"In forex"#7

Azərbaycanda treyderlər üçün ilk jurnal!

Altıncı dalğanı tut səh. 19-da

Mən (p)as səh. 24-də

Üçüncü qanun səh. 34-də

“T” Günü səh. 38-də

Bigİn Forex

07 (07)

sentyabr,

2010

-Bang səh. 41-də

Daimi rubrikalar: Dalğa analizi (6), İşimoku əsasında təhlil (15), MA əsasında təhlil (30)

Qızıl dövrü “Sarı metal” tarixi rekordunu təzələyə biləcəkmi?

2

M Ü N D Ə R İ C AT

30

Oxuyacaqsınız: 5-də .............................. İqtisadi xəbərlər 6-11-də ......................... Əsas cütlüklərin dalğa analizi 12-14-də ....................... Qızıl dövrü. “Sarı metal” tarixi rekordunu təzələyə biləcəkmi?

15-18-də ........................ Bazarın “İşimoku” sistemi əsasında təhlili 19-22-də ........................ Altıncı dalğanı tut. Zamanın sınağından çıxmış daha bir strategiya ilə tanış olun 24-26-da ........................ Mən (p)as. Biləcəksiniz ki, asların yolu niyə pasdan keçir 27-29-da ........................ Bulud və şam işığı. “İşmoku” sisteminin yeni incəlikləri ilə tanış olun 30-33-də ......................... Əsas cütlüklərin MA əsasında təhlili 34-35-də ......................... Üçüncü qanun. Onu kəşf edəndə Nyuton bir gün treyderlərin də işinə yarayacağını bilmirdi 36-37-də ......................... 99%-lik müsahibə. Onun üçün darıxmışdınız?

Elə isə oxuyun.

38-40-da ......................... “T” Günü. Onun nə vaxt yetişdiyini bilməklə yaxşı qazanmaq olar.

41-43-də ......................... Big-Bank-Bang. Dünyanı titrədən daha bir böhranın tarixçəsi 44-46-da ......................... Bəs nə qədər gözləyək? Nəyi? Əlbəttə ki, qiyməti!

47-də .............................. Məqalə müsabiqəmizin qalibi ilə tanış olun 48-də .............................. 80 yaşlı kimyagər 49-51-də ......................... Fikri maddiləşdirən qüvvə 52-54-də ......................... Forex-Test

www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex

07 (07)

sentyabr,

2010

Jurnalı forumda müzakirə et

REDAKTORDAN

30 3

Müsəlman haqq-hesabı Əvvəlcə bütün oruc tutan oxucularımıza “Allah qəbul etsin”,deyib, keçirəm mətləbə.

Gəlin, öncə belə bir suala cavab axtaraq: orucun fəlsəfəsi nədir? Daha doğrusu, orucun treydinqə tətbiq oluna biləcək fəlsəfəsi nədir?

Orucun mahiyyəti insanın səbrini və iradəsini sınağa çəkİlqar Vəliyev, məkdir. Siz gün ərzində yemək və içmək istəyirsiniz, amma Layihənin rəhbəri olmaz – vaxtını gözləmək lazımdır. Treydinqdə də belədir: yeni başlayanlar qrafikə baxanda dərhal bazara girmək istəyirlər. Əslində isə olmaz: vaxtını gözləmək lazımdır. Bu yerdə insanın səbri və iradəsi sınağa çəkilir. İradəsizlər tamaha aldanıb, məqamını gözləmədən bazarda girir və nəticədə də uduzurlar.

Yeri gəlmişkən, tamah da İslamda heç bəyənilməyən hallardan biridir.

Bu sayımızda Forexlə Pokerin bənzərliyi haqda məqalə dərc etmişik. İslamda qumar haramdır. Lap dini kənara qoysaq belə, qumar çox pis işdir. Amma nəyi qumar saymaq olar? Gəlin, belə qəbul edək ki, qumar - yalnız şansa (bəxtə) və təsadüfə əsaslanmaqla qazanc götürmək cəhdidir. İkinci əlaməti isə odur ki, qumarda risklərə nəzarət olunmur.

Bu halda aydındır ki, bir çox hallarda nəyi qumara çevirib, nəyi çevirməmək ilk növbədə insanın özündən asılıdır. Əlbəttə, məsələn, lotoreya almaq bütün hallarda bəxtə və təsadüfə bağlıdır (düzdür, orada risklərin nəzarətdən çıxmaq ehtimalı, demək olar ki, yoxdur). Fəqət tam ciddi bir biznesi də bəxtin ümidinə buraxmaqla prinsipcə qumara çevirmək mümkündür.

Tutaq ki, Siz Azərbaycanda istehlakçı bazarını tədqiq etmədən sərmayə yatırıb hansısa biznes qursanız, o da tamamilə təbii olaraq, iflasa uğrasa, mahiyyətcə bu, qumardan savayı bir şey deyil. Çünki gələcək qazanc bəxtin ümidinə buraxılmışdı.

Forex də belədir. Sizin necə yanaşmanızdan asılı olaraq, onu ciddi biznesə də çevirmək olar, qumara da (bütün işlər kimi). Əgər treyder əvvəlcə qrafiki təhlil edir, modellər axtarır, trend xəttləri və kanallar çəkir, dalğaları təhlil edir, indikatorları nəzərdən keçirir, fundamental xəbərləri öyrənir, yalnız bundan sonra əməliyyat açırsa, onda onun üçün Forex – ciddi və məsuliyyətli bir işdir. Yox, əgər treyder heç nə düşünmədən sadəcə “görək, nə alınır” deyərək, əməliyyat açırsa, onda bu, mahiyyətcə qumardır. Yəni Siz özünüz Forex-i ya qumara çevirirsiniz, ya da biznesə. Forexdə hər şey yalnız sizin özünüzdən asılıdır – hətta onun mahiyyətcə nə olması da!

Zövqlü mütaliələr. www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex

07 (07)

sentyabr,

2010

Jurnalı forumda müzakirə et

TƏHLİL

Fundamental fon

ÜDM-in artım proqnozu GDP, yaxud ÜDM – müəyyən müddət ərzində ölkədə istehsal olunan bütün əmtəə və xidmətlərin pul ekvivalenti ilə ifadəsidir. Aid olduğu ölkənin valyutasına birbaşa təsir edir. Bazara təsir ehtimalı yüksəkdir

İstehlakçı Qiymətləri İndeksinin (CPI) proqnozu İstehlakçı Qiymətləri İndeksi – ölkədə infliyasiyanın əsas göstəricisidir. Mal və xidmətlərin qiymətlərindəki dəyişikliyi müəyyən edir. Bazara təsir imkanı yüksəkdir.

Böhranın ikinci dalğası olacaqmı?

ABŞ-da iqtisadi artımın zəifləməsi prosesi gedir. “Goldman Sachs” şirkətinin analitikləri bunun bütün əlamətlərinin ortada olduğunu deyirlər. Bu əlamətlər bazar iştirakçılarında ciddi narahatlıq yaradıb və böhranın ikinci dalğasının baş vermə təhlükəsini aktuallaşdırıb.

Ekspertlərin dediyinə görə, ölkənin iqtisadiyyatına ciddi təsir göstərən və böhranın ikinci dalğasını yarada biləcək faktorlar bunlardır: şirkətlərin modernizawww.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

siya xərcləri, daşınmaz əmlak bazarı, avtomobillərin və uzunmüddətli istifadə üçün nəzərdə tutulan məişət avadanlığının (soyuducu, televizor, və s) alışı, yeni iş yerlərinin yaradılması.

Bir sıra mütəxəssislər belə hesab edirlər ki, avqust ayında Federal Ehtiyatlar Sisteminin rəsmilərinin verdiyi bəyanatlar da böhranın ikinci dalğası riskini gücləndirib. FES-in təmsilçiləri bəyan ediblər ki, orta perspektivdə ABŞ iqtisadiyyatının artım templəri əvvəl

gözlənildiyindən daha ləng olacaq.

FES-in analitiklərinə görə, ilin ikinci yarısında ABŞ-da ÜDM-in artımı 2,55% olacaq, halbuki, iyul ayında 2,8% artıq proqnozlaşdrılırdı.

Bütövlükdə 2010-cu il üçün isə ABŞ-ın Ümumi Daxili Məhsulunun artımı 3% səviyyəsində gözlənilir.

Bu faktları nəzərə alan iqtisadçılara görə, böhranın ikinci dalğasının baş vermə ehtimalı 25%-dir.

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

5

6

TE XANALİZ

Elliot Dalğalarının Analizi Şərti işarələr:

cağı gözlənilir

qiymət aşağıya hərəkət edəcək

>A edir

- «A» dalğası hələ davam

- Müqavimət səviyyəsi yarılsa, qiymət yuxarıya hərəkət edəcək

Conformative - Bu səviyyə keçiləndə ssenari təsdiqlənəcək

…A

- “A” dalğasının başlaya-

- Dəstək səviyyəsi yarılsa,

Critical - Bu səviyyə keçiləndə ssenari qüvvədən düşəcək

Eur/usd Daily Əsas ssenariyə görə, hazırda B Minor dalğası inkişaf edir. Onun birinci – [a] minute dalğası tamamlanıb.

Korreksiyanın - [b] minute dalğasının tamamlanıb-tamamlanmadığını isə hələ birmənalı demək mümkün deyil. Bununla bağlı iki versiya var ki, onları aşağı zaman miqyasında nəzərdən keçirəcəyik.

8 www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

7

Dalğa analizi

8

H4, 1-ci variant Bu varianta görə, [b] minute dalğası artıq bitib. O, (a)-(b)-(c) ziqzaqı şəklindədir. Nə qədər ki, qiymət kritik səviyyənin (qırmızı xətt) üzərindədir, bu variant qüvvədə sayılacaq.

H4, 2-ci variant Bu varianta görə isə hələ [b] minute dalğası ikiqat ziqzaq şəkli də ala bilər. Bu halda onun [a] minute dalğasının 61,8%-lik fibonaççi nisbətinə qədər enməsi gözləniləcək.

8 www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi

8

8

Gbp/usd Daily Ssenariyə əsasən, C Minor dalğası inkişaf edir. Onun 5 dalğa şəklində formalaşacağını gözləyirik. Hazırda bazar korreksiya fazasında – yəni [ii] minute dalğasındadır.

8 www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

9

Dalğa analizi

8

Usdchf Daily Əsas ssenariyə görə, B minute dalğası başa çatmaq üzrədir. O, [a]-[b]-[c] minute ziqzaqı formasındadır. [b] minute dalğası az-az rast gəlinən genişlənən üçbucaq şəklini alıb. [c] minute isə tamamlanmağa yaxındır. Əgər ssenari doğrudursa, bir müddət sonra cütlükdə artım trendinin başlamasını gözləyə bilərik.

Kritik xətt kəsilərsə, ssenari qüvvədən düşəcək.

8 www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi

8

10

Usdjpy Weekly Bu varianta görə, cütlüyün enişinin bütöv bir uzunmüddətli tsiklinin tamamlanmasına çox qalmayıb. İndi inkişaf edən 5 Minor dalğasının yekunlaşması yuxarı səviyyədə (5) İntermediate dalğasının da bitməsi demək olacaq. (5) İntermediate dalğası “Ending diagonal” (3-3-3-3-3) formasını alıb.

8 www.i nf o r ex.a z ( 012) 4375 323 , 43 6 784 4

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

Dalğa analizi

8

Daily Bu zaman miqyasında dalğaların işarələnməsi mübahisəlidir. Amma böyük ehtimalla, 5 Minor dalğasının bitməsi üçün minute səviyyəsində aşağıya doğru hələ daha bir dalğa lazım olacaq.

www.i nf o r ex.a z ( 012) 4375 323 , 43 6 784 4

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

11

12

A K T UA L

Ayın mövzusu

Tarixi zirvə aşılacaqmı?

Qızıl dövrü Q

eyri-sabitlik və iqtisadi sarsıntı dövrlərində hamının yadına düşən ilk növbədə qızıl olur. Çünki qızıl investisiya yatırmaq üçün bütün dövrlərin ən güvənli aktivi olduğunu dəfələrlə təsdiqləyib. Xüsusilə də müasir dövrdə - maliyyə aktivlərinin virtuallaşdığı, spekulyasiya və böhranların qlobalı miqyas aldığı şəraitdə sarı metalın dəyəri getdikcə artır. Ona görə, təəccüblü deyil ki, qızıl 10 ildir dayanmadan bahalaşır. Son ilyarımda isə onun qiyməti tarixi rekordunu bir neçə dəfə təzələyib. Hazırda qızıl inadla öz qiymətinin sonuncu tarixi maksimumuna yaxınlaşmaqdadır.

Görəsən, rekord bu dəfə də təzələnəcəkmi?

yetirir: həm əmtəə, həm də yatırım vasitəsi. Ötən il ərzində onun qiyməti 40 faizdən çox bahalaşıb.

Sonra bir qədər enəndən sonra yenidən artımını davam etdirdi.

Qızılın qiymətinin durmadan artması ondan xəbər verir ki, investorların dünyada iqtisadi vəziyyətin sağlamlaşmasına ümidləri hələ çox deyil. Həmin ümidlər güclənən kimi onlar daha riskli və daha gəlirli aktivlərə üz tuturlar. Məsələn, iyul ayında qızılın hər unsiyasının qiymətinin $100 düşməsi məhz investorların

çünki bu “sakit körfəzi” uzun müddətə tərk etmək təhlükəli ola bilər.

Son vaxtlar qızılın hərəkətində maraqlı bir nüans da müşahidə olunur. Əgər əvvəllər dolların qarşısında qızıl və avro sinxron şəkildə enir və qalxırdılarsa, Avropada böhran dalğasından sonra onların yolları ayrıldı və sinxronluq pozuldu. Hazırda Avro ucuzlaşır, qızıl isə bahalaşmaqda davam edir. Son aylarda Avropa qitəsində qızıla tələbat xeyli artıb.

Böhran vaxtı və ondan sonra Yunanıstanda əhali qızıl almaq üçün böyük növbələr yaradır.

Dövlətlərin də bir çoxu öz strateji ehtiyatlarının güvənliyini artırmaq üçün onları qızıla çevirirlər. Bu prosesi gücləndirən təkcə Dollar və Avronun yaxın gələcəyinin dumanlı olması yox, həm də infliyasiya riskləridir.

Hazırda sadə insanlardan tutmuş, mərkəzi banklara qədər hamı qızılı almağa meyillidir. Amma bu ABŞ-ın qiymətli metallar riskə meylinin artması nəticəsində qiymətli metalın qiyməti çox dəbazarını izləyən “CPM Group” baş vermişdi. yişkən və şıltaq nəsnədir. Məsələ Amma investorlar qızlın qiymə- mərkəzinin bilgisinə görə, ondadır ki, müasir iqtisadi sistini çox da enməyə qoymurlar: temdə qızıl iki funksiyanı yerinə 8 www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

A K T UA L

Ayın mövzusu

itirdiyi mövqeləri qaytarmağı və yeni tarixi maksimuma çatmağı da bacardı. Fəqət fakt faktılğında 2009-cu ildə mərkəzi banklar öz strateji ehtiyatqalır: qızılın qiyməti istər-istəməz xammal larında qızılın həcmini kəskin artırıblar. Onlar $15,5 bazarlarındakı dinamikadan asılıdır. Bu da onun milyard xərcləyərək, bir ildə dünyada hasil edilən proqnozlaşdırılmasını çətinləşdirir. qızılın 18%-ni alıblar. Ən maraqlısı odur ki, son 11 il ərzində ilk dəfə mərkəzi banklar bunu öz ehtiyatSon həftələrdə Amerika dollarının möhkəmlənlarının strukturunda dolların və Avronun payını artır- məsinə baxmayaraq, qızıl da bahalaşmaqda davam maqla ediblər. Xüsusilə Çin və Hindistan öz qızıl edir. Ekspertlərin fikrincə, artımı davam etdirmək ehtiyatlarını çoxaltmağa can atırlar. Son 5 ildə Çin üçün hələ qızılın kifayət qədər potensialı var. “Erste hökuməti qızıl ehtiyatlarının miqdarını 2 dəfə artırıb. Bank”ın analitiklərinə görə, sentyabrın sonlarında İndi Pekinin qızıl ehtiyatları 1100 tona çatıb. ABŞ-ın qızılın qiyməti $1352-a çatacaq. İlin sonuna qədər isə qızıl ehtiyatları 8 min ton, Almaniyanınkı 3 min ton, hətta $1648-ə qədər qalxması da mümkündür.

