INFO 017 - Nëntor 2021

Nurmi i regjistrimit: NV000867

Nëntor 2021

PRESHEVARI LULZIM SULEJMANI NË MESIN E SHTATË TË MBIJETUARVE NË TREGJEDINË E AUTOBUSIT NË BULLGARI

Revistë e vetme në gjuhën shqipe dhe serbe!

Jedini casopis na Albanskom i Srpskom jeziku!

Republika e Serbisë MINISTRIA E KULTURËS DHE INFORMIMIT Republika Srbija MINISTARSTVO KULTURE I INFORMISANJA

Ky numër i revistës "INFO 017", bashkëfinancohet me Ministria për kulturës dhe informimim të Republikës së Serbisë, në kuadër të projektit “Arsimi, para së gjithash”.

Ovaj broj časopisa "INFO 017", sunfinansira se sa Ministarstvom kulture i informisanje, Republike Srbije, u ovkviru projekta „Obrazovanje, pre svega“.

KOMENT NGA VALON ARIFI, aktivist i shoqërisë civile

Komenti: PROBLEMET NUK ZGJIDHEN DUKE SHARË E MALLKUAR, POR DUKE BISEDUAR Ka njëzet vjet që Qeveritë e Serbisë nuk zbatojnë marrëveshjet që i kanë nënshkruar më liderët e Luginës. Pra as Planin 7 pikësh. Këtë Plan e kanë aprovuar të gjitha partitë e Luginës pa përjashtim.

Ditën që kjo Qeveri detyrohet nën trysninë dhe ndërmjetësimin ndërkombëtare (OSBE - në dhe me mbështetje të ambasadorëve më të fuqishëm perëndimor) të ulet për ta shqyrtuar zbatimin e këtij Plani, duke u ulur si PALË, ballëpërballë me të zgjedhurit e Luginës, çohen do fiqfiriqa e thonë s'bën!

Pse s'duhet dialoguar Lugina me Qeverinë e Serbisë, me ndërmjetësim ndërkombëtar? Ata thonë se Qeveria e Serbisë qenka e ish-bashkëpunëtorëve të Millosheviqit dhe Sheshelit. E keni zbuluar Amerikën. Thuajse nëse dialogon me ta, po ua fshinë historinë. Apo nëse nuk dialogon, ti po i çon ata në burg për krime lufte. Me këtë Qeveri ulet dhe dialogon edhe SHBA, BE, Albin Kurti dhe Edi Rama etj etj…Nejse me ta nuk pritojnë me dialogu edhe kritikët e dialogut për tendera, punësime private dhe favore tjera personale. Rrogën po ia marrin së paku këtij shteti.

Ndryshe është të dialogosh me të si palë e me ndërmjetësim ndërkombëtar, dhe ndryshe është me qenë vartës ose pjesë përbërëse e Qeverisë. Po nejse. E komplikuar kjo paksa.

Pse s'duhet dialoguar Lugina me Qeverinë e Serbisë me ndërmjetësim ndërkombëtar? Thonë: Se Serbia s'ka besë.

Nuk i realizon marrëveshjet. Mirë, çfarë të kushton me shty drejt presionit që t'i realizojë ato? Apo më mirë me lënë rehat duke i thënë thjesht ti s'ke besë! Kjo veç ia then Qeverisë së Serbisë. Këtë e duan. Ti vajto, viktimizohu dhe shajë në katund atje. Ata chillitin në Beograd duke thënë se ata po duan (të dialogojnë) por Lugina s'po do!

Pse s'duhet dialoguar Lugina me Qeverinë e Serbisë me ndërmjetësim ndërkombëtar? Thonë: Se dialogu po deshka të zhvillohet në Bruksel me pjesëmarrje të Luginës. Se Kosova qenka zotuar për reciprocitet. Se e paskemi Referendumin e '92. Se Lugina qenka ajo që po ia forcuaka pozicionin e Serbisë.

Mirë. Si të veprohet? Se kërkesat e tilla janë bërë para 30, 20 e 10 vitesh. Por s'po bëhet. Dialog ka që dhjetë vjet në Bruksel. Këto s'janë bërë dhe s'po bëhen ende. Çka me bërë në ndërkohë? A po flejmë dhe po presim kur t'na ftojnë në Bruksel, nëse na ftojnë ndonjëherë? Apo po i shajmë "Evropën kurvë” dhe Amerikën se s'po na thirrin? Ose Albin Kurtin dhe Edi Ramën!

E në fund, në çka pengon agjendën e dialogut në Bruksel dialogu i brendshëm Luginë-Beograd, me ndërmjetësim ndërkombëtar për zgjidhjen e problemeve të jetës së qytetarëve? Thuajse po bëre dialog me Qeverinë këto s'bëhen.

S'ke bërë dialog që 20 vjet dhe s'janë bërë deri tash. Dojnë rezultat tjetër me veprim dhe mendësi të njëjtë!

Ja rasti i freskët. Dje pati një dialog KKSH-Qeveri-OSBE në Bujanoc, sot Lugina ke temë në Bruksel në dialogun Kosovë-Serbi (për paratë e bllokuara). Të drejtat fitohen duke luftuar dhe punuar në të gjitha frontet. Edhe ndaj Beogradit si kryeqendër administrative që t'i shkelë të drejtat. Edhe me Brukselin si ndërmjetësuese KosovëSerbi. Edhe me Prishtinën dhe Tiranën si partnere. Edhe me qytetarët si vullnet popullor dhe mjet presioni.

Jo duke u viktimizuar personalisht në FB. Me statuse FB duke shprehur deklarativisht dëshira dhe vullnete. Duke fyer.

Revista “INFO 017” Časopis “INFO 017” Publikohet në gjuhën shqipe dhe serbe Objevljuje se na albanskom i srpskom jeziku Nurmi i regjistrimit: NV000867 Registarski broj: NV000867 Boton: Shoqata qytetare “Qendra për Demokraci dhe Edukim – Lugina”, sheshi Karagjorgje Petroviq 3/3, 17520 Bujanoc, Republika e Serbisë Izdavač: Udruženje građana “Centar za Demokratiju i Edukaciju – Dolina”, trg Karađorđe Petrovića 3/3, 17520 Bujanovac, Republika Srbija Kryetar: Elvina Islami Predsednik: Eljvina Islami

nëntor 2021

3

PRESHEVARI LULZIM SULEJMANI NË MESIN E SHTATË TË MBIJETUARVE NË TREGJEDINË E AUTOBUSIT NË BULLGARI INFO 017 – NËNTOR, 2021 Nuk kalon një vit i tërë që Ballkani të mos goditet nga ndonjë tragjedi nga më të ndryshmet, sa nga natyra e po aq më shumë nga njeriu. Në vitet nëntëdhjeta ishin luftërat e përgjakshme ato që shkaktuan maskara, terror, dëbime njerëzish në përmasa biblike, krizë të pashërueshme ekonomike dhe shpirtërore. Shekulli njëzetenjë filloi me zjarre e tragjedi të tjera si tërmetet, të reshurat e thatësitë me pasoja katastrofale.

Ballkani më nuk ndjehet atdhe as i ballkanasve, të gjithë duan të ikin nga këtu, ca prej hallit e ca, kinse, prej qejfit. Këta prej hallit shpenzojnë mijëra euro për një vizë e kontratë pune edhe atë duke i siguruar ato përmes matrapazësh të pashpirtë, për të përfunduar sërish në duar të matrapazëve të atjeshëm, meqë atje paguhen si mos më pakë e rrjedhimisht duke banuar në skuta bashkë me minjtë e gjarprinjët.

Në tokë e në qiell përplotë shqiptarë duke udhëtuar për hall e për qejf, ndërkohë që këta të fundit madje edhe qejfin e kanë nga halli.

Të mbetur vetëm në këtë skutë ballkanike, meqë shumica e të rinjëve janë në Gjermani e vende të tjera europiane, boshllëkun e pamundësisë për të qëndruar më gjatë me fëmijët e të afërmit e tyre e 4

plotësojnë duke shkuar në Stamboll, meqë është jashtë Shengenit dhe nuk ka kufizime udhëtimi.

Tragjedia e autobusit tetovar në Bullgari, me ç'rast jetën e humbën 46 pasagjerë, është me gjasë maja e ajsbergut e e kësaj krize morale e ekonomike, me ç'rast nuk zgjedhen mjete që dikush ta shpërdoroj si profesionin që e ushtron, e ta baltos edhe bukën e gojës së familjarëve të vet.

