"In Forex "Jurnalilin ikinci sayi

Azərbaycanda treyderlər üçün ilk jurnal! Tısbağa şorbası səh. 31-də

Avro “qayçı arasında” səh. 14-də

4 qorxuya qarşı 4 qayda səh. 38-də

Ticarətdə Olimpə necə çatmalı səh. 50-də

Aparıcı banklardan illik proqnoz İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

səh. 15-də

Daimi rubrikalar: Dalğa analizi (5), İşimoku əsasında təhlil (18), MA əsasında təhlil (24)

Səh. 16-da

Dolların yolları

2

M Ü N D Ə R İ C AT

30

Oxuyacaqsınız: 4-də: ............................................................

5-dən 13-ə qədər:.........................................

14-də:...........................................................

15-də: ..........................................................

16-17-də: .....................................................

18-21-də: .....................................................

22-23-də: .....................................................

24-27-də: .....................................................

28-30-da: .....................................................

31-37-də: .....................................................

38-də:...........................................................

39-40-da: .....................................................

41-44-də: .....................................................

45-də: ..........................................................

46-47-də: .....................................................

48-49-da:......................................................

50-51-də: .....................................................

52-54-də: .....................................................

55-də: ........................................................

www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

Qızılın iki rəngi. Neft və qızıl nə vəd edir?

Dalğa analizi Avro "qayçı arasında". Vahid valyuta böhrandan qurtuldumu?

Aparıcı banklardan illik proqnoz Dolların yolları. Yaşıl valyuta üçün hansı işıq yanacaq "İşimoku" Qrafik Sistemi əsasında təhlil Qızları yox, trendi gözləyən oğlan."Strategiyaların Açıq Sınağı" layihəsinin növbəti qalibi ilə müsahibə MA əsasında təhlil "Qiymətli qadın". Dünyanın ən məşhur xanım treyderlərindən biri ilə müsahibə "Tısbağa şorbası". Dadın, peşman olmazsınız "4 qorxuya qarşı 4 qayda" "Gəl, sənin nəvən olum". Görün, yaylıq altında necə nənələr var!..

"Heyvanların doğuluşu". Birjaların tarixinə səyahətimiz çox maraqlı məqamlardan keçir "Halal olsun". Hər iki mənada "İtir, itir, bitir". Martingeyl strategiyasının müsbət və mənfi tərəflərilə daha yaxından tanış olun "Hər risk edən şampan içmir". Ona görə də, düzgün risk etməyi öyrənin!

Ticarətdə Olimpə necə çatmalı? Çatan şəxsin məsləhətləri Test. Və real hesab qazanmaq şansı Kitab rəfi

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

REDAKTORDAN

30 3

Belə bir zarafat var ki, fevral ən qısa ay olduğu üçün qadınlar bu ayda nisbətən az danışırlar və bunu nəzərə alan kişilər martın əvvəlində onları təbrik edirlər.

Bilmirəm, bizim redaksiya heyəti mart ayıda jurnalın üzərində çalışarkən həmin məntiqlə düşünüb, ya yox, amma nəyə görəsə, indi oxuduğunuz aprel sayımızda qadın faktoru kifayət qədərdir.

Məsələn, Siz bu sayımızda çox “Qiymətli qadın” olan məşhur treyder Linda Raşkenin müsahibəsini oxuyacaq, həmçinin, onun reseptini verdiyi “Tısbağa şorbası”na qonaq olacaqsınız. Bundan başqa, elə bir qadınla da tanış olacaqsınız ki, yəqin, hər kəs elə bir nənəsinin olmasını arzulayardı.

Azərbaycan treyderlərindən isə “Qızları yox, trendi gözləyən oğlan”la yaxından tanış olacaqsınız. Göründüyü kimi, yenə də qadın mövzusundan yan keçə bilməmişik. Şekspir haqlı imiş…

Yeni başlayan treyderlərin belə bir xasiyyəti var: onlar itirirsə, itirirsə, yenə itirirsə, tezliklə bunu bitirmək istəyir. Bu zaman çoxları vəziyyətdən tez çıxmağa ümid yaradan taktikalara əl atırlar. Amma bu cür çomaqların həmişə iki başı olur. Həmin başlar haqqında martingeyl strategiyasından bəhs edən “İtir, itir və… bitir” materialında oxuya bilərsiniz.

Bundan başqa, Siz xəbər tutacaqsınız ki, hazırda niyə “Avro qayçı arasında”dır, “Dolların yolları” hansı istiqamətə yönəlib... Jurnalımızın 3 fərqli metod əsasında təqdim etdiyi analitika ilə birlikdə bütün bunlar Sizə imkan verəcək ki, “Bazarlarda azanlar”dan olmayasınız.

Sizə zövqlü və faydalı mütaliə, seçdiyiniz yolda Olimpə çatmaq arzulayıram. Yeri gəlmişkən, oxuduğunuz jurnalda bunu necə etməklə bağlı məsləhətlər də var.

Uğur olsun! İlqar Vəliyev, Layihənin rəhbəri www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

4

TƏHLİL

30

Qızılın iki rəngi

Ne 100-ə çatmayacaq Qara qızıl “yay baryeri”nə yaxınlaşıb Martın son günlərində neftin qiyməti 84,62 dorral/barrel səviyyəsinə çatmaqla, böhrandan sonrakı dövrün yeni rekordunu vurdu. Bu, son 17 ayın ən yüksək həddidir.

Artımın əsas səbəbi kimi Çin və Yaponiyada iqtisadi aktivliyin yüksəlməsi, həmçinin, beynəlxalq spekulyantların “buğa” mövqeyini tutmaları göstərilir. Çində İstehsal Aktivliyi İndeksi martda 55,8-dən 57 punkta qalxıb. Yaponiya Milli Bankının hər ay dərc etdiyi Tankan indeksi də ölkədə orta və kiçik sahibkarlar arasında nikbinlin artdığını təsdiqləyir. Belə bir şəraitdə treyderlər neft fyüçerslərini almağa maraq göstərirlər. Neft “buğa”larının arasında iri fondlar “CitiFX” bankının analitikləri qızılın artımının davam etməsi üçün kifayət qədər potensialın olduğunu deyirlər. Onların fikrincə, “buğa”lar qiymətləri $1135/45 səviyyəsinə qədər çatdıra bilərlər. Qızılın $1226-dan yuxarıda möhkəmlənməsi həmin hədəfə doğru atılan addımlardan biri olacaq. Əgər artım impulsu formalaşarsa, bir sıra mütəxəssislər hətta qızılın hər troya unsiyasının $1300-a qədər qalxacağını da istisna etmirlər.

Qeyd edək ki, hazırda qızılın günlük qrafikdəki hərəkəti “üçbucaq” fiqurunu xatırladır. Trendin hər hansı istiqamətdə bərpa olunmasından əvvəl qiymətin bu fiqurun ərazisindən çıxmasını gözləmək lazımdır. www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

siya ehtiyatları getdikcə çoxalmaqdadır. Ötən həftə bu göstərici 2,929 və banklar da var. milyon barrel artaraq, 354,189 miGöründüyü kimi, neftin bahalaşlyona çatıb. Bu, proqnoması üçün ciddi fundamental zlaşdırıldığından daha artıqdır. səbəblər yoxdur. Buna əsaslanaraq Bütün bunlar ona dəlalət edir ki, bir sıra ekspertlər “qara qızıl”ın qiymətlərinin “yay baryeri” ilə üzləşəcəyini və artımın dayanacağını proqnozlaşdırırlar.

Bəlli olduğu kimi, adətən yay ayları yaxınlaşdıqca neftin qiymətində mövsümi ucuzlaşma müşahidə olunur. Böyük ehtimalla, neft iyun-iyul aylarında 70−80 dollar/barrel dəhlizində dalğalanacaq. neftin psixoloji vacib olan 100 dol“Bloomberg” agentliyinin gəldiyi lar/barrel səviyyəsini keçəcəyi nəticə də belədir ki, qarşıdakı inandırıcı deyil. Amma onun $85 həftələrdən neftin enişi başlaya $90 diapazonunda möhkəmbilər. Hazırda bu xammal öz real lənəcəyi ehtimalı var. Bu, OPEK dəyərindən 39% baha satılır. rəhbərliyinə də sərf edən bir Üstəlik, ABŞ-da neftin kommersəviyyədir.

Qızıl “üçbucaq”

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

TE XANALİZ

30 5

Dalğa analizi Əvvəlcə onu qeyd edək ki, ötən sayımızda eur/usd cütlüyü ilə bağlı verdiyimiz proqnoz demək olar, 100% dəqiqliklə doğruldu. Müqayisə edin. Bu, əvvəlki sayımızda dərc olunan proqnozdur:

Göründüyü kimi, əvvəlcə üfüqi korreksiyanın – 4-cü dalğanın davam edəcəyi, ardınca aşağıya doğru trendin bərpa olunacağı gözlənilirdi. Belə də oldu:

İndi isə avro/dolların aprel ayında nə vəd etdiyini aydınlaşdırmağa çalışaq. www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex

8 02 (02)

aprel,

2010

TE XANALİZ

30

Dalğa analizi

8

6

Monthly Aylıq qrafikdə dəyişiklik yoxdur: (A)-(B)-(C) İntermediate formullu klassik ziqzaqın formalaşması muşahidə olunur. Əgər versiya doğrudursa, eniş trendinin davam edəcəyi gozlənilə bilər.

Təxminən 5 fiqur aşağıda maraqlı hədəf var: trend xətti ilə 38,2 faizlik fibo-səviyyənin kəsişməsi.

8 weekly ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

TE XANALİZ

30 7

Dalğa analizi

8

Weekly Həftəlik qrafikdəki vəziyyət daha dərin təhlilin aparılmasını tələb edir. Əgər formalaşan fiqur (A)-(B)-(C) formullu Ziqzaqdırsa, dalğa metodologiyasına əsasən, onun “0”-“B” və “A” nöqtələrindən keçən kanal qururuq. Hazırda qiymət həmin kanalın orta xəttini test edir. Bu, son dərəcə vacib səviyyədir. Əgər qiymət onu yararaq, aşağısında möhkəmlənə bilərsə, “C” dalğasının davamı üçün zəmanət verilmiş olacaq. Əksinə, qiymət orta xəttdən dönərək, 61%-lik səviyyənin (qrafikdə göy rənglə göstərilib) üzərində möhkəmlənsə, “buğa”lar aktivləşə bilərlər. Əgər orta xətt yarılarsa, növbəti dəstək və hədəflər şəkildə göstərilib

8 daily ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

TE XANALİZ

30

Dalğa analizi

8

8

Daily Diqqət! Qrafikdə göstərilən variant yalnız qiymət kanalın daxilində qalacağı təqdirdə doğrudur. Əgər kanalın yuxarı sərhədi yarılarsa, bu ssenari qüvvədən düşəcək. İstisna deyil ki, “ayı” impulsunun 5-ci dalğası uzana bilər. Bu halda, qiymət “2” və “4” nöqtələrindən qurulan “impuls kanalı” prinsipinə əsasən, şəkildə göstərildiyi kimi, kanalın aşağı sərhədinə doğru hərəkət edə bilər.

Cari minimumun təzələnməsi bu variantı təsdiqləyən arqument olacaq.

Hazırda əsas müqavimət xətti – kanalın yuxarı sərhədidir. Bütün ticarət qərarları qiymətin ona nisbətdə vəziyyəti nəzərə alınaraq qəbul edilməlidir.

8 ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

TE XANALİZ

30 9

Dalğa analizi

8

Gbp/usd Weekly Əvvəlki şərh: Funt/dolların həftəlik qrafikdə cızdığı trayektoriya “ikiqat ziqzaq”: W-X-Y Minor formasiyasını xatırladır. Cütlük çox vacib olan bir müqaviməti – 61,8 faizlik fibo-nisbəti sınaqdan keçirir.

Digər vacib müqavimət səviyyəsi də qrafikdə əks olunub.

Hazırkı hərəkət – irimiqyaslı korreksiyadır. Y Minor dalğası tam bitəndən sonra artım trendinin bərpa olunacağı gozlənilir.

Davamı: Dalğa ssenarisi qüvvədə qalır. Cütlük 61,8 faizlik fibo-nisbəti (Bu, çox vaciv dəstək zonasıdır) üçüncü cəhddə də yara bilmədiyi üçün yuxarıya doğru hərəkətə başladı. Bunun nə hərəkət olması haqda versiya irəli sürmək üçün aşağı zaman miqyasını nəzərdən keçirək.

8 daily ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

TE XANALİZ

30

Dalğa analizi

8

10

Daily Bu TF-də dalğaları alternativ formada – üçqat ziqzaq şəklində işarələmək daha cazibəli görünür. Nəzəri cəhətdən [w]-[x]-[y]-[xx]-[z] formasiyası tamamlanmış təsir bağışlayır. Şəkildə göründüyü kimi, qiymət 61,8 faizlik fibo-nisbətin üzərində “üçqat dib” modeli formalaşdırıb. Bu iki variant birlikdə funt/dolların [0]-[x] nöqtələrindən çəkilmiş trend xəttinə (qırmızı xətt) doğru artımı variantını aktuallaşdırır.

Amma geniş mənada nə qədər ki, qiymət [0]-[x] nöqtələrindən çəkilmiş qırmızı trend xəttinin aşağısındadır, eniş trendinin bərpası riski qüvvədə qalacaq.

Ssenari üçün təsdiqləyici (conformative) və kritik (critical) səviyyələr qrafikdə göstərilib.

8 ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

TE XANALİZ

30 11

Dalğa analizi

8

Usd/chf Weekly Dollar/frank cütlüyündə dalğa mənzərəsi tam aydın deyil.

Nəzəri cəhətdən (Y) İntermediate dalğasının üçüncü A-B-C Minor ziqzaqının formalaşması versiyası daha real görünür. Amma qrafikdə təsvir olunan ssenarinin mütləq təsdiqə ehtiyacı var. Məsələn, qiymətin trend xəttinin (göy) üzərinə qalxması, yaxud təsdiqləyici (conformative) səviyyənin keçilməsi kimi.

Kritik (critical) həddin keçilməsi isə ssenarini avtomatik olaraq qüvvədən salacaq.

8 ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

TE XANALİZ

30

Dalğa analizi

8

12

Usd/jpy Weekly Ötən sayımızda qiymətin göy müqavimət xəttini yaracağı təqdirdə yuxarıya hərəkət edəcəyini, əks halda vəziyyətin qeyri-müəyyən qalacağını bildirmişdik. Belə də oldu:

Yuxarıya hərəkətin hansı xarakterli olduğu və nə vəd etdiyini araşdırmaq üçün aşağı dalğa səviyyəsinə nəzər salaq.

8 daily ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

TE XANALİZ

30 13

Dalğa analizi

8

Daily Minor səviyyəsində formalaşmaqda olan modelin potensial “Çiv” (Wedge, Клин), yoxsa Ziqzaq olduğunu indidən demək tezdir. Amma hər iki variant üçün dalğa prinsipinə əsaslanan (“0”-“B” və “A” nöqtələrindən keçən) kanal qurmaq mümkündür. Hazırda hədəf – bu kanalın yuxarı sərhədidir.

Qiymət kanalın 38.2-61.8 faizlik orta zolağından çıxıb. Formalaşan dalğa impuls tipli hərəkət dalğasına oxşayır. Bu halda göstərilən hədəfin test olunma ehtimalı böyükdür.

ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

14

TƏHLİL

30

Aktual

Avro “qayçı arasında”?

“Yunan problemi” üzündən Avropa Birliyində yaranan vəziyyət bir qədər sabitləşsə də, məsələnin həllindən danışmaq hələ çox tezdir.

Afina xarici borclarının səviyyəsini yol verilən həddə qaytarmaq üçün üçün bu il ərzində €50 milyard tapmalıdır. Büdcə kəsirinin azaldılması isə daha ciddi məsələdir. Aydın məsələdir ki, xarici kreditlər olmadan yunanlar bu problemləri yoluna qoya bilməyəcəklər. Amma Yunanıstana kredit vermək istəyənlər də

mağa hazırdır. Amma bu, hələ rəsmi təsdiqini tapmayıb.

Avropa Birliyinin martın son günlərində keçirilən sammitində isə Yunanıstana büdcə yırtıqlarını yamamaq üçün yardımın göstərilməsi haqqında anlaşmaya gəlinsə də, radikal addımların haqqında heç nə deyilmədi. Halbuki, hazırkı dövrdə məhz onlara ehtiyac vardı.