Fransanınkı isə 2,5 min tondur. Son vaxtlar Rusiya da “Barclays Capital”da isə belə düşünürlər ki, $1242 bu tendensiyaya qoşulub. Amma onun ehtiyatları səviyyəsindən yuxarıda möhkəmlənəcəyi təqdirdə hələ iri dövlətlərlə müqayisə olunmayacaq dərəcədə qızıl artımını davam etdirəcək. azdır: 600 ton. İndi isə gəlin, bazardakı texniki vəziyyətə nəzərə Deyilənlərdən belə nəticə çıxa bilər ki, hazırda salaq. qızıla investisiya yatırmaq çox gəlirli və faydalı işdir.

Amma məsələnin digər tərəfi də var. İqtisadçılar qızıla sərf edilən vəsaiti investisiya saymırlar. Çünki investisiya gəlir gətirməlidir, qızıl almaq isə ehtiyatları infliyasiyadan qorumağa xidmət edir. Yəni “kağız” pulları ucuzlaşmağa qoymur. O da əgər “sarı metal”ın qiyməti qəfil ucuzlaşmasa. Ötən əsrin 80-ci illərində qızılın qiymətinin $875-a çatandan sonra necə ucuzlaşaraq, 1999-cu ildə $255-a düşməsi çoxlarının yadından çıxmayıb. O zaman bu ucuzlaşma çox investorları ziyana salmışdı.

Amma bütün bu müddət ərzində infliyasiya da yerində durmayıb axı. Əgər dolların infliyasiyasını nəzərə alsaq, o vaxtın $875-ı bugünkü $2300-a bərabərdir. Yəni o səviyyəyə çatmağa hələ çox var.

Məhz bunu nəzərə alaraq, bir çox ekspertlər qızılın qiymətinin hər unsiyasına görə $2000-ə qədər Günlük qrafikdə qızıl artım trendindədir və öz taqalxma ehtimalını istisna etmirlər. Bu, son 20 ildəki rixi zirvəsinə yaxınlaşır. Heç bir dönüş əlaməti infliyasiyanı kompensasiya edə bilərdi. nəzərə çarpmır. Prinsipcə həmin səviyyəyə qədər qiymətin qarşısını kəsə biləcək heç bir ciddi müqaQızılın qiymətinə təsir göstərən amillər çoxdur. vimət gözə dəymir. Maraqlıdır ki, Endryüs Məsələn, 2008-ci ilin payızında o, gözlənilmədən Çəngəlinin medianı da məhz həmin zonadan keçir. ucuzlaşmışdı. Doğrudanmı, böhranın qızışmaqda Ona görə, Medianla tarixi ekstremum səviyyəsinin olduğu bir ərəfədə qızıla tələbat azalmışdı? Xeyr, kəsişməsi ilk ciddi müqavimət zonası kimi çıxış edə məsələ bunda deyil. Sadəcə, dünya iqtisadi sistebilər. mində qızıl həm də xammaldır və buna görə də, onun Bundan başqa, hazırda qızılın günlük qrafikində qiymətləri bazar dalğalanmalarının konyunkturasına tabedir. 2008-ci ilin payızında isə xammal fyüçersləri “Vulf Dalğaları” patterni formalaşmaq üzrədir. eniş dalğasına başlamışdılar. Amma həmin vaxt məsələn, neft 4 dəfə ucuzlaşdığı halda, qızıl 30%-lik enişlə “canını qurtara bilmişdi”. Üstəlik, çox tezliklə 8

8

www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

13

A K T UA L

Ayın mövzusu

8

14

Pattern hələ tam formalaşmayıb. Amma onun ortada olan əlamətlərinə görə qiymətin müqavimətlə üzləşəcəyi zonanı proqnozlaşdırmaq çətin deyil.

Və nəhayət, Elliot Dalğalarının analzinə görə, hazırda qızılın qiyməti 5 Minor dalğasında hərəkət edir.

Həmin dalğa yekunlaşandan sonra satış üçün yaxşı imkan yarana bilər.

www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

15

“İşimoku” Qrafik Sistemi əsasında təhlil EURUSD WEEKLY

Həftəlik qrafikdə “qızıl xaç” formalaşıb. Bununla belə, “Kijun sen” xətti hələ də üfiqi vəziyyətdədir.

“Tenkan” isə yuxarıya yönəlib. Ona görə də, artım trendinin davamını gözləyirik. Ortamüddətli hədəf 1,3261 zonasında buludun aşağı sərhədi ola bilər.

DAILY

Qiymət buluddan dönüş edib və üfiqi Kijun-Sen xəttinə (1,2960) istiqamətlənib.

8 www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

İşimoku

8

16

GBPUSD WEEKLY

Qiymət daralan buludun daxilindədir. Demək, qərar qəbul etmək üçün qiymətin buluddan çıxmasını gözləmək lazımdır.

DAILY

Günlük qrafikdə bir tərəfdən “ölü xaç” formalaşsa da, digər tərəfdən, bulud qiymətə dəstək verir. Hadisələrin necə inkişaf edəcəyini gözləmək daha doğru olardı. Yaxın perspektivdə qiymətin 1,5660 zonasında Kijun xəttini test etməsi gözlənilə bilər.

8

www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

17

İşimoku

8

USDJPY WEEKLY

Bütün xəttlər əvvəlki kimi aşağıya yönəlib. Trendin davamını gözləyirik.

DAILY

Ümumi istiqamət aşağıya olsa da, şam analizi üfiqi hərəkətin, yaxud, yuxarıya korreksiyanın başlayacağını istisna etmir. Amma ilk mərhələdə çətin ki, bu korreksiya 85,30-dan yuxarıya qalxsın. 84,00 səviyyəsinin aşağıya doğru yarılması satışa marağı artıracaq.

8 www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

İşimoku

8

18

USDCHF WEEKLY

“Ölü xaç”, buludun rəngi, bütün xəttlərin istiqaməti – bu siqnalların hamısı enişin davam edəcəyindən xəbər verir.

DAILY

Günlük qrafikdəki vəziyyət usd/jpy-da olduğu kimidir. Ona görə də, reync gözləyə bilərik. Onun yuxarı sərhədi Kijun xətti ilə (1,0344) məhdudlaşacaq. 1,0100 səviyyəsinin aşağıya doğru yarılacağı halda isə satış dalğası başlaya bilər. www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

S T R AT E G İ YA

Vulf dalğaları

Altıncı dalğanı tut!

Vulf Dalğaları Bazarın qrafik təhlilinin və proqnozlaşdırmanın effektiv metodlarından biridir.

Onu tanınmış treyder və analitik Bill Vulf formalaşdırıb. Bu metoddan istifadə edərək, onun oğlu Brayan hələ yeniyetmə ikən fyüçerslər bazarında yaxşı pul qazana bilmişdi. Sonradan Brayan metodu daha da təkmilləşdirib.

Vulf Dalğaları hər bir treyderin ticarət sistemində həm əsas, həm də əlavə, tamamlayıcı ünsür ola bilər. Onu Elliot Dalğaları ilə, Yapon Şamlarıyla, Fibonaçi alətlərilə, həmçinin Mürrey metodu ilə çox sərfəli şəkildə kombinasiya edərək, maraqlı taktikalar yaratmaq mümkündür.

Bill Vulfun nəzəriyyəsi Nyutonun üçüncü qanununa əsalanır: Hər bir təsirə bərabər olan əks-təsir var. Bazarda volatillik olanda Vulf dalğaları daha aşkar formalaşır. Bir qədər məşq edib gözü alışdırandan sonra onları sərbəst şəkildə sezmək www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

mümkündür.

Qrafikdə “Vulf dalğaları” patternini müəyyənləşdirmək üçün əvvəlcə ikinci dalğanın zirvəsini tapmaq lazımdır. Bu, qiymət qrafikində formalaşan axırıncı zirvə və ya dibdir. İndi oxuyacağınız qayda Sizə aydın olsun deyə, onu mütləq şəkillərlə tutuşdurun.

Patterni qurmaq üçün əvvəlcə bizə 4 nöqtə lazım olacaq. İkinci Nöqtə – bu, qrafikdə yaranan axırıncı Zirvədir. Üçüncü Nöqtə – həmin Zirvədən sonra gələn birinci Dib. Birinci Nöqtə – ikinci Nöqtədən əvvəl gələn Dib. “3” nöqtəsi ondan aşağıda olmalıdır:

Dördüncü nöqtə - “3” nöqtəsi kimi qəbul olunan dibdən sonrakı korreksiya hərəkətinin zirvəsidir.

“1” nöqtəsindən yuxarıda olmalıdır.

Bu dörd nöqtə hazır olandan sonra 1-4 və 1-3 nöqtələrindən keçən düz xəttlər çəkirik. Əgər pattern düzdürsə, “5” nöqtəsi 1-3 xəttinin üzərində (ya da yaxınlığında) formalaşmalıdır:

“5” nöqtəsi yaranandan sonra həmin nöqtədən Bazara girmək olar. Qaydaya görə, qiymət 1-4 xəttinə doğru hərəkət etməlidir.

8 İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

19

S T R AT E G İ YA 8

20

Vulf dalğaları Bütün bunları ümumi şəkildə bu cür sxematik təsvir edə bilərik:

Bu zaman “5” nöqtəsinin altında “stop-loss” əmri yerləşdirilməlidir:

Göründüyü kimi, nə qədər ki, “1”, “2”, “3”, “4” nöqtələri formalaşmayıb, Vulf Dalğaları patternini qurmaq mümkün deyil.

Unutmayın: “3” nöqtəsi “1” nöqtəsindən aşağıda (satış sxemində isə yuxarıda) olmalıdır. “4” nöqtəsinin “1” nöqtəsindən yuxarıda (satış sxemində aşağıda) olması arzuediləndir.

“6” Dalğasında ticarətə başlamaq üçün hansısa bir əlavə siqnalın olması daha məqsədəuyğundur.

Məsələn, bunun üçün MA-nın keçilməsindən istifadə etmək olar.

Ola bilər ki, bu nəzəri hissədən Siz Vulf Dalğaları patterninin necə qurulmasını tam anlaya bilmədiniz. Bu, problem deyil: misallara baxanda hər şey daha yaxşı məlum olacaq.

Misal 1. Şəkər fyüçersləri.

“2” nöqtəsi – Modelin başlanğıc nöqtəsidir. Çoxları Vulf Dalğaları patternini məhz bu nöqtədən qurmağa başlayırlar. Amma bu, şərt deyil. Elə treyderlər var ki, 4 nöqtə formalaşandan sonra modeli bütöv şəkildə görürlər.

Sonra “1” və “3” nöqtələri tapılır. Unutmayın ki, “4” nöqtəsi “1” nöqtəsindən yuxarıda olmalıdır.

“1” və “3” nöqtələri birləşdiriləndən sonra “5” nöqtəsi üçün proqnoz səviyyəsini əldə edirik.

Göründüyü kimi, həmin səviyyədə Bazar dəstək tapıb və qalxmağa başlayıb. Ona görə də, həmin zonada alış əməliyyatı açılır və “stop” əmri “5” Bazar 1-4 xəttinə çatmalıdır. Belə də olur. nöqtəsindən aşağıda yerləşdirilir. Qaydaya görə, www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

8

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

S T R AT E G İ YA

Vulf dalğaları

8 Misal 2. S&P – 5 dəqiqəlik barlar Göründüyü kimi, “Vulf Dalğaları” modeli hətta aşağı taymfreymlərdə də çox dəqiq işləyir. Aşağı taymfreymlərdə bir həftə ərzində təxminən 6-7 dəfə Vulf Dalğaları patternini tapmaq olur. Şəkildən də göründüyü kimi, Bazar çox dəqiq formada 1-3 xəttinin üzərində “5” nöqtəsini formalaşdırıb, daha sonra isə dönüş edərək, 1-4 xəttinə doğru qalxıb.

Bu misalda “5” nöqtəsinin yaxınlığında alış əməliyyatı açmaq və hədəf kimi 1-4 xəttini götürmək lazımdır. Bazar həmin məsafəni cəmi 1 saat ərzində qət edib.

Misal 3. Usd/cad, 1995-ci ilin dekabrı

Bu misalda Vulf Dalğalarının “ayı” modeli göstərilib. “1”, “2”, “3” və “4” nöqtələri formalaşandan sonra 1-3 və 1-4 xəttləri çəkilməklə pattern qurulub.

Misal 4. «Boeing»in (BA) səhmləri, 1995-ci il

Bu misal səhm bazarına aiddir. “2” nöqtəsi – irimiqyaslı hərəkətin lokal minimumudur. “4” nöqtəsi “1” nöqtəsindən aşağıdadır. 1-3 xətti vasitəsilə “5” nöqtəsi çox dəqiq proqnozlaşdırılıb.

Düzdür, əvvəlki misalda olduğu kimi, burada da qiymət 1-4 xəttinə toxunmayıb, amma maksimum yaxınlaşıb ki, bu da yaxşı mənfəət əldə etməyə imkan verib.

8 www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

21

S T R AT E G İ YA

Vulf dalğaları

8

22

Misal 5. Usd/chf, günlük qrafik, 2010-cu il

İlk 4 nöqtə formalaşandan sonra 1-3 və 1-4 xəttləri çəkilib.

Göründüyü kimi, bu misalda qrafikə MA də əlavə olunub ki, nəticədə Bazara girmək daha güvənli olub. “5” nöqtəsi 1-3 xəttinin üzərində formalaşıb. Əməliyat “6” dalğasında aparılmalı idi. Qiymət hədəfə (“6” nöqtəsi) maksimum yaxınlaşıb.

Vulf Dalğaları çox faydalı modeldir. Amma onu qrafiklərdə görə bilmək üçün bir müddət məşq etmək lazımdır. İlk vaxtlarda göz bu patterni rahat seçə bilmir. Prinsipcə 1-3-5 xətti bizim keçən sayımızda təsvir etdiyimiz “Üç hindu balası” modelini xatırladır. Təcrübə göstərir ki, yeni başlayanlar adətən dalğaları qarışdırırlar.

Ona görə də ticarət aparmazdan əvvəl qrafiklərdə bu modelləri axtarıb tapmağı öyrənin. Yaxud ağ vərəqdə bir neçə dəfə Vulf Dalğalarını çəkin. Tezliklə bu patterni səhvsiz tapmağı öyrənəcəksiniz.

www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

SEMİNAR

23

Dalğaların qoynunda

Avqustun 17-də “İn Forex” şirkətinin ofisində Elliot Dalğalarına həsr olunmuş seminar keçirilib. Forum iştirakçılarının dalğa analizlərinə görə yaxşı tanıdığı treyder Vüsal Məmmədovun (analyst) apardığı seminarda bir sıra maraqlı suallara aydınlıq gətirilib: - Ralf Nelson Elliot Kainatın sirrini (The Secret of Universe) tapdığını deyəndə nəyi nəzərdə tuturdu?

- Maliyyə bazarlarını təbiətlə əlaqələndirən 3 amil hansılardır?

- Qiymətin hərəkətini modellər üzrə necə təsnif etmək olar?

- Dalğa analizi ilə klassik texanaliz bir-birilə necə bağılıdır?

- Necə olur ki, bəzən Siz bazara girən kimi qiymət sizin əleyhinizə getməyə başlayır?

- Qiyməti proqnozlaşdırmağın müxtəlif metodları birbirindən nə ilə fərqlənir?

Bunlar seminarda toxunulan sualların yalnız az bir qismidir. Seminarın necə keçdiyni iştirakçıların reaksiyasından görmək mümkündür:

www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

24

PA R A L E L L Ə R Həm Forexdə, həm də Pokerdə AS olmaq üçün vaxtında PAS etməyi bacarmaq lazımdır

Oyun qaydası

Mən (p)as…

B

əziləri Forex-i çox tez-tez qumarla müqayisə etməyi xoşlayırlar. Amma qumarın özü nədir və nələri bu sıraya aid etmək

Ruletka, Kreps, oyun avtomatları - bəli, bunlar sırf qumardır. Orada hər şey yalnız bəxtdən asıldır.

Amma "21" və Poker - strategiyası olan oyunlardır. olar?

