"In Forex"#17

nalı onla Jur

Meymundan öyrənək?!

ı xilas et! lar

səh. 13

oxu, ağac yn

İyul ayı üçün proqnozlar

Azərbaycanda ilk və tək!

səh. 30

џ џ џ џ

İn Forex 07 (17) iyul, 2011

Ekspert rəyləri .............................44 Kompleks texanaliz......................46 İşimoku analizi.............................51 Dalğa analizi................................55

4 günə 152000$ qazanmağın tarixçəsi

“10 punkt” strategiyası

Məşhur treyderlərin sirrləri

Dalğalarda boğulanlar

səh. 17

səh. 22

səh. 16

Treyderin yay tətili

səh. 42

səh. 6

Bankların 10 ən böyük fırıldağı

2

M Ü N D Ə R İ C AT

30

Oxuyacaqsınız: 5-də...........................................................Əsl böhran hələ qabaqdadır 7-də...........................................................Qızıl çökəcəkmi?

8-də...........................................................Ay tutulmasının birjaya təsiri 10-da.........................................................Kosmik miqyaslı borc 11-12də.....................................................Şimpanze investora qarşı. Yaxud bazarı tərpədən nədir?

13-də.........................................................Meymundan öyrənək?! Niyə də yox!!!

14-15-də....................................................Bankların 10 ən böyük fırıldağı 16-da.........................................................“10 punkt” strategiyası 17-21-də....................................................Məşhur treyderlərin sirrləri 22-25-də....................................................Dalğalarda boğulanlar 26-da.........................................................Çiyninizi endirin. Və ya sizə hansı qazanc bəs edər?

27-də.........................................................Treyderin yay tətili. Bazardan necə dincəlmək lazımdır?

28-29-da....................................................“İynə” kimə batacaq?

30-32-də....................................................4 günə 152000$ qazanmağın tarixçəsi.

Treyderlə müsahibə 33-34-də....................................................Anti-divergensiya. Divergensiyanın əleyhinə getməklə necə qazanmaq olar 35-də.........................................................“İkisi birində” treyder 36-37-də....................................................“Ayı”lar üçün üçbucaq 38-39-da....................................................Trendin 4 mərhələsi. Təkcə hara getmək əsas deyil, harada olduğunu bilmək də vacibdir 40-da.........................................................Sən hansındansan? Öz treyder tipini tanı 41-42-də....................................................MA əsasında 4 strategiya 44-45-də....................................................Ayı yayı, ya əksinə? İyul ayı üçün ekspet proqnozları 46-49-da....................................................Kompleks texanaliz 51-54-də....................................................İşimoku texnikası əsasında analiz 55-59-da....................................................Elliot Dalğalarının təhlili 60-da..........................................................Kitab rəfi

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex

07 (17)

iyul,

2011

Jurnalı forumda müzakirə et

REDAKTORDAN

Oxucuya

Meymun bizə nə deyir

A

xundovun məşhur əsərində Molla İbrahimxəlil Kimyagər yaxasını camaatın əlindən qurtarmaq üçün onlara belə deyir: “Meymunu yadınıza salmayın!” Gəlin, biz əksini edək. Yəi meymunu teztez yadımıza salaq. Həm də İlqar Vəliyev, hansısa qeyri-müəyyən, mücərLayihənin rəhbəri rəd meymunu yox, konkret, bəlli bir meymunu. Bu sayımızda haqqında danışdığımız Lukeriya adlı meymunu.

Söhbətin nədən getdiyini yazını oxuyanda biləcəksiniz.

Mən isə məsələnin ayrı tərəfinə toxunmaq istəyirəm: həmin meymun əhvalatından hansı nəticə çıxır? Şəxsən mənim gəldiyim əsas nəticə budur: birjada itirmək əslində çətindir. Qazanmaq isə əksinə, asandır. O qədər asandır ki, hətta meymun da bu işin öhdəsindən gəlir. Bəs elə isə niyə insanların çoxu qazana bilmirlər?

Yadıma “Avtomobildən qorun” adlı çox gözəl bir filmdən sitat düşür: “İnsan özünə əlavə problemlər yaratmağı bütün canlı məxluqlardan daha çox istəyir”. O cümlədən də, treydinqdə. Meymun isə özünə həmin problemləri yaratmır... Çünki insanı qayğılandıran məsələlər onun heç vecinə də deyil.

Fərz edək ki, biz də həmin meymunun metodu ilə ticarət aparmaq fikrinə düşdük və belə www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

bir eksperiment apardıq. Müxtəlif kubikləri götürüb, üstünə əməliyyatları qeyd edirik: “eur/usd buy”, “nzd/cad sell”, “gbf/chf sell”, “jpy/cad buy” və sair. Misal üçün, 30 belə kubikimiz var. Sonra onlardan necə gəldi, 8-ni seçib əməliyyat açırıq. Sizcə, nəticə nə olacaq?

Açığı, bu eksperimenti aparmamışam. Amma əminəm ki, əgər düzgün risk həddi müəyyən edilsə, bir neçə aydan sonra nəticə riskə düzgün əməl etməyən əksər treyderlərin nəticəsindən daha yaxşı olacaq. Ən azından, eksperiment 5 dəfə təkrarlansa, 3-4-ündə nəticə meymunun xeyrinə çıxacaq.

Onda nə alınır? Doğrudanmı, meymun əksər treyderlərdən daha yaxşı ticarət aparır? Əlbəttə, məsələ bunda deyil.

Məsələ ondadır ki, meymun əksər treyderlərin özlərinə yaratdığı problemləri özünə yaratmayacaq.

Meymun görəndə ki əməliyyat onun əksinə gedir, həcmi böyütməyəcək. Meymun hesabında bir az xeyir görən kimi əməliyyatı bağlamayacaq.

Ona görə də, bizim meymundan öyrənməli olduğumuz hələ çox şey var. Ən birincisi isə budur: özünüzə əlavə problem yaratmayın!

Zövqlü mütaliələr!

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

3

4

REKLAM

Ona görə ki, bu cür şərtlər yalnız bizdədir:

10% Avqustun 4-nə kimi C.Cabbarlı, 44, Caspian Plaza www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

PROQNOZ

Residiv

Əsl böhran hələ qabaqdadır Böhranın birinci dalğasını dəqiq proqnozlaşdıran Nuriel Rubini dünyaya xəbərdarlıq etdi

İ

yun ayında bütün dünya məşhur iqtisadçı Nuriel Rubininin bədbin proqnozunu müzakirə etməklə məşğul idi. Əlbəttə, böhranın ikinci dalğası haqqında çox adam danışır, amma cənab Rubini həmin çoxlardan biri deyil. O, sonuncu qlobal iqtisadi böhranın vaxtını dəqiq proqnozlaşdıra bilmişdi. İndi isə hesab edir ki, 2013-cü ilin ortalarında böhranın ikinci dalğası baş qaldıracaq.

Rubininin “The Financial Times” qəzetində çap olunan məqaləsində deyilir ki, 2013-cü ildə dünya iqtisadiyyatını əvvəlki böhranlardan qat-qat güclü olan “mütləq fırtına” gözləyir. Bu fırtınaya bir neçə qlobal amillər yol açacaq. Həmim amillərin siyahısına Çin iqtisadiyyatının artım templərinin zəifləməsi, Avrozonanın borc problemi, Yaponiyada iqtisadi durğunluq və ABŞ-ın maliyyə çətinlikləri daxildir.

Məşhur iqtisadçı Avropaya xüsusi diqqət yetirir. Onun fikrincə, Avropa birliyi ölkələrinin arasındakı qeyri-bərabərlik borc problemlərinin spontan həllinə, bu isə sonda valyuta ittifaqının dağılmasına gətirib çıxaracaq.

Qeyd edək ki, Nuriel Rubininin səhv çıxan proqnozları da olub.

Amma qlobal böhranın ikinci dalğası ilə bağlı dedikləri, bir çox başqa ekspertlərin fikrincə də, əsassız deyil. Doğrudan da, ABŞ, www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Şəxsi iş:

Nouriel Roubini 1959-cu ildə İstanblda, iran yəhudilərinin ailəsində doğulub.

Onun iki yaşı olanda ailəsi Tehrana, daha sonra İsrailə köçüb. 1962-83-cü illərdə Milanda yaşayıb və Bokkoni Universitetində təhsil alıb. Daha sonra təhsilini Harvardda aspiranturada davam etdirib. 1993cü ildə Yel Universitetində iqtisadiyyat üzrə professor dərəcəsi alıb. Hazırda “Stern

Avrozona, Çin və Yaponiya iqtisadiyyatlarında gözlənilən staqnasiyalar hamısı bir yerdə yeni çöküşə səbəb ola bilərlər.

sonra isə böhrana gətirib çıxaracaqlar.

Dünya Bankının son hesabatlarından da bəlli olur ki, qlobal iqtisadiyyatın artım templəri zəifləməyə başlayıb. Bu il dünya iqtisadiyyatı cəmi 3,2% artacaq. Halbuki, keçən il bu artım 3,8% idi. İnkişaf etmiş ölkələrin iqtisadiyyatlarında 2,2% artım gözlənilir. Ötən il isə bu rəqəm 2,7% olmuşdu.

Rubini hesab edir ki, 2011-ci ilin ikinci yarısından artıq dünya iqtisadiyyatı burulğana çəkilməyə başlayacaq. ABŞ-da və Avropada stimullaşdırma proqramlarının dayandırılması, tələbatın aşağı düşməsi, təkrar istehsal problemi bütün bunlar əvvəlcə durğunluğa,

School of Business”də iqtisadiyyatdan dərs deyir. ABŞ prezidentinin iqtisadi məsələlər üzrə müşaviri olub. 2004-cü ildən “Roubini Global Economics Monitor” analitik mərkəzinin direktorlar şurasının sədridir.

Sorosdan “B planı”: “Ayrılmaq vaxtıdır” Məşhur investor və milyarder Corc Soros hesab edir ki, Avropa Birliyini onu gözləyən çöküşdən qurtarmaq üçün “B planı” hazırlamağın vaxtıdır. Onun sözlərinə görə, birlik ölkələrinin arasında nisbətən zəif olanlar bloku tərk etməlidirlər. Sorosun fikrincə, əgər bu addım indi edilməsə, gələcəkdə daha çətin olacaq. Çünki zəif ölkələrin birlikdən çıxmaları daha çox çətinliklərə gətirib çıxaracaq. Axı müasir iqtisadi reallıqlar şəraitində ölkələrin bir-birindən asılılığı sürətlə artır.

Ona görə də, nə qədər ki gec deyil, Avropa Birliyi ölkələri tədbir görməlidirlər.

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

5

6

QƏRAR

Persona

BVF qadına tapşırıldı arşıdakı 5 ildə Beynəlxalq Valyuta Fonduna (BVF) qadın rəhbərlik edəcək. Bu, Fransanın iqtisadiyyat və maliyyə naziri, 55 yaşlı Kristin Laqarddır. Qurumun direktorlar şurası bir aylıq müzakirələrdən sonra iyunun sonlarında məhz onun üzərində dayandı. Laqard vəzifəsinin Prokurorluğun şübhələrinə görə, icrasına iyul ayında başlayacaq. məhz Laqardın köməyi ilə Bernar Tapi bank çəkişməsində 285 milFondun əvvəliki rəhbəri Doyon avro qazana bilib. minik Stross-Kan seks qalmaqalı BVF-nin sədri uğrunda mübailə üzləşərək postunu tərk edəndən rizə başlayanda Fransa məhkəməsi sonra onun yerinə iki namizəd Kristin Laqardın işi ilə bağlı prosvardı: Kristin Laqard və Meksika esi dayanırmışdı ki, o, Mərkəzi Bankının rəhbəri Avqustin namizədliyni irəli sürə bilsin.

Karstens. Laqardın şansları əvvəlcədən daha yüksək qiymətDaha maraqlısı odur ki, Kristin ləndirilirdi. Ekspertlərin fikrincə, Laqard da vaxtilə seksual təcavüzhəddindən artıq mühafizəkar də ittiham olunub. Hərçənd, öz baxışlı Kristens BVF-nin rəhbəri işçisi Jerom Abodinyenin bu postu üçün uyğun namizəd deyildi. barədə iddiaları təsdiqini tapmaBuna baxmayaraq, Avstraliya, mışdı.

Kanada və Meksikanın təmsilçiləri onu dəstəkləyirdilər. ABŞ, Avropa Laqard iki dəfə ərdə olub və Birliyi, Britaniya, Rusiya, boşanıb. İki oğlu var. Hazırda Braziliya, həmçinin Asiya və Marseldən olan bir biznesmenlə Afrika ölkələrnin çoxu isə münasibətlərinin olduğu deyilir.

Laqardın tərəfində idi.

Sonda adət pozulmadı: belə ki, həmişə Dünya Bankına amerikalı, BVF-yə avropalı rəhbərlik edib.

Kristin Laqard həmin posta əyləşən ilk qadın oldu.

Q

Fakt

Amma məsələ ondadır ki, Kristin Laqardın da adı qalmaqallardan uzaq deyil. Öz ölkəsində onun işi məhkəmədədir. Xanım Laqard məhşur sahibkar Bernar Tapinin işi ilə bağlı səlahiyyət hədlərini aşmaqda suçlu bilinir. www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

BVF-nın mövcud olduğu 65 ilin 34-də ona fransızlar rəhbərlik ediblər.

Kanı kim qana saldı BVF-nin əvvəlki sədri Diminik Stross-Kan may ayında “Sofitel” otelinin 32 yaşlı xidmətçisini zorlamaqda ittiham olunmuşdu. O, Parisə uçan təyyarəyə minərkən saxlanmış və 3 gündən sonra NyuYorkun “Raykers-Aylend” həbsxana- sına göndərilmişdi.

Daha sonra $1 milyon müqabilində oradan zaminə buraxılmış və $5 milyon qarşılığında cəzası ev dustağı olmaqla əvəzlənmişdi.

Bu işdə şübhəli məqamlar az deyildi. Stross-Kan özü hələ neçə ay əvvəlcədən bildirmişdi ki, ona qarşı seksual təcavüz bəhanəsilə itiham hazırlanır. Hətta onun deyilən vaxtda “Sofitel” otelində olması da sübuta yetirilməyib.

Xidmətçi qadının özünün də kriminal ünsürlə əlaqələrinin olduğu ortaya çıxdı. Amma buna baxmayaraq, qalmaqal başlayandan az sonra StrossKan ABŞ-ın təz- yiqi ilə BVFnin sədri fondundan istefa verməli oldu (Bu təşkilatda ABŞ-ın nüfuzu xeyli güclüdür).

Bu qalmaqal onun siyasi karyerasına da nöqtə qoydu. Halbuki, son vaxtlara qədər Kan Fransa prezidenti postuna real namizədlərdən biri sayılırdı.

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

A K T UA L

Variantlar

Qızıl çökəcəkmi?

H

azırda qızıl bazarı bütün dünyda treyderlərin diqqət mərkəzindədir. Xüsusilə də aprel ayında Corc Soros bütün qızıl ehtiyatını satmaq barədə qərar verəndən sonra hamı qızılın artımının davam edəcəyinə şübhəylə yanaşmağa başlayıb.

Fəqət artım nə qədər davam edəcək? Bir ay, üç ay?.. Və eniş necə olacaq: qəfil, yoxsa tədrici?..

Hazırda bu suallarla bağlı ekspertlərin fikri haçalanır. Amma çoxları eyni fikri bölüşürlər ki, qızılın Təcrübə göstərir ki, adətən Soros belə addımları boşuna atmır hər unsiyasına görə qiymətinin 1600 dolvə gizli insayder informasyaları əsasında hərəkət edir. Misal üçün, lara çatacağı ehtimalı azdır. 2010cu ildə qızıl rekord artım nümayiş 2008-ci ilin aprelində o, Rusiya qiymətli kağızlarını satandan iki ay etdirib. Bu il həmin artımı təkrarlaya bilmir. Bu il qızıl ona görə sonra böhran başlamış və bütün artır ki, investorların dollara, aktivlər xeyli qiymətdən avroya, digər valyutalara inamı düşmümdü. Bəs qızılla bağlı da hələ də bərpa olunmadığından, belə olacaqmı? qızıla sığınacaq akiv kimi yanaşŞübhə yoxdur ki, hazırda qızılın maqda davam edirlər. Avropa və ABŞ-dakı problemlər isə hələ də qiyməti xeyli “şişib”. Amma texniki səbəblər və beynəlxalq iqti- bitməyilər axı. Yunanıstan probsadi konyunktura hələ də bu met- lemi gərgin olaraq qalmaqdadır. alın bahalaşmasına imkan yaradır. ABŞ-da işsizlik, dövlət borcu kimi

məsələlər sabitlik əhvalının formalaşmasına imkan vermir. Ona görə də, qızıl aktuallığını hələ saxlayır. Üstəlik, neftin baha olması da onun xeyrinə işləyir.

Məsələyə texanaliz prizmasından yanaşsaq, qızıl hələ ki, uzunmüdətli artım trendi xəttinin üzərində hərəkət edir. Və nə qədər ki bu xəttdən aşağıya enməyib, satmaq tez olardı.

BVF də narahatdır Beynəlxalq Valyuta Fondunun bu problemlər barədə xəbərdarlıq ekspertləri dünya iqtisadiyyatına etmişdi. risklərin artması ilə bağlı xəbərdarlıq ediblər. Fondun mütəxəssisləri əsas hədələrin sırasında Yunan probleminin həlini tapa bilməməsini, ABŞ-ın büdcə kəsirinin ödənməsi yollarının hələ də məlum olmamasını və Asiya bazarlarının xaotik inkişafını göstərirlər.

Bir qədər əvvəl Dünya Bankının rəhbəri Robert Zellik də www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Bankın mütəxəssisləri bildirirlər ki, Yunanıstanın borc böhranı bütün dünyada iqtisadi sabitliyi poza bilər. Belə ki, problem böyüsə, asanlıqla Avrozonanın sərhədlərindən kənara çıxacaq.

Ona görə, digər ölkələri də həmin böhranın həlli üçün səy göstərməyə çağırırlar. Yunanıstan təkbaşına problemini həll edə bilməyəcək, çünki borcları həddindən artıq çoxdur. İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

7

8

EFFEKT

Astrobirja

Ay tutulmasının birjaya təsiri İ

yun ayının maraqlı hadisələrindən biri də ay tutulması idi. İyunun 15-dən 16na keçən gecə həmin hadisə Azərbaycanda da müşahidə oludu. Bu hal hər il azı iki dəfə baş verir. Və bəzilərinin fikrincə, birjalara da təsir göstərir! Doğrudan da belədirmi? Gəlin, baxaq.