Bütün bunlar Avropa Birliyində sistem böhranının davam etdiyini

olmasın, “Sual, bax, budur”.

Bu cür siyasi-iqtisadi ziddiyyətlərin fonunda Avronun perspektivi ekspertlərə o qədər də ürəkaçan görünmür. Vahid valyuta bir tərəfdən AB-dəki vəziyyətin, digər tərəfdən isə FES-in atacağı addımların əmələ gətirəcəyi “qayçı”nın arasına düşə bilər.

Bura belə bir məqamı da əlavə etmək lazımdır ki, hazırda Almaniya hökuməti Avronun zəifləməsində maraqlıdır. Çünki bu, Almaniyanın ixracatına dəstək verir. Məhz ona görə Almaniya Yunanıstana yardım göstərilməsini əngəlləməyə çalışırdı. Amma eyni şeyi Birliyin digər üzvlərinin haqqında demək olmaz. Çünki onların çoxunun ixracatı elə də böyük deyil, büdcə yaralarını sağaltmaq üçün isə güclü Avro tələb olunur.

Yaranmış vəziyyəti nəzərə alan “BlueGold Capital Management” şirkətinin ekspertləri avronun $1,20 səviyyəsinə qədər düşə biləcəyini istisna etmirlər.

növbəyə düzülməyib. Lap düzülsəydi belə, AB-nin nizamnaməsi üzv ölkələrə bu tip maliyyə yardımlarının göstərilməsini qadağan edir.

göstərir. Bəzi ehtimallara görə, indiki vəziyyət haqqında çoxdan söhbətlər dolaşan Avropa Valyuta Fondunun yaradılmasına gətirib çıxara bilər. Birliyin bəzi liderləri – məsələn, Almaniyanın kansleri Fəqət Avropa Birliyi vəziyyətin Angela Merkel,- bu ideyanı gərginliyini nəzərə alaraq, bəzi dəstəkləyirlər. fövqəladə addımlar atmağa çalışır. Bütün hallarda, Yunan böhranınMartın 15-də Avrozona ölkələrinin dan sonra Avropa Birliyində maliyyə nazirlərinin toplantısında müəyyən sistem islahatlarının Yunanıstana yardım göstərilməsi aparılması zamanın tələbidir. “The haqda qərar verilsə də, bunun necə Guardian” qəzetinin yazdığı kimi, ediləcəyinə aydınlıq gətirilmədi.

“Bütün bunlar Avropa Birliyi üçün Son xəbərlərə görə, AB Yunanısdönüş nöqtəsi ola bilər”. Amma tana €20– €25 milyard kredit ayır- hansı istiqamətdə? Hamletin sözü

Mənzərəni əhatə etmək üçün bir məqama da toxunmaq lazımdır.

Hazırda maliyyə dairələrində dolaşan şayiələrə görə məşhur spekulyant Corc Soros 1 Avro=1 Dollar paritetinə nail olmaq üçün planlar cızır. Yəni milyardçı 18 il əvvəl Funt ilə göstərdiyi fokusu indi də Avro ilə təkrarlamaq istəyir. Və deyəsən, bu yolda heç də tək deyil: Avronun çöküşünü proqnozlaşdıranların arasında Nyu-York Universitetinin professoru, məşhur ekspert Nuriel Rubini, həmçinin, “Société Générale” bankının rəhbərləri də var.

www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

PRİZMA

30 15

Aparıcı bankların illik proqnozu

www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

ay

ay

ay

ay

ay

ay

ay

ay

ay

ay

ay

ay

ay

ay

ay

ay

ay

İn Forex

ay

ay

02 (02)

ay

aprel,

2010

16

TƏHLİL Hazırda maliyyə bazarlarının iştirakçılarını ən çox düşündürən məsələlərdən biri ilin yeni başlayan 2-cü rübündə Amerika dollarının məzənnəsinin necə dəyişəcəyidir. Dolların 1-ci rübdə müşahidə olunan ümumi tendensiyası davam edəcəkmi? Yoxsa Amerika valyutasını dönüş gözləyir? Onun hərəkətinə daha çox hansı faktorlar təsir göstərəcək?

Amerikanın “yunanıstan”ı İndiki həssas dövrdə Amerika büdcəsinin cari vəziyyəti haqqındakı hər bir xəbər investorların dollarla bağlı fikirlərinə dərhal təsir göstərir. Bəzi ekspertlər hətta Amerika büdcəsinin vəziyyətini Yunanıstanın problemlərilə müqayisə edirlər. ABŞ-ın cari borcları $12 trilyona, büdcə kəsiri

30

Aktual

Dolların yolları Amerika iqtisadiyyatında yaranmış vəziyyət ekspertləri dollarla bağlı proqnozlar verməkdən çəkinidirir saitlərini Avrodan Dollara çevirməyə sövq edərsə, bu, dolların bahalaşmasına səbəb olmaqla, Birləşmiş Ştatların ixracatına zərbə vuracaq. İndiki məqamda belə bir ssenari Amerika ixracatçılarına “sərf etmir”.

Gözlər qıyılır…

Başqa bir problem isə Çinlə bağlıdır. Hazırda dolların sabitliyinə müsbət təsir göstərən əsas faktor Çinin ABŞ-ın dövlət borclarını maliyyələşdirməsidir.

Amma Pekin Amerika

müharibəsi”nə başlaya bilər. Son günlərdə Konqresdə Çin mallarına əlavə rüsumların tətbiq edilməsi və gömrük tariflərinin qaldlrlması haqqında fikirlər tez-tez səslənməkdədir. Əgər belə olarsa, Pekin Amerikanın obliqasiyalarını almağı dayandıracaq. Bu halda Amerikanın dövlət borcları və büdcə kəsiri dərhal bomba kimi partlayaraq, dolları yıxa bilər. Bu ssenarinin gerçəkləşməsi ehtimalı yüksək olmasa da, hər halda, var. Çünki Çin rəhbərliyi Vaşinqtonun Yuanı devalvasiya etmək (dollara nisbətdə dəyərini qaldırmaq) haqda israrlı təkidlərini inadla qulaqardına vurmaqda davam etməkdədir. Amerika tərəfi düşünür ki, hazırda Çin öz valyutasının qiymətini süni yolla 40% endirib.

Bu isə Çin mallarının Amerikada satışını sərfəli, Amerika mallarının Çində satışını sərfəsiz edir.

Nəticədə ikitərəfli ticarət əlaqələrində Amerikanın illik ziyanı artıq 300 milyard dolları keçib. İşsizlik - uzun işdir

isə $1,6 trilyona çatıb. Bu rəqəm büdcə kəsirinin ÜDM-ə nisbətdə yol verilən həddini çoxdan aşıb.

Lakin hazırda nə ABŞ-da, nə də başqa bir ölkədə büdcə kəsirini azaltmaq üçün real plan mövcud deyil.

Digər tərəfdən, əgər Avropadakı problemlər investorları öz vəww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

Atlanta Federal Ehtiyatlar Bankının prezidenti Dennis Lokhart martın son günlərində etobliqasiyalarını almaqda davam diyi çıxışda dolların ehtiyat valedəcəkmi? Yəqin ki, hə, çünki Çin yuta statusunun getdikcə zəifhökuməti Amerikaya getdikcə ləməsinə diqqət çəkirdi. Onun sözartan ixracatın gətirdiyi dollar lərinə görə, ABŞ Federal Ehtiyatlar Sisteminin yaxın gələcəkdə pulaxınını likvid və təhlükəsiz olan kredit siyasətini sərtləşdirəcəyi və Amerika obliqasiyalarını almağa yönəltməkdə maraqlıdır. Di gəl ki, faiz dərəcələrini qaldıracağı haqqında düşünmək hələ çox Amerikanın özü bundan narahat tezdir. olduğu üçün Çinlə “ticarət

8

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

TƏHLİL sadiyyatına maliyyə “inyeksiyaları” davam edəcək. Əks təqdirdə kütlənin bazarlara inamı İndiki vəziyyət hələ qeyriitə bilər. Nəticədə hətta yeni “minimüəyyən dövr ərzində davam edə böhran”ın yaranması da istisna bilər. Amma güman ki, faiz deyil. dərəcələrinin qaldırılması işsizliyin Yaranan vəziyyətdə elə bir plana səviyyəsi indiki 9,7%-dən enməyə ehtiyac var ki, həm iqtisadiyyatı başlayandan sonra həyata keçiristimullaşdıra bilsin, həm də bazar ləcək. Bütün hallarda, hələ ən azı iştirakçılarının sistemə olan inabu rüb ərzində “yumşaq” pulmını sarsıtmasın. Anna belə bir kredit siyasətinin davam edəcəyi gözlənilir. Yalnız əmək bazarında vəziyyət müsbətə doğru dəyişəndən sonra FES bu siyasətini dəyişmək haqqında düşünə bilər.

Bəs bu “xoş gün” nə zaman yetişəcək?

Düzdür, Əmək Statistikası Bürosunun aprelin ilk günündə açıqlanan mart ayı ilə bağlı işsizlik statistikası müsbət idi və dollara təkan verməyi də bacardı. Lakin Amerikada işsizliyin heç olmasa 1% azalması üçün ilin axırına qədər hər ay belə artımın olması lazımdır. Bu isə az inandırıcıdır.

Böyük ehtimalla, mart ayının göstəricisi (nonfarm payrolls + 162 000) mövsümu amillərlə bağlıdır.

Belə ki, fevralın qarlı-şaxtalı havasında işdən çıxan 100 000-ə yaxın insan yenidən özünə iş tapıb.

Bu isə, təbii ki, hər ay olmayacaq.

Bundan başqa, orta saatlıq plan hazırlanacaqmı? əməkhaqqlarının 0.1% azalması da İndiki vəziyyətdə FES iki daşın əmək bazarı üçün xoşagələn faktor arasındadır: qurum 0% - 0,25% deyil. arasında olan dərəcələri nə azalda bilir, nə də artıra. Onun keçmiş FES “iki od arasında” sədri Alan Qrinspenin fikrincə, uzunmüddətli faiz dərəcələri Hazırda aktual olan başqa bir FES-in “Axilles dabanı”dır. məsələ isə budur: FES iqtisadiyDi gəl ki, bütün bu ehtiyat tədbiryata pul intervensiyalarını ləri də ABŞ-da iqtisadiyyatın bərdayandıracaqmı? Daha doğrusu, nə pasının davamlı olacağına zəmanət vaxt dayandıracaq? Vaşinqtondakı vermək üçün yetərli deyil. Əksinə, “Krull” Korporasiyasının FES-in infliyasiyaya nəzarəti əldən ekspertlərinin fikrincə, nə qədər ki buraxmaq riski meydana çıxa bilər. qlobal bazarların sabitləşdiyi tam təsdiqini tapmayıb, Amerika iqti-

8

www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

Dolların yolları Müəyyən qeyri-müəyyənlik Göründüyü kimi, hələ ki, dünyanın ən böyük mərkəzi bankı dünyanın ən böyük iqtisadiyyatının problemlerilə bağlı suallara aydınlıq gətirə bilmir. Və nə qədər ki, bu istiqamətdə aydınlıq yaranmayacaq, istər dolların, istər ABŞ iqtisadiyyatının, istərsə də qlobal iqtisadiyyatın vəziyyətini birmənalı

qiymətləndirmək də mümkün olmayacaq.

Bəzi ekspertlər hətta böhranın ikinci dalğasının başlayacağını da istisna etmirlər. Bu halda bütün milli valyutaların dollara nisbətdə enəcəyi gözlənilir. Bir sıra investorlar isə hətta 1 Avronun 1 dollar səviyyəsinə qədər düşəcəyi kimi proqnozları da nəzərdən keçirirlər. Amma bütün bunlar bir daha onu təsdiqləyir ki, hazırda dolların hansı istiqamətdə hərəkət edəcəyi haqqında birmənalı proqnoz vermək sadəcə olaraq, mümkün deyil. İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30 17

18

TE XANALİZ

30

“İşimoku” qrafik texnikası əsasında təhlil Eur/usd

Weekly. Nəhayət, cütlük buludu yarıb keçsə də, dərhal “buğa haramisi” fiquru formalaşdırdı.

Hələ də bazardan kənarda qalmaq məsləhətdir.

8 www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

TEXANALİZ

“İşimoku” əsasında təhlil

8

Gbp/usd

Weekly. Funt/dollar, gözlənildiyi kimi, 400 punktluq enişdən sonra konsolidasiya olunmağa başlayıb.

“Ichumoku” sisteminin bütün xətləri ümumi istiqamətin aşağı olduğunu göstərir. Lakin “yapon şamları” buğa fiquru əmələ gətirib. Ona görə də, öncə Tenkan Sen xəttinin 1.54** zonasında test olunmasını gözləyirik.

8 ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30 19

TE XANALİZ

“İşimoku” əsasında təhlil

8

20

Usd/chf

Weekly. Dollar/frank buludun təzyiqi altında aşağıya doğru istiqamətləndi. Vaxtında satış əməliyyatı açaraq, “stop” əmrlərini buldun aşağı sərhədinin o biri üzündə yerləşdirənlər qazandılar. Hazırda qiymət Tenkan Sen xəttindədir, eniş müvəqqəti olaraq dayanıb.

Bazardan kənarda qalmaq daha doğru mövqe kimi görünür.

8 ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30

TE XANALİZ

“İşimoku” əsasında təhlil

8

Usd/jpy

Weekly. Kijun-Sen və Tenkan-Sen xətlərinin kəsişməsindən sonra dollar/yena qalxaraq, buluda çatdı və hətta onu yarmağı da bacardı.

“Stop” əmrlərini Senkou Span B xəttindən yuxarıda yerləşdirmək şərtilə (=95.**) satış üçün uğurlu fürsət axtarmaq olar.

ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30 21

22

MÜSAHİB Ə

30

Ayın qalibi

“V”-şəkilli qələbə “İnforex” şirkətinin keçirdiyi unikal “Strategiyaların açıq sınağı” müsabiqəsinin fevral ayındakı qalibi “funtik” ləqəbli treyder oldu. “Funtik”in steytmenti “V”-şəkilli hərəkətlə çox maraqlı bir trayektoriya cızıb.

Victory!

Onun müsahibəsi də maraq baxımından əsla steytmentindən geri qalmır. “İn Forex” jurnalı Sizə fevral ayında real hesabda ən yaxşı nəticə göstərən treyderlə müsahibəni təqdim edir.

Qızları yox, trendi gözləyən oğlan Fuad Məmmədov: “…Bazarı deyil, özünü söymək lazımdır”

Fevral ayının qalibi özünü belə təqdim etməyi üstün tutdu: “Fuad Məmmədov, ayın treyderi, vətəndaş, eksperimentator, xəyalpərvər …”

- Deyəsən, uşaqlıqda “Neulovimıy Funtik” multfilmini çox sevmisən. Yoxsa, “Funtik” nikinin başqa mənası da var?

- “Funtik” – “funt” sözündəndir.

Bu valyutanı çox sevirəm.

- Əməliyyatları necə açdığını təsvir edə bilərsənmi? ...Səhər açıldı, yuxudan durdun, əl-üzünü yuyarkən yadına düşdü ki, bu gün əməliyyat açmaq lazımdır... Sonra nələr olur? www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

- Səhər yeməyindən sonra monitora yaxınlaşır və mənim sevimli indikatorum olan RSI-ın nə göstərdiyinə baxıram. Əgər o desə ki, almaq lazımdır – alıram; satmaq lazımdır – satıram. Yox, əgər o desə ki, dincəlmək lazımdır – dincəlirəm.

- Sən əməliyyatlarından birini xeyli müddət açıq saxlamaqla yaxşı mənfəət görtürdün. Nə bilirdin ki, trend dəyişməyəcək?

Yoxsa Siz trendlə sadəcə dost

yox, çox yaxın dostsunuz və o, Sənin qulağına nəsə pıçıldayır?..

- Bu haqda mənə RSI məlumat verir. Trendin dönüşü və əməliyyatın bağlanmasının vaxtının nə zaman yetişdiyini də mənə həmçinin o “pıçıldayır”...

