənim vəziyyətimi görürdü və təklif etdi ki, onun hesabında ticarət aparım. Mən nəhayət ki, razılaşsam da, çəkinirdim... Qorxurdum ki,

Devid Uilyam əminliyim xeyli gücləndi!!!

Bir ay ərzində eyni şeylər təkrarlandı: mən öz hesabımda itirir, onun hesabında isə qazanırdım. İlin sonunda mən Martanın hesabını haradasa 100% artırmışdım! Öz hesabıma baxanda isə ağlamaq tuturdu.

Bu minvalla mən 2 il yarım Martanın hesabında ticarət apardım. O, işləmir və mənim

ini y ə c ə d e g a r a h Qiymətin nmaq a z a q n ə d t ə k ə r ə bilmək və bu h lərdir. y e ş ı r y a ı r y a tamam birdən onun pullarını itirərəm. Ona görə də, əməliyyatfilan açmırdım. Bir ay belə keçdi.

Amma günlərin birində bazar dönüş etdi və qrafikə baxaraq təəssüflə düşündüm ki, heç nə etməməklə pul itirirəm. Martanın hesabına girdim və əməliyyat açdım. Nəticədə onun kapitalı 10% artdı. Mənim isə özümə

qazandığım pullarla dolanırdı. Niyə belə olurdu?

Bax, mən onda hər şeyi başa düşdüm: Çünki mən Martanın hesabına məsuliyyətlə və ciddi iş kimi yanaşırdım. Öz hesabıma isə yox! Məsələ bunda idi.

Bir də başa düşdüm ki, bazarda gərək ancaq başa düşdüyün şeyləri eləyəsən. Əks halda qumar oynamış olursan. Mən öz

hesabımda oynayır, Martanın hesabında isə işləyirdim. Buna görə də özümü uduzdurur, onu qazandırırdım.

- Ticarətinizdə inkişaf hiss edirsinizmi? Və nəyin sayəsində?

- Hə, hiss edirəm. Çünki öz üzərimdə işləyirəm. Qiymətin hara gedəcəyini bilmək və bu hərəkətdən qazanmaq tamam ayrıayrı şeylərdir. Biri bazarı başa düşmək deməkdir, o biri isə reaksiya vermək. Bunlar ikisi də bir arada olmalıdır və hər iki qabiliyyəti inkişaf etdirmək mümkündür.

- Ticarət sizin şəxsi həyatınıza necə təsir göstərib?

- Şəxsi həyatımın axırına çıxıb.

- Hansı güclüdür: qələbənin sevinci, yoxsa itkinin ağrısı?

- Əsl peşəkar belə hisslər keçirməli deyil. Mən indi keçirmirəm. Əvvəlki dövrlərimə gəlincə... ikisi də güclüdür!

Gəlin, birlikdə baxaq w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

17

18

M ETO D

“Yol xəritəsi”

Bir ölç, yüz biç Günlük diapazonunun orta göstəricisi treyderə gəlirli ticarət sxemi verə bilər İqor Tosçakov utkalıq diapazonları izl əmək gündaxili treyderlər üçün son dərəcə vacibdir. Bazarın hərəkətindən danışanda nəzərə almalıyıq ki: 1) Bazar sonsuz bir hərəkətdir; 2) Bu hərəkət iki mümkün istiqamətdən biri üzrə ola bilər; 3) bazar müəyyən ticarət diapazonunu müəyyən vaxt çərçivəsində (gün, həftə, ay və ya il) tamamlayır.

S

Foreksdə ticarət 24 saat davam edir. Ticarət günü 3 sessiyaya bölünüb: Uzaq Şərq və ya Asiya sessiyası, Avropa sessiyası və Amerika sessiyası. Gəlin təsəvvür edək ki, müəyyən valyuta cütlüyü üçün topladığımız məlumatlara görə orta günlük diapazon 120 punkt, ən kiçik diapazon isə 80 punktdur. İndi isə gəlin təsəvvür edək ki, səhər bazarda belə bir vəziyyəti müşahidə edirik (şəkil 1): Cari ticarət diapazonu 60 punktdur (C və D nöqtələri arasındakı məsafə), cütlük günlük minimumu formalaşdırıb, daha sonra təpə yaradıb və 30 punkt aşağı düşüb – bu, o deməkdir ki, qiymət hazırda düz günlük diapazonun ortasındadır (E nöqtəsi).

Günlük statistika onu deyir ki, valyuta cütlüyünün diapazonu genişləndirmə potensialı var, belə www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

ki, hazırki diapazon nəinki orta diapazondan (120 punkt) kiçikdir, hətta minimal diapazondan da (80 punkt) xırdadır. Yəni minimum günlük diapazonu formalaşdır-

Şəkil 1. Qiymət hərəkətinin A nöqtəsindən G nöqtəsinə doğru adi sutkalıq patterni. Qrafikdə qeyd olunub: A – açılış qiyməti, B – Asiya sessiyasının maksimumu, C – sutkalıq minimum, D – sutkalıq maksimum, E – sutkalıq korreksiya minimumu, F – sutkalıq maksimum və G – qiymətin bağlanışı. ABŞ-da ticarətlər başlayana qədər sutkalıq diapazon 1 kimi qeyd olunub, bütöv sutkalıq diapazon isə 2 kimi qeyd olunub. Etibarlı siqnal olması üçün 1-in məsafəsi 2 aylıq orta diapazondan 70% az olmalıdır. səviyyəsindən aşağıda yermaq üçün qiymət bu nöqtədən ən ləşdirməklə alış əməliyyatı azı 50 punkt ya yuxarı, ya da veririk. Bu halda risk 30 punkt, aşağı hərəkət edə bilər. gəlir isə 50 və ya daha çox punkt təşkil edir.

Qiymətin yuxarıya doğru hərəkət ehtimalı aşağı doğru Minimum günlük diapazonla hərəkət şansından çoxdur. Belə orta günlük diapazonun forki, günlük trend artım istiqamətmalaşıb sona çatdığı qiymət lidir. Bu vəziyyətdə günlük mini- səviyyəsi (F nöqtəsi) arasında mum vacib dəstək səviyyəsinə istənilən yerdə take profit yerçevrilir və biz “stop”u dəstək ləşdirmək olar.

8

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

METOD

“Yol xəritəsi”

8 Əlavə olaraq take profiti təyin etmək üçün digər texniki alətlərdən (trend xəttləri, dəstək və müqavimət səviyyələri, zaman intervalı) istifadə etmək olar. Əgər qiymət dəstək səviyyəsinə çatsa, “stop” işə düşəcək və 30 punkt itki əldə edəcəyik. Amma bu, o demək deyil ki, bazar günün sonuna qədər minimum və ya orta günlük diapazon formalaşdırmayacaq. “Stop”un işə düşməsi onu təsdiqləyir ki, bazar günlük diapazonu aşağıya doğru hələ azı 50 punkt genişləndirəcək.

Belə vəziyyətdə bizim seçimimiz var. Birincisi: “stop loss” işə düşən kimi əks istiqamətdə yeni bir əməliyyat açaraq itkini geri qaytarmağa və hətta qazanmağa ümid edək. Yeganə problem – yeni əməliyyat üçün münasib “stop” səviyyəsidir. Belə bir səviyyə günlük maksimumdur.

Belə vəziyyətdə biz daha 50 punkt itirmək təhlükəsi ilə üzləşirik.

Biz gündəlik diapazon çərçivəsində qiymətin yuxarıya korreksiya etməsindən sonra alış

Şəkil 2 əməliyyatı verərkən istifadə etdiyimiz qaydalara əsasən bu dəfə satış verəcəyik.

dəyişdirilə bilməz, diskresion elementləri isə sizin kapitalı idarə etmə tərzinizdən, ticarət stilinizdən və bazar

İndi isə bu yanaş-

i, həm l m e t s i s m ə h a Strategiy kət ə r ə h i m i k i y i d istə də diskresion ( ikdir. l a m ə r ə l t n e n o edən) komp mada istifadə edə biləcəyimiz qaydalara nəzər salaq. Bizim strategiya həm sistemli, həm də diskresion (istədiyi kimi hərəkət edən) komponentlərə malikdir. Sistemli elementlər heç bir vəziyyətdə

şərtlərindən asılı olaraq dəyişə bilər.

Sistemli qaydalar: 1) Əməliyyat Nyu-York sessiyasındakı əsas trend istiqamətində açılır.

2) Əməliyyat yalnız o zaman açılır ki, gündəlik ticarət diapazonu valyuta cütlüyü üçün son 2 ayda müşahidə edilən orta günlük diapazondan 70% az olsun.

3) Stop-lossu hazırkı gündəlik diapazonun əks tərəfində yerləşdiririk - yəni satış əməliyyatları üçün hazırkı gündəlik maksimumdan yuxarıda, alış əməliyyatları üçün gündəlik minimumdan aşağıda.

8 w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

19

METOD

“Yol xəritəsi”

8

20

4) Hər əməliyyatın riski valyuta cütlüyünün 2 aylıq orta günlük diapazonunun 40%-dən çox olmamalıdır.

5) Take Profit: cütlük 2 aylıq orta ticarət diapazonunu formalaşdırdıqdan sonra əməliyyatı bağlayırıq.

Dəyişkən qaydalar: Bir halda ki əvvəlcədən sell stopun harada yerləşdiriləcəyi məlumdur, alış əməliyyatı B+1 punkt və C nöqtəsi arasında istənilən yerdə icra oluna bilər (biz B+1 punktdan istifadə edirik, çünki pozisiya yal-

Şəkil 3 hallarda ABŞ-da səhər ticarəti özü ən təhlükəsiz məqam yaradır. İstəyinizdən asılı olaraq pozisiyanın dönüşü ya stop lossa çatan

ABŞ-da səhər siz ə k ü l h ə t n ə ü z ticarəti ö . məqam yaradır

nız əsas trend istiqamətində açıla bilər, həmçinin yadda saxlayın ki spredi də nəzərə almaq lazımdır).

Take profitin həcmi treyderin riskindən, kapitalın idarə olunması texnikasından asılıdır, amma “buy” orderlə “stop loss” arasındakı məsafə orta günlük ticarət diapazonunun 40%-dən çox olmamalıdır. Biz take profiti əvvəlcədən təyin edə bilərik. Məsələn, həmişə stop səviyyəsindən orta günlük diapazonun 25-35%-i qədər yuxarıda yerləşən avtomatik limit orderdən istifadə etməklə alış əməliyyatı verə bilərik.

Biz həmçinin birinci pozisiyanı açmaq üçün müvəqqəti diapazonu sürüşdürməliyik, amma bir çox w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

formalaşıb başa çatması zamanı gəliri fiksasiya edə bilərik. Amma günün sonuna kimi qiymət həmin səviyyəyə çatmadısa, sessiyanın sonunda pozisiyanı bağlamaq lazımdır.

Ticarət setapı və əməliyyatlara nümunələr

zaman, ya da gündəlik diapazonda geriyə korreksiya zamanı baş verə bilər.

Biz həmçinin take profiti əvvəlcədən seçə bilərik. Məsələn, orta günlük diapazonun 80-90%

İndi isə gəlin yuxarıda söylənənlərə diqqətlə baxaq və müəyyən edək ki, şəkil 1-dəki informasiyalara istinadən necə alış əməliyyatı vermək lazımdır.

Alış əməliyyatını Nyu-York sessiyasında səhər açmaq olar, amma bu şərtlərlə:

8

Şəkil 4 İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

METOD 8 1) Gündəlik trend artımdırsa.

2) Gündəlik ticarət diapazonu son 2 aylıq orta gündəlik ticarət diapazonunun 70%-dən kiçikdirsə.

3) Bazar aşağıya korreksiya edib və gündəlik minimumdan 30 punkt yuxarıda yerləşirsə.

Take Profit və Stop Lossu yerləşdirmək qaydaları 4) Stop lossu gündəlik minimumdan aşağıda yerləşdiririk (giriş səviyyəsindən təxminən 30 punkt aşağıda).

5) Valyuta cütlüyü 2 aylıq orta ticarət diapazonunun 90%-nə çatanda əməliyyatı bağlayırıq.

