"InForex"#40: Asan catilan hedef

INFOREX 06/40/ İYUN 2013

TRADING CENTRAL / 40 ELLIOT DALĞALARI / 54 KOMPLEKS TEXANALIZ / 51 İŞİMOKU ƏSASINDA TƏHLİL / 46

11 31 21 34

20

Günah səndədir, treyder!

Xəbərlə dalğa birləşsə...

“Fincan”da nə var?

“Tısbağalar”ın sirri

ASAN ÇATILAN HƏDƏF

OXUYACAQSINIZ

20

ASAN 31 10 21 34 17

XƏBƏRLƏRLƏ DALĞA BİRLƏŞSƏ...

05 06

BANKLAR

HESABİM AZALDIQCA ÜMİDİM ARTIRDI “FİNCAN” DA NƏ VAR? “TİSBAĞALAR“ İN SİRRİ KORREKSİYANIN SONUN TUTURUQ

XƏBƏR

ÇATILAN HƏDƏF

07 13 15 16 24 27 28

BAZARDA YAY HAVASI HƏFTƏLİK TİKANLAR “MÜKƏMMƏL SİSTEM HEÇ VAXT OLMAYACAQ” QRAFİKƏ BAXAN KİMİ....

DÖNÜŞ SİQNALI ƏSLİNDƏ NƏ DEYİR? HƏFTƏLİK TRENDİN TUTULMASI QANNIN SƏHİRLİ FORMULLARI

11 GÜNAH SƏNDƏDİR, TREYDER!

25 SİSTEMLƏR NƏ VAXT ÖLUR Dünyada həmişə gəlirli işləyən sistem yoxdur....

41 TRADİNG CENTRAL-DAN BAZARIN TƏHLİLİ

52

47 ELLİOT DALĞALARIN ANALİZİ Vüsal Məmmədovun təqdimatında

İŞİMOKU QRAFİK SİSTEMİ ƏSASINDA TƏHLİL

57 KOMPLEKS TEXANALİZ Fərid Hüseynov təqdim edir

InForex

Azərbaycanda ilk və tək treyderlər üçün online jurnal

WWW.INFOREX.AZ

Redaktorlar Məmmədov Vüsal Məmmədqızı Səbinə İmanverdiyev Qafar Bagiyev Mavlet Hüseynov Fərid

Layihənin rəhbəri Vəliyev İlqar Dizayner Moos Vitaliy

40 ay sizinlə Oxuduğunuz bu jurnal “İn Forex”in 40-cı sayıdır. Yəni, jurnalımız artıq 40 aydır ki, sizinlə görüşə gəlir. Az vaxt deyil. Və indi 40 ayda keçilən yola baxanda görürəm ki, doğrudan da, az iş görülməyib.

Hər şey bir qırağa, bu jurnalın yaranmasının, yaşamasının və bu yerlərə gəlməsinin özü böyük bir işdir.

Təvazökarlıqdan uzaq da olsa, deyəcəyəm. Mən MDB məkanında “İn Forex”i treyderlər üçün ən oxunaqlı və maraqlı jurnal hesab edirəm. Bunu yaxın xaricdə çıxan bütün treyder jurnallarına yaxından bələd olan şəxs kimi deyirəm və sözümün də üstündə dururam!

Bu jurnalın üzərində junalistika və treydinq peşəkarları birlikdə işləyirlər, onların zəhməti bir-birini tamamlayır.

Sirrimizin əsas səbəblərindən biri budur. Əlbəttə, deyə bilmərəm ki, biz nəzərdə tutduqlarımızı hamısı edə bilmişik. Hələ ki yox. Ona görə də, qarşıdakı dövrdə sizi hələ çox yeniliklər gözləyir. Xüsusilə də yerli treyderləri, onların fəaliyyətini və işini daha çox əhatə etməyə çalışacağıq. Cəhd edəcəyik ki, azərbaycanlı treyder bu jurnalda özünü görsün.

Bunun üçün sizdən də bir xahişim var: bizimlə aktiv əlaqə saxlayın! Fikirlərinizi deyin, problemlərinizi danışın, başınıza gələnləri bölüşün... Jurnalımızın ən sevilən rubrikalarından biri olan “Treyder əhvalatları” məhz belə yaranmışdı. Və bu rubrikanın uğuru göstərir ki, biz hansı istiqamətə üz tutmalıyıq: canlı, real treyderlərə.

Beləliklə, jurnalı daha maraqlı və faydalı etmək üçün sizi də prosesə qoşulmağa dəvət edirəm. Forumda jurnalla bağlı bölümə daxil olun və təkliflərinizi bizimlə bölüşün. Əmin ola bilərsiniz ki, heç bir dəyərli təklif diqqətdən kənarda qalmayacaq.

Bu – sizin jurnaldır. Onun ancaq bir məqsədi var: azərbaycanlı treyderlərin treydinq sahəsini daha dərindən, hərtərəfli anlamalarına və son nəticədə qazanmalarına yardım etmək.

40 ayda jurnalımızın rəqibi peyda olmayıb, ilk və tək olaraq qalmışıq. Niyə? Ona görə ki, bu, heç də asan bir iş deyil.

Bizi seçdiyiniz üçün təşəkür edir, faydalı və maraqlı mütaliə arzulayıram.

05

BANKLAR

BANKLAR İsveçrənin UBS bankının Fransadakı flialı barədə rəsmi araşdırmaya başlanılıb.

Bank vergi ödəmədən varlı fransız müştərilərə İsveçrədə hesab açmaqda ittiham olunur.

Artıq UBS bankının fransız flialının rəhbəri Jan-Frederik de Less sorğuya çəkilib.

Məhkəmə bildirib ki, bankın qanunsuz fəaliyyətini təsdiq edəcək kifayət qədər sübutları var. Göstərilən ittihamlar 2002-2007-ci illərə aiddir. Həmin dövrdə bank Fransada vergi ödəmədən fransız müştərilərinə İsveçrədə hesablar açıb.

Fransız qanunlarına əsasən, yalnız Fransada qeydiyyatdan keçmiş şirkət və banklar orada müştəri toplaya bilərlər. İsveçrədə hesab açmış 353 fransız vətəndaşının siyahısı İsveçrə hakimiyyətinə göndərilib. Əgər bank barədə ittihamlar sübut olunarsa, o, böyük məbləğdə cərimə olunacaq və Fransada fəaliyyəti üçün lisenziyadan məhrum ediləcək.

Britaniyanın “Barclays” bankı “Liberty Reserve” ödəniş sistemində çirkli pulların yuyulması ilə bağlı yeni qalmaqala düşüb. Nyu-York prokurorluğunun apardığı araşdırmaya görə, Liberty Reserve sisteminin sahibi Artur Budovski Britaniya bankının İspaniya filialında hesab açıb. Lakin hesabın nə məqsədlə açıldığı məlum deyil.

Müstəntiqlərin məlumatına görə, hakerlər, narkotika alverçiləri və uşaq pornoqrafiyasının satıcıları öz çirkli gəlirlərini Liberty Reserve xidməti vasitəsilə idarə ediblər. Yeddi il ərzində Liberty Reserve sistemi 55 milyon dollarlıq qanunsuz maliyyə transaksiyası həyata keçirib.

2006-cı ildə Artur Budovski və Vladimir Kas qanunsuz pul köçürmələrinə görə ABŞ-da beş il azadlıqdan məhrum ediliblər. Budovski sonra ABŞ vətəndaşlığından imtina edib və Kosta-Rikaya köçüb. Burada şəriklər Liberty Reserve şirkətini qeydiyyatdan keçiriblər və birinci il anonim olaraq pul köçürmələri ediblər. Pul köçürmələri Rusiya, Nigeriya, Malayziya, Vyetnam və başqa ölkələrin bankları vasitəsilə həyata keçirilib. İstintaqın məlumatına görə, Liberty Reserve-də hesab sahiblərinin gəlirləri onlarla milyon dollar təşkil edib. Budovski və Kas bir neçə şəxslə birgə həbs olunub. Onlar lisenziyasız pul köçürmələrində ittiham olunublar. Əgər onlar barədə ittihamlar təsdiqlənərsə, Budovski və Kası 20 il həbs cəzası gözləyir.

XƏBƏR 06

İsveçrə bankları sirrləri açacaq İsveçrə hökuməti bankların kommersiya sirrinə dair yeiqaydaların tətbiqinə başlamaq niyyətindədir. Bu barədə CNBC məlumat yayıb. Yeni qaydalar ABŞ hökuməti ilə razılaşma əsasında tətbiq edilir. Uzun illərdir ABŞ-da vergilərdən yayınan varlılar pullarını İsveçrəyə yatırırlar. Vaşinqtonda son dövrlər artan müzakirələrin nəticəsi kimi İsveçrəyə müraciət olunub. İsveçrənin maliyyə naziri deyib ki, bu qərar ABŞ hökumətinin istədiyi müştəri məlumatlarını ölkədəki banklardan almasını təmin edəcək. ABŞ isə bunun qarşılığında İsveçrə banklarına hüquqi yardım edəcək. İsveçrənin maliyyə naziri Eveline Şlumpf ABŞ-ın təklifini qəbul etmək üçün bankların bir il vaxtları olduğunu bildirib.

Yeni 100 dollarlar gəlir ABŞ-ın Federal Ehtiyatlar sistemi yenidən dizayn edilmiş $100 əsginaslrın oktyabr ayında dövriyyəyə buraxılacağını elan edib. Mavi çalarlı bu banknotların həqiqiliyini müəyyənləşdirmək daha asan, onu saxtalaşdırmaq isə daha çətin olacaq. $100 banknotların yeni dizaynı 2010-cu ildə təqdim olunmuş, lakin istehsalla bağlı gözlənilməz gecikmə səbəbindən onun təqdimatı təxirə salınmışdı. Yeni əsginasların səmərəli dövriyyəsini təmin etmək üçün ABŞ-ın Valyuta Təhsil Proqramı bütün dünyada təşkilatlar və istehlakçılar arasında iş aparır. Yeni dizayn edilmiş 100 dollarlıq banknotlar haqqında daha ətraflı məlumatı www.newmoney.gov saytından əldə etmək olar.

07 EKSPERT RƏYİ

"IN FOREX"-IN

TƏHLİL VƏ PROQNOZLAR BÜROSU...

IYUN ÜÇÜN EKSPERT PROQNOZLARI

“BAZARDA YAY HAVASI”

Adətən yayın gəlişi maliyyə bazarlarında durğunluqla müşayiət olunur. Bəs yeni başlayan iyun ayı bunu təsdiqləyirmi?.. İstilər valyutalara necə təsir edəcək?

Biz “İn Forex”in ekspertlərinə iki ənənəvi sualla müraciət etmişik: 1) İyun ayında eur/usd cütlüyündən nə gözləyirsiniz?

2) Başqa hansı cütlüklərə diqqət yetirməyi məsləhət görərdiniz?

Müqavimət hədəfləri 1.3488 - 1.3596 - 1.3706.

2) Qızıla diqqət edin və ehtiyatlı olun- düz ölçüb axına düşsəniz, yaxşı mənfəət əldə edə bilərsiniz. Əks halda bəlli məsələdir...

Səbinə Məmmədqızı ekspert

Buyurun, peşəkar rəyləri ilə tanış olun.

Qafar İmanverdiyev ekspert

1) Bu ay EUR/USD cütlüyü 582 punkt yuxarıya hərəkət etməlidir, bu da 1.3706 səviyyəsinə təsadüf edir. Təbii ki, sapmalar olacaq, yəni 40-60 punkt aşağı-yuxarı hərəkəti nəzərdə tuturam. Öncə qiymət 1.3140 səviyyəsinə düşməlidir. Cütlük bu dəstək xəttindən aşağıda formalaşarsa, bir qədər aşağı düşüb və güc toplayıb, yenidən yuxarıya istiqamətlənəcək.