- Başqa bir halda isə trendin dönüşünü çox vaxtında proqnozlaşdırmışdın. Doğrudanmı, bütün treyderlər mütləq qəhvə içməli və onun xıltında fala baxmalıdırlar?

- Səhərlər qəhvə içmək olar, amma mən çaya üstünlük verirəm.

8 İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

MÜSAHİB Ə

30 23

Ayın qalibi

Siz görüşə gecikən qızı bir neçə saat gözləyə bilmirsinizsə, Sizdən treyder olmaz...” Sən neçə saat Qəhvəni qoy Braziliya seriallarında içinlər. Mənə o, gərək deyil gözləyə bilərsən?..

– çünki fala baxmıran, indikatorun - Əgər lazım gəlsə, lap bir həftə də dediyinə fikir verirəm. gözləyərəm. Amma qızı 15 dəqiqədən çox gözləməyinə - Ümumiyyətlə, əməliyyatları nə dəyməz. qədər müddət ərzində açıq saxlamaqla bağlı konkret şərtlər ol- Əgər sirr deyilsə, öz stratemalıdırmı? Məsələn, bəzi giyanın mahiyyətini zəhmetkeşlər daytrayder-lər sabaha açıq üçün açıqlaya bilərsənmi? əməliyyat saxlamamağı tövsiyə - Hamısını təbii ki, deməyəcəyəm. edirlər... Sən necə düşünürsən?

Amma ümumi şəkildə strategiyam - Mən düşünürəm ki, trendi son bundan ibarətdir ki, RSI-ın kömədamlasına qədər “sağmaq yilə trendi müəyyənləşdirmək, lazımdır”. Bir çox treyderlər həmin istiqamətdə bazara girmək, sonra isə gözləmək, gö- - Səni Forexə cəlb edən nədir? zləmək, gözləmək Şəxsi təyyarə haqqındakı xəyallazımdır. ları çıxmaq şərtilə...

- Özüm olaraq qalmaq imkanı.

- Bəs bu qaydalardan əlavə, nəsə xüsusi bir - Necə düşünürsən, başqa heç bir məqam da varmı? yerdə işləmədən, sadəcə Forexlə “Kunq-fu Panda” fil- dolanmaq mümkündürmü? Riskli mindəki “sirli inolmaz ki? qrediyent” kimi?..

- Hələ ki bu haqda düşün- Səbr. məmişəm. Amma bu, mənim planlarıma daxildir. Zənnimcə, bazarda - Səncə, niyə bəzi inbir ildən az təcrübəsi olanların bu sanlar Forexdə uğur haqda düşünmələri çox tezdir. qazana bilmirlər? ziyanlı əməliyyatları açıq saxla- Səbr etməyi bacarmırlar, ona - Öz ticarətində fundamental maqla itkiləri axıra qədər “sağgörə. xəbərlərdən istifadə edirsənmi? mağı” üstün tuturlar. Halbuki, - Xeyr, etmirəm.

- Forexdə ciddi uğursuzluqların əksinə eləmək lazımdır. olumbu? Həmin anlarda hansı - Qarşıda Forexlə bağlı hansı - Belə çıxır ki, çox səbrli treyder- hissləri keçirmisən? planların var? Nə zaman Uorren sən... Erik Nayman yazır ki “Əgər - Əlbəttə, olub. Kimin belə anları Baffetə işbirliyi təklif edəcəksən? olmayıb ki?

- Maşın almağı planlaşdırıram.

Məğlubiyyətin Ümid edirəm ki, növbəti intervüyə acısını hiss et- qədər ala biləcəyəm. mişəm, bazarı söydükcə - Və nəhayət, Forexdə hələ ki söymüşəm... uğur qazana bilməyənlərə hansı Amma sonra məsləhətləri verərdin? anladım ki, - Özünüzdən soruşun: Sizin bazarı yox, nəyiniz Sorosdan əskikdir? özünü söymək lazımdır.

8

ww w.inf o r ex.a z

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

24

TE XANALİZ

30

MA əsasında təhlil Eur/usd

Martda Yunanıstanla bağlı problemlərin daha da dərinləşməsi və bir sıra digər narahatlıqlar investorları cütlüyü 1.3450-1.3500 diapazonundan çıxarmağa sövq etdi. Lakin sonda Brüssel sammitində qəbul olunmuş qərar onun yenidən möhkəmlənməsinə səbəb oldu.

Hazırda cütlüyün ortamüddətli perspektivdə artımını müşahidə edirik. Qiymətin 1.3800/1.3850 müqavimət xətlərini test etmə riskinin olduğunu düşünürük. Əgər Avro bu səviyyəyə kimi möhkəmlənə bilməsə, onun 1.3200, 1.3030.1.2930 dayaq nöqtələrini sınaqdan keçirməsi ehtimalı aktuallaşacaq.

Daily

8 www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

TE XANALİZ

30 25

MA əsasında təhlil

8

Gbp/usd Mart ayı funt/dollar üçün mübarizə ayı oldu. “Ayı”lar gərgin səylərinə baxmayaraq, Funtu 1.5000-1.4800 zonasından aşağı sala bilmədilər.

Hazırda qiymətin aprel ayının ortalarına kimi artaraq, 1.5300/1.5400 zonasına çatmaq perspektivi görünür.

Lakin ümumi tendensiyanın aşağı olması və İngiltərənin siyasi-iqtisadi problemləri enişin davam edəcəyini istisna etmir. 1.4800 səviyyəsinin kəsilməsi 1.4500/1.4400 aralığına kimi eniş ehtimalını gücləndirəcək.

8 ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

TEXANALİZ

30

MA əsasında təhlil

8

26

Usd/chf Cütlük hazırda 1.09-1.05 diapazonunda ticarət aparır. Mövcud situasiya onu deməyə əsas verir ki, dollar/frank çox gərgin nöqtədədir. Belə ki, əgər cütlük 1.0500-dən aşağı düşsə, onda 2008-ci ilin sonlarından başlayan eniş trendini yenidən bərpa etmiş olacaq. Yox, əgər 1.0900/1.1000-dən yuxarıda möhkəmlənə bilsə, bu, “ayı”ların estafeti “buğa”lara verməsi anlamına gələcək.

Daily

8 ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

TE XANALİZ

30 27

MA əsasında təhlil

8

Usd/jpy Bloomberg analitiklərinin proqnozlaşdırdığı 91.75 qiymətinin kəsilməsi (200DMA) cütlüyün 4% artacağı barədə proqnozları daha da aktuallaşdırdı. Hazırda “buğa”ların fəallığı 94.00 ətrafında səngiyə bilər. Lakin bu müqavimətin də qırılması 100.00-a doğru uzunmüddətli proqnozu aktivləşdirəcək.

Cütlüyü aşağıya doğru getməyə ortamüddətli perspektivdə 89/87, uzunmüddətli perspektivdə isə 82/80 dəstək xətləri qoymur.

Daily

ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

28

MÜSAHİB Ə

Qiymətli qadın

Linda Raşke bazarı da musiqi kimi dinləməyi məsləhət görür - Mənim atam birjada ticarəti çox xoşlayır, amma qazana bilmirdi.

Ailənin böyük uşağı kimi, işlərində atama kömək etmək üçün yüzlərlə qrafikin dərc olunduğu hesabatları vərəqləməli olurdum.

Mənim vəzifəm onlarda xüsusi fiqurları tapmaq idi. Bazarla ilk tanışlığım bax, belə olub.

- Bəs treyder işləməyə nə zaman başladınız?

Linda Raşke (Linda Bradford - Kolleci bitirəndən sonra SanRaschke) 1981-ci ildən peşəkar Fransiskoya gedərək, iş tapmaq treydinqlə məşğuldur. O, karüçün broker firmalarına müraciət yerasına birja zalında treyder kimi elədim. Lakin onların heç biri başlayıb, sonra "LBRGroup"un mənə ciddi yanaşmadılar. Nəhayət kapitalını idarə edib. Cek Şvagerin ki, “Crown Zellerbach” firmasında “Bazarın yeni sehirbazları” analitik vəzifəsinə düzələ bildin. kitabına düşəndən sonra Bu şirkət Sakit Okean Fond Birməşhurlaşıb. Daha sonra özünün jasından cəmi iki məhəllə aralıda yazdığı “Uoll-Stritin virtuozları” idi. Beləcə, mən hər gün həmin kitabı ilə şöhrət qazanıb. Bundan birjaya getməyə başladım. başqa, xanım Raşkenin treydinq haqda yazdığı məqalələr də böyük - Orada nə edirdiniz ki? nüfuz qazanıb (Onlardan birini bu - Heç nə, sadəcə, baş verənlərə sayımızda Sizə təqdim edirik). tamaşa edirdim. Günlərin birində Linda Raşke 30 illik təcrübəsinə oradakı treyderlərdən biri mənə baxmayaraq, indinin özündə də opsion ticarətinin necə aparılması hər gün bir neçə saatını qiymət haqqında danışanda, “Aman qrafiklərin analizinə sərf edir. O, Allah,- dedim,- axı bunu mən də ticarətdə intizamın kəskin tərəfedə bilərəm!” darıdır. Öz ticarətində sadəliyə Açığını desək, treydinq üçün elə üstünlük verir və mürəkkəb sistem- də dərin savad tələb olunmur. lərdən kənar qaçır.

Mənim tanıdığım ən yaxşı treyder“İn Forex” jurnalı ən məşhur lərdən bəziləri çimərlikdə vaxt xanım treyderin son illərdə verdiyi öldürən insanlar idi. Sadəcə, formüsahibələrdən seçilmiş məqam- mal təhsilləri var. ları Sizə təqdim edir.

- İlk dövrlərdə Siz necə ticarət - İlk dəfə nə zaman bazarlarla aparırdınız? tanış olmusunuz?

- Mən sadəcə real dəyərindən aşağı www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

görünən opsionları alır, real dəyərindən yuxarı görünənləri isə satırdım. Bu zaman açdığım əməliyyatları digər opsion və səhmlərlə hedc edirdim.

- Bəs təcrübəli brokerlərlə rəqabət aparmaq Sizə çətin gəlmirdi?

- Yox, 80-ci illərdə opsionlar bazarı çox effektiv idi. Orada pul qazana bilmək üçün IQ-nün 100dən çox olması tələb olunmurdu.

Cəmi üç aya mən təxminən 25 min dollar qazandım. Hərçənd, sonra səhmlərlə apardığım əməliyyatda bir gecədə 80 min dollar itirdim.

- O zaman nə hiss edirdiniz?

- Emosional vəziyyətim elə də pis deyildi. Çünki başqa treyderlərin daha çox itirdiklərini görürdüm.

Bundan savayı, başa düşürdüm ki, bu biznesdə birdən-birə böyük pullar itirirsənsə, birdən-birə böyük pullar qazanmaq da mümkündür. Doğrudan da, bundan sonra mən sabit şəkildə qazanmağa başladım.

- Sizin ticarət üslubunuz nədən ibarətdir?

- Mən qısamüddətli ticarətlə məşğulam. Uzunmüddətli əməliyyatlarım nadir hallarda olur.

Düşünürəm ki, qiymətin yalnız qısamüddətli hərəkətini proqnozlaşdırmaq mümkündür.

Proqnozların müddəti artdıqca, dəqiqliyi azalır. Mən xaos nəzəriyyəsinin tərəfdarıyam. İki ay ərzində bazarda gözlənilməyən çox şey baş verə bilər.

8

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30

MÜSAHİBƏ eləsin. Məhz bu zaman hamı almağa can atır, amma mənim kimi Mənim üçün əməliyyatın ideal professionallar isə, əksinə, satırlar. müddəti 10 gündür. Amma 10 Yaxud, tərsinə: bazar bir neçə gün dəqiqə, yaxud bir neçə saat sürən enəndə hamıda “ayı” əhvalı yaraəməliyyatlarım da çox olur. narkən mən almağı üstün tuturam.

Mən həmçinin ona da möhkəm Əlbəttə, hərdən elə də olur ki, inanıram ki, qiymətin hərəkətini bazar istiqamətini dəyişmir. O proqnozlaşdırmaq mümkündür, zaman tərəddüd etmədən bağlanlakin bu hərəkətin nə qədər davam maq lazımdır. Mənim əsas prinsiedəcəyini yox. Ona görə də, adətən plərimdən biri belədir: Pis əvvəlcədən hədəflər müəyyənəməliyyatdan gəlir gözləmə, çıx və ləşdirmirəm. Bazardan o zaman bazara daha yaxşı giriş üçün fürsət çıxıram ki, bazar özü buna işarə axtar! verməyə başlayır. Siz bazar nə verirsə, onu götürməlisiniz. Əgər bazar çox şey vermək istəmirsə, tərəddüd etmədən mənfəəti götürərək, sağollaşmaq lazımdır.

Mən ən yaxşı giriş nöqtəsini tapa bilmək üçün çox səy göstərirəm.

Qısamüddətli ticarətdə yaxşı giriş nöqtəsi son dərəcə vacibdir. Bəzən bazara giriş yoxlama xarakterli - İtkilərlə üzləşərkən gərginlik olur. Tutaq ki, Siz bazarın yuxarı qalxacağını gözləyərək, alış keçirirsinizmi? əməliyyatı açırsınızsa, amma bazar - Əsla yox. Heç vaxt itkilərə görə qalxmağa tələsmirsə, gözləməyin kədərlənməmişəm, çünki həmişə mənası yoxdur, çıxmaq məsləhət- dəqiq bilirəm ki, uduzduğumu dir. qaytara biləcəyəm.

Bəzən isə başqa iştirakçılar təlaş - Bizə dərs olsun deyə, əsas içində olanda çox uğurlu əməliysəhvlərinizdən danışa yatlar açmaq mümkün olur. Belə hallarda kütlə özünü çox məntiqsiz bilərsinizmi? aparır. Bu zaman Siz qiymətin - Mənim ən zəif cəhətim həmişə tarazlıq xətti ətrafında necə dalğa- əməliyyatı vaxtından qabaq açlandığını görürsünüz. Qiymət mağım olub. Boşuna demirlər ki, özünü dartılan rezin kimi aparır.

“Ox həmişə qabaqda gedənə Belə hallarda mən rezinin axıra dəyir”. Həmin oxa tuş gəlməmək qədər darılmasını gözləyirəm. üçün üç şey lazımdır: səbr, səbr, səbr! İndi mən həmişə əməliyyat - Bunu necə müəyyən edirsiniz? üçün ideal vaxtı gözləyirəm.

- Qiymət qrafiki adətən hər 2-4 Həmin vaxt çatanda əvvəlcə gündən bir nisbi minimumlardan yavaş-yavaş 10-a qədər sayıram. nisbi maksimumlara doğru (və Bazarda pis fikri yaxşı vaxtda həəksinə) hərəkət edir. Bu, insan yata keçirmək yaxşı ideyanı pis davranışının doğurduğu bir qavaxtda reallaşdırmaqdan daha nunauyğunluqdur. Bazar bir neçə xeyirli olur. gün ərzində artmalıdır ki, onun Başqa bir səhv isə eyni vaxtda bir artımı kütlənin diqqətini cəlb neçə bazarda işləməklə bağlıdır.

8

ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

30 29

Linda Raşke - Sizin əməliyyatların neçə faizi mənfəət gətirir?

- Təxminən 70 faizi.

- Bəs orta mənfəətlə orta ziyanın nisbəti necədir?

- Qısamüddətli əməliyyatlarda orta mənfəət adətən hər kontrakta görə 450 dollar, orta ziyan isə 200 dollardan bir qədər çox olur.

- Bu halda Siz hər ayı mənfəətlə başa vurursunuz?

- Bəli! Mən, demək olar ki, hər həftəni mənfəətlə başa vururam. Çünki ticarətə sənət kimi yanaşır və dolanışığımı buradan qazanıram.

- Ticarətinizdə indikatorlara hansı yeri ayırmısınız?

- Qərarlarımın 90 faizi bilavasitə qiymətin özünə əsaslanır. İndikatorlar qiymətdən törəyirlər. Ona görə də, qiymətin hərəkəti həmişə indikatoru bir addım qabaqlayacaq. İndikatorun verə biləcəyi ən böyük fayda qiymət yeni maksimuma və ya minimuma çatarkən hərəkətin davam edib-etməyəcəyi haqqında bizi xəbərdar etməsidir.

- Gündaxili ticarət zamanı hansı zaman miqyaslarını izləyirsiniz?