6) Əgər qiymət take profitə çatmadısa, günün bağlanış qiymətilə bazardan çıxırıq. Şəkil 2 və 3-də M30 qrafikində bu strategiyaya müvafiq olaraq açılmış əməliyyatlara nümunələr görürük. Həmin gün açılış qiyməti 1.9893 idi. ABŞ sessiyasının əvvəlində gündəlik diapazon 54 punkt təşkil edib. Əvvəlcə bazar 1.9882-də gündəlik minimum formalaşdırıb, sonra 1.9936-ya qalxıb. Nyu-Yorkda ticarətin əvvəlində əsas istiqamət artım idi. Əməliyyat açmaq üçün bizə lazım olan əsas informasiya 2 aylıq orta diapazondur.

Gəlin, Şəkil 2-də əks olunmuş vəziyyətə Şəkil 1-dəki ticarət şablonunu əlavə edək. Şəkil 3-də məhz bunu görürük. Əgər treyder 30 punktluq riski qəbul etməyə hazırdırsa, birinci əməliyyat stopun yerləşdirildiyi səviyyədən 30 punkt yuxarıda təyin olunmalıdır. Bir halda ki w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

“Yol xəritəsi” ticarət diapazonu 1-ci hissədir. 2ci hissə tam günlük ticarət diapazonudur.

stopu gündəlik minimumdan aşağıda yerləşdirmək lazımdır, giriş səviyyəsi bu yolla hesablanır: (C – 1 punkt) +0.0030 = 1.9881 + 0.0030 = 1.9921.

Bu minvalla biz iki oxşar order yerləşdiririk: 1.9921-də “buy stop”, 1.9881-də “sell stop”. Əgər bundan sonra bazar D nöqtəsindən E nöqtəsindən korreksiya etsə, “buy stop” işə düşəcək.

Take Profit əvvəlcədən D və F nöqtələri arasında– 1.9983-də yer-

Birinci satış əməliyyatını D və E nöqtələri arasında açmaq lazımdır. Hədəf kimi 2 aylıq orta ticarət diapazonunun 90%-i seçilməlidir. Bu, əvvəlki nümunələrdə istifadə etdiyimiz orta ticarət diapazonundan kifayət qədər azdır. Nəticədə valotilliyin dəyişilməsilə əlaqədar strategiyaya düzəliş vermək lazımdır. Əgər riski 20 punkta qədər azaltsaq, onda birinci pozisiya təxminən 1.3520-25 ətrafında

iş m l i r i d ş ə l n ə y y ə Dəqiq mü -loss p o t s n a n a l s a s inə ə qiymət hərəkət ibdir. c a v x o ç k ə m ə l iş və take profitlə

ləşdirilir. Bu qiymət təxminən son 2 aylıq orta ticarət diapazonun 90.2% tamamlandığı nöqtədə yerləşir. Şəkil 4-də eurusd cütlüyündə satış əməliyyatına nümunə göstərilib. A nöqtəsi günün açılış qiymətidir (1.3525); B nöqtəsi Asiya sessiyasının gündəlik minimumudur – 1.3510; C nöqtəsi gündəlik maksimumdur – 1.3542; D nöqtəsi növbəti gündəlik minimumdur – 1.3509; E nöqtəsi korreksiyanın maksimumudur – 1.3530; F nöqtəsi ticarətin 1.3484-də sona çatmasına əsasən gündəlik dibdir; G nöqtəsi günün bağlanış qiymətidir – 1.3502.

Açılış qiymətindən ABŞ-da ticarət başlayana qədər gündəlik

açıla bilər. Take Profit 2 aylıq orta ticarət diapazonunun 90%ində - 1.3495 ətrafındadır. “Stop” gündəlik maksimumdan yuxarıda – 1.3545-də yerləşdirilməlidir.

Sadə və praktik Bizim təsvir etdiyimiz bu strategiya əvvəlcə qəliz görünə bilər, amma ona öyrəşəndən sonra proses sizə çox asan gələcək.

Dəqiq müəyyənləşdirilmiş qiymət hərəkətinə əsaslanan stoploss və take profitlə işləmək çox vacibdir. Bu prinsiplər əsasında qurulmuş strategiya gəlirli əməliyyatlar yerləşdirmək üçün yaxşı şərait yaradacaq.

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

21

22

REKLAM

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

M ETO D

23

Sadə yanaşı

3-cü dalğa ovu Qiymət hərəkətinin ən vacib və gəlirli hissəsini necə tutmaq olar?

E

lliot Dalğaları haqqında məlumatı olan hər kəs bilir ki, 3-cü dalğa əsl xəzinədir. Onu yaxalaya bilmək hər bir treyderin arzusudur. Ralf Nelson Elliot belə bir nəzəriyyə irəli sürmüşdü ki, bazarda qiymətlər xüsusi patternə uyğun olaraq hərəkət edirlər: trendin istiqamətində 5 dalğa, trendin əksinə 3 dalğa.

Trendin istiqamətində olan 5 dalğa “impuls dalğası”, trendin əksinə gedən 3 dalğa “korreksiya dalğası” adlanır. İmpulsun ən güclü, böyük və dinamik dalğası 3-cü dalğa hesab olunur. Onu tutub, həmin dalğada qalmaq treyderə yaxşı gəlir qazandıra bilər. Bəs bu dalğanı necə tutmaq mümkündür?

Daha tam mənzərəni şəkil 2-də görmək mümkündür. Orada bazar tsiklinin tam strukturu əks olunub. Şəkildən görürük ki, hər bir dalğa özü də alt dalğalardan ibarətdir. İmpuls dalğaları hərflərlə, korreksiya dalğaları rəqəmlərlə işarə olunur. www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İmpuls dalğaları

Korreksiya dalğası

Şəkil 1. Elliotun əsas prinsipi: Bazar trend istiqamətində 5 impuls, trendin əleyhinə 3 korreksiya dalğası formalaşdırır. Bu dalğalardan treyder üçün ən çox maraqlı olanı impulsun 3-cü dalğasıdır.

Elliot özünün dalğa prinsipi üçün bu qaydaları müəyyən etmişdi: 1) “2” dalğası heç vaxt “1”-in başlanğıcını keçə bilməz 2) “3” dalğası heç vaxt ən qısa ola bilməz, əksər hallarda isə ən uzun dalğa olur 3) “4” dalğası “1” dalğasının ərazisinə girməli deyil Hələ Elliota qədər Çarlz Dou dalğaları təsvir edərək deyirdi ki,

bazarın üç mərhələsi var: yığılma, paylanma və trend. Bu, nə deməkdir? 1-ci və 2-ci dalğaları müəyyənləşdirib tutmaq çətin olur.

“2” dalğasını üç alt dalğadan ibarət olmasına, birinci dalğanın 0.618 faizi qədər korreksiya etməsinə görə tanıya bilərik. Bu iki dalğa Dou nəzəriyyəsindəki yığılıma mərhələsinə uyğun gəlir. Əksər treyderlər məhz burada iri əməliyyatlar açırlar.

8 İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

24

METOD

Sadə yanaşı

8

“3” dalğası isə hərəkət yeri və məqamıdır. Burada bazarın hərəkəti və istiqaməti aşkar sezilir, bütün səviyyəli treyderlər isə “qatara minirlər”. Qiymət “1” dalğasının zirvəsini keçəndə kütlə bazara girməklə onun sürətini daha da artırır. Burada həcmlər də çox yaxşı olur, fundamental faktorlar isə qiymətin hərəkətinə dəstək verirlər.

3-cü dalğa elə treyderlərin gözlədikləri trenddir ki, var. Birmənalı və stabil trend. Şəkil 2. Bazar hərəkətinin tam strukturu

Şəkil 3. İmpuls və korreksiya dalğaları

Şəkil 4. İkinci dalğanın qurtarmasını gözləmək lazımdır w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

3-cü dalğada qala bilmək üçün treyder müxtəlif yardımçı vasitələrdən də istifadə edə bilər.

Məsələn, trend xəttlərini, kanalları çəkmək, qrafikə MA əlavə etmək mümkündür. Qiymətin MA(20)-ni kəsməsi 3-cü dalğanın başlanması barədə ehtimalları qüvvətlənirə bilər.

3-cü dalğa başa çatandan sonra yerini korreksiyaya – 4-cü dalğaya verir. Növbələnmə qaydasına görə, əgər 2-ci dalğa sadə struktura malik olubsa, 4-ün quruluşu mürəkkəb olacaq və əksinə...

Beləliklə, Elliotun dalğa analizinin incəliklərini bilmədən də, 3cü dalğanı tutmağa cəhd göstərə bilərsiniz. Amma əlbəttə ki, Dalğa Analizini tam öyrənmək daha yaxşı və faydalı olardı.

Şəkil 5. Üçüncü dalğanın özünün də üçüncü dalğası olur.

Bu, qiymət hərəkətinin ən gəlirli zonasıdır. İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

İQTİSADİ NƏBZ

Barometr

5 əsas index Qafar İmanverdiyev tərkibinə daxil olan səhmlərin toplanması və alınmış nəticənin ond indekslərini heç ol- müvafiq denominatora bölünməsi masa ümumi şəkildə ilə hesablanır. izləmək hər bir treyderə lazımdır. Çünki onlar ölkə iqtiDou-Jons indeksinin dəyişmə sadiyyatının vəziyyəti haqqında göstəricisi punkdur. Artıq yaxın təsəvvür yaradırlar. Ona görə də, tarixi keçmişdən etibarən gəlin əsas indekslərlə tanış olaq. Çikaqoda bu indeks üzrə fyuçers kontraktlarından istifadə olunmağa DOU-JONS INDEKSI (DJİ) başlanmışdır.

F

Dou-Jons sənaye indeksi (The Dow Jones İndustrial AverageDJİA) – 30 ən iri sənaye korporasiyası səhmlərinin qiymət dəyişikliyi üzrə orta göstəricisidir.

Dou-Jons sənaye indeksi fond birjalarının mövvcud göstəriciləri arasında ən qədim tarixə malik olanı və ən geniş yayılmış göstəricisidir. İndeksin tərkibi dəyişməz deyil: onun komponentləri iri sənaye korporasiyalarının ABŞ iqtisadiyyatında və bazarda tutduğu mövqedən asılı olaraq dəyişə bilər, lakin müasir şəraitdə belə dəyişikliklər kifayət qədər nadir hallarda baş verir. Demək olar ki, NewYork fond birjasında iştirak edən səhmlərin bazar dəyərinin 15%dən 20%-ə qədəri Dou-Jons indeksinin tərkibinə daxil olan səhmlərin payına düşür. Bu indeks www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Dou-Jons nəqliyyat indeksi (The Dow Jones Transportation Average – DJTA) – 20 ən iri nəqliyyat korporasiyası səhmlərinin qiymət dəyişməsini xarakterizə edən orta göstəricidir. (aviaşirkətlər, dəmiryolları və avtomobil nəqliyyatı şirkətləri).

Dou-Jons kommunal indeksi (The Dow – Jones Utility Average – DJUA) – qaz və elektrik təminatı ilə məşğul olan 15 kompaniyanın səhmlərini qiymət dəyişməsini xarakterizə edən orta göstəricidir. Ümumiləşmiş Dou-Jons indeksi (The Dow Jones Composite Average – DJCA) – sənaye və kommunal Dou-Jons indeksi əsasında hesablanan göstəricidir.

“STANDART AND POORS “ INDEKSI (S&P) Bu indeks müstəqil kompaniya olan “Standart and Poors” şirkəti tərəfindən dərc edilir. Bu indeks 2 variantda – 500 korporasiyanın səhmləri əsasında və 100 korporasiyanın səhmləri əsasında hesablanır.

S&P-500 indeksi-müvafiq bazar qiymətləri nəzərə alınmaqla 500 korporasiyanın səhmləri indeksini ifadə edir. Bu indeks özundə əks etdirir: 400 sənaye korporasiyası, 20 nəqliyyat, 40 maliyyə və 40 kommunal xidmət kompaniyası.

Bir qayda olaraq bu indeksə NyuYork fond birjasında qeydiyyatdan keçmiş kompaniyaların səhmləri daxil edilir. Lakin səhmləri Amerika fond birjasında və birjadankənar dövriyyədə iştirak edən bəzi kompaniyaların da səhmləri hesaba alınır. İndeks Nyu-York fond birjasında hərraclarda iştirak edən və ümumi bazar dəyərini təqribən 80%-ni təşkil edən səhmləri özündə əks etdirir. Bu indeks Dow-Jones indeksi ilə müqayisədə daha mürəkkəbdir.