Ajo që po dihet është kjo: autobusi nuk kishte licencë udhëtimi në linja ndërkombëtare, ndërkaq mbetet për t'u kuptuar nëse faktorët tjerë janë nga gabimi i projektuesve të rrugës, gjendjes teknike të autobusit apo nga pakujdesia e drejtuesve (tani më të ndjerë) të autobusit.

I riu nga Bushtrani i

Preshevës, Lulzim Sulejmani ishte në mesin e shtatë pasagjerëve që mbijetuan këtë tragjedi.

Përndryshe Luli njihet si djalosh shumë i shkathët, punëtor dhe shumë syçelë, andaj jo rastësisht ishte i vetmi që kishte qëlluar zgjuar në atë kohë, i cili pa iu nënshtruar panikut me çekiç zjarrëfikësish e theu xhamin, duke shpëtuar me atë rast veten, të fejuarën e tij dhe pesë udhëtarë të tjerë.

Duke qenë shtetas i Serbisë, Luli gëzoi tërë mbështetjen institucionale të Ambasadës serbe në Bullgari, duke u vizituar edhe nga Ambasadori Zhelko Joviq, ndërkaq nga e hëna është transferuar në Qendrën shëndetësore në Vranjë, nga ku pritet që së shpejti të kthehet në Shtëpi.

Kanë kaluar 28 vjet nga dy nëntor 2021

tragjedi të rrëzimit të aeroplanëve në Shkup (5 mars 1993) me 87 viktima e Ohër (20 nëntor 1993) ne të cilin humben jeten 115 persona, ndërsa si te njeri ashtu edhe te tjetri 90% e pasagjerëve ishin shqiparë.

Nuk është dëgjuar që dikush të jetë konsideruar përgjegjës, apo të jetë dënuar dikush. Për tragjedinë e Ohrit ishte dhënë vetëm se një komunikatë, me të cilën faji iu la katër pilotëve rusë. Përveç ekuipazhit, në at avion, jetën e kishin humbur dy stjuardesa ruse e dy maqedonase dhe 108 udhtarë, pothuajse të gjithë kosovarë dhe rreth 10 shtetas maqedonas.

Mbase tani jetojmë në rrethana të tjera, meqë zhvillimet tekniko – teknologjike kanë lehtësuar edhe analizat e shkaqeve të këtij lloji të tragjedive, andaj pritet që premtimet e dhëna për hetime të shpejta e me ekspertizë të plotë, të bëhen e të publikohen sa më parë. Jo se kjo do të ishte ndonjë ngushëllim për ata që humbën më të dashurit e tyre, por do t'i emëronte përgjegjësit eventual dhe do të ishte një sinjal i fuqishëm se më nuk do të lejohet që fati i dhjetëra udhëtarëve të lihet në duar të njerëzve të korruptuar dhe pa pikë etike e njerzillëku.

nëntor 2021

MINISTRAT KOSOVAR REFUZOHEN NGA SERBIA, PLANIFIKUAN VIZITË NË LUGINË TË PRESHEVËS

INFO 017 – NËNTOR, 2021 Pikërisht në ditën kur në Elbasan të Shqipërisë po mbahej mbledhja e përbashkët e Qeverisë së Kosovës dhe asaj të Shqipërisë, Serbia e refuzoi kërkesën e katër ministrave kosovar për ta vizituar Luginën e Preshevës.

Përmes një postimi në profili e tij në facebook, Ministri i Infrastrukturës në Qeverinë e Kosovës, Liburn Aliu, ka njoftuar se Serbia ua ka refuzuar katër ministrave të saj, kërkesën për vizitë në Medvegjë, Bujanoc dhe Preshevë. Me ç'rast, përveç tij, kjo kërkesë iu refuzua edhe ministres

së arsimit, Arbërie Nagavcit, ministrit të Financave, Hekuran Muratit si dhe ministrit të Kulturës, Hajrullah Çekut. Aliu tha se kërkësa nga Serbia është refuzuar pa arsye dhe në momentin para nisjes.

“Nga Serbia, na refuzohet pa arsye kërkesa për vizitë në Medvegjë, Bujanoc dhe Preshevë në momentin para nisjes. Duke filluar nga sot, bashkë me ministrat, Arbërie Nagavci, Hekuran Murati dhe Hajrullah Çeku, planifikonim të fillonim vizitën dy ditore, në Medvegjë, Bujanoc dhe Preshevë. Vizita jonë, nga autoritetet në Beograd, u refuzua, pa asnjë arsyetim pak 5

para nisjes së delegacionit tonë”, tha Aliu.

Në postimin e tij në facebook Ministri I infrastrukturës në Qeverinë në Prishtinë Liburn Aliu noftoi se “në harmoni me procedurat dhe marrëveshjen në Bruksel, ne kemi bërë kërkesë të rregullt me datë 24 Nëntor, duke prezantuar edhe agjendën e vizitës. Refuzimi na është bërë sot (27 nëntor) në oren 07:13. Në përgjigjen negative të marrë përmes zyrës sonë ndërlidhëse në Beograd, nuk shprehet asnjë arsye, për refuzimin”.

Ndaj këtij refuzimi pati reagime edhe në Luginë. Përmes një postimi në profilin e tij në facebook, Deputeti shqiptar në Kuvendine Serbisë, Shaip Kamberi, tha se Serbia mbetet I vetmi vend në rajon që me ligj kufizon të drejtën e përdorimit zyrtar të simboleve kombëtare.

“Në këto rrethana ndër më të rëndat nëpër të cilat po kalon, Lugina e Preshevës, ka nevojën si kurdoherë më parë për ndihmën shtetërore të Republikës së Kosovës dhe Republikës së Shqipërisë”, tha mes tjerash deputeti Kamberi.

Ndërsa kryetari iKëshillit kombëtar Shqiptar, Ragmi Mustafa, i cili gjithashtu reagoi perms postimit në profilin e tij në Facebook, tha se “ky refuzim si i tillë shpërfaq në mënyrë të natyrshme tendencën për të pamundësuar jo vetëm thjeshtë vizitën, por në radhë të parë për të pamundësuar bashkëpunimin e 6

bashkërendimin e drejtpërdrejtë si dhe bashkëfestimin e Festës së Flamurit - 28 Nëntorin”.

Ky lajm as nuk u kumtua e as nuk u komentua nga qeveritarët në Serbi, duke e trajtuar si të parëndësishëm, mbase, në ditën kur në Beograd do të mbahet Kuvendi i partisë përparimtare serbe.

Mirëpo ky lajm u komunikua në mediat serbe, të cilat në të shumtën e rasteve citonin postimin e Librun Aliut të publikuar në profilin e tij në facebook. Portali danas.rs, shkruan se vizita planifikohej të zgjaste dy ditë, më 27 dhe 28 nëntor, dhe se pritej të përfshinte edhe Ditën e flamurit kombëtar shqiptar - 28 Nëntorin.

Kohëve të fundit janë shpeshtuar refuzimet për vizita të tilla nga të dyja palët, ndërkohë që pala kosovare ka pasur ankesa se një veprim i tillë po i godet edhe sportistët kosovar, me ç'rast po iu pamundësohet pjesëmarrja në garat me karakter ndërkombëtar, të mbajtura në Serbi. Gjatë kësaj jave autoritetet kosovare kishin ndaluar vizitën e drejtorit të Zyrës qeveritare serbe për Kosovë, Petar Petkoviq. Zëdhënësi i BE-së, Peter Stano, më pas i bëri thirrje Prishtinës që të rishqyrtojë vendimin e saj, duke konfirmuar se vizita është paralajmëruar në mënyrë adekuate dhe në përputhje me marrëveshjen për vizitat zyrtare, përcjell portali kossev.info

Qëndresa Fazliu nga Ministria e Jashtme e Kosovës tha më pas për Radion Evropa e Lirë se ministria ishte e gatshme të rishqyrtojë pikëpamjet e saj dhe ndoshta të miratojë vizitat e ardhshme, por kjo varej nga gatishmëria e Petkoviqit për t'u "përmbajtur nga deklaratat provokuese kur bëhet fjalë për qytetarët dhe institucionet e Kosovës".