- 30, 60 və 120 dəqiqəlik intervalları təhlil etməyi daha üstün tuturam. Bu, bazarın istiqamətini aşkarlamaq üçün yaxşı imkan yaradır. Bu 3 intervaldan birində mütləq hansısa modeli, fiquru görəcəksiniz.

- Ən çox hansı indikatordan istifadə edirsiniz?

- Qiymətin özünü, bir də TRIN indikatorunu izləyirəm.

8 İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

MÜSAHİB Ə 8

30

- Necə düşünürsünüz, treyder kimi uğur qazanmağınızın əsas səbəbi nədədir?

- Yəqin, ondadır ki, mən bazarda qanunauyğunluqlar tapmağı bacarıram. İstisna deyil ki, bu bacarıq musiqiyə olan sevgimdən qaynaqlanır. Axı musiqi notları da qanunauyğunluq və harmoniyadan ibarətdir. Ola bilər ki, mənim musiqi məktəbində saatlarla notlarla işləyərək, harmoniya axtarmağım beynimin uyğun bölməsini inkişaf etdirib. Bundan başqa, musiqi alətində hər gün bir neçə saat məşğul olmaq intizamı və diqqəti artırır. Hər ikisi treyder üçün son dərəcə vacib keyfiyyətdir.

Musiqi əsərinin sakit interlüdiyası, inkişafı və tədricən kulminasiyaya yüksəlişi olur. Bazar da belədir: korreksiya, trend, maksimum/minimum. Musiqi əsərinin necə inkişaf etməsini dinləmək üçün səbr lazımdır. Bazarın da həmçinin. Siz əsəri başdan-başa qavraya bilmək üçün onu hissəhissə öyrənməliniz. Bazarda da ayrı-ayrı taymfreymləri təhlil etmək lazım gəlir.

30

Linda Raşke “Mən”ini təsdiqlmək vasitəsi kimi yanaşmırlar. Onlar özlərini bazardan güclü və ya ağıllı hesab etmirlər. Halbuki bu hisslər çox treyder kişilərin axırına çıxıb.

Mənim tanıdığım dahi treyderqadınlar isə, həmişə sakit, təvazökar ticarət aparıblar.

yaranacaq ki, mən onları da mütləq tapacağam.

- Yeni başlayanlara hansı məsləhətləri verərdiniz?

- Heç vaxt unutmayın ki, bazarı öyrənmək üçün illər tələb oluna bilər. Bütün varlığınızla qrafiklər

Bundan başqa, qadın treyderlərin intuisiyası kişilərə nisbətən daha güclü olur.

və ticarət dünyasına dalın. Qalan hər şeyi unudun. Uğurlu treyderlərlə mümkün qədər çox təmasda olun. Özünüzə uyğun gələn bir - Siz öz metodlarınızı başqa trey- bazar və bir sistem seçərək, onun derlərlə də bölüşürsünüz. Bəs bütün incəliklərini öyrənin. qorxmursunuz ki, bu metodlar Bazarın hərəkətini duymağa - Professional treyderlər arasında qüvvələrini itirərlər? çalışın. Müqavimət və dəstək qadınlar elə də çox deyil. Sizcə, - Xeyir. Onsuz da insanların çoxu səviyyələrini hiss edin. Səhv etniyə? emosiyalarından qurtula və sistemə məkdən qorxmayın! Səhv edəndə - Yəqin ki, qadınların təbiəti onlara əməl edə bilmirlər. Bundan başqa, vəziyyəti mürəkkəbləşdirməyin, müəyyən qədər mane olur. Amma onsuz da treyderlərin çoxu, lap sadəcə, bazarı tərk edin. mən belə bir niyyəti olan bütün şəxsən öyrətsəm belə, mənim sisqadınlara tövsiyə edərdim ki, geri temimə əməl etməyəcəklər – çəkilməsinlər. Əgər sizin hərənin bir xasiyyəti var. Onlar nəticənizin uğurlu olduğunu mənim metodumu tətbiq edərkən rəqəmlər təsdiqləyirsə, vəssalam, mənim kimi rahat hiss etməyəcəkkimlərinsə fikirlərinə önəm verlər özlərini. məyin. Yox, əgər nəticəniz yoxAmma lap tutaq ki, mənim öyrətdursa, onda lap kişi olsanız belə, diyim qanunauyğunluqları bütün heç nə Sizə kömək etməyəcək. treyderlər tətbiq etdilər və onlar da Qadınların treydinqdə bir üstünqüvvədən düşdü... Nə olsun? lükləri də var: onlar bu işə öz Onsuz da yeni qanunauyğunluqlar ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

S T R AT E G İ YA

30 31

ısbağa şorbası Bu strategiya Linda Raşke və Larri Konnorsun “Birja sirləri” kitabında təsvir olunub. “İn Forex” jurnalı onu müəyyən ixtisar və dəyişikliklərlə Sizin diqqətinizə təqdim edir “Tısbağa şorbası” – qiymət dalğalanmalarına və volatilliyə əsaslanan ticarət strategiyalarından biridir. O, trendə qarşı işləmək üçündür və bazarın dönüşünü tutmaq məqsədi daşıyır. İlk baxışdan bu sistemlə ticarət aparmaq bir qədər çətin görünə bilər.

Lakin ona alışandan sonra Siz trendin mümkün dönüş nöqtələrini proqnozşaldırmaq üçün yaxşı metoda sahiblənmiş olacaqsınız. Amma bu sistemə mexaniki qaydada əməl etmək lazım deyil. Siz şəraitə uyğun olaraq göstərişlərə bəzi dəyişikliklər edə bilərsiniz. Bundan başqa, əməliyyat açarkən mütləq kapitalın idarə olunması qaydaları nəzərə alınmalıdır.

Əməliyyatın açılması qaydaları Alış üçün: 1. Qiymətin son 20 günün minimumunu təzələməsini gözləyin 2. Əvvəlki 20 günlük minimumdan sonra ən azı 4 ticarət sessiyası qədər vaxt ötmüş olmalıdır. Bu, vacibdir.

3. Elə ki, bazar əvvəlki 20 günlük minimumu təzələdi, həmin (yəni əvvəlki) minimumdan 4-5 punkt yuxarıda alış əmri yerləşdirin. Bir gün ərzində işə düşməsə və növbəti gün trend davam etsə, order ləğv edilməlidir.

4. Əgər alış əmri icra olunsa, yeni minimumdan bir punkt aşağıda “stop-loss” əmri yerləşdirin.

5. Əməliyyat mənfəət gətirməyə başlayanda gəliri qorumaq üçün “sürüşən” orderdən istifadə edə bilərsiniz. Vəziyyətdən asılı olaraq bəzi əməliyyatlar 2-3 saat, bəziləri isə bir neçə gün çəkə bilər.

6. Təkrar giriş qaydası: Əgər əməliyyatın 1-ci, yaxud 2-ci günü ərzində “stop” əmri işə düşsə, yenidən əvvəlki giriş nöqtəsində alış orderi yerləşdirmək olar.

Yaxud vəziyyətdən asılı olaraq, 3-6 bar sonra əməliyyatı bağlaya bilərsiniz. www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

Satış üçün Eyni qaydaları tərsinə tətbiq etmək lazımdır: 1. Qiymətin son 20 günün maksimumunu təzələməsini gözləyin 2. Əvvəlki 20 günlük maksimumdan sonra ən azı 4 ticarət sessiyası qədər vaxt ötmüş olmalıdır. Bu, vacibdir.

3. Elə ki, bazar əvvəlki 20 günlük maksimumu təzələdi, həmin (yəni əvvəlki) maksimumdan 4-5 punkt aşağıda satış əmri yerləşdirin. Bir gün ərzində işə düşməsə və növbəti gün trend davam etsə, order ləğv edilməlidir.

4. Əgər satış əmri icra olunsa, yeni maksimumdan bir punkt yuxarıda “stop-loss” əmri yerləşdirin.

5. Əməliyyat mənfəət gətirməyə başlayanda gəliri qorumaq üçün “sürüşən” orderdən istifadə edə bilərsiniz. Vəziyyətdən asılı olaraq bəzi əməliyyatlar 2-3 saat, bəziləri isə bir neçə gün çəkə bilər.

6. Təkrar giriş qaydası: Əgər əməliyyatın 1-ci, yaxud 2-ci günü ərzində “stop” əmri işə düşsə, yenidən əvvəlki giriş nöqtəsində satış orderi yerləşdirmək olar. Yaxud vəziyyətdən asılı olaraq, 3-6 bar sonra əməliyyatı bağlaya bilərsiniz.

8 İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

S T R AT E G İ YA

30

Tısbağa şorbası

8

32

Gəlin, praktikada bu qaydaların necə tətbiq edilməsi ilə tanış olaq.

1-ci misal

“1” nöqtəsində qızıl 20 günlük minimuma çatır və yuxarıya doğru korreksiya edir. Səbirlə minimumun təzələnməsini gözləyirik. Bu, “2” nöqtəsində baş verir. Aradan 4 sessiyadan çox vaxt ötdüyü üçün, order yerləşdirmək olar. Əvvəlki minimumdan – yəni “1” nöqtəsindən 5 punkt yuxarıda “buy stop” orderi qoyuruq.

“Stop –loss”umuz isə yeni minimumun – yəni “2” nöqtəsinin altındadır. Order icra olunandan və əməliyyat gəlir gətirəndən sonra onu “traling-stop”la əvəzləyirik.

8 ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

S T R AT E G İ YA

30 33

Tısbağa şorbası

8 2-ci misal

“1” nöqtəsində qızıl 20 günlük maksimuma çatır. “2” nöqtəsində maksimum təzələnir. Aradan 4 sessiyadan çox vaxt ötdüyü üçün, order yerləşdirmək olar. Əvvəlki maksimumdan – yəni “1” nöqtəsindən 5 punkt aşağıda “sell stop” orderi qoyuruq. “Stop –loss”umuz isə yeni maksimumun – yəni “2” nöqtəsinin üstündədir. Order icra olunandan və əməliyyat gəlir gətirəndən sonra onu “traling-stop”la əvəzləyirik.

8 ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

S T R AT E G İ YA

30

Tısbağa şorbası

8

34

3-cü misal

Avro/dollar “1” nöqtəsində 20 günlük maksimuma çatır. “2” nöqtəsində maksimum təzələnəndə “sell-stop” əmri yerləşdiririk. Amma order 1 gün ərzində işə düşmür və trend davam edir. Buna görə də onu ləğv edirik.

Növbəti 20 günlük maksimum “3” nöqtəsində formalaşır. Korreksiya başa çatandan sonra keçən dövr ərzində arada 20 gün (20 şam) olmadığı üçün, bu, yeni zirvə yox, əvvəlki trendin maksimumu sayılır.

Demək, indi onun təzələnməsini gözləməliyik.

“4” nöqtəsində, nəhayət ki, 24 gün sonra maksimum təzələnir. Aradan 4 sessiyadan çox vaxt ötdüyü üçün, order yerləşdirmək olar. Əvvəlki maksimumdan – yəni “3” nöqtəsindən 5 punkt aşağıda “sell stop” orderi qoyuruq. “Stop–loss”umuz isə yeni maksimumdan – yəni “4” nöqtəsindən 1 punkt yuxarıda yerləşməlidir.

Order icra olunandan və əməliyyat gəlir gətirəndən sonra onu “traling-stop”la əvəzləyirik.

8 ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

S T R AT E G İ YA

30 35

Tısbağa şorbası

8 4-cü misal

Avro/yena krossu “1” nöqtəsində 20 günlük maksimuma çatır. “2” nöqtəsində maksimum təzələnir. Aradan 4 sessiyadan çox vaxt ötdüyü üçün, order yerləşdirmək olar. Əvvəlki maksimumdan – yəni “1” nöqtəsindən 5 punkt aşağıda “sell stop” orderi qoyuruq. “Stop –loss”umuz isə yeni maksimumun – yəni “2” nöqtəsinin üstündə olmalıdır. Order icra olunandan və əməliyyat gəlir gətirəndən sonra onu “traling-stop”la əvəzləyirik.

8 ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

S T R AT E G İ YA

30

Tısbağa şorbası

8

36

5-ci misal

Avro/yena “1” nöqtəsində 20 günlük minimuma çatır və yuxarıya doğru korreksiya edir. 59 gün diapazonda hərəkət edəndən sonra, nəhayət, “2” nöqtəsində kross minimumu təzələyir. Əvvəlki minimumdan – yəni “1” nöqtəsindən 5 punkt yuxarıda “buy stop” orderi qoyuruq. “Stop –loss”umuz isə yeni minimumun – yəni “2” nöqtəsinin altındadır. Order icra olunandan və əməliyyat gəlir gətirəndən sonra onu “traling-stop”la əvəzləyirik.

8 ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

S T R AT E G İ YA

30 37

Tısbağa şorbası

Əgər Siz bu strategiya ilə ticarət aparmasanız belə, 20 günlük ekstremumların təzələnməsini daim *** izləməyi və digər strategiyalarla yanaşı tətbiq etməyi məsləhət Biz “Tısbağa şorbası” strategörürük. Bu metod Sizə trendin giyasını təsvir edərkən əsasən gün- *** dəyişməsini vaxtında tutmaqda lük şamlardan danışdıq. Amma onu digər zaman miqyaslarında da Unutmayın ki, “Tısbağa şorbası” – yardımçı ola bilər. trendə qarşı yönəlmiş strategiyadır tətbiq etmək olur. və bazarın dönüşlərini yaxalamaq Bu strategiyanın bir qədər dəyişmiş forması da var ki, o da “Tıs- məqsədi daşıyır. Ona görə də bağa şorbası+1” adlanır. Orada hər “stop” əmrlərindən istifadə etmək vacib şərtlərdən biridir. şey olduğu kimidir, amma əməliyyat o zaman açılır ki, 20 günlük minimum təzələnəndən 1 gün sonra trend geriyə dönmüş olsun.

8

® Depoziti bir aya necə 3 dəfə artırmaq olar?

Siz bunu öz depozitini hamının gözü qarşısında 3 dəfə artıran Lətif Baxışovdan öyrənə bilərsiniz. O, özünün bazara baxışlarını Yanvar ayında "İnforex"in keçirdiyi "Strategiyaların Açıq Sınağı" müsabiqəsində real hesabda tətbiq edərək, depozitini 300 faiz artırmağa nail olmuşdu.

Lətif Baxışov: “Treydinq oyun deyil”

Uğurlu treyder 80 dəqiqə ərzində öz strategiyasının sirrlərini Sizinlə bölüşəcək. Seminarda real misallardan və videomateriallardan istifadə ediləcək. Siz peşəkar qərarların qəbulu prosesinin addım-adım şahidi olacaqsınız. Bundan başqa, uğurlu əməliyyatların əsasını təşkil edən texniki analiz və risk-menecment qaydaları açıqlanacaq.

Seminar bazarda iş təcrübəsi olan və bacarığını artırmaq istəyən fərdi treyderlər üçün nəzərdə tutulub.

Seminar bütün iştirakçılara müəllifin sisteminə əsaslanan şəxsi sistemini yaratmağa imkan verəcək.

Seminar ödənişlidir.

Keçirilmə tarixi: 2010-cu il aprelin 22 və 23-ü Seminarın proqramına daxildir: ~ Metodun tarixçəsi. Bazar, yoxsa Kazino?

Qeydiyyatdan keçmək üçün ofizimizə müraciət edin və yaxud, ~ Ehtimallar onlayn ərizəni doldurun. ~ Risklər və onların idarə olunması. Risk-Menecment. Əməliyyatın optimal həcminin müəyyənləşdirilməsi ~ Bazara giriş üçün texniki səviyyələrin müəyyənləşdirilməsi, (012) 436 7844, 437 5323 stop-orderlərin qoyuluşu, hədəflərin müəyyənləşdirilməsi. ~ Öz əməliyyatlarının təhlili, səhvlərin üzərində iş ~ Psixoloji məqamlar. Tövsiyələr. Suallara cavablar ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

38

PSİXOANALİZ Tomas Karr (və ya “Doktor Stoks”) “Trend Trading Systems”də aparıcı treyderdir. O, həmçinin, Oksford Universitetində fəlsəfə doktorudur. Onun ticarət psixologiyası haqda fikirləri “Wall Street Journal”, “US News” və “World Report” kimi nəşrlərdə dərc olunub. “İn Forex” Sizə Tomas Karrın böyük marağa səbəb olan məqalələrindən birini təqdim edir.