8 İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

25

İQT İSADİ N ƏBZ 8

26

Lakin bununla bərabər çox sayda korporasiyanın səhmlərini özündə əks etdirdiyi üçün və hər bir korporasiyanın səhmi səhmdarların malik olduğu bütün səhmlərin ümumi dəyəri əsasında hesablandığı üçün indeks daha dəqiq hesab olunur. Bu indeks üzrə fyuçers və opsion kontraktları Çikaqo əmtəə birjasında hərraca çıxarılır.

S&P-100 500 korporasiya səhmlərini xarakterizə edən indeksə analoji olaraq hesablanır, lakin opsionları Çikaqo opsion birjasında həyata keçirilən hərraclarda iştirak edən korporasiyaların səhmlərini özündə əks etdirir.

Bunlar əsasən sənaye korporasiyalarıdır.

NYU-YORK FOND BIRJASI INDEKSI (NYSE İNDEX – NEW -YORK STOCK EXCHANGE) Bu indeks Nyu-York fond birjasında qeydiyyatdan keçmiş bütün korporasiyaların səhmlərinin real bazar qiyməti nəzərə alınmaqla qiymət dəyişməsi göstəricisini özündə əks etdirir.

Daha doğrusu, bu göstərici NyuYork fond birjasında qeydiyyatdan keçmiş bütün şirkətlərin səhmlərinin real bazar qiyməti nəzərə alınmaqla orta göstəricisini özundə əks etdirir. Punktlarla ifadə olunan Dow-Jones indeksindən fərqli olaraq NYSE indeksi dollarla ifadə olunur. Bu indeks üzrə opsion ticarəti Nyu-York fond birjasında həyata keçirilir. Fyuçers kontraktları üzrə ticarət isə NyuYork fond birjasına yardımçı qurum olan Nyu-York fyüçers birjasında həyata keçirilir.

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

Barometr ticarəti Amerika fond birjasında həyata keçirlir.

AMERIKA FOND BIRJASI INDEKSI (AMEX) Amerika fond birjası birbirindən fərqli metodlarla hesablanan iki əsas indeks dərc edir. Əsas Amerika Fond Birjası indeksi (AMEX Major Market İndex) 20 qabaqcıl sənaye korporasiyası səhmlərinin orta qiymət dəyişməsi göstəricisidir. Bu indeks Amerika fond birjası tərəfindən Dow-Jones sənaye indeksinin tərkibinə element kimi hazırlanıb.

AMEX Amerika fond birjası tərəfindən hesablanmasına və dərc etdirilməsinə baxmayaraq onun tərkibinə həmçinin Nyu-York fond birjasında qeydiyyatdan keçmiş korporasiyaların da səhmləri daxildir.

Qeyd etmək lazımdır ki, belə korporasiya səhmlərindən 15-i DowJones sənaye indeksinin komponentlərindəndir.

Bu indeks üzrə fyuçerz ticarət əməliyyatları Çikaqo əmtəə birjasında həyata keçirilir.

BIRJADANKƏNAR DÖVRIYYƏ INDEKSI NASDAQ (NATIONAL ASSOCIATION OF SECURITIES DEALERS AUTOMATIC QUOTATION) Fond dilerlərinin milli assosasiyasiyası birjadankənar dövriyyə həcmini həmçinin ayrıayrı sektorlar üzrə korporasiyaların səhmlərini özündə əks

etdirən bir sıra indekslər hesablayır. Bunlardan ən əsası NASDAQ indeksidir.

Amerika Fond Birjasının Bazar qiyməti indeksi (AMEX Market Value İndex) tamamilə fərqli əsasda hesablanır: bu indeks yalnız tərkibinə daxil olan korporasiya səhmlərinin real bazar qiymətləri göstəricisini əks etdirir. İlk dəfə olaraq bu indeks 1973-cü ilin sentyabr ayında hesablanmışdır. İndeks iqtisadiyyatın bütün sektorlarından olan və Amerika fond birjasında qeydiyyatdan keçmiş 800-dən artıq korporasiyanın səhmlərini özündə əks etdirir. Bu indeks üzrə opsion

Bu indeksin komponentləri siyahısına 3500 korporasiyanın səhmləri (birja hərraclarında iştirak edən səhmlər istisna olmaqla) daxildir. Bu indeks tərkibinə daxil olan səhmlərin qiymətləri əsasında hesablanmış göstəricidir. İlk dəfə olaraq NASDAQ indeksı 1971-ci ilin Fevral ayında hesablanmışdır.

Bu indeks üzrə opsion və fyuçer əməliyyatları Çikaqo əmtəə birjasında həyata keçirilir. Fond indeksləri qiymətlərinin aşağı düşməsi milli valyutanın dəyər itkisinə səbəb olur.

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

YA P O N Ş A M L A R I

Patternologiya

Axşam düşür, “ayılar” gəlir dir. Birinci iki şam çox önəmlidir, çünki onlar trendin azarda ticarət aparar- gücünün zəiflədiyini kən Yapon şamları göstərirlər. Birinci modellərindən istifadə şam yarananda bazar olunması treyderə əlavə üstünlük güclü olur, ona görə də qazandırır. Yapon şamları bu şamın iri “bədən”i, qrafikdə bir yerdə qruplaşaraq, kiçik “kölgə”ləri var. şam modelləri əmələ gətirirlər. Amma ikinci şamda Həmin modellər qiymətin “ayı”lar “buğa”lara hərəkətində çox vacib məqam- aşkar güc gəliblər. Ona görə də bu şamın larla bağlı siqnal verə bilər. bağlanışı açılışının Şam modelləri həm dönüş, həm yanında, aşağıdadır. Üçüncü şam isə onu də davamiyyət xarakterli olurlar.

Dönüş modellərindən biri də “ayı” göstərir ki, “ayı”lar artıq vəziyyəti tam patterni olan “Axşam ulduzu” nəzarətə alıblar və bazar aşağıya modelidir. dönüb. Bu şam satışların kəskin artdığına dair siqnaldır.

Bu model xeyli müddət davam edən artım trendinin zirvəsində Siz bu patterni bir dəfə öyrənib yaranır. Pattern 3 şamdan ibarətUolter İnqland

B

mənimsəyəndən sonra istənilən qrafikdə rahatca tətbiq edə biləcəksiniz. Əgər bu patternə əsaslanaraq əməliyyat açılırsa, ikinci şamın üstündə mütləq “stop-loss” qoymaq lazımdır. Bazara girişin daha səliqəli olması üçün birinci şamdan bir neçə punkt aşağıda “sellstop” orderi yerləşdirmək olar.

“Axşam ulduzu”

Bu patterni indikator və ossillyatoların (məsələn, MACD) siqnalı ilə birgə işlədəndə daha yaxşı nəticə alınır.

“Axşam ulduzu” patterni

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

27

28

TEXNİKA

Dəstək və müqavimət

Səviyyəni bil!

Treyderin işlədiyi bazarda qiymətin vacib səviyyələrini bilməsi onun ticarətinə cidi müsbət təsir göstərə bilər

B

azarın hərəkətini müşahidə edəndə görmək çətin deyil ki, qiymət müqavimət və dəstək səviyyələri arasında hərəkət edir. Bu səviyyələri dərk etmək bizim daha uğurlu ticarət aparmağımıza kömək ola bilər. Amma məhz hansı müqavimət və dəstək səviyyələri bizim üçün maraqlıdır?

Əvvəla müqavimət və dəstək səviyyələri anlayışlarının psixoloji anlamını müəyyənləşdirək. Onlar nə deməkdir və qiymət dəyişikliyinə onların təsiri necədir?

Dəstək - aktivin müvəqqəti ədalətli qiymətini əks etdirən səviyyədir. Bu səviyyəyə qədər satıcılar satır, çünki yeni qiymətin meydana gəldiyini hesab edirlər.

Bazar o səviyyəyə qədər aşağı gedir ki, oyuna qiyməti yeni

səviyyəyə qaldıracaq alıcılar qatılırlar. Bu an həm satıcılar, həm alıcılar öz şəxsi qiymətləndirmə sistemlərinə əsasən bazardakı vəziyyətlə bağlı fikir yürüdürlər. Əgər bu vaxt alıcılar hesab etsə ki, bazar üçün yeni səviyyə yaxşıdır, aktivi almaqda davam edəcəklər, bu da qiymət səviyyəsini möhkəmləndirəcək. Onlar həmçinin qiyməti yuxarı da apara bilərlər.

Bazarda müqavimət və dəstək səviyyələrini müəyyən etmək üçün xeyli metod var, amma onların çoxu etibarsızdır. Ən çox yayılmış metodlar Fibonaççi səviyyələri, trend xəttləri, orta dəyişən göstəricilər və Qann nəzəriyyəsidir. Əksər metodlar bazara statistik yanaşır. Onlara əsasən, zaman keçdikcə analoji vəziyyətlərdə bazarın hərəkəti tamamilə identik olmalıdır. Amma təəsüf ki, bazar statik deyil və iqtisadi, makroiqtisadi aləmdəki dəyişikləri nəzərə almadan daim eyni reaksiya verəcəyini gözləməyinə dəyməz.

Bazar mürəkkəb və dinamik hadisələrin məcmusudur. Amma bizim bir problemimiz qalır: iş işdən keçmədən müqavimət və dəstək səviyyələrini əvvəlcədən necə müəyyənləşdirək?

Psixologiya

8 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TEXNİKA

29

Dəstək və müqavimət

Burada satmağın müsbət cəhəti odur ki, çox kiçik stop-loss tələb olunur.

8 Müqavimət səviyyəsinə gəldikdə isə, alıcılar qiyməti artırmaqda davam edirlər, ona görə də aktivi ədalətli qiymətləndirməyə can atırlar. Həddindən artıq yüksək qiymət səviyyəsinə gəldikdə satıcılar meydana çıxır, onlar da şişirdilmiş qiymətlərlə böyük həcmdə satmağa çalışırlar və nəticədə müqavimət yaranır.

Müqavimət və dəstək səviyyələrinin “iç üzünü” bildikdən sonra aydın olur ki, aktivin ədalətli qiymətləndirilməsi ilə bağlı bütün bazar iştirakçılarının fikrini müəyyənləşdirməliyik, sonra daha məntiqəuyğun müqavimət və dəstək səviyyələrini təyin etməliyik. Bütün bazar iştirakçıları üçün bir olan müqavimət və dəstək səviyyəsi barədə ümumi təsəvvür yaratmaq olar. Ümumi təsəvvür w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

Bizə bazar iştirakçılarının bütün fəaliyyət sahələrinin real qiymətləndirilməsi lazımdır. Seqmentləşdirmə yollarından biri zaman intervallarının tətbiqidir.

Bir halda ki, treyderlər müxtəlif zaman intervallı qrafiklərdən istifadə edirlər (məsələn, M5 və ya M15), onda məhz onlar bizə gəlir və itkilərin əldə olunduğu periodları göstərir. Bu minvalla, bizim məqsədimiz bütün bazar iştirakçılarının vəziyyətini daha dolğun əks etdirən zaman intervalını tapmaqdır.

S&P bazarında gündaxili qrafiklərə nəzər salaq. Digər maliyyə və əmtəə bazarlarında daha adekvat zaman intervalını tapmaq üçün onların dinamikasını başa düşmək lazımdır. Əvvəlcə hər bir zaman intervalı üçün müqavimət və dəstək səviyyələrini müəyyənləşdirməli, sonra bütün göstəricilərin ümumi məxrəcini tapmalıyıq. Bəzən müqavimət və dəstək səviyyələri demək olar ki, bazarın qiymət

səviyyələri olur, bu halda biz onu “sadə ədəd” adlandıra bilərik.

Aşağıda göstərilmiş sxemi izləməklə seçdiyiniz bazar üçün müqavimət və dəstək səviyyələrini təyin edə bilərsiniz.

Yaddan çıxarmayın ki, müəyyənləşdirilmiş səviyyələr birbaşa bazarın gün ərzindəki dinamikasından asılıdır. Məsələn, S&P ilə günlük ticarətdə çox vaxt 4 səviyyə lazım gəlir - ən vacib dəstək və müqavimət səviyyələri.

