Raport o innowacyjności województwa opolskiego w 2010 roku by Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

RAPORT 2010

O INNOWACYJNOŚCI

WOJEWÓDZTWA

OPOLSKIEGO Red. naukowa Tadeusz Baczko

Instytut Nauk Ekonomicznych PAN | Warszawa 2012

RAPORT 2010

O INNOWACYJNOŚCI

WOJEWÓDZTWA

OPOLSKIEGO Redakcja naukowa Tadeusz Baczko

Instytut Nauk Ekonomicznych PAN | Warszawa 2012

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Redakcja naukowa Tadeusz Baczko Redakcja części: analizy regionalne Małgorzata Pieńkowska Redakcja części: analizy mikroekonomiczne Ewa Puchała-Krzywina Redakcja: Joanna Pęczkowska Projekt okładki, projekt typograficzny: Michał Baranowski

Raport dostępny jest także w Internecie pod adresem: www.inepan.waw.pl/

ISBN: 978-83-61597-41-4 2012 – 148 ss. – 21x14,8 cm Warszawa, 2012

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

SPIS TREŚCI Tadeusz BACZKO, Od lokalnych potencjałów innowacyjnych do umiędzynarodowienia regionu opolskiego

ANALIZY REGIONALNE (pod redakcją Małgorzaty Pieńkowskiej) Leszek Jerzy JASIŃSKI, Wielowymiarowość różnic między regionami

Hanna GODLEWSKA-MAJKOWSKA, Atrakcyjność inwestycyjna a innowacyjność polskich regionów – wyniki badań 2009 r. Województwo opolskie

Wojciech BURZYŃSKI, Innowacyjne regiony w Polsce – elementy analizy i oceny

Małgorzata PIEŃKOWSKA, Innowacyjność przedsiębiorstw przemysłowych w regionach

produktowa

procesowa

Grażyna NIEDBALSKA, Badania OECD nad czynnikami wzrostu regionów i ich implikacje dla polityki gospodarczej i innowacyjnej

Iwona NOWICKA, Badania foresightowe w województwie opolskim

Joanna PĘCZKOWSKA, Wykorzystanie funduszy strukturalnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2007-2013

Agnieszka OLECHNICKA, Adam PŁOSZAJ, Nauka i badania w polskich regionach – województwo opolskie

Marek SZYL, Struktura regionalna przedsiębiorstw patentujących w latach 2004-2008

Paweł DEC, Działania Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego dla innowacyjności

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

ANALIZY MIKROEKONOMICZNE (pod redakcją Ewy Krzywiny) Ewa PUCHAŁA-KRZYWINA, Bariery innowacyjności w województwie opolskim

Marek SZYL, Struktura regionalna przedsiębiorstw innowacyjnych inwestujących w badania i rozwój w 2008 roku

Michał BARANOWSKI, Wybrane aspekty rozmieszczenia firm innowacyjnych w województwie opolskim w latach 2005-2009

104

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM W 2008 ROKU

108

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM W 2008 ROKU

110

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW PRZYSŁANYCH W 2009 ROKU

112

LISTA JEDNOSTEK BADAWCZYCH WG WOJEWÓDZTW

113

DEFINICJE

125

SŁOWNIK DO LISTY NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 ROKU

130

LISTA ALFABETYCZNA PRZEDSIĘBIORSTW W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM

138

INFORMACJA O INSTYTUCIE NAUK EKONOMICZNYCH PAN

139

SPIS TABEL

146

SPIS RYSUNKÓW

147

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Tadeusz Baczko Sieć Naukowa MSN

OD LOKALNYCH POTENCJAŁÓW INNOWACYJNYCH DO UMIĘDZYNARODOWIENIA REGIONU OPOLSKIEGO Wejście do Unii Europejskiej spowodowało bardzo duże zmiany w polskich regionach. Pozyskane na bezprecedensową skalę fundusze obudziły bardzo duże nadzieje i przyczyniły się do pobudzenia aktywności społecznej. Uruchomione zostały tysiące projektów, które dotknęły wielu sfer życia gospodarczego i społecznego. Podróżując dziś po Polsce prawie na każdym kroku widać efekty tych projektów. Polska jest wielkim placem budowy . Nie ma wątpliwości, że to fundusze europejskie przyczyniły się do tego, że kryzys finansowy w Polsce był i jest mniej odczuwalny. Obecnie znajdujemy się w szczególnym momencie. Znaczna część projektów została uruchomiona, w wielu obszarach fundusze ulokowane w projekty regionalne i ogólnopolskie ulegają wyczerpaniu. Obserwacja życia codziennego pokazuje, że skala potrzeb jest ciągle bardzo duża w każdym regionie. Są ciągle do pokonania ogromne wyzwania w postaci znacznych obszarów strukturalnego bezrobocia, niedorozwoju infrastruktury, rozwoju lecznictwa, edukacji, bezpieczeństwa, ochrony środowiska. Wyzwań tych nie da się pokonać bez utrzymania i tworzenia miejsc pracy, które będą tworzyć atrakcyjne wyroby i usługi przeznaczone do sprzedaży na coraz bardziej umiędzynarodowionych i konkurencyjnych rynkach. Szczególnie ważne są dziś te produkty i usługi, które zapewnią wzrost płac, będą dawać na tyle znaczne nadwyżki, że pozwolą na inwestycje w skali lokalnej, krajowej i międzynarodowej oraz przyniosą korzyści dla lokalnej kasy i Skarbu Państwa tworząc nowe możliwości rozwojowe. W dzisiejszym świecie nasilającej się konkurencji i umiędzynarodowienia, gdy prawie na każdym obszarze przychodzi nam konkurować z krajami często bardzo odległymi o niższych niż w Polsce kosztach wytworzenia wyrobów i usług szczególną rolę odgrywa działanie na szczeblu lokalnym. Są tu, bowiem ukryte wielkie potencjały w postaci kultury, wiedzy, tradycji, kapitału społecznego, zasobów lokalnych, przedsiębiorczości, kreatywności i innowacyjności. Proces aktywizacji tych ogromnych zasobów został uruchomiony. Szczególną rolę odegrały w tym procesie gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa. Trudno przecenić znaczenia alokacji funduszy publicznych i prywatnych. Pochodziły one z kraju i zagranicy. Wyzwolona energia spowodowała powstanie blisko 2 milionów aktywnych firm. Szereg z nich w ciągu dwudziestu lat zwiększyło ilość miejsc pracy tysiąc razy i więcej.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Tworzy produkty konkurencyjne w skali międzynarodowej i to na najbardziej wymagających rynkach. Było

możliwe

dzięki

wybuchowi

kreatywności,

przedsiębiorczości

innowacyjności, który stanowi przedmiot podziwu na całym świecie. Ogromny wysiłek został poniesiony przez polskie gospodarstwa domowe na terenach miejskich i wiejskich, które wykazały się wielkimi zdolnościami do dostosowań i ogromnymi aspiracjami. Pytanie jak to zrobić by ta dynamika nie została zatrzymana, aby nie doprowadzić do kumulacji społecznej frustracji jest ciągle bardzo aktualne Mamy więc do czynienia z ogromnym wyzwaniem. Potrzebne są aktywne działania, które pozwolą na wykorzystanie tej ogromnej energii. Innowacyjność polskich firm w postaci nowych modeli biznesowych, rozwiązań organizacyjnych, konkurencyjnych produktów i usług, czy rozwój wielu inicjatyw społecznych stanowi wielki potencjał do wykorzystania. Jest ogromne oczekiwanie na działania, które będą wspierały te uruchomione procesy. Znaczącą rolę w tych działaniach ma do odegrania rozwijający się w województwie sektor innowacyjny, którego podstawę stanowią innowacyjne firmy (zob. Ramka 1). Ma on szereg problemów, ale może stać się potężnym sojusznikiem w polityce rozwojowej związanej z pokonywaniem wyzwań społecznych, politycznych i gospodarczych. Jego istnienie i rozwój w Polsce potwierdzają nasze badania oraz prowadzone w innych ośrodkach. W sektorze innowacyjnym wyróżnić można jednostkowe podmioty prowadzące działania innowacyjne a w szczególności inwestorów w badania i rozwój, firmy patentujące oraz przedsiębiorstwa o bardzo zdywersyfikowanej strukturze działalności ze względu na charakterystyki procesów innowacyjnych. Firmy te tworzą złożone struktury przepływu wiedzy i informacji w procesie współpracy z pozostałymi podmiotami systemu innowacyjnego. Są z nim związane znaczne potencjały. Stwierdzenia te mogą budzić wątpliwości w świetle bardzo niskiej oceny gospodarki Polski w międzynarodowych rankingach innowacyjności1. Wskazują one, że Polska jest w grupie krajów w pogoni za szybko uciekającą czołówką. Dynamika zintegrowanego wskaźnika innowacyjności rośnie, ale jego poziom znacznie odbiega od czołówki europejskiej i światowej.

Najbardziej z nich jest znany European Innovation Scoreboard opracowywany przez zespół z Uniwersytetu Maastricht na zamówienie Komisji Europejskiej zob. http://www.proinno-europe.eu/innometrics/page/innovation-union-scoreboard-2010

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Rysunek 1. Innowacyjność przedsiębiorstw województwa opolskiego Przestrzenne rozmieszczenie firm innowacyjnych

Opracowanie: Tomasz Opach Źródło: Raport o innowacyjności województwa opolskiego w 2008 r., INE PAN, Warszawa 2009.

Przedsiębiorstwa, które uzyskały najwyższe w województwie opolskim indywidualne oceny innowacyjności w Systemie 5A. Zostały ocenione pod względem innowacyjności rynkowej, procesowej, nakładów na innowacyjnych, patentów i kontraktów europejskich. Liderzy innowacyjności w 2008 r. 1. KOLTRAM Sp. z o.o. 2. Nowoczesne Technologie Produkcji Sp. z o.o. 3. ZAK S.A. Szczegółowe dany i oceny indywidualne firm zawarte są w tabeli pt. Lista najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w województwie opolskim w 2008 roku w niniejszym Raporcie. Najbardziej innowacyjne małe i średnie przedsiębiorstwa w 2008 r. 1. KOLTRAM Sp. z o.o. 2. Nowoczesne Technologie Produkcji Sp. z o.o. 3. Energo-Mechanik Sp. z o.o. Szczegółowe dany i

oceny indywidualne firm zawarte są w tabeli pt. Lista najbardziej innowacyjnych małych i średnich przedsiębiorstw w województwie opolskim w 2008 roku w niniejszym Raporcie. Informacja o regionalnym systemie innowacji www.umwo.opole.pl/serwis/index.php?id=48 Opracowanie: Joanna Baczko

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Stawia to szczególne wymagania przed administracją samorządową i państwową, które powinny stworzyć nowe ramy dla działalności społecznej oraz gospodarczej. Podstawą powinny być innowacje w sektorze publicznym takie które będą traktować firmę, gospodarstwo domowe i obywatela w ten sposób, że ich potrzeby będą w centrum zainteresowania. Wymaga to zmiany optyki i sięgnięcia do potężnego źródła, jakim jest partnerstwo publiczno-prywatne oraz stworzenia warunków rozwoju tym zespołom, które w innowacjach na wszystkich poziomach życia gospodarczego i społecznego widzą szansę rozwojową. Badania te oparte są na danych przeciętnych i z pominięciem najliczniejszej w Polsce grupy firm mikro nie w pełni są w stanie pokazać istniejące w Polsce struktury innowacyjne . Dostosowane do badania dystansu międzynarodowego tylko częściowo mogą być przydatne dla pełnej diagnozy i znalezienia dróg do innowacyjnego rozwoju2. Zintegrowane wskaźniki innowacyjności i ich składowe stanowią ważną przesłankę dla polityki gospodarczej takiej, która zapewniałaby najlepsze możliwe otoczenie dla innowacyjnych firm. Chodzi w szczególności o konieczność spójnych działań horyzontalnych w sferze edukacji, szkolnictwa wyższego, infrastruktury i gospodarki. Dla osób działających w Polsce i znających jej realia, kwestie instytucjonalne mają bardzo duże znaczenie. Potrzeba, bowiem stworzenia warunków psychologicznych, finansowych i informacyjnych dla zmniejszenia ryzyka innowacyjnego przedsiębiorstwa. Czynniki te nie są w Polsce sprzyjające, o czym świadczy względnie niskie zaangażowanie w procesy rozwojowe. Wyrazem tego są też skargi przedsiębiorstw innowacyjnych na rosnące bariery i to mimo napływu znacznych funduszy z Unii Europejskiej. Czy znaczy to, że rzeczywiście jest tak jak wskazuje statystyka i badania trendów, że pościg za uciekającą czołówką musi zabrać dziesiątki lat? Gdzie doszukiwać się źródeł zmniejszenia dystansu innowacyjnego? Badania makroekonomiczne wskazują, że możliwości stosowania aktywnych polityk fiskalnych są ograniczone, fundusze europejskie też w stosunkowo niewielkim stopniu znajdują swoje odbicie w zmniejszeniu dystansu innowacyjnego. Przeważają, bowiem inwestycje strukturalne, które w niewielkim stopniu przekształcają się na efekty synergiczne związane z tworzeniem wiedzy, jej kumulacją, transferem czy wreszcie transformacją w innowacje produktowe, procesowe, organizacyjne czy marketingowe przynoszące realne dodatnie przepływy finansowe. 2

W pojęciu innowacyjnego rozwoju chodzi o podkreślenie aspektów zrównoważonego rozwoju w układzie zarówno makroekonomicznym i jak i mezoekonomicznym (regionalnym i sektorowym).

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Sukcesy eksportowe niosą z sobą zarówno szanse jak i zagrożenia. Nowe możliwości wiążą się z rosnącym umiędzynarodowieniem i poddaniem gospodarki Polski rosnącej konkurencji. Trudno też nie zwrócić uwagi na przypływy nowych technologii i wiedzy związanej z nowymi produktami. Ciągle jednak w większości sektorów high - tech mamy ujemne saldo handlu zagranicznego. Prawdopodobnie ta tendencja poza nielicznymi sektorami utrzyma się. W szybko globalizującej się gospodarce będzie wprawdzie ciągle zapotrzebowanie na produkty, czy ich komponenty o wysokich walorach użytkowych, spełniające standardy międzynarodowe i konkurujące ceną, ale trudno sobie wyobrazić oparcie na nich przewagi konkurencyjnej kraju, sektora czy regionu w dłuższej perspektywie. Jakie więc są szanse zmniejszenia innowacyjnego dystansu? Wydaje się, że możliwości są znaczne. Należy odblokować ograniczenia innowacyjności oraz stworzyć możliwość aktywizacji w tym obszarze takich podmiotów tworzących podstawy gospodarki Polski jak konsumenci, firmy produkcyjne i usługowe, podmioty składające się na gospodarkę społeczną, uczelnie i jednostki badawcze. Podmioty te występują samodzielnie jak i w strukturach o różnym poziomie złożoności. Mogą być one duże i małe oraz w różnych stadiach rozwoju. Posiadają też różne cechy związane z innowacyjnością. Rozpoznanie tych struktur jest bardzo ograniczone i brak jest sił zainteresowanych poważnymi badaniami w tym obszarze. Bardzo poważnym ograniczeniem w aktywnych działaniach jest istnienie szeregu stereotypów dotyczących sfery innowacji, które opierają się na braku wiedzy o realnych procesach w gospodarce na poziomie mikroekonomicznym. Konieczne jest podjęcie aktywnych działań w kierunku podważenia tych stereotypów dotyczących innowacyjności gospodarki Polski w kontekście wyników badań międzynarodowych nad dystansem innowacyjnym i polskim sektorem innowacyjnym oraz wskazanie na znaczenie podstaw mikroekonomicznych dla urzeczywistnienia wypracowywanej we współpracy ekspertów i przedsiębiorstw innowacyjnych wizji rozwojowej, nazwanej Strategią Innowacji dla Polski. Strategia innowacji dla Polski jest przedsięwzięciem partycypacyjnym, które ma na celu, aby stworzyć warunki aby Polska mogła się znaleźć znalazła się w gronie najbardziej innowacyjnych krajów na świecie do 2020 r. Podmioty uczestniczące w tym ambitnym projekcie uważają, że ten cel jest możliwy do realizacji. Dążymy do takich rozwiązań, które zapewnią, że potencjały innowacyjne firm niezależnie od ich wielkości nie będą tracone. Liczymy, że dzięki identyfikacji firm innowacyjnych a także ich popularyzacji zwiększy się napływ do nich funduszy z Unii Europejskiej oraz ze źródeł prywatnych zarówno krajowych i zagranicznych. Chcielibyśmy, uczestniczyć w tworzeniu wokół nich kapitału społecznego,

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

który obok finansowego i wiedzy sprzyjałby innowacyjnej przedsiębiorczości. Warunkiem powodzenia strategii jest umiędzynarodowienie systemu innowacyjnego przy jednoczesnym silnym jego osadzeniu na mikroekonomicznych i regionalnych filarach. Idea Strategii Innowacji dla Polski ma swoje korzenie w badaniach przedsiębiorstw prowadzonych przez zespół badawczy Sieci Naukowej MSN koordynowanej przez Instytut Nauk Ekonomicznych PAN. Badania te prowadzone są od 2005 roku w swoich założeniach miały na celu zidentyfikowanie firm innowacyjnych, wskazanie na ich różnorodność zachowań oraz stworzenie podstaw ich typologii. Prace badawcze miały obok celów poznawczych wymiar utylitarny, chodziło o to, aby uzyskane wyniki badań mogły być od razu wykorzystywane w praktyce gospodarczej. Wynikiem prac obok otrzymywanych wypełnionych ankiet, powiększających się zbiorów danych, analiz oraz opracowań porównawczych było opracowanie systemu indywidualnej informacji o przedsiębiorstwach innowacyjnych3 który może funkcjonować na zasadach publicznego systemu ocen innowacyjności4. System ten łączy w sobie dorobek badawczy w zakresie zintegrowanych wskaźników (composite indicators) z wynikami badań na mikrodanych przedsiębiorstw innowacyjnych. Bardzo ważnymi zaletami praktycznymi opracowanego systemu ocen innowacyjności jest możliwość posługiwania się w procesach decyzyjnych mikrodanymi bez naruszania tajemnicy statystycznej, łączenia danych statystycznych z jawnymi zasobami danych publicznych, diagnozowania typów zachowań innowacyjnych, porównywania poziomu innowacyjności na poziomie firm różnej wielkości także w układzie regionalnym. Rosnące wyzwania przed firmami innowacyjnymi spowodowały dodanie do badań ankietowych5 pytań dotyczących kierunków przemian systemu innowacyjnego w Polsce oraz skutków kryzysu dla firm. Propozycje zgłaszane przez przedsiębiorstwa wskazały na wysoką świadomość firm innowacyjnych, co do pożądanych kierunków przemian otoczenia instytucjonalnego. Uzyskane wyniki stały się inspiracją do zorganizowania seminarium przy 3

W pracach wykorzystano blisko 30-letni dorobek INE PAN w tworzeniu systemów informacji publicznej w oparciu o mikrodane. Najbardziej znanym wynikiem tych badań jest Lista 500 największych polskich przedsiębiorstw, które to przedsięwzięcie realizowane jest od 1984 r.. W 1989 r. Polska była jedynym krajem wśród transformujących się w Europie, która miała publiczną informację o 1500 największych firmach. 4 W dotychczasowych badaniach innowacyjności nie podejmowano prób oceny ryzyka podmiotów gospodarczych choć cząstkowe wskaźniki związane z oceną efektywności gospodarowania zostały uwzględnione 5 Badania ankietowe innowacyjności przedsiębiorstw są prowadzone od 2005 r. przez Sieć Naukową MSN koordynowana przez INE PAN. Ważną częścią ankiety dostępnej corocznie na stronie INE PAN www.inepan.waw.pl są elementy sprawozdań statystycznych GUS z serii PNT przygotowywanych zgodnie ze standardami Community Innovation Survey (CIS) opracowywanych przez Eurostat i OECD, elementy bilansu i rachunku wyników (sprawozdanie GUS F-02) oraz pytań dodatkowych. Większość sprawozdań jest przesyłana do INE PAN dla potrzeb publikacji i przygotowania ocen innowacyjności.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

udziale liderów innowacyjności, przedstawicieli środowisk naukowych i administracji publicznej pod tytułem: „Co powinna obejmować Strategia Innowacji dla Polski?” Konferencja wskazała na celowość podjęcia działań w kierunku opracowania partycypacyjnej Strategii Innowacji dla Polski tzn. takiej, która byłby zorientowana

stworzenie, jak najlepszych warunków instytucjonalnych sprzyjających indywidualnym strategiom przedsiębiorstw. Winna być ona stale wspierana dynamiczną diagnozą zachodzących przemian w sektorze innowacyjnym w Polsce i na świecie. Potwierdziła celowość działań na rzecz identyfikacji i aktywizacji potencjałów innowacyjnych. Zastosowane

podejście

nawiązuje

działań

międzynarodowych

związanych

opracowaniem Strategii Innowacji OECD oraz upowszechnieniem najlepszych wzorców wypracowanych na poziomie wiodących w innowacyjności krajów i firm. Tworzy też podstawy analityczno-badawcze oraz metodologiczne dla rozwoju analiz i diagnoz na poziomie regionalnym. Podjęte przedsięwzięcie opiera się na współpracy różnych interesariuszy. Jednak najważniejszą grupą są przedstawiciele Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce opracowywanej od 2005 r. Właściciele, przedstawiciele zarządów tych firm i ich działów badawczo –rozwojowych biorą aktywny udział w kolejnych seminariach i konferencjach z cyklu Strategia Innowacji dla Polski. Reprezentują one firmy patentujące, inwestorów w badania i rozwój, firmy o różnej wielkości zorientowane na innowacje technologiczne, jak i nietechnologiczne. Są wśród nich takie, które działają w sferze produkcji jak i te zorientowane na usługi. Reprezentują różne sektory gospodarki, posiadają siedziby i zakłady umiejscowione lokalnie i w całej Polsce. Część należy do światowych korporacji, które w Polsce uruchomiły swoje centra B+R. Lista 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw obejmuje te z nich, które wysłały swoje ankiety do INE PAN oraz wykazały cechy działalności innowacyjnej i udostępniają publicznie swoje dane. Są tu te które uzyskały patenty z Urzędu Patentowego RP. Są te obecne Krajowym Rejestrze Sądowym, które wykazują zakończone prace rozwojowe. Elitarna grupę stanowią te które uczestniczą w programach ramowych Unii Europejskiej (7 badawczy program ramowy Unii Europejskiej i CIP (Competetiveness and Innovation Framework Program). Są tu też beneficjenci Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Są też i te notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, ktróre wykazują nakłady na B+R. Ważna grupę stanowią firmy, które inwestują w B+R i są obecne w rankingu największych inwestorów w B+R w Europie.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Procesy identyfikacji obejmują firmy, które powstały w ostatnim czasie 6, ale również przedsiębiorstwa o bardzo długiej tradycji7. Przeprowadzone badania wskazują, że firmy innowacyjne mogą podobnie jak wszystkie inne być analizowane ze względu na formy własności. W trakcie swego funkcjonowania podlegają zmianom własnościowym 8. Reprezentują też różne formy organizacyjno – prawne od zakładów osób fizycznych do spółek akcyjnych. Szczególnie istotną grupą firm innowacyjnych są wspomniane spółki akcyjne obecne na Giełdzie Papierów Wartościowych9. Bardzo ważnym obszarem obserwacji jest poziom koncentracji własności jak i źródło pochodzenia kapitału. Jest to zrozumiałe w świetle ścisłego powiązania procesów innowacji z zarządzaniem korporacyjnym. Przeprowadzone badania wskazują, że bardzo istotną grupę firm innowacyjnych w Polsce stanowią przedsiębiorstwa rodzinne. Orientacja na specyficzne aktywa, lepsze niż przeciętne charakterystyki zarządzania w sferze kapitału ludzkiego oraz długookresowa strategia pozwoliła im osiągnąć liczne sukcesy w sferze innowacji.10 Ich