21-ci əsr başlayandan artıq 24 ay tutulması olub. Söhbət həm tam, həm də qismən tutulmalardan gedir. Statistika göstərir ki, bu tutulmaların 45 faizindən sonra olunub. Həm də əgər artım 7 faiz bazarlarda artım qeydə alınıb. 55 olubsa, eniş 10 faizə çatıb. faiz isə əksinə, enişlə müşayiət

Bundan başqa, daha bir vacib qanunauyğunluq da var. Ayın tutulmasından sonrakı ilk gün ərzində bazar hansı istiqamətə Amma yalnız tam Ay tutulmalarını götürsək, vəziyyət dəyişir. hərəkət etsə, ən azı 15-20 gün Statistika göstərir ki, tam Ay tutul- həmin istiqaməti davam etmaları 55% hallarda 7% artımla, dirəcək.

45% hallarda isə 10% enişlə Qeyd edək ki, növbəti Ay tutulmüşayiət olunur. Yəni Ayın tam tuması dekabrın 10-da və gələn il tulmaları daha çox birjalarda iyunun 4-də olacaq. Özü də artıma gətirir. dekabrdakı tam tutulmadır.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

FA K T L A R

Treydinqin ətrafında

Kofein treyderin Maliyyə uğuru nədir? düşmənidir Treyderin kofeindən imtina etməsi lazımdır. Çünki kofein qanda adrenalini artırır. Treyderin qanında adrenalinin miqdarı isə 0% olmalıdır. Çünki adrenalin insanı emosinal, aqressiv hərəkətlərə sövq edir. Bu da treyder üçün ən pis haldır. Ona görə də, treyder kofeinli məhsullardan imtina etsə, daha yaxşı olar.

Kofein təkcə kofedə yox, həmçinin çayda, kolada, energetik içkilərdə var. Kofein barədə yaxşı bir deyim mövcuddur:

«Synovate» marketinq firması 16 ölkədə yaşayan 12 500 şəxsin “Drink Coffee, do stupid arasında sorğu keçithing faster with more en- rərək, “sizin üçün maliyyə uğuru nədir” ergy” (Kofe iç və səfeh sualına cavab axtarıb. işləri daha tez, daha güclü Bəlli olub ki, müxtəlif gör). Kofein insanda ölkələrdə yaşayan inadrenalin asılılığı yaradır. sanların bu suala caAdrenalin isə treyderin bazarda özünə nəzarət et- vabları da fərqlidir. məsini çətinləşdirir. İnkişaf etmiş Bundan başqa, kofeinin ölkələrdə yaşayanlar davamlı qəbulu adenozin maliyyə uğurunu belə təsəvvür edirlər: reseptorlarının işini zəi- Borcların olmaması; flədir. Həmin hormon isə - Ailənin ehtiybədənin əzələlərinin boşalmasına cavabdehdir. aclarının tam ödənməsi; - “Qara gün” üçün Nəticədə orqanizm təbii ehtiyat toplama imkanı; yolla rahatlanmaq qa- Cari ayın bütün biliyyətini itirir. xərclərinin ödənəcəyinə əmin olmaq.

Ekspertlər bir fincan çay/kofe əvəzinə sitrus İtaliyalılar və avstrameyvələrinin şirəsini liyalılar üçün şəxsi evin içməyi məsləhət görürlər. olması maliyyə uğurunun vacib hissəsidir.

Hollandlar üçün bəyəndiyin şeyi ala bilmək imkanı əsasdır.

Bütün kartlar açıldı “İn Forex”də keçirilən seminarda plastik kartlardan istifadə ilə bağlı ortaya çıxan bütün suallar cavabını tapıb

hesaba da düz o qədər oturur. Üstəlik, bu proses çox İyun ayının 24-də “İnforex” şirkə- sürətli və çevik olur (5-120 dəqiqə tinin ofisində Plastik kartlar və ərzində). Ona görə də, treyderlərə pul köçürmələri mövzusunda se- sərf edir ki, hesablarına pulu minar keçirilib. Seminarı “İnkartla köçürsünlər. Bəs kartları forex” şirkətinin meneceri Qafar haradan və necə əldə etməli? İmanverdiyev keçirib.

Bu və kartlardan istifadə ilə bağlı Bu mövzu təsadüfən bütün digər suallar seminarda caseçilməmişdi. Bəllidir ki, broker vabını tapıb. “Visa”, “Master ödənişi kartlardan pulsuz çıxır Card” və digər kartlardan istifadə yəni kartdan nə qədər pul silinirsə, ilə bağlı məsələlərə aydınlıq gətirwww .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Amerikalılar yeganə xalqdır ki, qiymətli kağızlara yatırımları maliyyə uğuru siyahısına aid edirlər.

Amerikalılar və britaniyalılar dünyanın istənilən yerində istirahət etmək imkanını və yaxşı maşın almağı maliyyə uğurunun əlamətlərindən sayırlar. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə birinci yerdə ailəni təmin etmək, ikinci yerdə ev almaq gəlir. Argentinalılar və braziliyalılar bura uşaqlarının ali təhsilini ödəməyi daxil edirlər.

Borclara gəlincə, o, yalnız Səudiyyə Ərəbistanının əhalisini narahat eləmir.

Bəs sizcə, nəyi maliyyə uğuru saymaq olar? Cavablarınızı “İn Forex”in forumunda bölüşə bilərsiniz.

ilib. Treyderlər bu mövzu ilə bağlı onları maraqlandıran bütün suallara cavab ala biliblər. Bundan başqa, seminar iştirakçıları onu da öyrəniblər ki, hansı bankların plastik kartları daha etibarlı və əlverişlidir.

Seminarda iştirak etməyənlər onu www.inforex.az saytının “Təhsil” bölməsində, “Forex TV “səhifəsində izləyə bilərlər.

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

9

10

MALİYYƏ

Əyani vəsait

Kosmik miqyaslı borc İyun ayında ABŞ-ın dövlət borcu qanunla yol verilən həddi – 14,3 trilyon dolları da aşdı. Borcun real vaxt rejimində artımını usdebtclock.org saytında izləmək olur. İndi əgər ABŞ-ın dövlət borcunu 100 dollarlıq əskinaslarla üst-üstə yığsaq, 15372 kilometr edər.

Bu, hətta Yer Kürəsinin diametrindən də böyükdür!

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

NƏZƏRİYYƏ

Pro et Contra

Şimpanze investora qarşı Yaxud bazarı tərpədən nədir

Terri Bernhem

Y

onda mütləq hansısa bir əsaslı qiymətə gəlib çıxacaqlar.

Başelyenin fikrincə, qiymətin dalğalanması yeni informasiya alındıqca baş verir. Başqa sözlə, yalnız əvvəlcədən gözlənilməyən xəbərlər səhmlərin, valyutaların, obliqasiyaların və digər aktivlərin qiymətini dəyişə bilərlər. Və bir halda ki, qiymətin dəyişməsi ancaq GÖZLƏNİLMƏZ xəbərlərin təsir ilə baş verir, Başelye öz dövrü üçün az qala küfr sayılan bir qənaət hasil edirdi: demək, qiymətin necə dalğalanacağını əvvəlcədən proqnozlaşdırmaq mümkün deyil.

əqin, “effektiv bazar” nəzəriyyəsindən hamınızın xəbəri var.

Həmin nəzəriyyəyə görə, bazar ayrı-ayrı şəxslərin irrasionallığını aradan qaldıran mexanizmlərə malikdir. Yəni qiymət həmişə “görünməz əl”in təsirilə “doğru” Başelyenin fikirləri indi geniş yayılsa da, öz dövrü üçün əsl inqisəviyyələrə tərəf çəkilir. lab idi. Hətta onun elmi rəhbərləri 100 il bundan əvvəl Lui Başelye də öz dahi aspirantlarının işini qəbul etmək isəmirdilər. Nəticədə adlı çox ağıllı bir fransız Başelye bir çox dahilər kimi uğuryaşamışdı. O deyirdi ki, əgər suz həyat keçirir və heç kim ticarət zamanı qiymət bir tərəf üçün sərfəlidirsə, o biri tərəf üçün tərəfindən tanınmır. sərfəsiz olacaq. Beləcə, əgər hər iki tərəf qazanc niyyəti güdürsə, 8 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Lui JanBatist Alfons Başelye (18701946) maliyyə bazarları ilə yaxından tanışlığı olan fransız riyaziyyatçısı idi.

Onun dissertasiyası çox maraqlı və dövrü üçün qəribə bir mövzuya həsr olunmuşdu: xaotik Broun hərəkətindən istifadə etməklə, opsionların qiymətinin proqnozlaşdırılması.

1909-cu ildə Sarbonna universitetinin professoru olandan sonra o, 1914-cü ildə «Oyun, Təsadüf və Risk » (Le Jeu, la Chance, et le Hasard) adlı kitab nəşr etdirir. Amma I Dünya Müharibəsinin başlaması Başelyenin karyeraslna mane olur. Əsgərlikdən qayıdandan sonra taleyi əvvəlki kimi uğurlu alınmır.

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

11

NƏZƏRİYYƏ

Pro et Contra

8

12

Amma ölümündən sonra onun təklif etdiyi ideyalar bir qədər dəyişdirilərək, “effektv bazar” konsepsiyası halına salınır və 1970-ci illərdə əvvəlcə universitetlərə, sonra isə Uoll-Stritə yol tapır.

“Uoll-Stritdə təsadüfi gəzinti” adlı kitabın müəllifi Barton Melkilə görə, bu gün Başelyenin fikirlərini təxminən belə ifadə etmək olar: “Əgər şimpanze əlinə kiçik oxları götürüb, bir-bir qarşı lövhədəki qiymətli kağızlara atsa, son nəticədə onun formalaşdırdığı portfel peşəkar ekspertin portfelindən heç də geri qalmayacaq”. Əgər “effektiv bazar” nəzəriyyəsi doğrudursa, onda investor və treyderlər səhmlərin, valyutaların, digər aktivlərin qiymətlərinin “çox” yuxarı, yaxud aşağı olmasından narahatlıq keçirməməlidirlər. Çünki bu nəzəriyyədən belə nəticə çıxır ki, aktivlərin qiyməti heç vaxt “çox” yuxarı,

17-ci əsrdə Hollandiyada yaşanan “Zanbaq böhranı”nı yada salaq. Bir ədəd zanbağı bir evin qiymətinə almaq rasional hərəkətdirmi? Üstəlik, zanbaqların çoxaldığını hər kəs bilir axı. Demək, onun qiymətini həmişə özündə saxlamayacağını anlamaq çətin olmamalı idi. Doğrudan da, tezliklə Hollandiyada zanbaq bazarı çökür və zanbaqlar (bazarın aktivləri) qiymətlərinin 90 faizini itirirlər.

Müqayisə üçün:

laşmışdılar. Həmin vaxt investorların səhmləri satmasına səbəb ola biləcək heç bir hadisə baş verməmiş, heç bir xəbər və ya şayiə yayılmamışdı. Eynilə 2000-ci ilin əvvəlində NASDAQ indeksinin çəkməsi zamanı olduğu kimi.

Sadəcə, həmin ərəfələrdə səhmlər irrasional yüksək səviyyələrə çatmışdılar. Amma təəssüf ki, səbəbin məhz bu olduğunu sübut etmək mümkün deyil.

Birja çöküşlərinin səbəbini öyrənmək üçün iqtisadçılar fond bazarının süni modelini yaradıblar.

Həmin modeldə bütün inforSun Mimasiyalar bazarın bütün işticrosystems şirkətinin səhmləri də rakçılarına bəllidir. Demək, yaxud aşağı olmur.

Yox, əgər belə deyilsə, onda in- 2000-ci ildə maksimuma çatanda istənilən ajiotaj yalnız onun iştisonra qiymətlərinin 90 faizini itir- rakçılarının üzündən olacaq. Və vestor və treyderlər aktivləri çox mişdilər. bəlli olub ki, hətta bu bazarda da yuxarı qiymətə almaqdan, çox ajiotajlar olur! Real fond bazarınaşağı qiymətə də satmaqdan Zanbaqların böhran ərəfəsindəki dan fərqli olaraq, bu eksperimental ehtiyat etməlidirlər. bazarda bütün iştirakçılar səhmBəs bu nəzəriyyə həqiqətdirmi? ağlasığmaz qiyməti bazarın irrasionallığından xəbər verirdi. lərin həqiqi qiymətini bilirdilər.

Daha doğrusu, hansı nəzəriyyə daha doğrudur: rasional, yoxsa ir- Aradan əsrlər keçsə də, bazarların Amma buna baxmayaraq, süni şədavranışında heç nə dəyişməyib. kildə qiymətləri qaldırır, sonra isə rasional bazar?

Bazarların irrasional olduğunu kütləvi formada satmaqla ajiotaj Hər halda, mənim fikrimcə, irra- sübut etmək mümkün deyil, amma yaradırdılar. buna aid dəllilərə qarşı çıxmaq da sional bazar nəzəriyyəsini təsBuradan çox vacib bir nəticə diqləyən faktlar və arqumentlər də olmur. 1987-ci ilin 19 oktyabrında kifayət qədər güclüdür. Əks halda Dou Cons indeksinin 23% çökməsi çıxır: bütün ajiotajların səbəbi əsmüxtəlif böhranlar, “sabun köpük- onun nəticəsi idi ki, həmin ərəfədə lində insanların təbiətidir. səhmlər irrasional dərəcədə bahaləri”, birja çöküşləri olmazdılar.

slində ə i b ə b ə s n ı r a l Bütün ajiotaj iətidir. b ə t n ı r a l n a s n i

www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

EKSPERİMENT

İbrət

Meymundan öyrənək?!

Lukeriya adlı makaka peşəkar investorlardan daha çox qazanır Tariyel Həsənov

J

urnalımızın bu sayında dərc olunan “Şimpanze investora qarşı” adlı məqaləni, yəqin, artıq oxumusunuz. Orada “Uoll-Stritdə təsadüfi gəzinti” adlı kitabın müəllifi Barton Melkilin belə bir fikri xatırlanır ki, “Əgər şimpanze əlinə kiçik oxları götürüb, bir-bir qarşı lövhədəki qiymətli kağızlara atsa, son nəticədə onun formalaşdırdığı portfel peşəkar ekspertin portfelindən heç də geri qalmayacaq”. Bu, doğrudan da belədirmi? Nə qədər qəribə də olsa, BƏLİ! Belə olduğu eksperimentlə təsdiqlənib!

Maraqlıdır ki, Lukeriyanın formalaşdırdığı portfel həm aylıq, həm rüblük, həm də illik dövrlərdə peşəkar treyderlərin portfellərindən daha çox gəlir gətirirdi.

Onun seçdiyi səhmlər artımda hətta RTS və MMVB indekslərini də qabaqlayırdı.

dekabrında bəlli olur ki, Lukeriyanın “seçdiyi” səhmlər portfeli pekəşar İnvestisiya Fondlarının formalaşdırdıqları portfellərdən 2008-ci ilin dekabrın sonlarında daha çox gəlir gətirib! böhranın qızışdığı vaxtlarda Rusiyanın “Finans” jurnalı və Əvvəlcə eksperimentatorlar “Durov babanın bucağı” Teatrı bunu sadəcə, təsadüf hesab edirlər. belə bir eksperiment keçiriblər.

Amma sürprizlər davam edir.

Makaka cinsindən olan Lukeriya 2010-cu ilin dekabrında bəlli olur adlı 4 yaşlı sirk meymunu inki, Lukeriyanın seçdiyi portfel bu vestisiya üçün portfel hazırlamaq dəfə də gəlir gətirib! Həm də əksər işinə cəlb edilib. Ona hər birinin PİF-lərdən (investisiya fondlarınüzərində Rusiya səhmlərinin addan) 194% artıq! İlin nəticələrinə ları yazılan 30 kubik verilib. Lukegörə, 312 PİF-dən yalnız 18-i Luriya hər dəfə həmin kubiklərdən 8keriyanı qabaqlaya bilib. ni seçir, sonra isə “Finans” jurnalı Bunu nəzərə alan “Finans” jurhəmin səhmləri investisiya portfenalı Lukeriyanın dividendlərini də linə daxil edirdi. Ümumilikdə hesablamağa qərar verir ki, meymeymun 1 milyon rubla hansı munun real qazancı da müəyyənsəhmlərin alınması barədə “qərar ləşsin. Nəticədə Lukeriya 1 ildə çıxarmalı” idi. Eksperiment xüsusi səhmlərdən 76,9 min rubl dividend komissiyanın nəzarəti altında götürür! aparılırdı.

peşəkar treyderlərin portfellərindən daha çox gəlir gətirirdi.

Onun seçdiyi səhmlər artımda hətta RTS və MMVB indekslərini də qabaqlayırdı.

Daha bir maraqlı və vacib məqam: buna bənzər bir eksperiment Amerikada da keçirilib. Və orada Lukeriyanın “həmkarı” peşəkar investorların 70%-dən daha yaxşı nəticə göstərib! İki ildən sonra Lukeriyanın səhm portfeli 301%, yəni üç dəfə bahalaşmışdı. PİF-lərin 86%-i isə ondan daha az qazanmışdılar.

Eksperiment hələ də davam edir.

Bu, nə deməkdir? Təsadüf?

Meymunların bəxti gətirir? Suallara cavab vermək məsuliyyətini üzərimizə götürmək istəmirik.

Sadəcə, fakt faktlığında qalır ki, Maraqlıdır ki, Lukeriyanın for- peşəkar ekspert-investorlar adi Nəticə həqiqətən də şokedici meymun qədər qazana bilməmalaşdırdığı portfel həm aylıq, alınır! Bir ildən sonra, 2009-cu ilin həm rüblük, həm də illik dövrlərdə yiblər. www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

13

14

H İ T - PA R A D

Maxinasiya

Bankların 10 ən böyük fırıldağı D

ünya qədər qədim həqiqətdir: harada pul varsa, orada müxtəlif fırıldaqlar da olur. Pul isə ən çox haradadır? Əlbəttə ki, banklarda! Ona görə, banklar heç vaxt müxtəlif fırıldaqlar sarıdan korluq çəkməyiblər. Bu gün biz həmin fırıldaqların Top 10luğunu sizə təqdim edirik.