1. Seçdiyiniz bazarın iştirakçılarının fəaliyyət sahəsini tədqiq edin.

2. Bazardakı vəziyyətlə bağlı bu iştirakçılardakı ümumi təsəvvürü müəyyənləşdirin; həmin Fəaliyyət Sahəsini zaman intervalı prinsipinə görə seqmentlərə bölün.

3. Hər qrafikdə müqavimət və dəstək səviyyələrini müəyyənləşdirin.

4. Bütün səviyyələr üçün ümumi məxrəc tapın.

8

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TEXNİKA

Dəstək və müqavimət Birinci Take Profit bu isə ilk hədəfdir

Birinci Take Profit səviyyəsini effektiv müəyyənləşdirmək yollarından biri vacib müqavimət və dəstək səviyyələrini aşkarlamağa sövq edir. Belə ki, böyük ehtimalla, bazar bu səviyyələrdən hər hansı birini keçdikdən sonra digərinə istiqamətlənəcək. Digər səviyyəyə yaxınlaşarkən gəlirinizi artırmaq üçün sizə treyling-stop kömək olacaq.

Burada “uzun” əməliyyat üçün imkan yaranıb

8

30

Effektiv ticarət üçün müqavimət və dəstək səviyyələri Hər hansı bir bazarın dinamikasından asılı olaraq müqavimət və dəstək səviyyələrini müəyyənləşdirək. Hər bir bazarda onların arasında müəyyən əlaqə olur. Bunu aşkarlayandan sonra müqavimət və dəstək səviyyələrinə əsasən ticarət aparmaq üçün ən yaxşı giriş və çıxış səviyyələrini təyin edə bilərik.

dəstək səviyyəsinə yaxınlaşması zamanı stopu bir neçə punkt aralıda yerləşdirmək məntiqə uyğundur. Əgər bazar bizim səviyyəmizdən uzaqlaşsa, böyük ehtimalla növbəti daha yüksək və ya aşağıda dəstək (müqavimət) səviyyəsinə çatacaq. Nəticədə seçdiyiniz bazarın dinamikasından asılı olaraq gəlirli ticarət aparmaq üçün böyük “stop”lar yerləşdirmək lazım gəlməyəcək.

Çıxış səviyyələri Qiymətin digər müqavimət (dəstək) səviyyəsinə hərəkətini gözləmək tam təbiidir. Bazarın dinamikasını və vəziyyəti başa düşməyimizdən asılı olaraq çıxış səviyyəsi kimi növbəti müqavimət (dəstək) səviyyəsindən istifadə etmək olar, həmçinin ondan dönüş zamanı pozisiya açmaq üçün də yararlanmaq mümkündür.

Giriş səviyyələri Siz yaxşı yerdə əməliyyat açmaq üçün müqavimət və dəstək səviyyələrini qiymət onlara yaxınlaşanda müəyyənləşdirə bilərsiniz.

Qiymətə və zaman intervallarına lazımi diqqət ayrılan zaman uğurlu giriş ehtimalı çox yüksəkdir. Bununla yanaşı, bazardakı “qısa hərəkətləri” (“küyü”) filtrasiya etmək üçün bir neçə dinamik indikatorlardan və ya qiymət patternlərindən istifadə etmək olar.

“Stop”ların səviyyəsi Bazarın müqavimət və ya w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

P S İ X O L O G İ YA

Vacib məqam

Treyder təfəkkürü Torn Hartl olunursa, treydinqdə əksinə, ancaq ehtimallarla düşünmək və ehtiğurlu treyderlər dün- mallarla işləmək lazımdır. Yəni yaya elə uğurlu trey- biz təfəkkürümüzü ehtimallara, der kimi gəlirlər, gümanlara kökləməliyik. “Belə yoxsa, bunu öyrənmək olacaq” kimi anlayışları mümkündür? Mən əminəm ki, təfəkkürümüzdən silib, yerinə mümkündür! Sadəcə, özündə “belə ola bilər”, “belə olmaq ehtitreyder təfəkkürü tipi for- malı var” anlayışlarını daxil etmalaşdırmaq lazımdır. Çünki əs- məliyik. lində treyderin düşüncə tərzi bizim ənənəvi düşüncəmizdən Bax, bu, treyderin düşüncə fərqlənir. tərzidir. Amma treyderin düşüncə tərzi təkcə bununla məhdudlaşmır.

Bizim uşaq ikən öyrəndiyimiz, İtkiyə və qazanca “adi” insan kimi əxz etdiyimiz bacarıq və qabaxmamaq, qazancda itki, itkidə biliyyətlər həyatımızda çox böyük qazanc görmək treyderin düşüncə rol oynayırlar. Onların sayəsində tərzinin digər özəlliyidir. biz məktəbdə yaxşı qiymətlər alır, başqa insanlarla münasibətlər İndi uğurlu treyder və “Zonada qurur, işləyir, evlənir, karyera pil- ticarət” adlı məşhur kitabın müəllələrində irəliləyirik. Amma bu lifi olan Mark Duqlas yazır: “Mən bacarıq və qabiliyyətlər treydinq198-ci ildə Çikaqo Əmtəə birdə tamamilə yararsızdırlar! Nəinki jasında ticarətə yeni başlayanda yararsız, hətta ziyanlıdırlar – bir neçə ay ərzində nəyim var məhz onlar bizi itkilərə gətirir! idisə, hamısını itirmişdim. Niyə? Çünki öz həyat tərzimi ticarətə Ona görə də, uğurlu treyder ola gətirmişdim! Daha dəqiqi, öz bilmək üçün əvvəlcə təfəkkürü həyat tərzimi ticarətimlə qarışdırdəyişməliyik. Hansı şəkildə? mışdım. Treyder kimi təcrübə topladıqca mən özümü daha yaxşı Biz bilməliyik ki, başqa tanıdım və bunu başa düşdüm. sahələrdə uğur qazanmaq üçün Həmçinin psixologiyanın ticarətlazım olan prinsiplər treydinqdə dəki rolunu daha dərindən dərk işləmir. Əgər başqa sahələrdə elədim. Dərk elədim ki, intizamlı dəqiqlik və konkretlik tələb treyder olmaq nə qədər vacibdir”.

U

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Uğurlu treyderlər ona görə uğurludurlar ki, ancaq bazarda qazanmağa kömək edə bilən şeylərə həyatlarında yer verirlər.

Qazanmağa xeyir verməyən şeylərlə beyinlərini doldurmurlar.

Onlar anlayırlar ki, qazanmaq üçün qiymətin hara gedəcəyini əvvəlcədən bilmək vacib deyil; bazarda hər şey baş verə bilər; bazarda keçən hər bir gün, hər saat, hər əməliyyat unikaldır və treyderə qiymətli təcrübə qazandırır. Bazar – aqressiv mühitdir, həmin mühitdə təmkin və özünəinam son dərəcə vacib keyfiyyətlərdir.

Bir çox treyderlər problemin öz düşüncə tərzlərində olması ilə barışmaq istəmirlər. Amma bu, belədir və inanın, belə olduğu artıq çoxdan sübuta yetirilib!

Bazarda ehtimallara söykənən düşüncə tərzi elə qalibin düşüncə tərzidir. Ticarət sistemi bunlardan çox-çox sonra gəlir. Bir də təkrarlayıram: ilk növbədə özünüzdə treyder düşüncəsi formalaşdırın!

Redaksiyadan: Bəs hazırda sizin treyder təfəkkürünüz nə qədər inkişaf edib? Bunu bilmək üçün növbəti səhifədəki testi keçməyi təklif edirik!

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

31

32

P S İ X O L O G İ YA

Özünü tanı

Test: Sizdə treyder təfəkkürü varmı?

Mark Duqlas

H

ər bir suala (axırıncı ikisindən başqa – onlar açıq suallardır) ya “hə”, ya da “yox” cavabını verin. Cavabları verərkən maksimum səmimi olun. Hər bir “hə” cavabına görə özünüzə 1 xal, “yox” cavabına görə “0” xal əlavə edin.Suallar bitəndən sonra xallarınızı hesablayın.

1. Düzdürmü ki, treydinqdə qazanmaq üçün qiymətin hara gedcəyini əvvəlcədən bilmək lazımdır?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 2. Siz ticarətdə ancaq qazanc gətirən itkisiz metodların mövcudluğuna inanırsınızmı?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 3. Sizcə, əməliyyat açmazdan qabaq qrafiki diqqətlə hərtərəfli analiz etmək lazımdırmı?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 4. İtkiləri ticarətin qaçılmaz bir elementi kimi qəbul edirsinizmi? www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 5. Əməliyyat açmazdan qabaq riskləri və gəlirləri, həmçinin onların nisbətini hesablayırsınızmı?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 6. Qrafikə nəzər salan kimi qiymətin hansı tərəfə gedə biləcəyi haqqında düşünmyə başlayırsınızmı?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 7. Gəlirli olacağına tam güvənmədiyiniz əməliyyatları açırsınızmı?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal

8. Bazarda təcrübə topladıqca ticarət prosesi sizə daha asan gəlirmi?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 9. Dəqiq giriş və çıxış siqnalları verən ticarət sisteminiz varmı?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 10. Əgər qiymətin döndüyünə dair aydın siqnal varsa, açıq əməliyyatı bağlaya bilirsinizmi?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 11. Ticarətinizin gəlirli dövrləri ciddi itkilərlə müşayiət olunurmu?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 12. Ticarətə yeni başlayanda tamamilə sistemsiz və xaotik əməliyyatlar açdığınızı hesab edirsinizmi?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal

8 İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

P S İ X O L O G İ YA 8 13. Heç belə düşündüyünüz olurmu ki, bazar şəxsən sizin əleyhinizə hərəkət edir?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 14. Keçmişdəki itkili əməliyatların doğurduğu mənfi emosiyalar sizi tezmi tərk edir?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 15. Əgər bazarda kiçik hərəkəti tutmaq şansı varsa, “nağdı qoyub, nisyənin dalınca qaçma” prinsipi ilə davranırsınızmı?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 16. Bazarda yoxlayıb, “işlədiyinə” əminn olduğunuz patternlər varmı və hər dəfə qrafikdə onları axtarırsınızmı?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 17. Aradabir özünüzü bazarın qurbanı hesab edirsinizmi?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 18. Ticarət apararkən diqqətinizi ancaq bir taymfreymdə cəmləyirsinizmi?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 19. Razısınızmı ki, uğurlu treyder olmaq üçün başqalarına nisbətən daha elastik və çevik təfəkkür tələb olunur?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 20. Olurmu ki, bəzən bazarın w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

Özünü tanı

ritmini çox gözəl hiss edirsiniz, amma hisslərinizə əsaslanaraq ticarət aparmaq sizə çətin gəlir?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal

üçün bazara girəsiniz?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal

21. Olurmi ki, gəlirli əməliyyatı uzun müddət saxlayırısınız, hərəkət bitsə də, vaxtında bazaran çıxmırsınız və axırda gəliri bazara geri qaytarırsınız?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 22. Qazandığınız pulun miqdarı sizi qane edirmi, yoxsa düşünürsünüz ki, bu, azdır və daha çox qazana bilərdiniz?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 23. Əməliyyat açarkən yüksək əhval-ruhiyyədə olursunuzmu?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 24. Hesab edirsinizmi ki, treydinqdə uğurun başlıca şərti özünə inanmaqdır?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 25. Elə olurmu ki, əvvəlcədən planlaşdırdığınız əməliyyatları açmırsınız və əksinə, heç planda olmayan əməliyyatlara girirsiniz?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 26. Bütün işi-gücü atıb, hətta gecələr yuxusuz qalıb, bazarı düşündüyünüz olurmu?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 27. Olurmu ki, sadəcə yaxşı şansı qaçırmaqdan qorxduğunuz

28. İtkilərə baxmayaraq, ticarət sisteminizə inamı saxlaya və sonda müsbətə çıxa bilirsinizmi?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 29. Açıq sual: Əgər hər hansı bir treyder qabiliyyətinə yiyələnmək imkanı olsa, hansını seçərdiniz?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal 30. Açıq sual: Sizcə, niyə treyderlərin çoxu qazana bilmirlər?

Bəli - 1 xal Xeyir - 0 xal *** Beləliklə, Sizdə treyder təfəkkürü varmı? Testin cavabları ilə gələn sayımızda tanış ola bilərsiniz!