Përndryshe, Petkoviq ka kohë që nuk lejohet të vizitojë Kosovën dhe pikërisht kjo ka qenë një nga temat në dialogun e zhvilluar mes dy delegacioneve në Bruksel. Po ashtu, në bisedimet e fundit të negociatorëve kryesorë, mes tij dhe Besnik Bisljimit, mohimi i fundit i boksierëve kosovarë për të garuar në kampionatin ndërkombëtar në Beograd ishte, siç kanë thënë, një nga temat kryesore për delegacionin e Kosovës. Pala serbe nuk është deklaruar për këtë çështje.

Përndryshe procesi i dialogu në Bruksel, ka për qëllim që perms arritjes së marrëveshjeve paraprake për shumë nga temat që i lehtësojnë raportet në relacionin Prishtinë – Beograd, synon që procesi të përfundoj me një marrëveshje gjithëpërfshirëse dhe ndërkombëtarisht të obligueshme.

nëntor 2021

VUÇIQ: DERA ËSHTË E HAPUR EDHE PËR KOSOVËN QË T'I BASHKOHET "BALLKANIT TË HAPUR" INFO 017 – NËNTOR, 2021 Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, tha sot se “Ballkani i Hapur” i ka dyert e hapura për Prishtinën, Sarajevën dhe Podgoricën, transmeton Gazeta Express.

“Nuk mund t'i përgjigjem të njëjtës pyetje, jo se është e vështirë për mua, por më duket se kemi hyrë në thelb të problemeve të njerëzve tanë. Kemi mjaft punë dhe kujdes për t'u justifikuar para dikujt”, tha ai para gazetarëve pas takimit me kryeministrin e Shqipërisë Edi Rama dhe zëvendëskryeministrin e Maqedonisë së Veriut Nikolla Dimitrov.

“Nuk më shkon në mendje t'i justifikohem askujt për asgjë, as në BE e as në rajon”, tha presidenti i Serbisë.

Vuçiq theksoi se njerëzit janë “esenca e këtij projekti, njerëzit, jo takimet dhe iniciativat”.

Presidenti serb tha se “Ballkani i Hapur” mbështetet nga të gjithë, por se ka mangësi në zbatim, ndaj shtoi se “është e rëndësishme ta shohim në terren ku ka dështuar”.

“Ne e konsiderojmë Ballkanin e Hapur një iniciativë të jashtëzakonshme, nuk është bërë për politikanë, por për njerëzit që jetojnë në Suboticë, Sarandë, në çdo qytet dhe fshat”, tha Vuçiq.

Ndërsa kryeministri shqiptar Edi Rama tha sot në Beograd se në takimin e radhës në kuadër të nismës “Ballkani i Hapur” që do të mbahet në Tiranë në dhjetor, të nëntor 2021

gjitha marrëveshjet do të kthehen në “rezultate konkrete”. Ai theksoi se Serbia ka bërë një hap përpara në tërheqjen e investimeve të huaja, transmeton Gazeta Express.

Pas një takimi me presidentin s e r b A l e k s a n d a r Vu ç i q d h e zëvendëskryeministrin e Maqedonisë së Veriut Nikola Dimitrov, Rama tha se nisma e “Ballkanit të Hapur” fokusohet te biznesmenët, fermerët, shpërndarësit, punëtorët, studentët

madh të investimeve të huaja direkte në të gjithë rajonin”.

“Ju mund të shihni se çfarë ka bërë Serbia, të cilën unë e marr si shembull, sepse ka bërë një hap të madh përpara në tërheqjen e investimeve të huaja direkte”, tha Rama.

Si foli edhe për Kosovën, e cila refuzon t'i bashkohet kësaj iniciative. Rama tha se i konsideron “arsye të mosarsyes” argumentet për të mos iu bashkuar

dhe akademikët.

“Secili prej tyre ka vuajtur në një farë mënyre në kufi, nga pritja e deri te kontrollet e ndryshme, e të tjera si këto”, tha Rama.

Ai theksoi se thelbi i nismës është se si t'i bëjmë ekonomitë dhe tregjet tona të rriten së bashku, pasi ato mbeten të vogla individualisht, si dhe si “të kemi një fluks më të

kësaj nisme.

“Arsyet pse të tjerët janë skeptikë ose refuzues ndaj Ballkanit të Hapur i kam dëgjuar me shumë vëmendje, dhe të Malit të Zi, Bosnjëes edhe të Kosovës, por më vjen keq pasi i konsideroj si arsye të mosarsyes”, tha Rama.

7

BE THIRRJE SERBISË: T'IU LEJOHET VIZITA MINISTRAVE KOSOVAR NË PRESHEVË INFO 017 – NËNTOR, 2021 Bashkimi Evropian i ka bërë thirrje Serbisë që ta rishqyrtojë vendimin e saj për refuzimin e vizitës së katër ministrave të Kosovës në Luginën e Preshevës. Zëdhënësi i Bashkimit Evropian, Peter Stano për Klankosova.tv ka theksuar se të Prishtina dhe Beogradi duhet t'i zbatojnë të gjitha marrëveshjet e nënshkruara më herët për normalizimin e marrëdhënieve të dy shteteve.

“Ne presim që Serbia dhe Kosova t'i zbatojnë plotësisht të gjitha marrëveshjet e së kaluarës, duke përfshirë këtu edhe marrëveshjen për vizitat zyrtare. Vizitat zyrtare janë një pjesë e rëndësishme e normalizimit të marrëdhënieve pasi ofrojnë një mundësi për më shumë ndërveprim dhe komunikim mes palëve. Sipas marrëveshjes, të gjitha vizitat duhet të kryhen në një mënyrë që të çojnë përpara procesin e normalizimit ose të kontribuojë në punën e përgjithshme në kontekstin e procesit të dialogut të lehtësuar nga Bashkimi Evropian”.

Zëdhënësi i BE-së tha se pala kosovare kishte rrespektuar procedurat përkatëse për realizimin e kësaj vizite.

“Vizita e ministrave të Kosovës ishte njoftuar në 8

mënyrë adekuate në përputhje me marrëveshjen dhe prandaj është dashur të lejohet të zhvillohet. I bëjmë thirrje Serbisë të rishqyrtojë vendimin e saj dhe të lejojë që të bëhen vizita zyrtare që plotësojnë kushtet e mësipërme”, ka thënë Stano.

I s h t e m i n i s t r i i Infrastrukturës, Liburn Aliu, që e bëri të ditur se kjo vizitë nuk u lejua nga shteti serb të shtunën.

Sipas tij, kërkesa për vizitë në Medvegjë, Bujanoc dhe Preshevë u refuzua pa arsye.

“Vizita jonë, nga autoritetet në Beograd, u refuzua, pa asnjë arsyetim pak para nisjes së delegacionit tonë.Në harmoni me procedurat dhe marrëveshjen në Bruksel, ne kemi bërë kërkesë të rregullt me datë 24 Nëntor, duke prezantuar edhe agjendën e vizitës.

Refuzimi na është bërë sot në oren 07:13. Në përgjigjen negative të marrë përmes zyrës

sonë ndërlidhëse në Beograd, nuk shprehet asnjë arsye, për refuzimin. Agjenda e aktivitetit të planifikuar, përfshinte vizitën, në datat 27 dhe 28 Nëntor, në të tre komunat e banuara me shqiptarë dhe takime me kryetarët e komunave, përfaqësuesit në parlament, në nivelin lokal dhe me krerët e subjekteve politike.

Refuzimi i kërkesës është pengim i hapur për të ndihmuar qytetarët e diskriminuar shqiptarë në Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc”, ka shkruar Aliu.

Bashkë me të në Luginë kishte për të shkuar ministrja e Arsimit, Arbërie Nagavci, ministri i Kulturës, Hajrullah Çeku dhe ministri i Financave, Hekuran Murati.

nëntor 2021

LAJÇAK: KA HAPËSIRË PËR PROGRES NË DIALOGUN MES KOSOVËS DHE SERBISË INFO 017 – NËNTOR, 2021 I dërguari i Bashkimit Evropian për dialogun, Miroslav Lajçak tha më 25 nëntor se ka hapësirë për progres në kuadër të dialogut mes Kosovës dhe Serbisë, derisa theksoi rëndësinë strategjike të këtij procesi për gjithë Bashkimin Evropian.

Ai tha se gjatë vizitës në Kosovë ka diskutuar për një takim të mundshëm ndërmjet kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti dhe presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, që BE-ja shpreson se do të mbahet para fundit të vitit.

Pas takimit me kryeministrin Kurti, Lajçak tha se nuk është i rëndësishëm vetëm caktimi i takimit, por edhe rezultati që mund të ketë ai.