10-cu yer

həbs olundu. O, Vyetnam Xarici Ticarət Bankına kreditini ödəyə bilməmişdi. Onunla eyni zamanda işgüzar tərəfdaşı, “Epko” dövlət kompaniyasının rəhbəri Lven Kxyu Txin də tutuldu. Bu iki dələduz birləşib bazardakı qiymət artımından istifadə edərək, torpaq alqı-satqısı əməliyyatlarına girişmiş, böyük miqdarda kredit götürmüşdülər. Onların hər ikisinə və daha 4 yoldaşlarına ölüm hökmü kəsilib. Bu dəstənin dövlət banklarına vurduqları zərərin məbləği 280 milyon dolları keçmişdi.

Siyahımıza Fransanın Societe Generale bankında Cerom Kervel adlı treyderin fırıldaqları ilə 8-ci yer başlayırıq. O, bankı 7 milyard avro ziyana salmışdı. Onun barəsində ən uğursuz treyderlər haqqındakı Bu bank dələduzlğu Çində baş yazımızda söz açmışdıq. Ona görə verib. Kaypin şəhəri dövlət də, bu dəfə çox danışmayacağıq. bankının meneceri Syu Çaofan və Syu Quodjun 1992-2001 ci illər ərzində 485 milyon dollar mənim9-cu yer səyiblər. Əgər onları vətənlərində həbs etsəydilər, barələrində ölüm hökmü çıxarılacaqdı. Lakin onlar oğurladıqları milyonları Hon Bu bank firildağı Vyetnamda konqdakı qondarma firmalara baş verib. 1997-ci ilin martında köçürməyə və Amerika vətəndaşı Tanq Min Funq adlı biznesmen www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

olan qadınlarla nigaha girməyə macal tapmışdılar.

7-ci yer Bu pillədə “Allfirst Financial”ın treyderi Con Rusnakın əməli durur. Nəhəng İrland bankı olan Allied İrish bankına Rusnak əvvəlcə valyuta fyuçerslərilə apardığı əməliyyatlarla zərər vurmuş, sonra isə bu zərəri gizləmək üçün başqa fırıldaqlara əl atmışdı.

2003-cü ildə həbs edilən Rusnak 7 ildən çox həbs cəzasına məhkum olunub.

8

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

H İ T - PA R A D

Maxinasiya olub. Sonuncusu 10 illik həbsə məhkum edilsə də, ittiham olunan digər şəxslər yetərincə dəlil olmadığına görə cəzasız qalıblar.

8 6-cı yer

2006-cı ildə Çinin Kənd Təsərrüfatı Bankında aparılan yoxlamalar üs-üstə 1,1 milyard dolların yoxa çıxdığını aşkarladı. Bu ziyan kreditlər və depozitlərlə aparılan 51 əməliyyat zamanı toplanmışdı.

Nəticədə bankın 64 əməkdaşı işdən qovuldu, 21-i məhkəməyə verildi, 1331-i inzibati cəza aldı.

5-ci yer Çinlilər üstündür, yoxsa yaponlar? Biz bunu deyə bilmərik.

Amma fakt odur ki, mindən çox çinlinin etdiyini bir yapon təkbaşına bacarıb. Hərçənd, bunu etmək üçün Yaponiyanın Daiwa bankının Amerika şöbəsinin rəhbəri Toşixido İquçiyə 11 il lazım olub. 1995-ci ildə İquçi bankın rəhbərliyinə məktub yazaraq, törətdiyi əməli etiraf edib. Bankın rəhbərliyi məsələni yoluna qoymağa cəhd göstərsə də, nəticə ağır olub: Daiwa bankına Amerika ərazisində maliyyə əməliyyatları aparmaq yasaq edilib.

2-ci yer Bu hadisə 2006-cı ildə Avstriyanın dördüncü bankı sayılan “Bank Fuer Arbeit und Wirtschaft AG”–da (həmkarlar bankı) baş verib. Valyuta əməliyyatları zamanı banka 1 milyard avro zərər dəyib. Bankın əvvəlki dikcə daha böyük həcmlərlə bazara iki direktoru Volfqanq Flet və girib. Yaponiyanın Kobe Robert Reyter fırıldaq işlətməkdə şəhərindəki zəlzələ Lisonun fırılsuçlandırılıblar. Eks-direktorlardan dağını üzə çıxarıb. "I m sorry" biri olan Helmut Elsner Fransaya yazıb aradan çıxmağa cəhd qaçsa da, ələ keçirilib və göstərsə də, treyder ələ keçib və məhkəməyə gətirilib. isintaqa təhvil verilib.

3-cü yer

1-ci yer

Bu hadisə Dominikan Respublikasında qeydə alınıb. 2003-cü ildə “Banco Intercontinental” dan 2,2 milyard dollar həcmində pul mənimsənilib. Bu, dövlət büdcəsinin üçdə iki hissəsinə bərabər 4-cü yer idi. Müflis olan bank dövlətin nəzarətinə götürülsə də, bu, ölkədə başlayan iqtisadi fırıldaqların və Bu şəxsi siz artıq tanıyırsınız: 30 faizlik infliyasiyanın qarşısını Nik Lison. Britaniyanın Barings ala bilməyib. bankının Sinqapur şöbəsinin treyİstintaq müəyyən edib ki, bankı deri əsasən fyüçers müqaviləmüflis edənlər elə onun bir neçə lərinin bağlanması ilə məşğul top-meneceri və aksiyaların əsas olurdu. O, açdığı əməliyyatın hissəsinin sahibi Baeç Fiqeroa ziyanını ört-basdır etmək üçün getwww .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

Fəxri birinci yerə “Bank of Credit and Commerce International”da qeydə alınan hadisə layiq görülür. Burada söhbət təkcə maliyyə fırıldağından yox, həm də vergidən yayınmaqdan, rüşvətxorluqdan, çirkli pulların yuyulmasından, beynəlxalq terrora kömək göstərilməsindən, nüvə texnologiyaları və silah alveri etməkdən gedirdi. Qalmaqallardan sonra müflis olan bankın itkilərinin həcmi 25 milyard dollar dəyərində idi.

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

15

16

PRAKTİKUM

Sistem

“ 10 punk t ” s t rat e giyas ı

B

u strategiyanın əsasında əvvəlki günün diapazonunun maksimum və ya minimumunun keçilməsi durur.

Treyderlərin çoxu hesab edirlər ki, əgər maksimum keçilibsə, qiymət artmaqda, minimum keçilibsə, azalmaqda davam edəcək. Demək, həmin nöqtələrdə almaq və satmaq olar.

mumlarını müqavimət/dəstək səviyyələri kimi qəbul edirlər. Ona görə də, həmin səviyyədə əks istiqamətdə əməliyyat açırlar.

Nəticədə qiymət səviyyəni yardığı istiamətdə yox, əksinə - geriyə hərəkət edir.

Bəs bu ikili vəziyyətdən faydalanmaq mümkündürmü?

“10 punkt” strategiyası elə Amma işin digər tərəfi də var. O bunun üçün nəzərdə tutulub. Sistem eur/usd cütlüyü üçün nəzərdə da budur ki, treyderlərin çoxu əvvəlki günün maksimum və mini- tutulub. Strategiyanın qaydaları belədir:

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

1. Saat 00:00-da (GMT vaxtına əsasən) 2 gözləmə orderi qoyuruq: birini əvvəlki günün maksimumundan +3 punkt yuxarıda (buy stop), digərini isə əvvəlki günün minimumundan -3 punkt aşağıda (sell stop).

2. Take profit = 10 punkt 3. StopLoss = 30 punkt 4. Hər gün ancaq bir order qoymaq lazımdır 5. Gün ərzində orderlər işə düşməsə, ləğv olunmalıdırlar 6. Risk depozitin 3% -5% həddini aşmamalıdır.

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

U S TA D L A R

17

Məsləhət

Məşhur treyderlərin sirrləri

H

amı valyutaları alıb-sata, birja treyderi ola bilər. Bunu sadəcə istəmək kifayətdir. Hazırda treydinqi öyrənmək üçün çox imkanlar var. Ona görə də, bəli, istənilən adam treyder ola bilər, amma hər kəs qiymətli kağızlar və ya Forex bazarında inanılmaz nəticələr əldə etməklə milyoner və ya milyarder ola bilməz. Amma bunu bacaran məşhur treyderlər də var axı! Bəs nədir onların sirrləri?

1996-ci ildə Financial World qayğılarına qalacaqlar”.

News treydinq üzrə çempion olmuş 18 nəfərin sirrlərini araşdırmışdı. Həqiqətən də, onlardan çox şeyi öyrənmək olar. Siz onların dediklərində hər hansı bir strategiya tapmayacaqsınız, amma əsas məsələ heç də bu deyil. Əsas məsələ özündə uğurlu treyder ruhunu formalaşdırmaqdır. Elə isə, görək, onlar nə deyirlər.

Görün, onlar necə edirlər Tom Berovik (Tom Bierovic) – sırf texniki treyderdir. Onun sözlərinə görə “şüurlu şəkildə fundamental analiz barədə heç nə öyrənməməyə səy göstərir”.

“Hər şey bazar qiymətində çox gözəl əksini tapıb. Texniki analiz – texniki-sosial psixologiyadır. Bu, sadəcə ümid, qorxu və tamahın təsirilə kütlənin hərəkətidir”.

“Mənim üçün yaxşı əməliyyat – risk elədiyimdən iki dəfə çox qazandıran əməliyatdır”.

Berovik yeni başlayanlara məsləhət görür ki, “Psixologiyanıza uyğun treydinq stilinizi seçin və inkişaf etdirin. Treydinq stiliniz Cek Bernstayn şəxsiyyətinizə tam müvafiq olmalıdır”.

Yeni başlayanlara məsləhəti: “Kifayət qədər kapitalla başlayın, Onun sözlərinə görə, yeni diversifikasiya edin, bütün iri başlayan treyder fikrini itkilərdə və Corc Encell hərəkətlərdə əməliyyat açın və gəlirlərdə yox, texniki analizin və riskinizi idarə edin”. Bunu risk treydinqin tədqiq olunmasında “Hər gün işə əvvəlcədən planüzrə ən böyük mütəxəssis Cek cəmləşdirməlidir: “Böyük itkilərə laşdırılmış hansısa fikrim olmadan Bernstayn (Jake Bernstein) deyir. yol verməyin ki, bazardan çıxbaşlayıram. Bazar özü hansı ismayasınız. Uğurlu əməliyyatlarda tiqamətə yönəldiyini mənə deyir. həddindən artıq sevinməyin və Fikir sizi çaşdıra bilər”,- deyir uğursuz əməliyyatlarda da ruhdan Corc Encell (George Angell). düşməyin. Siz hər uğurlu əməliyyatdan sonra özünüzü qəhrəman, Yeni başlayanlara məsləhət: uğursuz əməliyyatdan sonra isə “Siz itirilməsinə razı olacağınız axmaq hiss eləməli deyilsiniz. risk kapitalına malik olmalısınız.

Sadəcə, bazarda qalın və treydinqi Pul haqqında fikirləşməyin, bazar davam etdirin”.

Tom Berovik haqqında düşünün. Pullar özləri öz

8

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

18

U S TA D L A R

Məsləhət edin. Amma unutmayın ki, hansı metoddan istifadə etməyinizdən asılı olmayaraq, o, sizin şəxsiyyətinizə uyğun olmalıdır.

8 torlar və ya sistem kifayət deyil.

“Pul vəsaitlərinin menecmenti və nizam-intizam sistemdən daha vacibdir”,- deyir Demark.

Demarkın yeni başlayan treyderlərə məsləhəti: “Çox oxuyun. Çox təcrübədən keçirin. Ev tapşırığını Uolter Bressert etməmiş treydinqə keçməyin.

Texnikanızın obyektiv olduğuna Uolter Bressert (Walter əmin olun, - bu, tamamilə Bressert) günlük fyuçerslərlə müəyyənləşdirilmiş bir proses olLi Qettiss ticarətində ossillyatorlara və dövrmalıdır”. lərə etibar edir. Dövrlərdən və osQettiss (Lee Gettess ) üçün hər silyatorlardan istifadə Bressertə şey riskdən asılıdır: “Treyderin ticarətdə emosiyaların təsirini idarə edə biləcəyi yeganə amil – sıfıra endirən mexaniki sistem riskdir. Mən nə qədər risk etməyə hazırlamağa imkan yaradıb. hazır olduğumu bilirəm, amma bazarın nə qədər pulumu qaytara“Bazar – başdan-ayağa cağı barədə heç nə bilmirəm. Ona emosiyadır. O, sizin qorxu və xəgörə də, əsas diqqəti riskin idarə sislik düymələrinizə basır, bütün olunmasına yönəldirəm. Bütün zəifliklərinizi hiss edir. Əsas aparıcı treyderlər belə edir”. məsələ emosiyaları idarə etməkdir.

Mən əmin oldum ki, temperamenYeni başlayanlara məsləhəti: tim treydinq ulduzu olmağıma Corc Fontenillz “Qeyri-real ümidlərə qapılmaq imkan vermir. Ona görə də, mexalazım deyil. İnsanlar məndən niki giriş və çıxış qaydalarını tapCorc Fontenillzin (George soruşurlar ki, treydinqi necə maqla bunun qarşısını ala bildim”.

Fontanills)yeni başlayan treyderaparmaq yaxşıdır. Bu, cavabı ollərə məsləhəti: mayan sualdır. Mən deyə bilmərəm Yeni başlayan treyderlərə məs- Treydinqə tam uyğunlaşana kimə nə uyğundur. Hər kəs şəxsi ləhəti: “Pul qoymamışdan əvvəl qədər az-az ticarət aparın. Hamı keyfiyyətlərinə müvafiq treydinq nəyin işləyib, nəyin işləmədəyini əvvəldə iri əməliyyatlara can atır. metodunu tapmalıdır”. öyrənmək üçün oxumaq, oxumaq, Mən ilk əməliyyatımda 20% itiryenə də oxumaq lazımdır. Əmtəə mişdim. Treydinqdə bütün Sintiya Keys bazarında treyderlərin 90%-i mümkün metodlardan istifadə etuduzur. Ona görə ki, ev tapşırığını məyi öyrənin. Opsionlardan istiTreyder və konsultant Sintiya pis edirlər”. fadə etməyi öyrənin. Uğur qazanan Keys (Cynthia Kase) treydinq siqtreyderlər bütün alətlərdən istifadə nallarını özünün hazırladığı texniki Tom Demark etməyi bacarırlar. Təkər icad indikatorlar kompleksindən alır. etmək nəyə lazımdır? Uğur qazanKeys ancaq bu texniki indikatorDemarkın sözlərinə görə, təhmış insanların metodlarına riayət lara əsasən qərarlar verir və funda- 8 lükəsiz treydinq üçün yaxşı indikawww .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

U S TA D L A R

Məsləhət

19

Treydinq – qorxu və tamahdır, amma əgər siz uğurlu maliyyə həyatı yaşamağı çox istəyirsinizsə, onda sizdə hər şey alınacaq”.

8 mental analizə tamamilə fikir vermir.

Yeni başlayan treyderlərə məsləhət: “Treydinqi öyrənməyin yeganə yolu – onunla məşğul olmaqdır”.

Keys deyir: “Üç əsas məsələ var. Bir: başqalarının fikirlərinə qulaq asmaq olmaz. İki: Asan yol yoxdur. “Müqəddəs qədəh” mövcud deyil. Və nəhayət üç: bu, sizə ləzzət eləməlidir”.

Qlenn Nili Qlenn Nili (Glenn Neely) Elliotun ənənəvi dalğa nəzəriyyəsindən istifadə etməklə NeoWave adlandırdığı yeni sistem yaradıb. Ənənəvi Elliot nəzəriyyəsinə qarşı çıxan Nili deyir ki, “Onun həddindən artıq çox şərhi var. O, qeyri-obyektivdir. Onun çevikliyi məni qane etmirdi. Bütün fəaliyyətim boyu əsas məqsədim məntiqi, sistemli və interpretasiyadan asılı olmayan bir texniki analiz metodunun yaradılması olub”.

Nili deyir ki, “Emosiyalarıma nəzarət etməyi öyənmək üçün mənə təxminən 10 il lazım oldu.

Belə bir nəzarətə bazarın hərəkətləri barədə konkret təsəvvürə malik olmaqla və nə qədər risk etməyin mümkün olduğunu bilməklə nail olmaq Corc Leyn olar”.

larının tam əksinə getməkdir. “Əgər Amerika mətbuatı indi aksiya almaq üçün ən pis vaxt olduğunu deyirsə, onda mən alıram. KİV-lər həmişə təpə və ya dibin nə vaxt olacağını tam əksinə bildirirlər”, - Noubl deyir.

Noublun yeni başlayan treyderlərə məsləhəti: “Pullarınıza qənaət edin. Çox oxumağa çalışın. Təhsil birinci yerdədir. İkinci vacib məsələ treydinqdə mümkün qədər xərcləri azaltmaqdır. Uzunmüddətli əməliyyatlara istiqamətlənin”.

Qrant Noubl Leyn (George Lane) deyir ki, heç vaxt stop-lossuz ticarət Fyuçers treyderi Qrant Noubl aparmır: “Bu, pul qazanmağın sirRik Redmont (Grant Noble) bazarın hələ forridir – itkilərinizə nəzarət edin”. malaşmamış zirvələrini və dibləRedmont gündəlik ticarət aparır. rini müəyyən etmək üçün kütləvi “Əmtəə bazarında uğur qazanQısamüddətli treyder olmağa informasiya vasitələrinə diqqət yemağın əsas amili nədir” sualına tirir. Onun əsas strategiyası kütləvi çalışır.

Leyn belə cavab verir: “Tamah.

“Uğurlu fyuçers treyderi olmaq informasiya vasitələrinin məlumat8 www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

20

U S TA D L A R

8

üçün hansı fərqli xüsusiyyətlər lazımdır” sualına Redmont belə cavab verir: “Bazarları başa düşmək üçün son dərəcə güclü konsentrasiyaya malik olmalı və onların necə işlədiyini tədqiq etmək üçün vaxt ayırmağa hazır olmalısınız”.

Məsləhət siyasına yönəldir. Uorvik özünün “xəbərlərlə dolu treydinq” adlandırdığı ticarət metodunu hazırlayıb.