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

33

34

REKLAM

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TİCARƏT

35

Sistem

Qızıl yağışı “GoldenRain” strategiyası

G

oldenRain strategiyası sadə, anlaşıqlı və gəlirli ticarət sistemidir. Strategiyaya əsasən, ticarət 15 dəqiqəlik zaman intervalında, eur/usd cütlüyündə aparılır. Strategiyada Martingeyl metoduna əsaslanan ikiaddımlı dönüşdən istifadə edilir. Əməliyyatın tövsiyə olunan həcmi kapitalın 2%-i qədərdir.

caq. Sonra həmin xəttdən 20 punkt yuxarıda və 20 punkt aşağıda daha 2 yeni üfiqi xətt qururuq. Şəkil 1-də bizim üçün “0” səviyyəsi 1.2600-dır. Çünki əvvəlki gün məhz bu qiymətdə bağlanmışdı. Daha sonra 1.2620 və 1.2580 səviyyələrindən növbəti xəttləri çəkirik.

Strategiyanın mahiyyəti Satış əməliyyatı üçün: Günlük şamın bağlanmasını gözləyir və həmin bağlanış qiyməti səviyyəsində düz üfiqi xətt çəkirik. Bu, “0” səviyyəsi ola-

1) Əgər qiymət aşağı xəttin (-20) altında bağlanarsa, satış əməliyyatı açırıq.

2) “0” səviyyəsində iki “sell limit” orderi qoyuruq. Bu iki orderin cəmi depozitin 2%-i həcmində olmalıdır.

Limit orderlərindən biri həmişə 200 punktluq sabit teyk-profitə malikdir.

3) Bu orderlə eyni zamanda “yarılma” orderi də qoyuruq – kanalın yuxarı sərhədinin (+20) üzərində buy-stop qurulur. Onun həcmi depozitin 4%-i qədər olmalıdır.

Bundan sonra mümkün ssenarilərə əsasən hərəkət edirik:

8

Şəkil 1. Üç xəttli üfiqi kanalın qurulması www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TİCARƏT 8

36

1-ci variant: Qiymət (-20) xəttini keçəndən sonra “0” xəttinə qədər qayıdır və bu zaman limit orderlərə əsasən daha iki satış əməliyyatı açılır.

Bundan sonra qiymət aşağıya hərəkətini davam etdirir və (-20) xəttindən də aşağı gedir. Bu zaman limit orderlərdən biri hədəfinə çataraq, teyk-profitlə bağlanır.

Orderin biri teyk-profitlə bağlananda “0” xəttində depozitin 1%-i həcmində daha bir sell-limit orderi qoyulur. Əgər qiymət yenə də “0” xəttinə qayıdarsa, həmin order də işə düşür və satış əməliyyatı açılır.

Yox, əgər qiymət “0” səviyyəsinə doğru qayıtmasa və aşağıya hərəkətini davam etdirsə, onda günlük şamın bağlanmasına 2 dəqiqə qalmış gəliri götürüb bazardan çıxmaq lazımdır.

Sistem sonra “0” xəttinə qədər qayıdır və bu zaman limit orderlərə əsasən daha iki satış əməliyyatı açılır.

Amma qiymət aşağıya getmir, əksinə, (+20) xəttindən yuxarıya qalxır. Bu zaman buy-stop orderi işə düşür və depozitin 4%-i həcmində əməliyyat açılır.

Həmin əməliyyat açılan zaman biz “0” xəttində sell stop orderi də qoyuruq.

həcmində olan sell-stop işə düşür. İndi bizim 4 açıq əməliyyatımız var: satış – 1%, satış – 1%, alış – 4%, satış – 6%. Bu vəziyyətdə əgər qiymət aşağıya gedərək, (20) xəttini kəsib, 40 punkt da ensə, əməliyyat profitlə bağlanır.

Alış əməliyyatı üçün bu şərtlər əksinə yerinə yetirilir.

Bütün açıq orderlər günlük şamın bağlanmasına 2-5 dəqiqə qalmış ləğv edilməlidirlər.

Günlük şam bağlanan kimi yeni başlayan gündə eyni qaydaları lap əvvəldən bir də tətbiq eləyirik.

Əgər qiymət yuxarıya doğru hərəkətinə davam edərsə, 4 açıq əməliyyat birlikdə müəyyən gəlir verəndən sonra hamısını bağlayırıq.

Testlər zamanı strategiya yaxşı nəticələr göstərib:

Yox, əgər qiymət geriyə - “0” xəttinə qayıdarsa, depozitin 6%-i

2-ci variant Qiymət (-20) xəttini keçəndən

Azərbaycanda treyderlər üçün yeganə forum

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

PA R A L E L L Ə R

Treydinq fəlsəfəsi

Treydinq və “müharibə sənəti” Uğurlu treyder olmaq üçün siz 3 “A”dan effektiv istifadə etməyi bacarmalısınız: avadanlıq, alətlər və ağlınız

S

un Tszının “Müharibə sənəti” kitabının unikallığı ondadır ki, onu insan fəaliyyətilə bağlı bütün sferalara şamil etmək olar. Baxmayaraq ki, bu kitabda müharibə strategiyalarından və həyatınızı dəyişə biləcək dərslərdən bəhs olunur.

Yeni başlayan treyderləri daim iki hiss təqib edir: qorxu və tamah. “Müharibə sənəti” bu iki emosional vəziyyət arasındakı məsafəni qısaltmağa və sizi irəli aparacaq optimal vəziyyətə kökləməyə yardımçı olacaq. Bu məqalədə “Müharibə sənəti”ndəki dərslərdən treyder fəaliyyətində necə istifadə etməyi nəzərdən keçirəcəyik.

Deyirlər, “qolf oyunu otluqda yox, beyində oynanılır”. Fyuçerslərlə, valyutalarla, opsionlarla və ya aksiyalarla da ticarət də beyində baş verir. Sizin beyin oyununuz paritet olmalıdır. Əgər belə deyilsə, uğursuzluq qaçılmazdır.

Kitab 6, paraqraf 52: Ruh www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

yüksəkliyi və mənəvi zəiflik. “...Heç də həmişə böyük qüvvə kiçiyə qalib gəlməyə qadir deyil. Əgər kiçik qüvvə adekvat təşkil olunubsa, böyük ləng ordunu məhv edə bilər. Bu taktika “vur və qaç” adını alıb...”

Siz elə həmin “kiçik qüvvə”siniz ki, trilyonlarla kapitala malik investisiya bazarlarında mübarizə aparırsınız. Gəlir əldə etmək üçün daha yaxşı imkanlar vəd verən bir neçə bazarda səylərinizi cəmləşdirməklə “vur və qaç” taktikasından istifadə edə bilərsiniz. Bu, gəlir əldə etməyin yeganə yoludur. Sizin kapitalınız da azdır, vaxtınız da. Ona görə də bütün məsələ ondan ibarətdir ki, bu cür şəraitdə müflis olmağa razısınız, yoxsa qorxu və tamahınıza nəzarət edə biləcəksiniz? Əgər sınaq və səhvlərlə iri spekulyantlar kimi işləməyi öyrənsəniz, siz mükafatlandırılacaqsınız.

Siz hedcləmə ilə ticarət aparanların, iri spekulyantların köməyi ilə formalaşan patternləri tanımalısınız. Bazar iştirakçılarının bu iki qrupu uzunmüddətli əməliyyatlar açırlar. Buna görə də onların pozisiyalarını analiz etməyə həmişə imkan var. Məqsəd onların böyük potensialından öz xeyrimizə istifadə etməkdir ki, bazarda onların təşəbbüsü ilə baş verən hərəkətləri tuta bilək və daha az risk tələb edən kapitalı idarə taktikasından istifadə etməklə bazardakı axını izləyək.

Kitab 7, paraqraf 57: Vəziyyətlə manipulyasiya 8

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

37

PA R A L E L L Ə R 8

38

“...Manipulyasiyalar həqiqi olduğu kimi, yalnış da ola bilər.

Siz qalib və ya məğlub olacağınızı bilmədən irəliyə gedirsiniz. Bu biliyə düzgün planlaşdırma ilə yiyələnmək olar...”

Bir çox treyderlər effektiv iş üçün kifayət qədər vəsaitə malik deyillər. Onlar ciblərindəkini Macdonalds-da hamburgerə sərf etməklə böyük pullar barədə xəyallar qururlar. Bu minvalla treyder kimi uğur qazanmaq üçün sizi əhatə edən vəziyyətlə manipulyasiya etməyi öyrənmək lazımdır.

Bunun üçün siz kapitalın effektiv idarə olunması metodunu, texniki analizi və risklərin idarə olunması texnikasını öyrənməlisiniz. Bazarda uğur qazanmaq üçün sizə

Treydinq fəlsəfəsi Müxtəlif vaxtlarda ruh yüksəkliyinizi analiz edin. Əgər siz skalpinq metodları ilə ticarət apararaq başınızı divara vurmağa öyrəşmisinizsə, svinq və ya uzunmüddətli taktikalardan da istifadə etməyə qorxmayın.

Məsələ nə qədər əməliyyat açmağınızda deyil, onlardan neçəsinin və nə qədər gəlir gətirməsindədir. Özünüzü müxtəlif zaman intervallarında və müxtəlif bazarlarda sınaqdan keçirin. Fyuçerslərlə və ya foreksdə ticarətdə yalnız bir ticarət metodunun olması fikrinə aldanmayın.

Kitab 4. Taktiki dispozisiya “...Təcrübəli və yaxşı döyüşçülər

yyat i l ə m ə r ə d ə q ə Məsələ n eçəsinin n n a d r a l n o , l i ey açmağınızda d ndədir. i s ə m r i t ə g r i l ə və nə qədər g

savadlı planlaşdırma lazımdır. Hər yeni ticarət imkanına yeni baxışla baxmalısınız.

Kitab 7, paraqraf 61.

Vəziyyətlə manipulyasiya “...Zamandan asılı olaraq döyüşçülərin çoxunun ruh yüksəkliyi dəyişir. Səhər onlar enerjili olurlar və döyüş axtarırlar; əgər döyüş baş vermədisə, gün ərzində əzginləşirlər. Axşama isə enerjiləri tükənir və onlar döyüş meydanında olmaq istəmirlər...” w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

ilk əvvəl özlərini məğlub kimi qələmə verirlər, sonra rəqibi məğlub etmək üçün münasib anı güdürlər...”

Fyuçerslər nəyə görə yaradılıb? Əgər siz bu sualın cavabını bilirsinizsə, onda siz adi fyuçers ticarətçisindən 10 addım irəlidəsiniz. Əgər siz bu bilikdən istifadə edirsinizsə, onda siz 5% ən uğurlu treyderlərin sırasına daxilsiniz və bu məqaləni axıra kimi oxumağınıza ehtiyac yoxdur.

Digərləri üçün bu böyük sirrin üstünü açacağam. Əslində hər şey

çox sadədir. Fyuçerslərə investisiya yatırmaq siğorta mexanizmi kimi yaradılıb. Çox sadə.

Təcili valyuta bazarı, fyuçers bazarı və opsion bazarı müdafiə qatarı kimi yaradılıb. Hər vaqonunda daha çox kredit çiyni var.

Bazarda inanırlar ki, alıcılar və satıcılar əslində bu və ya digər məhsulun haqqını ödəmək üçün bu və ya digər məhsula, ya da nəğd vəsaitə sahibdirlər. “...Məğlubiyyətdən özümüzü qorumaq öz əlimizdədir; düşmənə qalib gəlmək imkanı onların əlindədir...”

Spekulyasiya və qumar oyunu iki ayrı işdir. Qumar oyunu odur ki, fyuçerslərlə işləyərkən mən necə gəldi satış və ya alış verirəm.

Spekulyasiyada isə hətta mən səhv etsəm belə, qorunmuş olmalıyam. “...Əgər biz özümüzü məğlubiyyətdən qorumaq istəyiriksə, müdafiə taktikalarından istifadə etməliyik, əgər düşmənə qalib gəlmək istəyiriksə, hücumə keçməliyik...”

Bir neçə bazarda eyni vaxtda ticarət aparmaqdan qorxmayın, bu, sizə ticarətdə uğur qazana bilməyən 95% digər treyderlərlə müqayisədə üstünlük verəcək.

