VOETBAL FRIESLAND Jelle Teitsma
Burt Sijtsma
NR 6 2020 archief R. van der Velde
80 jaar Riemer In oktober wordt Riemer van der Velde 80 jaar. Hij was van 1983 tot en met 2006 uiteindelijk 23 jaar voorzitter van SC Heerenveen en was daarna nog in verschillende functies betrokken bij de club. Nog altijd zit hij iedere thuiswedstrijd op de tribune. Wie is de man onder wiens leiding de provincieclub uit de eerste divisie uitgroeide tot stabiele subtopper in de eredivisie en die in 2000 zelfs acteerde in de Champions League? Voetbal Friesland ging bij hem langs voor een uitgebreid vraaggesprek. Over zijn jeugd, zijn voorliefde voor ondernemen, motoren en voetbal én natuurlijk over zijn twee grote liefdes: SC Heerenveen en zijn vrouw Annie.
Vriendelijke wuif
Jeugd
Het is warm op deze zonnige zomerdag aan de Langwarder Wielen. Erg warm. Het populaire meer van Langweer ligt overvol met zeilboten en sloepen van gesjeesde Randstedelingen en lokale Friezen die vroegtijdig het weekend hebben ingeluid. Een enkeling steekt zijn of haar hand op wanneer zij het huis van Riemer en Annie van der Velde passeren. Even vaak krijgen zij een vriendelijke wuif terug. We worden hartelijk ontvangen door het echtpaar. Er wordt ruim de tijd genomen voor een fotoshoot. Geen eenvoudige opgave, omdat de twee honden nogal worden afgeleid door de rondvarende boten. Met name Rossi (vernoemt naar de Italiaanse motorlegende) blijkt lastig in toom te houden en sjeest in al zijn enthousiasme van links naar rechts over het kort gemaaide gazon. Uiteindelijk lukt het de fotograaf om een paar geschikte foto’s te schieten. Iedereen tevreden. We gaan zitten.
De meeste mensen kennen Riemer van der Velde van zijn voorzitterschap bij SC Heerenveen. Kun je ons meenemen in de eerste 43 jaar van jouw leven?
4
‘Ik werd in 1940 in Bakkeveen geboren als een kruising tussen een Drentse moeder en een Friese vader. Mijn moeder kwam uit Norg en mijn vader uit Twizel. Ik ben, naast mijn oudere broer Wytze en mijn jongere zus Aaltje, de middelste van drie kinderen. Mijn ouders hadden eerst een bakkerij met een kruidenierszaak. Daarnaast is mijn vader een ijsfabriek begonnen. Het waren echte ondernemers. Tegelijkertijd groeiden we heel fijn op in Bakkeveen, waarin vooral voetbal belangrijk was. Destijds waren er nog geen A of B-junioren, dus je speelde al vrij snel in senioren. Op mijn veertiende speelde ik mijn eerste wedstrijd in het eerste van
VOETBAL FRIESLAND
NR 6 2020
vierdeklasser Bakkeveen. Een jaar later was ik een vaste waarde.’ Jaren en vele doelpunten later, in 1963, klopt het destijds grote en deftige Be Quick 1887 uit Haren (Groningen) aan. Of Riemer het niet eens een jaar bij een profclub wil proberen. ‘Nou, dat wilde ik wel. Omdat Be Quick 1887 niet kon voldoen aan de amateurvergoeding die het aan Bakkeveen verschuldigd was, heb ik een jaar in het tweede van Be Quick gespeeld. Ik mocht alleen de oefenwedstrijden met het eerste meedoen. Aan het einde van het seizoen ging de club echter failliet. Ik kon naar verschillende clubs in Friesland, maar ik kocht twee motoren waarmee ik zowel kon grasbaanracen als motorcrossen. Motorracen was al vroeg een hobby van mij. Vanaf dat moment ben ik vooral veel gaan racen en af en toe, als het motorseizoen voorbij was, speelde ik nog een voetbalwedstrijd.’ Het was dezelfde periode dat Riemer, samen met zijn vader, een horecagroothandel in het befaamde Caracao-ijs opzette. ‘We werkten zeven dagen per week in de groothandel, dat inmiddels was uitgegroeid tot een echt familiebedrijf. Mijn broer, mijn zus participeerden ook in het bedrijf en Annie was ook in het bedrijf actief. Als ik in het weekend mee wilde doen aan motorraces, moest ik ervoor zorgen dat ik daarvoor in het bedrijf had gewerkt. Toen ik was gestopt met racen, bleef ik actief in de motorwereld. We reisden samen met Gosso Berga, Mister TT Jaap Timmer en later Geert Abbringh het hele land door als speaker bij motorwedstrijden. Dat heb ik een jaar of acht gedaan.’ In deze periode begon Riemer de sport ook te combineren