Ancelo Reynolds psixoloji vəziyyətinin riyazi əksidir”. Vaqnerin bir treyder kimi Reynoldsun riayət etdiyi əsas mənimsədiyi digər vacib fikir qayda treydinqi mümkün maliyyə budur ki, “bazar sizin onun dağa imkanları çərçivəsində qalxmağını və enməyini aparmaqdır: “Kapitalınızdan istəmənizdən asılı olmalayaraq, yuxarı ticarət aparmaq olmaz, trey- müstəqil hərəkət edir. Bir əməliydinq həmişə kapitalın 5% - i həc- ata bağlanmaq olmaz. Elə bir sismində olmalıdır”. temləşdirilmiş metodologiyaya malik olmaq lazımdır ki, mümkün dərəcədə emosiyaları treydinqdən kənarlaşdırsın”.

Bundan əlavə, treyderlər əvvəlcədən risk və gəlirlərinin səviyyələrini bilməlidirlər.

“Gördüyüm ən yaxşı treyderlər haqlı olanda bütün gəlir potensialından istifadə edir, səhv olanda tez bazarı tərk edirlər”,- deyir Co Stouell Vaqner.

Yeni treyderlərə məsləhəti: Treyder Co Stouellin (Joe Stow- “Təhsilə investisiya yatırın. Yeni ell) fikrincə, treydinqdə uğur başlayan treyder akulalarla dolu qazanmaq “ciddi nizam-intizamhovuza baş vurur. Sağ qalmaq dan, cəsarətdən və qətiyyətdən” üçün yaxşı qorunmalı və böyük asılıdır. dişləri olmalıdır. Uğur qazanmaq Görünür, məhz qətiyyətliyi üçün müqavimət və dayanıqlıq çox sayəsində Stouell məktəb müəllimi vacibdir”. işini tərk edərək, özünü tam treydinqə həsr etməyə qərar verə bilib.

“Hər gün – yeni gündür. O, həmişə yeni olacaq. Həmişə təkmilləşməlisiniz. Bununla həmişə məşğul olmaq lazımdır”, - deyir Stouell.

“Treyderinin uğur qazanması üçün nə lazımdır” sualını Uorvik belə cavablandır: “Ev tapşırığını etmək, statistika aparmaq lazımdır və bazarın qeyri-effektivliyini müəyyən etdiyinizə əmin olmalısınız”.

Larri Vilyams Treyder və Marafon qaçışçısı Larri Vilyams (Larry Williams) uğurlu treydinqlə uğurlu marafon qaçışını eyniləşdirir: “Hamı hazırlıqdan sonra Marafonda qaça bilər.

Bu, treydinqə də aiddir - əgər yaxşı məşq etmisənsə, uğura ümid edə bilərsən. Treydinqdə də belədir. Əməliyyat açmaq lazımdır. Hər məsafədə elə bir nöqtə var ki, özünü çox pis hiss edirsən, amma qaçmaq lazımdır. Belə bir məsafəyə çatanda qaçışda mən bir qədər yavaşıyıram. Analoji olaraq treydinqdə uduzanda kənarlaşıram və nəfəsimi dərirəm”.

1987-ci ildə o, Robins World Cup Trading Championship treyderlər turniri çərçivəsində 10 000 Qari Vaqner Ben Uorvik dolları 1 100 000 dollara çevirmişdi. Bu rekordu hələ heç bir treyder qıra bilməyib.

Qari Vaqnerə (Gary Wagner) Ben Uorvik (Ben Warwick) əsas görə, Yapon şamları “bazarın diqqəti bazarların xəbərlərə reak-

www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

8

U S TA D L A R Vilyamsın yeni treyderlərə məsləhəti: “Yavaş-yavaş başlayın.

Təhsilə pul və vaxt sərf edin. Təhsil bu işdə əldə edəcəyiniz təcrübədən qat-qat ucuzdur. Digərlərindən çox öyrənənlər bu bazarlarda daha çox uğur əldə edirlər”.

Məsləhət maq olmaz. Onların dediklərindən belə nəticəyə gəlmək olar ki, kapi*** talın idarə olunmasına riayət etmək, qaydalara sadiq qalmaq, Sonda onu qeyd edək ki, konkret ticarət metodlarından asılı ciddi nizam-intizam əsas məsələdir. olmayaraq, artıq çoxdan özlərinə ad-san qazanmış bu treyderlərin fikirlərinə əsla barmaqarası bax-

İnforex-dən yeni seminar:

"RoboTreydinq" Emosiyalarınız ticarətinizə mane olur? Bazarda əlverişli gəlir əldə etmə şanslarını buraxırsınız?

Onda bu seminar sizlikdir.

Seminarın müəllifi özü mexaniki sistemlər yaradıcısıdır, ona görə də sistemlərin işləmə prinsiplərini, istifadə qaydalarını və çatışmazlıqlarını yaxşı bilir. 40 dəqiqəlik seminar çərçivəsində aparıcı MTS-in nə olduğu, onların malik olduğu potensialın treyderə necə kömək ola biləcəyini, mexaniki ticarət strategiyalarını hazırlayarkən indikatorların necə tətbiq ediləcəyini və yaradıcılar arasında MTS-in hazırlan-

www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

sonunda bütün dinləyicilər mövzu ilə bağlı suallarını verə bilərlər.

Seminarın aparıcısı Forexdə bir neçə illik təcrübəyə malik treyder Fərid Hüseynovdur. masına hansı yanaşmaların Treyderlərin 14 İyul olduğunu dinləyicilərə 19:00-da seminara ödənişsiz açıqlayacaq. Bu yolla semigəlməlirini təklif edirik. nar iştirakçıları əldə etdikləri informasiyaya əsasən özləri bir nəticə çıxarıb qərara gələ Seminara yazılmaq üçün bilərlər ki – bazardakı siz ofisə zəng edə bilərsiniz fəaliyyətimdə MTS-dən isti(012) 437 5323, 436 7844 fadə etməyə dəyərmi, nəyə və ya online formadan istiümid etmək olar və nədən fadə edə bilərsiniz. yayınmaq olar. Seminarın

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

21

8

22

PRİZMA

Diskurs

Dalğalarda boğulanlar V.Məmmədov Görəsən, niyə? Bu əcaib yanaşmanın kökü hara ən Elliotun Dağla gedib çıxır?

Prinsipi ilə razılaşMən bu sualın üzərində mayan çox insana fkirləşəndən sonra, bəzi qərast gəlmişəm. Bir tərəfdən naətlər hasil etmişəm. baxanda bu, normaldır: nəyinsə hamının xoşuna gəlməsi mümkün Məsələ ondadır ki, deyil. Amma məsələnin normal EWA kifayət qədər olmayan tərəfləri də var ki, indi mürəkkəb bir analiz metoonların üzərində dayanmaq dudur. Hər hansı bir sisistərdim. temi öyrənmək üçün 2-3 səhifə oxumaq bəs edər.

Birinci əcaiblik odur ki, mən bu Amma EWA-nı öyrənmək günə qədər Elliotun Dalğa Anali- üçün hər biri 250-300 səhifə həcmində olan bir zini (bundan sonra qısaca EWA neçə sanballı kitab oxumaq deyəcəyik) tənqid edənlərin içində bircə nəfər də görməlazımdır. Dalğa Analizini mişəm ki, həmin metodu öyrən- 3-4 sadə qayda səviyyəsinə endirmək mümkün deyil. miş olsun! Vallah, çox qəribədir.

Bu, mürəkkəb, çoxtərəfli İnsanlar öyrənmədən, söhbətin nədən getdiyini bilmədən Elliotun bir sistemdir. EWA-nı öyrənmək, təsəvvür edin Dalğa Analizini tənqid edirlər. ki, orta məktəbin fizika kursunu tam öyrənmək Bu yerdə gənc yazıçı olan bir tanışımla söhbətim yadıma düşür. kimi bir şeydir. Mən Dalğa Analizinin əleyhinə O deyirdi ki, Azərbaycanda yeni yazarları oxumadan tənqid edirlər. danışan treyderlərin hanMəsələn, biri durub bəyan edir ki, sınınsa bunu etdiyinə inan“bizdə gənc yazıçılar heç nə yaza mıram. Eyni zamanda, bu bilmirlər”. Soruşanda ki, “onlardan zəhmətə qatlaşan şəxsin hansını oxumusan?”, cavab verir: EWA-nın əleyhinə danışacağı da ağlıma batmır.

“Heç birini”. Bəs axı oxumamısansa, heç nə yaza bilmədiklərini Çünki hər şey sonda çox haradan bilirsən? Cavab belə olur: sadə bir prinsipə gəlib dayanır: İnsan anlamadığı “Boş-boş şeyləri oxumağa niyə şeyin düşmənidir. vaxtımı sərf etməliyəm ki?” Çoxları EWA-nın nə Bəli, Azərbaycanda treyderlərin olduğunu anlamırlar. Ona arasında EWA-ya münasibət də bu görə də “bu qədər mürəkkəb hərf və rəqəm cürdür: Heç kim onu öyrənyığını nəyə lazımdır məyib, amma tənqid edir! Heç axı?!”,- deyə onu söyməyə kim EWA ilə işləməyib, amma başlayırlar. onun yalan olduğunu deyir.

M

8

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Modellər haradan gəlib?

Elliotun Dalğa Analizi, əgər lap sadə şəkildə desək, dalğa modellərini tapmaq və interpretasiya etmək əsasında qurulan analizdir. Elliot onu müşahidə etmişdi ki, dalğalar necə gəldi, qarışıq şəkildə yox, daim təkrarlanan müəyyən strukturlarla hərəkət edirlər. Demək, bu strukturları toplayaraq, kataloqlaşdırmaq olar! Və gələcəkdə əgər həmin strukturun əvvəlini tanısaq, sonrasının necə inkişaf edəcəyini proqnozlaşdıra bilərik.

Misal üçün, İmpuls modelıi 5-3-5-3-5 strukturuna malikdir. Deməli, biz əgər bazarda hansısa dalğanın 5-3-... başlanğıcını görmüşüksə, bunun davamının nə olacağı haqda fikir yürüdə bilərik. Bu, ya İmpuls olacaq, ya da Ziqzaq. Çünki ziqzaq 5-3-5 formullu olur.

Diqqət edin ki, dalğa modelləri kiminsə beyninin məhsulu, uydurması deyil. O, qiymətin hərəkəti zamanı meydana çıxan təkrarlanan sabit strukturdur. Yəni bazarda obyektiv olaraq mövcuddur. Hansısa modelin dalğa kataloquna daxil edilməsi üçün onun bazarda dəfələrlə təkrarlanması lazımdır.

Belə bir misala baxaq. Astronomlar əgər spiralşəkilli qalaktikaların olduğunu deyirlərsə, buna aid kifayət qədər misal göstərməlidirlər ki, biz kosmosda bu cür təkrarlanan ulduz strukturlarının olduğunu qəbul edək. Eyni prinsip dalğa analizinə də aiddir. İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

PRİZMA

Diskurs

8 Bəzən olur ki, mən özüm də heç cür anlaya bilmədiyim bir qəliz sistem görəndə qeyri-ixtiyari içimdən onun əleyhinə danışmaq keçir. Amma sonra başa düşürəm ki, bu, düzgün deyil. Özünü doğrultmayan konsepsiyalar onsuz da gec-tez avtomatik sıradan çıxacaqlar. Onları çıxdaş etmək bizim boynumuza düşməyib.

EWA-nın əleyhinə danışanlar dalğa analizlərinin böyük faizlə doğru çıxdığını qəbul etmək istəmirlər. Hətta misal göstərəndə Spiral qalaktika modeli kiminsə uydurması deyil. O, kainatda belə, nəsə bir qulp qoyurlar. Amma real olaraq təkrarlanan strukturdur. özlərinin haqlı olduğunu sübuta yetirmək üçün bu tipli arqumentlər irəli sürürlər: “Mən bir nəfər tanıyırdım, Elliotla işlədi və uduzdu”. Nə olsun? Mən də MA ilə, MACD ilə, RSI ilə, Alliqator ilə, trend xəttləri ilə, fibonaççi ilə, daha nələrlə və nələrlə işləyib, uduzan adamlar tanıyıram! Bu, o demək deyil ki, həmin alətlər pisdir. Bu, o deməkdir ki, həmin treyderlər onlarla düzgn işləməyiblər.

Eyni fikir Dalğa Analizinə də aiddir. Sən əgər çəkici mıxa yox, barİmpuls modeli kiminsə uydurması deyil. O, bazarda real mağına vurursansa, bu, o demək olaraq təkrarlanan strukturdur. deyil ki, çəkic pisdir, ya mıx səhvdir. Böyük ehtimalla, sən mıx liot yaradıb. Ona görə də bu metod tam haqqınız var!) artıq o, Elliot vurmağı sadəcə, bacarmırsan. onun adını daşıyır. Əgər kimsə bu prinsipləri olmur. Zəhmət çəkin, analiz növünü qəbul etmirsə, başqa metodun adını da dəyişin. Məşhur Amma məsələnin qəribəliyi brendə parazitlik etməyin. bununla bitmir. Ən əcaibi odur ki, cür təhlil aparırsa, öz analizinə yeni ad qoysun.

Məsələn, bəziləri “klassik” Dalğa Analizinin “Ağakərim dalğaları”. Niyə “Vulf Sizə belə bir misal gətirə işləmədiyini deyir, “yeni” dalğa dalğaları” ola bilər, “Ağakərim bilərəm.

Evklid həndəsəsində paraanalizini tətbiq etdiklərini söyləyirdalğaları” yox? Ağakərin bəyəm lel düz xəttlər heç vaxt kəsişmir. lər. Və “yeni” dedikləri Qlenn Nilinin “Neowave” prinsipi deyil. Vulfdan əskik oğlandır? Amma El- Bu, aksiomdur. Amma Lobaçevski liotun Dalğa Analizi odur ki, onun paralel düz xəttlərin kəsişdiyi Nə olduğu heç cür başa düşüləsas prinsiplərini Ralf Nelson El- planimetriyadan kənar həndəsəni məyən bir mücərrəd qaydalar liot formalaşdırıb, sonra ardıcılları yaradanda, demədi ki, “klassik yığınıdır. Hər halda, şəxsən mən indiyə qədər o qaydalardan heç nə inkişaf etdiriblər. Həmin prinsiplər Evkild həndəsəsi köhnəlib və daha işləmir”. dəyişməzdir. Əgər siz onu dəyişbaşa düşməmişəm. misinizsə (əcəb eləmisiniz, buna Dalğa Analizini Ralf Nelson El8 www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

23

PRİZMA

Diskurs

8

24

Onun yaratdığı həndəsə hazırda “Lobaçevski həndəsəsi” adlanır.

Evklid həndəsəsi isə öz yerində qalmaqdadır. Heç kim ona “klassik” deyib, təpik atmır. Eləcə də, kimsə yeni tip dalğa analizi yaradırsa, bu, onun haqqıdır.

Amma adını Elliot qoymasın. Çünki Elliotun dalğa analizinin nə olduğu artıq qəti şəkildə təsbit olunub. Və bu adla oynamaq sadəcə, başqalarını çaşdırmağa xidmət edir.

Bir dəfə “İnforex”in forumunda çox hörmətli iştirakçılardan biri bu mövzuda mənimlə mübahisə açmış və sonra “Masterforex” adlanan qrupun EWA-nı guya ifşa edən bir yazısını orada yerləşdirmişdi.

Həmin qrupun materialları məndə, açığı, həmişə demoqogiya təəssüratı doğurub. Amma həmin yazıdakı suallara baxanda aydın olur ki, bu dəfə demoqogiyanın da həddi aşılıb. Və həmin sualları Elliot dalğalarının bəzi modellərinin kataloqu yazanların heç özləri də EWA-nın nə olduğunu bilmirlər. Məsələn, Treyder siqnalı sistemdən alır. suallara (daha dəqiqi, psevdoitti3. Bu, necə elmdir ki, 70 faiz EWA isə ümumi mənzərəni hamlara) nəzərə salaq: hallarda tarixi göstərici üzərinmüəyyənləşdirmək, sistemin siqdə, qrafikin artıq formalaşmış nallarını filtrasiya etmək üçün 1. Klassik elliotçu-treyderlərin lazımdır. Yəni heç cür treyderi hissəsində tətbiq olunur?

90 faizi depoztlərini itirirlər. Və uduzdura bilməz. Düzdür, EWAbunun günahı treyderlərdə yox, nın əsasında sistem yaratmaq olar.

Tutaq ki, siz trend xəttini çəkEWA-nın bugünkü şərhindədir Necə ki, Robert Balan yaradıb, Bill mək istəyirsiniz. Bunu qrafikin (Söhbət Prekter, Fişer, Frost, Vilyams da onu öz kitabına salıb. hələ formalaşmamış hissəsində edə Voznıy və digər elliotçuların Amma bu, artıq ayrı söhbətdir. bilərsinizmi? Əlbəttə yox. O sadə şərhindən gedir). səbəbə görə ki, hələ yaranmamış 2. Niyə dalğaların meyarları təpə və ya diblərdən trend xətti Maraqlıdır: bu statistikanı kim bu qədər qarışıqdır ki, həmişə keçirmək mümkün deyi. Siz artıq aparıb? Və kim, hansı metodla iki variant meydana çıxır? mövcud olan hissədə xətti çəkir, müəyyən edib ki, bunun günahı sonra gələcəyə doğru uzadırsınız. treyderdə yox, EWA-dadır? Bu, Əvvəla, həmişə yox. İkincisi, siz Eləcə də biz elliotçular qrafikin mümkün deyil. O sadə səbəbə görə mənə Forexdə tam birmənalı olan artıq mövcud olan hissəsində hansı ki, EWA ticarət sistemi deyil. O, nə göstərə bilərsiniz? Heç həyatın dalğanın yarandığını müəyyən analiz metodudur. EWA-nın özündə də birmənalı nəsə yoxdur. edirik ki, onun gələcəkdə necə əsasında ticarət aparmırlar. EWA Birmənalılıq ancaq riyaziyyata aid- inkişaf edə biləcəyi haqqında verbizə siqnal vermir, sadəcə bazarın dir. Forexdə isə biz HƏMİŞƏ ehti- siya irəli sürək. hansı fazada olduğunu göstərir.

8 mallarla işləyrik. Həmişə. www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

PRİZMA

Diskurs

30 dəqiqədən bir dalğa analizlərini bonaççi nisbətləri əsasında yaradılıb. Eynilə, elliotçular da tar- yayımlayır.

Yoxsa, siz istəyirsiniz ki, biz qrafikin keçmişinə baxmadan, ixdən misal gətirməklə göstərmək *** gələcəkdə, ağ monitorda qiymətin istəyirlər ki, təkcə bazarlar yox, Davam etməyin mənası varmı? bütövlükdə həyat da dalğa prinsipi hərəkət edəcəyi trayektoriyanı Məncə, yox. Deyirlər, bir dəfə Ziqilə hərəkət edir. cızaq? Belə şey olmur. Hər şey mund Freyd digər böyük yəhudi tamamilə düzgün və məntiqlidir.