Bu gün özünüzü necə hiss edirsiniz? Xoşbəxtsinizmi?

Kədərlisiniz? Hirslisiniz? Sakitsiniz?.. Ümumiyyətlə, Siz nə vaxtsa gündəlik emosiyalarınızın ticarətinizə necə təsir edəcəyi barədə düşünmüsünüzmü? Əgər düşünəmisinizsə, indi bunu etməyin tam zamanıdır. Əlbəttə, istənilən uğurlu ticarətin əsasını ilk növbədə əməliyyatların yerinə yetirilməsi və kapitalın idarə olunması zamanı plana sadiq qalmaq, bir də yaxşı yoxlanılmış ticarət strategiyası təşkil edir.

Lakin strategiyanı yaratmaq üçün də müəyyən psixoloji əhval lazımdır. Siz bazar haqqında çox şey bilə bilərsiniz. Siz fundamental və texniki analiz üzrə mütəxəssis ola bilərsiniz. Siz bir çox uğurlu treyderlərdə müşahidə olunan incə intuisiyaya sahib ola bilərsiniz.

Lakin hətta ən intellektual, səriştəli treyder belə, gələcəkdə emosional məqamları nəzərə almasa, müflis ola bilər. Əməliyyatları həddindən artıq çox saxlamaq, çox tez çıxış və çox gec giriş - bütün bunlar səhv ticarət sisteminin əlamətləri deyil, ticarətdə düzgün psixoloji əhvalın olmamasının nəticəsidir.

Bəs uğurlu treyderlərin psixologiyası necə olmalıdır?.. www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

30

Özünü tanı

4 qorxuya qarşı 4 qayda Treyder qorxularını cilovlamaqla ziyanını da azalda bilər Mark Duqlas məşhur “Zonada ticarət” kitabında treyderlərdə olan 4 ilkin qorxunu sadalayır. Budur onlar: “səhv etmək qorxusu”, “pul itirmək qorxusu”, “əməliyyatı qaçırtmaq qorxusu” və “gəliri götürməmək qorxusu”.

Mark Duqlasa görə, ticarətdə davamlı qazananlarla davamlı itirənlərin arasında əsas fərq bundan ibarətdir ki, “yaxşı treyderlər qorxmurlar”!

Bəs çoxlarının bazarda təbii olaraq

keçirdiyi qorxunu biz necə üstələyə bilərik?

Bununla bağlı bir sıra təkliflər var: Hər bir potensial əməliyyatınızı analiz edəndə özünüzə sual verin: “Riski mümkün qədər azaltmaq üçün mən nə etmişəm?”

Bazara giriş qiymətinizin yaxşı qiymət olduğuna əmin olun. Əgər siz səviyyənin kəsilməsi əsasında ticarət aparırsınızsa, stop-orderlərinizi potensial dönüş zo -nalarında yerləşdirmədiyin. Korreksiya zamanı o bitənə qədər gözləyin. Hər hansı bir əməliyyatı həddindən artıq yükləməkdən uzaq olun. S&P-nin məşhur treyderi

Mark Kuk kompüterində belə yazmışdı: “Az-az götür!” Bu, hamımız üçün yaxşı məsləhətdir. Bu vəziyyətlərin hər hansı birində ümumiyyətlə, ticarətdən uzaq olun: - Hirsli və ya dilxor olanda; - Maliyyə problemləri və ya borclarla bağlı narahatlıq keçirəndə; - Özünüzü fiziki cəhətdən pis hiss edəndə;

- Bazarın hərəkətinə 100% əmin olmayanda; - Özünüzü bazarın “qurbanı” hesab edəndə.  Sadə, lakin qiymətli qaydanı heç vaxt unutmayın: Plana uyğun ticarət aparın və ticarətinizi planlaşdırın. Bu devizi konkretləşdirməyin yollarından biri ticarət əməliyatlarını dəftərdə qeyd etməkdir. Risk və gəlirlər haqqında qeydlər də daxil olmaqla, yeni əməliyyatı açmazdan əvvəl ona daxil olma səbəblərini yazın.

Hər günün axırında bunları oxuyun və ticarət qaydalarınızı təkmilləşdirin. “Stop” və “Profit” orderlərinizi tənzimləyin.

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

MÜSAHİB Ə

Fövqəlnənə

Gəl, sənin nəvən olum! İnqeborqa Mooz qoca təqaüdçü qadındır. Onun 83 yaşı var, Almaniyanın Gisen şəhərində, balaca bir evdə yaşayır. Mənzili köhnə mebellər və saralmış şəkillərlə bəzədilib. Bir sözlə, İnqeborqa nənə adi qoca qarı sayıla bilərdi, amma bir “əmma” olmasaydı... Həmin “əmma” da budur ki, frau Mooz Almaniyanın ən bacarıqlı fərdi spekulyantların-

83 yaşlı İnqeborqa nənə yarım milyonu necə qazanmasının sirrini açıqlayır murdu. Deyirdi ki, “Əgər işləyərək pul qazanacağını düşünürsənsə, onda çox səfeh qadınsan!” Günlərin birində mən təngə gələrək ona dedim ki, birjalarda pul qazanmağa başlayacağam. Deyəsən, o, mənim bu sözlərimi ciddi qəbul

elədi. Çünki il yarım sonra canını tapşırmazdan qabaq VEBA konserninin min marka dəyərində səhmlərini aldı. Mən bunu taleyin bir işarəsi kimi qəbul etdim: birjada qazanmaq istəyirdim – buyur, göydən min markalıq səhm düşdü.

Mən özüm-özümə dedim ki, bu min səhmdən milyon qazanmalıyam. 1997-ci ildə hesabım 100 faiz artdı, 1998-ci ildə isə 130 faiz. Halbuki, bu, bütün dünyada böhran ili idi. 8 ildən sonra mənim min markam artıq 500 min avroya çevrilmişdi.

- Necə oldu ki, birja işinə maraq 3 il əvvəl bacımın qızı özünün göstərməyə başladınız?..

- Taledən qaçmaq olmaz. Mən öm- topladığı pulları artırmaq üçün mənə verdi. Mən həmin pullarla rümün 75 ilini çox kasıb yaşamışam. Ərim çox simic adam 100 min avro qazandım, o da idi, üstəlik, məni işləməyə də qoy- özünə ev aldı. dan biridir. Tənha təqaüdçü qadın 8 ilə birjalarda 500 min avro qazanıb! Hazırda o, Almaniyada ən tanınmış treyderlərdən biridir. İnqeborqa Mooz treydinq haqqında kitablar yazır, seminarlar keçirir və digər təqaüdçülərə də birjalarda necə qazanmağın sirlərini öyrədir. “İn Forex” jurnalı Sizə İnqeborqa Moozun müxtəlif vaxtlarda verdiyi müsahibələrdən ən maraqlı məqamları təqdim edir.

www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

Bir sözlə, artıq mən təqaüdlə yaşamağa məhkum olan kasıb dul qadın deyiləm!

- Heç bir xüsusi təhsil və təcrübə olmadan 8 ilə yarım milyonu necə qazandınız? Özü də ahıl yaşda?!

- Çox sadə. Səhmləri alıb-satmaqla. Ərimdən mənə miras qalan səhmləri 1 ildən sonra 100 faizlik gəlirlə satdım. Həmin vəsaitə IKB və “Commerzbank”ın səhmlərini aldım. Bir qədər bahalaşmalarını gözləyərək, onları da satdım... Burada çətin var ki? Bunu hər bir evdar qadın bacarar, elə deyilmi?

Sadəcə səhmləri alırsan, 1-2 il gözləyib, bahalaşandan sonra satırsan. Qurtardı getdi.

- Mən belə deməzdim. Düzdür, səhmləri alıb-satmaq çətin iş deyil. Amma haradan bilmək olar ki, məhz hansı səhmlər bahalaşacaq?

- Bu da çox asandır! Mən öz üsulumu heç kimdən gizlətmirəm. Əvvəla, o şirkətləri seçirəm ki, onlara etibar etmək olar. Bunlar səhmləri DAX-30 indeksini formalaşdıran şirkətlərdir. Onların arasında yaşı 100-ə yaxın, yaxud 100-dən çox olanları seçirəm. Əgər bu şirkət 100 il yaşayıbsa, demək, hələ ən azı 1-2 il də yaşayacaq.

Mən onların törəmə şirkətlərinin səhmlərinə də pul qoyuram. İkinci qayda: mən ancaq bankların səhmlərini alıram. Hə, onu da deyim ki, mən kompüterdə işləyə bilmirəm.

8 İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30 39

MÜSAHİB Ə 8

40

Ona görə də qəzetləri açaraq, birja xəbərlərinə baxıram. Orada məni cəmisi üç rəqəm maraqlandırır: seçdiyim şirkətin səhmləri hazırda neçəyədir, bir də son ilə ərzində ən böyük və ən kiçik qiymətləri neçə olub. Əgər hazırkı qiymət minimuma yaxındırsa, demək, şirkət çətin günlərini yaşayır. Amma yüz

ilin şirkəti mütləq o çətinlikdən çıxacaq. Demək, səhmləri də bahalaşacaq. Buna əmin olmaq üçün mən son beş ildə onun səhmlərinin ən çox nə qədər düşdüyünü yoxlayıram. Daha sonra şirkətin öz səhmdarlarına nə qədər divident verdiyi öyrənirəm. Əgər bu məbləğ azdırsa, onun səhmlərinmi almaqdan imtina edirəm. Nəhayət, onun səhmdarlarının kimlər olduğunu dəqiqləşdirirəm. Əgər şirkətin səhmlərinin çoxu bir neçə iri səhmdara məxsusdursa, bu, pis haldır. ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

Fövqəlnənə - Vəssalam? Hər şey bu qədər sadədir?

- Elədir ki, var! Bilirsiniz, mən hərdən özümü Bibliyadakı Davidə bənzədirəm. Yəni yaşlı və zəif bir qadın təklikdə Qoliafla – nəhəng birja sistemilə döyüşürəm. Və bunu son dərəcə sadə bir silahla edirəm. Öz təcrübəmdə əmin olmuşam ki, birja Qoliafının zəif yeri var – iri şirkətlərin səhm-

lərinin dövri dalğalanması. İndi mənim məqsədim bütün insanlara bunu öyrətməkdir. Milyonlarla insan bütün günü ofislərdə çalışaraq, pul qazanmağa çalışırlar.

Halbuki, pul onların bir addımlığındadır. Problem ondadır ki, insanlar maliyyə işlərində tamamilə savadsızdırlar. Və iri şirkətlərlə banklar bu savadsızlığın qalması üçün əllərindən gələni edirlər.

Onlar sadə insanların özlərinin qazanmasını istəmirlər. Belə olsa, investisiya şirkətləri nəyin hesabına qazanacaq? Ona görə də, mən öz bildiklərimi hamıya

öyrədirəm. Məni tanıyanlar hamısı soruşurlar ki, nədən başlamaq və hansı səhvlərdən qaçmaq lazımdır.

- Bəs Siz onlara nə cavab verirsiniz? Mənə dediklərinizdən başqa...

- Bir neçə praktik məsləhət verirəm. Birinci məsləhət: yeni başlayanlar hansı məqsədlərə can atdıqlarını dəqiq bilməlidirlər. Bu, real və Sizin gücünüz çatan bir hədəf olmalıdır. İkinci məsləhət: Səbirli olun, amma vaxtında qatardan tullanmağı da bacarın. Üçüncü məsləhət: Qazandığınız pula xərclik kimi baxmayın. Onları yeni səhmlər almağa yönəldin. Tutaq ki, qazandığınız pulları oyundan çıxardınız və maşın aldınız. Bəs sonra? Təzədən maaşlamı dolanmağa başlayacaqsınız? Ona görə də, səbirli olun və imkan verin, kapitalınız böyüsün. İstehlakçı şüuru ilə yaşamayın. Qarşınıza milyon qazanmaq məqsədi qoyun və addım-addım bu məqsədə doğru gedin.

- Bəs Siz pullarınızı itirməkdən heç qorxmursunuzmu?

- Əsla. Mən pul hərisi deyiləm. Əsas odur ki, tamahını boğub, qazana biləcəyindən artıq pulun dalınca qaçmayasan. Və yavaşyavaş öz milyonuna doğru gedəsən.

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30

B İ R J A TA R İ X İ

Hər şey necə başlayıb...

Heyvanların doğuşu Zanbaqlar, “köpüklər”, qəhvəxanalar və çinar ağacı...

18-ci əsrdə birjalar hansı yollardan keçib.... ...XVII əsrdə Amsterdam dünyanın kredit və ticarət mərkəzinə çevrildi. Bunun əsası hələ XVI əsrin ortalarında – Antverpenin əzəmətli dövründə qoyulmuşdu. Başda taxıl və gəmiqayırma ləvazimatları olmaqla, dünya yük daşımalarının 60%-i Amsterdam limanlarında cəmlənmişdi. Hər gün limana bütün dünyadan 1000dən 8000-dək gəmi daxil olurdu. Mühüm ticarət yollarının kəsişməsində yerləşməklə yükboşaltma məntəqəsinə çevrilən şəhər beynəlxalq ticarətin sayəsində getdikcə çiçəklənirdi. Brügge və Antverpendən fərqli olaraq, Amsterdamın özünün iri ticarət donanması var idi və hollandlar Avropanın əmtəə mübadiləsində həlledici rol oynayırdılar. Bu fonda Amsterdamda birjalar da sürətlə inkişaf edirdilər. o zamana qədər görülməyən ticarət həcmləri, likvidlik və spekulyativ Amsterdamın “birja inqilabı” əməliyyatların açıqlığı ilə seçilirdi.

Birja iri və xırda şirkətlərin akKöhnə Amsterdam birjası təxminən 1530-cu ildə yaradılmış, siyaları, veksellər, dövlət borc ilti1631-ci ildə yeni binaya köçmüşdü. Həmin dövrün şahidlərinin sözlərinə görə, XVIII əsrin əvvəllərində günortalar Bankla Birja arasındakı meydana yığışan insanların sayı 4500-ə çatırdı. Əvvəllər Amsterdam birjasında yalnız əmtəələr alınıbsatılırdı. Lakin bir qədər sonra birja ticarətində qiymətli kağızlardan da istifadə olunmağa başladı.

Bununla əlaqədar olaraq, Amsterdam birjasını tez-tez “ilk fond birjası” da adlandırırlar. Lakin bu iddia tam dəqiq deyil. Dövlət borc iltizamları ilə ticarətə hələ XIV əsrdə İtaliyada başlamışdılar.

Səhmlərlə ticarət də Holland ixtizamları, girovlarla azad ticarətin rası deyildi. Hələ XV əsrdə aparıldığı mərkəzə çevrilmişdi.

Leypsinq yarmarkalarında alman Bununla yanaşı, Birja hesablaşma mədənlərinin “payları” ilə ticarət əməliyyatlarının effektiv, etibarlı aparılırdı. və sürətli həyata keçirilməsini Amsterdam birjası hər şeydən əvvəl, qiymətli kağızlar bazarında təmin etmək üçün Bankla əməkwww.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

daşlıq edirdi. Holland bankirləri tərəfindən yaradılmış dəqiq mexanizm Amsterdam birjasında ticarəti sadələşdirmişdi. Əgər XVI əsrin əvvəllərində aksiyalarla ticarətdə iri burjuaziyanın təxminən 20-yə yaxın imtiyazlı təmsilçisi iştirak edirdisə, əsrin ortalarına yaxın Amsterdam birjasında əhalinin böyük bir qismi iştirak edirdi. Bu, artıq həqiqətən də bizim bu gün tanıdığımız birja ticarəti idi.

Zanbaq xəstəliyi O dövrdə yaranan “köpüklər” müasir dövrdə meydana gələnlərlə

müqayisədə kifayət qədər böyük idi. Misal kimi Hollandiyadakı məşhur “Zanbaq xəstəliyi”ni xatırlamağa dəyər.