met zijn ondernemersgeest. Hij zorgde, samen met anderen, voor sponsoring van de racers. Het meest bekende voorbeeld is waarschijnlijk het succesvolle zijspanduo Egbert Streuer en Johan van der Kaap. ‘Op een gegeven moment belden ze met de vraag of wij hen niet wilde sponsoren. Nou, dat wilden wij wel. Sport en ondernemen gingen hand in hand. Het leverde ons een enorm netwerk op.’ Een netwerk dat niet veel later van pas kwam. In 1983 werd Riemer van der Velde, inmiddels een bekende naam in de sport- en ondernemerswereld, gevraagd om voorzitter te worden van SC Heerenveen. In die tijd een bescheiden provincieclub, dat anoniem meespeelde in de eerste divisie en op dat moment vooral uitblonk in de financiële wanorde die bloot was komen te liggen. Het is een voor velen bekend verhaal. Het voorzitterschap bleek bij nader inzien méér in te houden dan de wekelijkse maandagavond die Riemer aanvankelijk voorgeschoteld had gekregen. De club stond er financieel namelijk niet goed voor. Met een aantal betrokkenen werd binnen no time een miljoenenschuld weggesaneerd en er werden twee heilige regels ingevoerd die gedurende zijn voorzitterschap als een paal boven water bleven staan: er is – behalve Abe Lenstra – niemand belangrijker dan de club en er wordt nooit één cent meer uitgegeven dan dat er binnenkomt.
Je trof in 1983 een armlastig SC Heerenveen aan. Welke veranderingen voerde jij nog meer door bij de club? ‘Vrijwel direct hebben we een promotiegroep opgericht met een aantal bijzondere Heerenveen fans. Klaas Oenema, de gebroeders Raadsma, Theun van der Meulen, Hans Portijk, Hans van der Horst (die op dat moment directeur was van AA Drink) en dan vergeet ik er nog veel. Allemaal fantastische mensen. Op een gegeven hadden we een groep van vijftien sponsoren bij elkaar. Samen zei de groep: ‘‘Wij zorgen ervoor dat Heerenveen niet meer in de rode cijfers komt.’’ Dat betekende dat zij zelf ook een aardig bedrag moesten investeren in de club. Dat deed iedereen, en vanaf dat moment hebben we nooit meer financiële problemen gehad binnen de club.’
5
VOETBAL FRIESLAND
Trainers, Cruijff en Abe Een andere doorslaggevende beslissing in het voorzitterschap van Riemer volgde niet veel later. Henk van Brussel, hoofdtrainer in die tijd en fervent liefhebber van het Engelse kick and rush, had namelijk aangegeven dat hij na vijf jaar toe was aan een nieuwe uitdaging en vertrok naar De Graafschap. Een tip van een van zijn relaties bracht hem op het spoor van ene Foppe de Haan, destijds docent aan het CIOS in Heerenveen en als trainer werkzaam bij eersteklasser VV Steenwijk. Een gouden tip, zo bleek naderhand. ‘Op een middag brachten we een bezoek aan Foppe en we zaten volledig op één lijn. Binnen een half uur zaten we alweer in de auto naar Heerenveen. Foppe werd trainer. Dat heeft van 1985 tot en met 2004 geduurd.’
NR 6 2020
onder zijn leiding de weg naar boven in te zetten. Er was echter een probleem: even daarvoor had FC Barcelona hem gepolst voor het hoofdtrainerschap bij de Azulgranas. ‘Cruijff stond op het punt om naar Barcelona te vliegen. Hij gaf aan dat hij bij terugkomst zou bellen en uitsluitsel zou geven over het hoofdtrainerschap. Hij hield zijn woord en even later belde hij op. Hij had bij Barcelona getekend. Jaren later hebben Annie en ik in de buurt van Papendal nog een keer met hem gegolfd. Ronald Koeman en Guus Hiddink waren er ook bij, net als een Catalaanse journalist. Uiteindelijk liepen we met zijn zessen over de golfbaan. Zwaar tegen de regels, maar omdat Cruijff erbij was, zei niemand er iets van.’