1) ABŞ-da makroiqtisadi göstəricilərin iqtisadi kurs üçün əsas götürüləcəyi barədə artıq məlumatımız var. Son göstəricilərin FES-in QE3 proqramını ləğv etmək üçün kifayət olmadığını nəzərə alsaq, dolların zəifləyəcəyini gözləyə bilərik. Bu da avro/dollarda qalxış tendensiyası ilə əksini tapacaq.

Digər tərəfdən, AMB-nin yeni stimullaşdırma proqramına başlamaq niyyətində olmaması buna yeni impuls verə bilər. Əsas diqqət mərkəzində olan nöqtə 1.32 fiqurundan keçir. Hazırda cütlük bu fiquru yuxarıya qırmağa çalışır və buna nail olacağı halda 1.3375 və 1.3405 səviyyələri yoxlana bilər. 1.32 fiqurundan aşağıda möhkəmlənmə 1.3140, 1.3062 və 1.2970 ətrafına enişə gətirəcək.

EKSPERT RƏYİ

08

BİR CÜMLƏ İLƏ Səbinə Məmmədqızı:

İlqar Vəliyev:

Qafar İmanverdiyev:

Mavlet Bagiyev:

Fərid Hüseynov:

- Eur/jpy cütlüyünə nəzər salmaq maraqlı olar.

- Eur/aud cütlüyündə artım üçün yaxşı potensial var.

- Bu ay eur/usd 582 punkt yuxarıya hərəkət etməlidir.

- Eur/usd üçün 1.3200 həlledici zonadır.

- Nzd/usd ifrat satış halındadır.

09 EKSPERT RƏYİ 2) Eur/jpy cütlüyünə nəzər salmaq maraqlı olar. Cütlük 124.0-133 diapazonlarında hərəkət edir. Diapazonun qırılması yeni impulsa təkan verəcək.

Vüsal Məmmədov ekspert

Mavlet Bagiyev ekspert

1) Ən yaxşı halda 1.3300-a qədər artım, sonra eniş gözləyirəm. Məncə, cütlük həmin səviyyəyə qədər qalxmaqla artım potensialını tam reallaşdıracaq.

1) Cütlük 1.3200 zonasına korreksiya olunub. Onu 2) Düşünürəm ki, qızıl minimumu təzələyə bilər. Satyarıb keçsə, güman ki, psixoloji cəhətdən vacib 1.3000 maq üçün yaxşı imkan var. bölgəsinə düşəcək. Yox, əgər bu səviyyədən yuxarıda AUD/USD-də ortamüddətli planda eniş potensialının qalsa, artım trendinin 1.3400-ə qədər gedəcəyi tükəndiyi fikrindəyəm. Tələsmədən, səbirlə ilk siqnalı gözlənilir. gözləyib, almaq olar.

Fərid Hüseynov ekspert

1)Hazırda qiymət 1.3194-1.3242-də müqavimət baryerinə rast gəlib. Əgər bu baryeri dəstəyə çevirə bilsə, qiymət 1.3487-yə (2012-ci ilin maksimumu) qədər qalxa bilər.

2) USDJPY, EURJPY, GBPJPY demək olar, bir tonda hərəkət edir. Əgər onlar müvafiq olaraq 98.5799.95, 128.98-129.96 və 151.76-152.20 müqavimət baryerlərini dəstəyə çevirə bilməsələr, eniş daha sürətli olacaq.

İlqar Vəliyev ekspert

3)AUDUSD 0.9405-0.9593-də, çox mühüm bir dəstək baryerindədir. Əgər qiymət 0.9600 ətraflarında möhkəmlənə bilsə, artım mümkündür.

4)NZDUSD 0.7940-0.8007-də güclü müqavimətlə qarşılaşıb, setap eniş göstərir, amma valyuta cütlüyü ifrat satışdadır. İstənilən halda müqaviməti bir daha təsdiqləməsi və ya onu dəstəyə çevirməsi müvafiq pozisiyalara yol aça bilər.

1) Artımın hədəfi kimi 1,3340-1,3400 səviyyəsini görürəm. Ona görə də düşünürəm ki, enişlərdə almaq lazımdır.

2) EURAUD cütlüyünə diqqət yetirərdim, orada artım üçün yaxşı potensial var.

TREYDER ƏHVALATI 10

“Hesabım azaldıqca ümidim artırdı” Treyder başına gələnləri danışır

Avro/dolların enişi zamanı əməliyyat açanda elə bilirdim ki, trendi tutmuşam və yaxşı qazanc götürəcəyəm.

Açığı, bu pozisiyada uzun müddət qalmağı düşünürdüm. Ona görə də qiymət yuxarıya balaca korreksiya edəndə qətiyyən narahat olmadım. Və həqiqətən də az sonra eniş trendi bərpa olundu, 200 punkta yaxın gəlir də gətirdi.

Mən gərək onda bazardan çıxaydım! Ağılsız başım, beynimə doldurmuşdum ki, bu, uzunmüddətli trenddir, mən də uzun müddət əməliyyatı açıq saxlayacağam... Ona görə də, qiymət yuxarıya qalxanda əmin idim ki, bu, növbəti korreksiyadır. Gəlirim göz önündə azalırdı, amma əməliyyatı bağlamırdım. Amma qiymət artıb mənim bazara girdiyim nöqtədən də yuxarıya qalxanda və əməliyyatım ziyana düşəndə narahat olmağa başladım. Ziyanım 100 punkta çatanda, narahatlığım çoxalımağa başladı. Ancaq elə bu vaxt qiymət ildırım sürətilə düşdü. Və mən yenidən əmin oldum ki, vəssalam, uzunmüddətli artım trendi bərpa olunub! Kaş ki, bu eniş zamanı müsbətə çıxanda bağlayaydım. Qiymət əvvəlki minimumuna çatmadı və artmağa başladı. Tezliklə mən yenə də mənfiyə düşdüm. Amma hesabım azaldıqca ümidim artırdı ki, bu, korreksiyadır, eniş mütləq davam edəcək. Ona görə də əməliyyatı bağlama əlim gəlmirdi. Qiymət yenə də sürətlə düşdü. Və mən yenə də ümidləndim ki, vəssalam, eniş bərpa olunub. Bu dəfə də ziyansız çıxmaq olardı, amma yenə də çıxmadım. Ümidlərim ikinci dəfə güclənmişdi. Bu dəfə qiymət əvvəlk minimuma çatmadı və kəskin şəkildə yuxarıya sıçradı. Maksimumu təzələdi. Yeni yuxarı “dib” və yeni yuxarı “zirvə” - bu, artım trendi demək idi. Ağlım bunu dərk etməyə başlayırdı. Amma ümidlərim nəsə məchul, olmayan şeydən yapışıb, bazardan çıxmağa qoymurdu. Qiymət bir də endi, azca qalxdı və bir də enidi... Hər dəfəsində mənim ümidlərim yenə gücləndilər, amma bunlar artıq artım trendindəki eniş korreksiyaları idi... Trend Jurnalımızın ən çox sevilən artırdı. Ümidlər məni məhvə gətirmişdi. Çünki hesabımda artıq az pul qalmışdı. rubrikalarından biri olan “Treyder əhvalatları”nı daNəhayət, qiymət bir də yuxarıya sıçradı və... stop-aut məni bazardan çıxardı. vam etdiririk. Bildiyiniz kimi, Bu da ümidlərin axırı! Mən bir daha əmin oldum ki, ümid – treyderin ən qatı bu rubrikada treyderlər düşməndir. Çox oxumuşdum bu barədə, amma dərk eləməmişdim. İndi dərk öz başlarına gələn real elədim. Mən əməliyyatda uzun müddət qalmağı planlaşdırırdım, qaldım da... əhvalatları nəql edirlər.

Amma lazım olmayan şəkildə qaldım! Ona görə də, başım çəkəndən sonra Məktubların məzmunu başqalarına demək istəyirəm: heç vaxt qiymətin sizin tərəfə gedəcəyinə ümid saxlanılsa da, üslubu redaktə etməyin. Axırı stop-autla qurtaracaq!Onu da deyim ki, stop-autla bazardan olunur. Təbii ki, adların giçıxanda haradasa o qədər də üzülmədim. Çünki hər dəfə boşuna ümidlənmək zli saxlanmasına zəmanət məni o qədər yormuşdu ki, bunun tezliklə qurtarmasını istəyirdim. Qurtardı da. verilir. Budəfəki qonağımız avro/dolları son enişi zamanı açdığı əməliyyatdan danışır.

Dəyərli oxucu! Əgər sən də treydinqdə başına gələn əhvalatları “İn Forex”in oxucuları ilə bölüşmək istəyirsənsə, bizimlə əlaqə saxlaya bilərsən: info@inforex.az

11 PSİXOANALİZ

Günah səndədir, treyder!

Mark Duqlas

Treyderlərin əksəriyyəti özlərini yetkin və məsuliyyətli insanlar hesab etsələr də, əslində onların çox az hissəsi əməliyyatlarına görə real olaraq məsuliyyəti öz üzərlərinə götürürlər. Qalanları isə məsuliyyəti bazarın üstünə atmaq üçün imkan axtarır. Əksər treyderlər gözləyirlər ki, bazar onların arzularını reallaşdırsın.

Bəlkə də cəmiyyət haradasa bu cür fəaliyyət göstərə bilər, amma bazar – birmənalı olaraq yox! Biz insan olaraq başqa insanlardan anlaşıq, xeyirxahlıq gözləyə və haradasa görə də bilərik. Amma bazardan yox, çünki bazarın hər bir iştirakçısı ancaq öz qazancının arxasınca ora gəlib. Bazardakı hər bir treyder özü qazanmaq üçün əməliyyat açıb və onu ancaq öz əməliyyatı maraqlandırır. Bazar – bir-birindən pul qazanmağa çalışan insanların qrupudur.

Belə olan halda bazardan mərhəmət gözləməyə dəyərmi? Əgər siz hələ də itirəndə acığınızı bazara tökürsünüzsə, demək, onun iş prinsiplərini qəbul etməmisiniz. Bizim üçün adi olan ictimai dəyərlər bazarda işləmirlər. Orada heç kim heç kimin qolundan tutmur, yıxılanı ayağa qaldımır, hər kəs ancaq özü üçündür. İcazənizlə, bir sual verim: Başqa treyderlərin itirib-qazanması sizi maraqlandırırmı? Yox! Bunu heç soruşmağa da dəyməz, elə deyilmi? Eləcə də, siz onları maraqlandırmırsınız. Ona görə də siz bütün məsuliyyəti ancaq və ancaq öz üzərinizə götürməlisniz!Bazar sizin əleyhinizə gedəndə adətən nə edirsniz? Çalışırsınız ki, sizin tərəfə olan hər xırda hərəkətdə ümid axtarasınız, təsəlli tapasınız... Amma reallığı görmək istəmirsiniz! Nyə? Çünki bu halda reallıq – sizin üçün ağrılı ıinformasiyadır və beyniniz hər bir yolla onu təcrid etməyə çalışır. Halbuki, reallıq budur ki, həmin ağrıdan qaçmaq lazım deyil. Treyder həmişə itki ilə üzləşəcək, demək, onu ağrısız qəbul etməyi də öyrənməlidir. Treyder təfəkkürünü elə formalaşdırmalıdır ki, o, bazardan gələn informasiyaları bloklamasın.

Təfəkkürümüz bazardan gələn informasiyalara nə qədər çox açıq olacaqsa, uğurlu ticarət imkanlarımız da o qədər artıq reallaşacaq.