8 İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30 41

B İ R J A TA R İ X İ

Hər şey necə başlayıb...

dan da istifadə olunurdu.

talarında səhmin qiyməti 300 funt sterlinq idisə, iyulun ortalarında bu Birjalarda alınıb-satılan bir məhsul İlk “köpüklər” rəqəm 1000-ə çatmışdı. kimi o dövrdə Zanbaq toxumBu dövrdə İngiltərədə “Cənub larının qiyməti fantastik şəkildə O dövrdə xeyli Səhmdar Birlikləri dənizləri” kimi aksiyaların məzənqalxmışdı. Vəziyyət o yerə çatyaradılırdı. Bunlar əsasən dəniz nəsini şişirtmə strategiyasını həmışdı ki, hətta 1 dəstə Zanbağa 2 yükdaşmaları və ticarəti məqsədilə yata keçirən çoxlu Səhmdar Birlikat qoşulmuş təzə kareta almaq yaradılan “Ost-Hind” kimi komləri yaradılmışdı. Təhlükəli olardı. paniyalar idi. Belə Səhmdar Birlik- vəziyyəti tənzimləmək məqsədilə O dövrdə birja maklerləri qiymətli lərindən biri də Afrikadan Cənubi 1720-ci ildə Kral Birjası və London Sığorta Korporasiyası haqqında Akt (sonradan “Sabun köpükləri haqqında Akt” adını qazandı) qəbul edildi. Parlamentin bu sərəncamına əsasən, bütün qeydiyyatsız Səhmdar Birlikləri qeyriqanuni elan edildi. Bu hadisə 1720-ci il yayın axırlarında Səhm bazarında kəskin enişə səbəb oldu.

“Cənub dənizləri”nin aksiyası sentyabrın axırlarına qədər 200 punkt düşdü. Nəticədə birliyin səhmdarları - nüfuzlu siyasətçilər, maliyyəçilər, həmçinin kral ailəsinin üzvləri ciddi ziyana düşdülər.

8

42

Londonun yüksəlişi

kağızların məzənnəsinin “lazımi” istiqamətdə hərəkət etməsi üçün çoxlu fırıldaqlara əl atırdılar. Burada birja ticarətinin mücərrədləşməsi daha yüksək səviyyəyə çatdı. Sadə alış və satış əməliyyatlarının yerini spekulyasiyalar tutdu. Amsterdam birjasında əmtəə və qiymətli kağızların məzənnələri fərqi gəlir əldə etmək vasitəsinə çevrilmişdi. Spekulyasiya obyekti kimi hazırda neft müqavilələrində istifadə olunan və “kağız barellər” adlandırılan şərti qiymətli kağızlarww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

Amerikaya qaradərili qulları daşımaq məqsədilə 1711-ci ildə İngiltərədə yaradılmış “Cənub dənizləri” kompaniyası oldu. Onun fəaliyyəti əsasən maliyyə spekulyasiyalarından ibarət idi. Şirkətin rəhbərliyinin təşəbbüsüylə aksiyaların nominaldan xeyli yuxarı qiymətə satışını təşkil edən geniş sistem yaradıldı. Kompaniya çox yüksək dividentlər vəd edirdi, reklamdan geniş istifadə olunurdu.

Nəticədə onun səhmlərinə tələbat kəskin artdı. 1720-ci il aprelin or-

Amsterdamdan sonra estafet Londona keçir. Hələ XVI əsrdə ingilis tacirləri Antverpendə yun və mahudla ticarət aparırdılar. Lakin İngiltərə Antverpendən asılı olmaq istəmirdi. 1566-cı ildə maliyyəçi və iri tacir, Holland ticarətinin xüsusiyyətlərilə yaxından tanış olan Tomas Qreşer Londonda Kral Birjasının əsasını qoyur. Binanın tikintisinə çəkilən bütün xərcləri Qreşem öz cibindən ödəyir. Öz addımına dəstək almaq üçün Lord Çemberlenə yazdığı məktubunda Qreşem bildirirdi ki, “gəmilər dənizdə susuz gedə bilmədiyi kimi, tacirlər də birjasız mövcud ola bilməzlər”.

1571-ci ildə açılan London birjası tez bir zamanda Antverpenlə rəqabətə girməyə başlayır. 8 İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30

B İ R J A TA R İ X İ 8 Bu dövrdə hollandlar Atlantik okeanın digər sahilində - Cənubi Manhettendə 60 qulden, yaxud 24 dollar dəyərində bəzək əşyaları verərək, hindlilərdən 22000 akr torpaq sahəsi alırlar. Hollandlar tərəfindən əsası qoyulmuş ticarət

vasitəçilərin rəsmi qərarda qeyd olunduğu kimi, “nalayiq hərəkətlərə görə” Kral birjasına girişi qadağan olundu. Brokerlər birja yaxınlığındakı qəhvəxanalarda və meyxanalarda yığışmağa başladılar. Qiymətli kağızlarla spekulyasiya aparmağı öyrənmiş işbazların əsas görüş yeri “Conatan” qəhvəxanası idi. O vaxt 60-a yaxın kompaniyanın aksiyaları, xəzinədarlıq və Britaniya dəniz idarəsinin vekselləri spekulyantların əllərindən keçirdi.

Brokerlərin o dövrkü komissiyonu çox aşağı idi – adətən 1.8%. Brokerlərlə yanaşı “cobberlər” ləqəbli vasitəçilər də faəliyyət göstərirdilər. Əgər brokerlər əməliyyatdan əldə olunan komissiyon haqqının hesabına mövcud idilərsə, “cobberlər” öz hesabları ilə əməliyyat aparır və alış ilə satış arasındakı fərqdən qazanırdılar.

XVIII əsrin əvvəllərində

məntəqəsi XVII əsrdə ingilis-holland müharibəsinin gedişində bir neçə dəfə əldən-ələ keçmişdi.

Lakin 1674-cü ildə Yeni Amsterdamda ingilislər möhkəmlənilər və şəhər “Nyu-York” adlanmağa başlayır. XVIII əsrdə Nyu-York mühüm ticarət limanına çevrilir.

Lakin Londonda birja fəaliyyəti qızğın inkişaf edəndə Nyu-York hələ təzə-təzə formalaşırdı.

Londonda Kral birjasında 1695-ci ildə artıq dövlət borc iltizamları, holland və ingilis kompaniyalarının aksiyaları ilə ticarət gedirdi. Qiymətli kağızlar bazarı çox sürətlə inkişaf edirdi və artıq 3 ildən sonra birjanın daxili həyəti ona dar gəlirdi. gəlirləri/itkiləri hesablamaq, öhdəliklər və qarşılıqlı hesablaşmaları Qəhvəxana hesabı həyata keçirmək üçün brokerlər arasında mütəmadi olaraq qəhvəxBrokerlərin fəaliyyətinin yaratdığı analarda “görüş günləri” keçisəs-küy birja rəsmilərinin ürəyincə rilirdi. Bu təcrübə birjada keçirilən deyildi. Bu səbəbdən 1698-ci ildə əməliyyatlar çərçivəsində qiymətli kağızlarla işləyən bir çox ödənişlərin sayını və qiymətli ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

Hər şey necə başlayıb... kağızların verilməsini azaltmağa imkan yaratdı. Bu da öz növbəsində fond bazarında ticarətin xeyli sadələşdirilməsinə və aktivləşməsinə səbəb oldu. Bir qədər sonra “görüş günləri” ingiliscə “klirinq” adlanmağa başladı, 1775-ci ildən isə fond birjasında “klirinq ödənişi” meydana gəldi.

“Diri ayının dərisini satma” İlk dəfə məhz qəhvəxanalarda bir sıra spekulyantlar indi hər kəsə yaxşı tanış olan “Buğalar” və “Ayılar” terminlərini işlətməyə başlatdılar. Bu sözlərin necə meydana çıxması tam şəkildə məlum deyil. Bir varianta görə, enişə meyilli iştirakçıların “Ayılar” adlandırılması köhnə bir məsələ əsaslanırdı: “Heç vaxt diri ayının dərisini satma”. Bazarın aqressiv artımında maraqlı olan iştirakçıları

isə buynuzları qabağa yönəlmiş buğa kimi inadkar olduqlarına görə “Buğalar” adlandırdılar.

1748-ci ildə yanğın Kral birjası ətrafındakı bütün qəhvəxanaları bərbad hala saldı. Əməliyyatların aparılması üçün yeni yer tələb olunurdu.

8 İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30 43

B İ R J A TA R İ X İ 8

44

göstərən yazı var idi.

Lakin qəhvəxana brokerləri cüzi Qoca çinar bilirdi... kapitala malik olduqlarından bina tikdirməyə qadir deyildilər. Yalnız Müharibə xərclərini ödəmək üçün 1733-cü ildə yeni bina üçün vəsait dövlət borc iltizamlarının bu-

toplamaq mümkün oldu. Həmin bina əvvəlcə “Yeni Conatan”, sonradan isə “fond birjası” adlanmağa başladı. Kral birjası 1923-cü ilə kimi fəaliyyət göstərsə də, fond birjası binasını bir neçə dəfə dəyişməsinə baxmayaraq, bu günə qədər qalmaqdadır.

XVIII-XIX əsrlərdə Avropa fond bazarlarının üstünlüyü onlarda dövlət səhmlərinin payının çox olmasında idi və bu baxımdan “Dumanlı Albion” hamını qabaqlayırdı. İngiltərənin apardığı müharibələrə görə borca düşməsi və borclarını vaxtlı-vaxtında ödəməsi dövlət kağızlarına olan marağı həmişə aktual saxlayırdı.

Bu borc 1739-cu ildə 60.000.000 funta çatırdı. 1816-cı ildə Napoleonla müharibədən sonra 1.003.768.694 funtu aşmışdı.

1801-ci ildə London birjasının yeni binasının əsası qoyulanda onun üzərində dövlət borcunun 552730924 funta çatdığını ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

raxılışı Şimali Amerikada da fond bazarının yaranmasına gətirib çıxardı.

XVIII əsrin ortalarında cənubi Manhetten qəhvəxanalarının birinə yığışan brokerlər müstəmləkə əmtəələri ilə ticarət aparırdılar.

Lakin 1790cı ildə müstəqillik uğrunda müharibədən sonra böyük xərcə düşən gənc Amerika dövləti özü borc iltizamlarının buraxılışına başladı.

XVIII əsrin sonlarında NyuYorkda dövlət istiqraz vərəqələri

Hər şey necə başlayıb... və digər qiymətli kağızlarla ticarət aparan spekulyantlar Uoll-Stritdəki çinar ağacının altına yığışırdılar.

Məhz bu çinarın atında 17 may 1792-ci ildə Amerika fond bazarının təşkilinə doğru ilk addım atıldı: 24 broker öz assosiasiyalarının yaradılması haqqında razılaşma imzaladılar. Əslində razılıq iki cümlədən ibarət idi. Ona imza atanlar komisyon haqqı 0.25%-dən aşağı olduğu halda qiymətli kağızların nə alışını, nə də satışını həyata keçirməklə bağlı öhdəlik götürürdülər.

Maraqlıdır ki, həmin assosiasiya qiymətli kağızların ictimai hərracını qadağan edən qanunu üstələmək üçün yaradılmışdı. Brokerlər əməliyyatlarına ictimai auksiyon kimi yox, təşkilatın daxilində şəxslər arasında aparılan sövdələşmə kimi baxırdılar. Lakin nə Londonda, nə Nyu-Yorkda birjalar hələ mütəşəkkil institut deyildilər.Bu, yalnız XIX əsrin

əvvəllərində mümkün oldu.

Yeni dövrdə birjaların necə inkişaf etməsi haqqında materialı “İn Forex”in növbəti sayında oxuya bilərsiniz. İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30

MÖVQE

45 Mən belə düşünürəm 30

Halal olsun!

Bu sözlər həm “Müsəlman hesabı”na, həm də “İnforex” şirkətinə aiddir Malik Novruzov u gün Azərbaycanda Forex barəsində məlumatı olanlar azdır. Düzdür, əvvəlki illərə nisbətən bu sahə ilə məşğul olanlar xeyli artıb. Lakin yenə də digər ölkələrlə müqayisədə azdır. Bunun səbəblərindən biri də odur ki, Azərbaycanda çoxları hələ də bu işi qumar, yaxud başaldatma kimi bir şey hesab edirlər. Bizim cəmiyyətin mentaliteti elədir ki, “evdə otur və pul qazan” tipli bir reklam bannerinə rast gəldikdə hamı ilk növbədə burada nəsə bir fırıldaq olduğunu zənn edir. 2008ci ilin əvvəllərində mən də bu cür fikirləşirdim. Lakin ilin sonuna yaxın qərara gəldim ki, maraq üçün özümü bir sınayım. Bu günə kimi peşman deyiləm.

Azərbaycanda Forex xidməti göstərən qurumlardan biri də hazırda jurnalını oxuduğunuz “İnforex” şirkətidir. Bu şirkət tamamilə pulsuz ilkin tanışlıq kursu, Webinar (onlayn videodərslər), kifayət qədər dəyərli

B

www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

məlumatları və maraqlı müsabiqələri olan treyderlər forumu, treyderlər üçün çat, Azərbaycanda ilk treyder jurnalını təklif edir.

Hətta siz heç bir xərc çəkmədən, real hesab sahibi ola bilərsiniz.

Pulsuz təhsil alıb, müsabiqələrdə qalib gələrək real hesab qazanmaq və ticarətə başlamaq mümkündür. İnforex şirkəti bu biznes növünün bəzi xüsusiyyətlərini qəbuledilməz hesab edən, lakin ticarətə böyük həvəsi olanlar üçün də şərait yaradır: “Muslim Accounts”.

“Muslim Accounts” nədir? Çoxlarımıza məlumdur ki, İslama görə ticarət halaldır, lakin ticarət zamanı pulun üzərinə faiz gəlməklə qazanc əldə etmək qəti şəkildə qadağan edilir və çox böyük haram sayılır. QuraniKərimdən: “...Allah alış-verişi halal, faiz almağı isə haram etmişdir” (2:275). Əgər Siz Forexdə İslamda qadağan olunmuş faizli əməliyyatlarla ticarət etmək istəmirsinizsə, bu halda “İnforex” şirkətində “Muslim Accounts” tipli hesab aça bilərsiniz. Bu, Sizə ölkələrarası faiz dərəcələrinin fərqi olan SWAP ödənişlərindən azad olan əməliyyatlar aparmağa şərait yaradacaq. Onun yerinə broker hər açılmış lot üçün 0,5-5 dollar (0,1-1 lot) komissiya haqqı alır. Bu

isə elə də böyük məsrəf deyil.

Qısa desək “Muslim Accounts” SWAP-suz ticarətdir. SWAP faiz olduğundan, İslam dininə görə haram sayılır. Bəs SWAP nədir?

SWAP – Açıq əməliyyat növbəti günə keçirilərkən onun üzərinə gəlinən, ya çıxılan faizdir. Tutaq ki, Mərkəzi bankların faiz dərəcələri Yaponiyada 0.1 %, Yeni Zelandiyada 2.5 %-dir. Bu halda Yeni Zelandiyada banka pul yatırmaq daha sərfəlidir, çünki orada depozit dərəcələri Yaponiyada olduğundan təxminən 2.4% çoxdur. Bu halda biz Forexdə Yenaya nisbətdə Yeni Zelandiya dollarını alsaq (buy nzd/jpy = buy NZD, Sell JPY) SWAP müsbət olacaq. Çünki biz gəlirliyi böyük olan valyutanı alır, kiçik olanı isə satırıq. Əks əməliyyatda isə (sell nzd/jpy) faiz fərqinə görə SWAP mənfi olur... Əlavə edim ki, SWAP-lar həmçinin brokerin komissiya haqqını da nəzərə alır (təxminən 1.5% illik), ona görə də: 1) Mənfi SWAP həmişə müsbətdən böyükdür; 2) İki valyutanın faiz dərəcələri bir-birinə çox yaxındırsa, həm Buy, həm də Sell əməliyyatlarında mənfi SWAP əmələ gələ bilər (məsələn, hazırda eur/usd cütlüyündə olduğu kimi).

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

46

METOD

Risk managment

İtir, itir və… bitir!

Martingeyl strategiyası ilə itkilərin axırı iki cür qurtara bilər: ya o yanlıq, ya bu yanlıq Martingeyl strategiyasının yaşı 3 əsrdən çoxdur. Bu strategiyanın əsasında ehtimal dayanır. Əgər kifayət qədər vəsaitiniz varsa, bu strategiya ilə təxminən 100% uğur qazanmaq olar.