Tussentijds zijn er ook nog een aantal andere trainers geweest ‘Dat klopt. Op een gegeven moment hadden we iemand nodig die de voetbalstructuur binnen de club, inclusief het beloftenteam en de jeugdteams, gestalte kon geven. Na drie jaar hoofdtrainerschap wilde Foppe dat wel en tegelijkertijd bleef hij assistent-trainer bij het eerste elftal.’
Cruijff werd uiteindelijk nooit trainer bij SC Heerenveen, maar de goede band met Riemer bleef. Er hangt een grote foto van de eeuwige nummer 14 bij Riemer en Annie aan de wand, net als foto’s van andere bekendheden met wie Riemer en Annie een bijzondere band hadden. Naast Cruijff hangen er ook foto’s van Harry Muskee en – uiteraard – Abe Lenstra. Laatstgenoemde stond volgens Riemer aan de basis van alles wat met SC Heerenveen te maken heeft. Het was de Pelé van Friesland. ‘Laatst had ik het met Foppe nog over hem. Hij had oude beelden van Abe teruggezien. ‘‘Wat denk je? Hij was nog beter dan we altijd dachten’’, aldus Foppe. Zijn snelheid en doelgerichtheid waren ongekend. Er is geen invloedrijker persoon geweest voor SC Heerenveen dan Abe. Het had niet veel gescheeld of de grote Johan Cruijff was zijn vervanger geweest. Misschien geen naam die je in eerste instantie zou verwachten als hoofdtrainer van SC Heerenveen. Cruijff was net drie jaar trainer van Ajax geweest en had in deze periode twee keer de KNVB Beker en de Europacup II gewonnen. Maar de promotiegroep die enkele jaren daarvoor was opgericht, trok de stoute schoenen aan en stelden voor om Cruijff te polsen voor een dienstverband bij de Friezen. ‘Iemand zei: ‘‘Danny Cruijff houdt erg van paardrijden. Nu zit er in Oranjewoud een manege.. Als we die kopen, kunnen Johan en Danny daar wonen.’’ Ook waren er een aantal bedrijven die zich voor een behoorlijk bedrag hadden geconformeerd aan de club als Cruijff trainer zou worden. In totaal ging het echt om een stevige som geld.’ Via Jack van Gelder kwamen ze in contact met Cruijff. Hij raakte onder de indruk van de manier waarop de Friezen zich presenteerden en hij zag bij SC Heerenveen voldoende mogelijkheden om
6
Terug naar de trainers. In 1990 werd Fritz Korbach trainer van SC Heerenveen. Een fantastische man, zowel op als buiten het veld. Korbach had een benadering die anders was dan alle andere trainers die ik ben tegengekomen. In 1992 liep het alleen niet zo lekker meer. We verloren veel wedstrijden. Toen hebben we als bestuur besloten om Korbach op non-actief te zetten. ’s Avonds belden we met elkaar. Ik zou de volgende dag met Annie gaan vissen. Ik zei tegen Fritz: ‘‘Volgens mij heb jij morgen wel tijd om mee te gaan.’’ De volgende dag hebben we de hele dag op het meer gelegen. Hij vertelde de hele dag door anekdotes – het was ontzettend gezellig. Het was de dag na zijn ontslag. Dat was typisch Korbach. Later heb ik hem nog aanbevolen bij FC Volendam en is hij daar trainer geworden. Gedurende mijn carrière ben ik alleen maar mensen tegen gekomen die met respect over Korbach praatten.’
VOETBAL FRIESLAND
NR 6 2020
de juiste mensen op de juiste plek, dan kan zoiets gebeuren. Het is Willem II, FC Twente en AZ een keer gelukt en het is ons ook gelukt. Een absoluut hoogtepunt.’
Hoe kan het dat een provincieclub dat tien jaar geleden nog degradeerde naar de eerste divisie, de groepsfase van het Europese miljardenbal bereikte? ‘We hadden bij SC Heerenveen nooit de gewoonte dat we uitspraken wat we wilden bereiken. Natuurlijk wilden we graag aan de weg timmeren. In mijn beginjaren hadden we als doel om naar de eredivisie te gaan. En op een gegeven moment hadden we ook wel het doel om de UEFA Cup te bereiken. Het verschil met sommige andere clubs is dat wij het hebben bereikt met een gezonde financiële basis, door ons altijd te houden aan de regel om niet meer uit te geven dan dat we hadden. Dan kunnen er mooie dingen ontstaan. ’
Tijdens het voorzitterschap hield jij je ook bezig met de scouting. Hoe zagen deze scoutingswerkzaamheden eruit?