"Nuk është në pyetje takimi, sepse liderët janë takuar dy herë, por siç e dini nuk ka pasur rezultate pozitive. Kësaj here, ambiciet tona janë ndryshe dhe nuk ka të bëjë vetëm me organizimin e takimit, por edhe për t'u pajtuar se cili do të jetë rezultati", tha Lajçak.

Ai shtoi se palët kanë shprehur vullnet të mirë për procesin e dialogut dhe "ne vetëm duhet të sigurohemi që takimi do të prodhojë rezultate".

Lajçak ka qëndruar për vizitë njëditëshe në Prishtinë me ç'rast u takua edhe me presidenten e Kosovës, Vjosa Osmani. Gjatë takimit me Osmanin, Lajçak tha se ka nevojë për aktivizim të BE-së në rritjen e kredibilitetit të procesit të zgjerimit dhe konfirmimin e së ardhmes Evropiane për Kosovën dhe Ballkanin Perëndimor. nëntor 2021

Në anën tjetër, presidentja Osmani deklaroi që Kosova mbetet palë e përkushtuar dhe konstruktive në dialogun me Serbinë. Sipas saj, suksesi i këtij procesi nuk është i rëndësishëm vetëm për Kosovën, por edhe rajonin. Megjithatë sipas Osmanit

të lojtarëve të tjerë.

“Kjo është arsyeja pse ne duhet të përshpejtojmë procesin e zgjerimit. Ne duhet të shohim gjërat në mënyrë reale dhe sa sinjale të forta pozitive po i dërgon rajoni Bashkimit Evropian”, tha Miroslav Lajçak në Forumin e

epilogu i dialogut do të duhej të ishte njohja e ndërsjellë mes Kosovës dhe Serbisë, thuhet në njoftimin e presidencës kosovare.

Lidhur me mundësinë e arritjes së një marrëveshjeje me Serbinë, në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, ditë më parë kryeministri i Kosovës, Albin Kurti deklaroi se është e pritshme që marrëveshja finale të arrihet gjatë mandatit të tij.

Dy ditë më vonë, më 27 nëntor, Miroslav Lajçak, tha se nuk ka alternativë tjetër për Ballkanit Perëndimor përveç integrimit. Ai shprehu shqetësimin se Evropa mund ta humbasë Ballkanin Perëndimor nëse nuk përshpejtohet procesi i zgjerimit.

Një Ballkan i tillë, paralajmëron Lajçak, do të ishte një instrument ndryshimi për interesat strategjike

Integrimit ballkanik në Podgoricë, përcjell Zëri iAmerikës.

Bisedimet për normalizim të marrëdhënieve në mes të Kosovës dhe Serbisë kanë filluar qysh në vitin 2011. Që nga ajo kohë janë arritur një sërë marrëveshjesh, porse shumica prej tyre nuk janë zbatuar në praktikë. Dialogu u ndërpre disa herë për arsye të ndryshme. Por, së fundmi pengesë në dialog u bë, marrëveshja për themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe në Kosovës.

Qëllim i dialogut thuhet të jetë arritja e një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse dhe ligjërisht e obligueshme për të dyja palët.

9

PAJTUESHMËRI PËR TEKSTET SHQIPE NË SERBI INFO 017 – NËNTOR, 2021 Burimi: Radio Evropa e Lirë Drejtori i shkollës fillore “Zenel Hajdini” në Preshevë, Shukri Ymeri, thotë se është koha e fundit që Ministria e Arsimit të Serbisë të fillojë të merret me çështjen e teksteve shkollore në gjuhën s hqipe. K ështu ai e komenton marrëveshjen për tekstet në gjuhën shqipe, të arritur në mes të nëntorit ndërmjet përfaqësuesve të Ministrisë së Arsimit dhe atyre të Këshillit Kombëtar Shqiptar.

Problemi me tekstet në gjuhën amtare për pakicën kombëtare shqiptare në Serbi është tash e disa dekada. Problemi lindi pas përfundimit të konfliktit në Kosovë në vitin 1999, kur shkollat në gjuhën shqipe në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë – tri komuna në jug të Serbisë të banuara me shumicë shqiptare – mbetën pa i pranuar tekstet shkollore nga Instituti i Teksteve të Prishtinës, për shkak të ndërprerjes së komunikimit me institucionet.

Ymeri, i cili për një dekadë është në pozitën e drejtorit, thotë se kolegët e tij ia dalin në mënyra të ndryshme që t'ua bartin njohuritë nxënësve. “Është shumë e vështirë për mësimdhënësit. Ata kryesisht përkthejnë në gjuhën shqipe nga librat në gjuhën serbe ose bëjnë skripte, të cilat i kopjojnë nxënësit dhe kështu ia dalim ne”, sqaron Ymeri për Radion Evropa e Lirë.

M ë 1 6 n ë n t o r , zëvendëskryeministri i parë i Serbisë dhe ministri i Arsimit, Shkencës dhe Zhvillimit Teknologjik, Branko Ruzhiq, tha për agjencinë Fonet se çështja e 10

teksteve në gjuhën shqipe është zgjidhur përmes bisedimeve me përfaqësuesit e Këshillit Kombëtar Shqiptar.

Atë ditë, Ruzhiq pati një takim të përbashkët në Bujanoc me ambasadorin e Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE), Jan Braathu, ministren e të Drejtave të Njeriut, Gordana Çomiq dhe kryetarin e Këshillit Kombëtar Shqiptar, Ragmi Mustafi.

Radio Evropa e Lirë i është drejtuar Ministrisë së Arsimit të Serbisë me pyetje lidhur me detajet e kësaj marrëveshjeje, por deri në publikimin e këtij teksti, kjo ministri nuk është përgjigjur.

Ministrja e të Drejtave të Njeriut, Pakicave dhe Dialogut Social, Gordana Çomiq, tha më 18 nëntor se në një takim me përfaqësues të Këshillit Kombëtar Shqiptar dhe të Ministrisë së Arsimit u arrit pajtimi që të vendoset bashkëpunimi me Institutin për Vlerësimin e Cilësisë së Arsimit dhe Edukimit që të përshpejtohen procedurat për miratimin e teksteve shkollore për shkollat fillore dhe të mesme në gjuhën shqipe.

Instituti për Vlerësimin e Cilësisë së Arsimit dhe Edukimit është institucion publik, i cili merret me vlerësimin e arsimit dhe edukimit dhe jep rekomandime për ngritjen dhe sigurimin e sistemit të cilësisë së arsimit dhe edukimit. “Është arritur marrëveshja që kjo (miratimi i teksteve) të bëhet deri në muajin prill të vitit të ardhshëm, kur të publikohet katalogu i teksteve, në mënyrë që ato të jenë gati për nxënësit e gjeneratës së ardhshme”, tha Çomiq. Çfarë thonë në Këshillin Kombëtar Shqiptar?

Ragmi Mustafi, kryetar i Këshillit Kombëtar Shqiptar, konfirmoi për Radion Evropa e Lirë se është arritur marrëveshja.

Siç thotë ai, është arritur marrëveshja për 12 komplete të teksteve dhe për shtatë tekste të veçanta, për lëndë të ndryshme, të botuesitAlbas nga Shqipëria.

Sipas tij, në vitin 2019, Këshilli Kombëtar Shqiptar kishte propozuar një mekanizëm për sigurimin e teksteve nga Shqipëria, nëntor 2021

bazuar në nenin 5 të Ligjit të Serbisë për tekstet shkollore, i cili jep mundësinë e përdorimit të një teksti shkollor në gjuhën dhe shkrimin e një pakice kombëtare të botuar në një shtet të huaj, në qoftë se miratohet nga autoritetet.

Në bazë të kësaj, për këtë vit shkollor janë siguruar tekstet për klasën e parë, të dytë, të tretë, si dhe për klasën e pestë, të gjashtë dhe të shtatë të shkollës fillore, sqaron Mustafi.

“Ky vit ka qenë ndër më të suksesshmit për sa i përket sigurimit të teksteve në dy dekadat e fundit, dhe në vitin e ardhshëm mendoj se do ta mbyllim ciklin e teksteve shkollore për shkollat fillore, pra do të ofrojmë së paku një tekst për çdo lëndë”, thotë Mustafi.

Ai shton se e gjithë puna administrative mund të përfundojë deri në momentin kur katalogu i ardhshëm i teksteve shkollore nga Ministria e Arsimit të Serbisë të publikohet në fillim të vitit 2022.