PSİXOANALİZ

12

Əgər treyder ancaq çoxlu xeyir götürüb, az itki vermək haqqında düşünəcəksə, onun beyni bazarı olduğnu kimi görə bilməyəcək. Bazarın özü haqqında verdiyi real informasiyalar bloklanacaq. Əgər mən treyderləri qruplara ayırası olsam, onları 3 yerə bölərdim. Birinci qrupa stabil qazanan 10 faiz treyderlər daxildir. Onlar ticarətlə bağlı istənilən emosiyaya qarşı son dərəcə sakit və laqeyddirlər. İkinci qrupa stabil olaraq itirən 30- 40% treyderlər daxildirlər. Onlar daim illüziyalarla yaşayırlar. Üçüncü, ən böyük qrupa treyderlərin 40-50%-i daxildir. Onların ticarəti qeyri-stabildir, qazancları da olur, itkiləri də. Bazardan gəlir götürməyi öyrəniblər, saxlamağı isə hələ ki yox.

Mən treyderlər tanıyıram ki, bəzən bir ay ancaq uğurlu əməliyyatlar açırlar. Ard-arda 15-20 uğurlu əməliyyat gəlir.

Amma sonra bir itkili əməliyyatla bütün gəliri bazara geri qaytarırlar. Bu, onların düşdüyü eyforiyanın nəticəsidir. Əgər treyder eyforiyanın təsirinə düşdüsə, reallığı dərketmə qabiliyətini itirir. Özünə inam artdıqca, eyforiya da artır, eyforiya artanda reallıq hissi azalır, reallıq hissi azalanda itki gəlir. Və bu cür də davam edir. Bu dövrilik psixoloji planda da treyderə ciddi ziyan vurur. Treyderdə belə bir inam yaranır ki, o, stabil qazanmağa qadir deyil. Bir çox treyderlər stabil qazanmaq arzusundadırlar, amma eyn zamanda bunu bacaracaqlarına da inanmırlar. Treyderlərin əksəriyyətinin tam dərk edə bilmədiyi fikir budur ki, Bazar – sizin güzgünüzdür, nə fikirləşirsinizsə, ona da reaksiya verir. Siz bütün ticarətinizə görə məsuliyəti ancaq öz üzərinizə götürməlisiniz. Əks halda heç nəyin sizə heç bir xeyri olmayacaq. Bazarı daha dərindən öyrənmək də xeyir verməyəcək. Məsuliyyəti öz üzərnizə götürün və bazar haqqında müsbət düşünün. Psixoloji ağrıdan qurtarmaq üçün məsuiliyəti bazarın üstünə atırsınızsa, getdikcə bazarla daha çox düşmən olcaqsınız. Ən doğru yol – özündə qalib təfəkkürü formalaşdırmaqdır. Qalib təfəkkürü olan treyder hətta bazar haqqında çox dərin biliyi olmasa belə, yenə də qazanacaq. Sərbəst və məsuliyyətli olun – bu halda bazar sizin dostunuza çevriləcək. Bazarla mübarizəni dayandırsanız (bu, elə həm də özünlə mübarizəni dyandırmaq deməkdir) siz öz çatışmayan cəhətlərinizi aydın şəkildə görəcək və tezliklə aradan qaldıracaqsınız.

REKLAM

Spredlər endi!

Martın 26-dan: EURUSD, USDJPY 1 punkt AUDUSD, USDCAD, EURGBP, EURCHF 2 Punkt EURJPY, GBPUSD 3 Punkt XAUUSD 0.5

13 ELEMENT

Həftəlik tikanlar Bəzən həftəlik qrafiklərdə şamların/barların böyük yuxarı tikanları (kölgələri) “ayı” trendinin başlayacağına işarə edir. Şəkil 1-də biz funt/dolların həftəlik qrafikini görürük. Qırmızı oxlarla iri yuxarı tikanları olan barlar göstərilib.

Onların hər birindən sonra eniş trendinin başladığını görürük. Söhbətin həftəlik qrafikdən getdiyini nəzərə alsaq, bu patternlərə əməl edərək, yaxşı qazanc götürmək olardı. Yəni ilk baxışdan belə görünür. Amma unutmayaq ki, təkcə “tikan” hələ özlüyündə strategiya deyil.

Ona görə də, sual budur: bu patternin əsasında necə əməliyyat açmaq olar? Ümumiyyətlə, olarmı və lazımdırmı?

Məsələ ondadır ki, nəticə həm patternin özündən, həm də onun rast gəlindiyi kontekstdən asılıdır. Məsələn, şəkil 1-dəki “tikan”ların hamısı “ayı” trendi zamanı formalaşblar. “Buğa” trendində isə onlar təhlükəli ola bilərdilər. Şəkil 1-dəki patternləri müxtəlif bucaqlardan nəzərdən keçirmək olar. Əvvəla, “tikan” əmələ gətirən maksimum digər maksimumlardan aralı və hündür olmalıdır.

Məsələn, minimum 1% hündür olması tələbini qoysaq, (High[1]-High[0])/High[1] >= .01 və (High[1]-High[2])/High[1]>= .01 Şəkil 1 formulunu alarıq. Burada High 0, 1, 2 – tikan yaranan həftəni, əvvəlki həftə və ondan da əvvəlki həftəni göstərir.

Belə şərt qoysaq, funt/dollar qrafikində 1989-2009-cu illər arasında ona cavab verən 17 “tikan” tapa bilərik. Bu, əlbəttə ki, çox azdır. Siqnalların özünə gəlincə, 55% hallarda tikandan sonra eniş trendi başlayıb. “İşləməyən” tikanların bəzilərini şəkil 2-də görürük.

Şəkil 2 Beləliklə, həftəlik tikanlar əlavə siqnal kimi yaxşıdır, amma əsas siqnal kimi yox. Onlardan digər strategiyalarda təsdiqləyici siqnal kimi faydalana bilərik.

REKLAM

14

15 MÜSABİHƏ

MÜKƏMMƏL SİSTEM heç vaxt olmayacaq - Uzunmüddətli. Mən mövqe treyderiyəm. Əsasən həftəlik qrafiklərlə işləyirəm.

- Əməliyyat açmazdan qabaq hansı vacib məqamları nəzərə alırsınız?

- Trendi. Düzdür, bəzən avantürist ola – yəni trendin əleyhinə gedə bilərəm, amma əsasən trendi həmişə nəzərə alıram.

- Hansı bazarlarda işləməyi üstün tutursunuz?

- Asan təhlil olunan və trend olan bazarlarda. Bu, valyuta bazarı da ola bilər, fond bazarı da, əmtəə və ta fyuçers bazarı da.

- Ən yaddaqalan əməliyyatınız hansıdır?

- 1987-ci ildə S&P üzrə put-opsion almışdım. Alan kimi bazar çökdü. Yadımda bu qalıb.

- Yeni başlayan treyder bu qədər informasiya bolluğunda “analiz iflici”ndən necə qaça bilər? evid Fray köhnə treyderlərdəndir, onun birjalarda - Bütün xəbərləri qırağa qoyun və diqqəti 35 illik təcrübəsi var. Analizləri və məqalələri «The öz sisteminizdə cəmləşdirin. Mən özüm Wall Street Journal», «MarketWatch», «Investors belə edirəm.

Business Daily», «Smart Money», «Dow Jones Newswire» və s. bu kimi məşhur maliyyə nəşrlərində dərc olunurlar.

- Yeni başlayan treyderlərin ən böyük səhvi sizcə, hansıdır?

- Ticarətə maraq sizdə necə yaranıb?

- Elə bilirlər ki, mükəmməl ticarət sistemi - 1970-ci illərin ortalarında mən cavan və enerjili gənc yarada bilərlər. Bu, heç vaxt olmayacaq! idim. Bir dəfə qəzetdə obliqasiyalara pul yatırmaq haqında məqalə oxudum. Marağımı çəkdi və qərara - Yeni başlayan treyderə hansı məsləhəti alıdm ki, bu sahəni öyrənəcəyəm. verərdiniz?

D

- Hansı strategiyaları üstün tutursunuz?

- Sadə və mühafizəkar strategiyaları. Həm özümə, həm də müştərilərimə aydın olsun deyə. Axı mən başqalarının da pullarını idarə edirəm.

- Ticarətdə daha çox xoşunuza gələn nədir?

- Qazanc!

- İtkilərə necə yanaşırsınız?

- Bu biznesin qaçılmaz xərci kimi.

- Uzunmüddətli, yoxsa qısamüddətli ticarət aparırsınız?

- Sistemli və intizamlı olun. Emosiyaları yaxına buraxmayın. Bu, uğursuzluğun başlanğıcıdır.

- Öz ticarət gününüzü təsvir edə bilərsinizmi?

- Həftəsonu 300-ə yaxın qrafiki araşdırıram.

Hansıları seçsəm, yeni başlayan həftədə onlarla ticarət aparıram. Həftəlik qrafikdə trendi müəyyənləşdirib, günlük qrafiklərdə əməliyyat açıram.

VERDİŞ

Qrafikə baxan kimi…

Yeni başlayan treyder həddindən artıq çox texniki alətləri görəndə adətən özünü itirir. Amma bütün alətlərin yaratdığı imkanlar əslində cəmi 4 alətin yaratdığından o yana getmir: MA, RSI, MACD, Stochastics. Bunlar əsas texniki alətlərdirlər.

Bu alətləri yaxşı öyrənib, dillərini mükəmməl biləndən sonra siz peşəkar treyderlər kimi inamla məqsədə doğru gedə bilərsiniz. Mürəkkəb strategiyalara ehtiyac yoxdur, sadə metodlar həmişə daha yaxşı işləyirlər. Yaxşı ticarət strategiyası adətən 1-2 indikatordan və bir neçə qaydadan ibarət olur. Sadəcə olaraq, əvvəlcə bazarın diapazonda, yoxsa trenddə olduğunu müəyyən etmək, sonra buna uyğun olaraq istiqaməti seçmək lazımdır. İndikatorları o dərəcədə dərindən mənimsəməlisiniz ki, onları oxumaq sizin üçün çox asan olmalıdır.

Yəni onları beş barmağınız kimi bilməlisiniz. Məsələn, RSI treyderə 5 əsas siqnal verir. Siz RSI-a baxan kimi onun nə demək istədiyini anlamalısınız. Eləcə də MACD və Stochastics. Bu indikatorların siqnallarını gözücü baxan kimi tanımaq həddinə qədər mükəmməl bilməlisiniz.

Bu səviyyəyə çatandan sonra həmin indikatorları MA ilə birlikdə işlədin. Onlar bir-birlərinin siqnallarını çox yaxşı filtrasiya edəcəklər. Məsələn, qiymətin MA ilə münasibəti alış rejimindədirsə, osillyatorların satış siqnallarını dərhal buraxın. MA ilə qiymətin qarşılıqlı əlaqəsi reync göstərirsə, əksinə, osillyatorlara üstünlük verin.

Amma ən əsası, bu prosesi avtomatizmə çatdırın. Siz qrafiki açan kimi bilməlisiniz ki, nə etməlisiniz və nə etməli deyilsiniz. Bu halda ziyanlı əməliyyatlar da az olacaq.

16

17 TİCARƏT

Korreksiyanın sonunu tuturuq Bu strategiya eur/usd cütlüyündə H4 zaman periodunda tətbiq olunmaq üçün yaradılıb.

Əvvəlcə qrafikə bu indikatorları əlavə edirik: 1) Sadə Dəyişən Orta Göstərici - SMA 72 (qırmızı rəngdə) 2) Sadə Dəyişən Orta Göstərici - SMA 144 (göy rəngdə) 3) Stochastics ossillyatoru – parametr (8,3,3), metod (Simple) 4) Zig-Zag indikatoru (5,3,1) Bunlardan başqa, bizə Horizontal dəstək/müqavimət xəttləri lazım ola bilər. Ümumi müddəalar: 1) Əgər qiymət SMA 72-dən, SMA 72 isə SMA 144-dən yuxarıdadırsa, bazarda artım trendinin olduğu hesab edilir.