Na het ontslag van Korbach werd De Haan voor een tweede termijn aangesteld als hoofdtrainer van SC Heerenveen. Een ongekend succesvolle periode dat de definitieve doorbraak van SC Heerenveen als stabiele subtopper betekende. Onder leiding van De Haan promoveerde de club direct naar de eredivisie en bereikte het als eerstedivisionist in 1993 de bekerfinale tegen het grote Ajax van Louis van Gaal. De wedstrijd gaat met 6-2 verloren, maar het betekende een volksfeest in Heerenveen. ‘We reden met in totaal 22.000 supporters naar De Kuip in Rotterdam. Er waren spandoeken waarop stond: ‘‘Wil de laatste supporter het licht uitdoen?’’ Een ervaring om nooit te vergeten.’
De kracht van SC Heerenveen De bekerfinales – in 1997 en 2009 bereikten de Friezen ook de eindstrijd – waren niet het sportieve hoogtepunt uit de carrière van Riemer van der Velde. Dat is het avontuur in de Champions League in het seizoen 2000/2001. Affiches met Valencia, Olympique Lyon en Olympiakos vonden in het Abe Lenstra Stadion plaats. ‘Het feit dat we als het kleine SC Heerenveen naar Monaco mochten om tussen al die grote namen de loting bij te wonen, was heel bijzonder. Voor de hele provincie, trouwens. Het was een uitzondering, want deelname aan de Champions League was natuurlijk niet structureel. Maar als in een seizoen alles meezit, en je hebt
‘Vanaf het begin dat ik bij de club kwam, hebben we met elkaar spelers beoordeeld – met de scouting, het bestuur en met de trainer. Ik krijg vaak de vraag welke spelers ik persoonlijk naar Heerenveen heb gehaald. Dat is er niet één. Spelers haal je namelijk niet alleen, je doet het altijd samen met het team. Het bestuur, de scouting en de trainer kijken samen naar mogelijkheden van een speler. En vervolgens neem je gezamenlijk een beslissing. Als iemand het er niet mee eens was, ging het niet door. We hebben er altijd voor proberen te zorgen dat er breed overlegd was, voordat we een beslissing namen.’ En we hebben het geluk dat we (Riemer en Annie) graag naar voetbal mogen kijken en graag op reis mogen gaan. De leukste tripjes vond ik die in de winterstop naar La Manga in Spanje. Daar werden vaak drie, vier wedstrijden op een dag gespeeld. Scandinavië was ook altijd mooi, omdat de clubs daar vrij dichtbij elkaar liggen. Zo konden we op een dag altijd meerdere wedstrijden bekijken. Talloze spelers hebben we daar opgehaald. Petter Hansson, Marcus Allbäck, Lasse Nilsson, Afonso Alves, noem maar op.’
Het klinkt allemaal heel logisch, zoals jij het vertelt. Toch blijkt het bij clubs in de realiteit vaak anders. ‘Ik denk dat veel mensen in de voetballerij zichzelf belangrijker willen maken dan dat ze in feite zijn. Terwijl je beslissingen altijd gezamenlijk neemt. Natuurlijk is er uiteindelijk altijd een eindverantwoordelijke die een knoop moet doorhakken, maar voordat die beslissing wordt genomen, moet er altijd breed overleg gevoerd zijn. Beslissingen nemen doe je samen.’
Dat is jou in 23 jaar wel aardig gelukt, dan. ‘Ja, zo zou je het kunnen omschrijven.’
7
VOETBAL FRIESLAND
Een onafscheidelijk duo Inmiddels is ook Annie aangeschoven. Ik ben benieuwd naar de reden waarom Riemer en Annie structureel in één adem worden genoemd. Want wie Riemer zegt, zegt Annie. Het wordt mij al snel duidelijk. ‘Riemer en ik hebben eigenlijk altijd samen opgetrokken. We delen dezelfde hobby’s en passies. We zijn allebei bloedfanatiek en we houden allebei van sport.’ Annie speelde zelf tot haar veertigste op hoog niveau korfbal bij onder andere LDO en Wordt Kwiek.