Həmin strategiyaya davamlı əməl etməklə ən azı Gəlin, şərti olaraq belə götürək ki, yalnız uduzmamaq olar. təsadüflərə və bəxtə əsaslanan, planlaşdırmanın və Şərti olaraq hesab etsək ki, "qumar" yalnız bəxtə strategiyanın heç bir rol oynamadığı bütün oyunlar əsaslanan oyunlardır, bu baxımdan "21" və Poker (işlər) – qumardır; əksinə, planlaşdırma, qabiliyyət və qumar deyillər. Pokerin hətta xüsusi forması var: strategiya tələb olunan bütün oyunlar və işlər qumar İdman Pokeri. Bir çox ölkələrdə onu rəsmən idman deyil. Hətta orada risk və şans faktoru olsa belə. Bu kimi tanıyıblar. Bu oyun üzrə hər il müxtəlif yarışlar, faktor hansı işdə yoxdur ki? Harada qazancdan söh- çempionatlar keçirilir. Həmin çempionatların qalibbət gedirsə, orada həmişə risk və şans faktoru var, ləri milyonlar qazanırlar. Siz təsəvvür edə olub, olacaq. bilirsinizmi ki, məsələn, zər atmaq (Kreps), yaxud Bu baxımdan, əlbəttə, Forex – qumar deyil. Çünki oyun avtomatlarında lazım olan kombinasiyanı tutburada planlaşdırma da, strategiya da var. Risk də maq üzrə Dünya Çempionatı keçirilsin? Bu, gülünc var, amma bu, Forexin xüsusiyyətidir: o, yüksək olardı, çünki orada oyunçudan heç nə asılı deyil. riskli biznesdir. Bu ayrı söhbətdir ki, Forexi də Amma Pokerdə çox şey asılıdır! qumara çevirmək olar. Bütün işlər kimi. Bu haqda Peşəkar Poker oyunçuları var ki, onlar sırf bu işlə axırda danışacağıq. dolanırlar. Onlar üçün bu, tamamilə ciddi peşədir, Birjaya investisiya yatırmaq kimi bir işdir. Onlar Maraqlısı odur ki, çoxlarının “qumar” saydığı bir daim risklərini nəzarətdə saxlayırlar. Və heç vaxt da sıra şövqlü oyunların da strategiyası və “money-ma- ac qalmırlar. nagement” sistemi var. Axı "Şövqlü oyunlar" adı alAmma işin ən maraqlı tərəfi odur ki, Birja işi ilə tında çox müxtəlif oyunlar birləşir: Ruletka, Kreps, Poker arasında doğrudan da, çox böyük oxşarlıq var!

Bakkara, oyun avtomatları, idman stavkaları, at Hər ikisində özünü nəzarətdə saxlamaq və riskləri yarışı... Və nəhayət, iki çox məşhur oyun: "21" düzgün idarə etmək tələb olunur.

(Blackjack) və Poker.

8 www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

PA R A L E L L Ə R 8 Əgər bu varsa, hər ikisində hətta ortabab strategiya ilə də daim qazanmaq mümkündür. Yoxdursa, ikisində də daim uduzacaqsan. Buna Siz özünüz də şahid olacaqsınız. Amma əvvəlcə gəlin görək, Poker necə oyundur. Yəqin, çoxları bunu onsuz da bilir. Əgər Siz həmin çoxların sırasına daxilsinizsə, Poker haqqında arayışı buraxa bilərsiniz.

Oyun qaydası hallarda düşür.

10. Royal Strit Fleş – Bu da eyni işarəli 5 ardıcıl kartdır, amma bir şərtlə ki, kombinasiyanın böyük kartı Tuz olmalıdır. Ən yüksək kombinasiyadır. Əgər sizdə o varsa, heç nədən çəkinmədən bütün büdcənizi “stavka” edə bilərsiniz.

İndi isə görək, Birja işi ilə Pokerin arasında hansı oxşarlıqlar var. Pokerin ən məşhur növü olan “Texas Holdem” oyununda danışacağıq. Bu oyunda hərəyə gizli saxlanılan iki kart verilir, 5 kart isə açıq şəkildə Lap sadə dillə desək, Poker – müəyyən kombistolun üzərinə qoyulur. Əgər əlinizdəki iki kartla nasiyaları tutmaq oyunudur. Əgər Siz əlinizdəki həmin beş kartı birləşdirəndə hansısa kombinasiya kombinasiyanın digərlərindən güclü olduğuna alınırsa, buyurun, risk edin. əminsinizsə, “stavka”nı artırırsınız. Əmin deyil “Texas Holdem” oyununun müxtəlif mərhələləri sinizsə, “Pas” (ingiliscə - fold) etməlisniz. Kombivar: “flop”, “tern”, “river”. Flop zamanı ortaya 3 açıq nasiyalar isə bunlardır: kart qoyulur, torn zamanı 4-cü kart da əlavə olunur, riverdə isə artıq ortada beş açıq kart var. Eynilə trendin 3 mərhələsi kimi: başlanğıc, güclü trend, son faza. Trendin başlanğıcında hələ vəziyyət tam aydın deyil. Flopda da elədir. İkinci və üçüncü mərhələdə isə artıq bilirsən ki, situasiya necədir və nə ilə risk etmək olar.

Pokerdə bütün kombinasiyaların risk əmsalı çoxdan hesablanıb. Bununla bağlı xüsusi ədəbiyyat çox olduğundan üstündə geniş dayanmayacağıq. Peşəkar oyunçu bilir ki, “flop”, yaxud “torn” zamanı əlindəki 1. Böyük Kart – Sadəcə, yüksək dərəcəli bir kart. kombinasiya ona nə qədər üstünlük və nə qədər Bu, ən zəif vəziyyətdir. Kombinasiya sayılmır. risk yaradır. Buna uyğun olaraq da stavka edir.

2. Cütlük (Pair) – Eyni dərəcəli iki kart. Məsələn, Eynilə, Birjada da müxtəlif modellərin və setapların iki altılıq, yaxud iki Valet. Ən zəif və daha tez-tez risk faizi məlumdur. Üstəlik, hər bir model trendin rast gəlinən kombinasiyadır. əvvəlində bir cür, ortasında başqa cür, sonunda isə 3. Qoşa cütlük - Məsələn, əlinizdə iki altılıq və iki tamam fərqli cür risk əmsalı yaradır. Peşəkarlar riski üçlük varsa, bu, “qoşa cütük” sayılır. Cütlükdən müəyyənləşdirib, ona uyğun həcmdə də əməliyyat güclüdür. açırlar.

4. Üçlük (Set) – Eyni dərəcəli 3 kart. Məsələn, əlinizdə 3 “beşlik” varsa, Setə sahibsiniz. Qoşa cütlükdən daha güclü kombinasiyadır.

5. Strit (Straight) – Ardıcıl gələn 5 kart. Məsələn, 5, 6, 7, 8, 9.

6. Fleş (Flash) – eyni işarəli beş kart. Stritdən daha güclü kombinasiya sayılır.

7. Full Haus – İkisi eyni, üçü eyni dərəcəli olan beş kart. Məsələn, iki “kral”, 3 “dördlük” varsa, Sizə “Full House” kombinasiyası düşüb. Adətən bundan yuxarı səviyyəli kombinasiyalara çox az-az rast gəlindiyindən, “Full Haus” kombinasiyasını tutan oyunçu cəsarətlə ciddi riskə gedir.

2008-ci ilin Beynəlxalq Poker Çempionatının (World Series of Poker) qalibi, 22 yaşlı danimarkalı Piter İstqeyt 8. Kare – Eyni dərəcəli 4 kart.

9. Strit Fleş – Eyni işarəli 5 ardıcıl kart. Çox nadir 8 www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

25

PA R A L E L L Ə R

Oyun qaydası

stavkanı qaldırırsa, sənin əlin isə güclənməyibsə, nə qədər ağır da olsa, pas etməyi bacarmalısan. Bu, Pokerin qaydalarını cəmi bir neçə çox çətindir, ağırdır, amma etsaata tam öyrənmək olar. Amma məlisən. Gələcəkdə udmaq üçün. bu oyunu peşəkar səviyyədə oyna- Böyük müharibəni udmaq maq üçün illərlə təcrübə toplamaq məqsədilə kiçik döyşlərdə geri lazımdır. Eynilə, Forexdə çəkilməyi bacarmalısan. Ola bilər, əməliyyat açmağı öyrənmək də növbəti kart vəziyyəti sənin çox asandır. Amma peşəkar xeyrinə elə dəyişsin ki, pas etdiyiəməliyyat açmaq üçün illərin nə görə dəhşətli dərəcədə peştəcrübəsi lazımdır. mançılıq keçirəsən. Amma bu, sənin xasiyyətini dəyişməməlidir.

Statistikaya görə, Poker oyunçu- Sən riski idarə etmisən. Gələn dəfə larının 20 faizi daim qazanır, 80 faizi isə davamlı şəkildə uduzurlar. Birjalarda da udanlarla uduzanların nisbəti təxminən bu cürdür. Sizcə, niyə?

Ona görə ki, ümumilikdə, özünü cilovlamağı bacaran insanlarla bacarmayan insanların nisbəti 80/20 şəklindədir! Ancaq özünü də belə etməlisən. Bu halda gectez Sənin anın yetişəcək. cilovlamağı və lazım olanda dayanmağı bacaran insanlar bütün Treydinqdə də belədir. Tutaq ki, işlərdə qalib gəlirlər – o cümlədən, treyder bazardakı vəziyyəti Pokerdə və Birjada da! müəyyən baxımlardan qiymətləndirərək, əməliyyat açıb.

Pokerdə Siz kartlara, Birjada isə Amma bir qədər sonra vəziyyət ayqiymətin hərəkətinə heç bir təsir dınlaşıb və indi görür ki, situasiya göstərə bilməzsiniz. Sizin əlinizdə onun xeyrinə deyil. Nə qədər ağır yalnız bir alət var: Pokerdə pas da olsa, əməliyyatı bağlamaq (fold), birjada isə stop-loss. Poker lazımdır. Ziyanlı əməliyyatda daha oyunçusu o zaman udmağa çox qalmaq daha çox itki başlayır ki, əvvəla, əli zəifdirsə, deməkdir. Eynilə pokerdə ziyanlı oyuna girməkdən özünü saxlaoyunda daha çox qalmaq daha çox mağı öyrənsin. Treyder o zaman itki olduğu kimi. Poker oyunçusu qazanmağa başlayır ki, qiymətin nəyəsə ümid edərək, zəif kombihərəkəti ona heç nə demirsə, nasiyasını oyunda saxlayırsa, hər bazara girməməyi bacarsın. Hər iki dəfə “koll”ara pulla cavab verməsahədə qələbə məhz buradan lidir. “Koll”lar isə getdikcə xeyli başlayır: oyuna girməməyi bacar- böyüyə bilər. Eynilə treyder nəyəsə maqdan. ümid edərək ziyanlı əməliyyatı açıq saxlayırsa, hər dəfə buna görə Sonra. Ola bilər ki, ilkin pul ödəməlidir. Həmin pul isə getmərhələdə Poker oyunçusu hər dikcə (trendin sürətlənməsi şeyi özü üçün uğurlu bilib və nəticəsində) kəskin arta bilər. Halmüəyyən stavka edib. Növbəti buki, hər iki halda (həm pokerdə, mərhələlərdə (torn və riverdə) həm forexdə) həmin pul növbəti vəziyyət dəyişə bilər. Əgər başqası şansların yoxlanılmasına sərf

8

26

www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

edilə bilərdi.

Buradan da görünür ki, hər iki halda qazanmaq üçün lazım olan ən vacib keyfiyyət – intizamdır.

Elementar intizama əməl etməklə hər iki sahədə ən azı uduzmamaq olar. Peşəkarlar heç vaxt ümid etmirlər. Onlar ya nə etdiklərini bilir və risklərini nəzarətdə saxlayırlar, ya da bilmədikləri işə girişmirlər. Əlbəttə, onlar da səhv edirlər, amma bu səhvi böyük qurbanlar bahasına haçansa düzələcəyi ümidilə qoruyub saxlamırlar.

Aslar əsas silahlarından daim və məharətlə istifadə edirlər. Bu, pasdır. Sadəcə, bunu deməyi bacarmaq lazımdır: Mən pas. Asın yolu pasdan keçir. Peşəkarlar arasında “qısa pas” deyilən ifadə var. Bu, o deməkdir ki, yeni dövrə sənin üçün uğurlu tonda başlamayıbsa, dərhal əlini yerə qoy. Əksinə, dövrə uğurlu başlayıbsa, aqressiv şəkildə stavkanı artır. Forexdə də belədir: əgər səhv istiqamətdə əməliyyat açdığın məlum oldusa, qısa stopla bazardan çıx. Əksinə, trendi tutmusansa, hər dəfə aqressiv şəkildə əməliyyatın həcmini artır. ...Əlbəttə, elələri də var ki, Pokeri sadəcə əylənmək üçün oynayırlar. Bu, axı həm də çox maraqlı oyundur! Oyna və ləzzət al, xoş vaxt keçir. Bütün əyləncələr üçün isə pul ödəmək lazımdır.

Eləcə, treydinq də çox maraqlı oyun ola bilər. Çoxları məhz trey dinq oyunu oynayırlar. Onlar nə analiz aparır, nə sistem qurur, sadəcə, bəxtə-bəxt əməliyyat açırlar. Tutdu-tutdu. Bax, bu, artıq qumardır. Yəni hətta ən ciddi işi belə, ona necə yanaşılmasından asılı olaraq, qumara çevirmək olar.

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

SİSTEM

İçimoku

Bulud və şam işığı II yazı

Kijun-Sen xəttindən dönüş

Ötən sayımızda “İşimoku” Sisteminin quruluşu və siqnalları haqqında geniş söhbət etmişdik. Bu dəfə isə sistemin verdiyi daha bir neçə siqnal və onun çox vacib bir xassəsi: Yapon Şamları ilə kombinasiyası haqqında danışacağıq.

Tenkan-Sen xəttindən dönüş

Şəkil 2. Kijun xəttindən dönüş

Kijun xətti Tenkan xəttilə müqayisədə daha uzunmüdətli trendin istiqamətini göstərir. Əgər Kijun xətti yuxarıya yönəlibsə, bazarda uzunmüddətli perspektivdə artım, aşağıya yönəlibsə, eniş trendi var.

Kijun xətti də həmçinin çox yaxşı dəstək/müqavimət səviyyəsi kimi çıxış edir. Qiymət yeni ekŞəkil 1. Tenkan xəttinin dəstək kimi çıxış etməsi stremumlara çatıb, korreksiyaya başlayanda adətən Kijun xətti üfiqi vəziyyət alır və ilkin dəstək/müqavArtıq bildiyimiz kimi, Tenkan-Sen xətti trendin is- imət səviyyəsinə çevrilir. Bir çox hallarda korreksiya tiqamətini göstərir. Əgər Tenkan xətti yuxarıya həmin xəttə çatanda yekunlaşır. Bundan istifadə yönəlibsə, bazarda artım, aşağıya yönəlibsə, eniş edərək, trendin istiqamətində bazara girmək üçün trendi var. Bundan əlavə, həmin xətt çox yaxşı fürsət axtarmaq olar. Yapon Şamlarını izləməklə, dəstək/müqavimət səviyyəsi kimi də çıxış edir. əməliyyatın effektini daha da artırmaq mümkündür.

Qiymət yeni maksimumlara (minimumlara) çatıb Qiymətin buluddan dönüşü geriyə korreksiya edəndə adətən Tenkan xətti üfiqi vəziyyət alır və ilkin dəstək/müqavimət səviyyəsinə çevrilir. Bir çox hallarda - xüsusilə də güclü trend Bir çox hallarda korreksiya zamanı İşimoku buvaxtı,- qiymət məhz həmin xəttdən geriyə dönərək, ludu dəstək/müqavimət zonası kimi çıxış edir. Xüəvvəlki istiqamətdə hərəkətini bərpa edir. Bu zaman susilə də eniş trendi zamanı yuxarı korreksiya buluda əgər Tenkan xəttinin üzərində Yapon Şamlarının çatanda sanki onun ağırlığının təzyiqi altına düşür. dönüş modeli də yaranırsa, bazara daha böyük əmin- Bu zaman Yapon şamlarının yaratdığı modeli də nəzərə almaqla, trend istiqamətində əməliyyat açmaq liklə girmək olar. olar.

8

www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

27

SİSTEM

İçimoku

8

28

Şəkil 5. Buludun daxilində ticarət Şəkil 3. Qiymətin buluddan dönməsi

“Üç xətt” siqnalı

Buludun daxilində ticarət

Şəkil 6. Bütün xəttlər yuxarı yönəlib: demək, bazarda trend var Şəkil 4. Qiymətin buludun bir sərhədindən digərinə doğru hərəkəti

Əgər sistemin əsas xəttləri: Tenkan, Kijun, bir də buludu əmələ gətirən Senkou Span A və B xəttləri eyni istiqamətə yönəliblərsə, bu, bazarda güclü Əslində qiymətin buluddan çıxışını gözləmək daha trendin varlığına işarə edir. Amma unutmayın: bu siqməsləhətli olardı. Amma Siz buludun daxilində də nal yaranıbsa, siz artıq trendin əvvəlini buraxmısınız. ticarət aparmaq istəyirsinizsə, bunun çox sadə yolu var: əgər qiymət buluda Senkou Span A xəttini Sistemin köklənməsi yararaq giribsə, onun Senkou Span B xəttini də test edəcəyini gözləyirik. Əksinə, əgər qiymət buluda Bəllidir ki, İşimoku sisteminin standart parametrSenkou Span B xəttini yararaq giribsə, onda Senkou ləri var (9-26-52) və adətən onun dəyişdirilməsi məsSpan B xəttinə tərəf hərəkəti gözlənilir. ləhət görülmür. Amma müşahidələr göstərir ki, bu parametrlər yuxarı zaman periodlarında daha yaxşı nəticələr verir. Aşağı zaman periodlarında digər parametrləri də sınaqdan keçirmək olar.