Szczególną grupę stanowią przedsiębiorstwa, które powstają w powiązaniu z ośrodkami akademickimi czy instytutami badawczymi. Są to firmy spin off i spin out tworzone przez studentów, absolwentów czy pracowników naukowych. Wiele znanych polskich firm innowacyjnych działających dziś w skali międzynarodowej powstało w ten sposób. Można wymienić tu firmy Comarch, ADB czy Optopol Technology. W tych przedsiębiorstwach bardziej niż w innych kwestie tworzenia wiedzy, jej przekazu i transformacji w strumienie finansowe jest szczególnie istotne. Identyfikacja wzorców ich działania ma dziś szczególne znaczenie w kontekście licznych problemów związanych z komercjalizacja wiedzy i transferem technologii. Trudne do przecenienia są w tym kontekście działania fundacji Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości, które gromadzą we wszystkich województwach ponad 700 firm studenckich udzielając im wszechstronnej pomocy. Bardzo aktywne działania w obszarze przedsiębiorczości akademickiej zainicjował i prowadzi J.Cieślik z Akademii im. Leona Koźmińskiego w Warszawie. Liczne te działania jeszcze ciągle w ograniczonym stopniu korzystają z potencjałów wynikających z zatrudnienia studentów w firmach o wysokim poziomie innowacyjności zob. szerzej na ten temat T. Baczko, Od diagnozy do strategii Innowacji dla Polski w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 r., red.T.Baczko, INE PAN, Warszawa 2010, str. 19. 7 Pierwsze analizy dotyczące demografii innowacyjnych firm w Polsce przeprowadził M.Baranowski z Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN. Wskazują one na dominacje wśród firm innowacyjnych tych, które powstały po 1989 r. 8 W krajach przechodzących procesy transformacji firmy innowacyjne często są poddawane przekształceniom własnościowych. Dobrym przykładem są przedsiębiorstwa polskiego przemysłu lotniczego takie jak PZL Mielec, PZL Świdnik i PZL Rzeszów, które przeszły wszystkie fazy restrukturyzacji aby w końcu zostać sprywatyzowanymi i przejętymi przez firmy zagraniczne. Są też przykłady przejmowania przedsiębiorstw należących do Skarbu Państwa przez innowacyjne firmy z kapitałem krajowym. Wiele wyzwań związanych jest z przekształceniami własnościowymi sektora badawczego. 9 Badania spółek akcyjnych inwestujących w B+R prowadzone są systematycznie w ramach Raportów o innowacyjności gospodarki Polski od 2005 r. Badania te wskazują, że co 5-ta spółka giełdowa na GPW w Warszawie wykazuje nakłady na B+R. Analizy prowadzone przez M. Szyla wskazują także na koncentrację sektorową, która świadczy o dużych możliwościach rozwojowych tej grupy firm. Przedsiębiorstwa te niosą nowe potencjały związane z możliwościami wykorzystania rynku kapitałowego. Dalszych badań wymagają ryzyka związane z ich funkcjonowaniem oraz nowe instrumenty sprzyjające transferowi wiedzy i technologii. 10 Badania nad rodzinnymi firmami innowacyjnymi prowadzone są przez A. Chaberskiego. Od 2005 r. publikowane są studia przypadków innowacyjnych firm rodzinnych w Raporcie o innowacyjności gospodarki Polski. Przedstawione zostały kolejno studia przypadku takich innowacyjnych firm rodzinnych jak Duda, Solaris, Comarch, Adamed. W Raporcie za 2009 r. przedstawione zostały przez A. Chaberskiego wyniki badań Pentor International przeprowadzone dla PARP przy współpracy stowarzyszenia Inicjatywy Firm Rodzinnych

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

doświadczenia mogą mieć duże znaczenie dla tej najliczniejszej w Polsce grupy firm11. Przedsiębiorstwa innowacyjne różnią się z punktu widzenia prowadzonej strategii. Część z nich działa krótkookresowo, ale wiele z nich to firmy posiadające długookresowe strategie o orientacji międzynarodowej. Wielość typów firm innowacyjnych stanowi bardzo poważne wyzwanie dla badań, ale i dla polityki gospodarczej. Kwestia jak to zrobić aby instrumenty polityki gospodarczej jak programy operacyjne, gwarancje kredytowe czy instrumenty oparte na ulgach podatkowych nie mijały się z autentycznymi potrzebami i trafiały do tych gdzie przyniosą największy zwrot w postaci strumieni finansowych czy też lepszego lub tańszego dostępu do dóbr publicznych jest poważnym wyzwaniem informacyjnym na które współczesna ekonomia nie znalazła w pełni adekwatnych

instrumentów.

Warunkiem

właściwego

gospodarowania

funduszami

publicznymi i prywatnymi jest pomiar zarówno nakładów, efektów jak i identyfikacja podmiotów, gdzie te nakłady dadzą największy zwrot. Potrzebna jest jednocześnie ontologia w ramach, której moglibyśmy podzielić firmy innowacyjne i określić ich charakterystyki. Część tych charakterystyk ma charakter uniwersalny zaś część jest specyficzna dla poszczególnych krajów. Dobitnie

pokazują

wyniki

międzynarodowych

badań

porównawczych

przeprowadzone na poziomie mikrodanych12. Rośnie znaczenie działań w sferze niematerialnej. W tym obszarze obserwujemy też coraz więcej innowacji. Znaczenie innowacji w sferze niematerialnej rośnie w warunkach kryzysu, gdy szukamy nowych źródeł wzrostu gospodarczego13. Nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że dokonany po 1989 roku przełom gospodarczy w europejskich krajach postkomunistycznych w znacznym stopniu wiązał się z rozwojem usług w sektorze niematerialnym. Powiązanie firm innowacyjnych z tworzeniem, transferem i komercjalizacją wiedzy powoduje znaczny wzrost złożoności populacji firm innowacyjnych. Wymaga, bowiem uwzględniania kwestii gospodarowania wiedzą, tworzenia i aktywizacji wzorców zachowań, powiązań z jednostkami zewnętrznymi w tym z odbiorcami i dostawcami, systemów motywacji do zachowań kooperacyjnych, kwestii uwzględnienia różnych modeli gospodarowania własnością intelektualną od rozwiązań opartych na patentach

Wyniki badań firm rodzinnych przedstawione są na stronie http://firmyrodzinne.pl/ Większość z firm rodzinnych to przedsiębiorstwa małe i średnie o dużym potencjale wzrostu. 12 Zob.Innovations in Firms. A Microeconomic Perspective, OECD 2009 13 Zob.Measuring innovation. A New Perspective, OECD 2010

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

do form coraz bardziej otwartych z uwzględnieniem podejścia open source i free revealing 14. Istotnym elementem w tych transferach wiedzy i budowie systemów identyfikacji odgrywa popytowy i podażowy charakter innowacji15. Przedstawione charakterystyki firm innowacyjnych, zidentyfikowane w prowadzonych badaniach na danych jednostkowych, oraz dalsze prace prowadzone w kierunku znalezienia nowych typów zachowań w oparciu o analizowane metodami statystycznymi bazy danych pozwalają na analizy porównawcze, przestrzenne i sektorowe. Jest to bardzo ważne źródło informacji dla wszystkich aktorów procesu innowacyjnego. Bardzo duże znaczenie ma dla władz samorządowych i państwowych, które mają centralną pozycję przy alokacji funduszy publicznych z Unii Europejskiej jak i krajowych. Trudno też przecenić znaczenie informacji ntego typu dla instytucji finansowych i uczestniczących w procesach transferu technologii oraz reprezentantów jednostek wspomagających procesy innowacyjne z sektora usług o wysokim udziale wiedzy (knowledge intensive services–KIS). Raport o Innowacyjności Województwa Opolskiego jest zbiorem studiów które stanowią podstawę do działań w zakresie rozwoju Strategii Innowacji dla Polski

na szczeblu

regionalnym. Raporty mają za zadanie wykazanie, że sektor innowacyjny istnieje w każdym polskim województwie i że stanowi siłę napędową rozwoju gospodarczo-społecznego a jednocześnie natrafia na szereg ograniczeń. Firmy innowacyjne mają swoją wizję jak powinno wyglądać otoczenie w jakim działają lokalnie. Wykazujemy, że w każdym województwie istnieją firmy innowacyjne, inwestorzy w B+R, otrzymujące patenty, posiadające innowacyjne usługi i wyroby. Identyfikacja firm innowacyjnych, przedsiębiorstw które inwestują w badania i rozwój, poosiadają dorobek w zakresie własności intelektualnej jest wielkim potencjałem, z którego umiejętne skorzystanie pozwoli na rozwój dóbr publicznych takich jak zdrowie, edukacja, kultura czy bezpieczeństwo. Powinno wzmocnić mobilność i dostęp do informacji. Raport przygotowany przez zespół badawczy składa się z 2 części. Pierwszą stanowią analizy regionalne a drugą studia mikroekonomiczne oparte o analizy danych jednostkowych. W ramach części analiz regionalnych przygotowanej pod redakcją Małgorzaty Pieńkowskiej na pierwszy plan wysunięte są kwestie porównań regionów. Profesor Leszek Jerzy Jasiński dyrektor INE PAN wskazuje na wielowymiarowość różnic między regionami, prof. Hanna 14

Zob. G.Niedbalska, Ekonomia Free revealing . Nowe podejście do problemu własności intelektualnej, w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 r., T.Baczko red., INE PAN, Warszawa 2010,s.91-93. 15 Zob. analizy na temat innowacji popytowych i kreowanych przez odbiorcę w artykułach które przedstawili W.Burzyński, N.Grądzka, W. Pander i A.Żołnierski w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 r., T.Baczko (red.), INE PAN, Warszawa 2010,

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Godlewska Majkowska z SGH analizuje atrakcyjność inwestycyjną województwa w kontekście innowacyjności polskich regionów W. Burzyński z Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur analizuje innowacyjność regionów w Polsce z uwzględnieniem badań porównawczych europejskich. M. Pieńkowska z Sieci Naukowej MSN, podejmuje analizę innowacyjności przedsiębiorstw przemysłowych w świetle badań GUS. G. Niedbalska z Komitetu Naukoznawstwa PAN i Sieci Naukowej MSN przedstawia badania OECD nad czynnikami wzrostu regionów oraz ich implikacje dla polityki gospodarczej i innowacyjnej. Szybko rozwijający się program badań przyszłości typu foresight i ich znaczenie praktyczne w układzie regionalnym przedstawia I. Nowicka radca w Departamencie Strategii Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Ważną częścią Raportu o Innowacyjności Województwa jest odniesiona do poszczególnych województw analiza wykorzystania funduszy strukturalnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa na lata 2007-2013 przygotowana przez J. Pęczkowską z Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN. Stanowi ona ważny wkład w ich ocenę oraz wskazanie wyzwań jakie stoją przed kolejnymi okresami programowania w kierunku zwiększenia udziału działań związanych z rozwojem sektora opartego na wiedzy. Dzisiejsze regiony poza fizycznymi powiązaniami w postaci komunikacji kolejowej, czy drogowej posiadają szybko rosnące autostrady wiedzy łączące je z całym światem. Potencjały w tym obszarze można analizować dzięki prezentacji wyników badań bibliometrycznych przygotowanych przez A. Olechnicką i A. Płoszaja z Interregu Uniwersytetu Warszawskiego w cyklu analiz nauka i badania w polskich regionach. Kolejna analiza przedstawiona jest przez M. Maciejczaka i dotyczy dyfuzji innowacji w sektorze rolnym Mazowsza. Obszar innowacyjności w rolnictwie zasługuje na dalszą obserwację i należy do najbardziej strategicznych w rozwoju sektora innowacyjnego w Polsce. Dużym wyzwaniem dla rozwoju sektora innowacyjnego w Polsce jest mało przedsiębiorstw uzyskujących patenty. Prowadzone od 2004 roku badania firm patentujących pozwalają na analizy regionalne. Wyniki tych badań przedstawia studium M. Szyla z Sieci Naukowej MSN na temat struktury regionalnej przedsiębiorstw innowacyjnych patentujących w latach 2004-2008. Ważną rolę w procesie upowszechniania wzorców innowacyjności pełnia organizacje społeczne. Sieć Naukowa MSN podejmuje liczne działania na rzecz współpracy z takimi organizacjami społecznymi jak Naczelna Organizacja Techniczna, Polskie Towarzystwo

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Ekonomiczne, czy Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji. W niniejszym raporcie chcielibyśmy zwrócić uwagę na tekst P. Deca na temat na działań Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego dla innowacyjności. Chcielibyśmy też zwrócić uwagę czytelników na drugą część Raportu, która przedstawia wyniki zespołu Sieci Naukowej MSN koordynowanej przez Instytut Nauk Ekonomicznych PAN. Zawiera ona analizy mikroekonomiczne oparte na danych ankietowych wysyłanych przez przedsiębiorstwa oraz danych dostępnych publicznie. Część ta zaczyna analiza barier innowacyjności dla województwa przygotowana przez E. Puchałę–Krzywinę z Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN oraz postulatów formułowanych przez przedsiębiorstwa innowacyjne. Kolejna analiza jest przygotowana przez M. Szyla z Sieci Naukowej MSN i dotyczy struktury regionalnej przedsiębiorstw innowacyjnych inwestujących w badania i rozwój w 2008 roku, co ma kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Raport dla województwa zamyka Lista najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w województwie opolskim w 2008 roku . Jest to druga edycja rankingu na poziomie województwa. Obejmuje ona indywidualne oceny innowacyjności dla poszczególnych przedsiębiorstw oparte na pozycyjnym systemie 5A. Lista najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw województwa powstała dzięki opracowaniu indywidualnych integrowanych indykatorów innowacyjności. Oparte są one wiedzy ekspertów i danych z ankiet oraz źródeł publicznych. Opracowanie pozwala na ocenę działalności innowacyjnej przedsiębiorstwa. Uwzględnia innowacyjność rynkową, procesową, strukturę nakładów na innowacyjność, dorobek w zakresie własności intelektualnej i kontrakty w ramach programów ramowych (7 PR i CIP) oraz programu operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (PO IG). Ranking pozwala więc zidentyfikować regionalnych liderów innowacyjności. Daje też możliwość określenia charakterystyk ich działalności. Lista rankingowa przedstawia poza indywidualnymi ocenami przedsiębiorstw w systemie 5A takie ważne dane jak sprzedaż netto, dynamika sprzedaży, nakłady na badania i rozwój (B+R), intensywność tych nakładów liczoną w stosunku do sprzedaży netto. Przeprowadzone badania kwestionariuszowe oraz statystyczne oparte są na dostępnych publicznie danych jednostkowych przedsiębiorstw z bilansów firm objętych KRS, wykazów firm patentujących UP RP, rejestrów beneficjentów funduszy europejskich przeznaczonych na rozwój innowacyjności oraz danych ze źródeł Komisji Europejskiej. Bardzo duże znaczenie dla rozwoju sektora innowacyjnego ma zapewnienie identyfikacji oraz warunków rozwoju małych i średnich firm innowacyjnych w województwie. Ich wzrost sprzedaży, eksportu i tworzenie miejsc pracy mają bardzo duże

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

znaczenie dla rozwoju województwa oraz przyciągnięcia inwestorów krajowych i zagranicznych. W celu obserwacji tych procesów opracowana została

Lista najbardziej

innowacyjnych małych i średnich przedsiębiorstw w województwie w 2008 roku. Przedsiębiorstwa innowacyjne w swoich corocznie wysyłanych do Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN wypełnionych kwestionariuszy Sieci Naukowej MSN koordynowanej przez INE PAN w postaci elektronicznej opisują swoje najbardziej innowacyjne produkty i usługi co ma wpływ na ich oceny innowacyjności. Lista innowacyjnych produktów

porządku alfabetycznym w województwie na podstawie ankiet przedsiębiorstw przesłanych w 2009 roku zawarta jest w prezentowanym raporcie . W województwie łódzkim skupiona jest znaczna część potencjału instytutów badawczych zarówno nauk podstawowych jak i o charakterze aplikacyjnym. Stanowią one bardzo ważną część sektora innowacyjnego województwa. Listę tych jednostek badawczych na podstawie źródeł OPI w Warszawie zawarto w Raporcie aby pomóc firmom w nawiązaniu z nimi kontaktu z jednej oraz dla pokazania potencjału jakim dysponują. Warto też zainteresować się wybranymi definicjami pojęć oraz Słownikiem do Listy najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w województwie w 2008 roku, przygotowanym przez zespół w składzie T..Baczko, E. Puchała-Krzywina, M. Szyl, który daje wgląd w zastosowaną metodologię badań. Raport kończy Lista alfabetyczna ocenionych pod względem innowacyjności przedsiębiorstw w województwie mazowieckim w 2008 r. oraz spisy rysunków i tabel. Na zakończenie Raportu znajduje się przygotowana przez Michała Baranowskiego Informacja o Instytucie Nauk Ekonomicznych PAN. Na koniec chciałbym podziękować całemu zespołowi ekspertów, którzy przygotowali Raport. Praca ta byłoby niemożliwe bez zainteresowania ze strony przedsiębiorstw innowacyjnych z województwa mazowieckiego, które coraz częściej wysyłają nam swoje wypełnione ankiety. Raport rozpoczyna ramka 1 z mapką firm innowacyjnych regionu 16. Liczymy na to, że nasze wspólne działania: przedsiębiorstw, instytutów badawczych, organizacji społecznych oraz władz państwowych i samorządowych przyczynią się do zapełnienia przestrzeni nowymi atrakcyjnymi firmami. Mamy też nadzieję, że regionalni liderzy innowacyjności znajdą swoich naśladowców i uzyskają kolejne fazy rozwoju w skali krajowej i międzynarodowej.

Mapka ta powstała w ramach projektu Sieci Naukowej MSN. Jego wynikiem jest Mapa Innowacyjnych Firm, która zwiera dane z poprzedniego Raportu o Innowacyjności Województwa Mazowieckiego zob. www.inepan.waw.pl/innowacje/

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

ANALIZY REGIONALNE

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Leszek Jerzy Jasiński Instytut Nauk Ekonomicznych

WIELOWYMIAROWOŚĆ RÓŻNIC MIĘDZY REGIONAMI Przystępując do zwięzłego omówienia tematu powinniśmy uczynić kilka uwag wstępnych. Są one bardzo ważne dla wypracowania sobie ogólnego poglądu na skalę zróżnicowania poszczególnych części kraju oraz regionów należących do odmiennych państw. Po pierwsze, wyniki analizy regionalnej przy użyciu materiału statystycznego pozostają istotnie zależne od przyjętego podziału administracyjnego kraju. W państwach członkowskich Unii Europejskiej istnieje ogólna reguła wyodrębniania regionów w systemie NUTS (Nomenclature of Statistical Territorial Units, Nomenclature des Unites Territoriales, nomenklatura statystycznych jednostek terytorialnych). Niewątpliwie bardzo ułatwia ona prowadzenie porównań międzynarodowych, co nie było głównym powodem jej wprowadzenia, nie rozwiązuje jednak tego problemu w sposób całkowity. Po drugie, relacje międzyregionalne zmieniają się powoli, potrzeba dość dużo czasu, by między częściami kraju dokonały się wyraźne zmiany poziomem PKB na mieszkańca. Szersze badania sytuacji regionalnej wymagają zebrania materiału z wielu krajów, opóźnienia w publikacjach statystycznych sięgają nierzadko trzech lat. W świetle powolnego przebiegu procesów zmian takie opóźnienie nie musi być dużą przeszkodą. Zagadnieniem odrębnym jest przeciwstawienie sobie spójności ekonomicznej i spójności społecznej. Rozwój zrównoważony kraju lub ugrupowania integracyjnego sprowadza się do pogodzenia ze sobą trzech pożądanych zjawisk ekonomiczno-społecznych: rozwoju ekonomicznego, spójności społecznej i ochrony środowiska. Rozwój ekonomiczny jest rozumiany jako wzrost PKB. Wysuwa się postulat szybkiego wzrostu gospodarczego. Spójność społeczna polega na zbliżeniu się do siebie w różnych krajach i regionach wskaźników rozwoju społeczno-ekonomicznego, takich jak stan infrastruktury technicznej i społecznej, poziom życia i wielkość bezrobocia. Istnieją

dwa

sposoby

rozumienia

spójności

(kohezji):

podejście

nazywane

ekonomicznym i społecznym. W pierwszym przypadku porównuje się poziom ogólnej aktywności gospodarczej, najczęściej PKB na mieszkańca, w poszczególnych regionach, składających się na dany kraj lub grupę krajów. Inne aspekty analizy na gruncie tego podejścia pomija się. W drugim przypadku przedmiotem badania są wybrane wskaźniki

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

rozwoju społecznego lub społeczno-ekonomicznego takie jak stan infrastruktury gospodarczej lub wyrażony liczbowo poziom życia. Analiza spójności socjalnej będzie zatem koncentrować się na zjawiskach zachodzących na rynku pracy, na warunkach życia mieszkańców i technicznych możliwościach prowadzenia działalności gospodarczej. Kohezja ekonomiczna stanowi przedmiot stałych analiz, ale nie jest i nie powinna być celem zasadniczym polityki gospodarczej. Unia Europejska promuje triadę celów: wzrost gospodarczy, który może przyczyniać się do narastania różnic w dochodach, podobieństwo między krajami i regionami w świetle podstawowych wskaźników jakości życia oraz zachowanie dobrego stanu środowiska przyrodniczego. Budując ogólną formułę rozwoju nie żąda się zrównania dochodów między ludźmi, zawodami, krajami i regionami, ale zabezpieczenia przyzwoitych warunków życia. Postulatem staje się jedynie spójność społeczna, a nie spójność ekonomiczna, czyli zbieżność poziomu dochodów na mieszkańca. Powodów, dla których powstają nierówności dochodowe jest wiele, co oznacza, że przeciwdziałanie im nie jest proste. Stanowią one, przede wszystkim, naturalny skutek działania mechanizmu rynkowego: pewne produkty, usługi, zawody i umiejętności są w danym czasie w cenie, inne nie. Relacja między popytem a podażą nie jest stała, co powoduje ruch cen. Zmiany popytu i podaży są następstwem występowania najróżniejszych zjawisk i procesów. I tak występuje pewna korelacja między zdolnościami człowieka a jego dochodami i posiadanym bogactwem. Nie zawsze okazuje się ona wielka.17 Bardziej znaczący wydaje się związek między dochodami a wykształceniem: istnieje pogląd głoszący, że po 1980 roku zwiększył się na świecie popyt na ludzi wykształconych, których dochody poszły w górę, natomiast dochody pozostałych pracowników ustabilizowały się. Pewne znaczenie, o czym słyszymy często, mają takie czynniki jak płeć i kultura. Głośna w ekonomii teoria Simona Kuznetsa głosi, że skala nierówności przy niskich dochodach na mieszkańca jest większa niż przy dochodach wyższych. Zależność między zróżnicowaniem dochodów a dochodem per capita daje się opisać przy pomocy odwróconej paraboli (odwróconej litery U): jest to krzywa najpierw rosnąca, a później malejąca. Oznacza to, że nasilające się początkowo różnice zaczynają maleć po dojściu społeczeństwa do odpowiednio wysokiego dochodu na jednostkę. Teoria ta jest krytykowana, przeczy jej współczesne doświadczenie wielu krajów. W przeszłości łatwiej było znaleźć jej

