"In Forex"#30: Evvelce ozunu tani

nalı onla Jur

Əvvəlcə özünü tanı Azərbaycanda ilk və tək!

ı xilas et! lar

səh.38

oxu, ağac yn

Avqust ayı üçün proqnozlar Ekspert rəyləri .............................45 Dalğa analizi................................47 Kompleks texanaliz......................52 İşimoku analizi.............................56

səh. 16

“Stop 100% F.A. səh. 30 ovçuları”nı səh. 6 necə ovlamaq “Qızılın olar? oduna yandım”

“Profit Trend” strategiyası

səh. 10

Trendlə dostluq eləmək xatalı iş sayılır

səh. 22

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012

“Kim deyirsə ki, pis günü olmayıb, qələt eləyir”

2

M Ü N D Ə R İ C AT

30

Oxuyacaqsınız: 6-da.......................................... “Qızılın oduna yandım”. Treyder başına gələnləri danışır 8-də.......................................... Strategiyanı necə seçməli?

10-da.........................................“Stop ovçuları”nı necə ovlamaq olar 13-də........................................“Kim deyirsə ki, pis günü olmayıb, qələt eləyir”.

Treyderlə müsahibə 16-da.........................................Dostumuz xain çıxanda... Trendlə dostluq niyə xatalı iş sayılır 18-də.........................................Diapazonun “yol xəritəsi”. Qiymət hərəkətinin daraldığı zonalarda hara getmək lazımdır 21-də.........................................QQE indikatoru 22-də.........................................“Profit Trend” strategiyası 25-də.........................................Treyder intizamının 25 qaydası. Bunları hər gün oxuyun!

30-da.........................................100% F.A. Tam Fundamental Analiz necə aparılmalıdır 33-də.........................................Patternlərin dili. Onlarla daha faydalı işləmək üçün nələri bilmək lazımdır 36-da.........................................“Relslər” və “əjdaha” 38-də.........................................Öncə özünü tanı! Sonra bazara keçərsən...

39-da.........................................ZZelse strategiyası 40-da.........................................Sistemlərin anatomiyası 45-də.........................................Bərəkətli ay. Avqust üçün ekspert rəyləri 47-də.........................................Elliot Dalğalarının analizi 52-də.........................................Kompleks texanaliz 56-da.........................................“İşimoku” əsasında analiz 60-da......................................... Kitab rəfi

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex

08 (30) / avqust,

2012

Jurnalı forumda müzakirə et

REDAKTORDAN

Oxucuya

“İn Forex” – 30!

O

İlqar Vəliyev, Layihənin rəhbəri

Treydinq velosiped sürmək və ya üzmək deyil ki, bir dəfə öyrəndinsə, ömürlük bacaracağın bir işə çevrilsin. Bu, daha çox, məsələn, gitara çalmağa bənzəyir: bir müddət dayandınsa, geriyə gedəcəksən. İdeal formada qalmaq üçün isə daim məşğul olmalısan!

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

xuduğunuz bu jurnal “İn Forex”in 30cu sayıdır. Yəni... jurnalımız artıq 30 aydır ki, sizinlə görüşə gəlir. Az vaxt deyil. Və indi 30 ayda keçilən yola baxanda doğrudan da, az iş görülmədiyinin şahidi oluruq. “İn Forex” jurnalı niyə yaradılmışdı? İlk növbədə bizim treyderlərin peşəkarlaşmasına, inkişafına dəstək olmaq üçün.

Axı treydinq velosiped sürmək və ya üzmək deyil ki, bir dəfə öyrəndinsə, ömürlük bacaracağın bir işə çevrilsin. Bu, daha çox, məsələn, gitara çalmağa bənzəyir: bir müddət dayandınsa, geriyə gedəcəksən. İdeal formada qalmaq üçün isə daim məşğul olmalısan!

Treyder daim öz üzərində işləməlidir. Bunun ən optimal yolu isə həmkarlarımıza treydinqlə bağlı mövzuların bütün spektrini əhatə edən bir jurnal təqdim etmək idi. Cari vəziyyətin analizindən tutmuş, psixoloji məsləhətlərə, ticarət sistemlərindən tutmuş, müsahibələrə qədər... Əlbəttə, deyə bilmərəm ki, biz nəzərdə tutduqlarımızı hamısı edə bilmişik. Hələ ki yox. Ona görə də, qarşıdakı dövrdə sizi hələ çox yeniliklər gözləyir.

Hazırda yeni və maraqlı rubrikaların ideyaları üzərində işləyirik. Xüsusilə də yerli treyderləri, onların fəaliyyətini və işini daha çox əhatə etməyə çalışacağıq. Cəhd edəcəyik ki, azərbaycanlı treyder bu jur-

nalda özünü görsün. Bunun üçün sizdən də bir xahişim var: bizimlə aktiv əlaqə saxlayın!

Fikirlərinizi deyin, problemlərinizi danışın, başınıza gələnləri bölüşün... Jurnalımızın ən sevilən rubrikalarından biri olan “Treyder əhvalatları” məhz belə yaranmışdı. Və bu rubrikanın uğuru göstərir ki, biz hansı istiqamətə üz tutmalıyıq: canlı, real treyderlərə.

Beləliklə, jurnalı daha maraqlı və faydalı etmək üçün sizi də prosesə qoşulmağa dəvət edirəm. Forumda jurnalla bağlı bölümə daxil olun və təkliflərinizi bizimlə bölüşün. Əmin ola bilərsiniz ki, heç bir dəyərli təklif diqqətdən kənarda qalmayacaq.

Bu – sizin jurnaldır. Onun ancaq bir məqsədi var: azərbaycanlı treyderlərin treydinq sahəsini daha dərindən, hərtərəfli anlamalarına və son nəticədə qazanmalarına yardım etmək. 30 ay əvvəl əvvəl bizim jurnal buraxmağımız daha çox eksperiment idi. İndi isə ciddi və getdikcə inkişaf edən bir layihədir. Bu müddətdə jurnalımızın rəqibi peyda olmayıb, ilk və tək olaraq qalmışıq. Niyə? Ona görə ki, bu, heç də asan bir iş deyil.

Bizi seçdiyiniz üçün təşəkür edir, faydalı və maraqlı mütaliə arzulayıram.

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

3

4

REKLAM

Ona görə ki, bu cür şərtlər yalnız bizdədir:

C.Cabbarlı, 44, Caspian Plaza www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

XƏB ƏRLƏR

Nə baş verir?

FES-in müddəti bitir

F

ederal Ehtiyatlar Sisteminin qatı əleyhdarı kimi tanınan konqresmen Ron Pol Konqresdəki çıxışında ABŞ-ın qızıl-valyuta ehtiyatları ilə bağlı şübhələrini bildirəndə bu, sensasiya olmuşdu. Amma Pol bununla kifayətlənməyərək, Konqresin ölkənin qızıl-valyuta ehtiyatlarının yoxlanması barədə qərar çıxarmasına da nail oldu.

Bu, son bir neçə onillik ərzində ilk belə hadisədir. Ona görə də niyə dünyada kifayət qədər hayküyə səbəb olmasını başa düşmək çətin deyil. Bəs əslində ABŞ-ın qızıl-valyuta ehtiyatları nə səviyyədədir və konqresmenin

Vudro Vilson bu banklara 100 il ərzində dollar çap etmək üçün monopoliya hüququ verib. Bu müddət 2013-cü ildə bitir. Bəs ondan sonra nə olacaq? narahatlığı sadəcə boş hay-küy deyil ki? Güman ki, bu sualın cavabını artıq heç kim əminliklə verə bilməz və hər kəs Konqresin təyin etdiyi araşdırmanın nəticələrini gözləməyə üstünlük verəcək.

Ron Pol özü FES-i “dünyanın ən böyük paradoksu” adlandırır və ona etibarın olmadığını söyləyir.

Məsələ ondadır ki, FES – özəl bankların qrupudur, 1913-cü ildə ABŞ Konqresi və prezident

FES-in gerçək sahibinin kimliyi hələ də bir sirr olaraq qalır. Qeyrirəsmi məlumatlara görə, onun 80%-i Nyu-York Federal Ehtiyatlar Bankına məxsusdur. Bu bank ABŞ-ın 8 ən varlı ailəsinə aiddir: Goldman Sachs, Rockefellers, Lehmans, Kuhn Loebs, Rothschilds, Warburgs, Lazards və Israel Moses Seifs. Bunlardan ancaq ilk dördü Amerika vətəndaşlığına malikdirlər.

Yunanıstan qurtuldu

Y

unanıstanın hökumət koalisiyası 2013 və 2014-cü illər üçün büdcə xərclərini 11,5 milyard avro (14,1 milyard dollar) azaltmaq planını təsdiqləyib. İndi Afina 31 milyard avro həcmində kredit tranşına ümid edə bilər.

Krediti Avropa Mərkəzi Bankı, Beynəlxalq Valyuta Fondu və Avropa Birlyi “üçlüyü” ayırırlar. Əks halda ölkə yaxın həftələrdə tamamilə maliyyəsiz qala bilərdi.

Yada salaq ki, buna qədər PASOK partiyasından olan sosialistlər büdcə xərclərinin azalmasına qarşı çıxır və hələ iki il ərzində bu addımı atmamağı tələb edirdilər. İndi məhz onların www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

yumşalması hakim partiyanın əlqolunu açıb. Baş nazir Antonos Samaras sosialistləri vəziyyətin kritik olduğuna inandıra bilib.

Qeyd edək ki, ümumilikdə Afina kreditorlardan 173 milyard avro alacaq.

Razılığın əldə olunması cəmi 5 həftədir ki ölkəni idarə edən hökumətin yeni parlament seçkilərindən yan keçməsinə də şans yaradıb.

Analitiklərin proqnozlarına görə, bu il Yunanıstanın iqtisadiy-

yatı 7% azalacaq. Artıq 5-ci ildir ki, Yunanıstanda tənəzzül davam edir. İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

5

6

BAŞA GƏLƏNLƏR

Treyder əhvalatları

Oxucuların böyük marağına səbəb olan “treyder əhvalatları” silsiləsindən növbəti məktubu sizə təqdim edirik. Onun müəllifi yayın ortalarında qızıl bazarında başına gələn hadisəni danışır. Ənənəmizə sadiq qalaraq, treyderin adını açıqlamırıq. Onun yazı tərzini və üslubunu isə müəyyən redaktələrlə olduğu kimi saxlamışıq.

“Qızılın oduna yandım” Treyder: “Va-banka getdim və uduzdum... peşmanam, gərək özümü treyder kimi aparaydım, qumarbaz kimi yox!”

Təxminən bir ay əvvəl, iyulun 3-4-ü olardı, necə oldusa, qızılı aldım. “Necə oldusa” deyəndə ki, gördüm, artım trendidir, mən də aldım. Aşkar impuls vardı bazarda, qiymət sürətlə qalxırdı.

Dedim, yəqin hələ bir müddət də davam edəcək. Amma mən alan kimi enməyə başladı. Mən fikirləşdim ki, bu, korreksiyadır və qısa enişdən sonra artım trendi əvvəlki sürətlə bərpa olunacaq.

Burada “buy” əməliyyatı açılıb

Ona görə də əməliyyatı bağlamadım. “Stop” isə qoymamışdım.

Amma olmadı. Qiymət 1618-dəm 1576-ya qədər düşdü.

8

y” u y” “b u b i “ c in cü lıb a ik tı açı çün açılıb d ü a a r tı da Bu əliyy u r a ə l i yya B m ə əm

və stop-out

Redaksiyadan: Treyderin təsviri əsasında hadisəni belə rekonstruksiya etmişik www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

BAŞA G ƏLƏNLƏR 8

Yəqin, əməliyyat aparanlar bilirlər, qızılın 1 punktu digər valyutaların 3 punktuna bərabərdir.

Yəni başqa valyutalarda 1 dollar itirəndə, qızılda 3 dollar itirirsən.

Mən bunu ya bilmirdim, ya da yadımdan çıxmışdı, amma axır ki, əməliyyatı açandan sonra gördüm və möhkəm peşman oldum.

Treyder əhvalatları

iri qara şam var, terminalda da iri mənfi rəqəm gözümü deşir! Özümü elə itirdim ki, hiss elədim, tər basır məni... nəsə eləməyə də əlim gəlmirdi...

Amma bu vaxt qiymət elə bil, məni görüb qalxmağa başladı.

Araşdırdım, gördüm ki, dol-

bırçılıqdır, ia b t ə y iy z ə v a bımd Onsuz da hesa deməkdir, ə n q a m a d ıl ır ir, x ölmək-ölməkd lsun, ya da bu o q lı n a y o k li qoy, ya birdəfə deməsəm də, ıq ç a ə m ü z ö u yanlıq... Bun lər dolaşırdı. ir k fi lə e b ə d beynim

Amma əməliyyatı bağlamağa əlim gəlmədi.

Qızıl elə sürətlə düşdü ki, bir də gördüm, balansımın az qala yarısı gedib. Amma elə bu vaxt qiymət qalxmağa başladı və mən fikirləşdim ki, vəssalam, artım trendi bərpa olunub. Ona görə də 1594də ikinci alış əməliyyatımı açdım.

Qiymət bir azca da qalxsa, hər iki əməliyyatı ümumi müsbətdə bağlaya biləcəkdim. Amma qiymət yenə də aşağıya getdi!!!

Həm də birnəfəsə! Mən kompüteri bir də açanda gördüm ki, iki dənə

larla bağlı müsbət xəbər çıxıbmış, enişin səbəbkarı odur. Özümözümə dedim ki, vəssalam, bu, bir iş idi oldu, trend isə yuxarıyadır.

Ona görə də, 3-cü alış əməliyyatını açdım. Bilmirəm, hansı orqanımla fikirləşirdim, hər halda, 100% başımla deyildi...

Yəqin, o hal da təsirini göstərmişdi ki, onsuz da hesabımda vəziyyət biabırçılıqdır, ölməkölməkdir, xırıldamaq nə deməkdir, qoy, ya birdəfəlik o yanlıq olsun, ya da bu yanlıq... Bunu özümə açıq deməsəm də, beynimdə belə fikirlər dolaşırdı.

Nəsə, 1581-də üçüncü alış əməliyyatını açdım. Lənət şeytana! Bu, nə axmaq hərəkət idi? Əgər sən balansını $2000-dən $500-ə salmısansa, niyə elə $500də də çıxmayasan bazardan?

Gərək mütləq va-banka gedəsən?

Mən va-banka getdim və uduzdum... peşmanam, gərək özümü treyder kimi aparaydım, qumarbaz kimi yox!

Qızıl aşağıya bir dəfə də sıçradı və mən 1561-də stop-outla bazardan çıxarıldım. Əsəbimdən dişim bağırsağımı kəsirdi... Bu axmaq əməliyyata qədər hər şey elə yaxşı gedirdi ki... Dalbadal qazanclar götürürdüm. Özümözmü qızılın oduna yandırdım. İndi treydinqə fasilə vermişəm.

Hiss edirəm ki, istirahət lazımdır.

Bir qədər dincələndən sonra yenidən bazara qayıdacağam. Bu dəfə ancaq sistemli ticarət aparacağıma özümə söz vermişəm!

Dəyəri oxucular! Əgər siz də əhvalatınızı digər treyderlərlə bölüşmək istəyirsinizsə, başınıza gələnləri yazıb, redaksiyamıza göndərə bilərsiniz: info@inforex.az

Facebook-da bizə qoşulun w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

7

8

ƏSAS MƏSƏLƏ

Ticarət tərzi

Strategiyanı necə seçməli?..

Artur Hill

seçməlidir. Adətən komandalar meydana çıxmamışdan nə istədikeal bazarda ticarətə lərini bilir və buna uyğun olaraq başlamazdan əvvəl siz da öz oyunlarını qururlar. İnstrategiyanızı, yaxud vestorlar və treyderlər də bazara planınızı hazırlamalısınız. Bu girməzdən öncə nə istədiklərini plan sizin ticarət stilinizə və bilməli və buna nail olmağa qarşıya qoyduğunuz məqsədlərə hesablanmış plan tutmalıdırlar. uyğun olmalıdır. Əlbəttə ki, son və yekun məqsəd pul qazanMəqsədlərlə bağlı ilkin suallar maqdır, amma bu məqsədə çat- potensial mağın müxtəlif yolları var.

R

Gəlin, futbolla treydinq arasında anologiya gətirək. Tutaq ki, əgər futbol komandasının məqsədi topu nəzarətdə saxlamaqdırsa və çox qol vurmağa çalışmırsa, o, mühafizəkar oyun üslubu seçə bilər. Bu zaman onun əsas gücü və diqqəti topu özündə saxlamağa sərf olunacaq. Böyük hesabla udmağa çalışan komanda isə əksinə, aqressiv oyun üslubu www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

qədər çoxdursa, risk də bir o qədər böyük olacaq. Bunun əksi də düzdür: risk nə qədər azdırsa, gəlir də bir o qədər az gözlənilir.

Gəlir və risk müəyyən ediləndən sonra ticarət stili seçməyin vaxtıdır. Bu stil məhz bizim məqsədimizə çatmağımız üçün

rlər də e d y e tr ə v r la r İnvesto iklərini d tə is ə n ə c n ö ən bazara girməzd olmağa il a n a n u b ə v bilməli alıdırlar. tm tu n la p ış m n hesabla

riskə və gəlirə aid olmalıdır. Riski nəzərə almadan gəlir haqqında düşünmək olmaz. Onlar bir-biri ilə sıx bağlıdırlar. Potensial gəlir nə

uyğun olmalıdır.

Məsələn, əgər məqsəd gəlir və təhlükəsizlikdirsə, ekstremal səviyyələrdə bazara girmək bizim üçün uyğun stil deyil.

8 İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

ƏSAS MƏSƏLƏ

Ticarət tərzi

8 Yox, əgər məqsədimiz böyük riskə girərək, tez və yüksək gəlirə can atmaqdırsa, onda dönüş nöqtələrini tutmağa çalışmaq bizim üçün münasib strategiya sayıla bilər.

Stillər çox müxtəlif ola bilərlər.

Bəziləri gündə bir neçə punkt tutmağa hədəflənib, digərləri isə uzunmüddətli investisiya üçündür.

Onlar öz aralarında birləşdirilə də bilərlər. Sizin stil təkcə sizin məqsədlərinizdən yox, həm də fəallığınızdan asılı olmalıdır.

Gündaxili tredeyderlər daha çox əməliyyata siqnal verən strategiyaları seçirlər. Onların məqsədi tez-tez əməliyyat açmaq və gəliri az-az götürməkdir. Onlar çox yaxın “stop”larla işləyəcəklər.