8

www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

SİSTEM

İçimoku “Buğa kəsişməsi”: Eniş trendi zamanı yaranırsa, tendensiyanının sonunun yaxınlaşması haqqında siqnal sayıla bilər.

8

“Doji ulduzunun doğması”: Eniş trendinin gücü tükənir

Şəkil 7. Sistemin parametrlərini dəyişmək lazımdırmı? Özünüz qərar verin

Misal üçün, bəzi analitiklər 12-24-120, 24-60120, 120-240-480 kimi parametrləri sınaqdan keçirməyi də məsləhət görürlər. Bu, artıq treyderin özünün fərdi qaydada araşdırmalı olduğu bir mövzudur.

Bütün hallarda, sistemin standart parametrləri də yaxşı nəticələr verir.

“Doji ulduzunun batması”: Artım trendinin gücü tükənir

“Harami və doji xaçı”: Artım trendinin üfiqi hərəkətlə əvəzlənməsi istisna deyil

İşimoku və Yapon şamları Əslində Hosodo bu sistemi yaradanda onun Yapon şamlarının analizi ilə birgə işlədiləcəyini nəzərdə tutmuşdu. Yapon analitikin fikrincə, şamların və “İşimoku” sisteminin verdyi siqnallar bir-birini təsdiqləməli idilər. Ona görə də, İşimoku sistemi ilə işləyərkən bir nüansı nəzərə almaq lazımdır: onun siqnalları Yapon şamlarının siqnallarına zidd olmamalıdır. Bu səbəbdən, əgər Siz İşimoku Sistemi ilə işləyirsinizsə, mütləq şam analizindən də xəbərdar olmalısınız. Bu, çox geniş bir mövzudur. Qarşıdakı saylarımızın birində “İnforex” jurnalı Sizə Yapon şamlarının analizi ilə bağlı material təqdim etməyi planlaşdırır. Siz bu iki analiz növünü birləşdirərək, daha yaxşı nəticələr əldə edə biləcəksiniz. Hələlik isə sadəcə Yapon şamlarının ən vacib formaları və kombinasiyaları ilə tanış olun:

“Ayıların hücumu”: “Ayı”lar vəziyyətə nəzarəti ələ alırlar

“Qara bulud”: İstisna deyil ki, artım trendinin sonu çatmaq üzrədir

“Çəkic” (Takuri) – Əgər eniş trendi zamanı yaranırsa və növbəti şam ağ olarsa, enişin sonu haqqında siqnal verə bilər “Buğa hücumu”: Bazarda buğaların aktivləşməsindən və vəziyyəti nəzarətə almalarından xəbər verir. www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

29

30

TE XANALİZ

MA əsasında təhlil Eur/usd ABŞ-da iqtisadi göstəricilərin zəif çıxması və Yaponiyada intervensiya ilə bağlı söhbətlərin hələ də bazarda əsəbiliyi saxlaması Avronu “sığınacaq valyuta” kimi investorlar arasında populyarlaşdırır. Hazırda Avropa valyutası 1.2900-1.2600 diapazonunun yuxarı sərhədinə çatıb. Onun artımı davam etdirməsi üçün 1.2900-dan yuxarıda möhkəmlənməsi lazımdır. Bu halda ilkin hədəf 1.3050-1.3100 zonası ola bilər. Əgər cütlük 1.2600-dan aşağıya doğru istiqamət alsa, uzunmüddətli perspektivdə növbəti hədəfin 1.2500, daha sonra 1.2200 olacağı mümkündür.

8 www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

31

MA əsasında təhlil

8

Gbp/usd Avqust ayı funt üçün fundamental baxımdan “yaxşı addımların pis fəsadları” ilə yadda qaldı. Yeni koalisyon hökumətin büdcə kəsrini azaltmaq üçün atdığı addımlar, görünür, funta baha başa gələ bilər.

Texniki baxımdan keçən ay Britaniya valyutasının ossillyatorlarda konvergensiya formalaşdırdığını və “ikiqat dib” yaratdığını görürük. Amma hazırda valyuta 1.5400-1.5450 ətrafında müqavimətə rast gəlib. Əgər bu müqavimətdən yuxarıda möhkəmlənə bilsə, növbəti hədəf 1.5600 ola bilər. Funtun aşağıya enişinə isə 1.53-1.5325 dəstəyi mane olur. Onun kəsiləcəyi təqdirdə 1.5000-1.5100-ə qədər eniş gözləmək olar.

8 www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

MA əsasında təhlil

8

32

Usd/chf İsveçrə frankının möhkəmlənməsi ölkə iqtisadiyyatındakı müəyyən irəliləyişlərə baxmayaraq, əsasən ABŞ-ın iqtisadi dirçəlişindəki ləngimədən irəli gəlir. Usd/chf hazırda investorların diqqətlə izlədiyi valyuta cütlüklərindən biridir. Qiymətin istənilən enişi sanki investorlar üçün artıma “siqnal verir”. Amma istənilən ümid sonda puça çıxır. Hərçənd, ABŞ-da sonuncu Nonfarm Payrolls göstəricilərinin müsbət çıxması və cütlüyün 2010-cu ilin minimumundan (1.0131) dəstək alması qiymətin artımına müəyyən zəmin yarada bilər. İstənilən halda ehtiyatlı olmaq lazımdır: cütlük iri investorların hədəfindən – 1.0000-dən elə də uzaqda deyil. Onun möhkəmliyinin test olunacağı istisna deyil.

8 www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

TE XANALİZ

MA əsasında təhlil

8

Usd/jpy Yaponiya hökumətinin Yenanın möhkəmlənməsi ilə bağlı narahatlıqları usd/jpy cütlüyünün artımına zəmin yaradır. Çünki bildiyimiz kimi, Yenanın möhkəmlənməsi Yapon ixracatçılarının gəlirlərinin azalmasına, bu isə öz növbəsində iqtisadiyyata güclü zərbə vurulmasına gətirib çıxarır. Bu baxımdan (həmçinin texniki baxımından da) cütlüyün yaxın zamanlarda artımını gözləmək olar. Bunun üçün Yena hazırkı 84.81(2009-cu ilin minimumu) və 83.81 dəstək aralığından yuxarıda möhkəmlənməlidir. Həmin halda növbəti hədəfin 86-86.50 olacağını ehtimal etmək olar. Yox, əgər cütlük 83.80-dan aşağıya istiqamət alsa, 1995-ci ilin minimumları (80-82 aralığı) alış üçün iri investorları bazara cəlb edə bilər.

www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

33

34

PRİNSİP

Bazarın fizikası

3-cü qanun Q

iymətin hərəkətini proqnozlaşdırmağın yollarından biri də təsir-əks təsir metodikasıdır. İndi tanış olacağınız metodu “Austin Financial Groupe” şirkətinin ekspertləri üfiqi dəstək və müqavimət xəttlərini öyrənərkən kəşf ediblər. Metodun nəzəri əsası Nyutonun üçüncü qanununa dayanır: “Təsir əks təsirə bərabərdir”. Şəkil 1-də qiymətin dalğalanması sxematik formada əks olunub. Görürük ki, qiymət əvvəlcə minimum formalaşdırıb; ondan

Nyton bilmirdi ki, təsirin əks-təsirə bərabər olması bir gün treyderlərin işinə yarıyacaq

sonra yuxarı qalxaraq, lokal (aralıq) maksimum yaradıb; ardınca isə artım trendi başlayıb. Birinci dalğanın maksimumu (lokal zirvə) bir növ Mərkəz Xəttini əmələ gətirir. Əsas minimumdan Təsir Xətti keçirilir (Action Line). Əgər Mərkəz Xəttindən yuxarıda Təsir Xətti qədər uzaqlıqda yerləşən daha bir xətt çəksək, bu da ƏksTəsir Xətti (Reaction Line) olacaq.

Buna çox vaxt sadəcə “reaksiya xətti” də deyirlər. Adətən Əksqurula və tətbiq edilə bilər.

Təsir Xətti güclü dəstək/müqavimət zonası kimi çıxış edir. Bu Təsir-Əks Təsir Metodunun real sxem bütün dalğalanmalar zamanı qrafikdə necə “işləməsi” 2-ci şəkildə göstərilib. Əvvəlcə qrafikin aşağı sol küncündə əsas minimum tapılıb. Həmin minimumdan keçən Təsir (Action) Xətti qurulub.

Sonra həmin əsas minimumdan sonrakı ilk (lokal) zirvədən Mərkəz Xətti Çəkilib. Təsir Xətti ilə Mərkəz Xətti arasındakı məsafə hesablanıb və Mərkəz Xəttinin üzərinə gəlinib. Alınan səviyyədən Əks-Təsir Xətti çəkilib. Şəkildə göründüyü kimi, qiymət Əks-Təsir (Reaksiya) Xəttinə çatana qədər yuxarıya hərəkət edib.

Şəkil 1. Mərkəz, Təsir və Əks-Təsir Xəttlərinin qurulması www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

8 İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

PRİNSİP

Bazarın fizikası

8 Növbəti qrafikdə də həmçinin minimumdan sonra gələn ilk lokal maksimumdan Mərkəz Xətti çəkilib. Daha sonra minimumdan Təsir xətti keçirilib. Əks tərəfdə (yuxarıda) Təsir Xəttilə Mərkəz Xətti arasındakı məsafəyə bərabər səviyyədə Əks-Təsir Xətti çəkilib.

Göründüyü kimi, həmin xətt güclü müqavimət kimi çıxış edib.

Bu metodun eniş variantına necə tətbiq olunması isə 3-cü şəkildə göstərilib. Gördüyümüz NASDAQ indeksinin qrafikidir. Aşağıya doğru ilk dalğanın lokal minimumundan Mərkəz Xətti çəkilib.

Sonra Təsir Xətti ilə Mərkəz Xəttinin arasındakı məsafə hesablanıb və Mərkəz Xəttindən həmin məsafə qədər aşağıda Əks-Təsir Xətti qurulub. Göründüyü kimi, “A” nöqtəsində Əks-Təsir (Reaction) Xətti güclü dəstək kimi çıxış edib.

Şəkil 2. Təsir-Əks Təsir metodikası

Şəkil 3. Əks-Təsir xəttinin müqavimətə çevrilməsi

Bu metodda təsvir olunan işləri Meta Trader proqramında asanlıq görmək mümkündür. Bunu etməklə Siz ciddi dəstək/müqavimət zonalarını əvvəlcədən proqnozlaşdırmış olacaqsınız.

Şəkil 4. Əks-Təsir xəttinin dəstək səviyyəsinə çevrilməsi www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

35

36

MÜSAHİB Ə

“99%”

99%-lik müsahibə “İnForex”in forumunda “99%” niki ilə yazan treyderi yəqin, hamı, yaxşı tanıyır. O, iki şeylə ad çıxarıb: dəqiq siqnallar verməsi, bir də ərköyün və cığal hərəkətləri ilə. Son vaxtlar isə forumda ümumiyyətlə, görünmürdü. Biz də müsahibəni elə buradan başladıq.

- Niyə Forumdan qeybə çəkilmisən?

- Çünki biz musəlmanıq. Hər bir yaxşılıq forumda laga qoyuldugu ücün qeybə çəkildim.

- Vaxtilə əsas istifadəçilərindən biri olduğun Forumu izləyirsənmi? Orada gedən müzakirələr haqqında nə deyə bilərsən?

- Forumu izləmirəm, bazarı izləyirəm.

- Bəs bayaq deyirdin ki, “bu dünyada insana yaxşılıq qalır, mən paxıl deyiləm...” Nə oldu? Özün öz dediyinə zidd gedirsən axı...

- Mən belə görürəm ki, siz öz suallarınızla mənə zidd gedirsiniz.

Müsəlmanı qılınc yolu ilə başa salırlar, mən də bu yolu seçdim.

- Vaxtilə Elliotun Dalğa Nəzəriyyəsinin amansız düşməni kimi çıxış edirdin. Maraqlıdır, bu fikrin hələ də qüvvədə qalıbmı?..

- Elliotla qazanan bir nəfər göstərin mənə, o gün mən başlayacağam Elliotla işləməyə. Həm də sizin bildiyiniz Elliot sadəcə, şablondur. Elliotun incəlikləri çoxdur.

- Bildiyimə görə, Sən ancaq Forex-də əməliyyatlar açmaqla dolanırsan. Bu, riskli deyil ki?

- Hərə bir işlə dolanır, bizim də - Pərəstişkarların sənin siqnal- qismətimiz Forexlə bağlıdır. ların üçün darıxsalar, hara Bilmək olmaz, mən nə işlər - Göstərirəm. Məsələn, jurmüraciət edə bilərlər? görürəm... Risk deyil. Risk, riskin nalımızın 3-cü sayında - Mənim pərəstişkarım özüməm, nə oldugunu bilməyənlər ücün var. müsahibəsi dərc olunan uğurlu həmişə də özümə muraciət edirəm. Bizdən isə keçib. treyder Çingiz Hacızadə “Xüsusi Yenə də qayıdım “musəlman” söhrəğbət bəslədiyiniz analiz - Öz əməliyyatlarının 99 bətinə. Tez-tez bu sualla metodu varmı” sualına belə faizinin doğru çıxdığını iddia qarşılaşırdım: “Belə bilirsinizsə, cavab vermişdi: “...Və təbii ki, edirdin. Əgər belədirsə, niyə siqnal niyə satırsınız?” Başa sala Elliotun Dalğa Nəzəriyyəsi.

Sənin adını “Forbes” jurnalında Dalğa analizinin digər təhlil bilmədim ki, bu dünyada insana yaxşılıq qalır, mən paxıl deyiləm. görə bilmirik? metodlarının tamamlanmasında Xeyri olmadı... Olmayacaq da!

- Sizi başa düşdüm, nə demək çox dəyərli rolu var, onu danmaq Yəni siqnal yoxdur!!! istəyirsiniz. Mən hiss edirəm ki, heç cür mümkün deyil”. Dalğa siz hələ də Forexdə nailiyyət əldə Analizi ilə işləyən uğurlu trey- Ticarət sistemini ciddi-cəhdlə etməmisiniz. Vaxt gələr, görünərik derlər yüz minlərlədir... Amma gizli saxlamaqda məqsəd nədir? oralarda da... sənin, elə bil ki, Elliotla şəxsi Onun öz gücünü itirəcəyindən və qərəzliyin var. daha effekt verməyəcəyindənmi - Yəqin ki, Sənə müraciət edən - Siz həmin adama bir daha sual və öyrənmək istəyən treyderlər qorxursan?.. verin ki, yenə də Elliotla qazana - Səbəb mənim “müsəlman” ol- çox olub. Onlara adətən nə bilirmi? Mən cavabını gözləyəcavab verirsən?.. mağımdadır. Heç birindən qorxcəyəm sizdən. muram, sadəcə, bu, mənə ləzzət - Onlara məbləği deyirəm və bir edir! daha müraciət etmirlər.

8 www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

MÜSAHİB Ə 8 - Trend xəttlərini mütləq həqiqət saydığını forumda yazdıqlarından bilirik. Bəs başqa hansı analitik alətlərə rəğbətin var?

- Qiymətə çox böyük rəğbətim var.

“99%” - Lazım olanda izləyirəm, həmişə yox.

zəifdirsə, tora düşur, kim güclüdürsə, tora düşənləri yeyir.

- Öz ticarət sistemini yaratmağa nə qədər vaxt sərf etmisən? Və necə yaratmısan: sırf təcrübi yollamı, yoxsa nəzəri əsası da olub?

- Sistemim 3 ilin təcrübəsinin nəticəsində yaranıb.

- Özünü hansılara aid edirsən?

- Özümü hələ ki nə tora düşən, nə də tordakıları yeyən hesab edirəm. Özümü tor hesab edirəm.

- Səncə, niyə treyderlərin çoxu - Deyilənə görə, Alan Endryüs Forex-də uğur qazana bilmirlər? yalnız bir neçə milyon qazanan- Ən yaddaqalan əməliyyatın Onlara nə mane olur? dan sonra öz məşhur hansı olub?