2) Əgər qiymət SMA 72-dən, SMA 72 isə SMA 144-dən aşağıdadırsa, bazarda eniş trendinin olduğu hesab edilir.

3) Qalan hallarda trend qeyri-müəyyən hesab olunur

Əməliyyat açmağın qaydası: I variant 1) Qiymət SMA 72-dən, SMA 72 isə SMA 144-dən yuxarıdadır.

2) Stochastic indikatorunun 50 səviyyəsindən aşağıya enməsini gözləyirik 3) Ziqzaq indikatorunun ən yaxın minimumundan çəkilən dəstək xəttindən 5 punkt aşağıda “Buy Limit” orderi qoyuruq. 70 punkt aşağıda isə stop-loss orderi yerləşdirilir. Əgər “stop”dan yuxarıda Ziqzaqın yeni minimumu yaransa, orderi onun altına çəkirik.

Qiymət bizim tərəfə 30 punktdan çox gedəndə “stop”u itkisiz zonaya çəkirik.

4) Əgər Limit orderi işə düşməsə, Stochastics-in öz siqnal xəttini kəsdiyi şamın üzərində (spred nəzərə alınmaqla) buy stop orderi qoyuruq.

TİCARƏT

18

II variant 1) SMA 72 xətti SMA 144-dən yuxarıdadır, amma qiymət bu iki xəttin arasında yerləşir. Bu halda əgər treyderdə əminlik varsa, əməliyyat açmaq olar.

Strategiyanın testi müsbət nəticələr göstərir.

19 TİCARƏT SL = TP = 0.5 * 14 periodlu ATR Yəni bu formula görə SL və TP 14 periodlu ATR-in 50%-ni təşkil edir. Məsələn, 14 periodlu ATR 120 punkt göstərirsə, SL 60 punkt, TP də 60 punkt olacaq.

Pozisiyanın dinamik həcminin formulu: Pozisiyanın həcmi = 0.01 * Balans/(Lot * 14 günlük ATR) Bu formul bazar volatilliyindən asılı olmayaraq (yüksək volatillik - yüksək ATR,- pozisiyanın həcmini azaldacaq, aşağı volatillik artıracaq) elə həmin gəlirə (balansa nəzərən) çatmaq üçün yaradılıb. Amma pozisiyanın həcmi də Balansdan asılıdır: balans artdıqca daha böyük kapitalla risk edirik, azaldıqca az.

Bəziləri diqqət yetirsə, görərlər ki bu cür kapitalın idarə olunması məşhur “Tısbağa sistemi”ni xatırladır. SL və TPni müəyyənləşdirmək üçün eyni metoddan istifadə olunduğu bu sistem Riçard Denis tərəfindən 1970-ci illlərdə yaradılıb.

Testin nəticələri Uzunmüddətli periodlarda strategiyanın qiymətləndirilməsini aparmaq çox vacibdir, belə ki, qısamüddətli period üçün testin nəticələri aldadıcı ola bilər. Testlər göstərir ki, kapitalın adaptiv idarə olunması metodu daha effektivdir (şəkil 2a və 2b):

Bu nəticə ona görə alınır ki, sistem bazarın vəziyyətindən asılı olmayaraq, SL və TP-in elastikliyini saxlayır.

Kapital, risk, bazar Kapitalın idarə olunmasının yaxşı metodu həmişə 3 amili nəzərə almalıdır: kapital, risk və bazar. Bu məqalədə göstərilən uğursuz ticarət sisteminin gəlirli bir sistemə trasformasiyası ümumilikdə kapitalın idarə olunmasının, o cümlədən kapitalın idarə olunmasına dinamik yanaşmanın vacibliyini sübut edir.

TEXNİKA

20

Qiyməti çətinə salmayın

Asan çatılan hədəf

Forexdə uğur qazanmaq şansı o zaman artır ki, biz qazanc ehtimalı yüksək olan əməliyyatlar açaq. Bununla yanaşı, bizim qazanc üçün qoyduğumuz hədəf asan çatılan olmalıdır. Əks halda qiymət ona çatmadan geri dönüb, “stop”umuzu işə salacaq. Bəs belə hədəfləri necə seçməli? Məsələn, əgər əməliyyat açarkən qiymətin bizim hədəfə qədər gedəcəyi yolda ciddi dəstək/müqavimət səviyyələri varsa, demək, take-profitimizin işə düşməsi çətin olacaq. Çünki qiymət həmin səviyyələrin birində “ilişə” bilər. Əksinə, əgər yol boşdursa (ciddi dəstək/müqavimət səviyyələri yoxdursa ) onda hədəfə çatmaq ehtimalımız da yüksəkdir.

Məsələn, şəkil 1-də qiymətin ilk hədəfə qədər gedəcəyi yol, demək olar ki, boşdur. Yəni 600 punktluq məsafəni qiymət xüsusi bir əngəllə üzləşmədən keçəcək.

Şəkil 1 Şəkil 2-də isə əksinə, qiymət 180 punktluq məsafəni keçmək üçün 3 müqavimət səviyyəsini dəf etməlidir. Aydın məsələdir ki, bu halda seçilən hədəfə çatmaq daha çətin olacaq. Çünki qiymət həmin hədəflərin hər birindən dönə bilər. Ona görə də, hədəf seçərkən bunu mütləq nəzərə almaq lazımdır.

Şəkil 2

21 MASTER-KLASS FİQUR 18

“Fincan”da nə var?

“Boşqab” və ya “fincan” – qrafiklərdə çox az rast gəlinən fiqurlardadır. O, “baş və çiyinlər”in xüsusi formasıdır. Bu fiquru hər iki adla adlandırılar. Mübahisə etməyəcəyik – kimin xoşuna necə gəlirsə, qoy, elə də adlandırsın. Əsas budur ki,

Şəkil 1

Bu fiqur formalaşan zaman trend öz istiqmətini birdən yox, tədricən, axarlı şəkildə dəyişir. Ona görə də, “baş və çiyinlər”d burada dib nöqtə və boyun xətti bəzən tam aydın sezilmir. Amma “baş və çiyinlər” kimi bu fiqurun da öz həndəsəsi var (

Şəkil 2

FİQUR

22

Şəkil 3 Çox vaxt belə bir sxem müşahidə edirik: Qiymət boyun xəttini kəsib qalxır, fincanın hündrlüyü qədər yuxarıya gedəndən sonra aşağıya enir və yenidən “boyun xətti”nə qədər düşür. “Boyun xətti”nə çatanda adətən orada hansısa dönüş füquru – məsələn, “baş və çiyinlər” formalaşır (şəkil 4). Yəni almaq üçün imkan yaranır.

dən fərqli olaraq, (şəkil 2).

Şəkil 4 Beləliklə, “fincan” fiquru faktik olaraq bizə 2 ticarət imkanı təklif edir. Nəzərə alsaq ki, “fincan”ın özü dönüş fiqurudur, yəni lap dibdə formalaşır, onda qiymət onun “boyun xətti”ndən dönən zaman yaranan ikinci alış əməliyyatını uzun müddət açıq saxlamaq olar.

23 REKLAM

QRAFIK MƏNTİQ

24

Dönüş siqnalı əslində nə deyir?

Stiv Nison “Dönüş siqnalı” və “dönüş modeli” kimi terminlərə tez-tez rast gəlirik. Amma bunlar, əslində, düzgün ifadələr deyillər. Bu ifadəni eşidəndə belə düşünmək olar ki, köhnə trend bitəcək və dərhal yenisi başlayacaq. Halbuki, qiymətin belə davranışına çox az-az rast gəlinir. Trendin dəyişməsi adətən yavaş-yavaş, tədricən olur. Bazar iştirakçılarının psixoloji durumu dəyişdikcə dönüş baş verir. Psixoloji durum isə birdən dəyişmir.

Dönüş siqnalı o deməkdir ki, trendindin dəyişməsi ehtimalı ola bilər. Amma olacağı qəti deyil. Məsələn, təsəvvür edin ki, maşın 60 km/saat sürətlə gedir. Tormoz basılır və qırmızı işıqlar yanır. Qırmızı işıq – indikatordur. Amma o yanandan dərhal sonra maşın dayanırmı? Yox. Hətta dayansa belə, bu, geriyə gedəcəyi deməkdirmi?.. Əlbəttə, yox. Maşın dayana və sonra yenidən öz istiqamətində hərəkətinə davam edə bilər.

Bazarda dönüş siqnallarından sonra nələrin baş verə biləcəyini sxematik olaraq şəkil 1-də görürük. Buradan bəlli olur ki, dönüş siqnalından sonra hadisələr 3 variantda inkişaf edə bilərlər: 1) Qiymətin hərəkəti dayanır, bir müddət üfiqi gedir, sonra əksinə dönür 2) Qiymətin hərəkəti dayanır, bir müddət üfiqi gedir, sonra trendi davam etdirir 3) Qiymət dərhal əks istiqamətdə dönür.

Şəkil1. Dönüş siqnalından sonra hadisələrin mümkün inkişaf variantları Daha dəqiqi o olardı ki, “dönüş siqnalı” yerinə “tendensiyanın dəyişməsi modeli” ifadəsini işlədək. Bu modelləri tanımaq qabiliyyəti treyderə yaxşı qazanc vəd edir. Əsas trendin istiqamətində ticarət aparmaq uğur şansını xeyli artırır.Dönüş siqnalları – sanki yolda olan nişanlardır, onlar xəbərdarlıq edirlər: “Ehtiyatlı olun, trend dəyişmə prosesindədir”. Bu, o deməkdir ki, bazar kütləsinin psixologiyası dəyişir və biz də öz taktikamızı buna uyğun qurnalıyıq, lazımdırsa, dəyişiklik etməliyik. Ona görə də, dönüş siqnalı görəndə əməliyyat açmağa tələsmək heç bir halda lazım deyil! Əvvəlcə mütləq həmin siqnalın təsdiqlənməsini gözləyin.

25

TEXNIKA

SİSTEMLƏR NƏ VAXT ÖLÜR?

Dünyada həmişə gəlirli işləyən sistem yoxdur. Hər bir sistem gec-tez itki də verir. Bəs sistemin nə zaman itki verəcəyini necə bilmək olar?

Belə bir effekt var: bir çox treyderlər kütləvi şəkildə eyni sistemi işlədəndə o, yavaş-yavaş itki verməyə başlayır. Sonra itkilər getdikcə artır. Bunu görəndə treyderlər daha onu işlətmirlər. Nəticədə sistem təzədən xeyirli sistemə çevrilir. Yəni sanki “ölür” və “dirilir”.

Gəlin, bunu əyani görmək üçün 2 sistemi test edək. Onlardan birincisi keçilmə, ikincisi kəsişmə sistemidir. Keçilmə prinsipi əsasında qurulan sistemlərin ideyası budur ki, əgər qymət maksimumu və ya minmumu keçibsə, demək həmin istiqamətdə hərəkəti davam etdirəcək. Məsələn, 60 şamlıq maksimumu keçibsə, demək, qalxacaq, 60 şamlıq munimumu keçibsə, demək, düşəcək.

“55-21” sistemi: Necə öldü, necə dirildi Gəlin, belə bir sistemin işinə nəzər salaq: 1) Qiymət son 55 günün maksimumundan yuxarıya qalxarsa, alırıq.

2) Qiymət son 21 günün minimumundan aşağıya enərsə, alış əməliyyatını bağlayırıq.

1) Qiymət son 55 günün minimumundan aşağıya enərsə, satırıq.

4) Qiymət son 21 günün maksimumundan yuxarıya qalxarsa, satış əməliyyatını bağlayırıq.