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

MONEY MANAGEMENT

İtki gəlir nağılı Greys Çenq

F

halda 2:1 və ya 3:1 şəklində olsun. Belə ki, hər bir potensial 200 $ və ya 300 $-lıq gəliri 100$-lıq potensial itki müşayiət etməlidir. İlk baxışdan çoxları bu

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

lazım deyilmi? Düzgün cavab: həmişə yox!

Fakt odur ki, bu məşhur məsləhət

əliri g l a i s n e t o p a d Bütün hallar lazım k ə m r ü t ö g z a kini çox, potesial it işə yox! m ə h : b a v a c n ü deyilmi? Düzg

orex ticarətindən söz düşəndə bizə çox vaxt kapitalın idarə olunması qaydalarının vacibliyindən söhbət açırlar. Həmin tövsiyə ilə razılaşır. Çünki qaydaların da ən əsası budur ki, əməliyyata düşən orta gəlir bütün hallarda potensial gəliri orta ziyandan çox olmalıdır. çox, potesial itkini az götürmək Əlbəttə, bu, son dərəcə məntiqlidir.

Amma diqqətlə yanaşanda anlamaq çətin deyil ki, bu ideyada bəzi korrektələrə ehtiyac var...

Gəlir/risk nisbəti deyəndə nə nəzərdə tutulur? Məsələn, hər hansı bir əməliyyatda sizin gözlənilən gəliriniz 900$, gözlənilən itkiniz 300$ götürülsə, onda gəlir/risk nisbəti 3:1 olacaq – yəni 900 $:300 $.

Treydinqlə bağlı əksər kitablar və “quru”lar məsləhət görürlər ki, bu nisbət ən pis

39

Real baxış

sizi çaşdıra, bir sıra hallarda isə hətta hesabınıza ziyan da vura bilər.

8

“Məşhur” məsləhət sizə ziyan vura bilər

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

MONEY MANAGEMENT 8

40

Çünki gəlir/itki nisbətini 2:1və ya 3:1 ölçüsündə saxlamaq tövsiyəsi çox ümumi xarakterlidir, həddindən artıq sadələşdirilib və Forex bazarının praktik reallıqları ilə düz gəlmir. Bundan başqa, həmin məsləhətdə treyderin ticarət üslubu da nəzərə alınmayıb.

Bu yerdə mütləq Əməliyyat üzrə Orta Gəlirlik Faktorunu (OGF) yada salmaq lazımdır.

Bu faktoru ayrı cür “statistik gözləmə” də adlandırırlar. Əslində treyder məhz onu hesablamalı və fəaliyyətini ona uyğun dəyərləndirməlidir. Çünki ticarətdə əsas olan nəticədir, ayrı-ayr əməliyyatların taleyi yox. Szin ticarətin nəticəsi isə məhz Orta Gəlirlik Faktorundan asılıdır. Əməliyyat üzrə Orta Gəlirlik Faktoru (OGF) belə hesablanır: OGF = (Qazanc ehtimalı * Orta qazanc ) – (İtki ehtimalı * Orta İtki)

Real baxış

Gəlin, bu qaydanın tətbiq olunduğu hipotetik ssenarilərə baxaq.

30$ itirirsiniz. Yəni strategiyanız açıq-aşkar itkili strategiyadır! Hətta gəlir/itki nisbəti 2:1 olanda da sizin ticarət metodunuz itki gətirir.

Ssenari A. Tutaq ki, 10 əməliyyatın 3-də siz gəlir, qalanlarında itki götürmüsünüz.

Beləliklə, sizin gəlir ehtimalınız 30%-ə, yaxud 0.3-ə bərabərdir, itki ehtimalınız isə 70%, yaxud 0.7-yə. Fərz edək ki, gəlirli əməliyyatda orta qazanc 600$, ziyanlı əməliy-

Ssenari B. İndi isə gəlin, elə bir ticarət metoduna baxaq ki, orada gəlir/itki nisbəti 1:3 olsa da, verdiyi gəlirli əməliyyatların sayı itkili əməliyyatlardan çoxdur. Tutaq ki, 10 əməliyatdan 8-i gəlirlə, 2-si

və ya 3:1 :1 2 i n ti ə b is n i Gəlir/itk si çox ümumi ə iy s v tö q a m la irilib və d ölçüsündə sax ş lə ə d a s ıq rt a əddindən gəlmir. z ü d xarakterlidir, h ə il rı la ıq ll praktik rea Forex bazarının itki ilə yekunlaşıb. Bu ssenaridə Orta Gəlirlik Faktoru belə olacaq:

yatda orta itki 300$dır. Bu ssenaridə Orta Gəlirlik Faktoru belə olacaq:

OGF= (0.8 x $100)- (0.2 x $300) = $20

OGF= (0.3 x $600)- (0.7 x $300) = - $30 Gördüyünüz kimi, OGF mənfi ədədlə ifadə olunur. Bu isə o deməkdir ki, siz açdığınız hər əməliyyatda böyük ehtimalla,

Taktikanın Orta Gəlirlik Faktoru müsbətdir, bu isə üzünmüddətli planda sizə qazanc vəd edir.

Yadda saxlamaq lazımdır ki, Forexdə ticarətin vahid reseptləri yoxdur. İstər kapitalın idarə olunmasında, istərsə də ticarət taktikasının seçimində heç kimə hazır yollar göstərmək mümkün deyil. Ənənəvi məsləhətlərin real ticarət dünyasında ciddi bir faydası dəymir. Əsas olan yalnız budur ki, sizin Orta Gəlirlik Faktorunuz müsbət olsun. Yalnız bu halda son nəticədə hesabınızı artım gözləyir.

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TEXNİKA

Formasiya

“Parlayan fraktallar”

Çalışın, onların işığından istifadə edəsiniz!

Stefan Beşenştayn çıxarır?”

O, çəkdiyim bir-birinə oxşar ki il əvvəl bir müştəriyə hərəkət fraktallarının sayından izahat verməli oldum ki, heyrətlənərək, dedi: “Onda bizə nəyə görə texniki analiz sadəcə bir patterni öyrənmək bazara giriş və çıxışları axtar- lazımdır ki, uğurlu ticarət maq üçün faydalı ola bilər. aparaq”. Təəccüblənərək ona Stoldakı çap edilmiş qrafiki götürüb, üzərində trend kanalları, dönüş və davamedici patternləri karandaşla çəkməyə başladım. Bununla bərabər, həm də müxtəlif qrup treyderlərin necə və nə üçün əməliyyat açdıqlarını ona izah edirdim.

Amma o, məni başa düşmədi.

İ

Sonda markeri götürüb, qrafikdə çəkdiyim şəkillərin üstündə ziqzaqvari patternlər cızaraq, dedim: “İndi görürsənmi, müxtəlif qrup investorların hərəkəti patternlərin təkrarlanmasına necə gətirib www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

bildirdim ki, əslində hər şey elə də asan deyil və qrafiki yerinə qoydum. Amma həmin gündən fraktallar mənim diqqətimi çəkməyə başladı.

8

Şəkil 1. Fraktal formasında konsolidasiya nümunəsi İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

41

TEXNİKA

Formasiya

8

42

İşlədiyim bazardan və zaman intervalından asılı olmayaraq, daim onları qrafikdə tapırdım.

Yavaş-yavaş belə bir qənaətə gəlirdim ki, onları ticarət strategiyama əlavə etmək lazımdır.

Bir müdətdən sonra həqiqətən fraktallar mənim ticarətimdə son dərəcə faydalı elementə çevrildilər. Nəhayət, bütün bunlar məni “Parlayan fraktallar” – Flash Formation Fractals (FFF) nəzəriyyəsinə gətirib çıxardı.

Mən onları ona görə belə adlandırdım ki, bu strukturlar qrafikdə parlayan ildırımı xatırladırdılar və istənilən zaman intervalında onlara rast gəlmək olar.

“Parlayan fraktallar” nədir?

Parlayan Fraktallar (qısaca FFF) 3 fazadan ibarətdir: impulsun başlanğıcı, konsolidasiya və ikinci impuls. İm-

Şəkil 2. FFF bütün bazarlarda yaranır. Bazarlararası korrellyasiyadan istifadə etməklə neft bazarındakı fraktalları fond bazarındakı patternləri təsdiqləmək üçün tətbiq edə bilərik. minimum səviyyəsini birləşdirir.

Eniş istiqamətli FFF isə əksinədir (Şəkil 1). Birinci impulsun xətti ilə konsolidasiya xətti arasındakı bucaq 0-dan 90 dərəcəyə qədər dəyişə bilər. İkinci impulsun uzunluğu birinci impulsun uzunluğuna bərabərdir. Üçüncü xətt qrafikdə konsolidasiyanın

mümkün in d n e tr r a ll ta k Bir tərəfdən fra ədər tez q n ü k m ü m a r ı baza ən, əgər d dönüşü zaman f ə r tə r ə ig D . yaradır girməyə şərait a olacaq. d ır x iz im k it , a as ideya düz çıxm

pulsun başlanğıcı qrafikdə müəyyən hərəkətin maksimumundan şaquli çəkilir. Əgər FFF artım istiqamətindədirsə, ardı ilə gələn konsolidasiya impulsun başlanğıcının maksimum səviyyəsi ilə ikinci impulsun w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

son çatdığı nöqtədən şaquli ox kimi çəkilir.

FFF-ə bütün bazarlarda rast gəlinir, onlar həm artım, həm də eniş istiqamətli ola bilərlər. Onlara həmçinin bütün zaman intervallarında rast gəlmək olar.

“Parlayan fraktalların” üstünlüyü FFF formalaşdıqdan sonra qrafikdə bir neçə “parlayan fraktal” görürük – trendin əksinə yönələn impuls şansı artır, bu da ticarətdə son dərəcə faydalı ola bilər (şəkil 2).

Fraktalların analizi çox sıx stop-lossdan istifadə etmək şərtilə dönüş nöqtələrinə yaxınlaşanda bizə alış imkanı verir.

Bir tərəfdən fraktallar trendin mümkün dönüşü zamanı bazara mümkün qədər tez girməyə şərait yaradır. Digər tərəfdən, əgər ideya düz çıxmasa, itkimiz xırda olacaq.

Ticarət apardığınız bazarın qrafikinə baxın və “parlayan fraktallar”ın necə tez-tez yarandığına diqqət yetirin.

8 İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TEXNİKA 8 Bu, bazar iştirakçılarının hərəkət aktivliyinin onların formalaşmasına səbəb olduğunu təsdiqləyir, yəni onlar bazarda təkrar-təkrar yaranacaqlar.

Bazara girmək üçün fraktalın tam formalaşmağını gözləyin. Əgər fraktalın əsas hədəfi ilə dəstək və ya müqavimət səviyyəsi üst-üstə düşürsə, bu, patternin reallaşma ehtimalını gücləndirir. Fraktalları Daily qrafiklərdə analiz edin. Sonra H1 qrafikində əsas səviyyə ətrafında dönüş patternini tapmağa çalışın, bundan sonra müvafiq pozisiyanı açın. Stop-lossu fraktalın tamamlandığı nöqtə ətrafında yerləşdirin. Risklərin idarə olunması strategiyasından asılı olaraq, yeni fraktalın birinci impulsundan maksimum gəlir götürmək üçün treylinq-stopdan da istifadə edə bilərsiniz. Ya da

43

Formasiya konsolidasiyanın sona çatmasını gözləyib, təhlükəsizlik qaydalarına riayət etməklə ikinci impulsun bitməsinə qədər səbr edərək, gəliri bu nöqtədə götürə və ya treylinq-stopu pozisiyanın açılış səviyyəsinə sürüşdürə bilərsiniz.

konsolidasiyası nəticəsində teztez FFF formalaşır. Məsələn, NASDAQ 100-ün 3 illik qrafikində “parlayan fraktallar” formasında 3 konsolidasiya patterni görürük (şəkil 4).