Ticarət dünyasında “Martingeyl” kimi məşhurlaşmış bu strategiyadan əvvəllər daha çox Las Veqas kazinolarında şövqlü oyunlarda istifadə olunurdu. Strategiyanın mənfi cəhətləri az deyil. Əvvəla, dediyimiz kimi, onu tətbiq etmək üçün pulunuz çox olmalıdır. İkincisi, əlavə əməliyyatın riski potensial gəlirdən daha çoxdur.

Amma bu çatışmazlıqlara baxmayaraq, martingeyl strategiyasını təkmilləşdirməyin yolları var. Biz də elə o haqda danışacağıq.

Kimdir bu Martin?

XVIII əsrdə məşhurlaşmış martingeyl strategiyasının yaradıcısı Paul Pyer Levi adlı fransız riyaziyyatçısı hesab olunur. Bu strategiyaya görə, oyun vaxtı banka qoyulan pul hər məğlubiyyətdən sonra ikiqat artırılırdı.

Nəticədə 1 qələbənin qazancı bütün uğursuzluqlar silsiləsini kompensasiya edirdi.

Məhz bu sistemin geniş yayılması nəticəsində “ruletka” oyununda qaydalar dəyişdirilərək, “0” ilə www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

Mərc Gerb Gerb Gerb Gerb

Miqdar 1$ 2$ 2$ 4$

Nəticə Gerb Bayraq Bayraq Gerb

Gəlir/İtki Hesab -1$ 11$ -1$ 10$ -2$ 8$ 4$ 8$

başlayaraq ilk mərcə girirsiniz.

“Gerb”-ə mərc edirsiniz və udursunuz, balans 11$ olur. Uduzana qədər hər dəfə mərcə girəndə həmin 1$-ı “Gerb” tərəfə qoyursunuz. Növbəti gedişdə uduzursunuz və pulunuz 10$-a düşür.

Növbəti dəfə 2$-la yenə “Gerb” tərəfə o ümidlə mərcə girirsiniz ki, “Gerb” düşəcək və siz nəinki yanaşı, “00” da tətbiq olunmağa başladı, üstəlik, oyunda iki cür pul itirdiyinizi qaytaracaqsınız, qoymaq sistemi yaradıldı: tək/cüt, həmçinin əlavə gəlir də əldə edəcəksiniz. Təəssüf, qəpik yenə qırmızı/yaşıl. Bundan sonra mar“Bayraq” tərəfində düşür və 2$ tingeyli daha əvvəlki effektlə itirməklə pulunuz 8$-a düşür. “ruletka” oyununda tətbiq etmək Strategiyaya uyğun olaraq, bu mümkün olmadı. dəfəki gedişiniz əvvəlkinin iki qatına, yəni 4$-a bərabər olmalıdır.

Bu, necə işləyir?

Xoşbəxtlikdən, siz bu dəfə udursunuz və pulunuz 12$ olur.

Martingeyl strategiyasının Göründüyü kimi, sizin qalib mahiyyətini başa düşmək üçün gəlməyiniz üçün yeganə uğurlu gəlin sadə bir nümunəyə baxaq. gediş lazımdır.

Təsəvvür edək ki, 1$-dan başlaGəlin görək, ardıcıl olaraq yaraq, qəpik atıb “gerb”, yoxsa uduzsanız, nə baş verəcək: “bayraq” düşəcəyindən mərcə giririk. Əgər kifayət qədər pulunuz varsa, bir istiqamətdə (tu- Mərc Miqdar Nəticə Gəlir/İtki Hesab Bayraq -1$ 9$ talım, ancaq “gerb”) mərc etsəniz, Gerb 1$ 2$ Gerb Bayraq -2$ 7$ qəpiyin sizə lazım olan tərəfini Gerb 4$ Bayraq -4$ 3$ gözləməklə gec-tez bütün itGerb 3$ Bayraq -3$ sıfır kilərinizi qaytara bilərsiniz. Strategiya bir qaydaya əsaslanır: bütün uduzduqlarınızı qaytarmaq üçün 1 Yenə də 1$-dan mərcə girməyə 10$ pulunuz var. İlk gedişdə dəfə udmaq lazımdır. uduzursunuz və pulunuz 9$-a azaI ssenari (“gerb” yoxsa “bayraq”, lır. Mərci ikiqat artırsınız və yenə uduzursunuz - 7$ pulunuz qalır. ehtimal 50\50) Tutaq ki, 10$-nız var və 1$-dan

8 İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30

METOD 8 III gedişdə artıq 4$-dan mərcə girirsiniz, lakin yenə də uduzursunuz və balans 3$-a enir. Gedişi ikiqat artırmaq üçün pulunuz olmadığından hamısını gedişə qoyursunuz. Uduzsanız, pulunuz 0-a enəcək, udsanız belə, 10$-dan çox uzaqda olacaqsınız.

Bəli, gətirməyəndə belə olur.

Risk managment EURUSD

Lotlar

1.3650 1.3630

1 2 4 8 16 32

1.3610 1.3590 1.3570 1.3550

Bazara girişin ortaq qiyməti və ya itkisiz vəziyyət 1.3650 1.3640 1.3625 1.3605 1.3588 1.3569

1.3645-də 4 lotla yeni bir əməliyyat açırsınız. Bu dəfə isə qiymətin 1.3645-dən 1.3700-a kimi artımını proqnozlaşdırırsınız.

Martingeylin treydinqə tətbiqi Əgər nəzərə alsaq ki, qiymət 1.3570-ə kimi düşsə, 100 punkt Siz düşünə bilərsiniz ki, yuxarıda itirəcəksiniz, qiymətin 1.3589-a qeyd olunan vəziyyətə nadir halqalxmağı lazımdır ki, balans itkisiz larda təsadüf edilir. Lakin valyuta- vəziyyət alsın. Misal əyani şəkildə larla ticarət aparanda bilməlisiniz göstərir ki, bu metodun tətbiqi ki, onlar trendə meyllidirlər, trend üçün nəyə görə böyük kapital tələb

İtkisizliyə qədər Yığılmış itki olan məsafə 0$ -200 $ -600 $ -1400 $ -3000 $ -6200 $

0 punkt +10 punkt +15 punkt +17 punkt +18 punkt +19 punkt

Valyutanın devalvasiya edildiyi vaxtlar olur, amma kəskin eniş zamanı belə, onun dəyəri heç vaxt sıfıra düşmür.

Forex bazarı Martingeyllə işləməyə kifayət qədər kapitalı olan treyderlər üçün daha bir unikal üstünlüyə malikdir. Faiz dərəcələrinin fərqindən gəlir əldə etmək treyderlərə itkilərin bir hissəsini kompensasiya etmək imkan verir. Bu, o deməkdir ki, Martingeyllə işləyən fərasətli treyder bu metodla yalnız müsbət isitiqamətli svopa malik valyuta cütlüklərində ticarət aparacaq.

Yəni yuxarı faiz dərəcəli valyutanı alacaq, aşağı faiz dərəcəlini isə satacaq. Yuxarı lotla bazara girəndə faizlərdən əldə edilən gəlirlər çox əhəmiyyətli ola və öz növbəsində bazara girişin ortaq qiymətinin azalmasına xidmət edə bilər.

Riski unutmayın!

isə uzun müddət davam edə bilər.

Və əgər hər dəfə onun əksinə oynasanız, bu, ciddi problem yarada bilər.

Martingeylin treydinqə tətbiq olunmasının xarakterik cəhəti ondan ibarətdir ki, əməliyyat ziyana gedəndə ilk lotun ikiqatı həcmiylə yenidə bazara girisiniz.

Məsələn, belə bir nümunəyə baxaq: Tutaq ki, 2 lotla EURUSDdə alış əməliyyatı açmısınız və qiymətin 1.3650-dən 1.3700-ə artımını proqnozlaşdırırsınız.

Lakin qiymət sizin əksinizə gedir. ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

olunur. Əgər ticarət hesabınızda cəmi 5000$ pulunuz var idisə, qiymət 1.3570-ə çatmamışdan artıq iflasa uğrayardınız. Valyuta cütlüyü istiqamətini dəyişə belə, Siz bazardan çıxarılmış olacaqdınız.

Nəyə görə Foreks?

Ona görə ki, valyutalar aksiyalardan fərqli olaraq, nadir hallarda 0a düşür. Şirkətlər asanlıqla iflasa uğraya bilərlər, lakin ölkələr yox.

Martingeyl strategiyası nə qədər cəlbedici görünsə də, biz bu metodla ticarət aparmaq istəyən treyderləri son dərəcə ehtiyatlı olmağa səsləyirik. Bu strategiyanın əsas problemi ondan ibarətdir ki, siz itkilərinizi kompensasiya edənə qədər bütün balansınız artıq 0-a enə bilər. Bir sözlə, bu yolla gedən treyder bir əməliyyatda hesabının böyük bir hissəsini (bəlkə də hamısını) itirməyə hazır olmalıdır.

Ona görə, Martingeyl strategiyası heç də hamı üçün uyğun deyil.

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30 47

48

PRAKTİKA

Money management 30

Hər risk edən şampan içmir...

Bazarda qazanmaq üçün hər şeydən əvvəl, düzgün risk etməyi öyrənmək lazımdır Niyə bəzən yaxşı açılmış əməliyyatlar uğursuzluqla yekunlaşır, əhəmiyyətsiz pozisiyalar isə əksinə, xeyrimizə olur? Cavab bir qədər çaşdırıcı olsa da, çox sadədir. Ticarət – hər an hər şeyin baş verə biləcəyi şans oyunudur.

Bazar bizim istəyimizdən asılı olmayaraq, gedəcəyi istiqamətdə hərəkət edəcək. Ona görə də, ideal əməliyyatlar axtarmaq əvəzinə, ilk

olaraq risklərin idarə olunmasını öyrənmək lazımdır.

Gəlir riskə qarşı Hər bir əməliyyatı açmazdan əvvəl gözlənilən gəlirlə mümkün risk arasındakı nisbəti qiymətləndirmək və buna əsaslanaraq bazara girmək lazımdır. Yaxşı dəstək səviyyəsinın yaxınlığında “uzun” əməliyyat açmaq riski azaltmaq deməkdir.

Eynilə, yaxşı müqavimət səviyyəsinin yaxınlığında “qısa” əməliyyat açmaq kimi. www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

Bazara giriş nöqtənizlə çıxış nöqtəsi kimi götürdüyünüz səviyyə arasındakı məsafə gözlənilən gəlirdir. Qiymət Sizin tərəfə hərəkət etməyəcəyi təqdirdə bazardan çıxacağınız nöqtəyə qədər olan məsafə isə mümkün riskdir. Bazara girməyə qərar verməzdən əvvəl həmişə gözlənilən gəlirlə mümkün risk arasındakı nisbəti bilmək lazımdır.

pozisiya üçün hadisələrin inkişaf ssenarisinin dəyişdiyi səviyyələr var. Həmin səviyyə keçiləndə dərhal “qayıqdan düşmək lazımdır”. Treyderlərin çoxu yeni informasiyaları qısa vaxtda analiz etməkdə çətinlik çəkirlər. Ona görə də əvvəlcədən hazırlanmış planla ticarət aparmağı üstün tutur və pozisiyalarını qorumaq üçün “sürüşən” stop-orderlərdən istifadə edirlər.

Ticarətin ilkin ssenarisinin pozulduğu qiyməti necə müəyyən etmək olar? Hər şeydən əvvəl, müqavimət və dəstək səviyyələrinin yarılması zamanı bunu görmək mümkündür. Həmçinin bunu Orta Dəyişən Göstəricilərin (Moving Average) kəsişməsi, qrafik modellərin pozulması və “gap” vaxtı müəyyənləşdirmək olar. Hər vəziyyət digərindən fərqlənir, ona görə də itkilərin səviyyəsini müəyyən etmək üçün bütün ticarət biliklərinizi səfərbər etmək lazımdır. Əməliyyatdan yaxşı çıxış yaxşı girişdən daha önəmlidir. İtkiləri qəbul etmək lazım gələndə emosiyalar adətən çox güclü olur.

Ona görə də, dərindən nəfəs alın Adətən qiymət güclü maneəyə və pozisiyanı bağlayıb, rahat olun.

Gəlir və itki nisbətinin idarə yaxınlaşanda bazardan çıxmaq üçün əlverişli vəziyyət yaranır. olunması Bazara girməzdən əvvəl potensial Əgər bazar siqnalları kifayət gəliri planlaşdıranda bunu nəzərə qədər birmənalı deyilsə, almaq vacibdir. Hədəf (profit tar- pozisiyanın həcmini azaldın. get) dönmə riskinin artacağı  “Pis” bazar alətləri üçün səviyyədə yerləşməlidir. Treyderlər seçilmiş yaxşı vaxt “yaxşı” bazar qiymət həmin səviyyəyə çatanda alətləri üçün seçilmiş pis vaxtdan daha çox xeyir gətirə bilər. ya pozisiyanı bağlamalı, ya da dönüşün baş verəcəyi təqdirdə Yaxşı siqnallar texniki analizin gəliri fiksasiya etmək üçün “stop- bir çox aspektlərində üst-üstə order” yerləşdirməlidirlər. Hər bir düşür.

8 İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

PRAKTİKA

Money management

8

Gəlirlərinizi və itkilərinizi planlaşdıranda sağlam düşüncə və riyazi məntiqi üstün tutun. Ən gəlirli pozisiyalar kütlə səhv varianta üz tutanda baş verir.

Risklərin idarə olunmasının 15 qaydası Treyderlərin çoxu gəlir/risk nisbətini inkar edir, nəsə düz getməsə, bəxtlərinin gətirəcəklərini düşünürlər. Bu, onların çoxunun uğursuzluğa düçar olmalarının başlıca səbəbidir. Gəlir/risk nisbətinin idarə olunması bazarda uğur qazanmağın bir nömrəli şərtidir.

Gəlir/risk nisbəti açıq əməliyyatların ətrafında “təhlükəsizlik divarı” yaradır. Bu, hər əməliyyatda nə qədər qazanıb, yaxud, nə qədər itirəcəyinizi əvvəlcədən bilmək üçün təyin olunub. İkinci məqsəd isə ondan ibarətdir ki, fikrinizi sakit bir şəkildə ancaq qiymətin hərəkətində cəmləyərək, emosiyaları aradan qaldırasınız.

Gəlin, ticarətinizi təkmilləşdirəcək 15 qaydanı nəzərdən keçirək.

1. Əməliyyatı həmişə daha yüksək şansa malik istiqamətdə açın. Əgər hadisələr gözlənildiyi kimi getmirsə, əməliyyatdan çıxın.

2. Əməliyyatları daha yüksək “gəlir” və “itki” nisbətində açın.

3. Bazar trend və əks-trend dalğalarında hərəkət edir. Bir çox treyderlər əks-trend hərəkəti zamanı təşvişə düşür və yaxşı mövqeləri tərk edirlər. Əvvəlcədən müəyyənləşdirin ki, bazar Sizin əksinizə gedərsə, nə qədər itki verməyə hazırsınız.

4. Qiymətin keçməli olduğu köhnə maksimum və minimumları axtarın. Onların hər biri dəf edilməli olan bir maneədir.

5. Əməliyyatın açıq saxlanma vaxtını bazara girişlə gəlir səviyyəsi arasında olan məsafəyə əsaslanaraq seçin. ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

6. Orta şanslı pozisiyalardan özünüzü saxlayın və yaxşı imkanları gözləyin. Lazım gəlsə, uzun müddət gözləməyə hazır olun.

Bazar sizə heç nə təklif edə bilməyəndə kənarda dayanıb müşahidə etməlisiniz.

7. Yaxşı əməliyyatlar ilk baxışdan birmənalı görünməyə də bilər. Bu halda “lehinə” arqumentlər kifayət qədər yığılanda ziddiyyətli informasiyanı analiz edin və əməliyyat açın. Bəzən ən yaxşı yol yanılacağınız təqdirdə nə qədər itirəcəyinizi hesablayaraq, bazara girmək olur.

8. Unutmayın ki, “Əməliyyat açmamaq özü də bir əməliyyatdır”.

9. Hər treyder riski bir cür qavrayır. Əgər axşam rahat yata bilmirsinizsə, risklərinizi azaltmalısınız.

10. Əgər bazardan nə vaxt çıxacağınızı bilmirsinizsə, bazara girməyin. Ticarət “alıb saxlamaq” məşğələsi deyil. Bazardan çıxacağınız qiyməti müəyyənləşdirin və qrafik həmin səviyyəyə çatanda planlaşdırdığınıza əməl edin.