Bazara giriş və çıxış üçün aşağı zaman periodlarından istifadə edəcəklər. Ona görə də, əmin olun ki, sizin ticarət üslubunuz fəallığınıza adekvatdır.

Hədəflər dəqiqləşəndən və stil müəyyən ediləndən sonra strategiya seçməyin zamanı yetişir. Bu strategiya sizin istədiyiniz gəlir/risk nisbətinə əsaslanmalı və fəallıq səviyyənizə uyğun ol-

malıdır. Məsələn, tutaq ki, məqsəd illik 20-30% illik gəlir götürməkdir. Bu, yüksək gəlirlik olduğundan, risk də yüksək olacaq, ona görə də riskləri məhdudlaşdırmaq məsələsinə ciddi yanaşılmalıdır. Ticarət portfelinin 5-10 faizini buna ayırmaq, qalanını isə mühafizəkar ticarət üçün saxlamaq olar. Bu halda gündaxili ticarət o qədər də yaramır, orta və uzunmüddətli strategiyalar daha yaxşı seçimdir.

Kapitalın idarə edilməsi qaydaları kifayət qədər sərt olmalıdırlar.

Optimal strategiya o ola bilər ki, biz dəstək səviyyələrinin yanında alır, müqavimət səviyyələrinin

yaxınlığında isə satırıq. Əməliyyatların etibarlığını artırmaq üçün yaxşı olar ki, alış imkanlarını uzunmüddətli “buğa” trendinin, satış imkanlarını isə “ayı” trendinin olduğu bazarlarda axtaraq.

Bu zaman əsas indikatorlarda divergensiya olsa, daha yaxşıdır. Əlbəttə, bu, mümkün ola biləcək strategiyalardan sadəcə birinin detallarıdır. Hər bir treyder ancaq özünə uyğun strategiyanı seçməli və ya yaratmalıdır. Əks halda bazara girməniz məsləhət deyil.

“Qara Qızıl” - 17 avqust 19:00 Film azərbaycan dilində nümayiş olunacaq

Gəlin, birlikdə baxaq w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

9

10

TA K T İ K A

Cavab gedişi ani bir qiymət hərəkəti ilə işə düşürlər. Digər səbəb isə ondan ibarətdir ki, bazarda bəzi qüvvələr “stopları ovlamaqla” məşğuldurlar. Bu hadisə çox məşhurdur.

Market-meykerlər tez-tez bazarı onların hesablamalarına görə xeyli sayda stop lossun yerləşdiyi nöqtəyə çəkməyə çalışırlar. Onlar bunu ya bazara daha yaxşı

“Stop ovçuları”nı necə ovlamaq olar?

“Stopşünaslıq” elminin bir sıra biclikləri

Scott Persival

F

oreksdə stop orderlər çox vacib elementdirlər.

O n l a r ı qiymətləndirməmək düzgün olmazdı. Çünki Foreksdə brokerlərin təklif etdikləri kredit çiyini o qədər böyükdür ki, bazar sizin əksinizə gedəndə treyder asanlıqla bir əməliyyata depozitinin böyük hissəsini itirə bilər.

Foreksdə əsas məsələ risklərin idarə olunmasıdır. Hesabımızı itkirlərdən qoruyan əsas amil isə məhz stop orderlərdir.

Mən bir neçə treyder tanıyıram www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

ki, heç vaxt “stop loss”dan istifadə etmədiklərini deyirlər.

Adətən bunu belə əsaslandırmağa çalışırlar ki, onların əməliyyatı çox qısamüddətli olur və bütün əməliyyat boyu problem yaranan kimi pozisiyanı bağlamaq üçün əllərini klaviaturada hazır vəziyyətdə saxlayırlar. Buna etiraz edəndə ki, “stop”lardan istifadə onlara müəyyən nizam-intizam aşılayacaq və gərginliklərini azaldacaq, onlar razılaşmayaraq “stop”lara ehtiyaclarının olmadığını vurğulayırlar. Belə görünür, bəzi bazar iştirakçılarında “stop”lara qarşı qorxu var. “Stop”lardan istifadə zamanı yaranan narahatlıq onlar üçün daha gərgin olur. Çünki əsassız işə düşən “stop”lar onların potensial gəlirli əməliyatlarını məhv edirlər.

Bəs bu, niyə belə olur?

qiymətlə girmək üçün, ya da özlərinin açdığı pozisiyaların istiqamətində hərəkət yaratmaq üçün edirlər.

Kapitalın idarə olunması və risklərə nəzarət yaxşıdır, amma siz əmin olmalısınız ki, onları düzgün tətbiq edirsiniz. Tutalım, sizin belə bir qaydanız var ki, depozitin 1%-dən çoxunu və ya əməliyyata 50$-dan çox risk edə bilmirsiniz.

8

Bunun bir sıra səbəbləri var.

Birinci və ən sadəsi: “stop”lar çox yaxın təyin olunur. Nəticədə İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TA K T İ K A 8 Siz nzd/usd cütlüyündə 0.6600 qiymətinə 10 000-lik satış əməliyyatı açmaq istəyirsiniz. Bu, o deməkdir ki, hər bir hərəkət 1$a bərabərdir. Yəni siz stopu 50 punkt aralıda - 0.6650-də yerləşdirməlisiniz. Düzdür? Əslində bu, heç də belə deyil.

Burada bütünlükdə məntiq düz deyil. Biz kapitalın idarə olunması qaydalarından birini – pozisiyanın həcmini götürürük və ondan stop lossu hesablamaq üçün istifadə edirik. Amma kim dedi ki, bazar bizim qaydalara riayət etməyimizə fikir verir?

Biz əslində stop-lossu həqiqətən qrafikdə məntiqi yerdə yerləşdirməliyik. Təsəvvür edək ki, biz qrafikə baxdıq və qərarlaşdırdıq ki, stop lossu yerləşdirmək üçün məntiqi yer (bu barədə aşağıda daha ətraflı danışacağıq) giriş səviyyəsindən 80 punkt aralıda, 0.6680-da yerləşir.

Bu, özlüyündə bir problemdir, belə ki, potensial itki 80 dollar olacaq. Bu da bizim qaydalara uyğun deyil. O halda biz necə qaydalarımıza müvafiq olaraq 50 dollar risklə 0.6680-da “stop” yerləşdirə bilərik? Edə biləcəyimiz

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

Cavab gedişi yeganə şey pozisiyanın həcmini dəyişməkdir. Əgər biz pozisiyanın həcmini azalda bilsək, bütün qaydalara riayət etmiş oluruq; “stop”u məntiqə uyğun yerdə yerləşdiririk və 50 dollar risk etmiş oluruq.

Hər bir treyderin özünün “stop”u yerləşdirmək metodu var.

Bir çox treyderlər

Amma çalışın analiz edəsiniz, harada satış əməliyyatı verərdiniz? Sizin fikriniz belə olardı: “İkiqat dib, təbii ki diqqətimi çəkəcək, amma bu, kifayət deyil.

Qiymət daha da aşağı düşərək, konsolidasiya zonasını keçməlidir, ona görə də 117.90-ın kəsilməsi eniş trendi barədə

umlar, yuim in m ə v m u diqqətini Lokal maksim ın ın r la u ç v o ər stop loss tl ə m iy q q la r kasından öz a ti v k ta ın r la n o a siz bilərsiniz. cəlb edir. Amm ə d e ə d fa ti is n üçü maraqlarınız sadəcə yaxınlıqdakı maksimum və ya minimuma baxır, ya da müqavimət/dəstək səviyyəsində “stop” yerləşdirirlər. Amma qiymət yanlış kəsilmələr edə bilər, ona görə də, qiymətin texniki səviyyəni kəsməsi o demək deyil ki, həmin istiqamətdə hərəkətini davam etdirəcək.

Bəs elə bir səviyyəni necə tapaq ki, böyük ehtimalla qiymət orada sizin əksinizə gedəcək? Qrafikə baxın: siz hansı nöqtədə əks əməliyyat açardınız? Qiymətin hansı hərəkəti və ya indikator belə bir əməliyyatı açmağa siqnal verər?

Təsdiq necə olacaq? Təsəvvür edək ki, usd/jpy cütlüyü üzrə 118.40 qiymətində alış əməliyyatı açırsınız. 118.10 ətrafında “ikiqat dib” var, treyderlərin çoxu görünür, stop losslarını bu səviyyədən aşağıda yerləşdirəcəklər.

fərziyyəmi təsdiqləyər”. Bu minvalla siz böyük ehtimalla eniş trendini gözləyəcəyiniz yeri tapdınız. Əlbəttə, stopun səviyyəsini müəyyənləşdirmək üçün qrafik patternlərdən istifadə mütləq deyil. Siz həmçinin eyni məqsədlə özünüzə rahat indikatordan da faydalana bilərsiniz. Təsəvvür edək ki, siz MA-lardan istifadə edirsiniz. Hesab edə bilərsiniz ki, 10 MA-nın 50 MA-nı aşağıya doğru kəsməsi eniş trendinə işarədir. Qrafikə baxanda görürük ki, bu kəsişmə qiymət 117.75-ə düşəndə baş verəcək. Elə bu səviyyədən də “stop” kimi istifadə etmək lazımdır. Siz həmçinin Fibonaççi səviyyələrindən, Bollincer zolaqlarından və başqa alətlərdən də istifadə edə bilərsiniz.

Yadda saxlayın: “stop”u elə yerdə yerləşdirmək lazımdır ki, oranı keçəcəyi təqdirdə qiymətin sizin pozisiyanızın əksinə gedəcəyinə əminsiniz.

8

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

11

TA K T İ K A 8

12

“Stop”u başqa “stop”ların ənənəvi yerləşdirildiyi yerlərdə təyin etməyin.

“Stop”larınızın sizə qarşı teztez işə düşməyinin səbəblərindən biri odur ki, lokal maksimum və minimumlar, yuvarlaq qiymətlər stop loss ovçularının diqqətini cəlb edir. Amma siz onların taktikasından öz maraqlarınız üçün istifadə edə bilərsiniz.

Təsəvvür edək ki, aud/usd cütlüyü 0.7550-dən aşağı düşəcək.

0.7570 ətrafında lokal maksimum var idi və “stop”u onun ətrafında yerləşdirdim. Nəticədə “stop” işə düşdü, qrafikdə həmin istiqamətdə “tikan” formalaşdı.

Qiymət yenə aşağı qayıtdı və yenə 0.7530 qiyməti ətrafında satış əməliyyatı açdım. Əvvəlki uğursuzluğu xatırlayaraq, “stop”u 0.7580-də yerləşdirdim. Bura “tikan”ın ən yüksək nöqtəsi idi.

Təsəvvür edin ki, qiymət yenə tikan formalaşdırdı və mənim stopum yenə işə düşdü!

Mən nə etməli idim? Biz bilirik

Cavab gedişi ki, sonuncu təpə adətən “stop” qoyduğumuz yerdir, ona görə də səviyyədən mümkün qədər uzaq olmaq lazımdır. 0.7620 ətrafında konsolidasiya zonası yerləşirdi və “stop”u bu səviyyədən yuxarıda yerləşdirmək daha etibarlı olardı.

Amma belə vəziyyətdə depozitin böyük hissəsi ilə risk etmiş oluram, deməli, pozisiyanın həcmini azaltmalı olacağam. Nə etmək lazımdır? Bu problemi həll etməyin bir yolu da var: daha yaxşı giriş nöqtəsindən istifadə etmək.

Məhz bu vəziyyəti araşdırarkən ağlıma belə bir fikir gəldi ki, stop loss ovçularının bu cür hiylələrindən öz maraqlarımıza uyğun istifadə edə bilərik. Bir çox iştirakçıların 0.7570-də “stop” yerləşdirdiklərini və “ovçu”ların bu “stop”ları ovlayacaqlarını bilərək, 0.7530-da girişin yerinə 0.7570 ətrafında order yerləşdirib, ovçuların öz işlərini görmələrini gözləmək lazımdır.

Bu taktikadan istifadə zamanı səbrli olmaq lazımdır. Bizim taktikamızın bir neçə variantı var. Əgər siz əmin deyilsinizsə ki, stop loss ovçuları qiyməti stop lossların yerləşdiyi səviyyə çatdıracaqlar (ya da siz ümumiyyətlə, stop loss ovçularının mövcudluğuna inanmırsınızsa), onda hazırkı qiymətlə

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

pozisiyanın bir hissəsini aça, sonra isə daha yaxşı qiymətlə əlavə edə bilərsiniz. Bu yolla hətta stop ovçuları belə sizin müəyyənləşdirdiyiniz “stop”un ətrafında ova çıxmayacaqlar, siz onsuz da lazımi qiymətə gəlirli əməliyyat aça biləcəksiniz. Bu, həmçinin “stop”unuzun giriş nöqtəsindən uzaqda yerləşməsini kompensasiya edir.

Nəticə

Yadda saxlayın: 1. Əvvəlcə “stop”u qoyacağınız yeri müəyyənləşdirin, ondan sonra pozisiyanın həcmini. Əksinə yox.

2. “Stop” üçün yaxşı yer tapmaq istəyirsinizsə, təsəvvür edin ki, həmin istiqamətdə əməliyyat açmaq üçün yer axtarırsınız. Qiymət harada olmalıdır ki, siz onun əks istiqamətdə gedəcəyinə əmin olasınız?

3. Göz qabağında olan zonalarda, yaxın maksimum, minimumlar, dəstək və ya müqavimət səviyyələri, yuvarlaq qiymətlərdə “stop” yerləşdirməyin.

4. “Stop ovçuları”nın metodlarından öz maraqlarınıza görə istifadə edin, ovçuların “stop”ları işə sala biləcəkləri yerdə əməliyyat açın.

Düşünürəm, bu məsləhətlər “stop”ları yerləşdirmək metodunuzu təkmilləşdirməyə, xüsusən də düzgün istiqamətdə ticarət apardığınız zaman onların tez-tez işə düşməsinin qarşısını almaqda kömək olacaq. İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

MÜSAHİB Ə

Endi Buşak

“Kim deyirsə pis günləri olmayıb, qələt eləyir” Endi Buşak: “Əgər sizin hələ cəmi 5 il təcrübəniz varsa, deməli, bazarda uşaqsınız!

- Bazarlar həmişə məni özünə cəlb edib. Çünki treydinq – tam mənim arzuladığım iş idi. Amma lazımınca treyder təhsili almadan ticarətə başlamaq istəmirdim. Çünki düşünürdüm ki, bu, pulları havaya sovurmaq demək olacaq.

1982-85-ci illərdə mən texniki iz adətən bu rubrikada analizi, Elliot Dalğalarını həmişə yerli treyder- öyrəndim. Bilirdim ki, çoxları lərlə müsahibələri dərc bunları boş şey hesab eləyir. edirdik. Amma son iki nömrədə Amma özüm elə hesab eləmirdim. xarici treyderlərin də fikirlərinə Mən səhmlər və opsionlarla bir bir qədər diqqət ayırmağa qərar müddət ticarət aparandan sonra vermişik. Çünki əcnəbi peşəkarların da bazar haqqında fikirləri maraq doğurmaya bilməz.

Bu dəfə müsahibəsini təqdim etdiyimiz Endi Buşak çoxtərəfli şəxsiyyətdir: o, «Cleveland Browns» komandasında yarımmüdafiəçi olub, hərbi donanmada xidmət edib, amma həmişə paralel olaraq ticarət də aparıb. 1980-ci illərdən başlayaraq, treydinqlə aktiv məşğul olub. Hazırda özünün treydinq şirkətini idarə edir və gənc treyderlər üçün seminarlar keçirir.

B

anladım ki, Elliot Dalğaları real olaraq “işləyir”. Bundan sonra onu daha çevik bazarlarda tətbiq etmək istədim. Beləliklə, fyüçerslərə keçdim.

- İlkin ticarət kapitalınızı haradan əldə etmişdiniz?

- Mən 5 il «Hewlett Packard» şirkətində işləmişəm, elə treydinqi də orada işləyərkən öyrəndim.

Həmin şirkətdə aldığım maaşdan qənaət edərək, ticarət hesabıma yatırdım.

8

- Ticarətə maraq sizdə necə yaranıb? www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

13

MÜSAHİB Ə

Endi Buşak

8

14

Günlərin birində isə bütün iş vaxtımı ticarətə sərf etmək üçün «Hewlett Packard»ı tərk etdim.

- Treyder olmaq üçün həyatda çoxmu çətinliklər dəf etmisiniz?

- Mən həyatımı mərhələlərə bölür və hər bir mərhələdə qarşıya qoyduğum məqsədlərə çatmağa çalışıram. Çətinliklər əsas deyil. Əsas məsələ konkret mərhələdə məqsədinə doğru getmək üçün iradənin olmasıdır.

- Seminar keçirməyə maraq sizdə haradan yarandı?

- Bu, mənim özümün də inkişafıma və ticarətimin nəticələrinin yaxşılaşmasına kömək edir. Dinləyicilərə ticarəti daha yaxşı başa düşməkdə yardım edərkən mən özüm də bu işin əvvəllər fikir vermədiyim tərəflərini görürəm. Mən evdə oturub ticarət aparanda özümü tənha hiss edirdim. Amma seminarlar keçirmək bu vəziyyəti dəyişdi. Mən öz ticarət sistemimi

bacardıqları qədər mürəkkəbləşdirməyə çalışırlar.

Halbuki, əsas məsələ pulların idarə edilməsi olmalıdır. Bu, işin ən vacib hissəsidir.

mühafizəkar adam və o cür də treyderəm.

- Siz özünüz bu istiqamətdə nə edirsiniz?

- Əvvəlcə gəlir/risk nisbətinə baxıram. Sonra bazardakı vəziyyətə. Əgər trendin davam edəcəyinə ümidim varsa, korreksiyanı gözləyib, əməliyyat açıram.

Bu zaman korrek-

- Ticarət apararkən qarşınıza konkret məbləği məqsəd kimi qoyursunuzmu?

- Olanda olur. Məsələn, bu gün iki əməliyyat açmışam, hərəsində $500 gəlir olub. Amma mənim $1000 qazanmaq kimi bir məqsədim yox idi. Daha çox və ya az da ola bilərdi. Bir neçə gün əvvəl isə seminarda dalbadal bir neçə aqressiv əməliyyat açaraq, $5000 qazanmışdım.