4. Niyə dalğa analitikləri anAlbert Eynşteynə gileylənir ki, 3. Niyə klassik dalğa analitik- caq yuxarı zaman periodlarında “Heç kim nə mənim yaratdığım ləri bəşəriyyətin tarixindən mis- analiz aparırlar? Ona görə ki, psixoanalizi tam dərk edir, nə də allar gətirirlər? Bunun treyde- heç kim onların haqlı olub-olsənin yaratdığın nisbilik madığını görə bilməsin? Niyə rin real ticarətinə nə xeyri ola nəzəriyyəsini. Amma hamı başa onlar m15, m30 kimi periodbilər? düşməyə-düşməyə psixoanalizdən larda proqnoz vermirlər ki, haq- danışaraq məni söyür. Səni isə Niyə fibonaççi rəqəmlərini bizə lı olub-olmadıqları qısa zaman- tərifləyirlər”. İndi azərbaycanlı treyderlərin izah edənlər qalaktikanın spiral qu- da bəlli olsun? arasında Elliotun Dalğa ruluşunu, ilbizin çanağını, Nəzəriyyəsi də eyni vəziyyətdir: çobanyastığının ləçəklərinin sayını Bu, artıq tamamilə böhtan və sırf demoqogiyaır. Bütün elliotçu- heç kim onu öyrənməyib, nə misal göstərirlər? Bunun real olduğunu bilmir, amma söyməklə lar aşağı TF-də analiz aparırlar. ticarətə nə faydası var? Əlbəttə, məşğuldur. Dostlar! Bəlkə əvvəlcə məntiq aydındır: onlar göstərmək Prekterin məşhur şirkəti Elliott öyrənib, sonra tənqid edəsiniz? isəyirlər ki, təbiətdə çox şeylər fi- Wave International isə hər 15 və

8

Bəzi ölkələrdə ÜDM-in və istehlakçı qiymətlərinin proqnozu

www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

25

26

MAR JA

Reallıq Fərid Hüseynov

F

orex bazarında qala bilmək üçün itkilərinizi nəzərəçarpacaq səviyyədə azaltmalısınız. Daha sonra isə itirdiyinizdən daha çox gəlir götürməlisiniz. Bəs nəyə görə treyderlərin çoxu bunu edə bilmir? Psixologiyaya görəmi?

Gəlin, məsələni konkret qoyaq.

Tutaq ki, günə 20 punkt gəlir götürməyi qarşımıza məqsəd qoyuruq. Bilirəm, bu, darıxdırıcı səslənir. 100 punktluq əməliyyatlar kimi cəlbedici deyil. Amma unutmayın: siz pul qazanmaq üçün ticarət aparırsınız, əyləncə üçün yox, düzdürmü? Əks təqdirdə siz böyük ehtimalla müflis olacaqsınız, həm də tez bir zamanda.

Keçək riyaziyyata. Əvvəlcə marjanı və kredit dəstəyini düzgün müəyyən etmək haqqında danışaq.

Bəziləri 1:400 kimi nəhəng kredit dəstəyini reklam edirlər. Əgər siz 1:400 kredit dəstəyi ilə ticarət aparmağın yaxşı fikir olduğunu düşünürsünüzsə, onda... üzr istəyirəm, ağılsız adamsınız. Bu, əslində o deməkdir ki, hesab açmaq üçün lazımi depozit son dərəcə az olacaq. Belə götürəndə yaxşı görünür. Amma həmişə yox.

Yadda saxlayın ki, “leverage” təkcə gəliri yox, həm də itkini artırır. Əgər siz kredit dəstəyi çox yuxarı olan əməliyyat açırsınızsa, bu, uçuruma aparan yoldur. Faktiki kredit dəstəyini balansınızla açdığınız pozisiyanın həcmini əlaqələndirməklə müəyyən etməlisiniz.

Çiyninizi endirin Və ya sizə hansı qazanc bəs edər?

1:4 kredit dəstəyi ilə bir neçə pozisiya verərək, leverage-i 1:24-ə çatdıraq. Biz bunu necə etməyi bilirik və sizə izah etməyə çalışacağıq. Ona görə də, gəlin 1:4-də dayanaq. Həmçinin qəbul edək ki, cümə günü yeni başlayanlar üçün

görə əməliyyatın həcmi 40 000 (10 000$ * 4 – 4 mini-lot) olacaq. Hər 10000$-a günə 20 punktla siz 4 mini-lotda 80 punkt qazanırsınız.

Həftəyə bu, 1 lotla 320 punkt deməkdir. Bir çox cütlüklərdə 1 punkt mini-lotda 1$-a bərabərdir.

Deməli, həftəyə 320$ qazanmış olursunuz.

Ona görə də, əgər siz treydinqin hesabına yaşamaq istəyirsinizsə, həftəyə nə qədər qazancın sizə bəs eləyəcəyini müəyyənləşdirin. Hə, bir də gözlənilməz xərcləri də ora əlavə edin. İndi isə qayıdın geriyə, yaxşı ticarət günü deyil. İnanın, rahat ticarət aparmağınıza və xərcbu, belədir. Gəliri isə günə 20 lərinizi ödəməyinizə nə qədər bapunktla 1:4 kredit dəstəyi ilə məh- lansın lazım olduğunu müəyyəndudlaşdıraq. Bu, 2 əməliyyata 10 ləşdirin. Və təsəvvür edin ki, siz nə punkt, 4 əməliyyata 5 punkt da ola qədər çalışsanız da, hər gün 20 bilər. Gerisi riyaziyyatlıqdır. punkt qazana bilməyəcəksiniz.

Bu cür ticarət aparmaqla (günə 20 punktla, 1:4 kredit dəstəyi ilə) sizin faktiki həftəlik gəliriniz 3.2% təşkil edəcək. Siz bu rəqəmə gülürsünüz? Nə qədər güc və vaxt lazım olduğunu deyin. Əgər bütün il boyu lotu qaldırmasanız belə, günə 20 punkta sadiq qalmaqla ilə 166.4% gəlir əldə etmək olar. Bu, heç də gülməli rəqəm deyil. Əgər siz itirməkdən çox qazanİndi çoxlarınız o dəqiqə hesablamağın yolunu tapsanız, onda mağa başlayacaq ki, görəsən burda yenidən leverage söhbətinə qayıda səhv varmı?.. Aydın məsələdir. bilərik. Amma o vaxta qədər gəlin Deyək ki, sizin 10 000$-lıq balanbir qədər real ticarət aparaq. Yəni sınız var. Yuxarıdakı ssenariyə www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İndi isə əsas işinizdən ayrılmadan qarşınıza X punkt məqsəd qoyun və həftəlik 3.2% gəlirinizi yığın. Balansınızı bütün gün ticarət apara biləcəyiniz həddə çatdırın.

Həmin vaxta qədər siz demək olar ki, treydinq sənətinə yiyələnmiş olacaqsınız və əsas məşğuliyyət sahəsi kimi bu biznesə keçmək sizə kifayət qədər asan gələcək.

Yox, əgər ilə 166.4% gəlir də sizi qane etmirsə, onda ümumiyyətlə, bu biznesdən uzaq durmağınız məsləhətdir!

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

DİNC ƏL

İstirahət

Treyderin yay tətili Y

ay - istirahət fəslidir. O cümlədən, treyderlər Treyder üçün boyun əzələlərinin üçün də. Əks halda trey- boşalması daha böyük əhəmiyyət derdə xroniki yorğunluq başlaya və daşıyır. Boyun əzələlərini rahatlatbu, özünü onun ticarətində büruzə verə bilər. Onun üçün də, istirahət vacibdir. Amma məhz treyder üçün hansı istirahət növü daha səmərəli sayıla bilər?

Sirr deyil ki, treydinq stressə və əsəb gərglinliyinə yol açan bir peşədir. Stress halında həm şüur, həm də bədən xüsusi gücləndirilmiş rejimdə işləyirlər. Xüsusilə də uzun müddət toplanandan sonra bu stress treyder üçün dağıdıcı amilə çevrilir. Stress halında treyder bazara soyuq məntiqlə yox, emosional yanaşır. mağın ən yaxşı yolu badminton Bazara emosional yanaşma isə oynamaqdır. uduzmağa doğru ilk addımdır. İkinci yerdə üz əzələləri gəlir.

Onları boşaltmağın ən yaxşı yolu Soyuq beyin treyderə həm də isə əsnəməkdir. bazarı təhlil edərkən lazımdır. Hər Bütövlükdə bədənə gəlincə isə, gün qrafiklərlə işləmək, təhlillər ritmik musiqi ilə rəqs etmək yaxşı aparmaq, əməliyyat üçün məqam effekt verir. axtarmaq asan iş deyil. Müəyyən Yatmazdan qabaq ilıq vanna, müddət ərzində toplanan yorğun- isti-soyuq duş, üzgüçülük bədənin luqdan sonra bu, diqqətin yayınrelaksasiyası üçün əla vasitələrdir. masına və səhvlərə gətirib çıxarır. Xüsusilə də kürək əzələlərinin boşalması baxımından üzgüçülük Ona görə də, stress və gərginlik yaxşı effekt göstərir. hiss edən kimi ilk növbədə dincəlmək lazımdır. Beyin və Əlbəttə ki, təmiz havada gəzmək bədən bir-biri ilə ələqəlidirlər. insan beyninin rahatlanması Bədənin əzələlərinin boşalması baxımından əvəzsiz istirahət beyinin də rahatlanmasına yol növüdür. Xüsusilə də treyder üçün. açır. Amma bədəni iradə gücü ilə Çünki bizim işimiz başqalarından rahatlatmaq olmaz (əgər siz yoq daha çox təmiz beyin və aydın deyilsinizsə). Ona görə də xüsusi düşüncə tələb edir. Ona görə də, təmrinlər vasitəsilə əzələləri imkan daxilində təbiətə çıxmağa boşaltmaq lazımdır. çalışın. Şəhərdə bunu etmək www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

çətindir, üstəlik, effekti də şübhəlidir. Çünki şəhərin davamlı xaosu, səs-küyü bizə bazar mühitini xatırladır və beynimizin rahatlanmasına

imkam vermir. Ona görə də, imkan daxilində şəhərlərdən nə qədər uzaqlaşsanız, bir o qədər yaxşıdır.

Balıq tutmaq treyderlər üçün xüsusilə yaxşı istirahətdir. Bu işə xas olan sakitlik, səbr, dinclik, rahatlıq sizi bazarın qarışıq rejimindən uzaqlaşdıracaq. Üstəlik, balıq tutmağın fəlsəfəsi ilə ticarət arasında paralelər aparmaq üçün imkanınız da olacaq. Bu isə sakit beyinlə düşünməyə maraqlı mövzudur. Əslində treyderə relaksasiya həmişə lazımdır. Ona görə də, bu yazıda təsvir olunanlara hər zaman əməl etməyə çalışın. Yay isə bu baxımdan xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Özünüzə tətil verin, bir müddət bazarlardan dincəlin.

Qayıdanda bazarla daha yaxşı dil tapmaq üçün.

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

27

28

MODEL

Dönüş siqnalı

“İynə” kimə batacaq Əli Abasov “İynə” patternini ilk dəfə 1995-ci ildə Cek Şvager təsvir edib. Bu model kütlənin yaratdığı ekstremal psixoloji şəraitlərdə formalaşır. Şərait nə nun/minimumunun yaxınlığında bağlanması; - “İynə” yaranana qədər qiymətin nə qədər enməsi. qədər ekstremaldırsa, yaranan “iynə”nin dönüş olması ehtimalı da bir o qədər yüksəkdir. “İynə”nin yaranması bazarda həcmin artımı ilə müşayiət olunmalıdır. Belə vaxtlarda risklərin idarə Gəlin, “iynə” fiqurunu müəyyənləşdirməyə olunmasının önəmi xüsusilə artır. çalışaq. “Ayı” bazarını götürsək, onun minimumu Bu fiqurla işləyərkən unutmaq olmaz ki, o, əvvəlki günlərin minimumundan aşağıda olmalıdır. qısamüddətli patterndir. Ona görə də, hadisələrin Şamın bağlanması isə diapazonun yuxarı sərhədlərində baş verməlidir. Bu fiqur eniş trendinin inkişafına çevik reaksiya vermək lazımdır. gedişində yarandığı üçün satışın kulminasiyasını Gəlin, misallarla tanış olaq. Şəkil 1-də dollar/yena ifadə edəcək. cütlüyündə yaranan “iynə” fiqurunu görürük. Mart Eyni fikirlər artım trendi zamanı yaranan “iynə” ayında yenanın vəziyyəti gərgin idi: Yaponiyada baş üçün də keçərlidir. verən zəlzələ bazarın bu valyutaya aqressiv reaksiya verməsinə səbəb olmuşdu. Nəticədə martın 15-də 3 Adətən “iynə”lər kütlənin emosiyalarına təsir edən, onu irrasional addımlara sövq edən hadisələrin günlük enişdən sonra həm də Yaponiya Bankının infonunda formalaşır. Misal üçün, mənfi yüklü iqtisadi tervensiyası nəticəsəində cütlük “iynə” formalaşdırdı xəbərlərin yaratdığı təşviş, qorxu kütləyə bu cür təsir və 800 punktdan çox qalxdı. edə bilər. Fəqət həmin reaksiyadan sonra qiymət elə bir sıçrayış edir ki, kütlə çox uzağa getdiyini, bu səviyyənin həddindən artıq onluğunu başa düşür.

Yaxud yeni, daha dəqiq xəbərlər çıxır. Nəticədə qiymət eyni sürətlə əvvəlki yerinə qayıdır.

Forex bazarında “iynə” fiqurları həm də intervensiya zamanı yarana bilir. “İynə” yaranan zaman ticarət aparmaq üçün möhkəm əsəblər lazımdır. Ekstremal volatilliyə dözə biləcək əsəblər! Şvagerə görə, “iynə”nin əhəmiyyətini artıran faktorlar bunlardır: - Əvvəlki günlərin minimumları ilə “iynə”nin minimumu arasındakı fərqin böyüklüyü; - “İynə” şamın günlük diapazonun maksimumuwww .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Şəkil 1

8 İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

MODEL

Dönüş siqnalı

8 Şəkil 2

Şəkil 2-də biz eur/usd cütlüyündə 2008-ci ilin son günlərində formalaşan “buğa iynəsi”ni görürük. Burada da bir neçə günlük artımdam sonra cütlük sonuncu şamda qəfil eniş edərək, günlük diapazonun aşağılarında bağlanıb. Nəticədə “iynə” fiquru dəqiq dönüş siqnalı verib. Və cütlük yeni başlayan ilin ilk aylarını eniş trendində keçirib.

Növbəti iki şəkildə isə siz eur/chf və aud/chf cütlüklərində yaranan iynələri görürsünüz. 3-cü şəkildəki fiqur artım zamanı dərin korreksiyaya səbəb olub. 4-cü şəkildə isə eniş trendinə nöqtə qoyub. Hər iki halda bazara girmək üçün yaxşı imkan yaranıb.

www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

Şəkil 3

Şəkil 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

29

30

MÜSAHİB Ə

Qafar İmanverdiyev

4 günə 152000$ qazanmağın tarixçəsi J

urnalımızın bu dəfəki qonağı “İnForex” şirkətinin meneceri, təcrübəli treyder və müəlim Qafar İmanverdiyevdir. O, bizə treyder karyerası zamanı başına gələn maraqlı hadisələrdən, yetişdirdiyi tələbələrdən və necə qazanmağın yollarından söz açır.

- Forexdə 8 illik təcrübəniz var. Bu müddətdə treydinqlə bağlı hansı maraqlı hadisələrin şahidi olmusunuz?

- 2004-cü ilin axırları idi. Mən şirkətlərin birində treyder, analitik və məsləhətçi vəzifəsində işləyirdim. Günlərin birində Rauf adlı bir sərmayəçi Forex haqqında eşidib bizim yanımıza gəlmişdi.

Bir çox suallar verdi. Sonda platformanı ona göstərib, demo hesab açaraq, Forex-in nə olduğunu ətraflı izah etdik. 3 gün keçmədi ki, Rauf hesabına 20.000$ köçürərək, işləməyə başladı.

4 gündən sonra Rauf gəlib heç bir təcrübəsi olmadığı üçün pulları uduzduğunu dedi. Və hesabına yenidən 70.000$ yatırdı.Amma bu dəfə belə danışdıq ki biz müqaviləyə əsasən ona daim məsləhətlər verəcəyik. Əslində bu variantı biz ona əvvəlcə təklif etmişdik, amma o, razı olmamışdı. Həyatımdakı ən maraqlı və yaddaqalan hadisələrdən biri idi bu: həmin vaxt cəmi 1 il treyder təcrübəsi olan insan belə bir məsuliyyəti boynuna www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

götürmüşdü.

2004-cü ilin axırı, yəni dekabr ayının ortalarında

işləməklə dolanmaq mümkündürmü? Bu halda

m, amma ə r ə m l i b ə y e d Başqalarını il d i r k i, 8 z ü d , x o ç ə az- n mən özüm nə n ır a m forex ilə dola günlərin birində ac qalmaq qorxusu yoxdur ki? cəmi 4 iş gününə həmin məbləğ - Başqalarını deyə bilmərəm, nə az-nə çox, düz 222.000 $-a amma mən özüm nə az- nə çox, çatdı. Onu da demək istəyirəm ki düz 8 ildir ki, bu sahə ilə Rauf böyük riskə girir və pulu itir- dolanıram. məkdən çəkinmirdi. Bu maraqlı və Treyderlərin və varlanmaq uğurlu hadisəni heç vaxt unuda istyənlərin nəzərinə: Əgər varlanbilmərəm. maq istəyirsinizsə, risk etməyi bacarmalısınız. İnvestor olmağı - Ümumiyyətlə, necə öyrənin. düşünürsünüz, ancaq Forexdə 8 İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

MÜSAHİB Ə tələbə və ya treyder, çalışıram ki, Hər ağlı başında olan insan hər zaman mənimlə olsun və hər bunu dərk etməlidir ki, qazanc zaman mənimlə addımlasın. Belə olan yerdə itki də olacaq. Bu, real- tələbələrimdən biri ilə 2il 2 ay bir lıqdır. Əslində treyderin haqlı və yerdə addım atmışıq. ya haqsız olmağının Forex-də heç Amma onu da nəzərinizə çatbir mənası yoxdur. Önəmli olan dırım ki, mənim öyrətdiyim qaydayalnız budur ki, treyder haqlı qanunlara riayət etməyən olanda nə qədər qazanır, yanılanda tələbələrlə maraqlanmıram. Bunu isə nə qədər itirir. məni tanıyan hər bir tələbə və treyBirdə ki, istənilən bir insan əgər der bilir. Mənə və tədris etdiyim gün ərzində sevdiyi iş ilə ciddi sferaya hörmət qoyan tələbə və məşqul olsa və ona yüksək intreyderlərə sevgi və sayğım var. tellektual bir iş kimi yanaşsa, Uğura gəlincə isə, jurnalınızın inandırım sizi, həmin insan heç son saylarında müsahibə vaxt başqalarına işləmək götürdüyünüz insanların məcburiyyətində qalmaz.