11. İnformasiya gəlirin ekvivalenti

deyil. Qrafiklər bir səviyyədən digərinə aramla hərəkət edir. Onların arasında gəlir və itkilərin birbirilə konfliktə girdiyi “bazar səs-küyü” baş verir.

12. Yeni başlayanların bəxtinin gətirməsinə aldanmayın. Uzunmüddətli ticarət ciddi nizam-intizam tələb edir. Qısa müddətdə pul qazanmaq asandır. Amma nə qədər ki, risklərin idarə olunması planınını hazırlamayıbsınız, bazar Sizə verdiyini qəpiyinə kimi geri alacaq.

13. Aşağı riskdə bazara girin, yuxarı riskdə bazardan çıxın. Bu, çox vaxt dəstək zonasında alışa və müqavimət zonasında satışa uyğun gəlir.

14. Qiymət yüksək risk zonasına girəndə pozisiyanızı bağlayın.

15. Əməliyyatın hər iki tərəfindən riski idarə edin. Giriş və çıxış nöqtələrinin optimizasiyasına fikir verin və müxtəlif istiqamətli qiymət dalğalarını öyrənin. Yadda saxlayın ki, aşağı risklə pis əməliyyata girmək yuxarı risklə yaxşı əməliyyat açmaqdan daha çox effekt verir. İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30 49

50

MƏQAMLAR

30

Addım-addım

Ticarətdə Olimpə necə çatmalı Linda Bredford Raşke Ticarətlə idmanın arasında oxşarlıqlar az deyil. Ticarət də idman kimi yüksək nizam-intizam tələb edir. Hər məşhur idmançı kimi hər bir treyder də daha yüksək nəticələr əldə etməyə çalışacaq.

Olimpiadada iştirak edən hər bir idmançı ağır fiziki məşğələlərdən keçib, lakin heç də hamı medal qazana bilmir. Bunu bacarmaq üçün fiziki hazırlıqdan əlavə, qələbəyə psixoloji olaraq köklənmək də lazımdır. Bəs ticarətdə Olimpə çatmaq üçün nə tələb olunur?

Təmərküzləşmə. Siz fikrinizi nəticənin yox, prosesin üzərində toplamalısınız.

siz nəsə edə biləcəyinizə əminsinizsə, sonda buna nail olmağın yolun tapacaqsınız.

Digər tərəfdən, mənfi əhvalruhiyyə şübhələri artırır və özünə əminliyi azaldır.

Elastiklik. Nəticələyə nail olmaq üçün səhvləri tezliklə unudaraq, ayrı istiqamətə dönməyi bacarmaq Müsbət əhval-ruhiyyə yeni başlayanlar üçün bir nömrəli alət lazımdır. ola bilər. Lazımlı ədəbiyyatı oxuÇağırış. Özünüzə meydan oxuyun: maq da həmçinin güclü alətdir. Bu bu çətin əməliyyatı götür! Əgər o, məqsədlə Norman Vinsent Pil, Napoleon Hill və digərlərini məsbaş tutmasa, qorxulu heç nə yoxləhət görə bilərik. (Gələn dur – sizin riskiniz məhdudlaşdırılmışdı və özünüzlə fəxr edə sayımızda “İn Forex” Sizə bilərsiniz ki, heç olmasa, cəhd et- Napoleon Hill-dən bəzi materialları təqdim edəcək – red.) Riçard diniz.

Marçinkonun “Hiyləgər döyüşçü” Həvəs. Siz məşğul olduğunuz Rahatlıq. Siz rahat olanda reflek- kitabı da treyderləri ruhlandıra işdən həzz almalısınız. Əvvəl sləriniz və zamanı hiss etməyiniz bilər. Özünü yönləndirmək və müvafiq böyük həvəs gəlir, sonra nailiyyət. daha yüksək səviyyədə olur, ona kitabları oxumaqla yanaşı, görə ki, Siz azadsınız. Siz səhv xəyalınızı da inkişaf etdirin. Əminlik. Yüksək nailiyyət yüksək edəndə özünüzü edam edirsiniz?

Pullarınızla nə etməyə hazırəminlikdən asılıdır. Siz vəziyyətə Yoxsa özünüzə deyirsiniz ki, laşdığınızı vizuallaşdırın. Məsələn, arzularınızdakı evi vizuallaşdırın.

Fikrinizi elə cəmləşdirin ki, elə bil, siz artıq oradasınız. Arzu etməkdən çəkinməyin.

nəzarət edə biləcəyinizə və çətin vəziyyətdən çıxacağınıza əmin olmalısınız. www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

“gələn dəfə böyük uğura nail olacağam, çünki mənim gözəl ticarət strategiyam var və mən mükəmməl treyderəm!” Özünüzə inanın. Əgər

Hazırlıq. Hər bir treyder bazar açılana qədər hazır olmalı, yəni “ev tapşırığını” etməlidir! Günlük ticarət planınızı əvvəlcədən tutun.

Bazara dirməzdən qabaq əsəbləriniz sakit olmalıdır. Heç nə fikrinizi cəmləşdiməyə əngəl törətməməlidir. Bunun üçün özünüzə uyğun rituallar sistemi yarada bilərsiniz. İdman edin – bu, beyinin oksigenlə zənginləşməsinə və qan dövranının yaxşılaşmasına kömək göstərir.

8 İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

MƏQAMLAR

30 51

Addım-addım Və sonda: unutmayın ki, bütün yaxşı treyderlər uğursuzluqlardan öz ticarət strategiyalarını təkmil-

qalxmalı və sübut etməliyik ki, yolumuza çıxan istənilən maneəni dəf etməyi bacarırıq. İlk kiçik

ləşdirmək üçün istifadə edirlər.

Yaxşı ticarət sistemlərinin bir çoxu böhranlardan sonra meydana gəlib. Əgər hər şey yağ kimi getsə, biz tox və xoşbəxt olsaq, öyrənmək və təkmilləşdirmək üçün stimul olardımı?

Biz çətin vəziyyətə düşəndə ayağa

mənəvi qələbə - Everesti fəth etməyə doğru birinci böyük addımdır. Əgər siz balaca, amma möhkəm addımlar atmağa davam edirsinizsə, onda gec-tez Olimpə çatacaqsınız.

8 Səbr. Səbrli olun. Vaxtı çatmamış əməliyyat açmayın. Gözləyin! İdarəetmə. Yaxşı əməliyyatınızın ardınca gedin, onu idarə edin.

Stop-orderi sürüşdürün. Çıxmağa tələsməyin.

Elastiklik. Elastik olun - əgər qərarınız lazımı nəticəni vermirsə, onu dəyişin. İmkanları qiymətləndirmə. Qaliblər nəyə qadir olduqlarını bilirlər.

Onlar imkanlarını, mümkün edə biləcəkləri səhvlərin faizini və rəqabət səviyyələrini əvvəlcədən müəyyənləşdirirlər. Həftəlik itki/gəlir nisbətini, ticarətinizin sıxlığını və aylıq orta gəlir / itkini izləyin. Yalnız nəticələri ölçməklə işinizin effektivliyinin artıb-azalması, məqsədinizə doğru gedibgetmədiyiniz barədə mühakimə yürütmək olar!

Döyüş meydanı bazarda deyil, sizin daxilinizdədir.

ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

52

TEST

Özünü sına

Fo re x- t e st “İnforex” şirkətinin müştərisi olmayan oxucularımızdan testin bütün suallarına hamıdan qabaq düzgün cavab göndərən 10 nəfər real hesabla təltif olunacaq. Tələsin! “İnforex” şirkətinin müştərisi olan oxucularımız isə özlərini bir daha sınaya bilərlər.

1. ABŞ dollarının iştirak etmədiyi valyuta cütlükləri 6. Valyutaların alış və satış qiymətlərinin arasındakı necə adlanır? fərq bunlardan hansıdır? a) Spot c) Marja a) Svop-kurs c) Kross-kurs b) Spred d) Svop b) Carry Trade d) Overnayt 2. Mərkəzi Bankın kommersiya banklarına verdiyi kreditin faizi necə adlanır? a) Kapital faizi c) Təkrar maliyyələşmə faizi b) Diskont faiz d) Banklararası faiz dərəcələri

7. Şəkildə hansı fiqur görünür?

3. Şəkildə hansı fiqur görünür?

a) Genişlənən üçbucaq b) Davamiyyət üçbucağı

a) Davamiyyət üçbucağı c) Dönüş üçbucağı b) “Bayraq” d) “Tikan” 4. Məzənnənin ən kiçik dəyişməsi necə adlanır? a) Svop b) Lot

c) Spred d) Punkt

5. Treyderin bütün ziyanlı əməliyyatlarının broker tərəfindən məcburi bağlanması proseduru necə adlanır? a) Margin limit c) Margin call b) Stop-loss d) Stop-out ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

c) Bayraq d) Dönüş üçbucağı

8. “Kredit çiyni” nədir? a) Girovun məbləğilə həmin girova görə ayrılan kapitalın nisbəti b) Balansla itkilərin fərqi c) Treyderin kapitalı ilə açdığı əməliyyatın həcminin arasındakı nisbət d) Risk edilən məbləğin balansa nisbəti 9. Hansı valyuta cütlüyünə “kabel” deyilir? a) EUR/USD b) GBP/USD

c) USD/CHF d) CHF/JPY

8 İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

TEST

Özünü sına

8 10. “Lot” nədir? a) Açılması mümkün olan ən kiçik əməliyyat b) Açıq əməliyyatların həcmi c) Birjada əməliyyatın ölçü vahidi d) Qiymətin dəyişmə göstəricisi

14. “Yapon şamları”nın analizinə əsasən, bu şam necə adlanır?

11. Şəkildə qrafiklə indikatorun qarşılıqlı münasibətində bu vəziyyətlərdən hansı mövcuddur?

a) “Qara bulud” (“Dark cloud”) b) “Tərsinə çevrilmiş çəkic” (“İnverted hummer”) c) “Axan ulduz” (“Shooting star”) d) “Dar ağacı” (“Hanging man”)

a) Konvergensiya b) Divergensiya

c) İfrat alış d) Heç biri

12. Treyderlər nəyi “Old Lady” adlandırırlar? a) Başa çatmaqda olan trendi b) Zəif fundamental göstəriciləri c) Britaniya Bankını d) Böyük tərtibli Moving Average-ləri 13. Bunlardan hansı texniki analizin postulatı deyil? a) “Tarix təkrarlanır” b) “Qiymət hər şeyi nəzərə alıb” c) “Qiymətin hərəkəti istiqamətli olur” d) “Bazarı xəbərlər hərəkətə gətirir”

ww w.inf o r ex.a z (0 12) 437 5323, 43 6784 4

15. "Equity" nə deməkdir? a) Açıq əməliyyatlardakı itkilərin cəmi b) Açıq əməliyyatlara görə qoyulan girov c) Açıq əməliyyatlardakı ziyan nəzərə alınmaq şərtilə hesabdakı məbləğ d) Açıq əməliyyatlardakı ziyan nəzərə alınmamaq şərtilə hesabdakı məbləğ 16. “Locking” nə deməkdir? a) Eyni istiqamətdə bir neçə əməliyyat açmaq b) Eyni cütlükdə müxtəlif istiqamətlərdə iki əməliyyat açmaq c) Eyni valyutanın iştirak etdiyi iki krossda eyni vaxtda əməliyyat açmaq d) Hər dəfə qiymət yuvarlaq səviyyələri keçəndə əməliyyat açmaq

8

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

53

TEST

Özünü sına 19. “Alliqator” indikatorunun xətləri necə adlanır?

8

54

17. Qrafikdə hazırkı qiymətdən aşağı qiymətə alış əmrinin yerləşdirilməsi necə adlanır? a) Buy if Touch b) Buy Limit

c) Buy Stop d) Buy if Rich

18. “İşimoku” indikatorunun bu siqnalı necə adlanır?

a) Dodaq, dişlər, dil b) Dodaq, dişlər, çənə c) Alt çənə, dişlər, üst çənə d) Baş, bədən, quyruq

a) “Banzay!” b) “Yüksələn bulud”

www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

c) “Qızıl xaç” d) “Xarakiri”

20. “Qep” (“Gap”) nə deməkdir? a) Serverin texniki səhvi b) Qiymətin bir neçə punkt sonraya qəfil sıçrayışı c) Qrafikdə boşluq d) Məzənnənin olmaması

İn Forex

02 (02)

aprel,

2010

30

KLASSİKA “Ticarət Xaosu. Qazancın artırılmasının ekspert metodları” Bill Vilyams Ciddi, “akademik” texniki analizi kifayət qədər effektiv saymayanlar, şübhəsiz, Bill Vilyamsın “Ticarət Xaosu” kitabını bəyənəcəklər. Bu, bazarın hərəkətini proqnozlaşdırmağın tamamilə yeni və qeyriadi üsuludur. Vilyams bazarı iqtisadi mexanizm kimi yox, təbii hadisə kimi qəbul edir və təbiətin qanunlarına əsaslanaraq təhlil etməyə çağırır.

Təbiətdə isə hər şey “nizamlı xaos”dan və fraktal quruluşdan ibarətdir. Bu mənada, qoy “Xaos” sözü Sizi qorxutmasın. O, heç də

www.i nf o r ex.az (012 ) 4375323, 4367844

“Trader Vic II. Professional spekulyasiyanın prinsipləri” Viktor Sperandeo

Viktor Sperandeo birja ticarətində böyük təcrübəyə malik bir şəxsdir. Ona görə də, bazarla bağlı ümumi qəbul edilmiş nəzəriyyələrə tənqidi münasibət bəsləyə bilir. Müəllifin praktik təcrübəsi dəfələrlə təsdiqləyib ki, vaxtında aşkara çıxarılmış və düzgün istifadə edilmiş qarışıqlıq, hərc-mərclik ekspert səhvləri yaxşı demək deyil. Xaos – niza- gəlir gətirə bilər. Speranmın daha yüksək fordeo öz tərəfdaşlarına masıdır. Onun da öz praktik metodları məsqanunları var. Vilyamsa ləhət görür: bazarın görə, bazarda uğur qazan- hərəkətini düzgün maq istəyənlər əvvəlcə proqnozlaşdırmaq üçün həmin o qanunlarla tanış əvvəlki dövrlərin fundaolmalıdırlar.

“Mən birjada necə oynayır və uduram” Qeri Smit Birja işi ilə bağlı nəzəri vəsaitləri heç də hamı tam şəkildə qavraya bilmir. Bu kitab məhz ciddi dərsliklərdən və ensiklopediyalardan uğurlu ticarəti öyrənə bilməyənlər üçündür. Qeri Smitin kitabı bazarın analizi metodları üzrə dərs vəsaiti deyil, birja treyderinin uğura doğru gedən çətin yolundan bəhs edən səmimi əhvalatdır. Treyder sənətinin mahiyyəti barədə fikirlər, səhvlərin və uğursuzluqların analizi, birja işində uğurun sirrləri –

Kitab rəfi

maliyyə rifahına nail olmağı bacarmış müəllif bütün bunları öz oxucuları ilə paylaşır.

mental və texniki analizinin statistik göstəricilərindən ağılla istifadə etmək lazımdır. “Necə” sualına isə öz kitabından cavab verir.

“Deytreyder. Uğurun qanı, təri və göz yaşları” Leuis Borselino Məşhur treyder Luis Borselino burada çox şeydən danışır: ata nəsihətləri barədə uşaqlıq xatirələri, Çikaqo əmtəə birjasında kuryer işləyərkən keçirdiyi həyəcanlar, müstəqil treyder olmağın çətinlikləri... Amma bu kitab təkcə müəllifin treydinqin zirvələrinə doğru təkamülünü nəql etmir, birja ticarətinin özünün də inkişafını təsvir edir: birja meydanından tutmuş, İnternetə qədər. Əlbəttə, müəllif kitabı maliyyə bazarının proqnozlaşdırılması və analizi, fəaliyyəti İn Forex

barədə qiymətli fikirlərilə, həyat təcrübəsilə zənginləşdirməsəydi, kitab son dərəcə sentimental alınardı.

02 (02)

aprel,

2010

30 55