Lynn R., Vanhanen T.: IQ and the Wealth of Nations, Praeger, Westport 2002.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

potwierdzenie, szczególnie w społeczeństwach przechodzących od gospodarki w dużym stopniu agrarnej do przemysłowej. Teoria zagęszczania się bogactwa (wealth condensation) wskazuje na łatwe powiększanie się korzyści ekonomicznych podmiotów już bogatych. Dzieje się tak, ponieważ osoby fizyczne i przedsiębiorstwa zamożne oszczędzają więcej, co przy stopie dochodowości, relacji dochodów do zasobów, takiej samej dla wszystkich podmiotów daje większe efekty lepiej sytuowanym już na starcie. Nierówności dochodowe są uznawane, nie przez wszystkich, za konieczny bodziec dla wzrostu gospodarczego. Jako warunek utrzymania wysokiej jakości pracy postrzega się również bezrobocie. Pojawiają się teorie głoszące pozytywny wpływ na rozwój gospodarki światowej, różnic między krajami. Odmienna struktura gospodarki, odmienny poziom dochodów na mieszkańca i odmienna sytuacja makroekonomiczna, słowem – zróżnicowanie rozwojowe, uznaje się za czynnik sprzyjający bogatym i biednym.18 Różnice dochodowe tłumaczy się także rozkładem własności w społeczeństwie. Jest to trafne tylko do pewnych granic, na przykład wielu właścicieli przedsiębiorstw, przede wszystkim jednoosobowych, nie uzyskuje wysokich, regularnych dochodów.19 Unia Europejska odwołuje się w swoich dokumentach programowych do koncepcji rozwoju zrównoważonego.20 Przyjrzyjmy się temu pojęciu. Rozwój zrównoważony sprowadza się do pogodzenia ze sobą trzech pożądanych zjawisk ekonomiczno-społecznych: rozwoju ekonomicznego, spójności społecznej i ochrony środowiska. Rozwój ekonomiczny jest rozumiany jako wzrost produktu krajowego brutto, mówiąc o rozwoju postuluje się szybki wzrost gospodarczy. Spójność (inaczej kohezja) społeczna polega na zbliżeniu się do siebie w różnych krajach lub regionach wskaźników rozwoju społeczno-ekonomicznego, takich jak stan infrastruktury technicznej i społecznej, poziom życia i wielkość bezrobocia.21 Istotne jest to, że budując ogólną formułę rozwoju nie żąda się zrównania dochodów w wymiarach międzyludzkim, wewnątrz Unii, międzyregionalnym i między zawodami, wskazuje się jedynie potrzebę zabezpieczenia przyzwoitych warunków życia. Postulatem staje się spójność społeczna, a nie spójność ekonomiczna, czyli zbieżność poziomu dochodów na mieszkańca. 18

Zróżnicowanie rozwoju jako impuls prorozwojowy w gospodarce światowej, Żukrowska K. (red.), SGH, Warszawa 2008. 19 Oblicza nierówności społecznych, Klebaniuk J. (red.), t.1 i 2, Eneteia, Warszawa 2007. 20 W czerwcu 2001 roku Rada Europejska na posiedzeniu w Gothenburgu przyjęła Strategię Rozwoju Zrównoważonego Unii Europejskiej (European Union Sustainable Development Strategy). Została ona odnowiona na kolejnym szczycie Unii Europejskiej w czerwcu 2006 roku w Brukseli. 21 Pojęcie to bywa czasem rozumiane szerzej i oznacza sytuację, kiedy większość społeczeństwa respektuje prawa, prawa człowieka i porządek społeczny.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Istnieją teorie optymalnego poziomu nierówności, wyjaśniające, jaka skala różnic najlepiej służy wzrostowi gospodarczemu. Zdaniem G. A. Cornia i J. Courta na wzrost wpływa niekorzystnie współczynnik Gini kształtujący się poniżej 0,25 i powyżej 0,40, czyli zdecydowanie małe i duże rozbieżności dochodowe.22 R. Barro uważa, że nierówności osłabiają procesy wzrostu w krajach biednych, ale ułatwiają w bogatych. W Polsce P. Kumor i J. J. Sztaudynger doszli do wniosku, że istniejące różnice dochodowe są nadmierne z punktu widzenia procesów wzrostu.23 Historia uczy, że osiągnięcie równości w dochodach, tym bardzie materialnej równości między ludźmi, wymaga użycia przemocy.24 Tylko w ten sposób można próbować zneutralizować procesy naturalnego różnicowania się pozycji poszczególnych jednostek i grup ludzi. Zapowiedzi osiągnięcia równości kończyły się niepowodzeniem, w szczególności ustrój komunistyczny przekreślał podział społeczeństwa na klasy, ale jego nieodłączną cechą stała się faktyczna klasa rządząca, nomenklatura. Ekonomia marksistowska głosiła, że kapitalizm jest skazany na nieuchronną zagładę z powodu działania prawa malejącej stopy zysku, na co remedium był wzrost wyzysku klasy robotniczej. Miało to prowadzić do rosnącego ubóstwa i koncentracji kapitału, a następnie do rozsadzenia kapitalizmu od wewnątrz. Tak się nie stało, z czego nie wynika, że problem nierówności dochodowych przestał stanowić wyzwanie. Egalitarystyczne pomysły Platona i Morusa wspomina się jako utopie. Przedmiotem dyskusji pozostaje to, czy Morus w swojej Utopii propagował skrajną równość, czy chciał zbudować krzywe zwierciadło rzeczywistości swojego czasu.25 Amerykańskie powiedzenie głosi, że są na tym świecie dwie rzeczy pewne: śmierć i podatki. Trzecią rzeczą pewną wydają się być różnice dochodowe. Prześledźmy teraz sytuację w państwach członkowskich Unii Europejskiej pod względem niektórych miernikiem spójności ekonomicznej i w mniejszym stopniu, społecznej. Pełny przegląd takich wskaźników wymagałby napisania całej książki. Z analizy tej płynie generalny

wniosek

niewystępowaniu

Polsce

zróżnicowania

wewnętrznego,

międzyregionalnego znacząco większego niż w innych krajach UE. Naturalnie, ogólnie niższy

Cornia G. A., Court J.: Inequality, growth and Poverty in the Era of Liberalization and Globalization, World Institute of Development Economics Research, Helsinki 2001. 23 Kumor P., Sztaudynger J. J.: The Optimal Inequality of Earnings - the Econometric Analysis, Comparative Economic Research, 2007. 24 Pipes R.: Komunizm, Świat Książki, Warszawa 2008, s.165. 25 Kenny A.: Krótka historia filozofii zachodniej, Prószyński, Warszawa 2005, s.197.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

poziom PKB per capita w skali całego kraju na tle naszych partnerów może łatwo prowadzić do obiegowego przekonania o istnieniu w Polsce różnic szczególnie dużych.26 Tabela 1 przedstawia rozmiary PKB per capita w niektórych regionach krajów Unii na tle przeciętnej dla całego ugrupowania. W poszczególnych krajach wybraliśmy regiony ważne, w tym najbogatsze i najbiedniejsze. Tabela 1. PKB per capita po uwzględnieniu siły nabywczej walut w 2005 r. w wybranych regionach krajów UE, przeciętna unijna = 100,0 Regiony BELGIA, Bruksela REPUBLIKA CZESKA, Praga NIEMCY, Stuttgart Górna Bawaria Berlin Hamburg Meklemburgia-Przedpomorze Hanower Düsseldorf Kolonia Chemnitz Estonia GRECJA, Epir Grecja Zachodnia Attyka HISZPANIA, Galicja Kraj Basków Madryt Estremadura Katalonia FRANCJA, Île de France Północ - Pas-de-Calais Lotaryngia Alzacja Franche-Comté Korsyka Gujana Francuska WŁOCHY, Lombardia

PKB p.c. 240,5 160,3 138,7 165,6 98.,5 202,1 78,3 112,8 128,5 117,1 79,6 62,9 68,7 59,1 131,1 84,2 130,8 133,9 69,7 122,1 172,6 88,6 92,5 105,4 97,0 88,7 50,5 136,5

Regiony Trydent – Górna Adyga Lacjumo Kampania Apulia CYPR ŁOTWA LITWA LUKSEMBURG WĘGRY, Węgry Środkowe Północ Wielkiej Niziny MALTA HOLANDIA, Groningen AUSTRIA, Burgenland Wiedeń Salzburg Tyrol POLSKA, Mazowieckie Lubelskie PORTUGALIA, Północ Lizbona RUMUNIA, Bukareszt Południowy Zachód Oltenia SŁOWACJA, Kraj Bratysławski SZWECJA, Sztokholm W. BRYTANIA, Inner London Outer London Irlandia Północna Walia Zachodnia

PKB p.c. 136,7 127,9 66,9 68,1 92,6 49,9 53,2 264,3 104,9 40,9 77,4 164,0 88,7 177,6 142,7 133,1 81,2 35,0 59,8 106,3 74,8 28,1 147,9 172,2 302,7 108,5 97,0 79,0

Źródło: opracowanie własne na podstawie www.eurostat.ec.europa.eu

Tabela 2 prezentuje jeden z wielu wskaźników spójności społecznej: współczynnik zmienności

stopy

zatrudnienia

(przeciwieństwo

stopy

bezrobocia)

ujęciu

międzyregionalnym. Daje to obraz skali zróżnicowania stopy zatrudnienia w poszczególnych 26

Jasiński L. J.: Spójność ekonomiczna regionów Polski na tle krajów Unii Europejskiej, INE PAN, Warszawa 2005.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

krajach. Jeżeli wskaźnik ten jest zerem, wtedy stopy te są we wszystkich regionach takie same, jego wzrost oznacza rosnącą rozbieżność sytuacji na rynku pracy w poszczególnych krajach. Tabela 2. Dyspersja stopy zatrudnienia w wybranych krajach Unii Europejskiej w 2006 r. Kraj Austria Belgia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Niemcy Polska

Dyspersja 3,4 8,7 5,4 7,6 3,7 7,8 2,2 5,2 5,1

Kraj Portugalia Rumunia Republika Czeska Słowacja Szwecja Wielka Brytania Węgry Włochy UE (27 państw)

Dyspersja 3,1 3,6 5,2 8,6 2,9 5,5 9,1 16,0 11,4

Źródło: zob. www.eurostat.ec.europa.eu

Kolejnym wskaźnikiem jest relatywny poziom zagrożenia ubóstwem. Dane dla krajów UE w 2006 roku przedstawia tabela 3. Wskaźnik ten wyznacza się jako różnicę między progiem ubóstwa a medianą (wartością środkową) dochodu osób znajdujących się poniżej tego progu, wyrażoną jako odsetek tego progu. Miernik ten nie powinien przyjmować rozmiarów wysokich. Jak widzimy, różnice między krajami Unii istnieją, ale nie są zbyt wielkie. Tabela 3. Relatywny poziom zagrożenia ubóstwem w krajach UE w 2006 r. w procentach Kraj Austria Belgia Bułgaria Cypr Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Litwa Luksemburg Źródło: zob. www.eurostat.ec.europa.eu

Odsetek 15 19 17 19 17 22 14 19 26 26 17 16 29 19

Kraj Łotwa Malta Niemcy Polska Portugalia Republika Czeska Romania Słowacja Słowenia Szwecja Węgry Wielka Brytania Włochy UE (25 państw)

Odsetek 25 21 20 25 23 17 23 20 19 22 24 23 24 22

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

W kolejnym zestawieniu przedstawiamy relację PKB na mieszkańca w regionie najsilniejszym gospodarczo i w regionie najsłabszym. W tym miejscu należy podkreślić, że wyniki analizy regionalnej pozostają istotnie związane z podziałem administracyjnym kraju, gdyby podział niektórych krajów był inny, uzyskalibyśmy zupełnie inne rezultaty. Tabela 4. PKB per capita maksymalny do minimalnego w regionach w krajach UE Kraj \ rok

Relacja

Współczynnik zmienności

2002

2006

2002

2006

Belgia

11,55

11,28

0,60

Bułgaria

3,61

5,00

0,66

0,79

Republika Czeska

2,71

2,79

0,39

0,40

Dania

3,68

4,01

0,53

0,56

Niemcy

14,22

14,60

0,68

Irlandia

4,76

4,32

2,24

2,25

Grecja

36,27

38,19

1,61

1,68

Hiszpania

140,42

136,39

1,08

Hiszpania bez terytoriów pozaeuropejskich

25,35

25,37

0,98

Francja

187,55

191,08

1,42

Francja bez departamentów zamorskich

84,74

77,23

1,28

Włochy

86,67

84,70

1,04

Węgry

6,28

7,26

0,96

1,02

Holandia

13,94

12,53

0,81

Austria

12,06

11,98

0,71

0,69

Polska

9,21

9,82

0,78

0,81

Portugalia

18,63

17,84

0,98

0,97

Rumunia

2,44

2,67

0,28

0,34

Słowenia

1,21

1,25

0,13

0,16

Słowacja

1,50

1,76

0,19

0,27

Finlandia

86,57

87,81

1,11

Szwecja

7,27

7,92

0,65

0,67

Wielka Brytania

26,55

25,03

0,82

0,85

Dla krajów Estonia, Cypr, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Malta – brak danych. Źródło: obliczenia własne na podstawie różnych publikacji Eurostatu.

Na koniec przedstawimy pomiar zróżnicowania stóp bezrobocia w krajach UE. Wielkość ta jest ważnym elementem badania spójności społecznej, a nie ekonomicznej, na jej uwzględnienie w tej prezentacji zdecydowaliśmy się ponieważ ma ona bardzo duże znaczenie z różnych punktów widzenia.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Tabela 5. Dyspersja regionalnych stóp bezrobocia (NUTS-2) w krajach UE w 2002 i 2007 r.27 Kraje

2002

2007

UE (27 krajów)

13,2

11,1

UE (15 krajów)

12,4

10,5

Strefa euro (13 krajów)

12,1

10,8

Belgia

8,0

8,6

Bułgaria

7,1

Republika Czeska

5,6

4,6

Niemcy

5,7

4,8

Grecja

3,8

3,5

Hiszpania

9,3

7,5

Francja

8,0

6,6

Włochy

16,7

16,3

Węgry

9,4

9,7

Holandia

2,2

Austria

2,5

3,8

Polska

7,3

4,5

Portugalia

3,8

3,3

Rumunia

3,2

4,6

Słowacja

7,3

8,3

Finlandia

6,7

5,6

Szwecja

4,6

2,4

Wielka Brytania

6,6

5,4

bd – brak danych Źródło: zob. www.epp.eurostat.ec.europa.eu (strony Europejskiego Urzędu Statystycznego).

W zestawieniu pominięto kraje, w których w tej analizie nie wyróżniono regionów NUTS2 lub było ich bardzo niewiele.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Hanna Godlewska-Majkowska Szkoła Główna Handlowa Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Instytutu Przedsiębiorstwa

ATRAKCYJNOŚĆ INWESTYCYJNA A INNOWACYJNOŚĆ POLSKICH REGIONÓW – WYNIKI BADAŃ 2009 R. WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE Każda inwestycja wiąże się z podejmowaniem decyzji dotyczącej miejsca prowadzenia działalności. Poszukując lokalizacji inwestor dokonuje różnych analiz, pozwalających na porównywanie cech poszczególnych potencjalnych miejsc. W zależności od skali planowanej inwestycji przedmiotem rozważań jest region świata, państwo, region, rejon. Płaszczyzny analityczne przeplatają się a proces decyzyjny utrudnia duża różnorodność warunków lokalizacji szczegółowej w regionach/rejonach. W warunkach kryzysu podejmowanie decyzji inwestycyjnych jest szczególnie istotne, gdyż chybiona inwestycja może przynieść stratę, bardzo trudną do nadrobienia ze względu na utrudniony dostęp do kapitału obcego. Dlatego niezbędne jest wypracowanie narzędzi pozwalających na dokonanie preselekcji różnych wariantów lokalizacyjnych bez konieczności dokonywania w każdym przypadku wizji lokalnej. Do narzędzi ułatwiających podejmowanie decyzji lokalizacyjnych, jak i kształtowania lokalizacji przez władze samorządowe służą wskaźniki potencjalnej i rzeczywistej atrakcyjności inwestycyjnej.28 Ich konstrukcja nawiązuje do kluczowych walorów lokalizacyjnych, które mogą w odniesieniu do konkretnego rodzaju działalności zamienić się w źródło przewag konkurencyjnych inwestora dzięki niskim kosztom prowadzenia działalności gospodarczej, korzystnym warunkom zaopatrzenia w czynniki produkcji czy dogodnemu położeniu względem rynków zbytu. Wskaźniki potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej mają na celu sprowadzenie do wspólnego mianownika różnych cech specyficznych dla danego miejsca, które wywierają wpływ na funkcjonowanie firm w danym miejscu. Szczególnie istotne znaczenie ma wskaźnik potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej, oparty na szerokim zestawie cech diagnostycznych (PAI2), który ma zastosowanie w 28

Szerzej na ten temat: Atrakcyjność inwestycyjna regionów Polski a kształtowanie lokalnych i regionalnych specjalizacji gospodarczych, red. nauk. H. Godlewska-Majkowska, Szkoła Główna Handlowa - Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2009 oraz Atrakcyjność inwestycyjna polskich regionów. W poszukiwaniu nowych miar, red. nauk. H. Godlewska-Majkowska, Szkoła Główna Handlowa - Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2008.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

analizach atrakcyjności i konkurencyjności regionów szczebla wojewódzkiego. Jest to szczególnie cenne w analizach regionów szczebla NUTS II w perspektywie europejskiej. Wskaźniki są wyznaczane na podstawie metody wagowo-korelacyjnej, umożliwiającej wyznaczenie wag zmiennych pseudojednocechowych na podstawie cech rozkładu statystycznego, dzięki czemu następuje minimalizacja subiektywizmu ocen końcowych. Przyjęta metoda pozwala na zminimalizowanie wpływu subiektywnej oceny autora na wyniki końcowe, uwzględniając jednocześnie niejednakowy wpływ poszczególnych zmiennych na wielkość wskaźnika końcowego. Odpowiada to w większym stopniu rzeczywistości, niż w przypadku pominięcia rang poszczególnych zmiennych cząstkowych. Obliczone wartości syntetycznego wskaźnika pseudojednocechowego są podstawą podziału zbioru jednostek przestrzennych na klasy A-F, których zakres został wyznaczony przez lewostronnie domknięte przedziały o następujących dolnych granicach: Klasa A: Av + S(x), Klasa B: Av + 0,5S(x), Klasa C: Av, Klasa D: Av – 0,5S(x), Klasa E: Av-S(x), Klasa F: 0, gdzie: Av – średnia arytmetyczna, S(x) – odchylenie standardowe. W wyniku zastosowania w roku 2009 metody wagowo-korelacyjnej włączono do wskaźnika końcowego PAI2 GN następujące mikroklimaty z wagami: 0,8040 - dla mikroklimatu zasobów pracy, 0,6034 - dla infrastruktury technicznej, 0,1829 - dla infrastruktury społecznej, 0,7004- dla społecznego, 0,8881 - dla rynkowego i innowacyjności.29 Dzięki zastosowaniu tej metody, w oparciu o dane za rok 2007 województwo opolskie uzyskało klasę F potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej (por. tab. 1 i rys. 1).

Dla porównania, wskaźnik PAI2_GN wyznaczony dla 2002 r. miał następujące wagi: 0,5643 - dla mikroklimatu zasobów pracy, 0,7653 - infrastruktury technicznej, 0,5926 – infrastruktury społecznej, 0,8768 społecznego, 0,9060 - rynkowego, 0,6547 – innowacyjności.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Tabela 1. Oceny mikroklimatów tworzących wskaźnik PAI2_GN według województw w 2007 r. Województwo

B D E D C C A E E E C A E E C D

C D D E D A A F C F C C D D B F

Administracja

Innowacyjny

A E D C D D A D C E C F F C C C

Rynkowy

B F C B C A D D F D C F C F D B

Syntetyczny

A D F D C C C C F F B A E E C B

Społeczny

C C C B C C A F D F B D D D A C

Infrastruktura społeczna

Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

Infrastruktura techniczna

Zasoby pracy

Mikroklimat

A D E D D B A F D F C B F D B D

A E F C D D A E F E B D D C E B

Źródło: Innowacyjność jako czynnik wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej regionów, praca zbiorowa pod red. H. Godlewskiej-Majkowskiej, Studia i Analizy Instytutu Przedsiębiorstwa, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2010, praca w druku.

Innowacyjność stanowi zatem razem z mikroklimatami rynku zbytu i zasobów pracy wiodące czynniki, decydujące o atrakcyjności inwestycyjnej regionów. Wskaźnik ten z uwagi na szczupłość danych dla całej gospodarki tworzą trzy podstawowe składniki tj.: zatrudnienie w sferze B+R (w EPC30) w przeliczeniu na 1.000 aktywnych zawodowo, nakłady faktycznie poniesione

sferę

badawczo-rozwojową

przeliczeniu

1.000

podmiotów

zarejestrowanych w systemie REGON oraz linie produkcyjne zautomatyzowane na 1.000 podmiotów gospodarczych.

Ekwiwalent pełnego czasu pracy – jednostki przeliczeniowe służące do ustalania faktycznego zatrudnienia w działalności B+R. Jeden ekwiwalent pełnego czasu pracy (EPC) oznacza jeden osobo-rok poświęcony wyłącznie na działalność B+R. GUS: Nauka i technika w 2007 r., Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa 2009.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Rysunek 1. Potencjalna atrakcyjność polskich województw w 2007 r.