8

la r ın d a y a s n o s n ı z ı J u r n a lın ların çoxu n a s n i z ü n ü y ürdü müsahibə göt derlərdir. y e r t m i y i d t ə mənim öyr - Yeni başlayanların əsas səhvlərini nədə görürsünüz?

- Hər hansi bir işdə gəlir əldə etmək üçün ona zaman tanımaq lazımdır. Amma bizim yeni başlayan gənc treyderlərimiz qısa zaman ərzində böyük risklərə girib, böyük gəlirlər əldə etmək üçün böyük lotlarla əməliyyatlar açıb, qısa zaman ərzində də iflasa uğrayırlar. Yeni başlayanlara tövsiyəm budur: siz Forexdə ancaq o zaman uğur qazanmağa başlayacaqsınız ki, ona ciddi, intellektual iş kimi yanaşasınız.

Emosiyalara əsaslanan oyun faciyə ilə qurtarır.

- Öyrətdiyiniz treyderlərin sonrakı həyatı ilə maraqlanırsınızmı? Nə qədəri uğurlu ola bilirlər?

- Təbii, öyrətdiyim treyder və tələbələrimin sonrakı həyatı ilə maraqlanıram. Çox sevdiyim www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

31

Qafar İmanverdiyev

çoxu mənim öyrətdiyim treyderlərdir.

Nəzərinizə çatdırım ki, qaydalarımdan biri də budur: “Birinci qayda: Pul itirmə. İkinci qayda: Heç vaxt birinci qaydanı unutma!”

- Elə insan olurmu ki, ona treydinqi öyrətmək mümkün olmasın? Yəni sizin qarşınıza beləsi çıxıbmı?

- Zənnimcə, olur. Hər il ən azından 600 tələbəm və yetişdirdiyim treyderlər olur. Bu sferanı dərk etməyən bəzi insanlara rast gəlmişəm, amma həmin insanlar mənim fərdi qaydada dərslərimə yazılandan sonra qısa zaman ərzində treydinqin nə olduğunu çox gozəl başa düşüblər. Sözün düzünü desəm, mənim dərs vermə metodikam çox güclüdür. Amerika Beynəlxalq Təhsil Mərkəzində Kembric Universitetinin “How Teaching” imtahan və müsabiqəsindən 3 dəfə uğurla keçmişəm.

Etiraf edə bilərəm ki, əksər trey-

derlərə treydinqi başa salmaq çətin olsa belə, nə etmək olar, bu, mənim işimdir.

- Treyderlərə nəyi başa salmaq daha çətin olur? Yaxud, belə deyək: nə onlara daha gec “çatır”?

- Analiz etməyi başa salmaq çox cətin olur. Treyderlərə hər şey aydın çatır, amma hər bir treyderin özünəməxsus iş prinsipi və özünəməxsus strategiyası olur.

Treyderlərə məsləhət görürəm ki, hər bir işin binövrəsi möhkəm olmalıdır və bu işin binövrəsi Trend xəttidir. Necə deyərlər, “Trend İs My Friend”. Trendi, Support və Resistansı bilmədən heç bir əməliyyata girişməyin.

- Bəs fəaliyyətdə olan treyderlərin çoxuna xas problem, sizcə, nədir?

- Çoxları analizsiz və məntiqsiz bazara girib, əməliyyat açırlar.

Treyderlərin çoxuna xas olan əsas problemlərdən ən vacibi kicik zaman intervalında şamların qalxıb-enməyinə baxaraq, əməliyyat açmalarıdır. Təbii ki, sonda bütün bu cür əməliyyatları uğursuzluqla nəticələnir. Məsləhət görərdim ki, ən azından H4 zaman intervalında trend xəttlərini çəkib, H1 zaman intervalında müşahidə edib, bir nəticəyə gələrək, əməliyyat açsınlar.

Treyderlərin əksəriyyətinin digər böyük problemi “Stop-loss” orderlərinin düzgün qoyulmaması və ya heç qoyulmamasıdır. Mən israrla təkid edirəm ki, qiymətin arzuolunmaz hərəkətlərindən sığortalanmaq üçün “stop” orderlərdən istifadə olunsun. Amma həmin Stop-Loss əmrini harada qoymaq lazım

8

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

MÜSAHİB Ə 8

32

gəldiyini müəyyənləşdirmək böyük məharət tələb edir.

- Adətən soruşurlar ki, hansı analiz növü daha yaxşıdır...

Gəlin, bu sualı tərsinə qoyaq: Sizcə, elə bir analiz növü varmı ki, tamamilə faydasızdır, onu öyrənməyə dəyməz?..

- İnforex şirkəti 2005-ci ildən fəaliyyətdədir və bu vaxta qədər nə müştərilərinə, nə tələbələrinə, nə də ki, yetişdirdiyi treyderlərinə heç bir faydasız analiz növünü nə öyrədir, nə də ki, göstərir.Təbii, analiz növləri çoxdur, bu analizlərin ən düzgün və uğulu olanlarını “İnforex” həm aylıq nəşr etdiyi jurnalında təqdim edir, həm də ödənişsiz və ödənişli kurslarında treyderləri məlumatlandırır. Təbii, bir çox treyderlər səhv edə bilərlər, bu, normal haldır. Nəyisə düzgün etməyi öyrənməyin yollarından biri əvvəlcə onu yanlış etməkdir.

Qafar İmanverdiyev səviyyələrini nəzərdə tuturam.

Vacib xəbərlərdə bazara girən treyderlərin əksəriyyəti gəlir əldə edə bilmirlər. Səbirli treyderlərə məsləhət görərdim ki, xəbərdən 5-10 dəqiqə sonra bazara girsinlər. Səbrsiz və riski xoşlayan treyderlərə isə məsləhət görərdim ki, Buy Stop və Sell Stoplardan istifadə etsinlər.

sualı verməmək olmaz: treyder istirahətini necə təşkil etməlidir?

- Mən istər yay, istər qış vaxtlarında hər həftəsonunu istirahət edirəm.Treyderlərə yay vaxtı ən azından 2 həftə istirahət götürməyi məsləhət görürəm. Çünki elə vaxt olur ki, insan çox yorğun olduğundan heç bir analizi cəmləşdirib, ortaq bir məxrəcə gətirə bilmir.

- Öz ticarətinizdən bir misal gətirə bilərsinizmi? Nəyə diqqət yetirirsiniz, hansı metoddan istifadə edirsiniz?..

- Öncə fundamental xəbərləri izləyirəm. Sonra H4 və Daily qrafiklərində trend xəttlərini müəyyən edirəm. Daha sonra dünənin maksimum və minimum nöqtələrinə baxıram. Sonra İchimoku sistemindən, Elliot dalğalarından, Fibonaççi (yelpik) xəttlərindən istifadə edirəm.

Ehtiyac olanda isə Awesome Oscillator və Accelerator Oscillatordan, həmçinin MACD-dan istifadə eidirəm.

- Sonda ənənəvi sual: treyderlərə nə demək istərdiniz?

- Əvvəla, çalışın, uzunmüddətli əməliyyatlar açın. Belədə daha çox gəlir əldə etmək olar.

Siz, nə qədər ki, uğurlu əməliyyatlarınızı daha çox saxlamağı öyrənməmisiniz, böyük pullar qazana bilməyəcəksiniz. Uğurlu əməliyyatlarınızı nə qədər çox saxlasanız, mənfəət götürmək potensialınız da bir o qədər artacaq. Ən sonuncu tövsiyəm: Əziz treyderlər, Forex-də qazanc əldə etmək çox asandır, sadəcə, siz - Bəziləri məsləhət görür ki, buna şərait yaratmırsınız. Bazarı - Forex-i başqa hansı fəaliyyət analiz etdiyiniz zaman çalışın, “fundamental xəbərlər çıxan növünə bənzədə bilərsiniz? ərəfədə bazara girməyin”. bütün stressi, qorxunu və tamahı Bəziləri isə əksinə, bu zaman - Forex-i ancaq Forexə bənzədə özünüzdən uzaqlaşdırın və yalnız əməliyyat açmağı üstün tutur. bilərəm. Çünki buna oxşar ikinci xoş, gözəl şeylər barədə düşünün. bir intellektual fəaliyyət növü Siz nə deyirsiniz?

Bu fikirlə bazarı analiz etsəniz, tanımıram, heç tanımaq da - Əslində texniki, kompüter bütün əməliyyatlarınız uğurlu olausulu ilə analiz bütün fundamental istəmirəm. caq. amilləri nəzərə alır. Yəni trend xət- Yay fəsli olduğuna görə, bu tləri, müqavimət və dəstək

Treydinq təhlükəsizliyi Pul ilə işləyən bütün insanlar ehtiyatlı olmalıdırlar. O cümlədən də, treyderlər. Buna görə, “İnForex” şirkətində təşkil olunan növbəti seminar həmin vacib mövzuya həsr olunmuşdu. Seminarı şirkətin meneceri Qafar İmanverdiyev aparıb. www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

Seminar zamanı aydın olub ki, treyderlərin çoxu şəxsi informasiyanı qorumağın nə qədər vacib olduğu haqqında çox səthi təsəvvürə malikdirlər. Onların əksəriyyəti hətta keylogger və skimmer-in nə olduğunu belə, bilmirdilər.

Seminarda treyderin fəaliyyətinin təhlükəsizliyi üçün vacib olan bütün məqamlara aydınlıq gətirilib. Həmçinin, brokerlərin və ödəniş sistemlərin xüsusi məlumatları necə məxfi saxlamalarına da toxunulub.

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

TEXNİKA

Metod

Anti-divergensiya Divergensiyanın əleyhinə əməliyyat açmaqla necə qazanmaq olar

D

ivergensiya bir çox treyderlərin bazara girmək və ya çıxmaq üçün tez-tez istifadə etdiyi metodlardandır. Amma divergensiyaya birmənalı yanaşmaq ciddi səhvdir. Bu metodun bir neçə incəlikləri var ki, onları bilmək treyderin işinin effektini artırır. Gəlin, həmin nüanslardan biri ilə tanış olaq.

Qiymət “yorulanda” Divergensiya o zaman baş verir ki, qiymət yeni maksimum/minimum yaradır, amma indikator özünün əvvəlki maksimum/minimumunu təzələyə bilmir. Texniki cəhətdən bu, belə yozulur ki, qiymət yorulub və hərəkətini davam etdirməyə gücü qalmayıb. Demək, dönüşü gözləyə bilərik. Şəkil 1-də divergensiyaya tipik misal göstərilib.

Qiymət yeni zirvəyə çatsa da, MACD bunu bacarmayıb, ona görə də biz belə nəticə çıxarırıq ki, “buğa” hərəkəti tükənir. Doğrudan da, bundan sona qiymət üzləşdiyi müqavimət səviyyəsini keçə bilməyib və enməyə başlayıb.

Amma bu divergensiya heç də trendin dönüşündən xəbər vermir! Sadəcə, qiymət 1.2400 müqavimətini keçə bilmədiyi üçün treyderlər aktiv şəkildə əməliyyatlarını başlamağa başlayıblar. Bu da 1.2280 dəstəyi yarılandan sonra güclənən texniki koreksiyaya səbəb olub.

Standart divergensiya niyə “işləmir?”

Qiymətin gələcək hərəkəti ancaq satış və alış əmrlərinin gələcək axınından asılı olacaq. Əgər qiymət yuxarıya doğru, amma daha az güclə hərəkət edirsə (MACD və ya RSI yeni zirvəyə çata bilməyiblər), bu, yalnız o deməkdir ki, hazırda alıcılar o qədər də fəal deyillər. Amma sabah vəziyyət dəyişə, alıcılar fəallaşa bilərlər və qiymət də artımını davam etdirər.

Yəni hazırkı hərəkətin gücü

birmənalı a y a y i s n e g r e d iv əhvdir s i d d i c q a m ş yana bazarın ümumi əhvalını proqnozlaşdırmaq üçün yetərli deyil.

Biz düşünürük ki, əgər bazar yeni maksimum yaradırsa, bu, yalnız hazırkı artım trendinin təsdiqlənməsi deməkdir. Və əgər qiymət təzəcə yeni maksimum formalaşdırıbsa, artım trendinin dönəcəyini gözləmək düz olmaz. Trendin dönüşünü Şəkil 2

Şəkil 1

müəyyən etməyin yeganə real metodu dəstək/müqavimət xəttlərinin qırılmasıdır.

8 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

33

TEXNİKA

Metod

8

34

Şəkil 4

Şəkil 2-də ikiqat buğa divergensiyası görürük.

Eyni zamanda onu da görürük ki, RSI və MACDdakı divergensiyanın ikiqat olmasına baxmayaraq, qiymət eniş hərəkətini davam etdirib.

Beləliklə, biz görürük ki, divergensiya trendin dönüşü barədə informasiya verə bilməz. Amma elə bir vəziyyət var ki, o halda divergensiya həqiqətən “işləyir”. Bu, ziqzaqşəkilli patterndir.

Şəkil 3

Şəkil 5

Əgər ümumi trend yuxarıyadırsa, siz aşağı zaman periodunda buğa divergensiyası görəndə ala bilərsiniz. Bir şərtlə ki, ziqzaq və divergensiya eyni zamanda müşahidə olunsunlar.

Bu prinsipə aid misallar şəkil 4-də və 5-də Çox vaxt divergensiyanın özü treyderə ziqzaqı göstərilib. Hər iki misalda “buğa divergengörməyə və bazara onun əleyhinə girməyə yardım siyası” adedir.

Bu dediyimiz vəziyyətə tipik anın siqy i s misal şəkil 3-də göstərilib. n e g r e v i d rda Şəkildə qara xətt qiymət eyhinə l Bir sıra halla ə n u n o , x o y qrafikini, göy xətt isə indikatiqamətdə s i i y i d r e v ı o lu r . l a n toru ifadə edir. ha çox faydal Divergensiyanın əleyhinə!

aq da m ç a t a y y i l ə əm

lanan vəziyyət var. Həmin vəziyyət yaranandan sonra MACD-ın 38% qayıtması göBiz müşahidə etmişik ki, bir sıra hallarda divergensiyanın siqnal verdiyi istiqamətdə yox, onun əley- zlənilib və satış əməlyyatı açılıb. “Ayı divergensiyası” zamanı bunun əksi edilir. hinə əməliyyat açmaq daha çox faydalı olur. Əsas odur ki, bu zaman biz trendin əksinə Məsələn, əgər qiymətlə MACD arasında buğa divergensiyası yaranırsa, onda MACD “0” xəttinə doğru çıxmır, bazara onun istiqamətində giririk. qayıdanda yenidən satmaq olar. www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

S Ə N İ N YO LU N

Dualizm

“İkisi birində” treyder Çünki bütün bunlar elə metodlardırlar ki, əksəriyyətini mexaniki şəklə salaraq, sistemləşdirmək praktik olaraq mümkün deyil.

kifayət qədər təcrübəsi olmayanlar üçün acınacaqlı qurtarır. Bundan başqa, situativ treyder əgər kifayət qədər təcrübəli deyilsə, emosiyaların təsirinə düşəcək. SisSistemli treyderlər ancaq riyazi temin isə heç bir emosiyası olmur. metodlar əsasında işləyirlər. Bilirik Ona görə də, müşahidələr göstərir ki, sistemlər adətən indikatorların ki, kifayət qədər təcrübəsi olmayan və osillyatorların əsasında yarasituativ treyderlər sistemli treyderdılır. Onlar isə sırf riyazi prinsilərə nisbətən daha tez-tez öz balNərminə Lazımova plər əsasında işləyən alətlərdir. anslarını tükədirlər.

Riyaziyyat dəqiq elmdir, orada inTreyderlər müxtəlif cür olur. tuisiyaya yer yoxdur. Ona görə də, Bu iki treyder tipindən hansı Onların arasında ilk növbədə situa- sistemli ticarətdə intuisiya amidaha üstündür? Əlbəttə, belə bir tiv və sistemli treyderləri fərqlən- lindən danışmaq mümkün deyil. seçim aparmaq mümkün deyil. dirmək lazımdır. Situativ treyder Halbuki, bir sıra situativ treyderÇünki treyder – ilk növbədə inqrafiki izləyir və əməliyyat açlərin öz ticarətlərndə intumağın vaxtı gəldiyini hesab edirsə, isiyadan uğurla istifadə bazara girir. Bunu sistemin siqnalı etmələri sirr deyil. olmadan edir. Sistemli treyderlər isə bazara girmək üçün qaydalar Digər bir vacib amil hazırlayır, sistemi siqnal verəndə təcrübədir. Treyder bazarda əməliyyat açır. Siqnal yoxdursa, işlədikcə, təhlillər apardıqca qrafikdə yaranan vəziyyətdən asılı bazarı daha yaxşı hiss etməyə, olmayaraq, o, bazara girməyəcək. qrafiki sanki duymağa başlayır.