Bazarın artım hərəkətində FFF formasında korrek-

Nümunə

dəfi ilə ə h s a s ə n lı ta k Əgər fra yəsi iy v ə s t ə im v a q ü dəstək və ya m llaşma a e r in n r e tt a p , ə, bu üst-üstə düşürs ləndirir. ehtimalını güc

Bu bölmədə nümunələrlə FFF-lə necə ticarət aparmağa aydınlıq gətirməyə çalışacam. Şəkil 3-də Bayer AG aksiyasının qiymətin günlük qrafiki göstərilib. Qrafikdə FFF formasında (göy xəttlər) mümkün korreksiya görəcəksiniz. Trendin

siya zamanı böyük ehtimalla trend “parlayan fraktalın” birinci impulsunda kəsiləcək (şəkil 3, nöqtə 1). Bu nöqtədə birinci investorlar alış əməliyyatlarını bağlamağa və gəliri fiksasiya etməyə başlayırlar. Ehtimal ki, birinci impuls zəifləməyə başlayacaq, sonra əksinə hərəkət yaranacaq.

Birinci impulsun minimumdan dəstək xətti çəkək. Bizim qrafikimizdə bu, 33.05 avroda yerləşir (yaşıl xətt). Sonra qiymətin həmin dəstək səviyyəsini aşağı kəsməyini gözləyirik. Bizim nümunəmizdə bu, 6 martda baş verib.

Şəkil 3. Bayer AG aksiyalarında FFF üzrə əməliyyatların nümunəsi. 2-ci nöqtədə dəstək kəsildikdən sonra biz FFF çəkib bütöv giriş zonasını müəyyən edə bilərik. w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İndi isə “buğa”ların çoxunun pozisiyalarını bağlayacağını göz- ləmək olar, belə ki, əvvəlki minimuma nəzərən daha aşağı minimumun formalaşması eniş trendindən və uzunmüddətli korreksiya riskindən xəbər verir.

8 İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TEXNİKA

Formasiya

8

44

Satış əməliyyatı vermək istəyən treyderlər də spekulyasiyalarına başlayacaqlar. İndi qrafikdə “parlayan fraktal” çəkirik və 31.70-də “buy” verməklə bazara giririk. Əlbəttə ki, həmin səviyyə ətrafında ikinci impulsun zəifləməsinə fraktal səbəb olmur. FFF-i əsasən trend kanalları, dəstək və müqavimət səviyyələri, davamedici patternlər ilə işləyən treyderlər yaradır.

FFF-in hədəfi bir tərəfdən trend kanalının aşağı sərhədinə indentikdir. Bu sərhəd birinci impulsun son nöqtələri və əks tərəfdən iki maksimum və ya minimumla müəyyən olunur. Digər tərəfdən, ənənəvi davamedici patterinin hədəfi də (FFF üzrə konsolidasiya) həmçinin bu zonaya düşəcək.

Bundan başqa, FFF hədəfləri

Şəkil 4. NASDAQ 100-ün 3 illik artım trendinin bütün 3 korreksiyası “parlayan fraktallar” formasına aid idi olmağa başlayırlar. Məsələn, söhbət bazarlararası korreliyasiyadan gedə bilər. Bu nöqtədə siz bilə bilməzsiniz ki, yuxarıya hərəkət nə qədər çəkəcək, ona görə də, özünüzü itkidən qorumaq üçün müvafiq səviyyədə - bizim nü-

rci zamanı ə d in r lə r ə b ə x Fundamental ərsiniz ki, il b ə r e v r a r ə q ıb tez siz qrafikə bax ra girməyinə a z a b ə v ır d a d a aktiv hansı faz dəyər ya, yox.

tez-tez mühüm dəstək və müqavimət səviyyələri ilə üst-üstə düşür. Bizim nümunəmizdə bu, geplə yaranmış dəstək və əvvəlki maksimumdur (səviyyələr qəhvəyi xəttlərlə göstərilib). Əlbəttə, xeyli sayda başqa səbəblər də var ki, niyə müəyyən bir qrup investorlar fraktal hədəfinə çatdıqda aktiv w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

munədə 31.20-də stop-loss yerləşdirməlisiniz. Siz həmçinin gəliri qorumaq üçün treylinqstopdan da istifadə edə bilərsiniz. Qiymət yeni “parlayan fraktalın” hədəfinə çatanda gəlirin fiksasiyası baş verir.

Nəticə “Nə qədər asandırsa, bir o qədər yaxşıdır”. FFF qrafiklərin tez və sadə analiz vasitəsidir. Onlar əlavə ticarət imkanları tapmaq üçün çox effektiv alət ola bilərlər.

Həmişə “parlayan fraktalların” ikili xüsusiyyətini yadda saxlayın. Bunu istər M1 qrafikləri, istərsə də lap illik qrafiklər göstərə bilər. Bu münvalla şirkət və ya bazar üzrə fundamental xəbərlərin dərci zamanı siz qrafikə baxıb tez qərar verə bilərsiniz ki, aktiv hansı fazadadır və bazara girməyinə dəyər ya, yox. İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

45

“İn “İn Forex”in təhlil və proqnozlar bürosu

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

46

TƏHLİL

Ekspert rəyi

Bazarlarda yeni fəsil Sentyabr ayı üçün ekspert proqnozları

N

əhayət, treyderlər üçün süst keçən yay fəsli bitdi və indi yeni mövsüm başlayır. Ənənəvi olaraq payız – investorların aktivləşdiyi, investisiya fəaliyyətinin gücləndiyi fəsil sayılır. Bu mövsüm adətən bazarlarda ticarət həcmlərinin çoxalması ilə yadda qalır.

Bəs sentyabrda forex bazarında nə gözləmək olar? Biz ənənəvi ekspertlərimizə yenə də iki sualla müraciət etmişik: 1) Sentyabr ayında eur/usd cütlüyündən nə gözləyirsiniz?

2) Başqa hansı cütlüklərə diqqət yetirməyi məsləhət görürsünüz?

Fərid Hüseynov 1) Beynəlxalq təşkilatların neqativ proqnozu, Yunanıstanın xilas ediləcəyi ilə bağlı eyforiyanın tükənməsi yayın sonu və payızın əvvəlində Avronun çox gərgin bir qrafik yaradacağından xəbər verir. www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Bir cümlə ilə Fərid Hüseynov: - Eur/jpy artım üçün çox gözəl pozisiyadadır.Hədəf kimi 102103 aralığını seçmək olar.

Səbinə Məmmədqızı: - Gbp/usd cütlüyünə nəzər salmaq istəyərdim. 1.59-u qıra bilərsə, 1.6320 ətraflarına qalxış gözləmək lazımdır.

Mavlet Baqiyev: - Bazarın likvidliyi getdikcə artacaq, həcmlər çoxalacaq. Ona görə də diqqətli olmalıyıq.

Qafar İmanverdiyev: - Bir çox analitiklər sentyabr ayında Avronun düşəcəyini desələr də, düşünürəm ki, belə olmayacaq. İlqar Vəliyev: - Neftdə maraqlı situasiya var. Əgər qiymət 99.00-dan yuxarıda möhkəmlənsə, düşünürəm ki, uzunmüddətli planda hətta 120yə də çata bilər. İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

8

TƏHLİL 8 Hazırda Avro da daxil olmaqla riskli valyutalara olan tələbatı mən qızılın bahalaşması ilə əlaqələndirərdim. Çünki valyuta cütlüklərinin özlərinin investorlarda maraq oyadacaq güclü arqumentləri yoxdur. Avro ortamüddətli korreksiya fazasındadır. Bu korreksiya 1.3100-ə qədər davam edə bilər. Eniş üçün 1.23-dən aşağı düşməsi lazımdır.

2) Usd/jpy cütlüyü diqqətə layiqdir. 78.00-in kəsilməyi cütlüyü azı 76.00-a qədər apara bilər.

Eur/chf bu ay kəskin hərəkət edə bilər. İsveç mərkəzi bankının bəyanatlarını izləmək lazımdır.

Eur/jpy artım üçün çox gözəl pozisiyadadır. Hədəf kimi 102103 aralığını seçmək olar.

Səbinə Məmmədqızı 1) Gündəlik qrafikdə avro/dollar 1.2550 səviyyəsindən keçən trend xəttini qıraraq, yuxarıda möhkəmlənib,amma hazırda 1.2640 səviyyəsi vacib müqavimətdir. Əgər bu səviyyəni yuxarıya doğru qıra bilməzsə, cütlük 1.2550-35 ətrafını yenidən yoxlaya bilər ki, bu dəstəyin qırılması eniş trendinin bərpasına və 1.2500 fiquruna, 1.2460, 1.2405 və 1.2350 dəsətəklərinə enişə gətirə bilər.

1.2640 müqavimətinin yuxarıya w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

Ekspert rəyi doğru qırılması 1.2760 ətrafından keçən növbəti müqavimətə doğru hərəkətə səbəb olacaq.

məsləhət görə bilərəm.

Qafar İmanverdiyev

2) Gbp/usd cütlüyünə nəzər salmaq istəyərdim. Cütlük hazırda 1.59 fiqurunun qırılmasına cəhd edir. Buna nail olarsa, funt/dollardan 1.6050,1.6170 və 1.6250 və 1.6320 ətraflarına qalxış gözləmək lazımdır.

Mavlet Baqiyev

1) Bir çox analitiklər sentyabr ayında Avronun düşəcəyini desələr də, düşünürəm ki, belə olmayacaq. Buna həm fundamental, həm də texniki səbəblər var.

Qrafikə nəzər salsaq, proqnozlaşdıra bilərik ki, eur\usd cütlüyü 1.2693 səviyyəsini yuxarıya kəsərək, 1.2910-1.3067-1.3211 və 1.3309 nöqtələrini yoxlayacaq; əks halda 1.2500-1.2289 və 1.2131-ə qədər korreksiya edəcək.

1) Budur, yay da qurtardı...

Bazarın likvidliyi getdikcə artacaq, həcmlər çoxalacaq. Ona görə də diqqətli olmalıyıq.

Avro/dollar hazırda 1,2600 zonasında konsolidasiya olunur.

Burada səliqəli işləmək lazımdır.

Nəzərə alsaq ki, sentyabr – yay tətilindən sonra gələn ilk iş ayıdır, yəqin, bazar iştirakçılarının çoxu hələ mövqelərini qətiləşdirməyiblər. Nəticədə bazarda kəskin sıçrayışlar baş verəcək.

Düşünürəm ki, bu ay ərzində avro/dolların 1.2680-1.2760 zonasına artımını görə biləcəyik. Əks halda cütlük 1.2450, daha sonra isə hətta 1.2380-ə qədər enə bilər.

2) İstirahətinə davam etmək istəyənlər üçün Yeni Zelandiya “dənizini” – nzd/usd cütlüyünü

2) Eur\usd cütlüyünü həm spred cəhətdən, həm də təhlukəsizlik tərəfdən izləməyi daha üstün tuturam. İlqar Vəliyev 1) Avronun artımının hədəfi 1.30 səviyyəsidir. Yalnız həmin səviyyəyə çatılandan sonra “ayı”ların bazara qayıdacaqlarını gözləmək olar.

2) Neftdə maraqlı situasiya var. Əgər 98 səviyyəsi keçilsə və qiymət 99-dan yuxarıda möhkəmlənsə, düşünürəm ki, uzunmüddətli planda hətta 120-yə də çata bilər. Yox, əgər alınmasa, “üçbucağ”ın daxilində qalacağıq.

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

47

48

“ICHIMOKU ”

Mada in Japan

“İşimoku” Qrafik Sistemi əsasında təhlil EURUSD WEEKLY İşıqlı bir gündür, amma, Balaca bir bulud gəlir Narın damcılar çilənir Matsuo Base Gözlədiyimiz kimi, avqust ayı “buğa”ların aktivliyi ilə keçdi.

Onlar öyünə bilərlər: “Kijun” xətti ilk cəhddən keçildi. Güman ki, növbəti həftə 1,27 zonasında konsolidasiya ilə başlayacaq və “buğa”lar yeni qüvvə toplayaraq, 1,32-1,33 zonasına hücuma keçəcəklər. Alış əməliyyatı olanlar və almağı planlaşdıranlar “stop”ları 1,25 səviyyəsinin altında yerləşdirə bilərlər.

DAILY

Bütün xəttlər yuxarıya işarə edir. Mümkün korreksiyaların hədəfləri 1,2650 zonası ola bilər. Ona görə də ya aşağıda alın, ya da “stop”ları bu səviyyənin aşağısında yerləşdirin.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

“ICHIMOKU”

Mada in Japan

GBPUSD WEEKLY

Funt/dollarda “buğa”lar artıq “bulud”u yuxarıya doğru yarıblar. “Bulud”un test olunmasını gözləyib, alış əməliyyatı aça bilərik. Alış əməliyyatı bir qədər aşağıda - 1,5950-90 zonasında açılmalıdır. Yarılmış “bulud” məhz orada yerləşir. Həmin bulud “buğa”lara potensial dəstək ola bilər.