- Onlara çox “Çəngəl”inin sirrini açıbmış. Sən - Ən yaddaqalan əməliyyatım öz məşhur trend xəttinin sirrini eyni arı yeyən ıl k a d r to ə əd neçənci milyondan sonra açmağı . a düşən, n r to ə n i k sab edirəm ələ e h h r ü m to ü düşünürsən? ü z m Ö əm. Özü hesab edir - Mən də, “limon”u xoşlayıram, bilmələri, amma ona hələ çatmamışam. bir də qərarsız olmaları mane olur.

Amma xeyri yoxdur, strategiyamı qrafikdə “buy” və “sell” Təbii ki, səbri də unutmamaq heç kəsə deməyəcəyəm. etməyim olub. İkisində də lazımdır. “plyus”a baxa-baxa bazardan ləz- Sağlığına qismət. Sənin - Forex-lə bağlı gələcək planzət almışam.

Bazara yanaşma fəlsəfini bilmək ların necədir? maraqlı olardı. Yəni: qiymət - İndi gülməkmi lazımdır?..

- Yest tolko plan A: ancaq irəli!.. dəyişikliyi hansı qanunauyğun- Nə isə, qayıdaq Forexə. Səncə, luqlara tabedir, niyə belə hərəkət uğurlu ticarət sistemində money- Və sonda, digər treyderlərə management və psixologiyanın nə demək istərdin? edir və sair... rolu nə qədərdir?..

-Bazara baxdığın zaman nə - Hörmətli treyderlər, əgər istədyini deyil, bazarın sənə nə - Heç bir rolu yoxdur, əgər səbr Forex-in nə olduğunu bilirsinizsə, verəcəyini görməlisən. Necə yəni, və strategiya yoxdursa. özünüzdən başqa heç kəsə qulaq “niyə belə hərəkət edir”? Bəs necə asmayın. Müəyyən analizdən sonra - Qısa və konkret sual: treyetməlidir? Bazara baxdığım zaman yalnız bir qərar verin – səhv olsa derə qazanmaq üçün nə necə böyük bir qazanın dibinə belə... Məncə, düzlər çox olacaq. düşdüyümü və aradabir qaşıqla lazımdır?

Niyə “səhv olsa belə” dedim? Ona necə qarışdırıldığını görürəm.

- Treyderə qazanmaq ucun görə ki, insan təkrar-təkrar səhv etuzunmuddətli əməlliyatlar açmaq məyi sevmir – “tem bole” Forex - MetaTrader proqramını lazımdır. bazarında. açandan sonra gördüyün ilk iş nə olur? Əvvəlcə nələrə fikir - Forex-də ticarəti nəyə - Bir dəqiqə... Bunu sənmi deyirsən ki, “özünüzdən başqa bənzədə bilərsən? verirsən? heç kəsə qulaq asmayın”? Bəs - Əvvəlcə balansa baxıram, - Təsəvvür edin ki, Sizə ömur görüm, milyonçu olmuşam, ya boyu borclu olan biri var və hər ay onda niyə ticarət siqnalları yox. Sonra bazarın son bir həftəödəməlidir. verirdin?.. sinə baxıram ki, görüm, özünü - Çünki forumda hər kəsə qulaq - İndiyə qədərki treyder necə aparıb... Və gözümü yumub, asan çoxdur, yəni ehtiyacı olanlar təcrübəndən Bazarla bağlı hansı var.Treyder kimi formalaşmayanəməliyyat açıram. nəticələri çıxarmısan? ları nəzərdə tuturam.

- İqtisadi xəbərləri - Bazarda bir yeganə məqam izləyirsənmi?.. var, o da insanların səbri. Kim www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

37

38

S T R AT E G İ YA

“ID/NR4”

“T” Günü Hər bir daralan diapazonun bir gün genişlənməyi də var!..

Q

iymətin dalğalanmaları əsasında ticarət aparmaq (svinq-treydinq) o zaman fayda gətirir ki, bazarda yaxşı volatillik olsun.

Volatillik – qiymətin hər hansı bir vaxt ərzində nə dərəcədə dalğalanmasının göstəricisidir. Başqa cür desək, konkret müddətdə qiymətin hərəkət etdiyi diapazonun enidir.

Trendə nə vaxt qoşulmaq lazım gəldiyini necə bilmək olar? Bunun üçün “dönüşlərdə ticarət” vərdişindən əl çəkərək, “keçidlərdə ticarət” üslubuna köklənmək lazımdır. Treyderlərin çoxu üçün bu, son dərəcə çətin olur. Çoxları 9-10 gün ardıcıl qazanandan sonra öz mənfəətinin az qala hamısını bir gün ərzində trendin əksinə açılmağına qurban verir. İlk addım bu olmalıdır: Trend Gününün yaxınBir çox texniki analiz proqramlarında volatilliyi laşdığını əvvəlcədən müəyyən etməyi öyrənmək ölçmək üçün xüsusi indikatorlar var. Volatilliyin bəzi lazımdır! Biz indi bunu necə etməyin yollarından biri xüsusiyyətləri mövcuddur ki, onları bilmək treyderə ilə tanış olacağıq. çox faydalı olar. Əvvəla, volatillik tsiklik olaraq dəyişir. İkincisi, onun da hərəkəti tendensiyaya tabedir.

Bu ticarət modeli “ID/NR4” adlanır. Həmin moƏgər volatillik istiqamətini dəyişibsə, həmin yeni is- delin əsasında ticarət aparmaq üçün əvvəlcə Tobi tiqamətdə getməkdə davam edəcək. Yəni tutaq ki, Kreybelin “NR4” adlandırdığı günü tapmaq lazımdır. volatillik azalmağa başlayırsa, ta kritik həddə çatana NR4 – yəni “Narrowest Range of the last four days” qədər azalacaq. Həmin kritik nöqtəyə çatanda isə – son dörd günün ən dar diapazonu deməkdir. Üstətsikl yekunlaşacaq. Sonra volatillik artmağa başlaya- lik, həmim gün mütləq “daxili gün” olmalıdır. Daxili caq və qiyməti bir istiqamətdə hərəkət etdirəcək. gün elə günə deyilir ki, onun minimumu əvvəlki Əgər treyder həmin kritik nöqtələri müəyyəngünün minimumundan böyük, maksimumu isə ləşdirməyi bacarsa, bazarın güclü hərəkətlərini yaxa- əvvəlki günün maksimumundan kiçik olsun. Yəni laya bilər. həmin günün şamı əvvəlki günün şamının sərhədləri daxilində yerləşməlidir. Buna ingiliscə İnside Day, Bazarda daim volatilliyin qabarmaları-çəkilmələri qısaca ID deyirlər. Bu iki şərtin bir yerdə ödənilməsi baş verir ki, bu da özünü qiymət diapazonunun sıxıl- isə (Daxili Gün + Son 4 günün ən dar diapazonu) ması-genişlənməsi şəklində göstərir. Bu prinsip Tobi ID/NR4 setapını formalaşdırır.

Kreybelin “Qısamüddətli qiymət modelləri və açılış diapazonunun yarılması əsasında ticarət” (Day TradAraşdırmalar göstərir ing with Short-Term Price Patterns and Opening ki, əgər bazarda ID/NR4 Range Breakout) adlı kitabında geniş təsvir olunub. setapı formalaşıbsa, Kreybelə görə, bazar “dincələndən”, yəni diapazon növbəti gün volatilliyin daralandan sonra “Trend Günü” gəlir. Trend Günü artımı baş verməlidir. Yəni elə bir gündür ki, bazar öz diapazonunun bir ekdiapazon genişlənməlidir. stremumunda açılır, digər ekstremumunda isə Amma onun məhz hansı bağlanır. Həmin gün bazar kiçik fasilələrlə böyük tərəfə genişlənəcəyini birmənalı demək mümkün məsafə qət edir. Belə günlərdə bazara girən treyderlər Şəkil 1. ID/NR4 setapı deyil. Ona görə də, həm çox vaxt nəyin baş verdiyini anlamır və bazarın əley“buy stop”, həm də “sell stop” orderi qoymaq və hanhinə əməliyyat açırlar. Günün ikinci yarısında sının işə düşəcəyini gözləmək lazımdır. vəziyyət aydınlaşanda isə artıq gec olur.

8 www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

S T R AT E G İ YA

“ID/NR4” Misal 2.

8 Əlbəttə, ID/NR4 setapını qrafiklərdə axtarmaq xeyli vaxt aparardı. Amma bunu edən xüsusi indikator var. Siz onu jurnalımızın yerləşdiyi arxiv faylından tapa bilərsiniz. Həmin indikator ID/NR4 setapına uyğun şələn şamları qırmızı nöqtələrlə göstərir. Əməliyyat açmağın qaydaları: 1. ID/NR4 setapını tapın; 2. Səhərisi gün ID/NR4 barından yuxarıda “buy stop”, aşağıda isə “sell stop” orderi yerləşdirin; 3. Əgər alış əməliyyatı açılarsa, ancaq həmin gün ID/NR4 barından aşağıda əlavə (ikinci) “sell stop” orderi yerləşdirin. Bu, onun üçündür ki, əgər əməliyyat ziyanlı olarsa, biz əks istiqamətdə bazara girərək, itkimizi kompensasiya edə bilək; 4. Əgər satış əməliyyatı açılarsa, ancaq həmin gün ID/NR4 barından yuxarıda əlavə (ikinci) “buy stop” orderi yerləşdirin. Bu, onun üçündür ki, əgər əməliyyat ziyanlı olarsa, biz əks istiqamətdə bazara girərək, itkimizi kompensasiya edə bilək; 5. Mənfəəti təsbit etmək üçün “stop-loss” əmrini qiymətin ardınca “sürüşdürün”.

Misal 1.

Şəkil 3. S&P 500 – 1995-ci ilin iyunu

1. 1995-ci ilin martın 9-da ID/NR4 setapı formalaşıb.

2. Həmin günün şamından 1 punkt yuxarıda və 1 punkt aşağıda eyni zamanda alış və satış orderləri yerləşdiririk. Alış orderimiz işə düşəndən sonra satış orderimizi ikiqat artırırıq. Bu, dönüş variantına hazır olmaq üçündür.

3. Həftə ərzində bazar sürətlə qalxmaqda davam edir. Biz onu “stop-loss” əmrimizi yuxarıya sürüşdürməklə izləyirik.

Misal 3.

Şəkil 2. S&P 500 – 1994-cü ilin dekabrı

1. Bu bar ID/NR4 gününü göstərir. Növbəti gün həmin bardan 1 punkt (+spred) aşağıda və yuxarıda satış və alış orderləri yerləşdiririk.

2. Satış orderi işə düşür. Dönüş halına hazır olmaq üçün ID/NR4 günündən 1 punkt yuxarıda ikinci “buy stop” orderini yerləşdiririk.

3. Əməliyyatı bağlayaraq, mənfəətimizi götürürük. www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

Şəkil 5. Təbii qaz. 1996-cı ilin fevralı

8 İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

39

S T R AT E G İ YA

“ID/NR4”

8

40

1. ID/ NR4 günü.

2. Diapazonun yuxarıya doğru yarılması.

Gördüyünüz kimi, bazar günün maksimumunda açılıb və maksimumunda da bağlanıb. Bu sxemlə işləyərkən belə halları çox görəcəksiniz.

3. Korreksiya başlayanda “trailing-stop” əmri əməliyyatı bağlayıb. Əgər əməliyyat açıq qalsa, mənfəəti daha da artırmaq olardı.

Bazar – DALĞAlardan ibarətdir

Misal 5.

Dalğaların dilini KAPİTANlar bilir

Şəkil 6. Eur/usd, 2010-cu il, iyul-avqust

Dalğaların dilini öyrən!

Bu qrafikdə ID/NR4 şamlarını “nr4idcatr” indikatoru tapıb və qırmızı nöqtə ilə işarələyib. Günlük qrafikdə iki ay ərzində iki siqnal formalaşıb. *** Bu strategiya ilə işləməyin bir üstünlüyü də odur ki, itkilər böyük olmur, amma çox böyük qazanc götürmək şansı var. Əsl “balıqçı” strategiyasıdır: tor atmaqda davam et və bir gün toruna mütləq iri balıq düşəcək.

Qeyd edək ki, bu strategiyanı son 4 yox, son 7 günün ən dar diapazonuna da tətbiq etmək olar. Əgər siz strategiyanı gündaxili periodlarda sınamaq istəsəniz, yaxşı olar ki, indikatorun parametrini dəyişərək, daha çox şamın ən qısa diapazonunu axtarasınız.

Elliotun Dalğa Analizi kursu: Fərdi

400 azn!!!

Qrupda

200 azn!!!

...Və siz bazarın kapitanı olursunuz!

Kursa buradan yazıla bilərsiniz www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

BÖHRAN

Big-

41

Birja tarixi

-Bang

1907-ci ilin böhranı Amerikanın bank sistemini birdəfəlik dəyişdi, Morqanı isə maliyyə imperatoruna çevirdi ABŞ-da yaşanan 1907-ci ilin böhranı o zamana qədər baş vermiş böhranların ən güclüsü və sərti idi.

Böhran dərhal 9 ölkənin iqtisadiyyatına təsir göstərib. O, özəl bank sisteminin kövrəkliyini üzə çıxarıb və bununla da ABŞ-da Mərkəzi Bank rolunu oynayan FES-in (Federal Ehtiyatlar Sistemi) yaradılmasına təkan verib.

1907-ci il böhranı o dövrün oliqarxlarının, daha dəqiq desək, onlardan ən böyüyü olan Con Pirpont Morqanın gücünü və qüdrətini üzə çıxarıb. Məhz Con Pirpont (böyük) Morqan ABŞ iqtisadiyyatını 1907-ci il böhranından xilas edib.

Morqanın yüksəlişi

Con Pirpont Morqan atasının ölümündən sonra onun Birləşmiş Ştatlarda və Böyük Britaniyadakı bank biznesinin və kapitalının varisinə çevrilmişdi. Con bank işini hələ lap gənc yaşlarından öyrənmişdi. Ailə biznesində Morqan üçün prioritet məsələ iri banklara nəzarəti ələ keçirmək idi.

O, öz imperiyasını qurmağa da elə buradan başlamışdı.

XIX əsrin 70-ci illərində Morqan dəmir yolu biznesinə diqqət yönəldir. O dövrdə bu, Rokfeller, Harriman, Karnegi kimi oliqarxların əsas fəaliyyət növlərindən biri idi. Amma müdrik Morqan dəmir yolu şirkətlərinin birləşdirilməsi və alınmasına maraq göstərsə də, onların çəkilişinin maliyyələşdirilməsinə o qədər də can atmırdı. Bu taktika C.P.Morqanın himayəsi altında fəaliyyət göstərən sənaye strukturlarına böyük üstünlük verirdi.

Şəkil 2. Dəmir yolunun tikilməsi

Şəkil 1. Con Pirpont Morqan www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

Morqanın imperiyası böyüyərək, 1900-cu ildə “U.S. Steell Corporation” trestinin yaradılması ilə nəticələnir. Bu,

sadəcə iri polad şirkəti deyildi, ölkənin metallurgiya sənayesinə nəzarət edən bir monopoliya idi.

C.P.Morqanın haqqında tez-tez “böyük”, “möhtəşəm”, “imperator” kimi ifadələr işlədilirdi.

Sonradan Morqan bir sıra başqa iri şirkətlər də yaradıb, amma antitrest qanunlarının qəbulu və bank sisteminin dəyişməsi oliqarxa yeni monopoliyalar qurmağa imkan verməyib.

Şəkil 3. Camaat banka hücum çəkir

Bəzi tarixçilər və iqtisadçılar hesab edirlər ki, 1906-cı ildə İngiltərə Bankının faiz dərəcələrini iki dəfə artırması böhranın yaranmasına gətirib çıxaran əsas səbəblərdən biri idi. Bu, ABŞ-dan böyük miqyasda kapital sızmasına gətirib çıxarır və 1907-ci ilin yazyay mövsümündə bir neçə sıçrayış dalğasına səbəb olur. Həmişəki kimi, praktik olaraq hamı əmin idi ki, artım tezliklə bərpa olunacaq və baş verənlər sadəcə, balaca korreksiyadır. Amma payızda tarixin ən güclü maliyyə böhranı başlayır.

8 İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

BÖHRAN

Birja tarixi

əmanətçilərin təzyiqi altına düşür.