Sistemli treyderlər statistikanın köməyi ilə sistemlərini təkmilləşdirməyə çalışırlar. Çünki bazarda işləyən faktik olaraq treyder yox, sistem olur. Situativ treyder isə özünü inkişaf etdirməyə, bazarı və qiyməti daha yaxşı duymağa çalışır. Onların iş prinsipi tamamilə başqa cürdür. İnsanlar kitabları (qəzeti, jurnalı) necə oxuyurlarsa, situaitiv treyderlər də qrafikləri elə oxuyurlar. Öz təhlilərində onlar qrafik analizin klassik alətlərindən, trend xəttlərindən, fiqurlardan, Elliot dalğalarından, Fibonaççi səviyyələrindən istifadə edirlər. Bir sözlə, situasiyanın təhlilini aparır və onun əsasında bazara girirlər. www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Şahmatçı qarşıdakı gedişlərin nə ola biləcəyini və nələrə gətirib çıxaracağını hiss etdiyi kimi, treyder də qrafikin hansı hərəkətlər edə biləcəyini və bunun nələrə gətirib çıxaracağını görməyə başlayır. Amma sistemli treyder bütövlükdə bazarı yox, özünün sistemini bu cür hiss edir. Yəni onun bazarı qiymətləndirmə imkanları dar olur.

sandır, insanlarsa eyni ola bilməzlər. Sadəcə, bu məsələyə başqa cür yanaşmaq lazımdır. Situativ treyder özünün sadə də olsa, hər halda, sistemini yarada bilər. Heç də vacib deyil ki, onun bütün təhlil Fəqət, sistemli treyderin də metodları həmin sistemdə əksini üstün cəhətləri var. Bu da odur ki, tapsın. Sistemli treyderin isə öz sistemin işi zamanı ümid faktoru sisteminə daxil olmayan metodolmur və “stop” əmrləri dəqiq yer- larla bazarı təhlil etməsinə heç nə ləşdirilir. Halbuki situativ treyder mane olmur. Beləliklə, hər iki treyder tipini eyni insanda bir araya həmişə vəziyyətin öz xeyrinə dəyişəcəyinə (təhlilərinin doğru çıxa- gəirmək mümkündür. Bu, daha mükəmməl bir treyder tipi olacaq. cağına) ümid edir və bu ümidlər İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

35

36

FİQUR

Texanaliz

“Ayı”lar üçün üçbucaq hərəkətinin sonunda formalaşır. Bu, güclü ayı modelidir və qiymətin qarşıdakı sürətli lassik üçbucaq fiquru demək olar ki, enişindən xəbər verir. Ona görə də satmağa üstünlük bütün treyderlərə tanışdır. Amma onun verən treyderlərin arasında xüsusilə populyardır . çoxlarına bəlli olmayan xüsusi bir növü “Enən üçbucağ”ın formalaşması üçün iki zirvənin də var. Bu, “hündür”, yaxud “sürətlə enən” üçbucaqdır. İngiliscə “falling triangle” adlanır. Biz bu yaranması lazımdır. İkinci zirvə birincidən aşağıda yazıda “enən üçbucaq” adından istifadə edəcəyik. olmalıdır (şəkil 1). Hər iki zirvə formalarına görə Bu fiquru tanımaq treyderə daha az risklə bazara oxşar olmalıdırlar. Klassik üçbucaqdan fərqli olaraq, burada iki müqavimət, bir dəstək nöqtəsi var. Bu üç əlverişli girmək üçün imkan yarada bilər. nöqtənin varlığı artıq fiqurun yaranması barədə “Enən üçbucaq”lar çox vaxt qiymətin güclü artım danışmağa imkan verir.

Harald Weygand

K

8

Şəkil 1. “Enən üçbucaq” modeli www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

FİQUR

Texanaliz

8 Şəkil 2. İç-içə fiqurlar “B” nöqtəsinin yerləşdiyi “ikiqat zirvə” formalaşdıra bilər. səviyyənin aşağıya doğru Bu, enişin davam edəcəyinə dair keçilməsi satış siqnalı sayılır. Şəkil əlavə təsdiq sayılır (şəkil 2).

1-də bu, mavi xəttlə göstərilib. Şamın həmin səviyyənin altında Bu fiqurun sürətlə formalaşması bağlanmasını gözləmək daha yaxşı olar. B nöqtəsindən yuxarıda “stop” yerləşdirmək lazımdır. Çünki qiymət təzədən həmin nöqtədən yuxarıya qalxsa, bu, o deməkdir ki, bazarda “bayraq” tipli korreksiya modeli formalaşır.

Bu isə artımın davam edəcəyi anlamına gəlir.

treyderdən ona çevik reaksiya verməyi tələb edir. Bir çox hallarda qiymət üçbucaqdan çıxdan sonra aşağıya sürətli və impulsiv hərəkət edir (şəkil 3).

Qiymətin ilk hədəfi zirvədən “B” nöqtəsinə qədərki məsafəyə, yəni fiqurun hündürlüyünə bərabər olacaq.

Qeyd edək ki, qiymət “enən üçbucağ”ın daxilində www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

Şəkil 2. İç-içə fiqurlar İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

37

38

TE XANALİZ

İncəliklər

Trendin 4 mərhələsi Trendin istiqamətini tutmaq azdır.

Onun yolun harasında olduğunu da bilmək lazımdır Mark McRae yuxarıya hərəkət başlayır. Adətən bundan sonra qiymət həmin yardığı diapazonun yuxarı sərhədindən dətən bizə deyirlər: - Trendin is- aşağıya enmir. tiqamətində ticarət aparın! Amma bu zaman nəyə görəsə unudurlar ki, təkcə trendin istiqamətini tutmaq hələ çox azdır. Əməliyyat açmazdan əvvəl trendin hansı mərhələdə olduğunu bilmək də çox vacibdir.

A

Ümumi təsəvvürə görə, trendin 4 mərhələsi var.

Bu mərhələlər bir yerdə tsikl əmələ gətirirlər. 5 dəqiqədən tutmuş, illik qrafiklərə qədər bütün zaman miqyaslarında qrafiklər mütləq hansısa tsikldə olurlar. Əməliyyat açmazdan qabaq siz bazarın hansı mərhələdə olduğunu anlamalısınız. Bu, yanlış girişlərdən qorunmağa imkan verir. Misal üçün, əgər siz trendin 2-ci mərhələdə olduğunu hesab edirsinizsə, “qısa” əməliyyat açmaq üçün tələsmək lazım deyil. Şəkil 1. Trendin mərhələləri Amma əvvəlcə, gəlin, trendin mərhələləri ilə tanış olaq. Əgər qrafikə baxsaq, bu misalda qiymət diapazonu Əgər şəkil 1-ə baxsanız, orada 4 mərhələ yarandan sonra R1 müqavimət zonasına qədər qalxıb, görmək olar. sonra S1 dəstəyinə qədər enib. Bu iki səviyyə çox vacibdirlər. Belə ki, əgər S1 nöqtəsi yarılma 1-ci mərhələ: səviyyəsindən aşağıda olsaydı, trendin başlaması şübhə altına düşəcəkdi. Əgər həmin dəstək forTsiklin əvəli. Bu zaman bazarda elə də çox hadisə malaşandan sonra qiymət təzədən ondan aşağıya baş vermir. Nisbətən sakitçilikdir. Adətən bazar han- ensə, yenə də trendin formalaşması sual altında qalır. sısa diapazonda dalğalanır. Əgər diapazon yarılırsa, bu, şiddətli şəkildə olur.

Təsəvvür edin ki, qiymət S1 nöqtəsində dəstək Həcmin ölçülməsi mümkün olan bazarlarda diapa- tapandan sonra yenidən artmağa başlayır və R1-dən zonun yarılması həcmin artması ilə müşayiət olunur. yuxarıya qalxır. Bu halda nə etmək lazımdır? Aqressiv treyder hələ qiymət diapazondan çıxanda alış əməliyyatı açardı. İndi isə əməliyyatına əlavə edərdi.

2-ci mərhələ: Qalanları üçün isə bazara girməyə ideal fürsət yaranır.

Bu mərhələdə diapazonun yarılmasından sonra 8 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

İncəliklər

başlayır.

Bizim misalda hərəkətin zirvəsi kifayət qədər yastı alınıb. Burada Alış üçün digər uyğun məqam isə o zaman yetişir ki, qiymət art- R2 müqaviməti formalaşıb və bazar S2 dəstəyinə doğru enib. maqda olan MA-ya yaxınlaşır və Ondan sonra mənzərə dəyişir və ondan dəstək alır. Bizim misalda 40 periodlu MA-dan istifadə olu- tsiklin əvvəlindəki vəziyyətə əkssimmetrik şəkil alır. Bazar S2-də nub. Amma siz, əlbəttə ki, daha dayanandan sonra bir qədər artır. optimal hesab etdiyiniz periodu Həmin artım R2-dən yuxarıya seçə bilərsiniz. qalxmamalıdır. Belə də olur: bazar İkinci mərhələdə qiymət daha yuxarı zirvələr və daha aşağı diblər R3-də dayanır. yaratmaqla trendin mövcud Və ən vacib məqam: bazar S2olduğunu təsdiqləyir. Amma bu zaman geriyə korreksiyalar edərək, dən aşağı enən kimi, bu, trendin başa çatması haqqında siqnal MA-nı sınaqdan keçirməsi də verir. Bu andan başlayaraq, Dəyimümkündür. şən Orta Göstərici də aşağıya doğru dönüb və müqavimət xəttinə 3-cü mərhələ: çevrilir. Qiymət S2-dən aşağıya enən kimi bütün alış əməliyyatları Bu mərhələ tisklin son bağlanmalıdır. “hücum”udur. Siz bazarda ikiqat zirvə, yaxud “iynə” görə bilirsiniz. Çünki trend artıq əldən düşməyə

4-cü mərhələ: Bu, son və ən maraqlı mərhələdir. Bazarın vəziyyətindən asılı olaraq, bir sıra treyderlər satış əməliyyatları aça bilərlər. S2 səviyyəsinin yarılması bazara potensial giriş nöqtəsidir. Bazar getdikcə daha aşağı minimumlar və daha aşağı maksimumlar yaratmaqla eniş trendinin mövcudluğunu təsdiqləyir.

Dördüncü mərhələdə bazarın konsolidasiyaya girməsi də istisna olunmur. Bu mərhələdə alış əməliyatı açmaq yersizdir və treyderi ziyana sala bilər.

Beləliklə, siz bazara girərkən mütləq əvvəlcə trendin hansı mərhələdə olduğuna diqqət yetirməlisiniz. Əks halda trend sizi aldada bilər.

8

Azərbaycanda treyderlər üçün yeganə forum

www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

39

40

Ö Z Ü N Ü TA N I

Psixoanaliz

Sən hansındansan? Öz treyder tipini tanı 1-ci tip: İntellektual treyder Aqressiv treyder

şəraitində qərarlar qəbul etməyi bacarır.

Treyderlər ümumi şəkildə üç tipə ayrılırlar ki, bu tiplərin də hər biri aqressiv və passiv olmaqla iki qrupa bölünür. Nəticədə altı qrup alınır. Hər bir treyder bu qrupladan hansına aid olduğunu bilməlidir. Bu halda özünü daha yaxşı tanıyacaq və ticarətinin nəticəsini müsbətə doğru dəyişəcək.

Tövsiyə: Bir Mənfi cəhətləri: Tez yorulur, uzun istirahətə ehtiyacı var, funda- qədər laqeyd və usanmaz olun mental xəbərlərə çılğın reaksiya verir.

Tövsiyə: Heç nəyə tələsməyin Passiv treyder Müsbət Cəhətləri: Sürətli Passiv treyder Mənfi cəhələri: Uğursuzluq zaobyektiv qərarlar qəbul edə bilir. manı çox həyəcan keçirir, mənfi Özünütəhlilə meyillidir.

Mənfi cəhətləri: Özünəqaenerjini özündə toplayır palılıq, emosional əzginlik Tövsiyə: Təmkinini gücləndirMüsbət cəhətləri: Özünü tələyə məli, diqqət yayğınlığı hiss edən Müsbət cəhələr: Hərəkətlərində düşməyə qoymur kimi dincəlməlidir. dəqiqlik Passiv treyder Mənfi cəhətləri: Ləngdir, inadcıldır, çox fikirləşir, özünə əmin olmur, qorxu hissi güclüdür.

Tövsiyə: Aktiv istirahət edin, əməliyyatlarınızın tezliyini bir az artırın, arada başqa treyderlerlə müzakirələr aparın.

Tövsiyə: Tez-tez rahatlanın, bazardan çıxandan sonra bir müddət ticarət haqqında düşünməyin

3-cü tip: İnstinktiv treyder Müsbət Cəhətləri: “Yüz ölçüb, bir biçir”, məqsədinə doğru inadla gedir.

Tövsiyələr: Özünüzə inanın, başqalarının məsləhətlərinə ehtiyatlı yanaşın, bir az çevikliyi artırın.

2-ci tip: İntuitiv treyder

Aqressiv treyder Mənfi cəhətləri: Həddindən çox emosionaldır, hisslərə (qorxu, ümid və s) çox tez məğlub olur.

Müsbət cəhətləri: Uzun müddət yorulmadan işləyə bilir

Aqressiv treyder Mənfi cəhətləri: Əsəbləri zəifdir, nəzarəti tez itirir Müsbət cəhətləri: Reallığı yaxşı dərk edir, qeyri-müəyyənlik www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

PRAKTİKUM David Landry

D

əyişən Orta Göstərici (Moving Average) əsasında qurulmuş strategiyalar kifayət qədər çoxdur. Buna baxmayaraq, əksər treyderlər hələ də MA ilə düzgün işləməyi bacarmırlar. Biz bu yazıda MA əsasında qurulan 4 sadə, amma faydalı strategiyanı nəzərdən keçirəcəyik.

41

Sistem

MA əsasında 4 strategiya

1. Qulplu fincan Bu, tipik dönüş modelidir və tez-tez iri artım hərəkətinin başlayacağından xəbər verir. Bu model o zaman formalaşır ki, qiymət korreksiya edir, dib əmələ gətirir və sonra artıma başlayaraq, fincana bənzəyən fiqur cızır; daha sonra isə bir də aşağıya enərək, fincanın “qulp”unu yaradır.

Bu modeli populyarlaşdıran Uiyam O`Nil qeyd edirdi ki, daha Şəkil 2. Dayaq nöqtəsi: Qiymət ondan dönəndən sonra almaq lazımdır yaxşı “işləyən” fincanlar atıq artım hərəkətində olan qrafiklərdə formodeli də yarana bilər. treyderlər üçün dayaq nöqtələri malaşır. Artım hərəkətini müəyyən kimi çıxış edir. Cef Kuper (Jeff etməyin ən uyğun yolu isə bu 2. Dayaq nöqtələri Cooper) qeyd edirdi ki, “Qiymət halda 50 periodlu MA-dır. Qiymət bir çox hallarda 50 periodlu MAonun üzərində olduqca bazarda Bir qayda olaraq, 50 periodlu nın ətrafında dövr edəndən sonra artım trendi var və “qulplu fincan” MA bir çox maliyyə alətləri və qəfildən yuxarıya və aşağıya sürətli hərəkətə başlayır. Və bu hərəkət ən azı bir neçə gün davam edir”. Qiymət MA-nın yaratdığı dayaq nöqtəsindən yuxarıya sıçrayanda almaq lazımdır.

3. Müqəddəs qədəh

Şəkil 1. “Qulplu fincan”: Fincanla 50 periodlu MA-nın qarşılıqlı vəziyyətinə diqqət yetirin www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

Qiymət 20 periodlu MA-ya qədər enəndə ADX indikatorunun göstəricisi əgər 30-dan yuxarıdırsa, bu, o deməkdir ki, bazarda hələ trend qalır və cari eniş korreksiya hərəkətidir.

Demək, qiymət MA-dan dönərkən almaq lazımdır.

8

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

PRAKTİKUM

42

Sistem

8 Şəkil 3. “Müqəddəs qədəh”: ADX trendin hələ qüvvədə qaldığı göstərir 4. Cazibədən qaçış

və trendə girərək, MA-dan uzaqlaşmağa can atır. Bu vaxt əməliyyat açmaq olar, amma bir vacib məqamı nəzərə almaq şərtilə.

Çox vaxt qiymət MA-ya yaxınlaşanda sanki onun “cazibə”sinə düşür və xəttin ətrafında dalğalanQiymət MA-dan aralanandan mağa başlayır. MA-nın cazibə sonra xəttə toxunmayan heç olqüvvəsi qiyməti öz yaxınlığında saxlamağa çalışır. İmkan yaranan masa iki şamın yaranması lazımdır. kimi isə qiymət bu cazibədən çıxır Bundan sonra həmin iki şamın yuxarısında alış əmri yerləşdirmək olar. Sxematik olaraq bu qayda şəkil 4-də göstərilib.

Trendi izləyən bütün digər sistemlər kimi bu strategiyanı da mexaniki tətbiq etmək ziyanlı ola

Şəkil 4. “Cazibədən qaçış” qaydasının sxematik təsviri www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

bilər. Çünki bazar vaxtın cəmisi 30 faizini trenddə keçirir. Ona görə də, bu strategiyanı mütləq kapitalın idarə olunması qaydaları ilə tamamlamaq lazımdır.

Bundan başqa, MA-nın periodu da individual seçilə bilər. Məsələn, qısamüddətli treyderlər 10, ya 20, ortamüddətli treyderlər isə 50 periodlu MA-dan istifadə edə bilərlər.

Şəkil 5. Qiymət MA-nın cazibəsindən çıxmağı bacaranda bazara girmək lazımdır İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

43

“İn “İn Forex”in təhlil və proqnozlar bürosu

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

44

RƏYLƏR

Baxış bucağı

Ayı yayı... ya əksinə?.. İyul ayı üçün ekspert proqnozları

A

rtıq yayın ikinci ayı izləyəcəyəm. başlayır. Adətən istiSəbinə Məmmədqızı rahətlə bağlı olan bu fəsildə maliyyə bazarlarında hansısa xüsusi vəziyyətlər gözlənilirmi? Biz ekspertlərimizə iki ənənəvi sualla müraciət etmişik:

1) Eur/usd cütlüyündən nə gözləyirsiniz?

2) Başqa hansı cütlüklərə diqqət yetirməyi məsləhət görürsünüz?

Mavlet Baqiyev:

1) 1,4220-70 səviyyəsində dönüş fiqurunun formalaşmasını və ardınca 1,4650-80-ə doğru artım hərəkəti gözləyirəm.

2) Eur/cad cütlüyünü diqqətlə www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

1) Eur/usd aylıq qrafikdə enişi davam etdirməyə meylli görünür.Cütlük 1.45 səviyyəsindən aşağıda ticarət apardıqca 1.401.3970 qiymətinə qədər düşməsi ehtimalı var.

Fundamental baxımdan cütlüyə təsir edə biləcək əsas faktorlar AMB-nin faiz dərəcələrinə edə biləcəyi dəyişikliklər, bununla bağlı gözləmələr və nəticələr, Avropa Banklarının stress testinin nəticələri və periferik ölkələrlə bağlı problemlərə bazarın münasibəti olacaq.

Texniki baxımdan qiymət deyilən dəstəyi qıra bilməsə, yenidən yuxarıya hərəkət başlaya bilər.Bu halda ilkin hədəf 1.47 səviyyəsi olacaq.