“Afërsisht kjo mund të ndodhë në muajin shkurt, kur dalin këto katalogë, të cilët përgatiten gjatë muajit janar”, thotë Mustafi.

Shukri Ymeri, drejtor i shkollës fillore në Preshevë, thotë

nëntor 2021

se gjatë punës së tij në arsim, kanë qenë disa marrëveshje me Ministrinë e Arsimit lidhur me çështjen e mungesës së teksteve shkollore në gjuhën shqipe, por rezultatet konkrete kanë munguar.

“Megjithatë, nuk dua të jem skeptik. Unë e përshëndes këtë marrëveshje dhe mendoj që është koha e fundit që kjo të zgjidhet”, thekson Ymeri.

Problemi i interpretimit të historisë modern Për pjesëtarët e pakicës kombëtare shqiptare në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë, mësimi organizohet në gjuhën amtare në tri institucione parashkollore, 24 shkolla fillore dhe katër shkolla të mesme. Sipas Ragmi Mustafit, është e rëndësishme që Këshilli Kombëtar Shqiptar të sigurojë tekste për “lëndët e rëndësishme” si gjuha amtare dhe matematika, si dhe për lëndët profesionale në shkollat e mesme.

“Në klasën e pestë fillohet me parahistorinë dhe në klasën e tetë arrihet te Luftën e Dytë Botërore.

Mendoj se këtu nuk kanë probleme as shqiptarët dhe as serbët.

Mospajtimet më të mëdha përkojnë me historinë bashkëkohore – thotë Ragmi Mustafi.

Për shkak të tensioneve politike ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, ekzistojnë probleme me tekstet e historisë dhe gjeografisë, ndonëse vitin e kaluar Këshilli 11

arriti të sigurojë tekste të historisë për klasën e gjashtë të arsimit të ulët.

“Ne kemi shprehur vullnetin për t'i studiuar dhe së bashku lëndë të ndjeshme, si dhe për të parë se cilat do të jenë rezultatet e mundshme. Sigurisht, kur bëhet fjalë për historinë në shkollën fillore, jo gjithçka është histori bashkëkohore. Në klasën e pestë fillohet nga parahistoria dhe në klasën e tetë arrihet deri te Lufta e Dytë Botërore. Mendoj se këtu nuk kanë probleme as shqiptarët dhe as serbët. Pjesa më e madhe ku ka dallime është historia bashkëkohore. Kjo mund të jetë temë e dialogut mes Këshillit Kombëtar Shqiptar dhe institucioneve të Republikës së Serbisë”, thotë Mustafi.

Në shkurt të vitit 2008, Kosova e ka shpallur pavarësinë nga Serbia. Në anën tjetër, Beogradi zyrtar nuk e pranon këtë veprim, duke thënë që se ky është veprim i njëanshëm. Zyrtarët e të dyja vendeve kanë pikëpamje të ndryshme lidhur me ngjarjet në historinë bashkëkohore.

Problemi me tekstet shkollore, pjesë e 'Planit shtatëpikësh” Për përfaqësuesit e komunitetit shqiptar në jug të Serbisë, ofrimi i teksteve shkollore në gjuhën e tyre amtare është vetëm një pjesë e problemeve të shumta, me të cilat ballafaqohen shqiptarët në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë. Nuk dihet saktësisht se sa banorë jetojnë në këto tri komuna, pasi që popullata shqiptare e bojkotoi regjistrimin e vitit 2011, me arsyetimin se dy regjistrimet e mëparshme janë montuar dhe se numri i shqiptarëve në Preshevë, Bujanoc dhe 12

Medvegjë, në ato regjistrime, është zvogëluar vazhdimisht.

Sipas vlerësimeve të bashkësisë ndërkombëtare, në Serbi jetojnë rreth 60,000 pjesëtarë të pakicës kombëtare shqiptare, kryesisht në komunat e Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës.

Këto tri komuna janë ndër komunat më pak të zhvilluara në Serbi. Nuk ka të dhëna të sakta për numrin e të papunëve, por kryetarja e Komunës së Preshevës, Ardita

shqiptarëve në institucionet e sistemit, në përputhje me pjesëmarrjen proporcionale në popullsinë e çdo vetëqeverisjeje vendore, duke arritur siguri të plotë, që ndër të tjera nënkupton respektimin e Ligjit për amnisti; zhvendosjen e forcave speciale të policisë dhe krijimit të kushteve të nevojshme për kthimin e popullatës së zhvendosur.

Plani propozon gjithashtu rimëkëmbje të shpejtë ekonomike

Hasani, në maj të vitit 2021, ka thënë për BIRN-in se papunësia në këtë komunë është rreth 70 për qind.

Mungesa e teksteve në gjuhën amtare është një nga pikat e “Planit shtatëpikësh”, dokument i dërguar në shkurt të vitit 2013 nga përfaqësuesit e komunitetit shqiptar në Qeverinë e Serbisë, në krye të së cilës ishte kreu i Partisë Socialiste të Serbisë (SPS), Ivica Daçiq, i cili edhe sot është në pushtet së bashku me Partinë Progresive Serbe (SNS). Në qershor të po atij viti, Qeveria miratoi dokumentin, ku paraqiteshin propozimet për zgjidhjen e problemeve të shumta, me të cilat ballafaqohet komuniteti shqiptar në Serbi.

“Plani shtatëpikësh” propozon integrimin e plotë të

të tri komunave në jug, të cilat janë ndër më pak të zhvilluarat në Serbi, si dhe decentralizimin e gjyqësorit.

Dokumenti vë në dukje problemin e mungesës së teksteve shkollore, si dhe probleme me njohjen dhe nostrifikimin e diplomave nga Kosova. “Plani shtatëpikësh” avokon për heqjen e pengesave ligjore për përdorimin zyrtar të gjuhëve, alfabeteve dhe simboleve, sipas Ligjit për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të pakicave kombëtare, si dhe tregon se duhet ngritur mbrojtja shëndetësore dhe sociale e shqiptarëve në një nivel shumë më të lartë.

Mirëpo, përfaqësuesit e shqiptarëve, në paraqitjet e tyre publike, kanë theksuar se, në realitet, nuk është bërë shumë nga ky plan. nëntor 2021

Reportazh

PRAKTIKA PROFESIONALE NDIKON NË ZHVILLIM E NJERIUT, AQ SA NDIKON EDUKIMI NDËR VITE Me rënien e qeverisjes së Millosheviqit dhe veçmas pas konstituimit të qeverisjes së parë lokale në Bujanoc, u bë e mundur përfaqësimi më demokratik dhe më i drejtë i shqiptarëve që rezultoi me nevojën për përfaqësim adekuat edhe në strukturën e të punësuarëve në Administratën komunale dhe ndërmarrjet dhe ndërmarrjet e entet publike, themelues i të cilave ishte komuna, por kjo u reflektua edhe në përfaqësitë e organeve republikane. Një pengesë në punësimin e tyre u shfaq mungesa e mbajtjes së praktikës profesionale, provimi shtetëror dhe përvojës së punës, të cilat për shqiptarët thaja se kishin qenë mollë e ndaluar deri në rënien e Millosheviqit. Për intensifikimin e këtij procesi u angazhuan strukturat qeveritare, përmes marrëveshjeve në nivel shtetëror, si me shqiptarët po ashtu edhe me ndërkombëtarët, me ndihmën e drejtëpërdrejtë financiare të këtyre të fundit. Njëri nga projektet që ndihmuan në përsosjen profesionale të të rinjëve shqiptar është edhe organizimi i mbajtjes së praktikës profesionale në institucionet republikane në Beograd, me mbështetjen organizatave ndërkombëtare. Njëri nga vijuesit e këtij procesi është edhe zyrtari i lartë i Trupit Koordinues, i cili përmes kësaj bisede do të na njoftoj më hollësisht për dobitë e këtij projekti.

INFO 017: A mund të na thoni, fillimisht si quheni?

-Po, unë qëuhem, Bejtulla Mustafa.

INFO 017: Cila është pozita publike që ju e ushtroni?

- Aktualisht jam këshilltar për mardhënie me publikun pranë Trupit Koordinues në zyren e Bujaocit.

INFO 017: Çfarë profesioni keni, respektivisht, çfar fakultet keni të përfunduar?

- Unë jam jurist i diplomuar me 240 kredi.

INFO 017: Ku keni studiuar?