Nəğd vəsaitlərin verilməsinə məhdudiyyətlər qoyulur, bankların “Qar topası” misin qiymətinin qapısı arxasında böyük növbələr düşməsi və müvafiq olaraq yaranır. Menecerlərin çoxu aradan “United Cooper” konserninin ak- çıxırlar, bankların iflas olmaları siyalarının kəskin enməsilə barədə elanlar getdikcə çoxalır, böyüməyə başlayır. Bu aksiyaların təşviş artır və bu yolla da maliyyə çökməsi broker firmalarını iflasa böhranı yaranır. Onun ardınca uğratdı, daha sonra əlaqəli komölkənin bütün hesablama sistemi mersiya banklarının vəziyyəti pozulur. Bank çekləri əhəmiyyətsiz kəskin pisləşdi. Qar uçqununa kağıza çevrilir. Çünki heç kimin çevrilən qar topası bütün bank sis- çeki vermiş banklara inamı qaltemini, birjanı və ölkə iqtisadiymamışdı. İstənilən bank istənilən yatını bürümüşdü. anda müflis ola bilərdi. Ölkədə nəğd vəsaitlərin ciddi şəkildə çatışBöhran qızışır mazlığı yaranır. Hamı əvvəlcə nəğd vəsaitlərin, sonrasa ancaq qızılın ardınca qaçmağa başlayır.

Sözün əsl mənasında maliyyə böhranı yetişir.

8

42

Morqan sahib olduğu iri likvid vəsait ehtiyatlarını həlledici anda lazımı məcraya yönəltmişdi. O, həmin vəsaitləri bir qrup banklara çox güzəştli şərtlərlə - ilə 10% kredit şəklində təqdim etmişdi.

Oliqarx onun bankına vəsait yatıran müəssisələrin dividend və faizlərini əvvəlcədən ödəyəcəyinə zəmanət verirdi.

Məlum olur ki, Morqan iri birja spekulyantlarından bir müddət aksiya satışlarını azaltmağı xahiş edibmiş (o vaxt Morqanın xahişi əmr hesab olunurdu). Bu, Morqanın ali hakimiyyət dövrü idi.

O və onun kimilərlə uzun müddət mübarizə aparan hökumət indi özü onun maliyyə diktaturasını etiraf edir. Rəqiblərin biri digərinin ardınca ona vəsaitlərini təklif edir və növbəti əmrlərini gözləyirdilər; ABŞ-ı kim xilas etsin? bank, dəmir yolu, sənaye müəssisələrinin sahibləri onun arxasınca gedirdilər. Morqan göstəriş və əmrlər verir, iclaslar keçirir və nəticə çıxarır, öz qərarını verirdi.

Bütün bunları kobud formada edirdi, amma nəticədə dekabrda birjalar, banklar və maliyyə vəziyyəti ümumilikdə sabitləşərək, Şəkil 5. “Yardım əli” (“Washington Life” məcrasına düşməyə başlayır. jurnalında dərc olunmuş illüstrasiya)

Maliyyə Nazirliyi (xəzinədarlıq) təşvişin qarşısını almaq məqsədilə Səhmlərin kəskin ucuzlaşması ölkənin iri banklarına böyük nəğd “Dou-Cons” indeksinin 40% pul vəsaiti yerləşdirir. Amma bu, düşməsinə yol açır. Oktyabrın kömək etmir. Çarəsiz qalan ikinci yarısında Nyu-York fond hökumət yardım üçün Con Pirpont birjasında təşviş son həddə çatır. (böyük) Morqandan kömək istəyir.

Kreditlər üzrə faiz dərəcələri Vaxtilə antitrest kampaniyasını ağlasığmaz səviyyəyə qalxır: qısa həyata keçirməklə iqtisadiyyatın bir vaxta götürülmüş kredit üçün bir sıra sahələrində oliqarxiyanın günə 4% ödəmək lazım idi! qarşısını kəsən ABŞ hökuməti indi Əyalət bankları onlar üçün onların ən nüfuzlu təmsilçilərindən Mərkəzi Bank rolunu oynayan birinə üz tutmaq zorunda idi.

Nyu-Yorkun iri banklarındakı deƏlbəttə, həmin dövrdə pozitlərini bağlamağa başlayırlar. Morqanın imperiyası da çətinlik Ölkənin bütün bankları alın təri ilə çəkirdi. Polad trestin aksiyaları qazandıqlarını götürməyə tələsən yarıdan çox düşmüşdü, amma Şəkil 4. 1907-ci ilin böhranı

www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

FES-in yaranması

Şəkil 6. ABŞ-ın Federal Ehtiyatlar Sisteminin emblemi

8

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

BÖHRAN

Birja tarixi

(hazırda ABŞ-da kommersiya banklarının əksəriyyəti FES-in üzvləridir). Bu münvalla FES 1907-ci ilin maliyyə böhranı bütün ölkə iqtisadiyyatının ABŞ-da Mərkəzi Bankın və ya onu hesablama mərkəzinə çevrilir. əvəz edən bir quruluşun yaradılması mövzusunu aktuallaşdırır.

Avropa təcrübəsinin öyrənilməsindən və qızğın siyasi müzakirələrdən sonra bu gün bizim Federal Ehtiyatlar Sistemi kimi tanıdığımız qurumun yaradılmasına qərar verilir. 6 il sonra 1913-cü ildə prezident Vudro Vilson FES-in yaradılması haqqında qanunu imzalayır.

ABŞ-dakı xüsusi şərait tələb edirdi ki, vahib bir Mərkəzi Bankın yerinə, Vaşinqtondan idarə edilməklə bütün ölkə üzrə 12 ehtiyat bankdan ibarət mürəkkəb struktur yaradılsın. Bununla yanaşı, FES Birləşmiş Ştatlar hökumətindən asılı deyildi. FES sisteminə daxil olan bankların özləri onun sahibinə çevrilirdilər.

FES-in qarşısına qoyulan əsas Amma Sistemin rəhbərliyini prezi- vəzifə maliyyə böhranlarının dent Senatın razılığı ilə seçirdi. qarşısını almaq və makroiqtisadi Həmin andan etibarən “üçqat enişlərin zəiflədilməsi idi. Bunun müdafiə” və ya belə deyək, “üçqat üçün FES banklara, deməli, ümutəminat” qüvvəyə minirdi: qızıl milikdə iqtisadiyyata təsir etmək üçün 3 əsas alətdən istifadə edir: ehtiyatı (əskinaslar 40%-dən çox qızıl ehtiyatı ilə təmin olunurdu), dövriyyə tələbatından asılı olaraq - Faiz dərəcələri (ənənəvi təsir emissiya və təbii ki, dövlət zəvasitəsi): İqtisadi aktivliyə dəstək manəti. vermək məqsədilə FES kommerFES kommersiya banklarının öz siya bankları üçün kreditlərin faiz ehtiyatlarını mütləq və yalnız dərəcələrini azaldır, bununla da ehtiyat banklara yatırmalarını kommersiya bankları müştərilərinə qərara alır, bununla da ölkənin daha intensiv şəkildə kredit ayırırbütün banklarının dayanıqlığı lar, bu isə tələb və aktivliyi gücproblemi həllini tapır. FES-ə Bir- ləndirir; - Mütləq ehtiyat saxlama norləşmiş Ştatların bütün banklarına nəzarət etmək hüququ verilir. ması: Bu normaları azaltmaqla Bununla yanaşı, milli banklar FES bankların likvid vəsaitlərini mütləq FES-in üzvləri olmalı idilər artırmış olur, bu da onları real sek-

8

www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

tora ssudanı çoxaltmağa sövq edir; - Açıq bazarda əməliyyatlar (ən operativ alət): Kommersiya banklarına dövlət qiymətli kağızlarını almağa daha sərfəli şərtlər təklif etməklə FES bu bankların

likvid vəsaitlərini artırır. Bu da əvvəlki ilk bənddəki nəticələrə gətirib çıxardır, amma daha az zaman kəsiyində. *** Dünya maliyyə böhranının ilk səbəbi bazar münasibətlərinin inkişafında uyğunsuzluğun yaranmasıdır. Bunun nəticəsində iqtisadiyyat bazar iştirakçılarının əvvəlki qarşılıqlı münasibətləri çərçivəsində inkişaf edə bilmir, köhnə əsasda inkişaf imkanları tükənir. Treyder dilində desək, “artım trendi sona çatır” və əks tərəfə hərəkət başlayır. Böhran başa çatandan sonra isə yenidən inkişaf dalğası bərpa olunur.

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

43

44

M ETO D

Texanaliz

Bəs nə qədər gözləyək?

T/P

Qiymət Orta Xəttə nə zaman çatmalıdır

J

urnalımızın əvvəlki saylarında Sizə Orta Xətt Texnikası haqqında məlumat vermişik. Artıq bilirik ki, bu texnikaya görə, qiymət dönüş edəndən sonra 80 faiz hallarda Endryüs Çəngəlinin Orta Xəttinə (Median) çatmalıdır. Amma bunun üçün nə qədər gözləmək lazımdır?

“Austin Financial Group” bu suala cavab vermək üçün “Orta Xəttin Dönüş Zonası” adlı texnika təklif edir. Şəkil 1-də Siz A, B və C nöqtələrinə əsaslanmaqla qurulan Orta Xətti görürsünüz. A-dan B-yə və B-dən C-yə qədər olan barları sayırıq. Hansı daha çox olsa, onu götürəcəyik. Tutaq ki, A-dan B-yə qədər 10, Bdən C-yə qədər 15 bar var. Sonuncu dönüş nöqtəsindən (bu halda C) başayaraq, 15 bar məsafəsi qədər sağa uzanan düzbucaqlı çəkək. Bu düzbucaqlı elə Orta Xəttin Dönüş Zonasıdır. Araşdırmalar göstərir ki, qiymət adətən bu düzbucaqlıdan çıxmaq ərəfəsində olarkən (düzbucaqlının sağ sərhədinə yaxınlaşanda) Mediana çatır. Amma unutmayın: qiymətin Mediana çatması hələ dönüşdən xəbər vermir.

Şəkil 2. Orta Xəttin Dönüş Zonası. “Buğa” variantı

Orta Xəttin Dönüş Zonasından istifadə qaydaları: 1-ci qayda: Əgər qiymət Orta Xəttin Dönüş Zonasının daxilində Mediana çata bilmirsə, bu, onun hərəkət potensialının zəifliyindən xəbər verir.

2-ci qayda: Əgər qiymət Orta Xəttin Dönüş Zonasının daxilində Mediana çatırsa, bu, hələ dönüşdən xəbər vermir. Qiymət Medianı iki dəfə test edə, yaxud, kəsib, hərəkətini davam etdirə bilər. Əks istiqamətdə əməliyyat açmaq üçün tamamlayıcı siqnalı gözləmək lazımdır.

Şəkil 1. Orta Xəttin Dönüş Zonası. “Ayı” variantı

8 www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

METOD

45

Texanaliz

8 Aşağıdakı şəkillərdə Siz “J.P. Morgan” (JPM) bankının səhmlərinin hərəkətini əks etdirən iki qrafik görürsünüz. Şəkil 3-dəki birinci qrafikdə A, B ə C nöqtələrindən istifadə olunmaqla Orta Xətt və dediyimiz qaydada Orta Xəttin Dönüş Zonasını göstərən düzbucaqlı qurulub. Onun eni 29 bardır. Şəkil 3

Növbəti qrafikdə isə (şəkil 4) hadisələrin necə inkişaf etdiyini görürsünüz. Təsvir etdiyimiz qaydaya uyğun olaraq, qiymət düzbucaqlıdan çıxmaq ərəfəsində Mediana çatır.

Şəkil 4

Şəkil 5

5-ci və 6-cı şəkillərdə də həmçinin “J.P. Morgan” (JPM) şirkətinin səhmlərinin qrafikləri göstərilb. B-dən C-yə qədər olan hərəkət A-dan B-yə qədər olan hərəkətdən daha böyükdür, 25 barı əhatə edir. Ona görə də, sol tərəfi C nöqtəsinin üzərində olan 25 bar enində düzbucaqlı çəkirik.

Bu düzbucaqlı Orta Xəttin Dönüş Zonasıdır. Nə qədər ki, qiymət həmin düzbucaqlıdan çıxmayıb, Mediana çatılması ehtimalı qüvvədə qalacaq.

8 www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

METOD

Texanaliz

8

46

Növbəti qrafikdə (şəkil 6) gördüyümüz kimi, qiymət düzbucaqlının daxilində Orta Xəttə çatır və onu iki dəfə test edəndən sonra geriyə dönür. Bu, bazarın tsiklik rejimdə olduğunu göstərir. Bundan sonra treyder əks istiqamətdə əməliyyat aça bilər. Şəkil 6

Orta Xətt Texnikası Endryüs Çəngəlinin tərkib hissəsi olsa da, ondan müstəqil şəkildə də istifadə etmək mümkündür. Sadəcə 3 dönüş nöqtəsi tapın və 1-ci nöqtə ilə 2-ci və 3-cü nöqtələri birləşdirən parçanın tən ortasından keçən düz xətt çəkin. Bu, elə Orta Xətt olacaq. Sonra isə Orta Xəttin Dönüş Zonasını qurun. Bütün bunları MetaTrader proqramında asanlıqla etmək mümkündür.

www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

MÜSABİQƏ

Qalib

“In forex” jurnalının elan etdiyi məqalə müsabiqəsi başa çatdı. Ən yaxşı məqalənin müəllifini 100$ mükafat gözləyirdi. İndi həmin mükafat sahibini tapdı. Bu, forumda “hippy” niki ilə tanınan Malik Novruzovdur. Müsabiqəyə təqdim olunan işlərin arasında redaksiyanın daha çox bəyəndiyi Malikin “Üç “i”” adlı məqaləsi oldu. Qalibi təbrik edir, digər iştirakçılara isə növbəti müsabiqələrdə uğurlar arzulayırıq.

Hippy end

Üç “i” İntuisiya, intellekt və instinkt Əvvəlcə “İntuisiya nədir?” sualına cavab verməyə çalışaq. Fəlsəfədə intuisiya belə izah olunur: Araşdırmaya və ya məntiqə, düşüncəyə deyil, daxili səsə əsaslanan fikir. Bu açıqlamaya aksiom kimi baxsaq, onda elə çıxar ki, ticarət aparan treyder ağlı ilə yox, ürəyi ilə ticarət edir. Çoxları hesab edirlər ki, intuisiya böyük təcrübədən yaranır. Amma təcrübə axı tədricən yığılmış zəngin bilgi ilə inkişaf etmiş intellektin vəhdətidir. Əlbəttə ki, təcrübə böyük rol oynayır, lakin o, treyderə intuisiya ilə ticarət aparmaq üçün kifayət etmir. Hamımız bilirik ki, yeni başlayanların həmişə bəxti gətirir.

Ancaq onu da qeyd etmək lazımdır ki, yeni başlayanların təcrübəsi olmur.

yeni başlayanların bunu etməyinə dəyməz, çünki siz hələ Forexi düzgün intuitiv anladığınıza əmin deyilsiniz. Hər hansı bir nəticə əldə etmək üçün mütəmadi olaraq bunu etməyiniz lazımdır, özü də müxtəlif fiziki və mənəvi vəziyyətlərdə. Düzgün proqnozların sayı 80%-ə çatandan sonra ticarətdə müəyyən qədər intuisiyadan istifadə edə bilərsiniz.

Heç vaxt yaddan çıxarmaq lazım deyil ki, tamamilə intuisiyaya arxayın olub, ticarət etmək düzgün deyil. Hətta nəticələriniz həddindən artıq müsbət olsa belə. İntuisiya, intellekt və instinkt.

Bu xüsusiyyətlər necə aşkar olunur??

Əvvəlcə çoxlu pul qazanmaq üçün həvəs və istək yaranır; treyder bilir ki, bu pulu əməliyyat açaraq qazanmaq olar. Treyderin istənilən ilkin addımı, onun müxtəlif şəkildə qazanmaq maraqlarından doğur. Əgər treyder bir əməliyyatda müəyyən itkiyə yol versə, bu, ona qida əldə edərkən hansısa bir çətinliklə üzləşməsi və bu zaman zədə alması kimi təsir göstərəcək. Bu cür hal baş versə, istənilən normal insan geri çəkilər və bir daha bu işə yaxın durmaz.

Eynilə yeni başlayan treyderlər də çox vaxt belə edirlər.

Bazarda baş verənlərin məntiqini başa düşmək və buna əsaslanaraq sadə qərar vermək bacarığı treyderin İntellektini təşkil edir.

Yalnız intellekt treyderi dalandan çıxara bilər. İntellekti zəif olan treyderin ticarəti də zəif olacaq.

İntuisiya, instinkt və intellekt ticarətdə çox kömək edir, lakin onlardan düzgün istifadə etmək, İnstinkt treyderlərdə material düzgün anlamaq və düzgün qərar Treyderin intuitiv metodla səviyyədə özünü göstərir. Misal çıxartmağı da bacarmaq lazımdır.