Województwo opolskie cechowały niskie nakłady na sferę B+R w przeliczeniu na 1.000 podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON. W roku 2007 wyniosły one 382.212 zł, Polska: 1.810.561 zł.31 Województwo cechuje niewysokie zatrudnienie w sferze B+R w przeliczeniu na 1.000 aktywnych zawodowo. W analizowanym okresie na 1.000 aktywnych zawodowo w gospodarce narodowej przypadało 2,4 osób, podczas gdy przeciętnie w Polsce wskaźnik ten osiągnął 4,5 osoby. Pod względem automatyzacji procesów produkcyjnych województwo nie wyróżniało się pozytywnie, gdyż w roku 2007 na 1.000 podmiotów gospodarczych przypadało 2,02 linii produkcyjnych automatycznych, Polska analogicznie: 3,36. Negatywnie należy także ocenić dostęp do technologii informatycznych w szkołach podstawowych, o czym świadczy niższy niż przeciętnie w Polsce odsetek komputerów z dostępem do Internetu. Poniżej przeciętnej kształtował się on w gimnazjach. Ze względów technicznych wskaźniki te nie wchodziły w skład mikroklimatu innowacyjnego, lecz wzbogacały mikroklimat infrastruktury społecznej. W analizowanym województwie wyróżniają się, po uprzednim przeliczeniu na 100 pracujących w sektorze przemysłowym, takie elementy innowacyjnego wyposażenia jak: linie produkcyjne automatyczne, linie produkcyjne sterowane komputerem, centra obróbkowe oraz 31

Zaprezentowane wskaźniki obliczono w oparciu o dane z Banku Danych Regionalnych (data pobrania 5.06.2010 r.), a w części dotyczącej działalności innowacyjnej średnich i dużych przedsiębiorstw miary zaczerpnięto z publikacji GUS: Nauka i technika w 2007 r., Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa 2009, s. 139.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

roboty i manipulatory przemysłowe razem. Województwo nie odznaczało się jednak ponadprzeciętnymi rezultatami pod względem nakładów inwestycyjnych przypadających na 1 przedsiębiorstwo prowadzące działalność innowacyjną, o czym świadczy wartość tego wskaźnika, równa 4.195 tys. zł, podczas gdy średnia krajowa w roku 2007 wyniosła 7.068,5 tys. zł. Istotne znaczenie ma także fakt, jaka część przedsiębiorców wykazuje działania wspierające działalność innowacyjną w przedsiębiorstwie. W oparciu o dane dla średnich i dużych przedsiębiorstw przemysłowych można stwierdzić, że województwo wyróżniało się ponadprzeciętnym udziałem przedsiębiorstw, które poniosły nakłady na działalność innowacyjną, równym 35,6%, Polska - 31,8%.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Wojciech Burzyński Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur

INNOWACYJNE REGIONY W POLSCE – ELEMENTY ANALIZY I OCENY Podstawowe dane statystyczne Dane statystyczne o działalności innowacyjnej w regionach publikowane są przez Główny Urząd Statystyczny według podziału administracyjnego kraju, odpowiadającego województwom jako jednostkom terytorialnym NUT2 i pochodzą z Rocznika Statystycznego Województw. Oprócz danych wybranych do prezentowanej analizy, innowacje w regionach charakteryzowane są przez GUS także m.in. przez strukturę zatrudnienia w działalności B+R według poziomu wykształcenia, strukturę przedsiębiorstw według rodzajów wprowadzanych innowacji, wskaźnik środków automatyzacji procesów produkcyjnych w przemyśle, a także strukturę przedsiębiorstw według celu i sposobu korzystania z Internetu (połączenia przez łącze szerokopasmowe, modem analogowy, łącze bezprzewodowe, własna strona) – jako element informacji o społeczeństwie informacyjnym. Do analizy wybrano dane ilustrujące trzy obszary: warunki podejmowania działalności innowacyjnej: (zatrudnienie), zakres prowadzonej działalności (nakłady) oraz wyniki działalności innowacyjnej (przychody netto ze sprzedaży produktów nowych lub istotnie ulepszonych).

Wskazane

zostały

minimalne

maksymalne

wartości

wybranych

wskaźników.32 Dane dotyczące działalności innowacyjnej prezentuje tabela 1 i tabela 2.

Zob. Burzyński W.: Benchmarking knowledge-based economy in Finland, Switzerland, Netherlands and Poland, Discussion Papers no. 86, Foreign Trade Research Institute, Warsaw 2004. Chojnicki Z., Czyż T.: Poland on the Road to a knowledge-based economy: A regional approach (in:) Recent advances in urban and regional studies (ed.) Ryszard Domański, Polish Academy of Sciences, Committee for space Economy and Regional Planning, Warsaw 2003.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Tabela 1. Zatrudnienie oraz nakłady na działalność badawczą i rozwojową, 2008 r. Region województwo

Struktura nakładów na działalność B+R, według źródeł finansowania budżet podmiotów państwa gospodarczych

Struktura zatrudnienia w działalności B+R pracownicy technicy naukowoi pracownicy badawczy równorzędni %

POLSKA Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

81,4 86,4 85,1 86,3 90,6 85,8 87,9 76,3 85,5 81,7 89,3 85,6 81,3 90,2 91,8 70,2 83,4

9,7 9,4 8,0 8,2 3,7 6,1 7,8 12,1 7,2 14,5 6,6 10,1 12,5 4,6 5,6 8,4 8,0

56,1 53,2 58,0 71,3 44,0 61,6 56,9 55,9 65,4 33,2 46,8 45,3 53,3 76,1 72,7 58,2 63,7

26,6 31,3 31,7 10,0 46,0 18,2 28,2 23,7 24,0 59,6 36,2 43,3 34,2 21,4 4,7 25,3 5,4

Źródło: opracowanie własne na podstawie Rocznik Statystyczny Województw 2009, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, Dział XI.

Udział

pracowników

naukowo-badawczych

ogólnej

liczbie

zatrudnionych

w działalności B+R mieścił się w przedziale od 70,2% (wielkopolskie) do 91,8% (warmińskomazurskie), zaś techników i pracowników równorzędnych – od 3,7% (lubuskie) do 14,5% (podkarpackie). Udział nakładów z budżetu państwa w nakładach ogółem na działalność B+R sięgał od 33,3% (podkarpackie) do 76,1% (świętokrzyskie), a podmiotów gospodarczych – od 4,7% (warmińsko-mazurskie) do 59,6% (podkarpackie). Udział przychodów netto ze sprzedaży wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w sprzedaży ogółem wyniósł od 6,2% (lubelskie) do 31,1% (pomorskie), a w eksporcie – od 1,3% (podlaskie) do 10,3% (warmińsko-mazurskie). Przychody ze sprzedaży produktów nowych lub ulepszonych i nowych tylko dla przedsiębiorstwa stanowiły od 2,0% (lubelskie) do 11,6% (warmińsko-mazurskie) przychodów ze sprzedaży ogółem, a w przypadku produktów nowych dla rynku były wyższe i sięgały od 3,5% (podlaskie) do 27,7% (pomorskie).

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Tabela 2. Przychody netto ze sprzedaży produktów nowych lub istotnie ulepszonych, 2008 r.

Region województwo

Przychody netto ze sprzedaży produktów nowych lub istotnie ulepszonych, jako % przychodów netto ze sprzedaży ogółem w tym nowe ogółem eksport dla tylko dla rynku przedsiębiorstwa 13,3 7,1 6,3 5,7 11,3 7,5 3,7 7,6 17,3 6,0 11,3 9,7 6,2 4,2 2,0 1,4 17,5 10,2 7,3 2,4 8,9 3,5 5,3 3,4 15,7 11,3 4,3 8,7 13,5 4,9 8,7 4,1 8,4 5,9 2,5 3,6 15,7 7,0 8,7 6,0 8,8 5,6 3,2 1,3 31,1 27,7 3,4 8,0 12,9 5,9 7,0 7,2 9,2 5,1 4,1 2,6 15,4 3,6 11,8 10,3 8,5 4,6 3,8 4,7 9,9 3,8 6,2 5,4

Źródło: opracowanie własne na podstawie Rocznik Statystyczny Województw 2009, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, Dział XI.

Elementy oceny strategicznej Na ocenę strategiczną innowacji w regionach Polski składają się wybrane dane z klasyfikacji regionów w Unii Europejskiej publikacji InnoMetrics, a także wybrane informacje o parkach przemysłowych i parkach oraz inkubatorach technologicznych uporządkowane według województw. Punktem wyjścia porównawczej analizy w skali międzynarodowej jest wybór wskaźników, które w publikacjach InnoMetrics podzielone są na dotyczące warunków koniecznych działalności innowacyjnej przedsiębiorstw, prowadzenia takiej działalności oraz jej wyników (por. tab. 3).

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Tabela 3. Wskaźniki innowacji w regionach I. Warunki konieczne działalności innowacyjnej przedsiębiorstw 1. 2. 3. 4.

Ludność z wyższym wykształceniem, w wieku 25 – 64, na 100 obywateli, liczba Uczestniczenie w ustawicznej edukacji, w wieku 25 – 64, na 100 obywateli, liczba Publiczne nakłady na B+R – nakłady rządowe (GOVERD) i szkół wyższych, (HERD), relacja do PKB, % Dostęp przedsiębiorstw do Internetu szerokopasmowego, relacja do liczby ogółu przedsiębiorstw, % II. Działalność innowacyjna przedsiębiorstw

1. 2. 3. 4.

Nakłady na innowacje inne niż B+R, relacja do sprzedaży, % MŚP prowadzące własną działalność innowacyjną, relacja do liczby ogółu MŚP, % MŚP współpracujące (nie tylko z innymi MŚP) w działalności innowacyjnej, relacja do liczby ogółu MŚP, % Zgłoszenia patentowe do EPO, na mln ludności, liczba III. Wyniki działalności innowacyjnej przedsiębiorstw

1. 2. 3.

MŚP wprowadzające innowacje produktowe / procesowe, relacja do liczby MŚP, % MŚP wprowadzające innowacje marketingowe / organizacyjne, relacja do liczby MŚP, % Przedsiębiorstwa istotnie zmniejszające jednostkowe koszty pracy wskutek innowacji produktowych lub procesowych, relacja do liczby ogółu przedsiębiorstw, % Przedsiębiorstwa istotnie zmniejszające jednostkowe koszty materiałów i energii wskutek innowacji produktowych lub procesowych, relacja do liczby ogółu przedsiębiorstw, % Zatrudnienie w przetwórstwie przemysłowym o średnio-wysokim i wysokim poziomie techniki, relacja do liczby ogółu zatrudnionych, % Zatrudnienie w usługach o wysokiej intensywności wiedzy, relacja do liczby ogółu zatrudnionych, % Sprzedaż wyrobów i usług nowych na rynku przez wszystkie przedsiębiorstwa, relacja do ogólnej wartości sprzedaży, % Sprzedaż wyrobów i usług nowych dla przedsiębiorstw przez wszystkie przedsiębiorstwa, relacja do ogólnej wartości sprzedaży, %

4. 5. 6. 7. 8.

Źródło: opracowano na podstawie Regional Innovation Scoreboard (RIS) 2009, InnoMetrics, December 2009, Table 1.

Na podstawie wskaźników w trzech wymienionych grupach oblicza się złożone indeksy, a następnie regiony charakteryzowane są pod względem zaawansowania w każdym z tych obszarów według pięciostopniowej skali ocen: wysoka, średnio-wysoka, średnia, średnioniska, niska.33 Wyniki takiej analizy mogą być uznawane za strategiczne, gdyż ich znaczenie wykracza poza analizę statystyczną i ma charakter jakościowy (por. tab. 4). Analiza taka ma też – potencjalnie – charakter dynamiczny, ponieważ umożliwia porównywanie w czasie nie tylko pozycji w klasyfikacji regionów, ale także poszukiwanie przyczyn ewentualnych zmian, w tym – mocnych i słabszych stron regionów.

Szczegółowy opis metod stosowanych przez InnoMetrics w badaniach nad działalnością innowacyjną w regionach jest dostępny m.in. w Regional Innovation Scoreboard (RIS) 2009, December 2009.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Tabela 4. Ocena innowacji w regionach Polski w 2006 roku Region Województwo

Warunki konieczne działalności innowacyjnej przedsiębiorstw średnio - niskie średnio - niskie średnio - niskie średnio - niskie średnio - niskie średnie średnie średnio - niskie średnio - niskie średnio - niskie średnio - niskie średnio - niskie średnio - niskie średnio - niskie średnio - niskie średnio - niskie

Działalność innowacyjna przedsiębiorstw

Wyniki działalności innowacyjnej przedsiębiorstw

niska niska niska niska niska niska niska niska niska niska niska niska niska niska niska niska

średnio - niskie niskie niskie niskie niskie niskie średnio - niskie średnio - niskie niskie niskie średnio - wysokie średnio - niskie niskie niskie niskie niskie

Źródło: opracowano na podstawie Regional Innovation Scoreboard (RIS) 2009, InnoMetrics, December 2009, Annex 1.

Pozostaje tu w mocy zastrzeżenie o koncentracji uwagi nie na subiektywnych rankingach, a raczej na wstępnych profilach innowacyjnych regionów, stąd uzupełnienie danych liczbowych informacjami, które także można uznać za mające znaczenie strategiczne z uwagi na połączenie elementów innowacyjnych z inwestycyjnymi. Połączenie takie występuje m.in. w parkach przemysłowych oraz parkach i inkubatorach technologicznych.34 W ostatnich latach w Polsce nastąpił dynamiczny rozwój parków przemysłowych, technologicznych oraz inkubatorów technologii, przede wszystkim wskutek wsparcia inwestycji w ich infrastrukturę techniczną z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (por. tab. 5).

Parki – to zespoły nieruchomości, zaś inkubatory – to wyodrębnione jednostki lokalowe. Instytucjami zarządzającymi parkami i inkubatorami są spółki, fundacje lub inne podmioty specjalnie w tym celu powołane lub agencje rozwoju regionalnego, którym powierzono takie zadanie. Szczegółowe definicje parku technologicznego, przemysłowego inkubatora technologicznego: zob. Innowacje i transfer technologii- słownik pojęć, PARP, Warszawa 2005.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Tabela 5. Podstawowe dane o parkach przemysłowych (PP), parkach przemysłowotechnologicznych (PP-T), parkach naukowo-technologicznych (PN-T) oraz inkubatorach technologicznych (IT) Region – województwo i park Dolnośląskie Noworudzki PP Wrocławski PP Kujawsko-pomorskie Bydgoski PP Grudziądzki PP Toruński PT Lubelskie Regionalny PP Świdnik Lubuskie PN-T Uniwersytetu Zielonogórskiego (w budowie) Łódzkie Bełchatowsko-Kleszczowski PPT PP Boruta Zgierz Małopolskie Krakowski PT Mazowieckie Płocki PP-T Opolskie Kędzierzyńsko-Kozielski PP Podkarpackie Mielecki PP Podlaskie Pomorskie Śląskie Beskidzki IT Bielski PT Lotnictwa Bytomski PP Euro-Centrum PP, PN-T Górnośląski PP Jaworznicki PP PP-T EkoPark Rybnicki IT Śląski PP-T Żorski PP Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Policki PP

Data założenia

Ilość firm na terenie parku

Ilość miejsc pracy

VI 2003 V 2005

15 256

296 8000

XII 2004 II 2005 V 2005

40 32 37

460 245 286

IX 2005

1100

2005

III 2003 2004

12 150

98 2000

X 1997

8594

VII 2004

1266

VI 2004

150

III 2005

800

2005 VIII 2005 I 2008 XII 2004, I 2008 IV 2005 VI 2004 VII 2007 XI 2007 VI 2004 IX 2007

389 15 6 67 21 6 . 53 35 39

90 70 134 767 340 46 . 200 450 290

IV 2004

310

Źródło: Droga do innowacji. Parki przemysłowe, parki technologiczne, inkubatory technologiczne, Stowarzyszenie Krajowego Forum Parków Przemysłowych i Parków Technologicznych, Katowice 2010.

Było to możliwe w ramach wdrażanego przez Agencję Rozwoju Przemysłu działania 1.3 Tworzenie

korzystnych

warunków

dla

rozwoju

firm

Sektorowego

Programu

Operacyjnego – Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, lata 2004–2006 (SPO-WKP). Proces realizacji inwestycji w infrastrukturę parków i inkubatorów, trwający średnio 2–3 lata,

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

zakończył się w roku 2008. W efekcie powstały przyjazne dla nowych przedsiębiorców budynki i hale produkcyjne, wyposażone w sieci kanalizacyjne, wodociągowe, elektryczne i przyłącza internetowe, z odpowiednimi parkingami i drogami dojazdowymi. Dokonano rewitalizacji wielu terenów i ich uzbrojenia pod inwestycje. Zgodnie z programem, parki przemysłowe powstały przy udziale samorządu terytorialnego na terenach poprzemysłowych, w celu stworzenia korzystnych warunków do podejmowania działalności gospodarczej przez małych i średnich przedsiębiorców. Parki technologiczne istniały w Polsce wcześniej niż parki przemysłowe. Powstawały one we współpracy z jednostkami naukowymi, przede wszystkim uczelniami o profilu technicznym, w celu transferu wiedzy i technologii do małych i średnich przedsiębiorców. Inkubatory technologiczne tworzone były w ścisłym związku z instytucjami naukowymi o profilu technicznym dla ułatwienia powstawania innowacyjnych firm wdrażających dorobek tych instytucji w postaci nowych technologii, z możliwością dostępu do laboratoriów i bibliotek. Parki przemysłowe, technologiczne oraz inkubatory technologiczne są elementami systemu

innowacji,

stwarzającymi

możliwość

rozwoju

lokalnej

przedsiębiorczości,

prowadzącej do gospodarczych i społecznych innowacji, a także powstawania klastrów istotnych dla gospodarki opartej na wiedzy. Traktowane są także jako instrument wykorzystania infrastruktury technicznej po likwidowanych lub restrukturyzowanych przedsiębiorstwach,

umożliwiający

skuteczny

przepływ

innowacji

technologicznych

i organizacyjnych, co jest szczególnie ważne dla regionów restrukturyzujących przemysł. W listopadzie 2008 roku powstało Stowarzyszenie Krajowego Forum Parków Przemysłowych i Parków Technologicznych. Zostało ono zarejestrowane 30 marca 2009 roku. Aktualnie w strukturze Stowarzyszenia działa 26 parków oraz inkubatorów. Głównym

celem

Stowarzyszenia

jest

podejmowanie

prowadzenie

działań

propagujących ideę parków przemysłowych oraz technologicznych, wymiana informacji, opinii, doświadczeń, integracja parków przemysłowych i technologicznych w Polsce, a także współpraca z inkubatorami przedsiębiorczości i strefami ekonomicznymi. Ponadto Stowarzyszenie dąży do wypracowania wspólnych dla zainteresowanych stron rozwiązań i osiągnięć. Proponując własne metody i działania wychodzi naprzeciw potrzebom parków przemysłowych i technologicznych oraz regionalnych strategii rozwoju – szczególnie w sektorze przedsiębiorczości i innowacji. Współpracuje z instytucjami, organizacjami, zrzeszeniami oraz innymi podmiotami gospodarczymi.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Małgorzata Pieńkowska Sieć Naukowa MSN

INNOWACYJNOŚĆ PRODUKTOWA I PROCESOWA PRZEDSIĘBIORSTW PRZEMYSŁOWYCH W REGIONACH Przedsiębiorstwa w ostatnich latach zasadniczo zwiększały nakłady na działalność innowacyjną, utrzymywała się natomiast względnie stała struktura wydatków: na badania i rozwój 8-10%, na inwestycje 75-80%, na szkolenia i marketing nowych wyrobów 3-4%. Rysunek 1. Struktura nakładów na działalność innowacyjną w zakresie innowacji produktowych i procesowych w przedsiębiorstwach przemysłowych wg rodzajów działalności innowacyjnej (w %) w 2008 r.

Nakłady na marketing dotyczący nowych wyrobów 3%

Pozostałe nakłady 1%

Nakłady na działalność badawczą i rozwojową 8% Nakłady na zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych 1%

Nakłady na szkolenie personelu 1%

Nakłady inwestycyjne na budynki i budowle 27%

Nakłady na zakup oprogramowania 2%

Nakłady inwestycyjne na maszyny i urządzenia techniczne 57%

Źródło: Nauka i technika w 2008, GUS, Warszawa 2010.

Nakłady na działalność innowacyjną w zakresie innowacji produktowych i procesowych w roku 2008 w przemyśle w podmiotach gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób wynosiły 25.367,2 mln zł i w znacznej mierze (70%) finansowane były ze środków własnych przedsiębiorstw.35 Największe udziały w nakładach na działalność innowacyjną w zakresie innowacji produktowych i procesowych w przemyśle w 2008 roku odnotowano w działach PKD:36

35 36

Nauka i technika w 2008, GUS, Warszawa 2010, s.148. Nauka i technika w 2008, GUS, Warszawa 2010, s.148.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU



produkcja koksu, produktów rafinacji ropy naftowej i paliw jądrowych – 16,4%,



wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę – 11,3%,



produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep – 9,5%. W działalności innowacyjnej bardzo istotna jest współpraca przedsiębiorstw z innymi

jednostkami: deklaruje ją około 8% przedsiębiorstw, przy czym znacznie częściej z innymi współpracują jednostki duże (taką współpracę deklarowało ok. 40%) niż małe (4% przedsiębiorstw). Innowacje najczęściej wprowadzały przedsiębiorstwa duże, najrzadziej przedsiębiorstwa małe. Prawidłowość ta występuje w każdej dziedzinie i dotyczy zarówno przemysłu ogółem, przetwórstwa przemysłowego a także sektora usług. Nie znamy wskaźnika innowacyjności wśród mikroprzedsiębiorstw37, nie można zatem przeprowadzić żadnych porównań w tym zakresie. Tabela 1. Przedsiębiorstwa, które wprowadziły innowacje w % ogółu przedsiębiorstw w latach 2006-2008 według klas wielkości Wyszczególnienie

Przedsiębiorstwa o liczbie pracujących 10-49

50-249

powyżej 249

Innowacje produktowe lub procesowe

14,6

32,7

60,7

Innowacje organizacyjne

9,0

19,8

43,7

Innowacje marketingowe

10,9

17,4

33,2

Źródło: Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2006-2008, Notatka informacyjna GUS 2009.