- Kam studiuar pranë Fakultetin Juridik të Universitit Shtetëror të Tetovës në Republikën e Maqedonisë së veriut.

INFO 017: Sipas informatave tona, Ju keni mbajtë praktrikën profesionale në Beograd, a mund të na thuani në cilin institucion nëntor 2021

shtetëror keni mbajtur praktikën?

- Po, praktikën e kam mbajtur në Beograd, respektivisht në shërbimin e Trupit Koordinues të Qeverisë së Republikës së Serbisë për komunat Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë.

INFO 017: Kur e keni mbajtë

praktikën, çfar vit?

- Praktikën profesionale e kam mbajtur në vitin 2011-2012.

INFO 017: Sa vjeçare keni qenë gjatë praktikës profesionale, dhe sa kohë keni qëndruar në Beograd?

13

- Gjatë mbajtjes së praktikës, kam qenë 27 vjecarë dhe në praktikë kam qëndruar për 6 muaj.

INFO 017: Sa ka ndikuar në formësimin Tuaj profesional, praktika e mbajtur në instituicionet shtetërore në Beograd?

- Kuptohet që praktika në organet shtetrore është një praktikë e mirë, dhe një përvojë ndryshe nga organet lokale, ku mund të them se në përgjithësi të ndihmon në ngritjen profesionaale si dhe përforcimin e gjuhës serbe.

INFO 017: A mendoni që njëra nga arsyejet pse Ju jeni zgjedhur për ketë pozitë Tuajën publike, është fakti që Ju keni zhvilluar praktikën në jë institucion shtetëtor në Beograd?

- Po, për përzgjedhjen time në ketë pozitë, natyrisht që më ka ndihmuar praktika që e kam m b a j t u r a t ë h e r ë n ë o rg a n e t shtetërore, dhe ndoshta ka qenë një përparësi më shumë për përmbushjen e kritereve në shumë aspekte edhe pse ka qenë konkurs i hapur për këtë pozitë ku tani jam i rradhitur.

INFO 017: Si ju kanë pritur Juve në Beograd, si shqiptarë të punësuarit e tjerë atje?

- Lirisht mundem të theme që jemi pritur shumë mirë, nuk kam vërjtur asgjë të pazakont, gjithçka ka qenë në rregull, stafi në Beograd ka qenë shumë i afërt me ne, bashkëpunues dhe na kanë ofruar mbështetje të vazhdueshme.

INFO 017: A besoni se prakrtika e zhvilluar nëpër institucionet shtetërore, ndikon në formësimin e kuadroive të reja shqiptare?

14

- Patjetër që po, kjo është e natyrshme sikur në çdo vend të botës ku jepet mundësia për t'a zhvilluar një praktikë profesionale në organet shtetërore, pa dyshim se ndikon në formësimin e çdo secilit që i përkushtohet punës dhe profesionit.

INFO 017: Sa është më i lehtë punësimi për të rinjët që ndjekin praktikën profesionale në Beograd?

-Punësimi është shumë më i lehtë, sepse në çdo konkurs që shpallet, kërkohet përvoja e punës, e me siguri që përvoja e punës në organet shtetërore është përparsi shumë e madhe, kuptohet nëse janë rekomandimet pozitive.

INFO 017: Si ju ka lindur ideja Juve, si një shqiptar, që të zhvilloni praktikën në Beograd?

- Ka qenë konkurs i hapur për praktikë, ndërsa unë fillimisht u informova nga shokët e më pas e kam lexuar edhe konkursin dhe i kam parë kushtet dhe kriteret.

Konkursi ka qenë në kuadër të një projekti në kuadër të Ministrisë atëherë, respektivisht Drejtorisë për të drejtat e njeriut dhe pjestarëve të pakicë, në kuadër të Ministrisë së Administrimit shtetëror dhe Vetëqeverisjes lokale, të financuar nga Ambasada e Britanisë së madhe në partneritet me OSBE-në. Duke e parë se është një mundësi e mirë, vendosa të aplikoj dhe nga rrethi i gjërë u përzgjodha në rrethin e ngushtë e më pasë e kalova edhe testin dhe intervistën në rrethin e ngushtë, ku atëher konkurencë tejet e fortë për zhvillimin e praktikës në Beograd, sepse edhe kushtet ishin të mira.

INFO 017: A do ti kishit sugjeruar të rinjtë shqiptarë, në rast të ndonjë mundësie që të ndjekin praktikën nëpër institucionet shtetërore?

- Sigurisht që po. Ne duhet të profesionalizohemi në formimin e çdo sfere, është mundësi e mirë për gjithsecilin që ka interes të jetë sa më i përgatitur për tregun e punës dhe për avansimin e vetës dhe bashkësisë së tij. Personalisht kam lobuar në çdo mundësi që kam patur; nëpër ambasada dhe takime si dhe në organet shtetërore për me e kthy në vazhdim, praktikën në organet shtetërore për pakicat në Sërbi dhe këtë vit prap ka filluar implementimi i këtij projekti, por pa ndonjë interesim shumë të madhë.

INFO 017: Cili është mesazhi i Juaj për institucionet shtetërore, ku vite më parë iu kanë mundësuar të rinjëve shqiptarë mbajtjen e praktikës profesionale?

- Mesazhi im për të gjithë institucinet shtetërore është që ti japin mundeësi të rinjëve për praktikë profesionale, sikur që unë e kisha, kuptohet që është fjala për ata që janë të interesuar për përsosje profesionale, e që do të kish mund t'ia ndryshonte jetën.

Siç mësuam nga intervista me Bejtulla Mustafa, gëzon fakti se ky projekt do të aktivizohet edhe sivjet, si një rreze shprese për rininë e kësaj komune, për mos ta parë ikjen në Evropë si të vetmen shpresë të një perspektive më të mirë për ta. Ta duash vendin ku jeton është sakrificë, ndërkaq për ta zhvilluar atë duhet vullnet, dije dhe përkushtim.

nëntor 2021

KUJDESI NDAJ NXËNËSVE BOSHTI I (BA)MIRËSISË INFO 017 – NËNTOR, 2021 Në viset rurale të ishJugosllavisë komunizmi edhe nuk ndjehej aq i gjallë për shkak se sistemi kishte lejuar pronën private, toka të punueshme e pyje, ani se me kufizime të caktuara. Kur kësaj ia shtojmë edhe elementin fetar e traditat kombëtare, të cilat ruheshin e kultivoheshin në masën a q s a i s h t e e m u n d u r, n g a perspektiva e sotme fitohet përshtypja se në Luginën e preshevës jetohej në një sistem paralel. Meqë shqiptarët diskriminoheshin në punësim dhe në udhëheqje të institucioneve, përmes një pune të palodhshme në lavërtari e blegtori, bashkë burra, gra , pleqë e fëmijë, me djersën e ballit, asnjëherë nuk ranë në pozitë që t'ia shtrijnë shtetit dorën e lypsarisë.

Duke qenë fuqimisht të lidhur mes veti me një solidarësit të rrallë, punët bëheshin më lehtë dhe me shumë dashuri. Solidariteti përkonte me huazimin e ndërsjelltë të veglave dhe makineritë punuese e deri te ndërtimi i shtëpive familjare dhe objekteve përcjellëse. Pa qenë fare të organizuar në fondacione e shoqata, kjo mënyrë e solidaritetit dhe bamirësisë funksiononte mrekullisht, ani se për shumicën e tyre kultivimi i duhanit ishte e vetmja veprimtari që siguronte të ardhura vjetore modeste, ndërkaq kultivimi i kulturave të tjera bujqësore ishte veprimtari përcjellëse, me të cilat gjatë verës kurseheshin paratë e fituara nga shitja e duhanit në dimër.

Mirëpo shembja e sistemit nëntor 2021

rrënoi edhe mënyrën e të jetuarit d h e k u l t u r ë n e o rg a n i z i m i t shoqëror në Luginë të Preshevës.

Në një treg të hapur bujqësia e blegtoria e këtushme pësuan një rënie drastike, e bashkë me të edhe interesimi për kultivimin e tokës dhe bagëtive. Kur kësaj i shtohet edhe represioni e diskriminimi shtetëror mbi shqiptarët e këtushëm, që nga fillimi i viteve nëntëdhjeta e deri në fillim të këtij shekulli, shkuarja në vendet e Evropës Perëndimore ishte i vetmi shpëtim për ta mbijetuar këtë kohë të errët. Edhe atje shqiptarët u o rg a n i z u a n n ë o rg a n i z a t a e fondacione të ndryshme bëmirëse, sip ishte SHHB “Nëna Tereze” në nivel kombëtar dhe disa shoqata të tjera në nivel lokal, me çka në masë të madhe zbutën varfërinë e krijuar gjatë kësaj periudhe.