Hoe hebben jullie elkaar ontmoet? ‘Op de dansvloer in Gorredijk. Ik was 17, hij 23. Ik was met een vriendin. Toen kwam Riemer binnen. Ik schoot mijn vriendin aan. ‘‘Moet je kijken wat daar binnenkomt!’’ Hij zag er keurig uit. Hij droeg een net vest met een sjaal. Dat had ik nog niet veel gezien, maar ik vond het wel interessant. We keken elkaar aan en toen vroeg hij mij ten dans. We hebben heerlijk gedanst. Veertien dagen later zagen we elkaar weer op de dansvloer. Toen was het raak.’ Annie neemt ons kort mee in hun leven samen. Ze waren onafscheidelijk. Of er nou een motorwedstrijd of een sponsorbijeenkomst was, altijd was Annie aan zijn zijde.
8
NR 6 2020
Had je op gebied van voetbal ook een stem in de beslissingen van Riemer? ‘Ik vulde Riemer aan en ik had het idee dat hij dat wel prettig vond. Na de wedstrijd zaten we altijd samen in de auto op weg naar huis en dan gaven we iedere speler een cijfer. Als de cijfers die we aan een speler gaven meer dan een punt van elkaar verschilde, ontstond er discussie. Riemer kwam dan met zijn argumenten, en ik met de mijne. Zo zaten we de hele terugrit te filosoferen.’ Het moet mooie televisie zijn geweest. Riemer en Annie, naast elkaar in de auto, fel discussiërend over waarom die linksback toch echt een onvoldoende verdiende die avond. Maar Riemer deed wel degelijk iets met haar kennis van het spelletje, aldus Annie. ‘Ik ging mee met alle uitwedstrijden en ook met alle scoutingstrips. Als we een wedstrijd aan het bekijken waren, kreeg ik van Riemer vaak de opdracht om op bepaalde dingen te letten. Hoeveel balcontacten een bepaalde speler in de eerste helft had, of de manier waarop een speler zich tegenover het publiek gedroeg. Ik ging daarvoor speciaal eerder naar het veld toe, zodat ik de warming-up kon volgen. Kleine dingen, maar volgens Riemer en mij belangrijke aspecten om speler van SC Heerenveen te zijn! Ook namen we standaard een taxi naar het stadion en vroegen dan aan de taxichauffeur: ‘‘Op welke spelers moeten we vanavond letten?’’ Natuurlijk letten we op iedere speler, maar toch letten we extra op de spelers die hij noemde. De taxichauffeur
VOETBAL FRIESLAND
NR 6 2020
wist namelijk wel vaak iets over het plaatselijke team. En het werkte vaak ook nog.’
Zijn er ook dingen die je achteraf anders had willen doen?
Had je buiten het voetbaltechnische gedeelte ook invloed?
Annie: ‘Ik niet hoor!’
‘Nou, daar heb ik nog wel een leuk verhaal over. Ik heb bijvoorbeeld hele goede herinneringen aan FC Twente. We hadden daar zondagmiddag gespeeld en na afloop tref ik Hennie Kuiper, de wielrenner. Hennie was destijds manager van een wielerploeg. Ik vroeg aan hem: ‘‘Weet jij toevallig nog een sponsor voor SC Heerenveen? De club moet morgen een beslissing nemen over de hoofdsponsor voor het komende seizoen en we zijn nog niet helemaal tevreden met de aanbiedingen die er liggen.’’ Hennie wist nog wel een sponsor die liever investeerde in een voetbalclub dan een wielerploeg. Hij zou mij de volgende dag voor 09.30 uur bellen. Zo gezegd, zo gedaan. Hij kwam aanzetten met een sponsor en wij waren heel tevreden met het aanbod. Uiteindelijk werd dat onze hoofdsponsor.’
Riemer: ‘Wij kijken met heel veel plezier terug op alles wat we samen hebben beleefd. Zakelijk, maar zeker ook in de sport. Natuurlijk maak je gedurende de rit soms vervelende dingen mee, daar ontkom je niet aan in het leven. Ik moet denken aan een oom van mij. Toen ik veertig jaar werd, feliciteerde hij mij en zei: ‘‘Je hebt nu de eerste veertig jaar van je leven gehad, en die zijn mooier dan de tweede veertig jaar.’’ Ik moet zeggen dat ik de tweede veertig jaar ook wel heel aardig vond. En ik hoop dat de derde helft net zo mooi wordt als de derde helft die ik in de sportwereld vaak heb meegemaakt.’
Het blijkt een rode draad door het gesprek en door het leven van Riemer en Annie. De liefde voor de sport in combinatie met het besef dat je met veel netwerken en doorzettingsvermogen ver kunt komen, heeft hun veel gebracht.
9