Mənim üçün konkret məbləğ əsas deyil. Əsas odur ki, müsbətdə qalım. Hər dəfə qarşıya konkret məbləği məqsəd kimi qoymaq gərginliyi artıra bilər.

- Bəs gəliriniz nə qədər olur?

- İldə təxminən 15-20%.

isk nisbəti /r r li ə g i, k m a Çalışır alda h u B . n u ls o q tı 2:1 və daha ar ıxanda ç z ü d i % 0 5 ın əməliyyatlarım . mən qazanıram başqalarına izah edir, onların sistemləri və baxışlarıyla tanış oluram.

- Onların baxışlarında sizi daha çox qane etməyən nədir?

- Məncə, yeni başlayan treyderlər müxtəlif indikatorlardan həddindən artıq çox istifadə edirlər.

Sistem sadə olmalıdır, onlar isə w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

siyanın Fibonaççi nisbətlərinə nəzərən vəziyyətinə baxıram. Çalışıram ki, gəlir/risk nisbəti 2:1 və daha artıq olsun. Bu halda əməliyyatlarımın 50%-i düz çıxanda mən qazanıram. Əsas məsələ məhz gəlir/risk nisbətidir.

- Bir əməliyyatda hesabınızın neçə faizi ilə risk edirsiniz?

- Baxır da... Mənim müxtəlif hesablarım var. Ümumilikdə,

- Ən böyük qazanc və itkiləriniz nə qədər olub?

- Yadıma valyuta bazarında gündaxili ticarət apardığım vaxtlar düşdü. Yaxşı günlər idi... Bir gün yenadan $18000 qazanmışdım.

Amma dəhşətli günlərim də olub.

Kim deyirsə ki, pis günləri olmayıb, qələt eləyir. Hamıda olur.

8

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

MÜSAHİB Ə 8 Bir dəfə başım uşaqlarıma qarışmışdı və stop-loss qoymamışdım. Nəticədə həmin gün təxminən $10000 ziyana düşdüm.

Onda dərk elədim ki, “stop” orderi qoymaq nə deməkdir və nə qədər vacibdir!

- Ticarətinizi təhlil edirsinizmi?

- Əlbəttə. Həm də tez-tez. Hər həftənin sonunda həmin həftənin nəticələrini təhlil edir, səhvlərimi araşdırıram. Treyder itkilərini mütləq məhdudlaşdırmalıdır, əks halda bu, ticarət deyil, özünüməhvdir.

- Sizcə, treyderə stabil qazanmaq üçün nə qədər təcrübə lazımdır?

- Mən həmişə öz tələbələrinə deyirəm: əgər sizin hələ cəmi 5 il təcrübəniz varsa, deməli, bazarda uşaqsınız! Treyder təxminən 5 ildən sonra bəzi vacib mətləbləri başa düşür. Nəyin nə olduğunu təsəvür etməyə başlayır.

- Maraqlıdır... Tələbələrinizə başqa nə deyirsiniz?

- Deyirəm ki, bu biznesin başqa bizneslərdən fərqi nədədir. Fərqi

Endi Buşak ondadır ki, burada pul itirəcəyini gözləməli və hazır olmalısan. Nə vaxt bu itkiləri kiçik çərçivədə saxlamağı öyrənsəniz, bax, onda pul qazanmağa başlayacaqsınız.

- Sizin ustadınız olub?

- Yox, təəssüf ki, yox. Olsa, yəqin, yolum daha hamar olardı.

Amma belədə xeyli daşlı-kəsəkli olub.

- Ticarət gündəliyi yazırsınızmı?

- Yazırdım. Əməliyyat açdığım qrafikləri çap edir və xüsusi qovluqda saxlayırdım.

- Fikir və emosiyalarınıza nəzarət edirsinizmi?

- Demək olar ki, həmişə! Xüsusilə də böyük pullarla işləyəndə psixoloji vəziyyətimə ciddi nəzarət edirəm. Baş verənlərə özümün yox, pulların nöqteyinəzərindən baxmağa çalışıram. Əgər əməliyyat açandan sonra siz özünüzü rahat hiss edirsinizsə, deməli, döyüşün yarısı artıq udulub! Ticarət – velosiped sürmək kimi bir şeydir. Nəzəri bilikləriniz yetərli ola bilər, amma hər şeyi praktikada tətbiq etməyi bacarmaq lazımdır.

- Özünüzü hər gün ticarətə emosional və psixoloji baxımlardan hazırlamaq üçün nəsə edirsinizmi?

- Futbolçular bilirsiniz, bunu necə edirlər? Bir həftə rəqib komandanın oyununu izləyirlər. Tendensiyaların, taktikanın müşahidəsini aparır, sonra ona uyğun məşq edirlər. Oyun vaxtı isə gərək bu barədə fikirləşməyəsən. Oyun vaxtı ancaq reaksiya verməlisən. Mən ticarətə hazırlaşanda da belə edirəm. Çalışıram ki, fikirləşməyim, ancaq reaksiya verim. Bir halda ki, “ev tapşırığı”mı eləmişəm, qrafikdə xəttləri, səviyyələri tapmışam, deməli, hazırlığımı görmüşəm.

Bundan sonra ancaq bazarın gedişlərinə reaksiya vermək qalır.

- Bəs səhv etmisənsə, onda necə?..

- Əlbəttə, bu da olur. İnsan həmişə düz edə bilməz axı. Bu halda sadəcə, başa düşməlisən ki, həmişə udmaq olmaz.

- Belə anladım ki, idmançı karyeranız sizə treydinqdə də kömək edir...

- Hə, edir. Amma deyim ki, mənim müşahidələrimə görə ən yaxşı treyderlər keçmiş pilotlardan çıxır. Çünki onlar həmişə təlimata əməl eləməyə öyrəniblər.

Keçmiş hərbçilər də yaxşı treyder olurlar. Keçmiş idmançılar da həmçinin. İdmançı treyder olanda hər şeyi çox sadə şəkildə etməyə çalışır.

- Yeni başlayan treyderlərə hansı məsləhəti verərdiniz?

- Əleyhinizə gedən əməliyyatları mümkün qədər tez bağlayın.

Bu, sizi xoşbəxt edəcək, inanın mənə!

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

15

16

TRENDSHIP

Əjdahanı necə öldürməli

Dostumuz xain çıxanda...

Trendlə dostluq eləmək xatalı iş sayılır Fərid Hüseynov

problemi kökündən həll u yaxınlarda Vik etmək lazımdır.

Niderhofferin “Practi- Yandırmaq yolu cal Speculation” adlı ilə. Biz də texniki kitabına baxırdım. O, bu kitabını analiz “Global Systems” adlı hedc fon- mövzusunda bütün dunun çökməsindən sonra yazıb. metodları odla sıVik texniki analizi 9 başlı əjdaha naqdan keçirmək Hidra ilə müqayisə edir. Həmin istəyirik. Bu əjdahanın nəfəsi bütün ətraf mövzuda əsas sual aləmi məhv edirdi. Hidra bir sıra budur: səyahətçilərin məzarlığına Həqiqətənmi trend bizim dostuçevrilən Lerney bataqlığında muzdur? yaşayırdı.

Xeyli sayda treyder, analitik, Vik texniki analizə nəyə görə müəllif müxtəlif formalarda olsa bu qədər önəm verir? Düzünü da, “trend – sənin dostundur” desəm, hələ ilk kitabında Vikin fikrini təkrarlayır. Bir neçə nüyapon şamlarına qətiyyən bağlan- munə: maması diqqətimi cəlb etmişdi.

- “Trend sənin dostun və soBazar insanlara istənilən analiz nuncu saatındır” (Alan Farli) metoduna ehtiyatlı, son dərəcə - “Qiymətlər yuxarı gedəndə balanslaşdırılmış yanaşmağı heç vaxt aksiyanı satmayın” (Sayöyrədir. İstər yapon şamları olsun, mon Koukvell) istərsə də makroiqtisadi göstəri- “Trend xəttləri çəkin” (Con cilər – fərqi nədir? Hər şeydə baMerfi) lansı gözləmək və yadda saxla- “Enən cütlük daha da aşağı maq lazımdır ki, bazarda 100%düşəcək, qalxan isə artımı davam lik heç nə yoxdur. etdirəcək” (Mark Feber) Və bizim sevdiyimiz: ...Herakl əjdaha ilə vuruşarkən - “Əlbəttə, trend – sizin dosHidranun bir başını kəsəndə, tunuzdur... Ta o vaxta qədər ki, yerində ikisi peyda oldurdu. Sonra onu başqa trend əvəzləyir” Herakl belə bir fikrə gəlir ki, (Tomas Demark).

B

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Bu qaydanın müəlliflərindən heç biri hətta ən sadə testlə belə bunu yoxlamağa cəhd göstərməyib. Əslində “Trend – sənin dostundur” qaydasını yoxlamaq mümkün deyil. Ortada nəsə qeyrimüəyyən, subyektiv, hətta mistik bir şey var ki, bu qayda ilə təsvir olunur və istifadə edilir. Şəxsən mən trendə çox sakit və hətta ehtiyatla yanaşıram: o, mənim nə dostumdur, nə də düşmənim. Ona hazırkı anda obyektiv reallıq kimi yanaşıram. Əgər trendin dönüşü və ya ləngiməsinə işarə görmürəmsə, heç vaxt ona qarşı çıxmıram. Əgər biz hamımız bazarda müəyyən vəziyyəti görürüksə, qiymət hərəkət etməyib də, neyləyəcək?

8

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TRENDSHIP 8 Hər hansı bir “akula”nın bu məsələyə qarışıb, hamını birdən yeməsini nəzərə almasaq... Biz xırdayıq, amma elə də ağılsız deyilik ki, öz pozisiyalarımıza hədsiz bağlanaq və trenddə uzun müddət qalaq. Mən ayrı deyimlərə üstünlük verirəm: “Bütün hərəkətləri tuta bilməzsən”, və “Pullarını götür , çıx aradan!”.

Əjdahanı necə öldürməli tlərlə, daha yaxşısı səviyyələrlə ticarət aparın və siz özünüz bunun nə qədər sadə, gəlirli olduğunu görəcəksiniz. Dəstəkdə alıb, müqavimətdə satın və heç vaxt əksinə etməyin. Bununla da siz həmişə qazanacaqsınız.

Xəttin (səviyyənin) birinci və ya ikinci testi o deməkdir ki, qiymət sıçrayaraq gəlir gətirəcək. Üçüncü və ya dördüncü dəfə xətti kəsə bilər, ehtiyatlı olun.

Kəsilmədən sonra kəsilən xəttə (səviyyəyə) qiymətin qayıtmağını gözləyin və “dönün” – kəsilmə ilə yaxınlıqdakı dəstək və ya müqavimətə kimi ticarət aparın və ümid etməyin ki, onu yenə kəsəcək. Nə varsa, götürün.

Odur ki, trend is my friend – Hidranın boynu deyil. Mənə elə gəlir ki, bir az düşünsək, onu başqa yerdə - Çarlz Dounun aksiomlarında axtarmaq lazımdır.

Geriyə dönüb bir sıra fundamental problemləri gözdən keçirmək olar: 1) Həqiqətənmi texniki analizin əsas qaydası “Trend-sizin dostunuzdur” olmalıdır?

2) Texniki analizə üstünlük verənlərin yaxşı və pis nəticələri təsadüfi ola bilərmi?

Cavab: 1) Bu, əsas qayda deyil, o, gah düzdür, gah da səhvdir - bazarın özü kimi.

2) Onların başqa çarələri yoxdur. Eliot dalğalarını çəkməyəcəklər ki.

Hər valyuta xətti (səviyyəni) müxtəlif cür test edir, ona görə də konkret valyutanın xüsusiyyətlərini öyrənin. Məsələn, funt sterlinq bir qayda olaraq “iti uclarsız” keçinə bilmir – xəttin altındakı stopları götürməsə, əl çəkmir. Bunu qaydalara əlavə edin və pozisiya “iti uc” göstərməyənə qədər tələsməyin (bir sözlə, funt sterlinqlə ehtiyatlı olun, iti uc mütləq deyil və kəsilmə həqiqətən baş verə bilər).

Əvvəla qeyd edək ki, trendi izləmək sağlam düşüncəyə ziddir.

Qiymət qrafikində iki nöqtə götürüb onları birləşdirin və bu xətti davam etdirin. Əgər əvvəlki nöqtə sonrakından yuxarıdırsa, düz xətt yuxarı qalxacaq. Əgər əksinədirsə, xətt aşağı düşəcək.

Bu, qiymətin düşməsindən və ya qaxlmasından başqa nədən xəbər verir?

Avro xəttləri daha dəqiq test edir, amma hər şey bazarın cari vəziyyətindən asılıdır: bəzən hədəfə çatmaya bilər (tamahkarlıq eləməyin), bəzən hədəfə çox rahat çatır və “deşir”, amma sonra həmin saatın qiymətinə qayıdır.

Yenanın, ümumiyyətlə, özünün şərqli həyatı var və onun xüsusiyyətini uzun-uzadı müzakirə etmək bugünki mövzumuz deyil.

Trend xəttlərinin çəkilməsi və həmin xəttlərin nöqtələrinin müəyyən olunması üçün Tomas Demarkın fikirlərini məsləhət görürəm. Düzgün çəkilmiş xət-

Akulaları da yaddan çıxarmayın: onlar bu xəttləri nəzərə almırlar. Ya da onlar bizi burada pusquda gözləyə bilərlər.

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

Viktor Niderhoffer öz şirkətinin necə müflis olmasını belə təsvir edir: “Gəlirləri artırmaq və birinci olmaq üçün mən Taylanddakı fond bazarına investisiya yatırdım. Bu ölkə haqqında az məlumata sahib idim. Ştatlarda əgər bankın aksiyasının dəyəri 90% düşübsə, siz əminliklə deyə bilərsiniz ki, o tezliklə qalxacaq.

Görünür, bu qanun Cənub-Şərqi Asiyada işləmir. Əsas kapitalımı yerləşdirdiyim ən iri Tayland bankı görünməmiş itkilər verdi – onun aksiyasının dəyəri 99% düşdü. Bu itkilər mənim bütün ehtiyatlarımı puç elədi. Nəticədə nə baş verdiyi haqqında danışmaq son dərəcə ağrılıdır. Onu demək kifayətdir ki, Asiya bazarlarındakı eniş Amerika indeksi Dou Consa da təsir edərək, onun bir günə misli görünməmiş dərəcədə - 550 punkt düşməsinə gətirib çıxardı.

Bu, kifayət etdi ki, xüsusi qaydaya müvafiq olaraq, birja həmin gün saat 2-də bağlansın. Növbəti gün mən fondumu bağlamağa məcbur oldum, belə ki, brokerlərdən çoxlu sayda “margin-call”lar gəldi.

Onlar tələb edirdilər ki, vəsaitləri marjinal hesaba yatırsınlar. Bunu isə mən edə bilmirdim”.

Buradan belə bir nəticə çıxır: Biz aydın şəkildə başa düşməliyik ki, bazarda 100%-lik heç nə yoxdur! Bunu anlayandan sonra yaşamaq xeyli asanlaşacaq.

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

17

18

TEXNİKA

Üfiqi hərəkət

Diapazonun yol xəritəsi Qiymət hərəkətinin daraldığı zonalarda hara getmək lazımdır?

Q

iymət diapazonları əsasında qurulan ticarət sistemləri treyderlər tərəfindən geniş tətbiq olunur. Çünki onlar sadə, aydın, təbii və effektivdirlər. Üstəlik, müxtəlif bazarlarda yaxşı nəticələr verirlər.

Bunu statistika da təsdiqləyir.

Diapazon əsasında ticarət cəmi iki prinsipə görə həyata keçirilir: 1) Diapazonun sərhəd xətti yarılacaq və qiymət yarılma istiqamətində hərəkət edəcək 2) Qiymət xətti keçə bilməyəcək, dönəcək və əks is-

tiqamətdə gedəcək.

Bir çox treyderlər bu iki sadə prinsipdən istifadə etməklə bazarlarda yaxşı pul qazana biliblər.

Bu iki sadə prinsipin əsasında onlarla sistem yaradılıb.

8

Şəkil 1. Envelopes indikatoru diapazonun sərhədlərini göstərir www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TEXNİKA

Üfiqi hərəkət

8 Şəkil 2. Stochastics ossillyatorunun diapazonda işi Həmin sistemlər əsasən bu suala cavab verirlər ki, düzgün konsolidasiya xətti necə çəkilməlidir? Texniki analizdə diapazon xəttlərinin üç növü fərqləndirilir: 1) Envelopes: Hamarlanmış qiymət və ondan müəyyən sabit məsafədə keçən sərhədlər; 2) Bands: Hamarlanmış qiymət və ondan dəyişkən məsafədə keçən sərhədlər; 3) Channels: Ekstremumlardan keçən sərhədlər.

indikatorunun diapazon sərhədləri kimi necə çıxış etməsini görürük.

daxilində, sərhəddən sərhədə doğru ticarət aparılır.

Qiymətdən dəyişkən məsafədə keçən diapazon sərhədlərinə ən yaxşı nümunə kimi Bollinger Bands və ya Celtner Channels, STARC Bands indikatorlarını göstərmək olar. Bu indikatorlar paralel olaraq həm də bazarda valotilliyin dəyişməsini əks etdirirlər.

Aydındır ki, bunun üçün diapazonun geniş olması lazımdır. Çünki dar diapazonun daxilində sərfəli ticarət aparmaq mümkün deyil.

Diapazonun daxilində ossillyatorlar çox yaxşı effekt verirlər. Çünki onlar ilk növbədə məhz bunun üçün – yəni diapazonda işləmək məqsədilə yaradılıblar!

Amma əvvəlcədən bu və ya digər ossillyatorun diapazon hərəkəti zamanı özünü necə apardığını incələmək, hansı parametrlərin daha uyğun gəldiyini araşdırmaq lazımdır (şəkil 2).

torlar çox a ly il s s o ə d in il x Diapazonun da növbədə k il r la n o i k n ü rirlər. Ç yaxşı effekt ve onda işləmək z a p ia d i n ə y – ün məhz bunun üç dılıblar! məqsədilə yara

Ən sadə variant – envelopesdir. Bu sərhəd qiymət qrafikindən müəyyən sabit məsafədə keçən iki Dəyişən Orta Göstəricidən (Moving Average, МА) ibarətdir. Onun sərhədləri adətən konsolidasiya zonalarının ekstremumlarını çox yaxşı göstərir. Şəkil 1-də periodu 34, sapması 0.9% olan Envelopes w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

Diapazonda ticarət apararkən treyder ilk növbədə onu müəyyən etməlidir ki, yarılma (keçid), yoxsa dönüş əsasında bazara girmək istəyir. Əgər bazarda trend varsa, təbii ki, yarılma (keçid) strategiyası əsas götürülməlidir.