Aktywność innowacyjna firm przejawia się w postaci innowacji produktowych, procesowych, organizacyjnych i marketingowych. Przedsiębiorstwa, które wprowadziły innowacje produktowe lub procesowe stanowią ok. 21%, a innowacje organizacyjne lub marketingowe ok. 20% ogółu przedsiębiorstw przemysłowych. Zaangażowanie

poszczególnych

województw

innowacyjność

jest

bardzo

zróżnicowane: największe nakłady ponosiły corocznie przedsiębiorstwa przemysłowe w województwach: mazowieckim i śląskim. Drugą grupę, co do wielkości nakładów i ich znaczenia w strukturze ogólnopolskiej stanowiły województwa: dolnośląskie, łódzkie, 37

Danych takich nie podaje GUS. Analiza mikroprzedsiębiorstw prowadzona jest w PARP, gdzie powstał Raport Innowacyjność mikroprzedsiębiorstw w Polsce, PARP, Warszawa 2010, patrz też: Małgorzata Juchniewicz - Diagnoza innowacyjności mikroprzedsiębiorstw w Polsce - omówienie wyników badań empirycznych, PARP, Warszawa 2010.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

małopolskie, pomorskie i wielkopolskie. W grupie województw o najniższych nakładach znajdują się niezmiennie od kilku lat: lubelskie, opolskie, świętokrzyskie, warmińskomazurskie i zachodniopomorskie. Interesująco przedstawia się sytuacja w województwie łódzkim: zainteresowanie innowacyjnością wykazuje tylko co 10 przedsiębiorca (niższe tylko w województwie lubelskim), natomiast nakłady przypadające średnio na 1 przedsiębiorstwo są najwyższe, wyższe 1,8-krotnie od średniej krajowej i 4,5-krotnie wyższe, niż w województwie o najniższych średnich nakładach przypadających na 1 przedsiębiorstwo prowadzące działalność innowacyjną (por. tab. 2 i 3). Tabela 2. Nakłady na działalność innowacyjną w zakresie innowacji produktowych i procesowych w przedsiębiorstwach przemysłowych według województw w latach 2006 i 2008 (ceny bieżące) 2006 Wyszczególnienie POLSKA

w mln zł

2008 w odsetkach

w mln zł

w odsetkach

17841,2

100,0

25367,2

100,0

1220,1

6,8

1829,7

7,2

Kujawsko-pomorskie

875,8

4,9

1981,0

7,8

Lubelskie

562,7

3,2

827,4

3,3

Lubuskie

239,8

1,3

362,5

1,4

Łódzkie

454,3

2,5

2403,7

9,5

Małopolskie

1341,7

7,5

1403,4

5,5

Mazowieckie

4022,0

22,5

5295,9

20,9

Opolskie

315,8

1,8

310,7

1,2

Podkarpackie

937,8

5,3

1017,3

4,0

Podlaskie

458,3

2,6

445,5

1,8

Pomorskie

982,9

5,5

2273,5

9,0

3753,3

21,0

4387,0

17,3

Świętokrzyskie

307,3

1,7

451,6

1,8

Warmińsko-mazurskie

323,9

1,8

325,4

1,3

1714,8

9,6

1656,7

6,5

330,7

1,9

395,9

1,6

Dolnośląskie

Śląskie

Wielkopolskie Zachodniopomorskie

Źródło: Nauka i technika w 2008, Warszawa, GUS 2010, s. 192.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Tabela 3. Przedsiębiorstwa przemysłowe, które poniosły nakłady na działalność innowacyjną w zakresie innowacji według województw w 2008 r. Wyszczególnienie

Udział przedsiębiorstw, które poniosły nakłady na działalność innowacyjną w % ogółu przedsiębiorstw

Nakłady przypadające na 1 przedsiębiorstwo prowadzące działalność innowacyjną w tys. zł (ceny bieżące) 4613,1

POLSKA

16,9

Dolnośląskie

19,2

3943,3

Kujawsko-pomorskie

16,8

5949,0

Lubelskie

18,0

4243,2

Lubuskie

9,6

3554,3

Łódzkie

11,1

8231,7

Małopolskie

17,7

3018,0

Mazowieckie

19,2

6490,1

Opolskie

16,7

2446,6

Podkarpackie

18,7

3271,0

Podlaskie

18,4

3592,4

Pomorskie

19,4

5770,4

Śląskie

18,9

5787,7

Świętokrzyskie

16,0

3272,8

Warmińsko-mazurskie

14,4

1848,8

Wielkopolskie

15,7

2784,3

Zachodniopomorskie

14,9

1894,3

Źródło: Nauka i technika w 2008, GUS, Warszawa 2010, s. 175.

Efekty działalności innowacyjnej przedsiębiorstw i całej gospodarki można mierzyć na wiele sposobów, m.in. liczbą patentowanych polskich wynalazków, udziałem przemysłów wysokiej techniki w produkcji przemysłowej, udziałem nowych i zmodernizowanych wyrobów w wartości produkcji sprzedanej przemysłu oraz udziałem przedsiębiorstw wprowadzających innowacje w ogólnej liczbie przedsiębiorstw. W ostatniej dekadzie spada z roku na rok liczba zgłaszanych krajowych wynalazków i udzielanych patentów, rośnie natomiast liczba wynalazków zagranicznych zgłaszanych i uzyskujących patenty w Polsce. Największą aktywność w zakresie ochrony patentowej zarówno w Polskim Urzędzie Patentowym jak i w Europejskim Urzędzie Patentowym wykazują województwa mazowieckie, śląskie, małopolskie, wielkopolskie i dolnośląskie (por. tab. 4).

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Tabela 4. Ochrona własności przemysłowej w Polsce według województw

Wyszczególnienie

a b a b a b a b a b a b a b a b a b a b a b a b a b a b a b a b a b

Wynalazki w Urzędzie Patentowym RP a-zgłoszone b-udzielone patenty w 2008 roku 2488 1451 280 153 82 49 127 73 28 10 157 99 204 140 499 377 65 43 85 48 48 11 140 49 383 240 48 27 30 13 218 87 94 32

Wzory użytkowe w Urzędzie Patentowym RP a-zgłoszone b-udzielone prawa ochronne w 2008 roku 667 616 38 28 42 30 39 22 10 13 41 33 63 73 140 124 12 15 23 27 20 7 21 20 114 131 19 10 9 11 50 54 26 18

Wynalazki zgłoszone do ochrony w Europejskim Urzędzie Patentowym w 2006 roku 90,42 6,18 2,40 2,50 1,50 4,00 9,95 10,79 2,50 4,57 0,54 1,00 10,83 . 1,40 1,67 2,03

Źródło: opracowanie własne na podstawie Nauka i technika w 2008, GUS, Warszawa 2010, s. 252, 257.

Utrzymuje się - wprawdzie nieznacznie rosnący - niski udział wyrobów nowych i zmodernizowanych w wartości produkcji sprzedanej przemysłu. Wzrasta, ale coraz słabiej, udział wyrobów wysokiej techniki w wartości produkcji sprzedanej przemysłu.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Tabela 5. Przedsiębiorstwa innowacyjne w zakresie innowacji produktowych i procesowych w przemyśle według rodzajów wprowadzonych innowacji oraz województw w latach 20062008 Wyszczególnienie

Polska Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

Przedsiębiorstwa, które wprowadziły innowacje w % ogółu przedsiębiorstw w latach 2006-2008 ogółem nowe lub istotnie w tym nowe lub istotnie ulepszone nowe dla rynku ulepszone produkty procesy 21,3 15,5 9,3 17,0 24,2 16,2 9,9 19,8 20,7 16,1 9,6 16,0 22,2 14,6 7,7 19,2 14,4 9,5 6,6 11,2 14,8 11,7 6,2 11,2 22,2 16,4 10,6 18,1 25,3 17,8 11,3 20,9 22,9 18,4 11,1 18,4 23,5 18,5 10,9 17,4 23,7 15,0 9,9 20,3 25,1 18,0 9,2 19,8 22,4 17,3 11,7 17,4 20,2 16,1 11,0 16,0 18,1 13,3 7,2 14,5 18,5 13,3 7,9 15,0 17,1 10,7 4,1 14,2

Źródło: Nauka i technika w 2008, GUS, Warszawa 2010, s.169.

Wśród przedsiębiorstw, które wprowadziły innowacje produktowe lub procesowe w latach 2006-2008 ogółem najwięcej znajdowało się w województwie dolnośląskim, małopolskim, mazowieckim, podkarpackim, pomorskim i śląskim. Oprócz tego wysoko uplasowały się województwa lubelskie, opolskie i podlaskie, co jest o tyle ciekawe, że w większości analiz innowacyjnych województwa te znajdują się raczej w końcówce rankingów (por. tab. 5). Analiza pokazuje, że największą innowacyjnością wykazują się województwa: dolnośląskie, małopolskie, mazowieckie i śląskie, najmniejszą zaś: lubuskie i warmińskomazurskie. Taka struktura geograficzna innowacyjności wynika w znacznym stopniu z uwarunkowań historyczno-ekonomiczno-rolniczych i należy postawić sobie pytanie: czy przedsiębiorstwa we wszystkich częściach kraju powinny być jednakowo wysoko innowacyjne, czy takie zróżnicowanie regionalne jest naturalne i występuje też w innych krajach, czy należy też doceniać i stawiać na rozwój innych dziedzin gospodarki, np. usług, turystyki czy rolnictwa. Istotne bowiem wydaje się, by wszystkie regiony kraju rozwijały się intensywnie, podnosiły jakość i wydajność pracy w różnych dziedzinach gospodarki i tym samym wzajemnie się uzupełniały.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Grażyna Niedbalska Komitet Naukoznawstwa Polskiej Akademii Nauk

BADANIA OECD NAD CZYNNIKAMI WZROSTU REGIONÓW I ICH IMPLIKACJE DLA POLITYKI GOSPODARCZEJ I INNOWACYJNEJ Wśród wielu ciekawych publikacji wydanych w 2009 r. przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) znalazło się m.in. opracowanie How Regions Grow: Trends and Analysis (Czynniki wzrostu regionów: Analiza Trendów, OECD 200938). Jest to raport przedstawiający wyniki przeprowadzonych ostatnio przez Sekretariat OECD badań mających na celu ocenę ogólnych trendów rozwoju gospodarczego regionów w obszarze OECD, a także ocenę skali nierówności pomiędzy nimi oraz zidentyfikowanie głównych determinantów konkurencyjności regionów i oszacowanie długości czasu niezbędnego do osiągnięcia założonego celu po zastosowaniu wybranych bodźców prorozwojowych. Polityka i statystyka regionalna stanowią obecnie bardzo ważny element w pracach OECD. W odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na dane statystyczne w ujęciu regionalnym organizacja ta stworzyła specjalną regionalną bazę danych The OECD Regional Database (w skrócie RDB39), powołała Grupę The Working Party on Territorial Indicators40 skupiającą wybitnych ekspertów zajmujących się problematyką rozwoju regionalnego, a także stworzyła serię wydawniczą OECD Regions at a Glance. Poza tą serią OECD wydaje również wiele innych publikacji poświęconych problematyce rozwoju regionalnego, których przykładem jest omawiany raport How Regions Grow: Trends and Analysis. Raport ten, opracowany dla Komitetu OECD ds. Polityki Rozwoju Terytorialnego (TDPC41), przedstawia wyniki badań i analiz przeprowadzonych w oparciu o dane zgromadzone w bazie RDB. Prowadzona aktualnie na świecie debata na temat polityki regionalnej i rozwoju koncentruje się na dwóch aspektach, a mianowicie, czy polityka ta powinna przede wszystkim wspierać 38

wyrównywanie

nierówności

(pro-equity),

czy

raczej

być

Opracowanie to dostępne jest również w wersji francuskiej pod tytułem Régions et croissance: Une analyse des tendences. 39 Baza The OECD Regional Database zawiera dane, poczynając od 1990 r., dla ponad 2 tysięcy regionów w 30 krajach członkowskich OECD. 40 Grupa Robocza ds. Wskaźników Terytorialnych. 41 Territorial Development Policy Committee.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

proefektywnościową (pro-efficiency), przy założeniu, że wybór jednej z tych dwóch możliwości pociąga za sobą w sposób nieunikniony tzw. koszty alternatywne (a trade-off is inevitable, czyli coś za coś). Autorzy omawianego raportu nie zgadzają się z takim podejściem uważając, że szanse na rozwój istnieją we wszystkich regionach. Argumentują, że rządy powinny promować wzrost i rozwój gospodarczy we wszystkich regionach swoich krajów. Wyniki przeprowadzonych analiz wskazują, że aktualnie różnice pomiędzy regionami w obrębie poszczególnych krajów są niejednokrotnie większe niż różnice pomiędzy krajami. Regiony zostały również w stopniu większym niż państwa jako całości dotknięte konsekwencjami globalizacji. Zdaniem autorów omawianego raportu zarówno ekonomiści, jak i decydenci wytyczający kierunki polityki gospodarczej poświęcają zbyt mało uwagi i wysiłków rozwojowi regionów koncentrując się zbytnio na sprawach ogólnokrajowych. Z drugiej strony również same regiony powinny podejmować wszelkie możliwe starania, by zidentyfikować, zdefiniować i uruchomić swe przewagi konkurencyjne zamiast polegać przede wszystkim, jak to się często dzieje, na transferach środków pomocowych z zewnątrz i działaniach inicjowanych przez rządy ogólnokrajowe. Źródłem wzrostu na poziomie regionalnym jest kompleksowy zbiór wzajemnie ze sobą powiązanych

czynników,

wśród

których

występują

zarówno

czynniki

określane

w omawianym raporcie jako narodowe (national factors), jak i czynniki o charakterze regionalnym (regional factors). Autorzy omawianego raportu opierają się na trzech teoriach wzrostu, a mianowicie teorii neoklasycznej Solowa, teorii wzrostu endogenicznego i teorii zwanej nową geografią gospodarczą - New Economic Geography, w skrócie NEG. Teoria neoklasyczna, w której wzrost traktowany jest jako proces determinowany przez akumulację kapitału fizycznego i ludzkiego42 zakłada istnienie procesu konwergencji, czyli wyrównywania różnic pomiędzy regionami, gdyż wedle tej teorii regiony biedniejsze rosną szybciej niż regiony zamożne. W odróżnieniu od teorii neoklasycznej teoria wzrostu endogenicznego podkreślająca rolę kapitału ludzkiego i działalności B+R jako źródeł wzrostu zakłada, że proces konwergencji nie musi wystąpić. 42

Według teorii neoklasycznej długoterminowy wzrost jest rezultatem ciągłego postępu technicznego w postaci nowych produktów, rynków i procesów. Ze względu jednak na trudności związane z tworzeniem modeli ekonometrycznych technologia w tej teorii traktowana jest jako czynnik zewnętrzny, pozaustrojowy (egzogeniczny).

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

W teorii neoklasycznej i w teorii endogenicznej wzrost jest wiązany z poziomem (zasobem) kapitału fizycznego, ludzkiego i innowacji. Każdy z tych trzech czynników ma istotny aspekt i wymiar regionalny, niestety wciąż jeszcze nie w pełni uwzględniany w analizach ekonomicznych. Sporo miejsca w omawianym raporcie poświęcono teorii NEG starającej się zgłębić dlaczego działalność gospodarcza ma tendencję do koncentrowania się. Głównym celem tej teorii jest wyjaśnienie dlaczego przedsiębiorstwa i konsumenci wykazują skłonność do skupiania się w obszarach geograficznych, w których inne firmy i konsumenci są już ulokowani. Studia nad tym zjawiskiem obejmują m.in. takie pojęcia, jak growth poles (bieguny wzrostu43), circular and cumulative causation (cyrkulacyjne i kumulacyjne związki przyczynowe według Gunnara Myrdala44), Alberta O. Hirschmana koncepcja forward and backward linkage45 (związki kosztowo-popytowe). Istotną różnicą pomiędzy podejściem reprezentowanym przez teorię NEG a podejściem neoklasycznym i teorią wzrostu endogenicznego jest uwzględnienie efektu skali pomijanego de facto w dwóch poprzednich teoriach. Teoria NEG zakłada, iż mała różnica wyjściowa może w miarę upływu czasu znacznie się powiększyć w wyniku działania samonapędzającego się mechanizmu. We wszystkich modelach stosowanych w teorii NEG uwzględniane są następujące założenia i czynniki: 

istnienie niedoskonałej konkurencji (imperfect competition) związanej z faktem wzrostu zysków w danej dziedzinie działalności gospodarczej wskutek efektu skali (increasing returns to scale, w skrócie IRS)46,



koszty związane z handlem i transportem,



istnienie sił wzmacniających (dośrodkowych, centripetal forces) i osłabiających (odśrodkowych, centrifugal forces) skupianie się (agglomeration).

Siły dośrodkowe obejmujące m.in. mobilność i elastyczność podaży siły roboczej, czyli jej migrację pomiędzy regionami oraz pomiędzy różnymi rodzajami działalności gospodarczej wpływają pozytywnie na formowanie się klastrów. Spośród wielu ważnych dla polityki gospodarczej stwierdzeń i konkluzji zawartych w omawianym raporcie wymienić warto następujące: 43

Perroux F.: Note sur la Notions de Pôle de Croissance (Uwagi nt. biegunów wzrostu), Économie Appliquée, No. 8, 1955, str. 307 – 320. 44 Myrdal G.: Economic Theory and Underdeveloped Regions, Duckworth, London 1957. 45 Hirschman A. O.: The Strategy of Economic Development, Yale University Press, New Haven 1958. 46 Modelem preferowanym jako najlepiej opisujący to założenie jest model monopolistyczny Dixita – Stiglitza.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU



wzrost i rozwój są możliwe zarówno w regionach miejskich (urban regions), jak i wiejskich (rural regions) – nie ma jednej prostej ścieżki zapewniającej stabilny wzrost i dobrobyt47;



kluczowe determinanty wzrostu regionów to infrastruktura, innowacje i kapitał ludzki; infrastruktura

tworzona

przez

rząd

centralny

jest

niezbędnym,

lecz

nie

wystarczającym warunkiem wzrostu gospodarczego regionów; same inwestycje w infrastrukturę nie wystarczą, by region się rozwijał, jeśli nie będzie on posiadał odpowiednich zasobów kapitału ludzkiego i zdolności do wprowadzania innowacji; 

przeprowadzona analiza danych statystycznych wskazuje, że pozytywny wpływ inwestycji w infrastrukturę i rozwój szkolnictwa wyższego na wzrost gospodarczy regionu ujawnia się po upływie mniej więcej trzech lat;



inwestycje w działalność B+R i innowacyjną mają charakter długofalowy - ich pozytywny wpływ na wzrost gospodarczy i rozwój regionu ujawnia się na ogół dopiero po mniej więcej pięciu latach; innowacyjność określana jest w omawianym raporcie jako czynnik o wybitnie lokalnym charakterze (Innovation remains a highly local element);



endogeniczne czynniki wzrostu, kapitał ludzki i innowacje, mają większe znaczenie dla wzrostu regionów od ich fizycznej odległości od rynków; choć łatwy dostęp do rynku jest niewątpliwym atutem sprzyjającym rozwojowi regionu, ważniejsze od odległości od rynków jest występowanie różnych lokalnych czynników wzrostu (proximity among the diverse local actors) w regionalnym systemie innowacji;



polityka regionalna, która powinna stanowić wsparcie i uzupełnienie polityki krajowej, nie jest grą o sumie zerowej – wspieranie wzrostu w regionach zapóźnionych wpływa pozytywnie na rozwój całego kraju nie odbierając szans rozwoju innym regionom.

Z raportu How Regions Grow: Trends and Analysis płynie wiele istotnych wskazań ważnych dla polityki gospodarczej naszego kraju, który, podobnie zresztą jak wiele innych krajów OECD, musi znaleźć równowagę pomiędzy wspieraniem biegunów wzrostu i regionów zapóźnionych w rozwoju.

Choć szanse na wzrost istnieją we wszystkich rodzajach regionów, aktualnie w obszarze OECD większość regionów z poziomem PKB per capita przewyższającym średnią całego obszaru to regiony miejskie.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Iwona Nowicka Radca Ministra, Departament Strategii Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

BADANIA FORESIGHTOWE W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM Wzrost konkurencyjności regionów jest coraz bardziej uzależniony od wprowadzania nowych technologii, zbudowania scenariuszy i wizji rozwojowej. W Polsce nie posiadają one z reguły strategii rozwoju średnio- lub długoterminowych lecz jedynie krótkoterminowe. Dlatego władze regionalne potrzebują dobrze umotywowanej wizji rozwoju ekonomicznego opartej na analizie możliwych scenariuszy rozwoju w celu opracowania dokumentów strategicznych. Wizje takie nie powinny być tworzone ani przez indywidualne autorytety ani przez wąskie gremia specjalistów. Do tego celu niezbędne jest stworzenie szerokiego zespołu ekspertów posiadających różne doświadczenia i różne perspektywy widzenia. W skład takiego zespołu ekspertów muszą wchodzić zarówno przedstawiciele środowisk naukowych, gospodarczych jak i administracji. Taką szansę daje realizacja projektów foresight. W październiku 2008 roku zakończył się Narodowy Program Foresight Polska 2020 zrealizowany z inicjatywy i pod nadzorem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Został on przeprowadzony w trzech polach badawczych: Zrównoważony Rozwój Polski, Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne oraz Bezpieczeństwo. Głównymi celami Narodowego Programu Foresight Polska 2020 było: określenie wizji rozwojowej Polski do 2020 roku, określenie priorytetowych kierunków badań naukowych i prac rozwojowych, wykorzystanie wyników w praktyce, dostosowanie polskiej polityki naukowej do wymogów UE oraz kształtowanie polityki naukowej i innowacyjnej w kierunku Gospodarki Opartej na Wiedzy. Ponadto w 2008 roku zakończyła się realizacja 18 projektów foresight o zasięgu regionalnym i branżowym finansowanych z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w zakresie

Poddziałania

1.4.5

Sektorowego

Programu

Operacyjnego

Wzrost

Konkurencyjności Przedsiębiorstw, dla którego Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego było jednostką pośredniczącą i wdrażającą. Wśród nich jest 8 następujących regionalnych projektów foresight: 1. Priorytetowe technologie dla zrównoważonego rozwoju województwa śląskiego. 2. Foresight technologiczny na rzecz zrównoważonego rozwoju Małopolski.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

3. Monitorowanie i prognozowanie (foresight) priorytetowych, innowacyjnych technologii dla zrównoważonego rozwoju województwa mazowieckiego. 4. LORIS Wizja. Regionalny foresight technologiczny (woj. łódzkie). 5. Województwo Opolskie Regionem Zrównoważonego Rozwoju - Foresight Regionalny do 2020 r. 6. Priorytetowe technologie dla zrównoważonego rozwoju województwa świętokrzyskiego. 7. Priorytetowe technologie dla zrównoważonego rozwoju województwa podkarpackiego. 8. Makroregion innowacyjny. Foresight technologiczny dla województwa dolnośląskiego do 2020 roku. Foresight powinien mieć charakter ciągłego procesu i dlatego projekty w tym zakresie zostały przewidziane do dofinansowania z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w kolejnym Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka na lata 2007 – 2013 na kwotę 15 mln euro. W ramach Poddziałania 1.1.1 przewidziano dofinansowanie realizacji projektów dotyczących identyfikacji kierunków badań naukowych i prac rozwojowych poprzez zastosowanie metody foresight w zakresie wsparcia: Narodowego Programu Foresight Polska 2020 i kolejnych, przygotowania regionalnych strategii rozwoju, przygotowania strategii rozwoju poszczególnych dziedzin nauki i sektorów gospodarki (np. polskiej strategii rozwoju biotechnologii) zarówno na poziomie krajowym jak i regionalnym, przygotowania strategii dla działających w Polsce platform. Jednostką pośredniczącą dla tego poddziałania jest Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego a jednostką wdrażającą jest Ośrodek Przetwarzania Informacji. Zrealizowane zostały już dwa konkursy, w których zostało rekomendowanych do wsparcia 14 projektów typu foresight. Planuje się również wdrożenie wyników Narodowego Programu Foresight w zakresie Projektu Systemowego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pt. Wsparcie systemu zarządzania badaniami naukowymi oraz ich wynikami, którego realizacja rozpocznie się od 2010 roku. Do realizacji zostały przewidziane następujące projekty: 

Badanie ewaluacyjne realizowanych w Polsce projektów foresight.



Opracowanie uniwersalnej metodyki służącej mapowaniu kierunków badań naukowych oraz technologii i kierunków technologicznych zidentyfikowanych w ramach prac nad projektami foresight.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU



Opracowanie podstaw krajowego systemu monitoringu wdrażania projektów foresight z odniesieniem do mierników stopnia realizacji Narodowego Programu Foresight.



Analiza wykorzystania i wdrożenie wyników Narodowego Programu Foresight w kształtowaniu polityki naukowej i naukowo-technologicznej.