Bunu şərti olaraq “55-21 sistemi” adlandıraq. Sistemin 1986-2007-ci illər üçün keçirilmiş testinin nəticəsi şəkil 1-də göstərilir.

1986-2004-cü illər arasında sistem illik orta hesabla 10% gəlir verib. Amma 2004-cü ildə Maykl Kovellin “Trendi izləmək” adlı məşhur kitabı çıxıb və trendi izləyən sistemlərin populyarlığı artıb. Nəticədə həmin sistemlər daha gəlir gətirməməyə başlayıblar.

Trendi izləyən sistemlərin populyarlığı artanda “55-21 sistemi”nin gəlirliyi də düşüb. 2004-cü ildə sistem 26% itki verib. Növbəti illərdə itki faizi daha da artıb.

Şəkil 1

TEXNIKA Gəlin, belə qəbul edək ki, sistemin itkisi əvvəlki dövrlə (ayla, illə) müqayisədə 2 dəfədən çox artarsa, o sistem ölmüş sayılır. Demək, bizim sistem 2004-cü ildə artıq ölüb. Amma müəyyən müddətdən sonra o, yenə “dirilə” də bilər...

Sistem ölməmişdən qabaq “can verir”. Məsələn, “55-21 sistemi” 2003-ün martında 20% itki vermişdi, bu, həmin ana qədər bütün aylarda olandan daha artıq itkidir. Bundan qabaq isə 2 ay ziyanla işləmişdi. Başqa sözlə, “öldüyünü” göstərirdi. Əgər həmin vaxt sistemdən imtina etsək, biz 2005-ci ildə 37% itkidən qurtulmuş olacaqdıq.

Amma ən maraqlısı odur ki, sonrakı illərdə sistemin nəticələri yaxşılaşmağa başlayıb! 2006-cı ildə sistem 3.5%, 2007-ci ildə 12% gəlir verib. Yəni dirilib!

MA-ların kəsişmə sistemi İndi isə Dəyişən Orta Göstəricilərin kəsişməsi əsasında işləyən sistemə nəzər salaq. Qayda çox sadədir: MA(20) xətti MA(80) xəttini yuxarıya doğru kəsəndə alırıq, əksinə olanda satırıq. Şəkil 2-də bu sistemin 1986-2007-ci ilərdə aparılan testinin nəticələrini görürsünüz. Bu, əvvəlkindən 2 dəfə daha gəlirli sistemdir və uzun illər effektiv işləyib. Amma 2003 və 2004-cü illərdə 15% və 18% ziyan verib. 2005-ci ildə itki 60%-ə çatıb. Yəni sistem “ölüb”.

Şəkil 2 Nəzərə alsaq ki, bu da trendi izləmə sistemidir, burada da “ölüm” səbəbi eynidir. Ona görə, bu sistem də 2003-də “can verməyə” başlayıb, 2007-də isə təzədən “dirilib”.

*** Əgər sizin sistemin işi və nəticələri qısa vaxtda kəskin şəkildə pisləşibsə, bu, o deməkdir ki, iş prinsipi ona bənzər sistemlərin bazarda populyarlığı artıb və istisna deyil ki, artıq sistem “can verməyə” başlayır.

Ona görə də, sistemin gəlirliyini həmişə izləmək lazımdır. Həyəcanlı siqnallar davam edərsə, bu sistemlə işləməyi dayandırın. Çalışın, əks ideologiyalı sistemə keçəsiniz. Əgər sisteminiz sizin üçün rahat və effektiv idisə, onun bir nə zaman “diriləcəyi” günü gözləyin.

26

27 TEXANALIZ

Həftəlik trendin tutulması Kəsilmə strategiyalarının çoxu böyük hərəkətləri tutmaq üçün hazırlanıb və trendi izləməyə xidmət edir. Strategiyalar qısamüddətli kəsilmələrə əsaslanır, adətən spesifik şəraitdə gəlirli olur və treyder üçün müəyyən hərəkət azadlığı verir.

Az qaydalara malik və müxtəlif bazar vəziyyətlərində uğurlu işləyəcək qısamüddətli kəsilmə strategiyası hazırlamaq mümkündürmü? Bəli!

Həftənin ilk işi Sistemin məğzi çox sadədir. Hər bazar ertəsi səhər son 14 saatın aksimum və minimumunun yaratdığı ticarət diapazonunu hesablayırıq. Ticarət diapazonunun yuxarı sərhədindən yuxarıda diapazonun hündürlüyü qədər məsafədə “buy stop”, aşağı sərhdədindən aşağıda eyni ölçüdə “sell stop” yerləşdiririk. Yanlış kəsilmələrdən qorunmaq üçün “buy stop” orderinin “stop-loss”u ticarət diapazonunun minimumunda, “sell stop” orderinin “stoploss”u ticarət diapazonun maksimumunda yerləşdirilir. Hər iki order üçün hədəf (Take Profit) ticarət diapazonunun 80%-i təyin olunur. Əgər diapazonun ölçüsü 20 punkt və daha az təşkil edirsə, əməliyyat yerləşdirmirik.

Şəkil 1

Misal Son 14 saatda yaranan şamların maksimum və minimumu arasındakı məsafəni şərti olaraq “qutu” adlandırırıq.

Məsələn, əgər diapazonun maksimumu 146.50, minimumu 145-dirsə, onda “qutu”nun hündürlüyü 1.50 və ya 150 punkta (146.50-145) bərabər olacaq. “Buy stop”u 148-də (146.50 + 1.50), alış üçün stop-lossu 145-də yerləşdirmək lazımdır. Take Profiti isə 149.20-də (148.00+1.5*0.8) yerləşdiririk.

Sell stopu 143.50-də (145 - 1.50), satış üçün stop-lossu 146.50-də qoymaq lazımdır. Take Profiti isə 142.30-da (143.50 - 1.5*0.8) yerləşdiririk.

Bütün bu orderlərin müddəti cümə günü bazarın bağlanmağına 1 saat qalmış bitir. Əməliyyatın həcmi Əməliyyatın həcmi belə bir formulla hesablanır. İdeya ondan ibarətdir ki, depozitə və qutunun hündürlüyünün

ELM

28

Qannın sehirli formulları

Əfsanəvi treyder Uilyam Qannın bir çox ticarət metodlarının sirrləri hələ bu günə qədər də açılmamış qalmaqdadır. Çoxları bu sirrləri açdıqlarını iddia edirlər. Onların arsında yalan deyənlər də var, gerçəyi söyləyənlər də.

Don Hall adlı müəllif Qannın prinsipləri əsasında “Pyrapoint” adlı sistem yaradıb. Bu sistemin bəzi tərəflərilə tanış olmağa dəyər.

Qann bucaqları və riyazi formullar Qann bucaqları – vacib təpə və diblərdən müəyyən bucaqlar altında çəkilən xəttlərdir.

Onlardan ən əsası 45 dərəcəlik bucaqdır.

Xəttlərin mailliyi bir qiymət vahidinə düşən bir zaman vahidini göstərir.

Qiymət = zamanın kvadratı Gəlin, bu bərabərliyi analiz etməyə çalışaq. Şəkil 1-də onun əsasında qurulan əyridə 10, 20, 30-a bərabər səviyyələr oxlarla göstərilib.

Təsəvvür edək ki, qiymətin vacib təpəsi və ya dibi 400 səviyyəsində yerləşir. Bu qiymətin riyasi cütlüyü də olmalıdır. Həmin qiymətin əsasında yeni zaman əyrisi qursaq, o göstərəcək ki, yeni dib və ya zirvə harada yarana bilər. Bu prinsip belə ifadə olunur: qiymət və zaman görüşəndə dönüş qaçılmazdır. Şəkil 2-yə baxın. Burada vacib təpə/dib P nöqtəsində yerləşib. Əgər qiymət A nöqtəsində zaman əyrisini keçsə, bunu 18 bardan sonra edəcək. Buna qədər keçəcək zaman A nöqtəsindəki qiymətin kvadrat kökünə bərabərdir. Həmin nöqtədə qiymət 324-dür.

Onun kvadrat kökü isə 18 edir. Şəkil 1

29 ELM Təsəvvür edək ki, qiymətin vacib təpəsi və ya dibi 400 səviyyəsində yerləşir. Bu qiymətin riyasi cütlüyü də olmalıdır.

Həmin qiymətin əsasında yeni zaman əyrisi qursaq, o göstərəcək ki, yeni dib və ya zirvə harada yarana bilər. Bu prinsip belə ifadə olunur: qiymət və zaman görüşəndə dönüş qaçılmazdır. Şəkil 2-yə baxın. Burada vacib təpə/dib P nöqtəsində yerləşib. Əgər qiymət A nöqtəsində zaman əyrisini keçsə, bunu 18 bardan sonra edəcək. Buna qədər keçəcək zaman A nöqtəsindəki qiymətin kvadrat kökünə bərabərdir.

Həmin nöqtədə qiymət 324-dür. Onun kvadrat kökü isə 18 edir. Əgər qiymət əyri ilə B nöqtəsində

Şəkil 2 qiymət 400-ə bərabərdir. Uyğun olaraq, C nöqtəsində görüş 22 bardan sonra olacaq.

Beləliklə, bu formulu yadda saxlayaq: P = t ^ 2, yaxud t = sqrt (P )

İndi isə tanış olduğumuz riyazi metodla trend xəttinin mailliyini öyrənməyə çalışaq. Şəkil 3-ə baxın. Artıq dediyimiz kimi, zaman əyrisi qiymətdən T bar qədər uzaqda yerləşəcək. T+1 nöqtəsində qiymət də P+1 olacaq. O halda trenin meylini belə hesablaya bilərik: P=t^2 P1 = (t + 1) ^ 2 = t ^ 2 + 2 t + 1 = P + 2 t + 1 Maillik = qiymətin dəyişməsi/ zamanın dəyişməsi Qiymətin dəyişməsi = P1 - P = P + 2 t + 1 - P = 2 t + 1 = 2 t + 2 - 1 = 2 [ t + 1] -1 Zamanın dəyişməsi = t + 1 P-dən P1-ə qədər trendin meyilliyi = (2 [ t + 1] - 1)/(t+1) = 2 - 1/(t+1) = 2 - 1/sqrt(P1). Əgər biz qiymətləri üçrəqəmli ədədə qədər yuvarlaqlaşdırsaq, bütün bu qiymətlər [100 ... 1000] diapazonunda olacaq. Bunu formulda nəzərə alsaq, biz mailiyin belə bir diapazonunu əldə edirik: P1 = 100 olarsa, trend xəttinin mailliyi 100 = 2 - 1 / 10 = 1.9 P1 = 1000 olarsa, trend xəttinin mailliyi 1000 = 2 - 1 / 100 = 1.99

Şəkil 3

Bu qiymət diapazonunun ortasında artım trend xəttinin mailliyi: 2 - 1 / sqrt(500) = 1.96<br /><br /> Bu trend xəttini 45 dərəcəlik xətt adlandıraq. Onun üçün mailik 2-yə bərabərdir. Yəqin, buna görə Qann öz qrafiklərində 2 sentlik qiymət diapazonlarından istifadə edirdi.

Eniş trendi üçün qiymətin P1-dən P-yə qədər dəyişməsini də hesablaya bilərik.

P1-dən P-yə mailliyi = (-2 t - 1) / (t-1) = (-2 [t - 1] - 3 ) / (t-1) = -2 - 3 / (t-1) = -2 - 3 / (sqrt( P ) - 1) P = 100 olarsa, eniş trendi xəttinin mailliyi 100 = -2 - 3/9 = -2.33 P = 1000 olarsa, eniş trendi xəttinin mailliyi 1000 = -2 - 3/99 = -2.03 Pyrapoint Bu formulların köməyilə əldə edilmiş qiymət səviyyələrindən üfiqi xəttlər keçirsək və təxminən şaquli olan zaman xəttlərini çəksək, şəkil 4-dəki kimi bir tor alınır. Bu toru əmələ gətirən dördbucaqların diaqonal xəttləri dəstək və müqavimət xəttləridirlər.