Trend olmayan bazarlarda isə dönüş taktikalarına üstünlük verilməlidir. Bu halda diapazonun

Diapazonda tətbiq etmək üçün iki xəttdən ibarət ossillyatorlar daha uyğundurlar. Onların parametrlərilə eksperimentlər apararaq, elə qiymətlər seçin ki, qrafik dəstək/müqavimət sərhədlərindən dönüş edəndə ossillyatorun da xəttləri kəsişsinlər.

Bu halda o, sizə daha etibarlı siqnal verəcək.

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

19

20

REKLAM

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

ALƏT

Laboratoriya

QQE indikatoru

B

u indikator qısamüddətli trendləri izləmək üçün nəzərdə tutulub. İndikator məşhur RSI osillyatorunun hamarlanması əsasında yaradılıb. Hamarlanma çox mürəkkəb alqoritm əsasında aparılır. Nəticədə biz iki xətt alırıq: çevik və ləng xəttlər. Onların əsasında bir neçə ticarət siqnalı əldə olunur.

İndikator bu siqnalları verir: 1) Asta xəttin ləng xətti kəsməsi – Bu, klassik siqnaldır,

uyğun olaraq, buy və sell göstərişləri verir 2) 50 səviyyəsinin kəsilməsi 3) Konsolidasiya zonaları – Əgər indikatorun asta xətti üfiqi vəziyyət alıbsa, bu, qiymətin konsolidasiya zonasına daxil olmasından xəbər verir.

Bu halda xəttlər www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

kəsişənə, yaxud, asta xətt üfiqi vəziyyətdən çıxana qədər bazara girmək məsləhət deyil. İndikatoru həm təklikdə, həm də başqa texniki analiz alətlərilə kombinasiya edərək, sistem şəklində işlətmək olar. (İndikator jurnalımızın arxiv faylına əlavə olunub)

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

21

22

SİSTEM

Real ticarət

“Profit Trend” strategiyası «

4) SuperTrend Profit Trend» strate5) MA Candles giyası, adından da Bunlardan əlavə, bizə Figöründüyü kimi, trendi izləmək üçün yaradılmış bir sis- bonaççi səviyyələri də lazım olatemdir. Sistem multivalyuta caq. xarakterli olsa da, əsasən eur/usd və gbp/usd cütlüklərində daha yaxşı effekt verir. Strategiya H1 və daha yuxarı zaman periodlarında tətbiq olunmaq üçündür.

Sistemdə bu indikatorlardan istifadə olunub: 1) QQE indikatoru (period10) 2) ADX indikatoru (period14) 3) AO

Bütün bunlardan sonra işçi qrafikimiz bu cür olacaq (şəkil 1).

amik n i d ı r a l a d y a q Sistemin mısını a h n ı r a l n o , ə r olduğuna gö deyil. n ü k m ü m k ə şəkildə göstərm

Çünki stop-loss və teyk-profit qoyularkən 0,50, 0,100, 0,138, 2, 261.8 %-lik nisbətlərdən istifadə edəcəyik.

Əməliyyat açmaq qaydaları belədir.

8

Şəkil 1 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

SİSTEM

Real ticarət

8 Almaq üçün: 1) Əvvəlcə gözləyirik ki, SuperTrend indikatoru yaşıl rəngə boyansın 2) Ticarət apardığımız zaman intervalında qiymət şamı SuperTrend indikatorundan yuxarıya qalxmalı və o da yaşıl rəngə boyanmalıdır 3) AO indikatoru yaşıl rəng almalıdır 4) ADX indikatorunun yaşıl xətti qırmızını yuxarıya doğru kəsməlidir 5) QQE indikatorunun xəttləri yuxarıya doğru kəsişməlidirlər.

6) Bu şərtər ödənəndən sonra mütləq cari şamın bağlanmasını gözləmək lazımdır.

7) Bundan sonra iki alış əməliyyatı açırıq 8) Teyk-profit qoymaq üçün bizim əməliyyat açdığımız şamdan ən yaxın minimuma qədər fibonaççi alətini çəkirik, 138.2%-lik genişlənmədə takeprofit qoyuruq. Elə həmin səviyyədə ikinci əməliyyatın “stop”unu itkisiz zonaya çəkəcəyik. Bununla da treydinqin əsas qaydasına əməl edirik: gəlirin artmasına imkan veririk.

9) “Stop-loss”u SuperTrend indikatorunun xəttinin altında qoymaq, sonra isə indikatorla bir yerdə sürüşdürmək olar. İstəyənlər stopu 50%-lik fibo-nisbətin altında da qoya bilərlər. Əgər bu, sizə daha optimal görünürsə.

10) İkinci əməliyyatın teykprofitini 261.8%-lik fibo-genişlənmədə qoyuruq.

11) Əgər SuperTrend indikatoru rəngini dəyişirsə, əməliyyat dərhal bağlanır.

8 w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

23

24

SİSTEM

8

Satmaq üçün:

Real ticarət

1) Əvvəlcə gözləyirik ki, SuperTrend indikatoru qırmızı rəngə boyansın 2) Ticarət apardığımız zaman intervalında qiymət şamı SuperTrend indikatorundan aşağıya enməli və o da qırmızı rəngə boyanmalıdır 3) AO indikatoru qırmızı rəng almalıdır 4) ADX indikatorunun qırmızı xətti yaşılı aşağıya doğru kəsməlidir 5) QQE indikatorunun xəttləri aşağıya doğru kəsişməlidirlər.

6) Bu şərtər ödənəndən sonra mütləq cari şamın bağlanmasını gözləmək lazımdır.

7) Bundan sonra iki satış əməliyyatı açırıq 8) Teyk-profit qoymaq üçün bizim əməliyyat açdığımız şamdan ən yaxın maksimuma qədər fibonaççi alətini çəkirik, 138.2%-lik genişlənmədə take-profit qoyuruq.

Elə həmin səviyyədə ikinci əməliyyatın “stop”unu itkisiz zonaya çəkəcəyik. Bununla da treydinqin əsas qaydasına əməl edirik: gəlirin artmasına imkan veririk.

9) “Stop-loss”u SuperTrend indikatorunun xəttinin üstündə qoymaq, sonra isə indikatorla bir yerdə sürüşdürmək olar. İstəyənlər stopu 50%-lik fibo-nisbətin altında da qoya bilərlər. Əgər bu, sizə daha optimal görünürsə.

10) İkinci əməliyyatın teyk-profitini 261.8%-lik fibo-genişlənmədə qoyuruq.

11) Əgər SuperTrend indikatoru rəngini dəyişirsə, əməliyyat dərhal bağlanır.

Sistemin qaydaları dinamik olduğuna görə, onların hamısını şəkildə göstərmək mümkün deyil.

Amma onlar asan anlaşılandır və siz özünüz də çətinlik çəkmədən tətbiq edə bilərsiniz. w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

BİL , ET !

25

Məsləhət

Treyder intizamının 25 qaydası Dua əvəzinə hər gün bunları oxuyun və siz qazanacaqsınız

İ

stənilən treyderin uğuru birbaşa onun nizam-intizamından asılıdır. Uğurlu treydinqdə nizam-intizamın payı 90% təşkil edir. Formul çox sadədir: nizam-intizamlı ticarət aparın və sizdə hər şey alınacaq; ya da nizam-intizamsız ticarət aparın və məğlub olun.

Treyder texniki analiz sahəsində bir o qədər güclü olmaya bilər. Bazarın fundamental analizi sahəsində də savadın az olması mümkündür. Amma buna baxmayaraq, stabil qazana bilər.

Necə? Cavab sadədir: Nizam-intizamla ticarət aparmağın və və bazara hörmətlə yanaşmağın sayəsində!

Belə bir treyder təsəvvür edin: Əgər bazara girişi səhvdirsə, əməliyyatı dərhal bağlayır, giriş yaxşı olanda isə artıq tamah ikinci plana keçir. Onu xırda gəlirli əməliyyatlar və xırda itkilər tam qane edir. CBOT-da çalışan məşhur treyderlərdən biri Devid Qoldberq uzun müddət skalpinqlə məşğul olub. O, məhz ticarət nizam-intizamına riayət etdiyinə görə daim qazanırdı.

Uğur çarxı “Uğur çarxı” treydinqdə 3 mildən ibarətdir. Birinci mil – girişdir. Qərar vermək üçün biz www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

bazar haqqında bütün xarici və daxili informasiyaları bilməliyik.

Qiymətlər və zaman haqqında informasiya yoxdursa, biz zülmətdə ticarət aparardıq. İkinci mil – mexanikadır. Bu, o deməkdir ki, siz bazara necə çıxır və əməliyyatı açıb/bağlamaq üçün hansı metoddan istifadə edirsiniz.

Treydinqdə uğur qazanmaq üçün öncə mexanikaya sahib olmaq lazımdır. Klaviaturada adi bir səhv böyük itkiyə səbəb ola bilər.

Bazara səhv girişlə bütün ticarət gününü korlamaq olar. Bazara giriş metodlarının və onların icrasının sahibi üçün bu, velosiped sürmək kimi bir şeydir.

“Uğur çarxında” üçüncü və ən vacib mil – nizam-intizamdır. Əgər siz uğur qazanmağa ümid

edirsinizsə, nizam-intizamsız bu barədə hətta düşünməyin də!

Ticarət nizam-intizamı 100% tətbiq olunmalıdır – hər ticarət günündə, hər əməliyyatda.

Aşağıda ticarət nizam-intizamını möhkəmləndirmək üçün 25 qayda göstərilib. Onları həmişə təkrarlayın. Siz təkrar-təkrar öz işinizi nizamla yerinə yetirməlisiniz. Özünüzü buna kökləyin. İstər inanın, istərsə də yox əksər treyderlər hər ticarət gününə başlamazdan əvvəl bu qaydaları oxuyurlar. Bu, 3 dəqiqədən çox vaxt almır. Təsəvvür edin ki, bu, duadır və sizə ticarət sessiyası boyu özünüzü necə aparmalı olduğunuzu xatırladır.

8

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

BİL , ET !

8

26

Qayda №1 Bazar nizam-intizamlı olanlara pul verir İntizamlı ticarət sizə itirməkdən çox qazandıracaq. Bazar haqqında yeganə düzgün bir fikir var: nizam-intizam = gəlirin artımı.

Bu söhbətin başqa tərəfi də var: tutaq ki, siz itkili əməliyyatı inadla saxlamaq əvəzinə xırda itki ilə onu bağlayırsınız. Beləliklə, əgər əməliyyatı vaxtında bağlayanda 1000$ yox, 200$ itirirəmsə, onda demək olar ki, gələcəyə 800$ saxlamış oldum.

Qayda №2 Qaydaları 1% pozursunuzsa, nizamlı ticarət apardığınızı deməyin Əgər siz hamıya siqareti tərgitdiyinizi deyir, amma gündə heç olmasa bircə siqaret çəkirsinizsə, deməli, bu pis vərdişdən hələ də yaxa qurtarmamısınız. Əgər siz 10 əməliyyatdan 9-nu nizamla yerinə yetirirsinizsə, heç bir intizamdan söhbət belə gedə bilməz. Bircə intizamsız əməliyyat bütün ticarət

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

Məsləhət gününün nəticəsini pozmağa kifayətdir. Nizam-intizam hər əməliyyatda olmalıdır.

Qayda №3 Əgər ticarət pis gedirsə, həmişə həcmi azaldın Bütün yaxşı treyderlər bu qaydaya riayət edirlər. Əgər 0.5 lotluq pozisiyalarda itirirsənsə, niyə də əməliyyatın həcmini azaltmaqla puluna qənaət etməyəsən? Əgər məndə 2 dalbadal uğursuz əməliyyat olursa, onda növbəti əməliyyatda həmişə lotu minimuma endirirəm. Əgər bundan sonrakı iki əməliyyat uğurlu bağlansa, pozisiyanın həcmi normal səviyyəyə qaldırılır. Təsəvvür edin ki, siz iki dəfə qapıya topu yan vuran futbolçusunuz. Amma növbəti dəfə zərbənin gücünü bir qədər azaltmaqla düzgün nişan ala bilirsiniz. Bu, treydinqə də aiddir: əməliyyatın həcmini azaldın və bir neçə punkt qazanın, amma iki belə əməliyyatdan sonra lotunuzu artıra bilərsiniz.

Qayda №4 Gəlirli əməliyyatın itkili əməliyyata çevrilməsinə yol verməyin Biz hamımız heç olmasa bir dəfə bu qaydanı pozmuşuq.

Amma elə işləməliyik ki, gələcəkdə bu qaydanı pozmayaq.

Burada söhbət tamah faktorundan gedir. Bazar proqnozumuza müvafiq olaraq gözlədiyimiz istiqamətdə hərəkət edib, amma xırda gəlir sizi qane etmir və siz bazarın hərəkətinin davam edəcəyinə ümid edərək əməliyyatınızı açıq saxlayırsınız. Bazar dönür və əksinizə gedir. Təbii ki, siz narahat olmağa başlayırsınız, əməliyyat isə daha çox itki verir.

Tamahkar olmaq lazım deyil.

Bu, sadəcə əməliyyatlardan

biridir. Cari sessiyada siz xeyli əməliyyat aça bilərsiniz. Bazarda həmişə imkan var. Yadda saxlayın: heç bir əməliyyatınız istər müsbət, istərsə də mənfi günün nəticəsinə köklü şəkildə təsir etməməlidir. Tamahkar olmayın.

Qayda №5 Ən böyük itki ən iri gəliri üstələməməlidir Verdiyiniz hər əməliyyatı faktlarla əsaslandırın. Məsələn, əgər görsəniz ki, ən böyük gəlir bu gün 50 punkt olub, onda itkinizin 50 punktu aşmasına yol verməyin. İtkilərin yığılmış gəliri üstələməsinə mane olun. Əks halda, həmin günün sonunda iki əməliyyata təmiz itki olacaq. Bu da yaxşı hal deyil.

Qayda №6 Öz metodunuzu hazırlayın və ciddi şəkildə ona riayət edin. Ticarət strategiyalarını əlcək kimi dəyişmək olmaz Treyder əməliyyat açacağı konkret şərtlərin siyahısını (patternləri, modelləri) hazırlamalıdır.

Qarşılarında qiymət hərəkətinin modelləri və ya şablonlar olmalıdır. Plan tərtib etmək lazımdır. Əgər sizin zamanla sınanmış ticarət strategiyanız varsa, amma məhz bu gün işləmədisə, onu buraxıb başqasını axtarmayın. Əgər sizin strategiyanız 50%-dən çox halda özünü doğruldubsa, onun üzərində işləyin.

Qayda №7 Özünüzə inanın. Kiməsə oxşamağa çalışmayın Çox böyük həcmdə əməliyyat açmaq ciddi emosional və psixoloji hazırlıq tələb edir. Bu, kimdəsə olmaya bilər.

8

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

BİL , ET !

8 Onun olmaması normaldır. Siz bilməlisiniz ki, özünüzü rahat hiss edəcəyiniz həcm hansı aralıqdadır.

Onu emosional baxımdan idarə etməyi bacarmalısınız. Əks halda tez-tez itki verəcəksiniz.

Qayda №8 Balansınızı elə saxlamalısınız ki, növbəti gün bazara gəlib işinizi davam etdirə biləsiniz Heç vaxt özünüzü elə bir vəziyyətə gətirməyin ki, uduza biləcəyinizdən çox uduzasınız. Ən pisi odur ki, ticarət aparmaq istəyirsiniz, amma apara bilmirsiniz, çünki uduzmusunuz və hesabı artırmayınca broker ticarət aparmağınıza imkan vermir. Hər günün itki limiti olmalıdır. Məsələn, bu gün 50$-dan çox itirmək olmaz. İtki 50$-a çatan kimi kompüteri söndürür və sabahkı günə qədər dincəlirsiniz.

Sabah həmişə işə qayıda biləcəksiniz.

Qayda №9 Lotu artırmaq haqqını qazanmaq lazımdır Həddindən artıq çox yeni başlayan treyder hesab edir ki, əgər balansında 25 000$ varsa, onda 5-10 lotluq əməliyyat aça bilərlər. Bu, absurddur. Əgər siz 1 lotla yaxşı ticarət apara bilmirsinizsə, niyə düşünürsünüz ki, 10 lotla bu, yaxşı alınacaq? Əvvəlcə minimal lotdan istifadə etməklə 10 gün dalbadal uğurlu ticarət aparın. 10 gün dalbadal gəlirli ticarət apara bilirsinizsə, onda lotu artırmaq haqqını qazanırsınız. Daha 10 günlük gəlirli ticarətdən sonra yenə lotu bir az artıra bilərsiniz. Yadda saxlayın: əgər iki lotla itki əldə edirsinizsə, lotu 1-ə endirin. w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

27

Məsləhət Qayda №10 İtkili əməliyyatlardan çıxın Hazırki itkili əməliyyata görə siz uğursuz adam olmayacaqsınız.

Amma siz əgər onun itkili olduğunu etiraf edən zaman bazardan çıxmasanız, uğursuz olacaqsınız. İntuisiya çox yaxşı bazar indikatorudur: əgər sizdə elə bir hiss oyanırsa ki, əməliyyat itki ilə bağlanacaq, çox güman, elə də olacaq. Deməli, bağlamaq lazımdır. Elə bir treyder yoxdur ki, həmişə ancaq gəlirli əməliyyatlar versin. Adətən gün ərzində 33% itkili, 33% itkisiz (0) və 33% gəlirli əməliyyat olur. İtkili əməliyyatları dərhal bağlayırlar.

Bu, sonra treyderi müsbətə çıxardır.

Qayda №11 Birinci itki – yaxşı itkidir Açıq əməliyyatın itkiyə doğru gedəcəyini hiss edən kimi yaxşı olar ki, onu bağlayasınız. “Nə qədər ki əməliyyatı bağlamamışam – onu itkili adlandırmıram” və “narahat olmayaq, qiymət qayıdacaq” – bir çox treyderlər belə deyir. Amma onlar nə dediklərini özləri də başa düşmürlər. Treyder bu kəlməni deyən kimi hər şey aydın olur ki, o, bu əməliyyatın taleyini başa düşüb – qiymət qayıtmayacaq, əməliyyatdan çıxmaq vaxtıdır.