Województwo Opolskie Regionem Zrównoważonego Rozwoju – Foresight Regionalny do 2020r.48 Projekt był realizowany przez Politechnikę Opolską bez współudziału partnerów. Celem realizacji całościowego programu było opracowanie prognoz rozwoju technologii w polu Zrównoważony rozwój (poziom życia społeczeństwa, energia, ekologia, technologie na rzecz ochrony środowiska, zasoby naturalne i nowe materiały, wzrost gospodarczy oraz infrastruktura) decydujących o przyszłym rozwoju gospodarki, zwiększeniu konkurencyjności przedsiębiorstw oraz podniesieniu poziomu życia ludności w regionie. Wyniki projektu stanowić powinny istotny wkład do Narodowego Programu Foresight oraz do Regionalnych Strategii Innowacji, będąc podstawą do kształtowania polityki państwa w zakresie B+R zarówno na poziomie kraju, jak i regionu. Wskazana jest współpraca jednostek z przedsiębiorcami, mediami i organizacjami pozarządowymi w regionie, jak również z ośrodkami zagranicznymi mającymi doświadczenie w metodologii Foresight.49 Celem przedmiotowego projektu była identyfikacja i ocena kluczowych technologii mających wpływ, a w szczególności wyznaczenie priorytetów w dziedzinie badań i rozwoju, w zakresie dopasowania rynku podaży technologii do uwarunkowań regionalnych. Zapewnienie celu głównego, możliwe będzie poprzez osiągnięcie celów szczegółowych, wśród których wymienić należy: 

Wyznaczenie strategicznych obszarów badawczych mających wpływ na rozwój regionu. Identyfikacja kluczowych obszarów pozwoli na zawężenie procedury badawczej tylko do najważniejszych pól rozwoju. Dzięki temu możliwe będzie dostosowanie działań do czasu realizacji projektu.



Sporządzenie schematu wskaźników obrazujących dynamikę branż w strategicznych obszarach. W zakresie tego celu najważniejszym stawianym wymaganiem jest

Zob. www.foresight.opole.pl Projekt ten nie wyczerpuje całości wkładu województwa w badania foresightowe. Trudno jest przecenić wkład ekspertów z województwa w ogólnopolskie projekty foresightowe - przypis redakcyjny. 49

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

wyznaczenie skwantyfikowanych wskaźników obrazujących kierunki przemian poszczególnych sektorów oraz branż. 

Opracowanie poziomu interakcji priorytetowych technologii z ładami rozwoju regionalnego. Osiągnięcie tego celu szczegółowego pozwoli na zbadanie, w jaki sposób zidentyfikowane kluczowe technologie wpływają na poziom zintegrowania ładów (ekonomiczny, środowiskowo- przestrzenny, społeczno- instytucjonalny, wartości). Łady tak ukazane stanowią podstawę w procesie równoważenia rozwoju regionu.

Realizacja projektu pozwoli, w długim okresie czasu, na podejmowanie optymalnych decyzji przez jednostki samorządu regionalnego i lokalnego, zarówno w zakresie kierunków działań jak i potencjalnych obszarów rozwoju. Wyniki prowadzonych prac pozwolą na aktualizację, weryfikację długofalowych regionalnych strategii innowacji (RSI) oraz strategii rozwoju województwa, a także przyczynią się do efektywnego wdrażania założeń programowych. Z punktu

widzenia krajowego, realizacja projektu pozwoli na wyznaczenie

najważniejszych czynników, które wpływają na szanse rozwojowe regionów o podobnej charakterystyce. Wnioski z przeprowadzonych analiz i konsultacji z ekspertami rekomendowanymi przez Komisję Europejską wskazały na konieczność skoncentrowania uwagi wokół następujących etapów analityczno- badawczych: Analiza regionalna (diagnoza) - etap mający na celu identyfikację kluczowych obszarów rozwoju regionu. W ramach tego etapu przewiduje się następujące działania: a) Analiza porównawcza prognoz regionalnych - rozpoznanie tendencji w zakresie badań regionalnych prowadzonych w krajach wysokorozwiniętych. Niniejsze badanie kładzie szczególny nacisk na występowanie aspektu zrównoważonego rozwoju regionalnego oraz roli zidentyfikowanych technologii w jego stabilizacji. b) Analiza i wybór kluczowych obszarów badawczych na tle innowacji i priorytetowych technologii w świetle dotychczasowych długofalowych planów (Regionalna Strategia Innowacji Województwa Opolskiego, Strategia Rozwoju Województwa Opolskiego, strategie branżowe itp.). Wśród obszarów badawczych na szczególne zainteresowanie zasługują: 

poziom życia społeczeństwa,



kapitał ludzki i rynek pracy,

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU



energia,



infrastruktura,



środowisko stan i ochrona w budowaniu zrównoważonego rozwoju (ekologia),



technologia na rzecz ochrony środowiska,



zasoby naturalne i nowe materiały (w tym przemysł chemiczny, spożywczy),



inwestycje w regionie,



wzrost gospodarczy (czynniki).

Praca paneli ekspertów w zidentyfikowanych obszarach badawczych. Na tym etapie rozpoczną się prace ekspertów - przedstawicieli wielu środowisk społeczno - gospodarczych. Prace paneli skoncentrowane będą na identyfikacji kluczowych czynników wpływających na rozwój regionu. W szczególności wynikiem prac ekspertów powinna stać się analiza obejmująca 4 łady z uwzględnieniem: a) potencjału rozwojowego Opolszczyzny, b) poziomu innowacji i luki technologicznej, c) stopniem dopasowania kwalifikacji kapitału ludzkiego do wymagań regionalnego rynku pracy. Na tym etapie nastąpi zdefiniowanie głównych wskaźników zmian, jak również opracowanie wykazu wskaźników obrazujących ewolucję sektorów. Opracowanie syntetycznych wyników badań. Etap obejmuje podsumowanie otrzymanych wyników podczas pracy w panelach i przygotowanie całościowego zestawienia z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju regionalnego. Prace w tym etapie koncentrować będą się na: a) opracowaniu prognozy zmian sieci osiedleńczej i komunikacyjnej regionu, b) opracowaniu prawdopodobnych scenariuszy rozwoju z uwzględnieniem wpływu priorytetowych technologii na trwały i zrównoważony rozwój społeczno - gospodarczy województwa, c) opracowaniu książki nt. koncepcji zrównoważonego rozwoju w ujęciu regionalnym. Po przeprowadzeniu badań syntetycznych i opracowaniu scenariuszy rozwoju opublikowana została koncepcja zrównoważonego rozwoju w ujęciu regionalnym (książka), zawierająca raporty wskazujące na priorytetowe technologie w województwie – branże, które stwarzają największą szansę rozwoju Opolszczyzny. Wyniki badań pozwolą na określenie najważniejszych tendencji rozwojowych regionu z punktu widzenia priorytetowych technologii. Staną się również podstawą do aktualizacji i weryfikacji Regionalnej Strategii

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Innowacji Województwa Opolskiego oraz innych dokumentów o znaczeniu strategicznym dla regionu i kraju. Podczas realizacji wszystkich etapów programu badawczego Foresight, prowadzony był proces ciągłych konsultacji społecznych uwzględniający dyskusję nad zidentyfikowanymi kierunkami rozwoju. Strukturę projektu foresight w regionie opolskim tworzą: 

Kierownik Projektu,



Opolska Rada Projektu Foresight (odpowiednik Komitetu Sterującego), pełniąca rolę ciała opiniotwórczo- doradczego, powołana z przedstawicieli kluczowych jednostek z punktu widzenia regionu (tj. jednostek naukowo-badawczych, jednostek administracji regionalnych i lokalnych, jednostek samorządu przedsiębiorców itp.),



Zespół analityczno-badawczy,



Panel główny,



Panele tematyczne.

Rezultaty Diagnoza rozwoju regionalnego, analiza prognoz i foresightów w aspekcie: regionalnym, zrównoważonym, technologicznym. Scenariusze rozwoju regionu w kluczowych obszarach, koncepcja rozwoju zrównoważonego w regionie, prognoza zmiany sieci osiedleńczej i komunikacyjnej regionu. W ramach projektu Województwo Opolskie Regionem Zrównoważonego Rozwoju – Foresight Regionalny do 2020 powołany został Panel Ekspertów, którego członkowie zostali poproszeni o wytypowanie oraz ocenę kluczowych czynników sprawczych sukcesu o znaczeniu priorytetowym dla zrównoważonego rozwoju regionu. Kluczowe czynniki rozwoju województwa opolskiego podzielono według następujących kryteriów: 

ważność czynnika,



pilność jego realizacji.

Przyjęte kryteria pozwoliły na określenie 4 macierzy czynników rozwoju, obejmujących: I. czynniki bardzo ważne i pilne dla rozwoju województwa, II. czynniki ważne, ale mniej pilne, III. czynniki mniej ważne, ale pilne oraz IV. czynniki mniej ważne, których realizacja może nastąpić w okresie późniejszym

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Na tej podstawie dokonano analizy ważności i pilności poszczególnych czynników, uznając za czynniki kluczowe rozwoju te usytuowane w macierzy. Efektem badań foresightowych jest zatem wytypowanie kluczowych obszarów rozwoju regionu, które należy już teraz wspierać jako:



atrakcyjny obszar badawczy,



domenę konkurencyjnych i trwałych inwestycji gospodarczych,



a także tworzyć wokół nich pozytywny klimat społeczny. wskazane poprzez ranking ekspercki Foresightu – obszary kluczowe dla rozwoju

województwa opolskiego to: A. zasoby naturalne i nowe materiały w przemyśle chemicznym, B. zasoby naturalne i nowe materiały w przemyśle spożywczym i przetwórstwie rolnospożywczym, C. zasoby naturalne i nowe materiały w budownictwie, D. infrastruktura sektora transportowego, E. zrównoważona energetyka, F. rolnictwo, agroturystyka i leśnictwo. Wcześniejsza, niż u konkurentów, koncentracja na przyszłych obszarach kluczowych sprzyja konkurencyjności rozwoju województwa. Tym samym dokonano analizy czynników i kół zamachowych rozwoju województwa opolskiego sytuując je w układzie STEEP, w którym uwzględnione zostały wszystkie łady rozwoju zrównoważonego (S - społeczny, Eekonomiczny, E- ekologiczny, P- polityczno-instytucjonalny) oraz potencjał technologiczny regionu – T, integrujący tworzenie ładów i rozwój regionu.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Joanna Pęczkowska Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

WYKORZYSTANIE FUNDUSZY STRUKTURALNYCH W RAMACH REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO NA LATA 2007-2013 W latach 2007-2013 Polska będzie korzystała ze wsparcia finansowego z Unii Europejskiej w ramach sześciu programów operacyjnych o zasięgu ogólnokrajowym. Są nimi Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (POIG), Program Operacyjny Kapitał Ludzki (POKL), Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ), Program Operacyjny Pomoc Techniczna (POPT), Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PORPW) oraz Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT). Łączna wysokość środków finansowych zaangażowanych w realizację tych programów wyniesie ponad 71 mld euro, z wkładem wspólnotowym na poziomie 56,4 mld euro. Najwięcej funduszy przeznaczonych zostanie na POIiŚ - 37,6 mld euro (w tym 27,9 mld euro z UE), POKL - 11,5 mld euro (9,7 mld euro z UE) oraz POIG - 9,7 mld euro (8,3 mld euro z UE). Kolejne miejsca zajmą EWT 8,31 mld euro (7,75 mld euro z UE), PORPW - 3,57 mld euro (2,27 mld euro z UE), oraz POPT- 0,61 mld euro (0,52 mld euro z UE).50 Oprócz ogólnokrajowych programów operacyjnych w latach 2007-2013 w każdym z szesnastu polskich województw realizowane będą także Regionalne Programy Operacyjne (RPO). Cele i priorytety RPO zostały opracowane indywidualnie dla każdego z województw, tak aby w jak największym stopniu odpowiadały jego potrzebom rozwojowym. Za główny cel Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2007-2013 (RPO WO) uznano zwiększenie konkurencyjności oraz zapewnienie spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej dla podniesienia atrakcyjności województwa opolskiego, jako miejsca do inwestowania, pracy i zamieszkania. Wyodrębniono także siedem celów strategicznych: 1. Wzmocnienie gospodarki regionu poprzez rozwój przedsiębiorczości, innowacyjności sektora B+R oraz infrastruktury turystycznej i rekreacyjno-sportowej na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego.

Zob. www.funduszestrukturalne.gov.pl

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

2.Tworzenie technicznych warunków do powszechnego wykorzystania narzędzi ICT oraz

ich

upowszechnianie

rzecz

budowy

społeczeństwa

informacyjnego

w województwie opolskim. 3. Zwiększenie perspektyw rozwojowych regionu i mobilności jego mieszkańców poprzez rozwój infrastruktury transportowej. 4. Poprawa stanu środowiska naturalnego i ochrona przyrody oraz zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego. 5. Wzmocnienie roli edukacji i oświaty, wzrost znaczenia kultury na rzecz zwiększenia atrakcyjności regionu oraz podniesienie poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego dla zapewnienia efektywności regionalnych zasobów pracy. 6. Przeciwdziałanie marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej wybranych obszarów zdegradowanych oraz przeznaczonych do rewitalizacji. 7.

Zapewnienie

efektywnego

sprawnego

systemu

zarządzania,

wdrażania,

monitorowania oceny i kontroli RPO WO 2007-2013 oraz osiągnięcie pełnej absorpcji środków funduszy strukturalnych w latach 2007-2013.51 Realizacji celu głównego i celów strategicznych RPO WO służy siedem priorytetów (por. tab. 1). Tabela 1. Priorytety Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2007-2013 I Wzmocnienie atrakcyjności gospodarczej regionu II Społeczeństwo informacyjne III Transport IV Ochrona środowiska V Infrastruktura społeczna i szkolnictwo wyższe VI Aktywizacja obszarów miejskich i zdegradowanych VII Pomoc techniczna

Źródło: zob. Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007-2013, http://umwo.opole.pl/docs/rpo_wo_10x11x2009_1_pod_u.pdf

Zob. Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007-2013, http://umwo.opole.pl/docs/rpo_wo_10x11x2009_1_pod_u.pdf

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Na wdrożenie wszystkich RPO z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) została przeznaczona kwota ponad 16 mld euro. Największe środki uzyskało województwo mazowieckie. Kolejne miejsca zajęły województwo śląskie, warmińskomazurskie i dolnośląskie. Województwo opolskie z dofinansowaniem na poziomie 0,427 mld euro uplasowało się na ostatniej pozycji pod względem wartości uzyskanych środków (por. tab. 2). Tabela 2. Wysokość środków przyznanych z EFRR na realizację Regionalnych Programów Operacyjnych w poszczególnych województwach w latach 2007-2013 Lp.

Województwo

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

mazowieckie śląskie warmińsko-mazurskie dolnośląskie lubelskie małopolskie podkarpackie wielkopolskie kujawsko-pomorskie pomorskie łódzkie zachodniopomorskie świętokrzyskie podlaskie lubuskie opolskie

Wysokość środków z EFRR (w mld euro) 1,831 1,570 1,360 1,213 1,155 1,148 1,136 1,130 0,951 0,885 0,863 0,835 0,726 0,636 0,439 0,427

Źródło: zob. www.funduszeonline.pl

W latach 2007-201052 w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego zrealizowanych i zakończonych zostało łącznie 128 projektów (por. rys. 1). Ich łączna wartość wyniosła 233,45 mln zł, z czego 141,60 mln zł stanowiło dofinansowanie ze środków publicznych. W ramach priorytetu I zrealizowano 80 projektów o łącznej wartości 75,87 mln zł, z czego 48 przypadło na działanie 1.1 Rozwój przedsiębiorczości53, 19 na działanie 1.3 Innowacje, badania, rozwój technologiczny oraz 13 na działanie 1.4 Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjno-sportowej. W ramach priorytetu III zrealizowano 19 projektów na sumę 96,01 mln zł. Nacelowane były one na rozwój infrastruktury drogowej i transportu publicznego. W priorytecie V zrealizowano 24 projekty o łącznej wartości 35,29 mln zł. Czternaście z nich dotyczyło rozwoju bazy medycznej w regionie, siedem wsparcia 52

Stan w dniu 1 kwietnia 2010 roku. W numeracji działań pierwsza cyfra oznacza priorytet, z jakiego to działanie pochodzi, druga zaś numer działania. 53

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

infrastruktury edukacyjnej a pozostałe trzy rozwoju kultury oraz ochrony dziedzictwa kulturowego. Z zakresu pomocy technicznej (priorytet VII) zrealizowano 4 projekty, o łącznej wartości 18,34 mln zł. W ramach priorytetu II i VI nie zakończono w latach 2007-2010 żadnego projektu, zaś w ramach priorytetu IV zrealizowano jeden projekt z działania 4.1 Infrastruktura wodno-ściekowa i gospodarka odpadami, na kwotę 7,95 mln zł (por. tab. 3). Rysunek 1. Liczba zakończonych projektów dofinansowanych w ramach RPO WO w latach 2007-2010 na tle innych województw* 128

RPO Województwa Opolskiego

RPO Województwa Dolnośląskiego

216

RPO Województwa Kujawsko-Pomorskiego

168

RPO Województwa Lubelskiego

RPO Województwa Lubuskiego

RPO Województwa Łódzkiego

213

RPO Województwa Małopolskiego

RPO Województwa Mazowieckiego

106

RPO Województwa Podkarpackiego

RPO Województwa Podlaskiego

RPO Województwa Pomorskiego

204

RPO Województwa Śląskiego

156

RPO Województwa Świętokrzyskiego

131

RPO Województwa Warmińsko-Mazurskiego

249

RPO Województwa Wielkopolskiego

RPO Województwa Zachodniopomorskiego

0 *

100

150

200

250

300

Stan w dniu 1 kwietnia 2010 roku.

Źródło: opracowanie własne na podstawie Listy beneficjentów Funduszy Europejskich 2007-2013 - stan na 1 kwietnia 2010 r. na podstawie KSI SIMIK 07-13, www.funduszeeuropejskie.gov.pl/

W ramach RPO WO realizowanych jest ponadto 325 projektów, które rozpoczęły się w latach 2007-2010 i nie zostały ukończone przed 1 kwietnia 2010 roku (por. rys. 2). Łączna wartość tych projektów wynosi 1.383 mln zł, z czego 773 mln zł stanowi dofinansowanie ze środków publicznych. Największa ilość projektów (198) realizowana jest w ramach priorytetu I Wzmocnienie atrakcyjności gospodarczej regionu. Dotyczą one czterech działań: 1.1 Rozwój przedsiębiorczości, 1.2 Zapewnienie dostępu do finansowania przedsiębiorczości, 1.3 Innowacje, badania, rozwój technologiczny, oraz 1.4 Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjno-sportowej. Kolejne miejsca zajmują Infrastruktura społeczna i szkolnictwo wyższe (56 projektów), Ochrona środowiska (23 projekty), Transport (21 projektów),

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Społeczeństwo

informacyjne

(18

projektów),

Aktywizacja

obszarów

miejskich

i zdegradowanych (7 projektów) oraz Pomoc techniczna (2 projekty). Rysunek 2. Liczba projektów w trakcie realizacji dofinansowanych w ramach RPO WO w latach 2007-2010 na tle innych województw*

325

RPO Województwa Opolskiego

609

RPO Województwa Dolnośląskiego

467

RPO Województwa Kujawsko-Pomorskiego

654

RPO Województwa Lubelskiego

405 416

RPO Województwa Lubuskiego RPO Województwa Łódzkiego

653

RPO Województwa Małopolskiego

343

RPO Województwa Mazowieckiego

556

RPO Województwa Podkarpackiego

385

RPO Województwa Podlaskiego

642

RPO Województwa Pomorskiego

1148

RPO Województwa Śląskiego

280

RPO Województwa Świętokrzyskiego

874

RPO Województwa Warmińsko-Mazurskiego

683

RPO Województwa Wielkopolskiego

313

RPO Województwa Zachodniopomorskiego

0 *

200

400

600

800

1000

1200

Stan w dniu 1 kwietnia 2010 roku.

Źródło: opracowanie własne na podstawie Listy beneficjentów Funduszy Europejskich 2007-2013 - stan na 1 kwietnia 2010 r. na podstawie KSI SIMIK 07-13, www.funduszeeuropejskie.gov.pl/

Jak wynika z powyższych analiz większość projektów zarówno tych zakończonych, jak i nadal realizowanych związanych jest z podniesieniem konkurencyjności regionu, co odpowiada głównym celom RPO WO. W strukturze projektów dominują działania nacelowane na wzrost konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw a także rozwój infrastruktury społecznej i szkolnictwa wyższego. Znacznie mniej projektów dotyczy natomiast ochrony środowiska, rozwoju transportu oraz rewitalizacji obszarów miejskich i zdegradowanych. Warto podkreślić, iż w tak istotnej dla rozwoju regionu dziedzinie, jakim jest budowa społeczeństwa informacyjnego realizowanych jest zaledwie 18 projektów, co stanowi niecałe 4% ogólnej liczby projektów.

1400

ARNACO D. Niklas Sp. j.

Dźwigi RYŚ Ryszard Klima

Elżbieta MarkowskaKardyś, Iwona Sachańbińska wspólnicy przedsiebiorstwa Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej PANACEUM S.C. Markowska-Kardyś Elżbieta, Sachańbińska Iwona Przedsiębiorstwo Transportowo- Dźwigowe i Handel EDMIR Mirosław Jankowski Firma Budowlana ATLANT

TYRON Sp. z o. o.

Nazwa beneficjenta

Lp.

Rozszerzenie i unowocześnienie możliwości usługowych firmy Atlant

Zakup samojezdnego dźwigu teleskopowego

Zakup linii technologicznej do produkcji styropianu Wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstwa poprzez wdrożenie nowoczesnej technologii do procesu HOT STAMPING Rozwój przedsiębiorstwa poprzez zakup dźwigu od 90 do 100 ton Budowa nowej siedziby NZOZ PANACEUM z apteką ogólnodostępną

Tytuł projektu

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach 1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

Poddziałanie

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości

Działanie

1 199 748,00

1 281 000,00

1 475 661,17

1 529 270,00

1 709 506,70

1 969 177,59

Wartość ogółem (w zł)

432 695,10

514 500,00

532 113,48

550 000,00

549 984,73

Dofinansowanie publiczne (w zł) 549 917,05

Tabela 3. Lista beneficjentów Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego w latach 2007-2010 - projekty zakończone (stan na 1 kwietnia 2010)

61 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO W 2010 ROKU

Przedsiębiorstwo Budowlane AQUAPL

Zakład Stolarski Jan Bardosz

DUMPER Prace Ziemne Łukasz Wijas

PZ Stelmach Sp. z o.o

Michlak Marek, Michlak Danuta wspólnicy spółki cywilnej prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą PPHU STALKOMFORT S.C. Wełeszczuk Marcin PPHU WEMARC

Przedsiębiorstwo Usługowo-Budowlane L-Z Sp. z o.o. ALKATECH Alicja Jabłońska SŁOWIK Janusz Słowik

Cybulska Ewa – ARTIMEX-BIS

Nazwa beneficjenta

Lp.

Nowa oferta produktów firmy WEMARC ze Skarbimierza dzięki nowoczesnym technologiom Rozwój przedsiębiorstwa poprzez zakup nowych maszyn budowlanych Uruchomienie produkcji opakowań z tektury Zakup nowoczesnych koparko - ładowarek dla firmy SŁOWIK

Uruchomienie nowoczesnego Centrum Diagnostyki Radiologicznej w Kędzierzynie-Koźlu Wzrost konkurencyjności, innowacyjności i zatrudnienia dzięki nabyciu nowych środków trwałych Ugruntowanie pozycji Zakładu Stolarskiego Jan Bardosz - zakup zakładu i urządzeń produkcji Zakup dwóch wozideł przegubowych szansą rozwoju firmy Zakup innowacyjnej maszyny do produkcji obrączek ze złota Uruchomienie innowacyjnej usługi ciecia materiałów wysokociśnieniową strugą wodno-ścierną

Tytuł projektu

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach 1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach 1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach 1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

Poddziałanie

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

Działanie

843 630,00

847 900,00

945 102,52

994 104,80

1 015 993,40

1 045 361,97

1 098 000,00

1 109 585,56

1 116 300,00

1 133 000,00

Wartość ogółem (w zł)

442 780,00

451 750,00

218 979,04

473 282,69

430 706,36

506 928,32

453 652,94

313 247,88

549 000,00

Dofinansowanie publiczne (w zł) 549 958,20

62 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

EKAD Sp. z o. o.

