RUSLAND GEEFT PERSVRIJHEID NEKSCHOT MET CENSUUR EN CELSTRAF door Sylvie Van Ginneken, De Standaard
Rusland maakt binnenlandse en buitenlandse media monddood met een nieuwe censuurwet. BBC en NOS nemen drastische maatregelen voor hun correspondenten. Wie geeft Russen nog een blik op de wereld, en de wereld een blik op Rusland?
posts van het persagentschap Ria Novosti had verwijderd. Ook Google laadt aanzienlijk trager en haperen regelmatig, melden gebruikers van Sint-Petersburg tot Vladivostok. ‘Probeer een VPN-verbinding en volg onze handleiding’, schreef Meduza vrijdag. ‘Verspreid ze zoveel je kan, want zolang wij gelezen worden- al is het via dark web of een Google doc zijn we niet dood.’
Wie als nieuwsmedium dat actief is in Rusland (of als Russische burger) ‘valse informatie verspreidt’ rond de oorlog in Oekraïne - zeg niet oorlog of invasie, maar ‘speciale militaire operatie’ - hangt een boete van minstens vijf miljoen roebel boven het hoofd en riskeert tot 15 jaar cel. Dat heeft het Russisch parlement vrijdag beslist nadat al een hele week systematisch minder objectieve berichtgeving werd toegestaan.
BBC en NOS Het tweede slachtoffer van de Russische censuur zijn de buitenlandse media. De websites van BBC, Deutsche Welle en Radio Liberty hebben een ‘sterk beperkte toegang vanuit Rusland’, op vraag van het Russische parket. Ook de BBC lanceerde een ‘creatieve handleiding’ om het nieuws te kunnen blijven volgen vanuit Rusland. De Britse openbare omroep schort bovendien haar berichtgeving vanuit Rusland tijdelijk op. ‘De veiligheid van ons personeel primeert, we willen niet blootstellen aan een mogelijke strafrechtelijke vervolging’, zei BBC. Bloomberg en CNN kwamen enkele uren later met een gelijkaardig statement.
De Russische onafhankelijke media waren het eerste slachtoffer. Zo stopte radiostation Echo Moskvy ermee en nam tv-zender Dosjt donderdag live afscheid met de hele crew. Ceo Natalja Sindeeva zei met waterige ogen dat ze niet zou huilen want ‘dat is exact wat ze willen, we gunnen hen onze tranen niet’. Na de uitzending kregen de kijkers Het Zwanenmeer te zien, een verwijzing naar 1991, toen de staatstelevisie niet de Augustusstaatsgreep in Moskou tegen Gorbatsjov toonde maar in eindeloze herhaling van het klassiek ballet. Vrijdag beslisten ook onder andere Znak en The Bell om niet meer te berichten over Oekraïne uit angst voor repressie. Meduza werd geblokkeerd in Rusland. Alleen de kwaliteitskrant Novaja Gazeta van Nobelprijswinnaar Dmitri Moeratov houdt nog stand als bastion van onafhankelijke, Russische journalistiek. Om te kunnen blijven doorwerken, nam de krant vrijdag een drastische beslissing: alle gepubliceerde inhoud die indruist tegen de huidige censuur zal offline gehaald worden. ‘Enkel zo kunnen wij proberen om de lezer eerlijke journalistiek te brengen over de desastreuze gevolgen van deze zogezegde “militaire operatie”, waarvoor wij het O-woord niet meer mogen gebruiken.’ De titel van hun liveblog luidt al enkele dagen honkvast ‘Poetin valt Oekraïne aan’. Poetins dreigende taal tegen het Westen gaat crescendo. Russen die aan correcte informatie willen komen over de oorlog, staan dus voor een steeds grotere uitdaging. De Russische mediawaakhond besliste vrijdagavond om Facebook en Twitter blokkeren. Tiktok kreeg dan weer een waarschuwing omdat het een paar
De Nederlandse openbare omroep, NOS, besliste dat één correspondent in Moskou, Iris de Graaf, tijdelijk het land moet verlaten. Geert Groot Koerkamp blijft voorlopig wel in Moskou.
6