Qayda №12 Ümid və duaları tərgidin. Əks halda uduzacaqsınız Nizam-intizamsız treyderlər “bazar allahına” xeyli yalvarırlar.

Onlar qeyri-müəyyən bazar vəziyyətindən çıxmaq üçün dua eləyirlər. Dua edirlər ki, hansısa varlıq işə qarışsın, amma bu, heç vaxt baş vermir. Sonda başa düşürlər ki, “bazar allahlarına du-

Hər günün itki limiti olmalıdır.

Məsələn, bu gün 50$dan çox itirmək olmaz. İtki 50$-a çatan kimi kompüteri söndürür və sabahkı günə qədər dincəlirsiniz. Sabah həmişə işə qayıda biləcəksiniz.

alar” faydasızdır. Sadəcə, bazardan çıxın.

Qayda №13 Xəbərləri unudun.

Onlar artıq tarixdirlər Niyə bir çox treyderlər bütün günü CNBC, MSNBC, Bloomberg News və başqa kanallar üzrə xəbərlərə baxırlar? Xəbərlər proqramını aparanların əslində bazarın dinamikasından və ya qiymət hərəkətindən çox az başları çıxır. Onlar sizə xeyir verməyəcəklər. İş ondadır ki, TV proqramlarına düşən xəbərlər artıq “köhnəliblər”. Xəbərin mahiyyəti artıq analiz olunub və professional iştirakçılar tərəfindən xəbər efirə çıxmamışdan “həzm edilib”.

Xəbərlərlə ticarət aparmayın, artıq gecdir.

8

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

BİL , ET !

8

28

Qayda №14 Spekulyasiya etməyin. Əks halda uduzacaqsınız Spekulyasiya etmək və daim iri gəlirli əməliyyat açmaq mümkün deyil. Spekulyasiya etməyin.

Treyder olun. Cavab buradadır: qısamüddətli skalpinq. Qısamüddətli ticarət aparan zaman xırda gəlirlər və daha da xırda itkilərlə gün və ya həftənin gəlirli olma ehtimalı daha çoxdur.

Qayda №15 Pul itirməyi sevin Bu qayda ən güclü söz-söhbətə səbəb olur. Treyderlər soruşurlar: “Pul itirməyi necə sevmək olar?

Dəli olmusunuz?”

Yox, dəli olmamışam. Bu, o deməkdir ki, siz əməliyyatlarınızın bir hissəsinin itkili olacağı faktını əvəlcədən qəbul etməlisiniz. İtkili əməliyyatları dərhal bağlamaq lazımdır. İtkili əməliyyatları ləngimədən bağlamağı sevin. Bu yolla siz böyük bir məbləği qorumuş olacaqsınız.

Qayda №16 Əgər konkret bir zaman intervalında əməliyyat heç bir istiqamətdə işləmirsə, onda onu bağlamaq vaxtıdır Bu qayda kapitalın hərəkəti nəzəriyyəsinə aiddir. Bazar bu və ya digər istiqamətdə ticarət kapitalına görə hərəkət edir. Alış orderlərin çoxluğu bazarı yuxarı hərəkət etdirəcək. Satış əməliyyatlarının artıqlığı bazarı aşağıya aparır. Qiymət demək olar ki, hərəkətsiz qalanda (ticarət sessiyasında bu, tez-tez baş verir) bazar və onun iştirakçıları bizə göstərirlər ki, həmin anda hamı cari tələb və təklif qiymətlərindən razıdır. Bu vaxt bazara girməmək w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

Məsləhət yaxşı olardı. O, sadəcə heç bir istiqamətdə getmir. Belə vaxtda bazara girmək zamanı, kapitalı və emosional enerjini hədər yerə sərf etməkdir. Daha gəlirlisi bu olardı ki, bazar bir qədər qızışsın və onda əməliyyat verəsiniz.

Qayda №17 Heç vaxt vəziyyəti böyük itkilərə qədər gətirib çıxarmayın. Yalnız iri itkilər hesabınıza ziyan vura bilər.

Xahiş olunur, 5, 8, 10, 11 və 15 nömrəli qaydaları təkrarlayın. Əgər siz bu qaydalara riayət etsəniz, heç vaxt 17-ci qaydanı pozmayacaqsınız. İri

günə 5-6 punkt qazanmağa çalışın. Əgər siz belə işləyə bilsəniz, ilin sonuna hesabınız samballı səviyyəyə çatacaq.

Qayda №19 Böyük gəlirlərə belə bağlamayın Heç vaxt əməliyyata potensial iri uduş kimi yanaşmaq olmaz.

Bəzən onlara rast gəlmək olar, amma əksər halda uğurun səbəbi bəxtdir, ustalıq yox. Məsələn, mən əməliyyatdan orta gəlir götürməyi planlaşdırıram, amma əməliyyat işə düşəndən sonra bazara FESdən xəbərlər daxil olur və nəticədə

mədən i g n ə l ı r a l t a y y i İtkili əməl yük ö b z i s a l l o y u in. B bağlamağı sev ız. n ı s q a c a l o ş u m ru bir məbləği qo

itkilər günü müsbətlə başa vurmağa mane olur. Onlar bir həmləyə bütün günü qazandığınız xırda gəlirləri məhv edirlər. İri itkilər həmçinin sizi emosional və psixoloji nöqteyinəzərdən məhv edir. Belə bir zərbədən sonra bir qayda olaraq, əminlik uzun müddət bərpa olunur.

Qayda №18 Hər gün xırda-xırda qazanın. Özünüz üçün səngər qazaqaza gedin və onun torpaqlanmasına yol verməyin.

Məsələn, qarşınıza məqsəd qoyun: gündə 10 punkt qazanmaq. Əgər hər gün xırda-xırda qazanmağa başlasanız, balansınızın necə artdığını görəndə heyrətlənəcəksiniz. Əgər siz bazarda yenisinizsə, heç olmasa

hələ bağlamadığım böyük bir gəlir yaranır. Belə bir hadisə son 20 ildə 5 dəfədən çox başıma gəlməyib.Ona görə də, adi halda xırda gəlirə hədəflənin.

Qayda №20 Ardıcıllıq əminlik yaradır və nəzarəti gücləndirir Razılaşın ki, səhər kompüteri açanda qaydalara riayət edəcəyinə, ticarət sistemini nizam-intizamla izləyəcəyinə əminsənsə, uğur ehtimalı çox yüksəkdir. Ayrı cür necə ola bilər? Hər gün xırdaxırda qazanmaq bacarığı (18 və 19-cu qayda) sizə əminliklə işləməyə və vəziyyətə nəzarəti ələ almağa imkan verəcək. 9-cu qaydanı yadınıza salın - əgər hər gün xırda-xırda qazansanız, zamanla lotu qaldıra biləcəksiniz.

8

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

BİL , ET !

Məsləhət

8 Nəticədə intizam qaydalarının sayəsində sizin gündəlik “xırdaxırda” gələcəkdə böyük profitlərə çevriləcək.

Qayda №21 Gəlirli əməliyyatı maksimum artırmağı öyrənin Gəlirli pozisiyaları hissə-hissə bağlamaqla gəlirli əməliyyatın orta həcmini artıracaqsınız.

Həmçinin itkilərin həcmini münasib səviyyədə saxlayın. Heç vaxt itkili əməliyyatları hissə-hissə bağlamayın. Əgər işlək lot minimum lotdan yuxarıdırsa, hazırkı əməliyyat isə itkilidirsə, onda əməliyyatı bütöv bağlayın. Əgər işlək lot minimum lotdan yuxarıdırsa, amma əməliyyat gəlirlidirsə, onda əvvəla qiymət hədəfə çatanda əməliyyatın yarısını bağlayın. Əməliyyatın birinci hissəsini bağladıqdan sonra “stop loss”dan istifadə edirsinizsə, onu itkisiz vəziyyətə gətirin. İndi pozisiyanın qalan hissəsində siz uduza bilməzsiniz – bu, yarada biləcəyiniz ən yaxşı vəziyyətdir.

Cari qiymətdən bir qədər aralıda “take profit” yerləşdirin və dincəlin.

Qayda №22 Eyni əməliyyatlar açmağa çalışın – bənna olun Hər gün işə gələrəndə bənna eyni qayda ilə işləyir – o, kərpici kəpic üstə qoya-qoya divar hörür.

Bu ardıcıllıq treyderə də aiddir. 6 və 20-ci qaydaları təkrarlayın.

Eyni ticarət sistemilə işləyin. Elə həmin bənna kimi.

Qayda №23 Özünüzdən analiz quraşdırmayın. Sonraya saxlamayın. Şübhələnməyin www. inf o r ex .az (0 12) 43753 23, 436 7 844

Xeyli sayda treyder üzgün vəziyyətdə bazarın hara gedəcəyini bildikləri halda, əməliyyat açmadıqlarını deyirlər.

Soruşanda ki, niyə bəs əməliyyatı açmadınız, cavab bir olur– onlar bazarı izləmək istəmirdilər və davam edən dalğada əməliyyat açmırdılar. Ya da onlar ən yaxşı qiymətə əməliyyatın icrasını gözləyirdilər. Yaxud, 3 indikatordan 2-si əməliyyatı təsdiqləyirdi və treyder 3-cünün təsdiqləməsini gözləyirdi.

Gecikmə və şübhələrin son nəticəsi qazana bilməməkdir.

Bizim biznesdə əməliyyat açmayana qədər uduş yoxdur. Əgər səhv etmisinizsə, bazardan çıxın.

Amma siz əməliyyat açmayana qədər düz olmayacaqsınız.

Qayda №24 Bazarın qarşısında bütün treyderlər bərabərdir

Hamımız günə eyni ilə başlayırıq. “0”-dan. Zəng çalınandan və ticarətə start veriləndən sonra günün nəticəsini bizim davranışımız müəyyənləşdirəcək. Əgər siz 25 qaydaya riayət etsəniz, onda sizdə hər şey alınacaq. Əks halda uduzacaqsınız.

Qayda №25 Ədalət tərəzisi bazarın əlindədir Bazar hara istəyirsə, ora gedir.

Sən və ya mən onun vecinə deyilik. Onun sevimliləri də yoxdur.

Onun üçün fərqi yoxdur. O, heç vaxt kiməsə bilərəkdən ziyan vurmur. Bazar həmişə haqlıdır və siz bazara hörmət etməyi öyrənməlisiniz. Bazar qaydalara riayət etməyəni acımasızcasına cəzalandırır. Özünüzü 25 ticarət intizamı qaydalarına öyrəşdirin və çox keçmədən əvəzini görəcəksiniz.

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

29

30

M ETO DİK A

Fundamental analiz

100% F.A. Tam Fundamental Analiz necə aparılmalıdır? sayda faktorlar mövcuddur.

Qafar İmanverdiyev

V

alyuta dilinqinin ən vacib və mürəkkəb hissəsi bazarda qiymətlərin dəyişmə tendensiyalarının analiz edilməsi, həmçinin bununla yanaşı, valyuta kurslarına təsir edən faktorların və bu təsirin xarakterinin müəyyənləşdirilməsidir. Valyuta qiymətlərinin ani olaraq dəyişməsi qısa müddət ərzində böyük həcmdə mənfəət əldə etməyə imkan verdiyi kimi, eyni zamanda qısa müddətdə nəzərə çarpacaq dərəcədə zərərlə də nəticələnə bilər.

Bununla əlaqədar bazarda qiymətlərin dəyişmə istiqamətinin düzgün müəyyənləşdirilməsi, bu və ya digər hadisələrin obyektiv qiymətləndirilməsi, həmçinin ehtimal və gözləmələrin manipulyasiya edilməsi valyuta brokeri və ya diler fəaliyyətinin vacib tərkib hissəsidir və bu sahədə uğurlu fəaliyyətin təminatıdır. Həm valyuta bazarlarına bütövlükdə, həm də ayrı-ayrı valyuta kurslarına birbaşa şəkildə təsir göstərən çox www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Bilirik ki, valyuta bazarlarının iki əsas analiz üsulu var – fundamental və texniki analiz. Birinci üsul valyuta bazarlarının vəziyyətinə siyasi, iqtisadi və maliyyəkredit siyasəti faktorlarının təsirinin araşdırılmasına əsaslanır. İkinci üsul isə bazarda yaranmış vəziyyətin riyazi prinsiplər əsasında qrafik analizinə əsaslanır.

Fundamental analiz çərçivəsində dunyada baş verən maliyyə-iqtisadi hadisələr haqqında müxtəlif xəbərlər, o cümlədən, va-

Bankların faiz dərəcələri, hökumətin iqtisadi fəaliyyət kursu, ölkənin siyasi həyatında gözlənilən dəyişikliklər, həmçinin gələcəyə yönəlmiş ehtimal və mülahizələr barəsində informasiyalar vacib əhəmiyyət kəsb edir.

Fundamental analiz valyuta bazarlarında fəaliyyətin ən vacib və mürəkkəb tərkib elementlərindən biridir. Bazarın digər analiz metodları ilə müqayisədə fundamental analiz daha mürəkkəbdir, çünki bu və ya digər faktorlar ayrı-

tode m z i l a n a r ə g i Bazarın d ental m a d n u f ə d ə s i ları ilə müqay əbdir k k ə r ü m a h a d analiz ayrı hal-

lyuta bazarlarının inkişafına təsir edə biləcək həm ayrı-ayrı ölkələrin, həm də bütövlükdə dünyanın siyasi və iqtisadi həyatında baş verən hadisələr öyrənilir. Bu hadisələrin valyuta kurslarında nə kimi dəyişiklərə səbəb ola biləcəyi aydınlaşdırılır. Valyuta bazarlarının analiz edilməsi zamanı bütövlükdə birjanın fəaliyyəti və market-meyker tipli kompaniyaların fəaliyyəti barəsində informasiyalar mərkəzi

larda valyuta bazarlarının vəziyyətinə müxtəlif şəkildə təsir göstərir və ya vacib fundamental xəbərlərin valyuta kurslarına təsiri hiss edilməyəcək dərəcədə kiçik olur. Fundamental analiz zamanı müxtəlif ölkələr arasında ikitərəfli əlaqələri xarakterizə edən valyuta kurslarının qarşılıqlı əlaqə və təsir səviyyələri, müvafiq valyutaların inkişaf tarixi öyrənilməli, bu və ya digər iqtisadi tədbirlərin ümumi nəticələri

8

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

METODİKA 8

müəyyənləşdirilməli və ilk baxışda qətiyyən əlaqəli olmayan hadisələr arasında qarşılıqlı təsir imkanları araşdırılmalıdır. Fundamental analiz zamanı ilkin və müəyyən mənada formal xarakterli biliklərdən əlavə valyuta bazarlarında iş təcrübəsi də mühüm əhəmiyyət kəsb edir Fundametal faktorlar bir qayda olaraq iki səpkidə analiz edilir: - Rəsmi faiz dərəcələrinə təsiri nöqteyi-nəzərindən; - Ölkənin iqtisadi inkişaf səviyyəsi nöqteyi-nəzərindən.

Fundamental analiz valyuta bazarının vəziyyətinə təsir edən iqtisadi və siyasi faktorların araşdırılmasını özündə əks etdirir.

Qeyd olunan faktorlara misal olaraq: ABŞ Federal Ehtiyatlar Sisteminim həyata keçirdiyi siyasət, mütəmadi dərc olunan makro-iqtisadi göstəricilər, yüksək rütbəli dövlət məmurlarının bəyanatları və s. göstər-

Fundamental analiz Forex bazarının uğurlu valyuta ticarəti əməliyyatlarını həyata keçirmək üçün dünya maliyyə bazarlarındakı vəziyyət və inkişaf tendensiyalarına, valyuta kurslarının dəyişmə dinamikasına təsir göstərən makro-iqtisadi göstəricilərin xarakterik xüsusiyyətləri haqqında kifayət qədər ətraflı təsəvvürə malik olmaq lazımdır.

Valyuta kursları arasında nisbəti yekun nəticədə fundamental faktorlar – ölkələrin iqtisadi vəziyyətini xarakterizə edən statistik göstəricilər müəyyən edir. Müasir iqtisadi nəzəriyyə bu tip faktorları araşdırır və hər bir iqtisadi inkişaf tsikli üzrə bu faktorların valyuta kurslarının səviyyəsinə təsirini müəyyənləşdirir, real zamanda informasiya təqdim edən

lıca məqsədi ş a b in z li a n a l Fundamenta faktorların u b ə v ın r la r to k fundamental fa qiymətlərin a d ın r la r a z a b valyuta z edilməsi li a n a in in ir s tə səviyyəsinə ılmasıdır. ır d ş la z o n q o r p və

mək olar.

Fundamental analizin başlıca məqsədi fundamental faktorların və bu faktorların valyuta bazarlarında qiymətlərin səviyyəsinə təsirinin analiz edilməsi və proqnozlaşdırılmasıdır. Forex bazarında iştirak etdiyiniz zaman siz mütəmadi olaraq dünyada baş verən qlobal iqtisadi və siyasi hadisələrdən xəbərdar olacaqsınız. w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

informasiya sistemləri isə mütəmadi olaraq beynəlxalq valyuta bazarlarının aktiv iştirakçısı olan ölkələrin iqtisadi göstəriciləri barəsində ətraflı statistik məlumatlar dərc edir.

Makro-iqtisadi göstəricilərin valyuta kurslarının dəyişmə dinamikasına təsirinin xarakter və səviyyəsinin öyrənilməsi valyuta bazarlarının fundamental analizinin predmetini təşkil edir. Val-

yuta bazarlarının analizinin digər metodları isə yalnız valyuta kurslarının zamana görə dəyişməsini əks etdirən qiymət qrafiklərinin araşdırılmasına əsaslanır.

Valyuta kurslarının səviyyəsinə ölkənin iqtisadi durumunu xarakterizə edən aşağıdakı faktorlar təsir göstərir: - İqtisadi artım göstəriciləri (ümumi daxili məhsul, sənaye məhsulu istehsal həcmi və s.): - Xarici ticarət dövriyəsinin həcmi, xarici xammal təminatından asılılıq səviyyəsi: - Daxili bazarda pul kütləsinin artım tempi: - İnflyasiyanın səviyyəsi və ehtimal olunan göstəricisi: - Faiz dərəcələrinin səviyyəsi: - Ölkənin ödəniş qabiliyyəti və beynəlxalq bazarlarda milli valyutanın etibarlılıq səviyyəsi: - Valyuta bazarlarında spekulyativ əməliyyatların həcmi: Beynəlxalq maliyyə bazarlarının digər sektorlarının inkişaf səviyyəsi. Məs: valyuta bazarları ilə rəqabətdə olan qiymətli kağızlar bazarı və s.