Kamil Gajda, Sebastian Pandel Wspólnicy Spółki Cywilnej P.P.U.H. PROINSTAL FABER S. Pawlik, M. Pawlik Sp. j.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe LASPOL Michał Proszewski

Małgorzata Kogut, Izabella Domańska Wspólnicy Spółki Cywilnej SCALEO

KMS Sp. z o. o.

WAMED JAŹWIEC & MATUSZEWSKI Sp. j.

Cezary Juda Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej SAMARYTANIN SILSPEK Sp. z o.o.

Jerzy Janiuk JANIUK – DIESEL SERWIS

Nazwa beneficjenta

Lp.

Ekologia i nowoczesność wdrożenie diagnostyki pomp wtryskowych VP, systemów CommonRail Nowoczesna technologii obróbki metali – wycinanie laserowe Wprowadzenie pięciu usług nowej jakości instalacji sieciowych w powiecie krapkowickim Wdrożenie nowoczesnej technologii budowy dróg szansą rozwoju firmy FABER Wprowadzenie innowacyjnych technologii – proekologiczny model zagospodarowania pozostałości biodegradowalnych Wprowadzenie czterech nowych usług w branży metrologii w województwie opolskim Nowy sprzęt do robót ziemnych Wprowadzenie przez WAMED nowych w regionie usług wieloprofilowej diagnostyki obrazowej Zakup budynku pod działalność przedsiębiorstwa NZOZ SAMARYTANIN Nowoczesna firma produkcji mieszanek gumowych

Tytuł projektu

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach 1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

Poddziałanie

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

Działanie

614 048,00

650 000,00

658 311,84

663 466,39

676 349,71

732 000,00

744 200,00

768 600,00

812 639,42

834 682,31

Wartość ogółem (w zł)

247 791,44

94 250,00

423 089,41

271 555,90

332 400,00

312 000,00

305 000,00

321 974,41

379 753,75

Dofinansowanie publiczne (w zł) 355 766,23

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 63

Alicja Cholewa, Józef Cholewa prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Wielobranżowe CHOLEWOWIE S.C. BUD-BRUK Łysy Ryszard

ESTATUS Sp. z o.o.

Tomasz Ciupek

AP-Drzwi Sp. j. Andrzej Pawlik, Daniel Pawlik, Kamil Pawlik Stolarstwo Galanteria Drzewna, Maciej Maćkowski

Nazwa beneficjenta

Lp.

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

Specjalistyczne usługi brukarskie- unowocześnienie procesu świadczenia usług przez przedsiębiorstwo BUD-BRUK Nakłady inwestycyjne przeznaczone celowo na modernizację hali, dostosowującą obiekt do potrzeb produkcyjnych w zakresie wprowadzanej technologii oraz zakup specjalistycznej linii do malowania w technologii elektrostatycznego napylania proszkowego Dywersyfikacja przedsiębiorstwa Tomasz Ciupek- sklep dziecięcy Uruchomienie produkcji półproduktów przeznaczonych do wyrobu drzwi drewnianych Zakup Centrum CNC dla zakładu stolarskiego z siedzibą w Nysie jako rewolucja technologiczna

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

Poddziałanie

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

Działanie

Dywersyfikacja usług poprzez zakup maszyn do produkcji brykietów ze słomy

Tytuł projektu

439 200,00

480 610,65

483 827,03

510 280,66

533 154,64

566 590,00

Wartość ogółem (w zł)

234 000,00

232 386,45

172 509,97

191 726,50

192 285,28

Dofinansowanie publiczne (w zł) 345 942,03

64 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

EKO-PROBUD Bartosz Szczepanek Przedsiębiorstwo Produkcyjno-UsługowoHandlowe BUDREM-BIS Sp. z o.o MagicPrint S.C. Łukasz Trzaska, Paweł Pakulski

Gabinet Stomatologiczny ESTETYKA Emilia Nowacka-Piechota

Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Gabinet LekarskoStomatologiczny MADENT Andrzej Bidzinski OPOLAND II Smuda Georg Smuda Consulting

BIZA KOLOR Krzysztof Birlet

MEBLE RYBACCY Witold Rybacki

Nazwa beneficjenta

Lp.

Gospodarcza Platforma Internetowa. Projekt w Dobrzeniu Małym Wzmocnienie potencjału BIZA KOLOR poprzez zakup maszyny do oznakowania grubowarstwowego

Zakup podnośnika koszowego

Wprowadzenie czterech nowych produktów w skali powiatu brzeskiego - nowego asortymentu wysokiej jakości druku wieloformatowego Zakup specjalistycznego sprzętu medycznego i wyposażenia w celu utworzenia nowoczesnej kliniki stomatologicznej Nowa usługa CEREC 3D w ramach oferty przedsiębiorstwa MADENT

Zakup maszyn do produkcji elementów wentylacji z blachy ocynkowanej

Rozbudowa pawilonu handlowego w Opolu przy ul. Budowlanych 12 Nowa koparko-ładowarka

Tytuł projektu

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach 1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach 1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach 1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

Poddziałanie

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

Działanie

170 800,00

183 000,00

205 448,00

270 890,00

306 915,74

308 660,00

319 640,00

373 808,98

432 639,99

Wartość ogółem (w zł)

82 407,33

72 000,00

108 012,58

119 191,60

158 183,95

126 657,10

167 045,22

153 200,40

Dofinansowanie publiczne (w zł) 180 006,60

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 65

PIEKARNIA DROST Drost Krzysztof Piotr Wachułka Pracownia Architektury SOBET S.A.

CLIMBEX Kaczmarek, Kantorski Sp. j.

Diecezja OpolskaWydawnictwo i Drukarnia Świętego Krzyża

Rozbudowa salonu fryzjerskokosmetycznego DE LEGGE celem świadczenia nowej usługi Unowocześnienie tradycyjnej produkcji Doposażenie Pracowni Architektury Rozwój innowacyjnych technologii mikrotunelingowych w SOBET S.A. Innowacyjny system wysokociśnieniowego czyszczenia przemysłowego z zastosowaniem technologii separacji faz Zakup innowacyjnej drukarskiej maszyny offsetowej

Podniesienie możliwości konkurencyjnych oraz potencjału BO-BRUK poprzez zakup sprzętu specjalistycznego Zakup maszyny budowlanej

Innowacyjna technologia pomiaru geodezyjnego - zakup odbiornika Topcon GR-3. Rozwój firmy ADCLEAN poprzez inwestycje

GEOSAW Usługi Geodezyjno – Budowlane Sawicki Andrzej Firma UsługowoHandlowa ADCLEAN Paweł Adamkiewicz Tadeusz Bortniak i Barbara Bortniak, wspólnicy spółki cywilnej BO-BRUK Bortniak Tadeusz i Barbara Instalacje GrzewczoSanitarne Andrzej Krężel Salon fryzjerskokosmetyczny DE LEGGE Jolanta De Legge

Tytuł projektu

Nazwa beneficjenta

Lp.

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach 1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach 1.3.2 Inwestycje w innowacje w przedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.3 Innowacje, badania, rozwój technologiczny

1.3 Innowacje, badania, rozwój technologiczny

1.3.2 Inwestycje w innowacje w przedsiębiorstwach

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach 1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.3 Innowacje, badania, rozwój technologiczny

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

1.1 Rozwój przedsiębiorczości 1.1 Rozwój przedsiębiorczości

1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach

Poddziałanie

1.1 Rozwój przedsiębiorczości

Działanie

2 540 650,00

3 586 800,00

4 796 096,17

80 744,48

110 656,44

143 420,00

150 000,01

150 328,40

152 988,00

164 700,00

Wartość ogółem (w zł)

1 041 250,00

1 381 799,85

1 965 613,19

31 189,43

58 956,30

50 769,57

57 049,18

75 497,50

62 700,00

Dofinansowanie publiczne (w zł) 59 400,00

66 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Fabryka Armatury Przemysłowej WAKMET Sp. j. Kaczmarek, Krzywdziński, Wachowski, Wilczyński Przedsiębiorstwo Robót Drogowo – Mostowych Sp. z o.o. w Opolu Jolanta Stefanko MOPEX HIS Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowo – Usługowe Zakład cukierniczy WACUŚ Zbigniew Marek, mgr inż. Czesław Woźniak Sp. j. NARZĘDZIOWNIA Bogdan Pszenica

Stolarstwo i Usługi Meblowo-Budowlane Adrian Halupczok

ABRA Sp. z o. o.

Kędzierzyńskie Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych KPRI Sp. z o. o.

Nazwa beneficjenta

Lp.

Zakup innowacyjnych maszyn inżynieryjnych oraz innowacyjnej informatycznej technologii zarządzania ICT

Zakup innowacyjnej linii technologicznej do produkcji mopów oraz maszyn do produkcji szczotek Unowocześnienie zakładu poprzez wdrożenie innowacyjnej linii produkcyjnej Wzrost innowacyjności NARZĘDZIOWNI dzięki innowacji wytworzonej wspólnie z Politechniką Opolską Wzrost innowacyjności firmy poprzez wprowadzenie innowacyjnych produktów i zakup maszyn Obróbka materiałów z wykorzystaniem maszyn CNC

Inwestycja w nowoczesne maszyny drogowe

Wprowadzenie innowacyjnej technologii produkcji oraz nowych wyrobów do oferty firmy

Tytuł projektu

1.3 Innowacje, badania, rozwój technologiczny

Działanie

1.3.2 Inwestycje w innowacje w przedsiębiorstwach 1.3.2 Inwestycje w innowacje w przedsiębiorstwach

1.3.2 Inwestycje w innowacje w przedsiębiorstwach

1.3.2 Inwestycje w innowacje w przedsiębiorstwach 1.3.2 Inwestycje w innowacje w przedsiębiorstwach

1.3.2 Inwestycje w innowacje w przedsiębiorstwach

Poddziałanie

1 189 988,00

1 244 400,00

1 401 109,00

1 475 360,64

1 566 480,00

1 929 003,00

2 490 264,00

2 523 139,01

Wartość ogółem (w zł)

525 201,31

663 000,00

654 616,50

780 006,24

613 528,27

771 283,45

995 067,50

Dofinansowanie publiczne (w zł) 815 174,53

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 67

Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjno-Mostowych MOSTY PRDiM Sp. z o.o. Zakład Stolarski ExportImport Józef Nieświec

Zakład Kamieniarski Skraba Ryszard

PLASTODREWProducent Okien i Drzwi z Drewna i PCV

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe TABO 2 - Tomasz Janicki i Spółka – Sp. j. Zakład Ogólnobudowlany Artur Kiowski

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe ALRUNO Aleksander Szulc

Marcin Martynowski MEBLOSOFT

Nazwa beneficjenta

Lp.

Specjalistyczne prace drogowe - unowocześnienie procesu świadczenia usług przez przedsiębiorstwo Wdrożenie innowacyjnej technologii produkcji zbrojeń do prefabrykatów żelbetowych dla budownictwa

Zakup nagrzewnic indukcyjnych do zakładu produkcyjnego w Otmuchowie

Zakup nowoczesnego systemu w technologii ICT do zarządzania potencjałem firmy oraz dwóch obrabiarek sterowanych numerycznie na potrzeby produkcji mebli tapicerowanych Zakup innowacyjnych maszyn drogowych oraz technologii ICT Zakup innowacyjnych technologii obróbki wielooperacyjnej elementów drewnianych Zakup innowacyjnego centrum obróbczego do produkcji wyrobów z kamienia Numeryczne Centrum Obróbcze-nowoczesne technologie w stolarstwie

Tytuł projektu

1.3 Innowacje, badania, rozwój technologiczny

Działanie

1.3.2 Inwestycje w innowacje w przedsiębiorstwach

1.3.2 Inwestycje w innowacje w przedsiębiorstwach 1.3.2 Inwestycje w innowacje w przedsiębiorstwach

1.3.2 Inwestycje w innowacje w przedsiębiorstwach

Poddziałanie

578 300,00

647 040,42

666 120,00

670 000,00

781 166,00

893 000,00

951 600,00

984 102,02

Wartość ogółem (w zł)

323 804,46

259 876,89

382 200,00

317 503,12

364 971,00

509 010,00

499 199,36

Dofinansowanie publiczne (w zł) 403 320,50

68 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Rozbudowa restauracji SOBIESKI dla potrzeb turystyki biznesowej i widowiskowo-sportowej

Rozszerzenie dotychczasowej działalności BAR U PIOTRA o świadczenie kompleksowych usług restauracyjnych Rozbudowa lokalu KARCZMA U FREDA w Kłodnicy, dzielnicy Kędzierzyna-Koźla

JANTAR Sp. z o. o. z siedzibą na ul. Piastowskiej 40, 47-200 Kędzierzyn-Koźle

Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe BAR U PIOTRA

ALFRED GŁÓWKA Firma UsługowoGastronomiczna

Katarzyna Stadryniak P.H.U. STADGAST

PIAST Sp. z o. o.

1.4 Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnosportowej 1.4 Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnosportowej

Rozbudowa lokalu gastronomicznego – rozszerzenie zakresu usług gastronomicznych

Podwyższenie standardu i zwiększenie możliwości usługowych hotelu PIAST w Brzegu

1.4 Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnosportowej

Podniesienie atrakcyjności turystycznej hotelu Sudety w Głuchołazach poprzez uruchomienie kręgielni

Technologia Okien i Drzwi Zakład Ceramiki Budowlanej Aleksander Rajczyk

1.4 Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnosportowej

Działanie

Adaptacja budynku gospodarczego na obiekt hotelowy wraz z wyposażeniem

VIP– PALM Hubert Palm

Tytuł projektu

Nazwa beneficjenta

Lp. 1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa 1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa 1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa 1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa 1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa 1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa 1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa

Poddziałanie

434 160,00

452 845,70

508 740,00

1 098 668,17

1 342 000,01

2 019 261,47

3 081 621,00

Wartość ogółem (w zł)

207 254,12

130 968,09

209 197,30

354 827,33

539 000,00

747 519,60

Dofinansowanie publiczne (w zł) 1 313 457,07

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 69

Unowocześnienie zaplecza gastronomicznego Ośrodka PETERS w Turawie

Gmina Kędzierzyn-Koźle

Województwo Opolskie

Utworzenie otwartej strefy rekreacyjno-sportowej w Kędzierzynie-Koźlu przy Alei Jana Pawła II Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 414 na odc. Dzików - Smolarnia

1.4 Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnosportowej

Uruchomienie nowoczesnego Baru POD WIEŻĄ CIŚNIEŃ w centrum Opola

Czesława Piotrowska i Hubert Krzystek wspólnicy spółki cywilnej Zakład Gastronomiczno Handlowy POD WIEŻĄ S.C. Czesława Piotrowska i Hubert Krzystek Gałczyński Leszek Hotelarstwo i Gastronomia Ośrodek Wypoczynkowy PETERS

1.4 Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnosportowej

Nowy wizerunek restauracji RADIOWA

TOMREST Tomasz Wąsiak

3.1 Infrastruktura drogowa

1.4 Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnosportowej

Teresa Skrzypczyk Restauracja PARADIS

1.4 Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnosportowej

Działanie

Rozwój przedsiębiorstwa poprzez inwestycje w nowoczesne wyposażenie oraz informatyczny system zarządzania restauracją Wyposażenie Restauracji PARADIS w Opolu

Tytuł projektu

Przedsiębiorstwo Handlowo Usługowe FAKT SC R. Kossoń, J. Milczarz

Nazwa beneficjenta

Lp.

1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa 1.4.2 Usługi turystyczne i rekreacyjno-sportowe świadczone przez sektor publiczny 3.1.1 Drogi regionalne

1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa 1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa 1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa 1.4.1 Wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa

Poddziałanie

22 321 247,07

1 653 600,58

214 158,80

228 491,05

272 314,98

273 952,22

368 958,50

Wartość ogółem (w zł)

8 304 521,88

1 140 438,89

77 237,60

112 372,64

95 668,76

103 596,29

Dofinansowanie publiczne (w zł) 211 697,50

70 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Nazwa beneficjenta

Województwo Opolskie

Gmina Prószków

Powiat Namysłowski

Powiat Brzeski

Lp.

Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 463 Bierdzany - Zawadzkie w km 26+339,55 - 29+587,26 wraz z remontem nawierzchni jezdni w km 26+031,57 - 26+339,55. Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 423 w miejscowości Przywory km 17+226,00 - 18+766,00 Budowa odcinka drogi wojewódzkiej nr 414 Opole – Łącznik –Lubrza o długości 576 mb w miejscowości Górki –Winów, w zakresie obejmującym odbudowę nasypu drogowego, budowę jednostronnego chodnika i kanalizacji deszczowej oraz przebudowę nawierzchni i przepustu drogowego, kategoria obiektów: XXVdrogi, XXVI – sieci kanalizacyjne, XXVIII – obiekty mostowe Rozwój infrastruktury dróg gminnych w miejscowości Chrząszczyce Przebudowa drogi powiatowej nr 1106 O Remont i odbudowa mostu w ciągu drogi powiatowej nr 1508 O na rzece Nysa Kłodzka w m. Lewin Brzeski

Tytuł projektu

3.1 Infrastruktura drogowa

Działanie

3.1.2 Drogi lokalne

3.1.1 Drogi regionalne

Poddziałanie

1 725 568,27

1 783 844,37

2 694 919,17

2 537 987,47

4 922 551,27

7 116 635,93

Wartość ogółem (w zł)

1 318 984,03

1 516 267,70

2 290 681,29

2 157 289,34

4 183 291,37

Dofinansowanie publiczne (w zł) 5 657 948,84

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 71

Gmina Namysłów

Gmina Kluczbork

Powiat Kędzierzyńsko Kozielski

Gmina Rudniki

Urząd Gminy Izbicko

Powiat Krapkowicki

Gmina Lubrza

Gmina Wołczyn

Nazwa beneficjenta

Lp.

Budowa ulicy Kolejowej w Namysłowie wraz z kanalizacją deszczową i oświetleniem Przebudowa drogi dojazdowej do Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Ligocie Dolnej Przebudowa drogi powiatowej nr 1405 O PawłowiczkiKochaniec na odcinku Pawłowiczki-Polska Cerekiew Przebudowa drogi gminnej nr 101046 O Żytniów - Żurawie Podniesienie standardu ul. Wyzwolenia w Izbicku poprzez budowę jej odwodnienia i wymianę nawierzchni przy równoczesnej budowie sieci wodociągowej Przebudowa skrzyżowania dróg powiatowych ulic Opolskiej i Mickiewicza wraz z przebudową ulicy Mickiewicza w Walcach Przebudowa Drogi Gminnej Nr 107318 O w miejscowości Trzebina, Gmina Lubrza Przebudowa drogi gminnej Nr 100435 O (ul. Parkowej) w miejscowości Skałągi

Tytuł projektu

3.1 Infrastruktura drogowa

Działanie

3.1.2 Drogi lokalne

Poddziałanie

799 066,36

825 867,09

902 088,95

910 872,50

997 842,31

1 511 614,04

1 527 669,03

1 573 727,13

Wartość ogółem (w zł)

679 206,40

684 108,90

766 389,07

562 569,18

845 990,33

1 284 871,93

1 298 518,67

Dofinansowanie publiczne (w zł) 1 332 149,61

72 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Gmina Strzeleczki

Gmina Jemielnica

Samorząd Województwa Opolskiego Gmina Ujazd

Powiat Kędzierzyńsko Kozielski

Powiat Kluczborski

101

102

100

Gmina Miasto Brzeg

Nazwa beneficjenta

Lp.

Budowa kanalizacji sanitarnej i wymiany sieci wodociągowej dla wsi Klucz, Olszowa wraz z osiedlem mieszkaniowym Księży Las i SAG Olszowa Przebudowa i doposażenie regionalnych placówek oświatowych Powiatu Kędzierzyńsko - Kozielskiego Poprawa warunków kształcenia w ZSP Nr 1 i ZSP Nr 2 CKU w Kluczborku poprzez przebudowę i zakup wyposażenia

3.1 Infrastruktura drogowa

Przebudowa dróg gminnych w obrębie osiedla mieszkaniowego Westerplatte w Brzegu (ul. Boh. Westerplatte, Skłodowskiej, Sucharskiego, gen. Grota – Roweckiego, Gaj, Ptasia) – etap I przebudowa ul. Marii Curie – Skłodowskiej, etap II przebudowa ul. Sucharskiego Przebudowa drogi gminnej Buława-Kujawy, Gmina Strzeleczki Modernizacja ul. Leśnej w miejscowości Jemielnica Zakup pojazdów szynowych

5.1 Wsparcie infrastruktury edukacyjnej

4.1 Infrastruktura wodnościekowa i gospodarka odpadami

3.2 Transport publiczny

3.1 Infrastruktura drogowa

Działanie

Tytuł projektu

5.1.1 Wsparcie regionalnej infrastruktury edukacyjnej

3.1.2 Drogi lokalne

Poddziałanie

2 582 811,75

2 603 184,75

7 948 127,11

42 029 000,00

471 822,30

604 567,13

754 443,86

Wartość ogółem (w zł)

1 989 640,61

2 143 025,40

5 813 733,72

31 214 938,30

359 296,58

465 917,71

Dofinansowanie publiczne (w zł) 455 506,91

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 73

Powiat Prudnicki

Powiat Brzeski

Powiat Strzelecki

Powiat Nyski

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie

Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Głubczycach

Zespół Opieki Zdrowotnej

104

105

106

107

108

109

Nazwa beneficjenta

103

Lp.

Modernizacja bazy placówek kształcenia ustawicznego i praktycznego Powiatu Prudnickiego Unowocześnienie bazy kształcenia zawodowego szkół ponadgimnazjalnych w Powiecie Brzeskim Modernizacja bazy dydaktycznej Zespołu Szkół Zawodowych Nr 1 w Strzelcach Opolskich Modernizacja dachu oraz pomieszczeń dydaktycznych Zespołu Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Nysie Wyposażenie sal dydaktycznych w sprzęt komputerowy i oprogramowanie dla kierunku Informatyka w PWSZ w Nysie Zakup tomografu komputerowego, mammografu, elektroencefalografu przez SP ZOZ w Głubczycach Zakup sprzętu do pracowni RTG Zespołu Opieki Zdrowotnej z siedzibą w Strzelcach Opolskich

Tytuł projektu

5.2.1 Stacjonarna opieka medyczna

5.2 Rozwój bazy medycznej w regionie

5.1.1 Wsparcie regionalnej infrastruktury edukacyjnej

Poddziałanie

5.1 Wsparcie infrastruktury edukacyjnej

Działanie

2 462 276,07

2 521 701,95

448 477,83

1 545 589,93

1 909 231,71

2 022 006,90

2 182 695,02

Wartość ogółem (w zł)

1 378 874,59

1 263 687,37

380 923,67

1 247 467,11

1 605 584,14

1 718 705,86

Dofinansowanie publiczne (w zł) 1 592 168,00

74 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Powiat Krapkowicki

Zespół Opieki Zdrowotnej w Nysie

Powiat Brzeski

Zespół Opieki Zdrowotnej w Oleśnie

Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Zespół Opieki Zdrowotnej w Głuchołazach

Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Kędzierzynie-Koźlu Powiatowe Centrum Zdrowia S.A. w Kluczborku

111

112

113

114

115

116

117

Powiat Namysłowski

Nazwa beneficjenta

110

Lp.