Forexdə ticarət aparması üçün, insan acıdıqda qida “ovu”na Bu üsulların köməyi ilə ticarət mümkündürmü? Əksər mütəxəsçıxır. Hətta bu qidanı əldə etmək etmək üçün hər bir vəziyyətə hazır sislər buna müsbət cavab verirlər. üçün hər hansı bir çətinlik çəkirsə, olmalısınız. İntuisiyanızın olmasına şübhə o halda da məqsədinə doğru gedir İmmanuil Kant çox gözəl edirsiniz? Bunu yoxlamaq olar. və qidanı əldə etmək üçün istənilən söyləyib: “İntuisiya hər bir şeyə İstənilən bir trendi götürün və üsula əl atır. Treyderlərdə isə bun- hazır olanları heç vaxt darda qoyçalışın ki, onun gələcək hərəkətinə lar hamısı aşağıdakı üsulla baş mur”. aid proqnoz verəsiniz. Əllbəttə ki, verir. www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

47

48

PER SONA

2010-cu ilin 12 avqustunda məşhur maliyyəçi Corc Sorosun 80 yaşı oldu. Yəqin, indi elə bir savadlı adam tapmazsan ki, Sorosu tanımasın. Bu insan haqqında fikirlər birmənalı deyil. Bəziləri onu böyük maliyyəçi hesab edir, digərləri filantrop kimi tanıyır.

Bəziləri düşünür ki, bu adam birja ticarətində böyük var-dövlət qazanmış ən məşhur spekulyantdır.

Mütəxəssislər arasında çox yüksək avtoritetə malikdir. Onun fikirlərini bəzən hətta ölkə rəhbərləri də nəzərə alırlar.

Soros yəhudi əsilli macar vəkili Tivadara Şvarsın ailəsində anadan olmuşdu. Onun uşaqlığı Budapeştdə keçib. Gələcək maliyyəçinin valideynləri yəhudi icmasının avtoritetindən istifadə edirdilər. 1936-cı ildə Almaniyadakı məşhur hadisələrlə əlaqədar ailə soyadını dəyişdirərək, “Şoroş” edir. 1947-ci ildə Britaniyaya köçdükdən sonra isə “Soros” olurlar.

Corc Soros London iqtisad məktəbini bitirib. O vaxt məşhur Avstriya filosofu Karl Popper orada dərs deyirdi. Gələcək maliyyəçi onun ideyalarını qəbul edib.

1956-cı ildə Corc Soros atasının dostunun dəvətilə “Wall-Street”də balaca bir broker kontorunda işə başlayıb. Şirkət bir ölkədə qiymətli kağızların alışı və digər ölkədə satışı ilə məşğul olurdu. Bu broker şirkətində işləyərkən Corc Soros tərəfindən o dövr üçün qabaqcıl sayılan ticarət metodu tətbiq olunmuşdu.

1963-cü ildə Birləşmiş Ştatlarda xarici investisiyalara əlavə vergi tətbiq olunanda Corc Soros bu biznesdən uzaqlaşıb.

Sorosun həyatının yeni mərhələsi 1969-cu ildə “Dabl İql” fondunun rəhbəri seçilməklə başlayır. Bir müddət sonra Fond yenidən təşkil olunur və “Quantum Group” adını alır. Bu fond qiymətli kağızlarla spekulyasiya əməliyyatları aparmaqla məşğul idi.

Fondun işi çox uğurlu gedir və sahiblərinə böyük mənfəət gətirirdi. 90-cı illərin ortalarında fondun kapitalı təxminən 10 milyard dollara çatmışdı.

Corc Soros şəxs olaraq 1992-ci ildə şöhrət qazanır.

Sentyabrın 16-da ingilis funtunun alman markasına www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

qarşı enişindən Soros məharətlə istifadə edir. Həmin gün məşhur maliyyəçi 1 milyard dollardan çox qazanır. Bu əməliyyatdan sonra onun haqqında maliyyə bazarında hadisələrin necə cərəyan edəcəyini əvvəlcədən proqnozlaşdırmağı bacaran məşhur spekulyant kimi danışmağa başlayırlar.

Amma bu barədə başqa cür düşünənlər də az deyildi.

Maliyyə dünyasında Sorosa böyük nüfuz qazandıran məqamlardan biri də bazar şəraitində kütlənin hərəkətini izah edən Reflektivlik Nəzəriyyəsi olur. Onun “Maliyyə əlkimyası” kitabı milyonlarla tirajla satılır.

Son illərdə Soros vaxtının və vəsaitinin böyük qismini “Açıq Cəmiyyət” proyektinə sərf edir. Onun bu ideyasına görə, istənilən totalitar rejim gec-tez çökməlidir. Sorosa doğma olan Macarıstanda və Ruminyada baş tutan hökumət dəyişikliyində Açıq Cəmiyyət İnstitutunun rolu az olmamışdı.

Cəmiyyətin fəalları həmçinin Ukraynada, Gürcüstanda və digər keçmiş Sovet respublikalarında “rəngli” üsyanlar vaxtı nəzərə çarpıblar. Belə bir fikir də mövcuddur ki, bu cür hadisələrdə müxalif strukturların iş alqoritmini məhz Açıq Cəmiyyət İnstitutu hazırlayıb.

Məlumdur ki, Corc Soros keçmiş SSRİ ərazisində, sonra Rusiya Federasiyasında da öz biznesini təşkil etmişdi, amma bunlar, onun sözlərinə görə, həyatının ən ziyanlı investisiyaları idi. Xüsusilə də onun “Svyazinvest” holdinqinə yatırdığı investisiyalar çox ziyanlı olmuşdu. 1998-ci ildə baş verən böhran zamanı Soros Rusiyada bir neçə milyard dollar itirdi.

1988-ci ildən başlayaraq SSRİ ərazisində demokratiya dalğasının yayılmasında Soros Fondunun rolu az olmayıb. Rusiyada internetin yayılmasında və bir çox başqa məsələlərdə də Soros Fondunun xidmətləri var. Sorosun xeyriyyə fondları şəbəkəsi 25-dən çox ölkədə yayılıb.

Hazırda məşhur maliyyəçi işlərdən kənarlaşıb və tamamilə xeyriyyəçilik fəaliyyətinə qoşulub. Artıq bu məqsədlə təxminən 5 milyard dollar da sərf edib. İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

M Ü TA L İ Ə

Uğurun fəlsəfəsi

Treyderin ən böyük düşmənlərindən biri də ruh düşgünlüyüdür. Uğur heç vaxt asan və ani qazanılmır, ona gedən yol həmişə çətin və daşlı– kəsəkli olur. Əsas olan bu yolda daim ruh yüksəkliyini qoruyub saxlamaqdır. Amma necə?

Bunun yollarından biri də “Uğurun fəlsəfəsi” silsiləsinə aid edilən ədəbiyyatı müntəzəm oxumaqdır. Azərbaycan dilində bu cür ədəbiyyatın az olduğunu nəzərə alaraq, “İn Forex” jurnalı Sizə dünyanın ən böyük uğur filosofunun məşhur əsərini ixtisarlarla təqdim edir.

Beləliklə, Napoleon Hillin dünyaca məşhur “Düşün və qazan” əsərinin dördüncü bölümü ilə tanış olun.

ləmək” lazımdır. Bundan sonra isə nəticəyə möhkəm, sarsılmaz inam tələb olunur. İnam – altşüurun fəaliyyətini şərtləndirən amildir.

Altşüur isə öz növbəsində, bütün vasitələrdən istifadə edərək, ona yüklənilmiş fikri fiziki ekvivalentinə çevirir.

Siz bu deyilənləri praktikada yoxlaya bilərsiniz. Altşüurunuza

Fikri maddiləşdirən qüvvə Zənginliyə doğru ikinci addım: İNAM İdarə olunan inam istənilən fikri vibrasiya yaratmağa sövq edir. Siz özünüzə inamı yaratmaqla ağlagəlməz yüksəkliklərə ucala bilərsiniz. İnam – bütün əqli qabiliyyətlərin katalizatorudur. O, fikirlə birləşəndə güclü energetika yaranır və dərhal altşüura sirayət edir, oradan isə ruhi müstəviyə keçir.

Bütün müsbət emosiyaların arasında ən güclüləri inam və sevgidir (seksual hissləri də bura əlavə etmək olar). Birgə “işləyəndə” onlar “həcmli” təsəvvür effekti doğururlar. Bu effekt isə insanın altşüurunu dövrəyə qoşur.

Beləliklə, biz vacib bir tapıntını aşkarlamış oluruq: İnam – şüurun xüsusi halıdır. Və bu hal özünətəlqin vasitəsilə süni şəkildə yaradıla bilər. İnamı şüurlu şəkildə yaratmağın yeganə yolu onu altşüura yeritməkdir. Ruhanilər məhz belə edirlər.

Kriminalistlər deyirlər ki, insan ilk dəfə cinayətlə rastlaşanda ikrah hissi keçirir. Bir müddətdən sonra cinayət onun gözündə adiləşir. İnam da belədir: müəyyən müddətwww.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

dən sonra fikir impulsları gec-tez şüuru “yoluxdururlar”. İnsanın hissiyyat səviyyəsində duya bildiyi bütün fikirlər əgər inamla möhkəmlənibsə, gec-tez maddiləşəcək!

Emosiyalar fikirlərə həyat gücü, canlılıq verən amildir. İnam, sevgi və seksual hisslər fikirlərlə çuğlaşanda həyata keçmək şansları xeyli artır. Amma unutmayın ki, təkcə inamla yox, mənfi emosiyalarla birləşən fikirlər də altşüura yol tapmağa qadirdirlər.

Yəni altşüur həm müsbət, həm də mənfi yüklü fikirləri eyni uğurla maddiləşdirə bilir. Milyonlarla insanın “uğursuzluq”, “nəhs” dediyi vəziyyətlər məhz bu cür yaranır.

Onlar hansısa “qara zolağ”a düşdüklərini güman edirlər, amma ağıllarına da gəlmir ki, əslində başlarına gələn uğursuzluqların gerçək səbəbkarı özləridirlər.

Sadəcə olaraq, altşüurlarına yerləşdirdikləri fikirlərin maddiləşməsi prosesi gedir.

Bu yerdə bir daha xatırlatmağı lazım bilirik ki, Siz istənilən arzunu maddiləşdirməyə qadirsiniz – bunun üçün onu altşüura “yük-

təlqin etdiyiniz fikirlərin inamın vasitəsilə necə maddiləşməsini müşahidə edin. Əvvəlcə heç də hər şey alınmayacaq, amma getdikcə təkmilləşəcəksiniz. Təkmilləşmə oxumaqla yox, təcrübəylə olur.

Sizdən tələb olunan müsbət emosiyaları çoxaltmanızdır ki, onlar sizin şüurunuzda və altşüurunuzda üstünlüyü ələ keçirsinlər.

Müsbət emosiyaların üstün olduğu şüur özünəinamın möhkəmlənməsi üçün zəmin yaradır.

Bütün möcüzələrin sirri Əsrlər boyunca ruhanilər insanları bu və ya digər ehkama inanmağa çağırıb, amma bu inamı necə qazanmağı izah etməyiblər. Heç kim inama bu cür tərif verməyib: “İnam - şüurun özünütəlqinlə yaradıla bilən xüsusi halıdır”. 8

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

49

M Ü TA L İ Ə 8

50

İnam – insanın bir nömrəli istinad nöqtəsidir. Zənginliyin yolu inamdan keçir. İnam – bütün sirr və möcüzələrin əsasıdır. İnam – uğursuzluqdan bir nömrəli sığortadır. İnam – insanın fikrini maddiləşdirə bilən ünsürdür. İnam – Kosmik Ali Şüura çıxış yarada bilən yeganə vasitəçidir.

Bütün bunları sübut etmək çox asandır. Amma bunun üçün ilk növbədə özünütəlqinlə yaxından tanış olmaq lazımdır.

Hər kəs bilir ki, hansısa fikri tez-tez təkrarlasan, ona inanmağa başlayırsan.

Hər bir insan ona görə məhz belədir ki, onun şüuru müəyyən diktatorfikirlərin nəzarətindədir.

Biz özümüz həmin fikirlərə şüurumuzu işğal etmək üçün imkan veririk. İnsanın həvəslə öz şüuruna buraxdığı və inkişaf etdirdiyi fikirlər, əgər üstəlik, hisslərlə də bəslənilirsə, şəxsin bütün hərəkətlərini nəzarətə götürürlər.

Fikir hansısa hisslə qovuşanda bir növ “maqnit”ə çevrilir. Bu cür fikirləri münbit torpağa düşmüş toxumla müqayisə edə bilərik. İstənilən fikir, yaxud ideya kiminsə şüuruna düşəndən sonra özünə bənzər fikirləri də ora cəlb edir. Beləliklə də, gücü getdikcə artır və nəhayət, bütün şüura nəzarəti öz əlinə alır.

Bəs lazım olan toxumu lazım olan torpağa necə salmaq olar?

Bu sualın çox sadə bir cavabı var: Özünütəlqin. İstənilən fikir müntəzəm təkrarlanmağın nəticəsində şüura hopa bilir. Ona görə də Siz həyatınızın məqsədlərini aydın bilməli və həmin formulu daim özünüz üçün www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

Uğurun fəlsəfəsi təkrarlamalısınız. Ta o vaxta qədər ki, səsiniz altşüurunuza çatsın. Siz həyat tərzinizi bu məqsədə uyğun şəkildə dəyişməlisiniz. Mənfi fikirləri beyninizə yaxın buraxmamalısınız. Əgər özünüzü diqqətlə təhlil etsəniz, görəcəksiniz ki, əsas problem – özünəinamın yoxluğudur. Bu boşluğu özünütəlqin vasitəsilə doldurmaq olar. Bütün müsbət fikirlərinzi aşkarlayın, yazın və tez-tez təkrarlayın. Bu yolla onlar altşüurun hərəkətverici qüvvəsinə çevriləcəklər.

Özünütəsdiqin 5 pilləsi 1. Mən həyatımın məqsədini aydın şəkildə təsəvvür edirəm. Bu məqsədə çatmaq üçün bütün imkanlarımın olmasının fərqindəyəm. Buna görə də özümdən inadkarlıq istəyirəm.

Mən məqsədimə doğru ardıcıl səylər göstərəcəyəm.

2. Mən fərqindəyəm ki, fikirlərim həmişə əməllərdə təzahür edir. Ona görə də hər gün azı yarım saat özümü görmək istədiyim şəxsiyyət kimi formalaşdırmağa sərf edəcəyəm. Özümü görmək istədiyim obrazı təsəvvürümdə canlandıracağam.

3. Mən fərqindəyəm ki, ardıcıl

şəkildə fikirlərimdə canlandırdığım hər bir istək gec-tez həyata keçəcək. Buna görə də gündə azı on dəqiqə həmin istək haqqında düşünəcəyəm.

4. Mən həyatımın əsas məqsədini aydın şəkildə formalaşdırmışam və ona qovuşmaq üçün lazım olan inamı özümdə formalaşdırmaq üçün davamlı cəhdlər göstərəcəyəm.

5. Mən tam şəkildə dərk edirəm ki, ədalətə və həqiqətə söykənmədiyi təqdirdə nə zənginlik, nə də nüfuz uzun müddət davam edə bilər. Ona görə də heç vaxt yalnız özümün mənfəətimi güdməyəcəyəm. Mən başqalarına kömək etməyə hazır olmağımla onları mənə kömək etməyə cəlb edəcəyəm. Özümdə paxıllığı, həsədi, xudbinliyi, bədxahlığı boğacağam. İnsanlara sevgiylə yanaşacağam, çünki bilirəm ki, yalnız insanlara xoş münasibət fayda gətirə bilər. İnsanlar ona görə mənə inanacaqlar ki, mən özümə və onlara inanıram.

Bu formulu tam şəkildə qəbul etmək, altına imza qoymaq və hər gün oxumaq lazımdır. Bu formul təbiətin hələ heç kimin izah edə bilmədiyi bir qanununa əsaslanır.

Bu qanundan düzgün istifadə olunarsa, o, rifah gətirəcək, əks halda isə dağıdıcı üzünü göstərəcək.

Yəni ki, mənfi fikirlər insana kasıbçılıq, bədbəxtçilik gətirə bilərlər. Altşüur yaradıcı fikri dağıdıcı fikirdən fərqləndirmir. O, insanın qorxduğu şey haqqında fikrini də arzuladığı şey haqqındakı fikri kimi maddiləşdirir.

8 İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

M Ü TA L İ Ə 8 Özünütəlqin qanununun effekti elektrikin effekti kimidir: düzgün istifadə olunsa insana fayda gətirir, yanlış istifadə halında isə hətta insanı öldürə də bilər. Özünütəlqin Sizə həm rifah və çiçəklənmə, həm də kasıbçılıq və bədbəxtçilik gətirməyə qadirdir. Hər şey Sizin ondan necə isifadə etmənizdən asılıdır. Əgər Siz şüurunuzu qorxu, şübhə və inamsızlıqla doldurursunuzsa, Ali Şüurla əlaqə yaratmaq və onun enerjisindən istifadə etmək qabiliyyətinizə inanmırsınızsa, altşüurunuz məhz bu ssenarini reallığa çevirəcək. Siz yelkəninizi hansı fikirlə doldurmusunuzsa, gəminiz də o istiqamətdə üzəcək.