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

31

32

REKLAM

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

PAT T E R N O L O G İ YA

Qrafik analiz

Patternlərin dili Onlarla daha faydalı işləmək üçün nələri bilməliyik

İ

stər valyuta bazarı olsun, istər qiymətli kağızlar bazarı, istərsə də ümumiyyətlə, istənilən növ bazar onların hamısı üçün aktual bir mövzu var. Bu mövzu patternlərdir. Patternlərin nə olduğunu və treydinqdə necə köməyimizə gələ biləcəyini nəzərdən keçirək.

Nümunə üçün bəyəndiyim iki patterni göstərəcəyəm. Maraq üçün deyim ki, patternlərdən biri XX əsrdə 2500$-a satılmışdı.

Gəlin, orta səviyyəli bir ailəni təsəvvür edək. Səhər valideynlər işə, uşaqlar məktəbə gedir. Bu ailədə xanım səhər tezdən durur, yuyunur, səhər

yemir, kimsə əvvəl yuyunur, sonra yemək yeyir və s. Bu vərdiş halını alan hərəkətlərin toplusu zaman keçdikcə insan tərəfindən avtomatik icra olunur və “pattern” adlanır.

Patternlər insanın iştirak etdiyi istənilən fəaliyyətdə özlərini büruzə verirlər. Bu, treydinqdən də yan keçməyib. İqtisadi hadisələrin çoxşaxəliliyinə baxmayaraq, bazardakı hərəkəti insanların davranışı müəyyənləşdirir. Məsələn, pis xəbər çıxır və camaat aktiv şəkildə qızıla, ya da

layışına daxil edilir. Hətta hansı zaman intervalında ticarət aparmağa vərdiş etməyimiz də “pattern” adlanır. Məsələn, 2001ci ildə ABŞ-ın Qiymətli Kağızlar və Birjalar üzrə Komissiyası günlük ticarəti reqlamentləşdirən bir qayda qəbul edib. Bu, onlarda

tirak iş ın n a s in r lə n r Patte zlərini ö ə td ə y y li a ə f etdiyi istənilən qdən in d y e tr , u B r. büruzə verirlə ib. də yan keçməy

yeməyini hazırlayır, uşaqları oyadır. Amma yarım saat sonra əri oyanır.

Hamamın qarşısında növbə yaranır. Hər gün bu durum təkrarlanır.

Bununla belə, ailə üzvlərinin hər birinin evdə özünəməxsus qrafiki var. Kimsə səhər yeməyi www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

dollara üstünlük verir.

Vərdiş – ikinci xasiyyətdir. Əgər belədirsə - başqalarının vərdişlərini görmək asandırsa, niyə də onlardan öz maraqlarımıza görə istifadə etməyək?

Maliyyə bazarlarında baş verənlərin çoxu “pattern” an-

“Pattern Day Trader” adlanır.

Qaydaların sayəsində kimin deytreyder olduğu, gün ərzində maksimum nə qədər əməliyyat açıldığı (əks halda qadağa qoyula bilər) və s. müəyyən olunur. Bu qaydalar NYSE-də tətbiq olunur və valyutalara, fyüçerslərə aid deyil.

8

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

33

PAT T E R N O L O G İ YA 8

34

Kimlər ki treydinqlə çoxdan məşğul olur, ədəbiyyatda “texniki analiz fiqurları” adlanan daha dar çərçivəli “pattern” anlayışını tanıyırlar. Daha bir ad var – “setap”. Şamların kombinasiyasını da patternlərə aid etmək olar.

Maliyyə bazarlarında patternləri geniş və ya dar çərçivədə gözdən keçirməyimizə baxmayaraq, bu, treyder kütləsinin hərəkətidir.

Patternlərin sayəsində treyder özü üçün çox mühüm informasiya əldə edə bilər.

Texniki analiz fiqurları kimi trendə nəzərən patternlər də iki cür olur: 1) Dönüş patternləri 2) Davamiyyət patternləri Maraqlıdır ki, əgər dönüş fiquru formalaşıbsa, amma qiymət dönmədisə, onda bu baş tutmayan setap hərəkətin güclü davam edəcəyinə işarə verən patternə çevrilir. O, qiyməti indiyə qədər bir istiqamətdə aparan tərəfin gücündən xəbər verir. Ona görə w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

Qrafik analiz

də, fiqurun təsdiqlənməsini və lazımi səviyyələrin test olunmasını gözləmək çox vacibdir.

Həm də buna görə patternlərdən istifadə zamanı stop lossdan istifadə vacibdir.

əvvəlki üç sayında məqalələr dərc olunub - red).

Patternin daha bir əlaməti onun formalaşma qabiliyyətidir. Bu, sadəcə müəyyən vərdiş deyil, dəqiq şərtlərlə xarakterizə olunmuş vərdişdir. Əks halda pattern olmayanı da pattern kimi qəbul edə bilərsiniz. Ən adisi patternlərə texniki analiz fiqurları kimi baxmaqdır. Onları qrafikdə izləmək və istifadə qaydalarını hazırlamaq asandır. Əgər fiqur setaplarından istifadəni analiz etsək, onda onların effektiv tətbiqinə aid növbəti qaydaları göstərmək olar: 1) Bu və ya digər fiqur üçün qeyd olunmuş şərtlərin dəqiq icrası Məsələn, “İkiqat dib” dönüş fiqurunu götürək. Biz qrafiklərdə tez-tez “ikiqat dib”ə rast gəlirik, amma bu, çox vaxt elə də yaxşı işləmir. Niyə? İş orasındadır ki, “ikiqat dib”i izləyərkən biz

2) Yaranma vaxtı - Bir var sevimli patterniniz xəbər fonunda yaranır, biri də var, fiquru izləyirsiniz, amma gözlənilməz xəbərlər buna mane olur.

Aydındır ki, ikinci halda vacib xəbərlərin elan olunmasına qədər yaranan pattern daha az etibarlıdır; - Həmçinin günün sonu yaranan patternlərə də inanmaq məsləhət deyil (əgər söhbət deytreydinqdən gedirsə). Bir gecəyə dünyada çox şey baş verə və növbəti gün “başqa cür” başlaya bilər.

3) Texniki analiz fiqurlarında şamların kombinasiyası çoxdur.

Onların hamısını yadda saxlamaq, izləmək, hələ qarışdırmamaq real deyil. Məsələn “İkiqat dib” və “Əjdaha” patternlərini götürək. İkincini yadda saxlamaq daha çətindir. Ona görə də mənim məsləhətim: yaxşı bildiyiniz və sizi pis vəziyyətdə qoymayan bir neçə

yder e r t ə d n i s ə y a s Patternlərin m ü h ü m x o ç n ü özü üç r. ə l i b ə d e ə d l ə informasiya pat-

yaddan çıxarırıq ki, qiymət bu fiqura yuxarıdan daxil olmalıdır.

Yəni bu fiqur yalnız uzunmüddətli eniş trendindən sonra yaran bilər.

Qartli patterninin açıqlamasına baxın: orada fiquru tapmaq azdır, o, Fibonaççi səviyyələrinə nəzərən proporsional olmalıdır! Əks halda işləməyəcək (Qartli patternləri barədə jurnalımızın

tern seçmək, gələcəkdə sizi aldatmayacaqlarına ümid etmək lazımdır.

4) Ticarətin həcmini izləmək Bu, xüsusən fond bazarı üçün vacibdir, çünki orada foreksə baxanda həcmi hesablamaq asan və etibarlıdır. Həcm – treyderlərin emosional vəziyyətinin əksidir.

8

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

PAT T E R N O L O G İ YA 8 Əgər onlar nədənsə heyrətləniblərsə, sakit oturmayacaqlar (əlbəttə, əgər bu, itirilmiş depozitin şoku deyilsə), əksinə, aktiv hərəkətə keçəcəklər. Bu, yaranan formasiyanın dayanıqlığı və gücü barədə əlavə informasiya verəcək. Maraqlıdır ki, baş tutmayan kəsilmə patternində həcmlər onun ayrılmaz hissəsidir.

Patternlər nə üçün bizə lazımdır?

Qrafik analiz Hər şeydən əvvəl nəzərə almaq lazımdır ki, patternlər –

Çünki onlar gəlir vəd edirlər.

Texniki analiz fiqurlarının rahatlığı ondadır ki, “take

pın a t e s , ə s r i ç e k Əgər zaman hələ də i r ə l t r ə ş a m ş a formal lmirsə, i r i t e y ə n i r e y sonacan əsdir. b ə k ə m t e d i bilin ki, üm

profit” üçün yerlər dəqiq göstərilir: məsələn, “Baş və çiyinlər” fiqurunda qiymət “boyun xətti”ndən “baş”dan “boyun xəttinə” qədər olan məsafə qədər hərəkət edəcək (Hərəkət edir də!). Əgər “Relslər” fiquru yaranıbsa, onda qiymət “rels”in uzunluğu qədər hərəkət edəcək (Hərəkət edir də!) və s. Belə bir dəqiqlik istənilən treyderin arzusudur.

Dünyanın bütün ticarət sistemləri qiymətin gələcək hərəkətini daha dəqiq necə müəyyənləşdirmək və vaxtında ona qoşulmaq nöqtələrini axtarmaq üçün qurulurlar. Patternlər də bunu bizə verir.

Nədən ehtiyatlanmaq lazımdır?

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

qısamüddətli vədlərdir. Əgər zaman keçirsə, setapın formalaşma şərtləri hələ də sonacan yerinə yetirilmirsə, bilin ki, ümid etmək əbəsdir. Burada ya hər şey tez bir zamanda formalaşır, ya da heç nə baş vermir.

Bundan başqa, biz öyrəşmişik ki hər şey yuxarı zaman intervalında baş verir. Yəni Daily qrafiklərdəki müqavimət xəttləri H1 və ya daha aşağı zaman intervallarındakından güclüdür. Patternlərə gəldikdə, başqa cür analiz etmək lazımdır. Bəli, böyük zaman intervalında hazırkı vəziyyətin gücündən xəbər verən hansısa fiqur yarana bilər. Amma aşağı zaman intervallarında yaranan patternlər böyük zaman intervalındakı fiquru zəiflədə və faydasız edə bilər. Bu, sanki balaca bir qrip xəstələyinin özündən dəfələrlə böyük insan bədənini həftələrlə yatağa salması kimidir.

Ona görə də, göylərdən yerə enməyi yaddan çıxarmayın və ticarət aparmaq istədiyiniz hərəkətin daxilində nə baş verdiyini gözdən keçirin.

Yaranmaqda olan setap həmişə xəbərdarlıqdır. O sizə göstərə bilər ki, seçdiyiniz əməliyyatlar hazırkı vəziyyətdə doğrudur. Bu halda sizin əminliyiniz artacaq.

Beləliklə, patternlər haqqında biliklər istənilən halda faydalıdır.

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

35

36

FİQURLAR

Pattern

Relslər və əjdaha B

u yazıda iki qrafik patterni nəzərdən keçirəcəyik. Onlardan birincisi “Relslər” patternidir.

Patternin adından da göründüyü kimi, 2 eyni uzunluqlu “bədən”ə və xırda “kölgə”yə malik şamların kombinasiyasından yaranır.

Bu iki şam müxtəlif istiqamətli olmalıdırlar: “ayı” bazarında birinci şam aşağı (qara), ikinci şam yuxarı (ağ), “buğa” bazarında birinci şam yuxarı (ağ), ikinci şam aşağı (qara) olmalıdır. Şəkil 1-ə baxaq. Şəkildə ideal pattern əks olun-

mayıb, ona görə ki, “buğa” şamının “bədən”i “ayı” şamında olduğundan bir qədər uzundur, amma bu amil setapın işə düşməsinə mane olmayıb.

Burada minium 40 punkt qazanmaq olardı. Buz bunu hesablamaq üçün daha xırda olan qara şamın uzunluğunu əsas götürürük.

Qiymət minimum “rels”in hündürlüyü qədər hərəkət etməlidir

Relslər

“Relslər” formalaşdıqdan sonra əməliyyat açmaq olar. Qiymət minimum “relsin” uzunluğu qədər ikinci şamın istiqamətində hərəkət edəcək. “Stop”u relslərdən arxada yerləşdiririk. Şəkildə həmçinin bu patternin 3 ardıcıl şamla test olunduğunu görürük. Bu şamların maksimumu “relslərin” ortasına qədər çatıb və patternin bu səviyyəni test etməsi nəzərdə tutulub. Yəni qiymət 50%-lik sərhədi keçməyibsə, əməliyyatı açıq saxlamaq olar. “Əjdaha” patterni

...və edirdə

Şəkil 1. “Relslər” patterni www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Şəkil 2-yə nəzər salaq. Kimsə deyə bilər ki, bu, “ikiqat dib”dir.

Yox, bu, “Əjdaha” patternidir, “İkiqat dibdən” fərqli olaraq, dönüş patterni deyil. Şəkildən də bu, aydın görünür.

Bu patternin üstünlüyü ondadır ki, ona qrafiklərdə tez-tez rast 8 gəlinir. İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

FİQURLAR

Pattern

8

Baş

teke profit 2 Quyruq

Onurğa

teke profit 1

Ayaqlar

Stop loss

Şəkil 2. “Əjdaha” patterni

“İkiqat dibin” əksi “ikiqat təpə” olduğu kimi, “Əjdaha” fiqurunun da əksi “çevrilmiş əjdaha”dır. Bu isə artım hərəkətindən sonra yaranır. Yenə də baş, ayaq axtaracağıq, “onurğa” xəttini çəkib, ondan aşağıya ticarət aparacağıq (şəkil 3). w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

q yru Qu

On ur

ğa

Ay a

ql

ar

Ticarət adətən əjdahanın “onurğa”sından başlayır (şəkildə yaşıl xətlə göstərilib), yəni qiymət ikinci “ayağ”ı formalaşdırandan sonra müqavimət xəttini (“Onurğa”) keçir və onun üstündə bağlanır. Bir qayda olaraq, “əjdaha”nın “quyruğu” başın hündürlüyünə bərabərdir (“Baş” şəkildən göründüyü kimi – sonuncu ən yüksək maksimumdur). Əjdahanın ayağının uzunluğuna əsaslanaraq, əvvəlcə daha kiçik take-profit qoymaq olar. Bu hədəf qət olunduqdan sonra stop-lossu və ikinci take profiti bir az da yuxarı qaldırın. Belə olan halda “stop” birinci hədəfə qədər olan gəliri qorumuş olacaq.

Baş

Şəkil 3. “Çevrilmiş əjdaha” patterni İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

37

38

P S İ X O L O G İ YA

Özünütəhlil

Əvvəlcə özünü tanı!

Maykl J.Maobussin

Bu, treyderlərə də aiddir. Treyderlər öz imkanlarını real azarda ruhdan düşmək qiymətləndirməli, bacarmadıqları treyderin ən böyük prob- işlərə girişməməlidirlər. lemi, ən pis düşmənidir.

- Qərar verərəkən özünü Bundan necə qaçmaq mümkündür? çərçivəyə salmaq İlk növbədə, özünüzü tanıyın!

Bu, çox vacibdir. Çünki ancaq Biz hər hansı bir qərarı özünü tanıyan insan bilir ki, hansı verərkən aldığımız ilk inforsituasiyada nə edəcək. masiyaya daha böyük önəm verir, Bir neçə onillik ərzində bazarda beləliklə, sonrakı fikirləri insanların davranışını araşdıran psixoloqlar treyderləri gözləyən psixoloji tələləri ətraflı təsvir ediblər. Bu tələlərdən yan keçməyin ən yaxşı yollarından biri onları tanıyıb-bilməkdir. Həmin tələlərin beş ən əsası bunlardır:

B

- Öhdəliklərin həddindən artıq şişirdilməsi Treyderlər aqdətən elə qərarlar qəbul etməyə meyillidirlər ki, bu, onların keçmiş səhvlərindən irəli gəlir. Halbuki, şərait başqadır, həmin səhvin bura heç bir dəxli yoxdur. Bu tələdən yan keçmək üçün treyder ancaq

indən r lə v h ə s ır ğ a n Treyderlərin ə üşür, d ə r ik f a ıs s n a biri budur ki, h yəcək lə iq d s tə i r ik f sonra həmin rırlar. “sübut”lar axta

- Özünə həddindən artıq güvənmək Psixoloqların qənaətinə görə, insanlar daim öz imkanlarını reallıqda olduğundan daha yüksək qiymətləndirirlər. Xüsusilə də bacarıqlarının olmadığı sahələrdə!

gələcəyə baxmalıdır. yanlış olaraq kənarlaşdırırıq. Belə olmaması üçün müxtəlif mənbələrdən alınan informasiyaları hərtərəfli nəzərdən keçirməli, qərarın qəbulu prosesinin obyektivliyini təmin etməliyik.

- Münasib olmayan şərtlər Treyderin qərarına mövcud şərait də az təsir göstərmir. Eyni problem bəlkə də başqa şəraitdə ayrı cür görünərdi, amma konkret bu şəraitdə məhz belə təsir bağışlayır. Və bu təsir də onun qərarında əks olunur. Buna görə də, şərait və onun təsiri mütləq nəzərə alınmaldır.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

- Təsdiq axtarışı Treyderlərin ən ağır səhvlərindən biri budur ki, hansısa fikrə düşür, sonra həmin fikri təsdiqləyəcək “sübut”lar axtarırlar.

Psixoloq Teyn Pittman bunu belə ifadə edirdi: “Nəyə inanıramsa, onu da görürəm”.

Siz onu da bilməlisiniz ki, adətən insan stressə reaksiya verir.

Müxtəlif insanlar stress şəraitində özlərini müxtəlif cür aparırlar.

Ona görə də, treyderin mütləq stressə qarşı mübarizə fəndləri olmalıdır. Ən gözəl qabiliyyətlərdən biri stress zamanı aydın düşünmək bacarığını saxlamaqdır. Amma bu qabiliyyətə yiyələnmək üçün özünü uzun müddət hazırlamaq lazımdır.

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

SİSTEM

Laboratoriya

ZZelse strategiyası

ZZ

else strategiyası ZigZag indikat o r u n u n əsasında yaradılıb. Eur/usd cütlüyündə H1 periodunda işləmək üçün nəzərdə tutulub.