ELM

30

Şəkildəki konstruksiyanın əsası kimi qiymətin mütləq maksimumu götürülüb. Bütün səviyyələr və trend xəttləri iki başlanğıc göstəricinin əsasında qurulublar: qiymət - 244.50 dollar, zaman - 16 oktyabr, 2000-ci il.

Fikir verin ki, zaman və qiymət xəttlərinin kəsişdiyi bütün nöqtələrdə qiymətin hərəkəti istiqamətini dəyişir. Və hər dəfə onlar kəsişəndə növbəti zaman xəttini hesablamaq mümkündür.

45 dərəcəlik mailliyə malik trend xəttləri (qırmızı rəngdə) kanal əmələ gətiriblər. Qiymətin bu kanaldan çıxması elə trendin dəyişməsi anlamına gəlir.

Bu metodu lap aşağı zaman periodlarında da tətbiq etmək olar. Məsələn, şəkil 5-də o, 5 dəqiqəlik barlar üçün göstərilb.

Şəkil 4

Şəkil 5

TREYDERLƏR ÜÇÜN FORUM

31 METOD

Xəbərlə Dalğa birləşsə...

Xəbərlər dərc olunarkən Elliot Dalğaları treyderə böyük üstünlük qazandıra bilər Əksər treyderlər vacib xəbərlərin dərcindən qabaq əməliyyatlarını bağlayırlar. Çünki vacib xəbərlər bazarda güclü və ziddiyyətli reaksiya yarada bilər. Və onun necə olacağını əvvəlcədən hesablamaq son dərəcə çətindir. Elliotun dalğa analizini bilənlər bu baxımdan xeyli üstünlüyə malik olurlar. Bu metodu bir yazıda izah etmək mümkün deyil. Ona görə də, metodun mahiyyətini bilməyənlərə əvvəlcə bazara bu vacib yanaşmanı öyrənməyi məsləhət görürük. Bilənlər üçün isə “sirri” açaq. Bu, əslində çox sadədir: Xəbərin dərcinə bir neçə dəqiqə qalmış qrafiki analiz edin. Əgər tam yekunlaşmış dalğa patternləri tapsanız, bu, artıq sizin başqaları qarşısında üstünlüyünüz demək olacaq. Çünki harada yekunlaşmış dalğa patterni varsa, çox böyük ehtimalla, orada xəbər bazarı əks istiqamətdə döndərəcək.

Gəlin, 2 misala nəzər salaq. Açıq Bazarlar üzrə Federal Komitənin (FOMC) protokolu dərc olunan ərəfədə aud/ usd cütlüyü 5 dalğalı modeli artıq formalaşdırıb başa çatmışdı (şəkil 1). Protokolu oxuyan treyderlər cütlüyün qalxacağını düşünürdülər. Amma dalğa analitikləri bilirdilər ki, 5 dalğadan sonra korreksiya gəlməlidir. Nəticədə həqiqətən də digər cütlüklərin qalxmasına baxmayaraq, aud/usd korreksiya etdi. Biz bunu şəkil 1-də görürük. Çünki 5 dalğadan sonra korreksiyanın başlaması Elliotun Dalğa Nəzərəyyəsinin əsas məqamlarından biridir. Və çox vaxt bu korreksiyanın ilk hədəfi 4-cü dalğanın dibi olur.

Şəkil 1. Dərc olunan xəbərin Elliot Dalğası ilə uzlaşması Həftəlik dərc olunan xəbərlər də bu baxımdan yaxşı ticarət imkanları yaradır. Məsələn, şəkil 2-də ABŞ Əmək Nazirliyinin həftəlik dərc etdirdiyi işsizlik haqqında xəbərlərə bazarın reaksiyasını görürük. Burada da dolların indeksi 5 dalğalı hərəkəti tamamladığı üçün korreksiya gözləmək təbii idi. Belə də oldu. Xəbər dərc olunan kimi dollar 5 dalğanın ardınca korreksiyaya başlayaraq, əvvəlki hərəkətin 4-cü dalğasının səviyyəsinə düşdü. Şəkil 2. Dərc olunan xəbərin Elliot Dalğası ilə uzlaşması Bu zaman heç xəbərin özünü təhlil etməmək də olar. Onsuz da bu, mürəkkəb və ziddiyətli prosesdir, çox vaxt yanlış nəticə verir. Əsas olan dalğaları təhlil etməkdir. Əlbəttə, dalğalar heç də həmişə bu cür aydın pattern təqdim etmirlər. Amma belə aydın patternlər olanda xəbərlərin bazarda yaratdığı küydən qat-qat artıq effekt verirlər. Və çox vaxt onlara əməl edən dalğa analitikləri bazar kütləsinin əleyhinə gedir, nəticədə qazanır.

Ona da fikir verin ki, bizim misallar yalnız Dalğa Nəzəriyyəsinin ən sadə qaydasına əsaslanmışdı. Dalğa analizi təkcə bu deyil, orada daha mürəkkəb qaydalar var ki, onları bilmək xəbərlərin dərci zamanı daha yaxşı qazanc götürməyimizə yardım edə bilər. Üstəlik, bizim misallar trend zamanı korreksiyanı tutmaqla bağlı idi. Xəbərlərlə dalğaların uzlaşması korreksiya modellərinin sonunda olarsa, bu, trendi tutmağımıza və daha böyük nəticə əldə etməyimizə səbəb ola bilər.

METOD 32

REKLAM

AzVision.az - Ölkənin və dünyanın xəbər məkanına Azərbaycanlı baxışı * Ən son və maraqlı xəbərlər * Təhlillər * Müəllif yazıları * Fotosessiyalar * Videolar * Eksklüziv layihələr www.azvision.az

33 REKLAM

“Tısbağalar”ın sirri

SISTEM

34

Ço Sinq Kum Hər şey 1983-cü ildə başladı. Həmin il Sinqapurda işləyərkən özümü tamamilə texniki analizə həsr etmək qərarına gəldim. Oktyabrda mütaliə etmək üçün işdən məzuniyyət götürdüm. Məhz onda qəzetdəki məqalə gözümə dəydi: “Riçard Denis və Bill Ekhardt Tısbağalar proqramı üçün treyderlər yığırlar”. O vaxt mən Çikaqoya gedə bilmədim, amma Tısbağalar metoduna olan marağım hələ də səngimir.

Elə də güclü qorunmayan sirr Bütün “Tısbağalar” sirri qorumağa and içirdilər. Adama elə gəlirdi ki, Tısbağalar metodu ciddi şəkildə qorunur, amma əslində belə deyildi. Bir çox kitablarda bu və ya digər formada meodun ayrı-ayrı hissələrinə rast gəlmək olur. “Tısbağalar”ın uğurlarını izləyərək bazarda onların metodunu tutmağa çalışırdım.

1923-cü ilin kitabı Nəhayət, 1986-cı ildə mən Çikaqoya gələ bildim. Çikaqo əmtəə birjası ətrafında kitab mağazalarını gəzərkən apara biləcəyim qədər treydinq barədə bütün kitabları aldım. Amma sonra evdən də poçt vasitəsilə “Traders Press Ink.”-dən kitablar sifariş etdim.

O vaxt, 80-ci illərdə Sinqapurun kitab mağazalarında treydinq barədə yaxşı kitablar tapmaq asan deyildi. İndi mən xatırlamıram həmin kitabı “Traders Press Ink.”-dən sifariş etmişdim, yoxsa Çikaqoda almışdım. Necə olmasından asılı olmayaraq, hələ 1923-cü ildə dərc edilmiş “Birja spekulyantının xatirələri” adlı kitaba sahib ola bildim. Faktik olaraq bu kitab fond bə əmtəə bazarının məşhur treyderlərindən olan Cessi Livermorun bioqrafiyasından danışırdı. Bu kitab məni o qədər məftun etmişdi ki, Merrill Lynch-in asiyalı müştəriləri üçün bazarlara dair gündəlik şərhlər verəndə həmin kitabdan bir sıra müdrik sitatlar da əlavə edirdim. Bəs həmin kitabla “Tısbağalar” metodu arasında hansı əlaqə var?

“Tısbağalar” sirrlərini açır Elə həmin ay www.originalturtles.org saytı gözümə dəydi. Bu yeni resursda “Tısbağalar” metodu ilə ticarətin ilkin qaydalarından bəhs olunurdu. Onları dünyaya 1983-cü ildə “Tısbağalar”ın ilk komandasında olan Kurtis Feys açıqladı. Həmin vaxta qədər mən artıq Riçard Donçianın metoduna əsasən bazara 20 günlük və 10 günlük girişlərdən xəbərdar idim. Uelles Uaylderin “Texniki ticarət sisteminin yeni konsepsiyaları” kitabından Həqiqi Diapazon və Orta Həqiqi Diapazon barədə öyrənmişdim. Həmçinin “stop” üçün Orta Həqiqi Diapazondan istifadə etməklə bağlı Bryus Bebkokun təklifi də xatirimdə idi. Amma “Tısbağalar” sisteminin qaydalarını formalaşdırmaq üçün bütün bunları necə əlaqələndirməyi bilmirdim.

Mənim ən vacib kəşfim Mənim ən vacib kəşfim – bütün hissələrin kombinasiyası hələ 1923-cü ildə Cessi Livermorun kitabında təsvir etdiyi bir sistemin üzə çıxmasına gətirib çıxartdı. “Tısbağalar” metodu mənim üçün 1923-cü ildəki kitabın müasir forması oldu. Mən Riçard Dennisin eyni addımları atdığını bilmirdim, amma “Tısbağalar” metodunda Livermorun təcrübəsinin sezildiyini hiss edirdim.

Nəhayət, 20 il sonra mən “Tısbağalar” metodunu öyrənməyə nail oldum. Hərçənd, Livermorun təcrübəsi artıq 80 ildir ki, hamı üçün açıqdır. Amma atalar demişkən, “Gec olsun, güc olsun”. Təbii ki, mən Tısbağalarla ticarət sistemini hərtərəfli sınaqdan keçirdim.

“Tısbağalar”ın ticarət sistemi “Tısbağalar” ticarət qaydaları – bütöv bir sistemdir. O, treyderdə subyektiv fikirlərə yer qoymayaraq, ticarətin bütün aspektlərini əhatə edir.

Bu sitat originalturtles.org saytında “Tısbağalarla ticarətin ilkin qaydaları”ndandır. Mən bununla razıyam. Daha sonra deyilir ki, həmin sistem uğurlu ticarət üçün tələb olunan hər bir qərarı təsvir edir: Bazarlar – nə almaq və ya satmaq Pozisiyanın həcmi – nə qədər almaq və satmaq Girişlər – nə vaxt almaq və satmaq Stoplar – nə vaxt uğursuz əməliyyatdan çıxmaq Çıxışlar – nə vaxt uğurlu əməliyyatdan çıxmaq

35 SISTEM

Taktika – necə almaq və ya satmaq Bu məqalədə mən 1-ci və 6-ci komponentə toxunmayacağam. Digər 4 komponent barədə müzakirə aparacağıq.

Ona görə yox ki, mən onları vacib hesab edirəm. Bazarları seçərkən bilmək lazımdır ki, “Tısbağalar”ın Ticarət Sistemi – trendi izləyən sistemdir və bütün bazarlara uyğun gəlmir. Taktikaya gəldikdə isə bu, təcrübə ilə qazanılır.

Mən həmçinin qaydaların və riyazi hesablamaların incəliklərinə varmayacağam. Bütün bunları saytda dərc olunmuş qaydalarda tapa bilərsiniz.