“Stop”ları qısa qoymaq lazımdır, çünki əgər qiymət “bulud”un daxilinə girərsə, onun perspektivləri dumanlı olacaq (1,5850-1,59). Hədəf - 1,62.

DAILY

Bütün xəttlər yuxarıya işarə edir. Amma yaxşı olar ki, alış əməliyyatları korreksiya zamanı açılsın – heç olmasa 1,5950 ətrafında. “Stop”lar 1,5850-dən aşağıda qoyulmalıdır. w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

49

50

“ICHIMOKU”

Mada in Japan

USDCHF WEEKLY

Kijun xətti yarılıb. Onun test olunması və qiymətin bir qədər də aşağıya – “bulud”a doğru (0,91,-0,92) düşməsi gözləniləndir . “Stop”ları 0,97-dən yuxarıda qoyuruq.

DAILY

Bütün xəttlər istiqamətin cənuba doğru olduğunu göstərir. Hazırkı səviyyələrdən satmaq olar. Amma daha yaxşısı gözləyib, artım zamanı satmaqdır. Stop - 0,9550, hədəf - 0,93.

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

“ICHIMOKU”

Mada in Japan

USDJPY WEEKLY

Yena axır ki, “ölü xaç” yaradaraq, “bulud”dan aşağıya çıxdı. Qiymətin heç olmasa 77,00-yə qədər enməsi gözlənilə bilər. Stopları “bulud”da qoyuruq -79,50.

DAILY

“Ölü xaç” yaranıb, ardınca da “bulud” aşağıya doğru yarılıb. Tam satış vəziyyətidir. Stop - 79,50, hədəf 77.50.

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

51

52

TƏHLİL

Proqnoz Fərid Hüseynov təqdim edir:

Kompleks texanaliz Eur/usd Eur/usd iyun, iyul, avqust maksimumlarını əhatə edən 1.2630-1.2750 müqavimət baryerinə yaxınlaşır. Əgər bu baryeri dəf edə bilsə, artım 1.3000 ətraflarına qədər davam edəcək. Ümumiyyətlə, trend enişini ancaq 1.2280-1.2300 dəstək baryerini qırdıqdan sonra davam edə bilər.

Xülasə:

Cütlük ciddi müqavimət baryerinə yaxınlaşıb www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TƏHLİL

Proqnoz

Gbp/usd Funt/dollar 1.5900 ətrafındakı avqust maksimumunu qırmağa çalışır. Əgər buna nail olsa, 1.6000-ə qədər qalxa bilər.

Cütlüyün hazırkı artım hərəkəti 1.6100 ətraflarına çatsa, onun uzunmüddətli artım trendinə girmə ehtimalı çoxalacaq. Enişin qarşısını alan ən mühüm maneə 1.5750 ətrafında yerləşən dəstək səviyyəsidir.

Xülasə:

Uzunmüddətli artım trendinin başlama ehtimalı var

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

53

54

TƏHLİL

Proqnoz

Usd/chf Qızıla olan tələbatın artması fonunda dollar təzyiq altındadır. Usd/chf cütlüyü hazırda 0.9600, 0.9400 kimi mühüm dəstək səviyyələrini yoxlayır. Artım potensialı hələ də qalmaqdadır, enişin kəskinləşəcəyi barədə iyul minimumunun (0.9422) kəsilməsindən sonra danışmaq olar.

Xülasə:

Artım potensialı qalsa da, cütlük ciddi təzyiq altındadır

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TƏHLİL

Proqnoz

Usd/jpy Yay ayları dollar/yena cütlüyünü enən üçbucaq fiquru yaratmağa sövq etdi. Adətən belə fiqurlar enişdən xəbər verir. Amma... 78.00 dəstək səviyyəsi investorların diqqət mərkəzindədir. Çünki bu səviyyənin kəsilməsi kütləvi satışlara gətirib çıxarda bilər. Ortamüddətli müqavimət səviyyəsi 79.00 ətraflarında yerləşir.

Xülasə:

78.00 dəstək səviyyəsi investorların diqqət mərkəzindədir. w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

55

56

TE XANALİZ

Dalğa analizi Vüsal Məmmədovun təqdimatında

Elliot Dalğalarının Analizi Şərti işarələr:

cağı gözlənilir

qiymət aşağıya hərəkət edəcək

>A edir

- «A» dalğası hələ davam

- Müqavimət səviyyəsi yarılsa, qiymət yuxarıya hərəkət edəcək

Conformative - Bu səviyyə keçiləndə ssenari təsdiqlənəcək

…A

- “A” dalğasının başlaya-

- Dəstək səviyyəsi yarılsa,

Critical - Bu səviyyə keçiləndə ssenari qüvvədən düşəcək

Eur/usd weekly Avro/dollar cütlüyü üçün nəzərdə tutulan ssenari reallaşmaqdadır. Bu ssenariyə görə cütlük (B) İntermediate korreksiyası dalğasında hərəkət edirdi. Korreksiya W-X-Y-XX-Z Minor üçqat ziqzaq strukturuna malikdir. Onun sonuncu Z Minor dalğası yekunlaşandan sonra yuxarıya doğru (C) İntermediate dalğası gözlənilirdi. Belə görünür ki, artıq Z Minor da formalaşıb qurtarıb, qiymət kanaldan çıxıb və yuxarıya doğru hərəkətinə başlayıb.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Eur/usd daily Ötən sayımızda belə yazmışdıq: “Güman ki, [y] minute korreksiya dalğası bitib. Trend xəttinin üstündə möhkəmlənəcəyi təqdirdə qiymətin artım hərəkətini davam etdirəcəyini gözləyirik”. Şərt yerinə yetirildi və qiymət qalxmağa başladı. Trendin davamını gözləyirik.

h4 Bu taymfreymdəki vəziyyət sırf artım ssenarisidir. Klassik 5 dalğalı impulsun inkişafını mşahidə edirik.

Qarşıda 4-cü və 5-ci dalğalar gözlənilir.

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

57

58

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Gbp/usd weekly Qrafikdə A-B-C-D-E minor üçbucağını görürük. Qiymət üçbucağın aşağı sərhədini test edib, poza bilməyib və geri qayıdıb. Qiymət ücbucaqdan çıxandan sonra satış əməliyyatları üçün fürsət axtarmaq olar.

daily Aşağıya doğru hərəkət açıq-aşkar impulsdur. Bu, eniş hərəkətinin başlanğıcı, 1 minor dalğası ola bilər.

Hazırda 2 minor dalğası inkişafdadır. Korreksiyanın bitməsini gözləyib, “ayı”lara qoşulmaq mümkündür.

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Usd/chf weekly Dollar/frank əvvəlki ssenari üzrə hərəkət edir. Artım trendi hələ qüvvədədir. Amma bunun 3, yoxsa C dalğası olduğunu demək hələ ki, çətindir. Ona görə də, hadisələrin inkişafını gözləyirik.

daily Bu zaman periodundakı vəziyyətə baxsaq, yuxarıya doğru 5 dalğa formalaşıb. Bu, güman ki, [iii] minuette dalğasıdır. Demək, aşağıya hərəkət [iv] minuette korreksiyasıdır və onun bitməsindən sonra artımın davamını gözləyirik.

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

59

60

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Usd/jpy weekly Dalğa mənzərəsi yavaş-yavaş aydınlaşmağa başlayır. “Ayı”lar sifətlərini göstərirlər. İstisna deyil ki, qiymət aşağıya doğru C Minor dalğasını yaratmaqdadır.

daily Bu qrafikdə yuxarı perioddakı ssenarinin təsdiqinə baxırıq. Aşağıya doğru (i) minuette və (ii) minuette dalğaları formalaşıb. Demək, enişin davamını gözləyirik. Amma kritik xətt keçilərsə, ssenari qüvvədən düşəcək.

www. inf o r ex .az (0 12) 43753 23, 436 7 844

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

K İ TA B R Ə F İ

Nə oxumalı?

Sergey Belyayev “Ticarət sistemi”

A

müəyyənləşdirilməsi qaydalarına müəllif xüsusi diqqət yetirir.

Qiymətin hərəkətinin proqnozlaşdırılmasına dair real nümunələr “İn Forex”in qiyməti: göstərilir.

Kitabın adının ikinci hissəsi belədir: “Növbəti 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 İndikatorşamın hesablanması”. Və doğrudan da, müəllif larda divergenkitabın böyük hissəsini həmin ikinci adın doğrulmasına həsr edib. Kitabda təqdim olunan ticarət sis- siyanın tapılmasına dair kitabda maraqlı tövsiyələr temi aylıq zaman periodunda növbəti şamın rənginin var. Osillyatorların iş prinsipləri dəqiq və ətraflı sxemlərlə izah olunur. Kitabda həmçinin həcm müəyyənləşdirilməsinə xidmət edən sistemdir. göstəricisinin ticarətdə tətbiqinə dair maraqlı məsKitabda treyderlərə tanış olan indikatorlar tamamilə yeni tərəflərdən tanıdılır. Onların iş rejimi, ləhətlər də var. Bunlarla tanış olandan sonra treder hətta yaxşı tanıdığı idikatorun işini də tamam fərqli yaxşı və pis “işlədikləri” məqamlar ətraflı təsvir şəkildə qiymətləndirəcək. edilir. Ticarət sistemlərinin yaradılması prinsipləri ətraflı şəkildə təsvir olunub. Dönüş nöqtələrinin dından da göründüyü kimi, bu kitab treydinqdin ancaq bir seqmentinə deytreydinqə həsr olunub. İnternet vasitəsilə treydinqin geniş yayılması son vaxtlar deytreydinqin xeyli məşhurlaşmasına səbəb olub. İnvestorların və treyderlərin ancaq bu seqmentlə məşğul olan sinfi formalaşıb. Kitab da ilk növbədə onlar üçündür. Amma əlbəttə ki, orta və uzunmüddətli ticarətlə məşğul olanlar da orada kifayət qədər yeni ideyalar tapa bilərlər.

…Sizə təqdim etdiyimiz ticarət sistemi belə bir suala cavab vermək məqsədi daşıyır: Gələn ayın şamı nə rəngdə olacaq? İkincisi, sistem həmin ayın ilk və son həftələrinin şamlarının rəngini proqnozlaşdırmağa imkan yaradır. Ortadakı həftələrin proqnozlaşdırılması iş prosesində baş verir. Daha sonra, sistem həftənin 1-ci və 5-ci günlərinin şamlarının rəngini xəbər verir… …Yeni başlayan treyderlər adətən sistem qurmaq zamanı bir sıra çətinliklərlə üzləşirlər. Belə ki, bunun üçün bir sıra indikatorların iş prinsipini dəqiq anlamaq lazımdır. Bunu praktikada öyrənmədən işlək sistem qurmaq www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Kitabdan parça: mümkün deyil.

Hazırda xeyli ticarət sistemləri mövcud olsa da, onların çoxu işlək deyil. Çünki onlar nəzəriyyəyə əsaslanırlar və yalnız tarixi göstəricilərin üzərində test olunublar. Halbuki işlək sistem qurmaq üçün treyder 4-5 il bazarda aktiv şəkildə işləməlidir.

Bazarın yan-yörəsində hərlənməkldən yox, məhz aktiv şəkildə işləməkdən söhbət gedir. Bu, ümumi qəbul olunmuş normadır… …Dönüş zonalarını müəyyənləşdirmək üçün bu alətlərdən isti-

fadə etmək adətən yaxşı effekt verir: 1) Müqavimət-dəstək səviyyələri 2) Müqavimət-dəstək xəttləri 3) Bollincer zolağı 4) Eksponensial MA 5) Divergensiyanın xüsusiyyətləri 6) Fibonaççi səviyyələri 7) Yapon şamlarının analizi Konkret zaman anında trendin müəyyənləşdirilməsi üçün ADX indikatorundan istifadə olunur. Əgər bazarda korreksiya gedirsə, növbəti şamın rənginin proqnozlaşdırılmasında CCI indikatoru yaxşı effekt verə bilər…

İn Forex 09 (31) / sentyabr, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

61