Amma aud/usd cütlüyündə də yaxşı nəticələr verir. Əvvəlcə qrafikə 15-0-3 parametrlərinə malik ZigZag indikatorunu əlavə edirik. Bundan sonra aşağıdakı qaydalara əsasən əməliyyat açırıq: Alış üçün: 1) Ziqzaqın lokal maksimumunun formalaşmasını gözləyirik (şəkildə “3” nöqtəsi). O, əvvəlki maksimumdan (“1” nöqtəsindən aşağıda olmalıdır) 2) “3” nöqtəsindən bir qədər yuxarıda “buy stop” orderi qoyuruq 3) Stop-loss ən yaxın minimumda qoyulur (“2” nöqtəsi) 4) Teyk-profit 80 punkt məsafədən keçir 5) Əgər qrafikdə Ziqzaqın yeni minimumu yaranırsa (“4” nöqtəsi), stop-lossun yeri dəyişdirilir. Belə ki, 3 və 4 nöqtələri arasındakı məsafəni ölçür və onun 35%-lik hissəsində stop qoyuruq.

Fibonaççi alətini tətbiq edəndə “stop”u onun 38,2%-lik

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

hissəsində qoymaq olar.

6) Bundan sonra “stop”un yeri Ziqzanın minimumlarına görə dəyişdiriləcək.

7) Əgər qiymət aşağıya ensə və oreder işə düşməsə, yeni orederi təzə yaranan maksimumda qoyuruq.

Satış üçün: 1) Eur/usd qrafikində lokal minimumun yaranmasını gözləyirik. Bu, şəkildəki “6” nöqtəsidir. O, əvvəlki minimumdan – “4” nöqtəsindən yuxarıda olmalıdır.

2) “6” nöqtəsindən aşağıda “sell stop” orderi qoyuruq.

3) Stop-loss ən yaxın maksimumda – şəkildəki “5” nöqtəsində

qoyulur 4) Teyk-profit 210 punkt məsafədən keçir.

5) Əgər qrafikdə Ziqzaqın yeni maksimumu yaranırsa, stop-lossun yeri dəyişdirilir. Belə ki, sonuncu minimum ilə maksimum arasındakı yeni hərəkəti ölçür və onun 15%-lik hissəsində “stop” qoyuruq.

6) Bundan sonra “stop”un yeri Ziqzanın maksimumlarına görə dəyişdiriləcək.

7) Əgər qiymət aşağıya ensə və oreder işə düşməsə, yeni orederi təzə yaranan minimumda qoyuruq.

Bəktestlər sistemin yaxşı nəticələr verdiyini göstərirlər:

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

39

40

ÖYRƏ N VƏ SEÇ

Sistemli iş

Sistemlərin anatomiyası Hansı növ sistem nə üçündür və harada tətbiq oluna bilər ticarət sistemindən istifadə edirsiniz.

Ticarət sistemi – nə strategiya, nə kompüter proqramı, nə də giriş siqnalıdır.

Bu – bazarın müəyyən tip Marta Stoks vəziyyəti üçün qiymət hərəkəti və ir treyder kimi for- indikator formalaşmaq üçün siz ilk mullarından hazırnövbədə bazarın necə lanmış parametrlər işlədiyini başa düşməlisiniz. Şəkil və qaydalar 1-də gördüyünüz kimi, pirami- toplusudur. danın əsasında bazarla bağlı biliklər dayanır. Növbəti pillədə Tez-tez treyderticarət üslubu və intizam gəlir. lər strategiyaların Şəkil 1. Treydinq piramidası. Burada treydinq piramiYalnız bundan sonra sistemlərin, işləmədiyindən dasının müxtəlif səviyyələrini görürsünüz. Ticarət sistemləri 3-cü səviyyədə yerləşdirilib. Yalnız bu səviyyəni ən yuxarıda isə ticarət strate- şikayətlənirlər. keçdikdən sonra öz strategiyalarınızı həyata keçirə giyasının özünün dayandığını Onlar zəif bilərsiniz. nəticələrlə görürük. mübarizə aparırlar. hansı vəziyyətdə işlədiyini Bu da yeni metodların axtarışına Piramidada ticarət sistemi bilməlisiniz. üçüncü pillədədir. Niyə? Ona görə sövq edir. Belə treyderlər bir ki, hər bir sistem üçün hazırlanmış strategiyadan digərinə keçərək, Bu gün istifadə olunan bütün “mükəmməl” strategiya axtarırlar. ticarət sistemləri 6 kateqoriyaya ticarət sistemləri və strategiyları Amma problem strategiyada tam başa düşmədən sizin treybölünə bilər. 6-cı kateqoriya fundeyil. Strategiyalar hazırlandıqları damental sistemlər olduğu üçün, dinqdəki səyləriniz arzuolunmaz bazar şəraitində daha yaxşı işləyir- biz onu burada müzakirə etnəticələr verə bilər (Şəkil 2-yə bax). lər. Amma bugünkü vəziyyətə məyəcəyik. Texniki analizlə uyğun strategiyalar seçməmişdən məşğul olan treyder üçün 5 əsas əvvəl ticarət sisteminin nədən Bazarda necə ticarət ticarət sistemi tipi mövcuddur ibarət olduğunu və hansı sistemin (Şəkil 3). aparmağınızdan asılı olmadan siz

B

8

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

ÖYRƏ N VƏ SEÇ 8 Həmin sistemlər aşağıdakılardır: • Trendli bazarın ticarət sistemləri • Trendə əks ticarət sistemləri • Kəsilmə əsasında ticarət sistemləri • Diapazon ticarət sistemləri • Hedcləmə sistemləri Trendli bazarın ticarət sistemləri Trend sistemləri - ən məşhur və geniş yayılmış sistemlərdirlər. İlk trend sistemləri hələ 20-ci əsrin əvvəllərində yaranıb. Bu sistemlərdə aksiyaların alışı və satışı üçün orta dəyişən göstəricidən istifadə olunurdu. Bugünki ticarət sistemləri daha çətin, mürəkkəbdir; çoxlarında giriş və çıxış üçün kompüter alqoritimlərindən istifadə olunur.

Trend sistemi güclü artan və ya azalan bazarda tətbiq edilir.

“Güclü artan və ya azalan” bazar

Sistemli iş qəbul etməyə hazır olmalıdır. Əgər treyder üfiqi və ya valotil bazarda trendə

dedikdə 35 dərəcəlik bucaq altında xırda korreksiyalarla və ya zəif konsolidasiya patternləri ilə artım və ya eniş

hur və ş ə m n ə i r lə Trend sistem lərdirlər. m te is s ış m ıl y geniş ya i əsrin c 0 2 lə ə h i r lə İlk trend sistem nıb. a r a y ə d in r ə ll ə əvv

başa düşülür. Trendlər adətən zamanın 30-35%-ni əhatə edir.

Bazarın bu dövrlərində spekulyasiya və tamah qiymətləri sürətlə hərəkət etdirir. Trend sistemləri bu aktivlikdən öz maraqlarına uyğun istifadə edir və adətən bir neçə günə böyük hərəkəti tuturlar. Bu sistemlər ona görə məşhurdur ki, treyderlərin çoxu tez bir zamanda “asan pullar” qazanmaq istəyir, trend sistemləri isə öyrənilməsində və tətbiqində sadə görünür.

Bəs trendli sistemlərinin mənfi tərəfi nədir?

Budur ki, onların optimal işləməsi üçün sürətlə hərəkət edən və ya spekulyativ sürətlənən bazar lazımdır. Trend sistemlərindən svinq-treydinq, deytreydinq, impulsda ticarət və ya istənilən tez dəyişən ticarətdə istifadə oluna bilər.

“Stop”lar adətən yaxın yerŞəkil 2. Ticarət stilləri. Kim olmağınızdan (deytreyder, ləşdirilir.

Treypozisiya treyderi və ya investor) asılı olmayaraq, der belə bir riski möhkəm bazar biliklərinə malik olmalısınız.

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

əsaslanan sistemdən istifadə etsə, xeyli sayda itki ilə üzləşəcək.

Trendə əks ticarət sistemləri

Trendə əks sistemlər bazarın əsas uzunmüddətli trendinə əks istiqamətdə işləyirlər. Əsas trendi müəyyən etməyin ən yaxşı yolu həftəlik və ya günlük qrafiklərə baxmaqdır. Bu sistemlərdən artıq onilliklərdir ki, istifadə edirlər, amma əməliyyatların xüsusiyyətlərinə görə onlar treyderlər tərəfindən birmənalı qarşılanmır.

Trendə əks gedən treyderlər əsas trenddə qısamüddətli və ya ortamüddətli korreksiya zamanı ticarət aparırlar. Trendə əks ticarət sistemlərilə işləmək adətən çətindir və xeyli bazar təcrübəsi tələb edir. Bir qayda olaraq, bu sistemlərdən svinq-treyderlər və deytreyderlər istifadə edirlər. Əks istiqamətli indikatorları yaxşı bilmək antitrend sistemlərində uğurun açarıdır. Həmçinin qrafik formasiyalar və texniki analizi də dərindən bilmək vacibdir.

Trendli sistemlərdən və ya kəsilmə sistemlərindən fərqli olaraq, burada əsas istiqamətə əks olduğuna görə risk daha böyükdür,

8

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

41

ÖYRƏ N VƏ SEÇ 8

42

hətta stop-losslar trendli sistemlərdə olduğu kimidirlər. Trendə əks sistemlərdən istifadə edən treyderlər stop-lossdan istifadə üzrə ekspert olmalıdırlar. Ona görə ki, bazarın əsas trendi dominantlıq təşkil edir və qiymətin ona qayıtması gözlənilməz və güclü ola bilər. Bu halda stop-loss planlaşdırıldığı kimi işə düşməyəcək.

Məsələn, eniş trendi dibə çatanda adətən bu nöqtədən gözlənilmədən şaquli bir artımla ayrılır.

Bu, ya “gep”lə, ya da kəskin sürətlənmə ilə xarakterizə olunur.

Sistemli iş

analitik platformanın formalaşması zamanı – aksiyaların kifayət qədər sıx diapazonda hərəkəti və ya konsolidasiya vaxtı böyük lotlarla əməliyyat aça bilər. Kəsilmə ticarət sistemləri kəsilməyə qədər qrafikdə patternləri tapmaq üçün hazırlanıb. Üstünlüyü? Kəsilmə sistemlərində trend sistemlərindəki kimi güclü qiymət hərəkəti tələb olunmur, bazar zəif də olsa, bu sistemlər yaxşı işləyəcəklər.

Kəsilmə ilə ticarət strategiyaları

güclüdür və onun işə düşmə ehtimalı daha azdır. Trend sistemlərində əksinə, stop losslar tez-tez işə düşür.

Kəsilmə sistemləri platformalar yaradan bazarlar üçün idealdır və tez-tez uzunmüddətli planda yaxşı qazanc verir. Adətən kəsilmə sistemlərində əməliyyatlar ortamüddətli və ya pozisiya xarakterli olur. Bu, sistemi ticarət aparmaq istəyən, lakin qrafikləri analiz etməyə və hər gün aksiyanı alıb-satmağa vaxtı olmayan məşğul

Trendə əks sistemlər təxminən zamanın 20%-i ərzində işləyir.

Trendə əks sistemlər diapazonda, üfiqi bazarda və qiymətlərin konsolidasiyası zamanı fiaskoya uğrayırlar.

Kəsilmə əsasında qurulan ticarət sistemləri Kəsilmə əsasında qurulan ilk ticarət sistemləri 1950-ci illərin əvvəllərində meydana gəlməyə başlayıblar. O zaman bazar özünü bugünki kimi aparırdı. Təzə-təzə 1929-cu ildəki böhrandan və II Dünya Müharibəsindən sonra özünə gəlməyə başlayırdı. 1990-cı illərin sonlarındakı spekulyativ bazardan fərqli olaraq, 50-60-cı illərin bazarı hər şeydən əvvəl, dəyərə əsaslanırdı. Kəsilmə sistemləri həmin bazarlar üçün ideal idi.

Kəsilmə əsasında ticarət sistemləri ona əsaslanır ki, bazar xəbərdarlıq eləmədən kəskin artımdan/enişdən əvvəl platforma yaradır. Əgər bu, spekulyativ bazar yox, dəyər bazarıdırsa, onda platformalar yaranacaq. Texniki w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

Şəkil 3. Ticarət sistemlərinin müxtəlif tipləri.

Bazarın müxtəlif vəziyyətləri müxtəlif ticarət sistemləri tələb edir.

Siz burada 5 müxtəlif ticarət sistemini görürsünüz.

və sistemlərinin mənfi tərəfi nədir? Onlar trendli bazarlarda elə də yaxşı işləmirlər. Çünki yüksək bazar impulsu olan dövrlərdə platforma və konsolidasiyalar formalaşmır. “Stop”lar konsolidasiyadan ya yuxarıda, ya da aşağıda yerləşdirilməlidir.

Nəticədə trendli sistemlə müqayisədə risk əvvəldən yüksək olur.

Amma kəsilmə sistemində stop loss üçün dəstək səviyyəsi daha

adamlar üçün əvəzsiz edir.

Bugünki bazarda kəsilmə sistemi təxminən zamanın 40-50%-i ərzində işləyir.

Diapazon ticarət sistemləri Reync ticarət sistemləri 20-ci əsrin 70-80-cı illərində sonlarında meydana gəlib.

8

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

ÖYRƏ N VƏ SEÇ 8

O vaxtlar bazarlar geniş diapazonda ticarət aparırdılar. Qiymətin diapazonda hərəkəti iqtisadi durğunluq zamanı daha tez-tez baş verir. Adətən böyük spekulyativ hərəkətlərdən sonra qiymət yana doğru gedir. Daha zəif iqtisadi və işgüzar xəbərlər fonunda Bazar diapazonda qalmaqda davam edir. Bəzi sektorlar qısa zaman ərzində dominantlıq təşkil edə bilər, amma qeyri-stabil gəlirlərə görə tez “əldən düşürlər”.

Bu vəziyyət texniki analitiklər tərəfindən asanlıqla müəyyən olunan modellərin yaranmasına səbəb olur. Qiymət diapazonları maksimum və minimumlara malikdir.

Bir çox reync sistemlərində tələb olunur ki, aksiya və ya indeks üçün minimum qiymət diapazonu 10 punkt təşkil eləsin. Beləliklə, bu kəsilmə sistemlərində istifadə olunan pattern deyil. Qiymətin maksimumdan minimuma və əksinə hərəkət etdiyi geniş patterndir.

Reync sistemləri öz maraqları üçün dövrü bazar patternlərindən istifadə edirlər. Qiymət dönərək artmağa başlayanda əməliyyat açılır və pozisiya diapazonun növbəti sərhədinə kimi saxlanılır.

Diapazondaxili sistemlər qiymət aktiv şəkildə yuxarı qalxmağa başlayanda almaq, aşağı düşməyə başlayanda satmaq üçün treyderə imkan yaradır. Bu treyderə bazarda daha çox olmaq imkanı verir. Bu sistemlər geniş qiymət diapazonunda effektivdirlər.

Reync sistemlərinin mənfi tərəfi ondan ibarətdir ki, bazar belə geniş qiymət diapazonlarını ancaq müəyyən dövrlərdə yaradır.

Amma vacib məqam odur ki, w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

Sistemli iş

qiymət diapazonlarını heç vaxt dəqiq təyin etmək olmur. Diapazonun maksimum və minimumları istənilən vaxt baş verə bilər. Bundan savayı aksiya və ya indeks köhnə reyncdən çıxıb, xəbərdarlıq eləmədən böyük sürətlə yuxarı və ya aşağı hərəkət edə bilər. Trey-

Başqa bir hedcləmə sistemində bir bazar aktivini almaq, digərini satmaq lazımdır. Nümunə üçün fyüçers treyderlərini göstərmək olar. Onlar donuz ətini alır, taxılı satırlar. Valyuta treyderləri bir valyutanı alır, digərini satırlar. İn-

daha zəngin i r lə m te is s n o Diapaz undur. ğ y u n ü ç ü r lə r k treyde təcrübəyə mali zamanın n ə in m x tə i r lə m Diapazon siste işləyir. ə d in z r ə i % 5 20-2

vestorlar isə portfellərimi siğortalamaq üçün indekslərini siğortalayırlar.

derlər güman edirlər ki, aksiya diapazona müvafiq hərəkətini davam etdirəcək, amma bu, onların əksinə gedən uğursuz əməliyyata çevrilir. Ona görə də, diapazon sistemləri daha zəngin təcrübəyə malik treyderlər üçün uyğundur.

Diapazon sistemləri təxminən zamanın 20-25%-i ərzində işləyir.

Hedcləmə sistemləri kifayət qədər çətindir və digər sistemlərlə müqayisədə daha çox təcrübə tələb edir. Təkcə aksiyalarla işləməyi bacaran treyderlər yox, həmçinin əmtəə və valyuta bazarlarında da təcrübəyə malik treyderlər daha çox şansa malikdirlər. Hedcləmə sistemləri – yeni başlayanlar üçün deyil.

Hedcləmə sistemləri Hedcləmə sistemləri XX əsrin sonlarında təşkilatlar bazara giriş əldə etdikdən sonra məşhurlaşdı.

Hedcləmə sistemlərinin ilkin məqsədi bazarın korreksiyası zamanı təşkilatın portfelini qorumaq idi. Bu sistemlər Roth IRA hesabları barədə qanun qəbul olunduqdan sonra daha da məşhurlaşdılar. Maliyyə institutlarının treyderləri qısamüddətli aqressiv ticarətə başlamaqla bazarın dinamikasını dəyişməyə başladılar.

Hedcləmə sistemlərində opsion spredləri və ya stredll kimi alətlər treyderlərin xoşuna gəlir. Bir çox opsion oyunçuları spredlərdən və ya stredllərdən potensial itkini bağlamaq üçün istifadə edir.

Peşəkar treyderlər hedcləmədən ortamüddətli və ya qısamüddətli korreksiya zamanı istifadə edirlər, beləliklə, bu sistemlər təxminən zamanın 20%-də işlədilir. Təəssüf ki, bir çox hedcləmə sistemlərindən yeni başlayan treyderlər tərəfindən ziyanı yumşaltmaq üçün istifadə olunur. Belə çıxır ki, təcrübəsiz treyderlər təcrübəsizlikdən və ya bazarı zəif tanıdıqlarına görə itkiləri azaltmağa çalışırlar.Texniki vərdişlər və bazar haqqında biliklər olmadan belə hedcləmə itkiləri daha da artıra bilər. Buna görə də yeni başlayan treyderlərin hedcləmə sistemindən istifadə zamanı uğur qazanmağa çox az şansları var.