Nga përfundimi i periudhës së luftërave, u krijua një bindje se tani më gjithçka do të jetë në rregull dhe se përmes pluralizmi politikë e ekonomisë së tregut është gjetur

shkopi magjik i zgjidhjes së problemeve nga më të ndryshmet.

Megjithatë përveç se përmirësimit të gjendjes në infrastrukturën rrugore dhe komunale, papunësia në Luginëne Preshevës mbetet një ndër më të lartat në rajon. Prandaj nevoja për solidaritet komunitar nuk u hoqë nga aktualiteti as tani, pas njëzet vitesh.

Një lajm i mirë në këtë gjendje pandemike vie nga fshati Osllarë, ku disa të rinjë, në krye me Nevzad Lutfiun kanë gjetur mënyrën më të mirë dhe me kosto më të ulët që përmes një aktiviteti modest por fisnik, t'iu sigurojnë nxënësve të fshatit nga një kifle gjatë qëndrimit të tyre në procesin mësimor. Ky aktivitet ka nisur vitin e kaluar ndërsa po vazhdon edhe sivjet, por me një entuziazëm dhe kreativitet të shtuar.

“Që nga viti i kaluar kemi arritur qe t'ia sigurojme kiflet nxenesve te fshatit Osllare. Kiflet i jipen cdo ditë falas nxënësve, cdo dite jipen lloje te ndryshme te 15

kifleve. Kiflet sigurohen ne kete menyre: njëri bashkevendas e ka dhuruar pronën e tij me u punu (me u mbjell gruri), nje tjeter e ka pergatitë dhe e ka mbjell grurin ndersa disa te rinje te fshatit e kane organizu korrjen e grurit. Grurin e fituar e dergojme ne mulli dhe miellin e fituar ja dergojme furres e cila pastaj cdo dite i sjell kiflet e freskëta te shkolla ne Osllarë. Pra eshte nje bashkeveprim (koordinim) i disa banorëve të fshatit”, tha për Info 017, aktivisti Nevzad Lutfiu.

Ky aktivitet mund të shërbej edhe si një motiv shtesë për punimin e tokës, tani, kur pandemia ka çrregulluar tregjet e bashkë me të edhe çmimet e shumicës së produkteve, jo vetëm se industriale por edhe ato ushqimore. Kohëve të fundit ka pasur një ngritje të çmimit të vajit, miellit e sheqerit, ndërkohë që paralajmërohet se të njëjtit artikuj do të shtrenjtohen edhe më shumë.

Edhe përkundër kësaj edhe një tjetër banorë i Osllarës ka paralajmëruar se për vitin tjetër shkollor, përveç se do ta dhuroj token për këtë dedikim, ai vet do ta punoje atë që nga mbjellja e farës e deri te dërgimi i grurit në mulli, e miellin në furrë.

Kujdesi ndaj fëmijëve është boshti i mirësisë, ngase ata kështu edukohen për të qenë pjesë e lidhur shpirtërisht me familjen dhe komunitetin në të cilin rrezaton dashuria dhe solidarësia, e me këtë edhe dëshira për të qëndruar këtu, ngase trendi i ikjes së rinisë rrezikon që këtu të mbeten vetëm pleq e plaka.

16

MARRËVESHJE MES NJË PJESË TË OPOZITËS DHE QEVERISË PËR DALJE NË ZGJEDHJET E RADHËS NË SERBI

E-Stock/Dušan Milenković - Copyright E-Stock/Dušan Milenković INFO 017 – NËNTOR, 2021 Një pjesë e opozitës e mbledhur rreth Partisë për Liri dhe Drejtësi, Parties popullore, Partisë demokratike, dhe Lëvizja Qytetarët e Lirë kanë arritur marrëveshjen për pjesëmarrje të përbashkët në zgjedhjet e 3 prillit të vitit të ardhshëm. Blloku opozitar përfshinë gjithashtu Lëvizjen Serbia e Lirë, Lëvizjen për Ndryshim, Platformat Qytetare, Bashkimin Demokratik të Hungarezëve të Vojvodinës dhe Sindikatat e Bashkuara Sloga.

Vendimi për këtë është bërë i ditur në konferencën e sotme për media.

Kryetari i Partisë Demokratike, Zoran Llutovac, tha se zgjedhjet e ardhshme nuk janë të fer dhe të ndershme, por se zëri i popullit është dëgjuar dhe se para neshë është nmjë lloj I ri përpjekjesh - “lufta frontale”.

Siç tha ai, nuk po krijohet një kolonë, por një aleancë e gjerë, në të cilën janë lëvizjet dhe sindikatat.

Lista, shtoi ai, nuk është e mbyllur.

"Unë them se kjo është një aleancë të gjerë, jo një kolonë.

Aleanca duhet të mbledhë një rreth sa më të gjerë njerëzish, edhe pse ata mund të jenë ideologjikisht, politikisht dhe programatikisht të ndryshëm, ngase synojmë të krijojmë një Serbi në të cilën do të ketë zgjedhje të ndershme, liri të mediave... Konsiderojmë se kjo është një mënyrë e mirë për të tërhequr të pavendosurit”, tha Llutovac në një konferencë për shtyp.

Vuk Jeremiq, kreu i Partisë Popullore, tha se tani do të punojnë së bashku për të arritur një qëllim të përbashkët - "që Serbia pas 3 prillit të mos duket si sot".

"Nuk ishte e lehtë. Këtu ka organizata dhe lëvizje që nuk kanë nëntor 2021

të njëjtin këndvështrim për gjithçka. Në të ardhmen Serbia do të fillojë të duket sërish si një vend evropian, pa marrë parasysh se ne për momentin nuk kemi mirëkuptimin e shumë kolegëve nga Evropa... Ne jemi të vendosur në ppërpjekjen tonë, pavarësisht se nuk e kemi mbështetjen nga jashtë.

Edhe nëse dikush kishte dilema se çfarë duhet bërë, mendoj se nga sot nuk ka vend për të. Aleanca jonë nuk do të përfundojë vetëm me ata që janë të pranishëm, ka nga ata që nuk kanë mund të jenë këtu, ndërsa ka edhe nga ata që presim të të ndryshojnë mendim”, tha Jeremiq, duke shtuar se të gjithë kanë lënë anash interesat partiake dhe vendosën të bashkohen.

Kreu i opozitës Dragan Gjillas përsëriti se bashkimi u bë pavarësisht dallimeve.

“Jemi bashkuar për të shkuar në zgjedhje, pavarësisht se të gjithë e dimë që kushtet nuk janë të drejta, ngase qytetarët po kërkojnë që të dalim edhe në zgjedhje që do të mbahen në këto kushte. Ne nuk dalim sa për të fituar klube parlamentare, në zgjedhjet shkojmë të fitojmë në të gjitha nivelet, si në "Beograd dhe Bor, si në zgjedhjet presidenciale ashtu edhe ato parlamentare. Ne duam që edhe Kuvendi i Serbisë së Lirë të jetë pjesë e kësaj storie," tha Gjilas.

Ai bëri një pyetje retorike se pse duhet bërë bashkë, duke u përgjigjur: “Sepse ky atdheu ynë i mrekullueshëm po shuhet”.

“Detyrimi ynë është që të bëjmë gjithçka për ta ndalur këtë trend, për të garantuar stabilitetin e këtij vendi. Është një ide që na ka bashkuar, që do të na prij në këto zgjedhje dhe që do të na prijë nesër kur t'i fitojmë zgjedhjet." tha Gjillas.

Pavle Gërboviq nga Lëvizja nëntor 2021

Qytetarët e Lirë tha se, për të arritur fitoren “që po e mendojmë të gjithë, duhet të arrihen shumë fitore të vogla”.

“Vetë fakti që këta njerëz janë ulur së bashku në të njëjtin vend, ka treguar se ne jemi mjaft të pjekur dhe kemi kapacitet për t'iu përgjigjur nevojave të kësaj shoqërie. Besoj se në këtë format do të bëjmë atë që është kyçe, që perms një kandidati presidencial ta detyrojmë Vuçiqin që të hyjë në raundin e dytë zgjedhor”, mendon Gërbovic.