Uğurun fəlsəfəsi İnamın gücünü dünyaya nümayiş etdirənlərdən biri Mahatma Qandi idi.

Qandinin böyük bir imperiyaya qalib gəlmək üçün heç nəyi yox idi: nə ordusu, nə gəmiləri, nə silahı, nə pulu...

Onun hətta düz-əməlli geyimi belə yox idi.

Amma Gücü var idi. Bəs o, bu gücü necə qazanmışdı?

O, bu gücü öz inamından yaratmışdı! Bu inamı 200 milyon insanın şüuruna yeritmək ona güc gətirmişdi. İnamdan başqa hansı bir qüvvə 200 milyon insanı bir nəfər kimi düşünüb-davranmağa sövq edə bilər?

Polad necə bərkidi

İçinizdəki dahi Biznesdə inam olmadan keçinBizim şüurumuzun dərinlikmək mümkün deyil. Buna əmin lərində gələcək əməllərimizin to- olmaq üçün, gəlin, 1900-cü ildə xumları yatır. Əgər onlar cücərib “United States Steel” şirkətinin boy verərlərsə, Sizi ağlınıza yaranmasının tarixçəsilə tanış olaq. gəlməyən yüksəkliklərə qaldıra Əgər kimsə hələ də fikirlərin inbilərlər. Necə ki musiqiçi simləri sanı zəngin edə biləcəyinə şübgözəl musiqi yaratmağa sövq edir, həylə yanaşırsa, bu əhvalat onların Siz də özünüzün yatmış əqli qabütün şübhələrini dağırdacaq. biliyyətinizi oyada, içinizdəki ...1900-cü ilin 12 dekabr axşamı dahini kəşf edə bilərsiniz.

Amerikanın təxminən səksən nəfər Avraam Linkoln əl atdığı bütün maliyyəçisi Beşinci Avenyüdə işlərdə uğursuzluğa düçar olurdu. yerləşən Universitet Klubunda Düz qırx il belə davam edir. O, keçirilən ziyafətə toplaşmışdılar.

Cənab Heç Kim idi – ta o vaxta Həmin ziyafətdə Çarlz Şvab iştiqədər ki, şüurundakı dahini oyat- rakçıları heyran qoyan və beş milmağı və dünyaya görkəmli bir yard dollar kapital cəlb edən 19 şəxsiyyət bağışlamağı bacarır. dəqiqəlik bir nitq söyləyir. Məhz Bunun bir səbəbi də Enn Ratlicin bununla da məşhur bankir Linkolna yaşatdığı sevgi və Morqanın tərəfdaşına çevrilir. Haliztirablar olmuşdu. Sevgi hissi buki elə həmin ziyafətdə nə qədər inam hissinə çox yaxındır. Çünki insan buna can atırdı... Çıxışında sevgi də fikirləri ruhi müstəviyə Çarlz Şvab biznes kapitanlarına aparır. Məşhur insanların bir çoyeni bir yol göstərir. O, anladır ki, xuna böyük məqsədlərə çatmaqda monopoliya yaratmaq, qiymətləri hansısa qadının sevgisi kömək qaldırmaq, rəqibləri əzməyə çalışedib. maq əslində düzgün yol deyil. www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

Bazara ucuz polad çıxarmaq daha sərfəli ola bilər. Bununla bazarın daha böyük hissəsini zəbt etmək mümkündür. Beləliklə də, Amerikanın metallurgiya sənayesində inqilaba gətirib çıxaran Şvab-Morqan işbirliyinin əsası qoylur. Hətta Şvab Amerikanın polad maqnatı Endryü Karnegini də inandıra bilir ki, öz zavodlarını Morqana satsın. 38 yaşlı Çarlz Şvab öz uduşunu götürür: yeni korporasiyanın prezidenti olur və 1930-cu ilə qədər bu vəzifədə qalır. İndi isə fikir verin: həmin nəhəng korporasiya əvvəlcə bir insanın fikrində yaranmışdı. Onun uğura olan inamı, hədəfə doğru məqsədyönlü hərəkəti bu fikrin gerçəkləşməsinə səbəb olur. Çarlz Şvabın inamla birləşmiş ideyası 600 milyonluq bir biznesə çevrilir.

Halbuki əvvəlcə onun bu işə nail olmaq üçün heç nəyi yox idi – nə fabrikləri, nə şaxtaları, nə işçiləri, nə kapitalı – heç nəyi! 600 milyon dollarlıq inam – razılaşın, heç də pis deyil!

Beləliklə, uğura qovuşmaq üçün Sizə ilk növbədə inam lazımdır. İnamı lazım olan fikirləri altşüura yerləşdirməklə qazanmaq olar. İnam yaranandan sonra başqa insanların şüurlarına da sirayət etməyə başlayır. Həm zənginlik, həm də kasıblıq inamın nəticəsidir.

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

51

52

TEST

Özünü sına

«İnforex» şirkətinin müştərisi olmayan oxucularımızdan testin bütün suallarına hamıdan qabaq düzgün cavab göndərən 10 nəfər real hesabla təltif olunacaq. Tələsin! «İnforex» şirkətinin müştərisi olan oxucularımız isə biliklərini bir daha sınaya bilərlər.

Forex-Test 1. Hansı ölkə gələn ildən Avrozonaya qoşulacaq? a) Şimali Kipr c) Malta

b) Ukrayna d) Estoniya

2. Dəyəri ölkənin ixracatının səviyyəsindən birbaşa asılı olan valyutalar necə adlanırlar?

4. “Effektiv Bazar” nəzəriyyəsinin əsas müddəası necədir? a) Qiymətlər “ədalətli” səviyyəyə can atır b) Qiymətin hərəkəti təsadüfi amillərlə müəyyənləşir c) Bazarda Xaos prinsipləri hökm sürür d) Treyderlər irrasional davranırlar

a) Əmtəə valyutaları b) Maddi valyutalar c) İxrac valyutaları d) Onların xüsusi adları yoxdur

5. Hansı oyunun adını daşıyan qiymət qrafiki növü var?

3. Texniki analizdə bu fiqur necə adlanır?

a) Tetris c) Xaçlar-sıfırlar

b) Lines d) Belə bir şey yoxdur

6. Şəkildə göstərilən Yapon Şamı modeli necə adlanır? a) Qara qarğa b) Qara buludun çökməsi c) Qurşaqdan tutma d) Ayı həmləsi

a) Dönüş üçbucağı b) Davamiyyət üçbucağı c) Təpə üçbucağı d) Bu, üçbucaq deyil

8 www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

TEST

53

Özünü sına 12. Şəkildə gördüyünüz hansı məşhur birjanın binasıdır?

8 7. Avropa Mərkəzi Bankı hansı şəhərdə yerləşir? a) Brüssel c) Frankfurt

b) Strasburq d) Paris

8. Hazırda bu aktivlərdən hansı “sığınacaq aktivi” rolunu oynamır? a) Qızıl c) Sinqapur dolları

b) İsveçrə frankı d) Yuan

9. Şəkildə hansı qrafik alət təsvir olunub?

a) London Stock Exchange b) Chicago Stock Exchange c) Tokyo Stock Exchange d) New York Stock Exchange

13. XV-XVI əsrlərdə Avropa birjalarında ən bahalı mal hansı idi? a) İpək c) İstiot

b) Mahud d) Taxıl

14. Azərbaycanca “Əmtəə Kanalı İndeksi” kimi tərcümə olunan indeksin abbreviaturası necədir? a) CCI c) MACD

a) Qoşa üçbucaq c) Fibonaççi üçbucağı

b) Qartli kəpənəyi d) Qann piramidası

10. Bu ölkələrdən hansı G8-in üzvü deyil? a) Rusiya c) Britaniya

b) İtaliya d) İspaniya

11. Əgər törəmə maliyyə alətinin dəyəri digər bir alətin dəyəri ilə müəyyənləşirsə, bu alət necə adlanır? a) Kross c) Dolayı məzənnə

b) MFI d) ROC

15. Məşhur riyaziyyatçı Leonard Fibonaççi öz adını daşıyan rəqəmlər sırasını hansı heyvanların çoxalmasını öyrənərkən kəşf etmişdi? a) Siçanların c) Atların

b) İtlərin d) Dovşanların

16. Əməliyyat açmaq üçün trendi axtarmasını ovçunun maralı axtarmasına bənzədən məşhur treyder kimdir? a) Bill Vilyams c) Larri Vilyams

b) Larri Pesavento d) Van Tarp

b) Derivativ d) Hamısı düzdür

8 www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

TEST

Özünü sına 19. Elliotun Dalğa Analizində aşağıdakı korreksiya modellərindən hansı mövcud deyil?

8

54

17. “İşimoku” sisteminin verdiyi bu alış siqnalı necə siqnaldır?

a) Üçqat Ziqzaq c) Üçqat “üçlük”

b) İkiqat “üçlük” d) Dördqat Ziqzaq

20. Avqust ayı ərzində bu hadisələrdən hansı birjalara daha ciddi təsir göstərib: a) Yanğın c) Seçki

b) Daşqın d) Maliyyə nazirlərinin görüşü

Sualların düzgün cavabları ilə “İn Forex” jurnalının gələn sayında tanış ola bilərsiniz. Ötən sayımızda (06) dərc olunmuş sualların düzgün cavabları:

a) Güclü c) Neytral

b) Zəif d) Bu, alış siqnalı deyil

1–b 2–c 3–d 4–c 5–c 6–b 7–b

8–c 9–a 10 – c 11 – b 12 – a 13 – b 14 – c

15 – c 16 – c 17 – d 18 – c 19 – b 20 – d

18. Dolların vəzyyətinin qeyri-sabit olması Qızılın qiymətinə necə təsir gösərir? a) Müsbət c) Hərdən bir cür

www.inf o r ex .az (012 ) 43 753 23, 4 367 8 44

b) Mənfi d) Təsir göstərmir

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

KLASSİKA

Oxu zalı

Stiven B.Akelis “A-dan Z-ə qədər texniki analiz” Bu kitabın müəllifi texniki analizin kompüterləşməsi prosesinin beşiyinin başında duran şəxslərdən biridir. 70-ci illərin əvvəllərində o, texniki analiz üçün ilk kompüter proqramlarından birini yaratmışdı.

Sonradan həmin proqram – “Metastock” bütün dünyada məşhurlaşdı və bu gün də geniş şəkildə istifadə olunmaqdadır.

Başa düşmək çətin deyil ki, “Metastock” proqramını yaradan insan texniki analiz vasitələri haqqında çox dərin biliyə malik olmalı idi. Bu, özünü “A-dan Z-ə qədər texniki analiz” kitabında da göstərir. Akelis əksər indikatorların çox dəqiq təsvirini verir. Kitab həm yeni başlayan, həm də təcrübəli investorlar üçün faydalı

vəsaitdir. O, müəllifin öz sözlərilə desək, “bu gün alım, yoxsa satım” sualına cavab tapmaq istəyənlər üçün deyil. Bu əsər texniki analizin incəliklərinə vaqif olmaq istəyənlər üçündür. Texniki analiz qrafiklərin öyrənilməsi elmidir. Bu kitabda həmin elmin bütün tərəfləri öyrədilir: Çarlz Dounun formalaşdırdığı postulatlardan tutmuş, müasir indikatorlara qədər.

Akelisə görə, əgər bütün insanlar ancaq məntiqi və rasional davranmağı bacarsaydılar, fundamental analiz əla “işləyərdi”.

Amma belə deyil: insanların məntiqi də, emosiyaları da bir-birindən fərqlənir. Bu da qiymət qrafikindəki dalğalanmanı doğurur.

Bu və digər aktivin qiymətindən

Kitabdan parça: “Ruletka” Mənim müşahidələrimə görə, analitiklərin çox az qismi qiymətləri dəqiq proqnozlaşdıra bilirlər. Amma hətta bunu bacarmadan belə, texniki analizin köməyilə itkiləri azaltmaq və gəliri artırmaq mümkündür.

Texniki analiz uğurlu ticarətə necə zəmin yaradır? Bunu anlamaq üçün, gəlin, ruletka oyununa nəzər salaq. İnvestorlardan fərqli olaraq, şövqlü oyunların iştirakçıları ancaq emosiyaların təsiri altında olurlar.

Kazino sahibləri öz pullarını heç də ondan qazanmırlar ki, hansı nömrənin düşəcəyini əvvəlcədən bilirlər. Yox, onlar, sadəcə ruletkaya “0” və “00” rəqəmlərini www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

yazmaqla öz şanslarını azca artırıblar. Birjada da buna oxşar vəziyyət var: investor bu və ya digər aktivi alanda onun qiymətinin qalxıb-qalxmayacağını bilmir. Sadəcə, əgər əməliyyatı hərəkət istiqamətində açırsa, onda öz şanslarını artırmış olur. Bu da qazanmaq üçün kifayətdir.

Geniş yayılmiş fikrə rəğmən, qazanmaq üçün qiymətin hara gedəcəyini bilmək heç də vacib deyil. Sizin vəzifəniz öz şanslarınızı artırmaqdır. Hətta əgər sizin analiz ancaq qısa və uzunmüddətli trendləri müəyyənləşdirməklə

danışanda iki vacib sualı fərqləndirmək lazımdır. Əsas o deyil ki, “neçəyə olmalıdır”, əsas odur ki, bazarda nə qədər verməyə hazırdırlar, yaxud, hazır olacaqlar.

Texniki analiz məhz bu əsas suala cavab vermək üçündür. O, gələcəyi anlamaq məqsədilə keçmişi öyrənmək elmidir. yekunlaşırsa, bu da qazanmaq üçün tamamilə bəs edir.

Misal üçün şəkildəki qrafikə baxaq. Bu, “Merck” şirkətinin səhmlərinin qrafikidir. Göründüyü kimi, trend açıq şəkildə aşağıyadır, dönüşə aid heç bir siqnal da yox-

dur. “Merck” nə qədər uğurlu və ümidverici şirkət olsa da, bu halda onun səhmlərini almaq qərarı tamamilə əsassız olacaq. İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et

55

56

PSİXOTE XNİKA

Affirmasiya

Treyderin mantrası Biz yaşamaq üçün ticarət aparırıq; ticarət aparmaq üçün yaşamırıq *** Biz heç vaxt unutmuruq ki, sağlamlığımız var-dövlətimizdən daha vacibdir. *** Biz bilirik ki, ticarət bir göz qırpımında milyonçu olmaq üçün deyil. *** Biz bilirik ticarət ciddi biznesdir və ticarətimizə ciddi biznes kimi yanaşırıq. *** Biz başa düşürük ki, istənilən bir peşə kimi, treydinqi də uzun müddət öyrənmək, tədqiq etmək və təcrübədən keçirmək lazımdır. *** Biz anlayırıq ki, uğurlu və gəlirli treyderə çevrilmək üçün qısa yol yoxdur. *** Biz başa düşürük ki, uğurlu və gəlirli ticarətin 95%-ni psixoloji, 5%-ni texniki bacarıqlar təşkil edir. *** Biz kimi və nəyi idarə etməli olduğumuzu bilirik. *** Bizə imkanları gözləyə bilmək üçün səbrli olmaq lazımdır. *** Gözlədiyimiz imkan yetişəndə ondan istifadə etmək üçün nizam-intizam gərəkdir. *** Biz həmişə hər bir əməliyyatı planlaşdırır və sonra ancaq plana uyğun ticarət aparırıq. *** Biz özümüzə və planımıza inanırıq. *** Biz ticarət karyeramızın indiki mərhələsindən razı olmalı, məmnun qalmalı və xoşbəxt olmalıyıq. *** Biz bazarın yalnız bizə verdiyini götürə bilərik, bazara güc gələ bilmərik. *** Biz qiymətə və Bazara hörmət edirik. *** Biz başa düşürük ki, Əlahəzrət qiymət - Şah və Qanundur. *** Biz məşğul olduğumuz biznesin dəyəri baxımından itkiləri qəbul edirik. *** Biz peşəkarlarıq – Peşəkarlar isə əməliyyatı açmaq yox, açmamaq üçün səbəb axtarırlar. *** Biz həvəskar deyilik. Həvəskarlar risk üçün pulu idarə edirlər. Peşəkarlar pul üçün riski idarə edir.

www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex 07 (07) sentyabr, 2010 Jurnalı forumda müzakirə et