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

43

44

“İn “İn Forex”in təhlil və proqnozlar bürosu

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TƏHLİL

Proqnoz

Bərəkətli ay Avqust ayı üçün ekspert proqnozları

U

Bir cümlə ilə

zunmüddətli enişdən sonra nəhayət ki, eur/usd cütlüyündə yuxarıya doğru dönüş başladı. Fəqət bu, həqiqətən dönüşdürmü? Axı məsələn, gbp/usd-də eniş trendinin davam etməsi istər-istəməz insanda şübhələr doğurur. Əsas cütlüklərin hərəkətləri arasında heç bir uyğunluq müşahidə olunmur.

Bu isə treyderləri də, analitikləri də çətinliyə salır.

Hazırda bazarda hansı prosesin baş verməsilə bağlı biz yenə də daimi ekspertlərimizə iki ənənəvi sualla müraciət etmişik:

Qafar İmanverdiyev: - Eur/usd cütlüyü bir çox treyderləri sözün əsl mənasında çaşdırıb. Draqinin çıxışı, Bernankenin bəyanatıları bazarı vəlvələyə salıb. Cütlük normal ümümi tendensiya halına gələ bilmir.

Səbinə Məmmədqızı: - Avropadakı qeyri-müəyyən vəziyyət, Mərkəzi Bankların və maliyyə nazirliklərinin atılacaq addımlar barədə ümumi razılığa gələ bilməmələri avro/dollara təzyiq göstərir.

1) Avqust ayında eur/usd cütlüyündən nə gözləyirsiniz?

2) Başqa hansı cütlüklərə diqqət yetirməyi məsləhət görürsünüz?

Qafar İmanverdiyev

1) Öncə bütün teyderləri Müqəddəs Ramazan ayı münasibətilə təbrik edirəm. Bu ay çox bərəkətli aydır. Ümid edirəm, bu bərəkət özünü Forexdə də göstərəcək. www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Eur/usd cütlüyünə gəlincə, bazar bir çox treyderləri sözün əsl mənasında çaşdırıb. Draqinin çıxışı, Bernankenin bəyanatıları bazarı vəlvələyə salıb. Cütlük normal ümümi tendensiya halına gələ bilmir.

Mən bütün treyderləri başa düşürəm, bu hiss mənə çox tanış gəlir. Hörmətli treyderlər, dövlət məmurlarının bəyanat və çıxışarı sizi çaşdırmasın, çalışın, ən asan yolu seçin. Fibonaççı sistemındən və qiymətə yaxın hədəfələrdən istifadə edin. Həftəlik qrafikə baxanda cütlük eniş trendindədir.

8

Fərid Hüseynov: - Ayın ortalarına qədər sakit, daha sonra güclü eniş baş verə bilər. Əsas müqavimət 1.24 ətrafında yerləşir. Əgər bu qiymət baryeri qırılsa, trend yuxarıya doğru dönə bilər.

Mavlet Baqiyev: 1) Avro/dolların 1.2000-yə qədər düşmək ehtimalı kifayət qədər yüksəkdir. İlqar Vəliyev: - Neftə diqqət yetirməyi məsləhət görərədim. Orada yuxarı taymfreymlərdə “üçbucaq” yaranmağa başlayır.

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

45

TƏHLİL 8

46

Bu ay üçün yuxarı qalxma nöqtələri 1.2518 və 1.2665-dir.

Sonuncu hədəfi yuxarıya doğru kəsərsə, 2-ci təsdiqedici şamdan sonra yenidən qiymət artmağa başlayacaq və 1.2821-ə çatacaq. Əks istiqamətdə isə 1.21351.2038 və 1.1875 nöqtələrini yoxlayacaq.

Bu müqəddəs və bərəkətli ayda hamınıza uğurlar.

2) Hər zaman cütlüklər haqqında söhbət düşəndə eyni sözü deyirəm. “İnforex” şirkəti Azərbaycanda yeganə olaraq eur/usd cütlüyünü ən kiçik spredlə treyderlərə təqdim edir.

Bundan səmərəli istifadə etmək lazımdır.

Proqnoz qeyri-müəyyən vəziyyət, Mərkəzi Bankların və maliyyə nazirliklərinin atılacaq addımlar barədə ümumi razılığa gələ bilməmələridir.

2) Usd/chf cütlüyünə nəzər salmaq istərdim. Cütlük qalxan trend daxilində ticarət aparır, 0.9680 səviyyəsinin qırılmaması qalxışın davamına gətirəcək. Bu halda qalxış üçün hədəf 1.0050 götürülə bilər.

Funt/dollar Daiy qrafikində range yaradıb. 1.5490 səviyyəsinin aşağı qırılması enişin kəskinləşməsinə gətirib çıxaracaq.

Fərid Hüseynov

Səbinə Məmmədqızı

yuxarı qalxa bilər.

Mavlet Baqiyev

1) Avro/dollar 1.2400/10 zonasında yerləşən müqaviməti dəf edə bilmədi və enişə meyilləndi. Hazırda 1.2000-yə qədər düşmək ehtimalı kifayət qədər yüksəkdir. Əgər həmin səviyyədən aşağıda möhkəmlənərsə, 1.1850-yə də çata bilər.

Artım trendinin təsdiqlənməsi üçün cütlük 1,2500-dən yuxarıya qalxmalıdır. Bu halda ilk hədəf kimi 1.2600/40-a çata bilər.

2) Alternativ kimi nzd/usd-yə baxmaq məsləhətdir.

1) Cütlük günlük qrafikdə flat daxilində hərəkət edir. 1.2445 səviyyəsi qırılmazsa, eniş dinamikasının davamını gözləmək olar. Bu halda 1.1960/40 səviyyəsi növbəti əsas dəstək olacaq. Onun da aşağıya doğru qırılması 1.1870-60 səviyyəsinə enişə gətirəcək.

Qalxmaq üçün cütlük 1.2460 səviyəsindən yuxarıda möhkəmlənməlidir. Avro/dollara təzyiq göstərən amillər Avropadakı

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

1) Avro iyul ayında bir o qədər də güclü hərəkət nümayiş etdirmədi. Avqustda isə mən deyərdim, ayın ortalarına qədər sakit, daha sonra güclü eniş baş verə bilər. Əsas müqavimət 1.24 ətrafında yerləşir. Əgər bu qiymət baryeri qırılsa, trend yuxarıya doğru dönə bilər.

2) Aud/usd artımı davam etdirməkdə israrlı görünür. 1.0700-ə qədər hərəkət davam edə bilər.

Gbp/jpy əgər 124-dən yuxarıda möhkəmlənə bilsə, 126-ya qədər qalxması mümkündür.

Eur/gbp 0.8000 və daha da

İlqar Vəliyev 1) Avro/dollarda həftəlik miqyasda konvergensiya formalaşıb. Bura ən passiv investisiya ayı olan Avqust amilini də əlavə etsək, aşağıya doğru ciddi hərəkət gözləməyinə dəymir.

1.21-1.27 dəhlizində hərəkət gözləyirik.

2) Mən neftə diqqət yetirməyi məsləhət görərədim. Orada yuxarı taymfreymlərdə “üçbucaq” yaranmağa başlayır.

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi Vüsal Məmmədovun təqdimatında

Elliot Dalğalarının Analizi Şərti işarələr:

cağı gözlənilir

qiymət aşağıya hərəkət edəcək

>A edir

- «A» dalğası hələ davam

- Müqavimət səviyyəsi yarılsa, qiymət yuxarıya hərəkət edəcək

Conformative - Bu səviyyə keçiləndə ssenari təsdiqlənəcək

…A

- “A” dalğasının başlaya-

- Dəstək səviyyəsi yarılsa,

Critical - Bu səviyyə keçiləndə ssenari qüvvədən düşəcək

Eur/usd weekly Avro/dollar cütlüyündə dalğa analizi nöqteyi-nəzərindən vəziyyət dəyişməyib. Bizim hazırkı ssenariyə görə cütlük (B) İntermediate korreksiyası dalğasında hərəkət edir. Korreksiya W-X-Y-XX-Z Minor üçqat ziqzaq strukturuna malikdir. Onun sonuncu Z Minor dalğası yekunlaşandan sonra yuxarıya doğru (C) İntermediate dalğası gözlənilir. Bu vəziyyətdə ssenarinin təsdiqlənməsini gözləmək daha düzgün mövqe olardı.

Ssenarinin təsdiqlənməsi üçün qiymətin enən kanaldan çıxması lazımdır.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

47

48

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Eur/usd daily Güman ki, [y] minute korreksiya dalğası bitib. Trend xəttinin üstündə möhkəmlənəcəyi təqdirdə qiymətin artım hərəkətini davam etdirəcəyini gözləyirik.

h4 Bu taymfreymdəki vəziyyət sırf artım ssenarisidir. i or a dalğası aşkar impulsdur. Ardınca gələn ii or b korreksiyası aşkar “üçlük”dür. Deməli, artımın davamını gözləməyə əsas var.

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Gbp/usd weekly Qrafikdə A-B-C-D-E minor üçbucağının yarandığını müşahidə edirik. Daha doğrusu, hazırda üçbucağın sərhədi pozulmaq üzrədir. Qiymət ücbucaqdan çıxandan sonra satış əməliyyatları üçün fürsət axtarmaq olar.

daily Aşağıya doğru hərəkət açıq-aşkar impulsdur. Bu, eniş hərəkətinin başlanğıcı, 1 minor dalğası ola bilər.

Hazırda 2 minor dalğası inkişafdadır. Korreksiyanın bitməsini gözləyib, “ayı”lara qoşulmaq mümkündür.

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

49

50

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Usd/chf weekly Dollar/frank əvvəlki ssenarini təsdiqləməkdədir. Yuxarıya hərəkət davam edir. Amma bunun 3, yoxsa C dalğası olduğunu demək hələ ki, çətindir. Ona görə də, hadisələrin inkişafını gözləyirik.

daily Bu zaman periodundakı vəziyyətə baxsaq, yuxarıya doğru 5 dalğa formalaşıb. Bu, güman ki, [iii] minuette dalğasıdır. Demək, aşağıya hərəkət korreksiyadır və onun bitməsindən sonra artımın davamını gözləyirik.

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Usd/jpy weekly Dalğa mənzərəsi yavaş-yavaş aydınlaşmağa başlayır. “Ayı”lar sifətlərini göstərirlər. İstisna deyil ki, qiymət aşağıya doğru C Minor dalğası yaratmaqdadır.

daily Bu qrafikdə yuxarı perioddakı ssenarinin təsdiqinə baxırıq. Aşağıya doğru (i) minuette və (ii) minuette dalğaları formalaşıb. Demək, enişin davamını və sürətlənməsini gözləyirik.

www. inf o r ex .az (0 12) 43753 23, 436 7 844

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

51

52

TƏHLİL

Proqnoz Fərid Hüseynov təqdim edir:

Kompleks texanaliz Eur/usd Qiymət hazırda 1.24 baryerinə yaxınlaşıb. Draqinin “avronu qorumaq üçün əlimizdən gələni edəcəyik” kimi fikirlərini bazar, necə deyərlər, gözüyumulu artıma bir işarə kimi qəbul etdi. Amma faktlar hələ də bunun üçün azdır. Ona görə də, bu artımı ortamüddətli korreksiya hesab edirəm. Cütlük bu korreksiyada 1.24 səviyyəsini qıra bilsə, 1.26-ya qədər hərəkətini davam etdirə bilər. Eniş üçün yenidən 1.21 ətrafına düşməsi kifayətdir.

Xülasə:

Cütlüyün artmasına əsas yarada biləcək faktlar azdır

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TƏHLİL

Proqnoz

Gbp/usd Gbp/usd cütlüyü 1.5700-1.5750 ətrafındakı müqaviməti hələ də qıra bilmir. İstənilən həmlə “buğa”ların işə qarışması ilə dəf edilir. Yaxşı olardı ki, qiymətin 1.5500-dən aşağı düşməsi zamanı satış əməliyyatı açasınız.

Xülasə:

“Buğa”lar istənilən həmləni dəf edirlər

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

53

54

TƏHLİL

Proqnoz

Usd/chf Usd/chf cütlüyü 0.9600-a, yanvar maksimumuna qədər düşə bilər. Ümumiyyətlə, bu enişi artım trendi daxilində korreksiya fazası adlandırmaq olar. Nə qədər ki, 0.9400 dəstəyi dəf edilməyib, alış üçün pozisiyalar axtarmaq aktualdır.

Xülasə:

Artım trendində korreksiya fazasını görürük

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

TƏHLİL

Proqnoz

Usd/jpy Usd/jpy satış üçün çox əlverişli bir vəziyyət formalaşdırıb. Belə ki, 78.75-78.50 müqavimət baryeri və əlavə olaraq, eniş trendinin müqavimət xətti qiymətin istiqamətini aşağıya doğru yönəldib. İndi 78 ətrafındakı dəstək səviyyəsi mühüm maneədir. Əgər qiymət bu baryeri qırsa, 76-ya qədər eniş göstərə bilər.

Xülasə:

Satın, getsin!

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

55

56

“ICHIMOKU ”

Made in Japan

“İşimoku” Qrafik Sistemi əsasında təhlil EURUSD WEEKLY Kəpənəyin uçuşu Günəşdə mürgü vuran Çəmənliyi oyadır Matsuo Base Qiymət ikinci həftədir ki, Tenkan-Sen xəttini test edir. Artıq xəttin ikinci dəfə, sınaqdan keçirildiyini nəzərə alsaq, düşünmək olar ki, “buğa”ların da ortaya qoymaq üçün gücləri az deyil. Əgər Tenkan-Sen yarılarsa, 1.27-yə qədər yol açılmış olacaq. Orada Kijun-Sen xətti yerləşir.

DAILY

Qiymət ikinci cəhddə Kijun-Sen xəttini yara bildi. “Bulud”a qədər – yəni 1.25++ zonasına hərəkət gözləyirik. “Stop”lar Tenkan-Sendən (1.2150) aşağıda qoyulmalıdır.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

“ICHIMOKU”

Made in Japan

GBPUSD WEEKLY

Qiymət “bulud”un altında, Tenkan-Senlə Kijun-Senin arasındadır. Kiçik konsolidasiya gözlənilir.

DAILY

Qiymət “bulud”a daxil olub, hər iki xətt üfiqi vəziyyətdədir. Bazardan kənarda qalmaq məsləhətdir. w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

57

58

“ICHIMOKU”

Made in Japan

USDCHF WEEKLY

Qiymət Tenkan-Sen xəttini sınaqdan keçirir. Əgər xətt yarılarsa, 0.9450 ətrafına – Kijun xəttinin yanına doğru eniş gözləyəcəyik. “Stop”ları Tenkan-Sen xəttinin üstündə yerləşdirmək lazımdır.

DAILY

Qiymət bir həmlədə hər iki xətti eyni şamla yarıb keçib. Onun “bulud”a qədər - 0.9580 zonasına enişini gözləmək məntiqli olardı. “Stop”ları Tenkan-Sen xəttinin üstündə - 0.9880 səviyyəsində qoyuruq.

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

“ICHIMOKU”

Made in Japan

USDJPY WEEKLY

Qiymət hələ də “bulud”un daxilindədir. Ona görə də bazara girmirik.

DAILY

Qiymət Tenkan-Sen xəttini ikinci cəhddən yarıb və indi yəqin ki, onun üstündə möhkəmlənməyə çalışacaq. “Stop”ları 78.05-dən aşağıda qoymaqla almaq olar. Hədəf - 79.00.

w ww.i nf o r ex.a z (012 ) 43 75323 , 4 3 678 4 4

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et

59

60

K İ TA B R Ə F İ

Nə oxumalı

Kristofer A.Farrel Deytreyd onlayn

A

dından da göründüyü kimi, bu kitab treydinqdin ancaq bir seqmentinə deytreydinqə həsr olunub. İnternet vasitəsilə treydinqin geniş yayılması son vaxtlar deytreydinqin xeyli məşhurlaşmasına səbəb olub. İnvestorların və treyderlərin ancaq bu seqmentlə məşğul olan sinfi formalaşıb. Kitab da ilk növbədə onlar üçündür. Amma əlbəttə ki, orta və uzunmüddətli ticarətlə məşğul olanlar da orada kifayət qədər yeni ideyalar tapa bilərlər.

Farrel maraqlı bir mövzuya da tez-tez müraciət edir: bu, deytreydinqlə kazino oyunlarının “İn Forex”in qiyməti: müqayisəsidir.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 O, izah edir ki, Kitabın elmi redaktoru iddia edir ki, “Siz bu kitabı nəyə görə deytreydinq kazino deyil və olmaması üçün treyder oxuyandan sonra heyrət içində görəcəksiniz ki, bu nələri bilməlidir. İlk növbədə ona görə ki, treydinqdə günə qədər ticarət apararkən etdikləriniz əslində üstünlüyün kimin tərəfində olması anlayışı var. düzgün olmayıb”. Belədirmi? Demək çətindir.

Kazinoda isə bu, yoxdur.

Amma bir fakt çox yaxşıdır ki, kitabın müəllifi özü də fəaliyyətdə olan deytreyderdir. Buna görə də nə Kitab çox sadə, demək olar ki, bədiiyə yaxın bir yazdığını, necə yazdığını və kimin üçün yazdığını dildə yazılıb. Orada terminlərdən minimal dərəcədə yaxşı bilir. istifadə olunub. Buna görə də hər kəs üçün anlaşıqlı olacaq.

Deytreydinq haqqında yeni nəsə demək Siz əgər hətta təcrübəli deytreydersinizsə belə, bu mümkündürmü? Kristofer Farrel düşünür ki, bəli! O, əvvəlcə deytreydinqin nə qədər riskli bir iş olduğun- kitabda çox maraqlı şeylər tapa bilərsiniz. Mənfi cəhət odur ki, kitab Forexdən yox, fond birjalarından bəhs edir. Daha sonra deytreydinqin xüsusi bir dan, Uoll-Stritdə gedən oyunlardan bəhs edir. Amma dünya olduğunu təsvir edir və bu dünyada sağ qalbu, onun dəyərini azaltmır. Çünki kitabda deytreymağın yollarını göstərir. Bunun üçün necə yaşamaq lazımdır? Nələri bilmək gərəkdir? Deytreyderin günü derə təqdim olunan “silahları” – yəni metodları necə təşkil olunmalıdır? Kitabda bu suallara yarıbədii uğurla Forexdə də tətbiq etmək mümkündür. dillə aydınlıq gətirilir.

Kitabdan sitat: “Ancaq axmaqlar pullarını asanlıqla itirirlər” www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 Jurnalı forumda müzakirə et