2) İyul ayında bazarın diqqəti həmişəki kimi əsas cütlüklərə eur/usd, gbp/usd usd/chf-ə yönələcək. Belə anlamaq olar ki, funtun qalxmağı hələ real görünmür və ortamüddətli perspektiv üçün enişin 1.57 səviyyəsinə qədər davam edəcəyini fikirləşirəm.

Analitiklər frankın bahalaşmasının bitdiyini bildirirlər, texniki cəhətdən usd/chf ay ərzində trend istiqamətli bayraq (range) daxilində hərəkət edib. Hesab edirəm, cütlük qalxmağa davam edəcək.

Usd/jpy cütlüyündə də qalxış gözləmək olar.

Lətif Baxışov

1) Adətən yay aylarında forex bazarında volatillik azalır. Amma məncə, dolların iştirak etdiyi cütlüklərdə volatillik yüksək olacaq.

8 İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

RƏYLƏR

Baxış bucağı

yə qədər enə bilər.

Artım üçün isə 1,4578 (2010-cu Eur/usd cütlüyünün bir müddət ilin maksimumu) mühüm müqavi1.41-1.45 qiymətləri arasında mətdir. Əgər həftəlik şam bu hərəkət edəcəyini gözləyirəm. səviyyədən yuxarıda bağlansa, 1.4280 dəstək zonasını aşağıya 1,5000-yə qədər artım gözləmək doğru yara bilməsə artıma başlaya- olar. caq və 1.4640-a doğru yönələcək.

Yox, əgər keçən ayın minimumunu 2) Gbp/usd-də 1.5950 dəstək qıra bilsə, 1.3820-yə kimi düşəcək. səviyyəsinin kəsilməsi cütlüyün Amma iyul ayında bu ehtimalın az 1,5500-yə qədər enişinə gətirib olduğu fikrindəyəm. çıxara bilər.

Nzd/usd-də bir qədər eniş kor2) Gbp/usd cütlüyündə, reksiyası gözləyirəm. 0.8000 həmçinin frankın bütün cütlükmühüm dəstək səviyyəsidir. lərində trendin yuxarıya doğru Qafar Imanverdiyev dəyişəcəyini gözləyirəm. Uzunmüddətli treyderlər üçün usd/chf cütlüyündə 0.9640 qiymətini tövsiyə edirəm.

1.4545 nöqtəsindən 450-550 punt aşağı düşə bilər. Əgər qiymət 1.3969 nöqtəsindən aşağıya ensə Sell əməliyyatı açmaq olar. Yox, qiymət 1.4940 nöqtəsindən yuxarı qalxarsa, almaq məsləhətdir. Sell əməliyyatının hədəfləri 1.4199 və 1.3940-dır. Buy əməliyyatı üçün hədəflər isə 1.4458, 1.4570 və 1.4940-dır.

2) Usd/chf cütlüyünə diqqət yetirməyi məsləhət görərdim. Çünki bu ay həmin cütlükdə maraqlı məqamlar olacaq. İlqar Vəliyev

8

1) Avro, gözlənildiyi kimi, konsolidasiyaya daxil olub. İyul Fərid Hüseynov ayında hədəflər daily qrafikdə formalaşan üçbucağın hansı istiqamətdə yarılmasından asılı olacaq. Mən, hər halda, artımın davam edəcəyini və qiymətin 1,50yə doğru qalxacağını düşünməyə meyilliyəm. Amma buna qədər 1,4170-ə qədər eniş də 1) Eur/usd cütlüyü 2011.05.04 mümkündür. 1,45 və 1,41 tarixindən bu günə kimi 1.3969 və səviyyələrini diqqətlə izləyəndən 1.4940 arasında oynayır. Təbii ki, sonra nəticə çıxarmaq lazımdır. təcrübəli treyderlər bu diapazonda irili-xırdalı gəlir əldə edirlər.

2) İyul ayında qızılın qiymətini 1) Düşünürəm, həm yay fəsli, Amma trendə gəlincə, ümumi isizləyəcəyəm. Məncə, dolların eniş həm də Yunanıstandakı problemin tiqamət hələ ki yuxarıyadır. və artım impulsları oradan qayhəlli ilə əlaqədar avro zəifləyəcək. Hazırda uptrend daxilində korrek- naqlanacaq. Əsas dəstək səviyyəsi kimi siya gedir. Bu vəziyyətdə trendin 1.4326-nı (2010-cu ilin açılış əksinə əməliyyat açıb 100-400 qiyməti) görürəm. Bu hədəfdən punkt əldə etmək mümkündür. aşağıda 1,4200, daha sonra 1,4050- Eur/usd indiki qiymətdən yəni

www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

45

46

TE XANALİZ

Kompleks baxış Fərid Hüseynov təqdim edir:

Kompleks texanaliz Eur/usd Məzənnənin 2010-cu ilin Open (1,4326) və High (1,4578) qiymətləri ətrafında üçbucaq patterni yaratması uzunmüddətli investorların bir qədər ehtiyatlılığından xəbər verir. Ona görə, qiymətin hər iki istiqamətdə gedə biləcəyini diqqətə almaq lazımdır. Əgər RSİ(21) ossilyatoruna baxsaq, indikator may, iyun aylarında 60-40 sərhədlərindən kənara çıxmayıb.

Adətən bu tərəflərdən hər hansı birinin kəsilməsi müvafiq istiqamətdə trendin davam etməsinə işarə edir.

Qiymət səviyyəsi baxımından onu demək olar ki, 1,4100 mühüm dəstək, 1,4500 mühüm müqavimət zonasıdır.

8 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Kompleks baxış

8

Gbp/usd Funt/dollar hazırda 1,6000 və 1,6100 arasında range-dədir. Mühüm dəstək baryeri 1,5900-1,5950 ətrafındadır. Düşünürəm, bu baryerin qırılmağı məzənnənin ortamüddətli və ya uzunmüddətli perspektivdə 1,5500 ətraflarına qədər enişinə gətirib çıxara bilər.

Artım barədə funtun 1,6150 ətrafına çatmasında sonra danışmaq daha məqsədəuyğun olardı.

8 www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

47

TE XANALİZ

Kompleks baxış

8

48

Usd/chf Cütlük 0.8250 ətrafında (0,8000 və 0,8500-in yarısı) güclü dəstəklə qarşılaşıb. Yeni tarixi minimum ətrafında range yaradan cütlüyün enişinə 0,8350 dəstək səviyyəsi, artımına 0,08500-dəki müqavimət mane olur. Əgər daily qrafikdə bu qiymətlərdən hər hansı biri kəsilərsə, müvafiq istiqamətdə hərəkətin davam edəcəyini proqnozlaşdırmaq olar.

Hədəf eniş ssenarisi üçün 0,8000, artım ssenarisi üçün 0,8800 ola bilər.

8 www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Kompleks baxış

8

Usd/jpy Yaponiyadakı vəziyyət usd/jpy həvəskarlarını bir qədər passivləşdirir. Belə ki, cütlük trend nümayiş etdirməkdə çətinlik çəkir. Bu ay üçün 81-81,20 müqavimətinin kəsilməsi “buğa”lara 82-yə qədər gəlir verə bilər.

80.20-nin kəsilməsi isə enişi davam etdirərək cütlüyü 79,50 ətraflarına gətirə bilər.

www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

49

50

PROQNOZ ABŞ-da kənd təsərrüfatını çıxmaqla iş yerlərinin (Nonfarm) artımı proqnozu

Rəqəmlər

Valyuta cütlüklərinin proqnozu

Faiz dərəcələrinin proqnozu

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

51

“İşimoku” Qrafik Sistemi əsasında təhlil EURUSD WEEKLY Sıx qamışlıq üzərində Dövrə vurur torağaylar Qızmar günlər başlayıblar Kölgəsində sərinlənib nəfəsimi dərəcəyim Bir ağacı hardan tapım?

Sayqe, “İlin fəsilləri”

Gözlənildiyi kimi, bazar konsolidasiya mərhələsinə daxil olub. Kijun-sen üfiqi vəziyyət alıb. Nə qədər ki, Tenkan və Kijun xəttləri eyni istiqaməti göstərmirlər, bazardan kənarda qalmaq məsləhətdir.

DAILY

Anoloji vəziyyət günlük qrafikdə də müşahidə olunur. Bir fərq var: Burada Tenkan-sen də üfiqi vəziyyətdədir. Bazardan kənarda qalmaq lazımdır.

8

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ 8

52

İşimoku

GBPUSD

WEEKLY

Qiymət kijun-sen xəttini yarıb və indi sınaqdan keçirir. Test uğurlu olarsa, qiymətin “bulud”a - 1,5800-ə qədər enişini gözləyirik.

DAILY

Hər şey enişin davam edəcəyinə işarə edir. Mümkün konvergensiya və şamların yarada biləcəyi dönüş fiqurlarından ehtiyatlanmaq lazımdır. 1,58 məntiqli hədəf kimi görünür.

8

www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

53

İşimoku

USDCHF

8

WEKLY

Qiymət bütün ay boyunca reyncdə hərəkət edib. 0,8325 zonasında aydın dəstək səviyyəsi formalaşıb. Şamların analizi korreksiyanın 0,8600-a qədər davam edəcəyini göstərir. 0,8325 səviyyəsi yarılandan sonra stop-lossları orada yerləşdirmək lazımdır.

Alış ssenarilərini yalnız Tenkan-Sen xətti yarılandan sonra nəzərdən keçirmək olar.

DAILY

Bütün gözəlliyi ilə konsolidasiya qarşımızdadır. Tenkan-sen və Kijun-sen Geyşanın hörükləri kimi dolaşıblar. Qiymətin bu xəttlərdən yuxarıda bağlanması “bulud”un 0,8566 səviyyəsində sınaqdan keçirilməsini gündəmə gətirə bilər. Ehtiyatlı treyderlərə ümumiyyətlə, vəziyyət aydınlaşana qədər bazardan kənarda qalmağı tövsiyə edirik.

8

www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ 8

54

İşimoku

USDJPY

WEEKLY

Bir neçə aylıq diapazonun yarılmasına baxmayaraq, qiymət 80,00-dan aşağıda möhkəmlənə bilmədi. Bu isə üfiqi vəziyyətdəki Tenkan və Kijun xəttləri ilə birlikdə o deməkdir ki, konsolidasiya davam edə bilər.

DAILY

Qiymət növbəti dəfə “bulud”u test edir. Test uğurlu olarsa, qiymətin heç olmasa 80,00-ə qədər enişini gözləmək olar. Əks halda bulud yenidən yarılacaq və reync davam edəcək. www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

55 Vüsal Məmmədovun təqdimatında

Elliot Dalğalarının Analizi Şərti işarələr:

cağı gözlənilir

qiymət aşağıya hərəkət edəcək

>A edir

- «A» dalğası hələ davam

- Müqavimət səviyyəsi yarılsa, qiymət yuxarıya hərəkət edəcək

Conformative - Bu səviyyə keçiləndə ssenari təsdiqlənəcək

…A

- “A” dalğasının başlaya-

- Dəstək səviyyəsi yarılsa,

Critical - Bu səviyyə keçiləndə ssenari qüvvədən düşəcək

Eur/usd weekly Avro/dollar cütlüyündə dalğa mənzərəsi aydınlaşır. (Y) İntermediate dalğasının inkişaf etdiyi təsdiqini tapır. O, ikiqat ziqzaq şəklində formalaşır: (W)-(X)-(Y) İntermediate. Hazlrda ikinci ziqzaq - yəni (Y) İntermediate dalğasının inkişafda olduğunu düşünürük. Onun da A Minor dalğası tam formalaşıb. İndi B Minor dalğası yaranmaqdadır. Güman ki, o, klassik üçbucaq şəklini alacaq. Ötən sayımızda vəziyyətin aydın olmadığını yazmışdıq. Əlavə edək ki, üçbucaq və ümumiyyətlə, istənilən mürəkkəb korreksiya formalaşan ərəfədə vəziyyət bir qayda olaraq, qeyri-müəyyən görünür.

8 www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ 8

56

Dalğa analizi

Eur/usd

daily Yenə də alternativ varianta nəzər salaq. Bu zaman miqyasında klassik üçbucağın formalaşmaqda olduğu aydın görünür. Həmin üçbucaq [iv] of A dalğası, yəni minute səviyyəsinə aid korreksiyadır. Korreksiya strukturu kritik səviyyənin üstündə formalaşır. Ehtimal düzdürsə, qiymətin üçbucaqdan çıxandan sonra ən azı yaxın maksimumu təzələyəcəyi, yəni 1.50 səviyyəsindən yuxarıya qalxacağı mümkündür.

h4 Bu taymfreymdə üçbucağın daxili quruluşunu görürük. Hər şey klassik qaydalara uyğun gedir. Hazırda fiqurun sonuncu - (e) minuette dalğası formalaşır. Onun başa çatmasından sonra yuxarıya hərəkət gözləyəcəyik.

8 www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Gbp/usd

8

weekly Hələ də əvvəlki proqnozlar qüvvədədir. Yəni (B) İntermediate dalğasının inkişafını müşahidə edirik.

Onun sonuncu C minor dalğası formalaşmaqdadır. Güman ki, C minor ending diagonal modeli yaradır. Bu halda onun yuxarıya doğru daha bir üçlük formalaşdıracağı gözlənilə bilər.

daily Aşağıya doğru [iv] minute dalğası inkişaf edir. Bu, korreksiyadır. Və bizim dalğa sxemimizə əsasən, başa çatmasına az qalıb. Detallar qrafikdə göstərilir.

8 www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

57

TE XANALİZ 8

58

Dalğa analizi

Usd/chf

weekly Dollar/frankın aşağıya doğru uzunmüddətli yolçuluğu davam edir. (5) İntermediate dalğasının hərəkətini müşahidə edirik. Dalğa mənzərəsinə əsasən, onun 3 Minor alt dalğası başa çatmaq üzrədir. Yaxın perspektivdə 4 Minor korreksiyasını gözləyirik. Əlavə məlumat üçün aşağı zaman perioduna baxmaq lazımdır.

daily Bu sxemə əsasən, [iii] minute impulsu yekunlaşıb və [iv] minute korreksiyası başlayır. Əgər qiymət sonuncu minimumu təzələsə, ehtimal qüvvədən düşəcək.

8 www .inf o r e x.az (0 12) 437 5323, 43 6 784 4

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi

Usd/jpy

8

weekly Dollar/yena irimiqyaslı (5) İntermediate dalğasında hərəkət edir. Hazırda ending diagonal modelinin sonuncu üçlüyünün formalaşması prosesi gedir. Onun da birinci A minor dalğası tam şəkildə yekunlaşıb.

Hazırda B minor dalğası inkişaf edir. Bu dalğa güman ki, [a]-[b]-[c] minute şəklində olacaq. Orta perspektivdə [c] minute-nin inkişafını gözləyirik.

daily Burada vəziyyətə bir qədər fərqli baxaq. Belə variantda istisna deyil ki, [b] dalğası hələ başa çatmayıb.

Ona görə də, qiymətin üçbucaqdan çıxmasını gözləyərək qərar vermək daha doğru olar. Mümkün hərəkət sxemi qrafikdə göstərilib.

www. inf o r ex. az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et

59

60

K İ TA B R Ə F İ

Nə oxumalı

Dimitri Voloşin

Woodie’s CCI

B

u kitab yalnız bir ticarət sisteminin təsvirinə həsr olunub. Kitabda “Woodies CCI” sisteminin quruluşu, fəlsəfəsi, prinsipləri, praktikada tətbiqi geniş şəkildə əksini tapıb.

Sistem bütün detallarına və incəliklərinə qədər izah olunur.

Ken Vudinin sözlərinə görə, sistemi öyrənməyin ən yaxşı yolu bir şablondan başlamaq, onu tam mənimsəyəndən sonra digərlərinə keçməkdir. “Mən hər şeyi birdən öyrənmək istəyən treyderləri müşahidə etmişəm. Onlarda heç nə alınmayıb”,- deyir Vudi. O, trey«Woodies CCI» sistemini trey- derlərə sistemin modellərini bir-bir dərindən öyrənməyi məsləhət der Ken Vudi (Woodie) yaradıb.

Sistemin əsasında CCI ossillyatoru görür. və onunla əlaqəli şablonlar Kitabın fəlsəfəsi belədir ki, treydayanırlar. Sistemə görə, treyderin der öz şüurunu ideyalar bolluğunvəzifəsi həmin şablonları dan təmizləməlidir. Woodie’s CCI müəyyənləşdirmək və onların verdiyi siqnalları tətbiq etməkdir. sisteminə nəsə əlavə etmək, onu dəyişmək qəbul edilmir. Bu sistem treyderdən ancaq verilən təlimata Sistemi qiymət şamları, digər indikatorların göstəriciləri maraq- əməl etməyi tələb edir: “Əgər nəsə neçə illərdir uğurla işləyirsə, onu landırmır. O, yalnız bir konkret bazarda CCI indikatorunun yarat- dəyişməyə ehtiyac yoxdur”. dığı şablonları izləyir. Müəllifinin Amma ən maraqlısı odur ki, dediyinə görə, sistem sadədir və Woodie’s CCI sistemi qiymətin buna görə də yetərincə yaxşı özünü izləməyə ehtiyac görmür! işləyir.

Kitabdan şəkillər

“İn Forex”in qiyməti: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Sistemə əsasən, qiymət şamlarının hərəkəti treyderin beynini lazımsız informasiya ilə yükləyir və onu yorur. Bu səbəbdən, sadəcə ossillyatoru izləmək kifayətdir! Sistemə əsasən, trend ancaq və ancaq CCI indikatoruna görə müəyyən edilir.

Qiymət şamlarından bu məqsədlə istifadə olunmur (onlardan ümumiyyətlə, istifadə olunmur).

Həmçinin trendin başqa zaman periodlarında müəyyənləşdrilməsi proseduru da yoxdur. Trend ancaq yerində - “burada və indi” prinsipi ilə müəyyənləşdirilir.

Bu sistemlə bağlı nə demək olar? Onu deyə bilərik ki, sistem seçimi kifayət qədər subyektiv işdir. Bunu hər bir treyderin özü həll etməlidir.

Hər halda, Woodie’s CCI sisteminin kifayət qədər tərəfdarı var. Kitaba gəlincə, onun missiyası sadəcə, öyrətməkdir. Və bu işini kitab heç də pis görmür.

www .inf o r ex.az ( 012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (17) iyul, 2011 Jurnalı forumda müzakirə et