Veselinoviq: Katër hapa drejt fitores Lideri i Lëvizjes për Ndryshim, Janko Veselinoviq, ka thënë se nuk do të heq dorë kurrë nga lufta për zgjedhje të lira dhe të ndershme.

“Zgjedhjet e ardhshme nuk do të jenë të lira dhe të ndershme dhe këto organizata do të duhet të marrin rolin e institucioneve për të parandaluar presionin, shantazhin, blerjen e votave. Do të marrë rolin e policisë dhe të drejtësisë për të parandaluar tullacët dhe “trenat bullgar” në ditën e zgjedhjeve dhe ne do të duhet të luftojmë të nesërmen e zgjedhjeve për të ruajtur rezultatin që fituam, pavarësisht kushteve të padrejta.

Në këtë kuptim, për ne është e rëndësishme ndihma e çdo njeriu, por edhe e policësve, prokurorëve dhe gjyqtarëve të ndershëm, të cilët janë shumicë”, tha ai.

Veselinoviq shtoi se katër hapa nevojiten për të mposhtur këtë "qeverisje të mbrapsht".

“Hapi i parë është bashkimi, i dyti është që zëri për këtë lëvizje të arrijë te çdo qytetar, e treta është uniteti i popullit dhe opozitës dhe e katërta është ruajtja e rezultatit zgjedhor”, thotë Veselinoviq.

Lidija Martoviq nga Lëvizja Serbia e Lirë është shprehur e kënaqur që kjo lëvizje është “pjesë e forcës që përfundimisht do ta çlirojë Serbinë”.

E kënaqur u shpreh edhe Marinika Tepiq, nënkryetare e PLD-ës, e cila do të jetë bartëse e kësaj liste.

"Sot arritëm fitoren e parë, vendosëm të shkojmë në fitoren përfundimtare. Përfaqësues të partive politike, lëvizjeve, shoqatave dhe sindikatave nënshkruan sot Deklaratën për pjesëmarrje të bashkuar në zgjedhje", tha Tepiq.

Deklarata u nënshkrua nga përfaqësuesit e Partisë Liri dhe Drejtësi, Partisë Popullore, Partisë Demokratike, Lëvizjes Qytetarët e Lirë, Lëvizjes Serbia e Lirë, Lëvizjes për Ndryshim, Platformës Qytetare, Bashkimit Demokratik të Hungarezëve të Vojvodinës dhe Bashkimit I sindikatave Slloga.

“Kemi më shumë kandidatë për çdo pozicion” Tepiq konfirmoi se ajo do të kryesojë këtë listë të përbashkët.

E pyetur për detajet e marrëveshjes, si kush do të jetë kandidati presidencial dhe si do të duket lista në zgjedhjet në Beograd, Llutovac u përgjigj, duke shprehur besimin se “qytetarët janë shumë më të interesuar nëse jemi në gjendje të veprojmë së bashku se për ndarjen e përgjegjësive mes nesh."

“Qytetarët donin të kishin një aleancë të gjerë, të kishin një alternativë... Qytetarëve nuk u intereson se sa mandate do të marrë dikush, por nëse ka një organizim politik, një aleancë për të dhënë shpresë se ndryshimi është i m u n d u r. K e m i m ë s h u m ë kandidatë për çdo pozicion dhe ne 17

do të flasim për këtë çështje dhe do të marrim një vendim të përbashkët”, tha Llutovac.

Pyetjes se si do ta financojë fushatën, Gjilas është përgjigjur me konstatimin se nuk është fjala për fushatë klasike.

"Me ligj do të ketë fonde të caktuara kur të përcaktohet lista, nuk pres që të ketë shumë donatorë që do të na mbështesin. Besoj se thelbi i fushatës është që të arrijmë në çdo

vend të Serbisë. Ne do të shkojmë në çdo vend madje edhe atje ku ka vetëm një person dhe i cili është i gatshëm të na dëgjojë. Fushata nuk do të jetë e madhe dhe e shtrenjtë, por ne do të luftojmë për të arritur deri te çdo person", tha Gjillas. Lideri i Partisë Popullore, Vuk Jeremiq, nuk ka dashur të komentojë, siç ka thënë “fake neës”, ndërsa në disa pyetje për Zdravko Ponosh-in ka përsëritur se këto janë punët e brendshme të Partisë popullore.

Nënkryetari i Partisë Popullore, Zdravko Ponosh, ka bërë të ditur dje se nuk do të jetë kandidat për president në zgjedhjet partiake dhe se do të mbetet në parti si “anëtar i rëndomtë”. Mediat spekuluan se ai mund të jetë kandidat i përbashkët presidencial i opozitës dhe se për këtë ka pasur një konflikt me kryetarin e kësaj partie, Vuk Jeremiq.

RUANI KULETAT, MUND T'JU KUSHTOJ MË SHUMË SE SA MENDONI INFO 017 – NËNTOR, 2021 Vetëm ai që së paku njëherë e ka humbur kuletën e di se me çfarë problemesh e stresi është ballafaquar deri në sqarimin e dilemës: i ka humbur apo ia kanë vjedhur. Në të dyja rastet gjëja e parë që duhet bërë është ta njoftoni policinë, para se të shpresoni se fejsbuku është për gjithçka, pra, t'ua gjejë edhe sendet e humbura. Para pakë kohësh një qytetari kuleta (portofoli) i humbur i erdhi „në dorë“ përmes një personi të tretë me të gjitha dokumentet personale, por pa paratë që kishte pasur aty. „Lutesha në vete së paku mos t'më humbin dokumentet personale se i mirrja me mend procedurat, kohën dhe paratë që duhet shpenzuar deri në rinxjerrjen e tyre nga një sportel te tjetri“, një lutje kjo e cila çuditërisht iu ba „kabull“ me shumë bujari nga ata që e kishin „gjetur“, sikur të kishin qenë prezent në kohën kur ky person lutej.

Shumica e modeleve të këmishave dhe bluzave tani më nuk kanë xhepa, ndërsa ta mbashë portofolin në pantollona të ngushta, nga të rinjët po konsiderohet si prishje e estetikës së stilit të veshjes. Si zgidhje kanë mbetur celularët, përkatësisht mbështjellësi i tyre në të 18

cilin futen bashkë me paratë edhe dokumentet personale. Varësisht nga çmimi i celularit që personi posedon, humbja e portofolit të improvizuar mund të kushtoj edhe deri në 100 mijë dinarë.

Ngase nxjerrja e dokumenteve të reja kushton më shumë se 15.500 dinarë, dhe nganjëherë zgjat më shumë se një pushim, të cilin e keni planifikuar ta kaloni bashkë me familje, shokë..... Çmimi për lëshimin e kartës së humbur të identitetit ka kosto më të lartë se sa ta nxjerrja e kartës së skaduar të identitetit, meqë me atë rast paguani dy tarifa.

"Pasi ta plotësoni raportin e humbjes së kartës së identitetit, bihet aktvendimi me të cilin dokumenti shpallet i pavlefshëm, me taksën përcjellëse prej 1.698 dinarë, ndërsa menjëherë pas kësaj aplikohet për nxjerrjen e kartës së re të identitetit duke paguar taksën prej 1.155 dinarë.

Ndërsa taksa e cila paguhet për lejen e qarkullimit është 3.920, për lejen provuese 2.214 dhe për patent shoferin 2.175 dinarë“ thotë për B 92 Dragan Gjokiq nga MPB-ja e Serbisë.

Pra vetëm për t'u paisur me dokumente që lëshohen nga MPB do ketë koston në shumë prej 8.290 dinarë. Nëse me veti keni pasur edhe pasaportën kësaj shume i shtohen edhe

4.500 dinarë të tjerë. Duke llogaritur edhe nxjerrjen e kartës së re shëndetësore, kartelave bankare dhe shpenzimet e tjera përcjellëse humbja e portofolit mund t'iu kushtoj deri më 15.640 dinarë, pa llogaritur shpenzimet e karburantit, ditët e humbura të punës, ngase nëse jeni në sektorin privat dhe pa sigurime, aty paguhet vetëm koha që punoni.

Andaj përtej modës dhe estetikës duhet të mësohemi të kujdesemi për veten dhe tjetrin, përkatësisht të mos sakrifikojmë buxhetin e varfër për modën, ndërkaq ta bëjmë pjesë të kulturës së përditshme që gjësendet e gjetura t'ia dorëzojmë ose pronarit ose institucionit përkatës.

nëntor 2021