“Tısbağalar”ın qaydası Mən “Tısbağalar”ın sistemini tətbiq etmək üçün 4 indikator kodlaşdırmışam. Bu 4 indikator şəkil 1-də göstərilib.

Göy nöqtələrlə 20 günlük kanallar göstərilib. Stop və 10 günlük kanaldan çıxış – qırmızı nöqtələrdir. Bu nöqtələr qiymət qrafikinə əlavə olunub ki, bütün nəzəri əməliyyatlar barədə vizual təsvir oyatmaq mümkün olsun. İkinci indikator bütün nəzəri əməliyyatlar üzrə reallaşmamış və əldə edilmiş gəlir/itkini göstərir. Bütün bu əməliyyatlar 1 lotla aparılıb. Üçüncü indikator bütün əməliyyatların cəmini göstərir.

Dördüncü – N-ə nəzərən bütün pozisiyalar zamanı Stop * 2N və ½ *N gəliri hesablanır.

Şəkil 1. Tısbağaların indikatorları Pozisiyaların həcmi Pozisiyanın həcmi “komponent N” konsepsiyasına əsaslanır. N – son 20 gündəki qiymətdən 1 Orta Həqiqi Diapazon (Average True Range) qədər məsafədir. “Tısbağalar”ın hesablamaları adi 20 günün bağlanışlarının

SISTEM

36

cəmini 20-yə bölməyinizdən (SMA) fərqlənir. Bunun yerinə “Tısbağlar” Uaylderin hamarlanması adlı metoddan istifadə edirlər.

Hələ 1978-ci ildə Uaylder demişdi ki, bu növ “ortalama” metodu hesablamalar üçün tələb olunan işlərin həcmini azaldır. Axı o vaxt, 1978-ci ildə kompüterlər yox idi. Onun metodu odur ki, əvvəlki N sayda günü 19-a vurub, bugünki Həqiqi Diapazonu əlavə edib, sonra alınan rəqəmi 20yə bölürük. Bu metodun belə bir üstünlüyü var: o, daha da ölçülüb-biçilmiş nəticələr verir, yəni nəticə adi orta hesablama metodundan fərqli olaraq, gündəlik qiymətin dinamikasına daha yaxşı reaksiya verir.

Şəkil 2. N və Tısbağların ATR-i Belə ki, dollarla ifadə olunan N ticarət hesabının 1%-ni təşkil edir, bu anlayış müxtəlif bazarların volatilliyini normallaşdırır. Böyük volatilliyə malik bazar daha çox N-ə malik olacaq, pozisiyanın həcmi isə az olacaq, daha az volatilliyə malik bazarda isə daha az N, müvafiq olaraq da pozisiyanın həcmi böyük olacaq.

Girişlər – nə vaxt almaq və satmaq İki sistem var. Hər ikisi kanalın əksinədir. Sistem 1 daha qısamüddətlidir, 20 günlük kanalın kəsilməsinə əsaslanır, Sistem 2 isə uzunmüddətlidir, qısa desək, 55 günlük kanalın kəsilməsi ilə işləyir.

Sistem 1-də qiymət 20 günlük maksimumdan yuxarı qalxanda alış və ya 20 günlük minimumdan aşağı düşəndə satış verilir. Sistem 2-də qiymət 55 günlük maksimumdan yuxarı qalxanda alış, 55 günlük minimumundan aşağı düşəndə satış verir.

Sistem 1-də Sistem 2-dən fərqli olaraq, filtrdən istifadə edilir. Sistem 1 o halda əməliyyat verməyə

37 SISTEM icazə verir ki, sonuncu nəzəri əməliyyat uğursuz olub. Əgər sonuncu nəzəri əməliyyat uğurlu olubsa, Sistem 1 də 55 günlük maksimum və ya minimumda FaleSafe nöqtəsində kəsilmə nəticəsində əməliyyat verəcək. Gəlin bunun qrafikdə necə baş verdiyini baxaq (şəkil 3).

Şəkil 3. FailSafe kəsilməsi A nöqtəsində Sistem 1 qiymətin 20 günlük minimumu aşağıya kəsiləndə qısa əməliyyat açıb. Bu pozisiya B nöqtəsində bağlandı - qiymət 10 günlük maksimumu yuxarıya keçəndə. Bir neçə gün sonra C nöqtəsində qiymət 20 günlük maksimumu yuxarı kəsdi. Bu, alış üçün yaxşı pozisiya olardı, amma sonuncu əməliyyat uğurlu olduğu üçün burada bazara girmirik.

Təxminən 1 ay sonra D nöqtəsində qiymət 55 günlük maksimumu yuxarıya kəsib. Sistem 1 güclü bir hərəkəti itirməmək üçün alış verib. Şəkil 3-də sistem qrafiki yükləməmək üçün piramidinqsiz göstərilir. Eyni sistem şəkil 4-də də göstərilib, amma “Tısbağalar”ın piramidinq metodundan istifadə olunub. “Tısbağalar”ın piramidası hər dəfə gəlirin ½ N-ində 4-cü komponentin maksimumuna qədər qurulur.

“Tısbağalar” metodu çox düşünülmüş şəkildə yaxın “stop”larla əlavə əməliyyatlar verir. Bu, ümumi pozisiyanın riskini azaldır və yaxşı trend tutanda maksimum gəlir götürməyə imkan verir.

SISTEM

38

Şəkil 4. Piramidanın girişləri Əgər siz şəkil 3 və şəkil 4-ü diqqətlə incələsəniz, onda “IxN” kimi qeyd olunmuş noyabrda əlavə girişi görə bilərsiniz. Onun ardınca dekabrda növbəti əlavə pozisiya verildi.

Stoplar və çıxışlar – pozisiyanı nə vaxt bağlamaq lazımdır Bütün yaxşı planlaşdırılmış sistemlər kimi “Tısbağalar” da adi stoplarla kapitalın idarə olunması metoduna və ya adi çıxışa malikdir.

Kapitalın idarə olunması qaydasına görə, “stop”lar sonuncu komponentin giriş qiymətindən 2N məsafədə yerləşdirilir. 1 komponentlik əməliyyatda risk 2N-ə bərabərdir. Qiymət bizim proqnozlaşdırdığımız istiqamətdə ½ N qədər hərəkət edərsə, pozisiyaya 2-ci komponent əlavə olunur, hər iki əməliyyat üçün risk isə 3 ½ N(2N + 1/2N)-ə bərabər olur. Analoji olaraq 3 pozisiyanın riski 4 ½ N(2N + 1/2N +1N)-ə bərabər olur. 4 pozisiyanın ümumi riski isə 5N (2N + 1 ½ N +1N +1/2N). Bir halda ki 1N hesabın 1%-i təşkil edir, deməli, ümumi risklər – 2%, 3 ½%, 4 ½% və 5% olur.

Sistem 1-də standart çıxışlar 10 günlük kanala əsasən həyata keçirilir, Sistem 2-də isə 20 günlük kanala əsasən.

Qısa desək, Sistem 1-də giriş 20, çıxış 10, Sistem 2-də giriş 55, çıxış 20.

Yaxşı, gəlin indi görək, şəkil 3 və 4-də əlavə çıxış və yenidən alış verməyə nə təhrik etdi. Qrafik şəkil 5-də göstərilib.

3932 SISTEM FUNDAMENTAL

Şəkil 5. Komponentlərin əlavə olunması zamanı stopların azaldılması. Şəkil 5-də qrafikdən yuxarı göstərilmiş birinci vəziyyətdə sistem piramidinqsiz işləyirdi, deməli, yalnız 1 pozisiya verilmişdi. Giriş qiymətindən 2N məsafədə stop yerləşdiririk. Qırmızı nöqtələrlə göstərilmiş bu stop işə düşmədi, nəticədə 10 günlük minimumda çıxışla əvəz olundu. 10 günlük minimuma görə çıxış baş verdi və pozisiya bağlandı. Şəkil 5-də qrafikin aşağısında ikinci vəziyyətdə sistem 3 komponentə qədər piramidinqlə işləyirdi. Birinci pozisiya yuxarı qrafikdəki kimi açılmışdı. Bundan sonra bazar qalxdı, qiymət ½ N gəlir səviyyəsi və 1N-ə çatanda “Tısbağalar”ın piramidinq qaydalarına müvafiq daha 2 və 3-cü pozisiyalar (komponentlər) əlavə olundu. Stop 3-cü pozisiyanın giriş qiymətindən 2N aşağı məsafədə yerləşdirildi (şəkil 5). Əfsuslar olsun ki, bazar sonra geriyə çəkildi və stop işə düşdü. Pozisiyaların 3-ü də bağlandı. Yeni əməliyyat qiymət dekabrda yenidən 20 günlük maksimumu yuxarı kəsəndə açıldı.

Yeni pozisiyalara necə əlavə edək?

Vahid bir bazar üçün (4 komponent) “Tısbağalar”ın qaydalarına əsasən pozisiyanın həcminin maksimum sərhədləri var – yaxın korrellyasiya bazarları (6 komponent), daha az korrellyasiya bazarları (10 komponent) və ümumi maksimum (12 + 12 komponent). Bu, “Tısbağalar”ın dərc olunmuş qaydalarında lazımi qaydada göstərilmir, amma bir neçə bazarda ticarət zamanı yeni pozisiyaların açılması və ya komponentlərin əlavə olunması çox vacibdir. Hər ½ N gəlir qədər artım zamanı komponent əlavə etmək bir və ya iki bazar alətində ticarətdə çox yaxşıdır. Baxmayaraq ki, qaydaya görə uzun və qısa əməliyyatlarda maksimum 12 vahid olmaqla cəmi 24 vahid olmalıdır, portfelin ümumi riski - 3 alış və 3 satış (hərəsində 4 komponent, biz gördük ki, 4 komponent 5% risk təşkil edir) olmaq şərtilə 30% təşkil edəcək. Yəni vəziyyət pisləşsə, portfel 30% aşağı düşəcək.

Buna yol verəcəyikmi? “Tısbağalar”ın dərc edilmiş qaydalarında bu suala cavab yoxdur, ona görə də mən sizə öz metodlarınızı istifadə etməyi məsləhət görürəm.

ANALIZ 40

Trading Cenral-dan bazarın təhlili EUR/USD ortamüddətli Təzyiq altındadır

Dönüş nöqtəsi: 1.331.Əsas fikir: Qiymət 1.331 səviyyəsindən aşağıda qalarsa, hədəflər 1.28 və 1.265 olmaqla SATIŞA üstünlük verilməlidir.

Alternativ variant: 1.331 səviyyəsinin yuxarı qırılması 1.35 və 1.371 ətrafına yol açılacaq.

Analiz: RSI “buğa” dinamikasını itirir. Əsas səviyyələr: 1.3710 *** 1.3500 ** 1.3310 *** 1.3091 1.2800 ** 1.2650 *** 1.2500 **

41 ANALIZ

GBP/USD ortamüddətli Təzyiq altındadır

Dönüş nöqtəsi: 1.56 Əsas fikir: Qiymət 1.56 səviyyəsindən aşağıda qaldıqca hədəflər 1.5 və 1.48 olmaqla SATIŞA üstünlük verilməlidir.

Alternativ variant: 1.56 səviyyəsinin yuxarı qırılması 1.577 və 1.5915 ətrafına qalxışa gətirəcək Analiz: RSI “buğa” dinamikasını itirir. Əsas səviyyələr: 1.5915 *** 1.5770 ** 1.5600 *** 1.5385 1.5000 *** 1.4800 *** 1.4450 **

ANALIZ

42

USD/JPY ortamüddətli Trend “buğa” istiqamətlidir

Dönüş nöqtəsi: 94.45 Əsas fikir: Qiymət 94.45 səviyyəsindən yuxarıda qalarsa hədəflər 103.8 və 106 olmaqla ALIŞA üstünlük verilməlidir.

Alternativ variant: 94.45 səviyyəsinin aşağı qırılması 90.85 və 87.5 yaxınlığına enişə səbəb olacaq.

Analiz: RSI ayı dinamikasını itirir. Əsas səviyyələr: 108.60 *** 106.00 ** 103.80 *** 99.31 94.45*** 90.85** 87.50 **

43 ANALIZ

AUD/USD ortamüddətli

Eniş riskləri var Eniş riskləri var

Dönüş nöqtəsi: 1.0145 Əsas fikir: Qiymət 1.0145 səviyyəsindən aşağıda qalarsa, hədəflər 0.939 və 0.92 olmaqla SATIŞA üstünlük verilməlidir.

Alternativ variant: 1.0145 səviyyəsinin yuxarı qırılması 1.062 və 1.085 ətrafına qalxışa gətirəcək.

Analiz: RSI “buğa” tendensiyasını aşağı qırıb. Əsas səviyyələr: 1.0850*** 1.0620*** 1.0145*** 0.9524 0.9390*** 0.9200*** 0.8765***

ANALIZ

44

SILVER ortamüddətli Eniş riskləri var

Dönüş nöqtəsi: 265 Əsas fikir: Qiymət 26 səviyyəsindən aşağıda qalarsa, hədəflər 19.55 və 17.2 olmaqla SATIŞA üstünlük verilməlidir.

Alternativ variant: 26 səviyyəsinin yuxarıya qırılması 28 və 29.5 ətrafına qalxışa yol açacaq.

Analiz: 26 müqaviməti qırılmayana qədər 19.55 ətrafına eniş ehtimalı qalacaq. Əsas səviyyələr: 29.5** 28** 26** 22.54** 19.55** 17.2** 14.7**

45 ANALIZ

GOLD ortamüddətli Enişə meyllidir

Dönüş nöqtəsi: 1550 Əsas fikir: Qiymət 1550 səviyyəsindən aşağıda qaldıqca hədəflər 1322 və 1265 olmaqla SATIŞA üstünlük verilməlidir.

Alternativ variant: 1550 səviyyəsinin yuxarı qırılması 1620 və 1656 yaxınlığına qalxışa gətirəcək.

Analiz: RSI eniş trendi sərhədindədir. Əsas səviyyələr: 1656 1620 1550 1400 1322 1265 1150

ANALIZ

46

“İşimoku” Qrafik Sistemin əsasında təhlil Sakit çəməni oyadır Günəşin şüalarında Kəpənəklərin üçüşü Matsuo Base

EUR/USD Weekly Həftəlik şam “Kijun-Sen”ə dirənib. Buna qədər isə “Tenkan-Sen”i birnəfəsə yarıb keçib. İndi iki variant mümkündür: 1) Qiymət Tenkan xəttini test etmək üçün qayıdır, sonra yenidən Kijuna doğru hücuma keçir; 2) Kijun-seni yarıb keçir, sonra bir neçə həftəlik konsoliodasiyaya başlayır və bununla da Kijuna qalxmağa imkan verir.

Bunu nəzərə alsaq, optimal variant 1,3350-də “stop” qoyaraq, 1,3050-yə qədər satmaq ola bilər. Qiymət Kijun xəttini yarsa, biz də dönərək, Kijun-un altında (1,3150) stop qoyub, alacağıq. Hədəf: 1,34-1,35.

47 ANALIZ

EUR/USD Daily “Qızıl xaç” yaranıb, amma hər iki xətt üfiqi vəziyyət alıblar. 1,31-ə qədər konsolidasiya gözləyirik. Ancaq xəttlərdən biri (heç olmasa Tenkan) yuxarıya dönəndə sonra almaq olar.

GBP/USD Weekly Funtun həftəlik qrafikinin avrodan fərqi odur ki, “bulud” qiymətin üstündədir. Avroda “bulud” qiymətdən aşağıda idi. Ona görə də, burada proqnoz daha çox “ayı” xarakterlidir: hazırkı səviyyədən 1,54-ə qədər satmaq olar. “Stop”u Kijun-Sendən yuxarıda - 1,57-də qoyuruq.

ANALIZ

48

GBP/USD Daily Xətlər “qızıl xaç” çəkməyə cəhd edirlər. Amma eyni zamanda, üfiqi vəziyyət alıblar. 1,54-1,55-ə qədər konsolidasiya gözləyirik. 1,56-da kiçik “stop”la satmaq olar.

USD/CHF Weekly Çoxdan gözlənilən korreksiyaya baxmayaraq, “buğa” əhvalı hələ də üstündür. Alışları ya Kijun-sendə (94,50) ya da Tenkan-Senin geriyə yarılması zamanı (100) həyata keçirmək lazımdır.

49 ANALIZ

USD/CHF Daily “Bulud” test olunur. Nəsə etmək məsləhət deyil. Ya “bulud”un aşağıya doğru yarılmasını, ya da Kijun və Tenkan xəttlərinin əksinə kəsişməsini gözləyirik. Buna qədər isə bazardan kənarda qalırıq.

USD/JPY Weekly Xəttlərin “buğa” düzülüşü şəraitində bulud yarılıb. Konsolidasiya gözlənilir. Bazardan kənarda qalırıq.

ANALIZ

50

USD/JPY Daily “Ölü xaç” və bulud aşağıya doğru yarılıb. “Ayı” əhvalı formalaşır. Amma satmaq da məsləhət deyil, çünki xəttlər üfiqi vəziyyət alıblar. Ən yaxşısı bir qədər gözləməkdir.

CINEMA “FOREX” CLUB

51 ANALIZ

“Kompleks Texanaliz” Fərid Hüseynov təqdim edir

EUR/USD Əgər 1.3194-1.3242 ətraflarındakı müqavimət baryeri bir dəstək baryeri kimi öz təsdiqini taparsa, iyun ayı eur/ usd üçün 1.3500 ətraflarına qədər artımla nəticələnə bilər. Əks təqdirdə qiymətin ortamüddətli perspektivdə 1.2800 ətraflarına enişini gözləmək olar.

ANALIZ

52

GBP/USD Cütlük 1.5568-1.5605 baryerində müqavimətə rast gəlib. Əgər Weekly qrafikdə baxsaq, təqribən 1.5600-1.5300dəki keçmiş dəstəyi hazırda müqavimət kimi test edir. Belə ki, əgər qiymət hazırkı səviyyələrindən yuxarıda (1.5600-dan yuxarıda) möhkəmlənə bilməsə, ortamüddətli perspektivdə 1.45-ə qədər eniş baş verə bilər. Əks təqdirdə ilk olaraq 1.5860 müqavimətini yenidən test edəcək.

USD/CHF Dollar/frank 0.9510-0.9564 müqavimət baryerindən yuxarıda möhkəmlənə bilmədiyindən, 0.9200 ətraflarına qədər endi. Hazırda 0.9332-0.9393 qısamüddətli müqavimət ətrafındadır. Əgər bu baryeri qıra bilsə, 0.9550 ətraflarını yenidən test edə bilər. İstənilən halda 0.9200 zonasından aşağıda cütlüyü güclü satışlar gözləyir.

53

ANALIZ

USD/JPY Cütlük 95.83-96.69 dəstək baryeri və 98.57-99.95 müqavimət baryeri ilə əhatələnib. Onu da nəzərənizə çatdıraq ki, qiymət 95.00 ətrafında dəstəklə qarşılaşıb. Amma əgər müqavimət qiymətin artımına mane olsa, eniş 92-93 ətraflarına qədər davam edə bilər.

FACEBOOK SƏHİFƏMİZ

ANALIZ

54

“Elliot Dalğaların Analizi” Vüsal Məmmədovun təqdimatında > A - <<A>> dalğası hələ davam edir ....A - “A” dalğasının başlayacağı gözlənilir Müqavimət səviyyəsi yarılsa, qiymət yuxarıya hərəkət ədəcək Dəstək səviyyəsi yarılsa. qiymət aşağiya hərəkət edəcək Conformative - Bu səviyyə keçiləndə ssenari təsdiqlənəcək Critical - Bu səviyyə kəçiləndə ssenari qüvvədən düşəcək

EUR/USD Weekly Avro/dollar cütlüyündə İntermediate dalğa səviyyəsində yuxarıya doğru (X) dalğası bitib və indi (Y) eniş dalğası inkişaf edir. Trend xəttinin kəsilməsi bu ssenarini təsdiqləyən əlavə siqnal kimi çıxış edir. Korreksiyadan sonra enişin davam edəcəyini gözləyirik.

55

ANALIZ

EUR/USD Daily Bu səviyyədə aşağıya doğru 1 minor impulsu formalaşıb qurtarıb, indi 2 Minor korreksiyası bitmək üzrədir. Korreksiya bitəndən sonra aşağıya doğru impulsiv hərəkət – 3 Minor dalğasını gözləyəcəyik.

EUR/USD H4 2 Minor dalğası [a]-[b]-[c] flat korreksiya strukturu şəklində formalaşır. Yəni 3-3-5. Birinci üçlük, yəni [a] dalğası ziqzaqdır. İkinci üçlük, yəni [b] ikili ziqzaqdır. [c] dalğası isə impulsdur. Hazırda onun sonuncu - beşinci dalğasının formalaşmasını gözləyirik. Bundan sonra aşağıya hərəkət başlayacaq. Əlavə alət kimi kanala, xüsusilə də onun yuxarı sərhədinə diqqət yetirmək məsləhətdir. Qiymətin həmin yuxarı sərhədin altında möhkəmlənməsi enişin başlanmasına siqnal ola bilər. Bu halda ilk hədəf kanalın orta xətti, sonra aşağı sərhədi olacaq.

ANALIZ

56

GBP/USD Weekly İrimiqyaslı üçbucaq yarılandan sonra qiymət klasik sxem üzrə hərəkət edir. 2 Minor dalğası üçbucağın aşağı sərhədini test edəndən sonra enişin davamını – 3 Minor dalğasını gözləyəcəyik.

GBP/USD Daily Burada da avro/dollarda olduğu kimi, aşağıya doğru 1 minor impulsu formalaşıb qurtarıb, indi 2 Minor korreksiyası hərəkətdədir. Korreksiya bitəndən sonra aşağıya doğru impulsiv hərəkət – 3 Minor dalğasını gözləyəcəyik. Mümkün sxem qrafikdə göstərilib.

57

ANALIZ

USD/CHF Weekly Dollar/frank mürəkkəb formalı korreksiya formalaşdırır: (W)-(X)-(Y). Hazırda əsas ssenariyə görə (X) dalğası başa çatıb. (Y) dalğasının ilk ziqzaqı – W Minor - formalaşıb qurtaıb. Detalları aşağı zaman periodunda araşdırırıq.

USD/CHF Daily Bu zaman periodunda artımın ilk dalğasının – W Minor- yarandığını, indi isə korreksiyanın – X Minor dalğasının getdiyini görürük. Korreksiyadan sonra meydan yenidən “buğa”ların olacaq: Y Minor başlayacaq. Korreksiyanın bitməsi isə yekunlaşmaq üzrədir.

ANALIZ

58

USD/JPY Weekly Qrafikdə 5 dalğalı «wedge» (ilk üçbucaq) modeli tam formalaşıb. Qaydaya gorə, bu, ya ziqzaqın, flat-in, ya da impulsun ilk dalğası olur. İndi 2 or B Minor dalğasının inkişafını müşahidə edirik.

USD/JPY Daily Bu qrafikdə yuxarı perioddakı ssenarinin detallarına baxırıq. Görürük ki, 1 or A Minor dalğası tam başa çatıb. 2 Minor korreksiyasının ilk alt dalğası – [a] minute - formalaşır.