Kompleksowe wyposażenie bloku operacyjnego w SP ZOZ w Namysłowie Zakup sprzętu medycznego dla szpitala w Krapkowicach Wczesne wykrywanie i leczenie nowotworów przewodu pokarmowego zakup nowoczesnego sprzętu diagnostyczno-leczniczego Poprawa dostępności do świadczeń medycznych poprzez zakup specjalistycznej aparatury i urządzeń medycznych w Brzeskim Centrum Medycznym w Brzegu Zakup tomografu komputerowego przez Zespół Opieki Zdrowotnej w Oleśnie Poprawa stopnia zdrowotności mieszkańców województwa opolskiego poprzez zwiększenie możliwości wczesnego wykrywania raka płuca Zakup aparatu RTG z osprzętem dla SPZOZ w Kędzierzynie-Koźlu Poprawa diagnostyki poprzez zakup nowoczesnej aparatury medycznej dla PCZ NZOZ Szpitala Powiatowego w Kluczborku

Tytuł projektu

5.2.1 Stacjonarna opieka medyczna

5.2.1 Stacjonarna opieka medyczna 5.2.1 Stacjonarna opieka medyczna

5.2 Rozwój bazy medycznej w regionie

5.2 Rozwój bazy medycznej w regionie 5.2 Rozwój bazy medycznej w regionie

5.2.1 Stacjonarna opieka medyczna

5.2 Rozwój bazy medycznej w regionie

5.2.1 Stacjonarna opieka medyczna

5.2.1 Stacjonarna opieka medyczna 5.2.1 Stacjonarna opieka medyczna

5.2 Rozwój bazy medycznej w regionie 5.2 Rozwój bazy medycznej w regionie

5.2 Rozwój bazy medycznej w regionie

5.2.1 Stacjonarna opieka medyczna

Poddziałanie

5.2 Rozwój bazy medycznej w regionie

Działanie

811 900,92

1 260 732,60

1 273 193,44

1 753 856,83

1 770 011,83

1 963 057,71

2 018 300,00

2 333 264,50

Wartość ogółem (w zł)

489 592,30

703 277,45

712 988,32

975 423,65

991 206,62

1 099 312,31

1 114 848,12

Dofinansowanie publiczne (w zł) 1 305 249,76

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 75

Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej SANITAS S.C.

NZOZ SPECJALISTYKA S.C. SPOLMED Andrzej Olszanowski, Katarzyna Spólnicka Gmina Strzelce Opolskie

Rzymsko - Katolicka Parafia pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej w Bierawie Klasztor Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych (Franciszkanów)

Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego

Województwo Opolskie (Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego)

120

121

123

125

126

124

Zapobieganie degradacji zabytkowego obiektu Kościoła OO. Franciszkanów w Głogówku poprzez wykonanie odwodnienia Roczny Plan Działań Pomocy Technicznej RPO WO 20072013 na 2007-2008 Roczny Plan Działania Pomocy Technicznej RPO WO 2007-2013 NA 2009 r.

Zakup sprzętu medycznego dla Gminnego Ośrodka Zdrowia w Gogolinie Zakup specjalistycznej aparatury medycznej dla NZOZ SANITAS S.C. w Brzegu Przywróćmy uśmiech dziecka. Nowoczesne USG w pediatrycznym NZOZ SPECJALISTYKA w Opolu Remont zabytkowego Ratusza w Strzelcach Opolskich – remont wieży Remont Kościoła Parafialnego pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej w Bierawie

Gminny Ośrodek Zdrowia w Gogolinie

119

122

Zakup aparatury medycznej dla SZOZ w Niemodlinie

Tytuł projektu

Gmina Niemodlin

Nazwa beneficjenta

118

Lp.

5.2.2 Ambulatoryjna opieka medyczna

5.2 Rozwój bazy medycznej w regionie

7.1 Pomoc techniczna

5.3 Rozwój kultury oraz ochrona dziedzictwa kulturowego

5.3 Rozwój kultury oraz ochrona dziedzictwa kulturowego 5.3 Rozwój kultury oraz ochrona dziedzictwa kulturowego

5.2.2 Ambulatoryjna opieka medyczna

5.2.1 Stacjonarna opieka medyczna

Poddziałanie

5.2 Rozwój bazy medycznej w regionie

Działanie

5 612 227,49

7 297 989,77

399 729,34

606 928,43

1 692 857,65

259 154,00

295 988,23

298 689,50

273 997,04

Wartość ogółem (w zł)

4 649 891,13

6 203 290,85

339 769,93

515 889,16

673 204,65

220 280,90

248 954,99

250 588,07

Dofinansowanie publiczne (w zł) 200 017,82

76 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Opolskie Centrum Rozwoju Gospodarki

128

Roczny Plan Działania Pomocy Technicznej RPO WO 2007-2013 na 2009 r. Roczny Plan Działań Pomocy Technicznej RPO WO 20072013 na 2007-2008

Tytuł projektu

7.1 Pomoc techniczna

Działanie

Poddziałanie

2 601 084,30

2 825 527,60

Wartość ogółem (w zł)

2 053 528,14

Dofinansowanie publiczne (w zł) 2 338 420,05

Źródło: opracowanie własne na podstawie Listy beneficjentów Funduszy Europejskich 2007-2013 - stan na 1 kwietnia 2010 r. na podstawie KSI SIMIK 07-13, www.funduszeeuropejskie.gov.pl/

Opolskie Centrum Rozwoju Gospodarki

Nazwa beneficjenta

127

Lp.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 77

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych EUROREG Uniwersytet Warszawski

NAUKA I BADANIA W POLSKICH REGIONACH – WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE Innowacja stała się ucieleśnieniem sukcesu firm, regionów i państw. Jakie są źródła innowacyjności, gdzie jej poszukiwać? Nie ma prostej odpowiedzi. Jednak niewątpliwie ważną rolę odgrywa potencjał naukowo-badawczy skupiony na danym terytorium.54 Badania wskazują, że muszą oczywiście zaistnieć odpowiednie warunki do wykorzystania potencjału naukowego i działać adekwatne mechanizmy usprawniające przekładanie osiągnięć naukowych na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstw,55 jednak nie przyniosą one rezultatu gdy potencjał naukowy jest wątły. Zagadnienia związane z potencjałem naukowym stanowią serce wielu teorii mówiących o rozwoju regionalnym, w których sektorowi naukowo-badawczemu przypisuje się nowe role związane z dynamicznie zmieniającymi się uwarunkowaniami. Mówią o tym takie koncepcje jak: regionalny system innowacji,56 koncepcja klastrów,57 model potrójnej helisy (triple helix),58 czy druga metoda produkcji wiedzy (Mode 2 Knowledge Production).59 Wszystkie wymienione podejścia podkreślają wzrost znaczenia zewnętrznych relacji w systemie produkcji wiedzy, przyznając tym samym konieczność otwarcia sektora naukowego na potrzeby otoczenia60 oraz rozwijania sieci współpracy.61

Mowerty D.C, Sampat B.N.: Universities in National Innovation Systems w: Fagerberg J., Mowery D.C., Nelson R.R (red.): The Oxford Handbook of Innovation, Oxford University Press, New York 2005. 55 Bąk M., Kulawczuk P. (red.): Warunki skutecznej współpracy pomiędzy nauką a przedsiębiorstwami, Instytut Badań nad Demokracją i Przedsiębiorstwem Prywatnym, Warszawa 2009. 56 Managing National Innovation Systems, OECD, Paris 1999; Okoń-Horodyńska E.: Jak budować regionalne systemy innowacji, IBnGR, Gdańsk 2000. 57 Porter M.: Konkurencyjna przewaga narodów, PWE, Warszawa 1990. 58 Leydesdorff L., Etzkowitz H.: The Triple Helix as a Model for Innovation Studies, Science and Public Policy 25(3), 1998, s. 195-203. 59 Etzkowitz H., Ledersdorff L.: The Dynamics of Innovation: from National Systems and ''Mode 2'' to a Triple Helix of University-Industry-Government Relations, Research Policy 29, 2000, s.109-23. 60 Hessels L. K., van Lente H.: Re-thinking new knowledge production: A literature review and a research agenda, Research Policy, nr 4 (37), 2008, s. 740-760. 61 Olechnicka A., Płoszaj A.: Sieci współpracy receptą na innowacyjność regionu?, w: Gorzelak G., Tucholska A. (red.): Europejskie wyzwania dla Polski i jej regionów, MRR, EUROREG, Warszawa 2010.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Innowacyjność Polski jest na tle Europy i świata relatywnie mała.62 Zagadnienie to można rozpatrywać przy wykorzystaniu kilku perspektyw. Po pierwsze wskaźniki z zakresu nauki i badań w ujęciu zasobowym prezentują się niezadowalająco. Świadczy o tym między innymi pozycja Polski w analizach tworzonych na zamówienie Komisji Europejskiej od 2000 (European Innovation Scoreboard 2009) w odniesieniu do takich elementów jak udział wydatków publicznych na B+R w %PKB (58% średniej UE27) czy odsetek osób z wykształceniem wyższym, posiadających stopień doktora czy kształcących się ustawicznie (odpowiednio 80%, 77%, 52% średniej UE ). Potwierdza to również obraz, jaki wyłania się z rankingów uniwersytetów na świecie.63 Po drugie także z punktu widzenia produktów sektora nauki Polski dorobek jest nieznaczny. Polskę charakteryzuje relatywnie niska liczba publikacji naukowych w odniesieniu do liczby ludności kraju oraz niska cytowalność (średnia liczba cytowań jednego artykułu) publikacji afiliowanych w Polsce. 64 Liczba przedsiębiorstw zaangażowanych w publikacje naukowe jest znikoma, co może świadczyć o niskiej aplikowalności badań lub rozciągnięciu w czasie momentu zastosowania nowych rozwiązań.65 Również aktywność patentowa krajowych podmiotów jest mała – ponadto w tym przypadku obserwowany jest trend spadkowy przeciwstawny do zintensyfikowanej aktywności wynalazczej na świecie.66 Potencjał naukowo-badawczy Polski jest zróżnicowany przestrzennie i skupiony w największych ośrodkach miejskich. W szczególności silne ośrodki metropolitalne koncentrują zasoby naukowo-badawcze,67 instytucje, pracowników, nakłady, innowacyjne firmy itd. Należy jednak podkreślić, że jest to zjawisko niejako naturalne, związane m.in. z procesami metropolizacji68 i globalizacji, powszechnie obserwowane w wielu krajach.69

European Innovation Scoreboard 2008: Comparative analysis of innovation performance, PRO INNO Europe® Paper No. 10; Płowiec U.: Innowacyjność Polski na tle innych krajów Unii Europejskiej, w: Baczko T. (red.): Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2008 roku, INE PAN, Warszawa 2009. 63 Por. np.: www.arwu.org 64 Olechnicka A., Płoszaj A.: Polska nauka na tle światowym – analiza bibliometryczna, w: Baczko T. (red.): Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku, INE PAN, Warszawa 2010. 65 Niepublikowane materiały z realizacji projektu badawczego habilitacyjnego MNiSW pt.: Potencjał nauki a innowacyjność polskich regionów (nr N N114 208434). 66 Niedbalska G.: Działalność wynalazcza w Polsce w latach 2000–2006 według województw, w: Baczko T. (red.): Raport o innowacyjności województwa dolnośląskiego w 2007 roku, INE PAN, Warszawa 2008. 67 Olechnicka A., Płoszaj A.: Polska nauka w sieci. Przestrzeń nauki i innowacyjności. Raport z badań, Warszawa 2008. 68 Smętkowski M., Gorzelak G.: Metropolis and its Region—New Relations in the Information Economy, European Planning Studies, Vol. 16, no. 6, 2008, s. 727-743. 69 Olechnicka A., Płoszaj A.: Metropolie a innowacyjność, w: Jałowiecki B.: Czy metropolia jest jeszcze miastem, Scholar, Warszawa 2009.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Rysunek 1. Region na tle kraju

INSTYTUCJE – jednostki prowadzące działalność B+R na 1 mln mieszkańców w 2008 r., dane GUS. NAKŁADY B+R – nakłady na B+R na 1 mieszkańca w 2008 r., dane GUS. ZATRUDNIENIE B+R – zatrudnienie w B+R na 10 tys. mieszkańców w 2008 r., dane GUS. NAUCZYCIELE AKADEMICCY – nauczyciele akademiccy na tysiąc studentów w 2008 r., dane GUS. STUDENCI – studenci na tysiąc mieszkańców w 2008 r. dane GUS. PROJEKTY 6. PR – zespoły realizujące projekty w ramach 6. Programu Ramowego UE na 1 mln mieszkańców, dane CORDIS. PUBLIKACJE – publikacje naukowe z lat 2001- 2006 indeksowane w Web of Science na 10 tys. mieszkańców, dane Web of Science. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, CORDIS i Web of Science.

Głównym ośrodkiem akademickim regionu jest Opole, w związku z tym działalność instytucji tam zlokalizowanych determinuje wyniki całego województwa. Region opolski zaliczyć można do grupy najsłabszych w kraju zarówno pod względem nakładów, jak i efektów działalności badawczej i edukacyjnej (por. rys.1). Należy przy tym zastrzec, że wskaźniki z zakresu edukacji na poziomie wyższym są najbliższe średniej krajowej. Kontrastują z nimi wyjątkowo niskie wskaźniki nakładów na badania i rozwój oraz niewielkie zasoby kadrowe w tym obszarze. Instytucje z regionu opolskiego bardzo rzadko biorą udział w programach badawczych finansowanych z 6. Programu Ramowego UE i niewiele publikują w czasopismach indeksowanych w bazie Web of Science. W zakresie udziału w publikacjach afiliowanych w Polsce region doświadcza również najsilniejszych na tle kraju spadków i utraty pozycji w rankingu regionów.70 Oferta edukacyjna opolskiego charakteryzuje się zdecydowanie wyższym udziałem studentów kierunków pedagogicznych, humanistycznych i medycznych, natomiast ekonomia i administracja cieszą się mniejszym powodzeniem niż średnio w kraju.

Olechnicka A., Płoszaj A.: Polska nauka w sieci. Przestrzeń nauki i innowacyjności. Raport z badań, Warszawa 2008.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Tabela 1. Specjalizacja naukowa regionu Dziedzina Web of Science

Astronomia Badania układu nerwowego Biologia i biochemia Biologia molekularna i genetyka Botanika i zoologia Chemia Farmakologia i toksykologia Fizyka Immunologia Informatyka Inżynieria Matematyka Medycyna kliniczna Mikrobiologia Nauka o ziemi Nauki materiałowe Nauki o środowisku Nauki rolnicze Psychiatria i psychologia

Odsetek publikacji w danej Odsetek publikacji w danej Współczynnik dziedzinie w ogóle publikacji dziedzinie w ogóle lokalizacji71 w tej dziedzinie w Polsce publikacji w województwie 0,1 0,3 0,14 0,0 0,0 0,00 0,7 4,5 0,69 0,5 0,9 0,49 0,7 5,3 0,66 1,8 39,8 1,79 0,0 0,0 0,00 1,0 20,0 1,01 0,2 0,1 0,15 0,5 0,5 0,53 1,5 11,1 1,48 0,7 2,8 0,70 0,4 3,2 0,37 0,0 0,0 0,00 0,2 0,4 0,22 1,3 8,5 1,28 0,5 1,3 0,50 0,6 0,8 0,60 1,4 0,4 1,34

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Web of Science.

Dane dotyczące publikacji pozwalają na określenie profilu naukowego województwa. Zastrzeżenie

jakie

należy

tym

względzie

poczynić

dotyczy

charakterystyki

bibliometrycznej bazy Web of Science, z której pozyskiwane są dane. Otóż istotną przewagę w tej bazie mają artykuły z zakresu nauk medycznych i inżynieryjnych, przy niewielkim udziale tych z zakresu nauk humanistycznych i społecznych, co istotnie wpływa na wyniki analiz regionalnych.72 Pamiętając o tych ograniczeniach można jednak analizować specjalizację regionalną w ramach nauk ścisłych. Województwo opolskie zajmuje 14 pozycję w rankingu województw ze względu na udział w puli publikacji objętych bazą Web of Science w latach 2001-2006 z co najmniej 71

Współczynnik lokalizacji (LQ) jest miarą pokazującą relatywną pozycję danej jednostki terytorialnej w danym kraju. Do obliczenia LQ zastosowano równanie:

Gdzie: Pir – liczba publikacji w dziedzinie i w regionie r; Pr – całkowita liczba publikacji w r; Pin – liczba publikacji w dziedzinie i w kraju; Pn – ogólna liczba publikacji w kraju. LQ = 1 oznacza, że dany rodzaj publikacji w analizowanym regionie jest na średnim krajowym poziomie. LQ>1 oznacza, że region cechuje się relatywnie większą aktywnością pod względem badanej cechy, a więc specjalizacją regionalną – por. np.: Capello R.: Regional Economics, Routeledge, London and New York 2007. 72 Olechnicka A., Płoszaj A.: Przestrzenne aspekty nauki w Polsce, Zagadnienia Naukoznawstwa, nr 2/2009.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

jedną polską afiliacją. Region charakteryzuje się małą ogólną liczbą artykułów, ale silnie ukierunkowanych dziedzinowo. Prawie 80% artykułów afiliowanych w województwie dotyczy zaledwie 4 dziedzin tworzących dość spójną grupę. Są to: chemia, fizyka, inżynieria, nauki materiałowe (por. tab. 1). Szczególnie ważna spośród nich jest chemia, której dotyczy 40% publikacji stworzonych w instytucjach działających w województwie opolskim. W przypadku chemii obserwujemy także wysoki współczynnik lokalizacji (LQ=1,8). Współpraca w zakresie publikacji afiliowanych w regionie opolskim jest ograniczona przestrzennie, zarówno w wymiarze krajowym, europejskim, jak i światowym. Wyrazem tego jest

koncentracja

kooperacji

kilku

regionach

krajach.

Partnerzy instytucji

zlokalizowanych w opolskim pochodzą z regionów bliskich geograficznie, głównie z Wrocławia. Ośrodek wrocławski jest też drugim, co do znaczenia, po warszawskim w zakresie współpracy regionu opolskiego w Programie Ramowym UE. Natomiast we współpracy zagranicznej najważniejszym kooperantem są instytucje z Ukrainy.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Marek Szyl Sieć Naukowa MSN

STRUKTURA REGIONALNA SEKTORA PRZEDSIĘBIORSTW PATENTUJĄCYCH W LATACH 2004-2008 W ramach badania struktury regionalnej sektora przedsiębiorstw, które zarejestrowały patenty w Urzędzie Patentowym RP (UPRP) w okresie 2004-2008, przebadano łącznie 579 przedsiębiorstwa.73 W omawianym okresie grupa ta zarejestrowała w UPRP łącznie 1424 patenty. Wyniki badań pokazują, że największy sektor przedsiębiorstw patentujących znajdował się w regionie Śląskim i to zarówno według liczby przedsiębiorstw patentujących (140 podmiotów, 24% badanej grupy przedsiębiorstw), jak i liczby patentów posiadanych przez przedsiębiorstwa (368 patenty, 26% wszystkich patentów). Do regionów o największych sektorach przedsiębiorstw patentujących należały również województwa

mazowieckie,

małopolskie i dolnośląskie (te cztery regiony skupiały łącznie 56% wszystkich przedsiębiorstw patentujących). Rysunek 1 przedstawia rozmiary sektorów przedsiębiorstw patentujących w poszczególnych regionach. Rysunek 1. Liczba przedsiębiorstw patentujących w latach 2004-2008 według regionów liczba przedsiębiorstw 0 ŚLĄSKIE MAZOWIECKIE MAŁOPOLSKIE DOLNOŚLĄSKIE PODKARPACKIE POMORSKIE ŁÓDZKIE WIELKOPOLSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE LUBELSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE OPOLSKIE LUBUSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE ZACHODNIO-POMORSKIE PODLASKIE

100

120

140

160

140 94 49 40 36 35 34 33 26 20 19 16 12 10 9 6

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Patentowego RP

Badanie regionalne, którego wyniki prezentuje poniższy artykuł, jest rozwinięciem prac badawczych prowadzonych nad strukturą sektora przedsiębiorstw patentujących, które były prowadzone w ramach 5 edycji badań nad innowacyjnością gospodarki Polski, Baczko T. (red. nauk.): Raport nad innowacyjnością gospodarki Polski w 2009 roku, INE PAN, Warszawa 2010.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Najmniejsze liczbowo sektory przedsiębiorstw patentujących znajdowały się w regionie podlaskim, zachodniopomorskim, warmińsko-mazurskim i lubuskim (w regionach tych znajdowało się zaledwie 6% wszystkich przedsiębiorstw patentujących). Analizy pokazują, że rozkład przedsiębiorstw patentujących w poszczególnych regionach tylko częściowo pokrywał się z ich siłą ekonomiczną. Wyjaśnienia omawianego rozkładu należałoby szukać na przykład w powiązaniach pomiędzy rodzajem prowadzonej działalności a zdolnością patentowania przez przedsiębiorstwa. Powyższa hipoteza wymaga jednak przeprowadzenia bardziej pogłębionych badań. W analizowanym okresie najwięcej patentów przedsiębiorstw koncentrowało się w regionie śląskim, mazowieckim, podkarpackim i małopolskim (regiony te skupiały 58% wszystkich patentów). Najmniej patentów rejestrowały przedsiębiorstwa w województwie podlaskim, zachodniopomorskim, warmińsko-mazurskim i lubuskim (regiony te kumulowały zaledwie 5% wszystkich patentów). Rysunek 2 pokazuje rozkład patentów przedsiębiorstw w poszczególnych regionach. Rysunek 2. Rozkład patentów przedsiębiorstw w poszczególnych regionach w latach 2004-2008

ŚWIĘTOKRZYSKI LUBUSKIE E OPOLSKIE 2% 2% 3%

ZACHODNIO WARMIŃSKO- PODLASKIE POMORSKIE MAZURSKIE 1% 1% 1%

LUBELSKIE KUJAWSKO- 6%

ŚLĄSKIE 26%

POMORSKIE 5% WIELKOPOLSKI E 4% ŁÓDZKIE 7%

MAZOWIECKIE 16%

POMORSKIE 4% PODKARPACKIE 8% DOLNOŚLĄSKIE 7%

MAŁOPOLSKIE 8%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Patentowego RP.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Uzupełnieniem powyższego jest analiza intensywności patentowania przedsiębiorstw w poszczególnych województwach. Rysunek 3 prezentuje średnią ilość patentów przypadającą na przedsiębiorstwo w poszczególnych regionach w latach 2004-2008. Tak skonstruowany wskaźnik pozwala zbadać bardziej szczegółowo strukturę sektorów w poszczególnych regionach. Należy podkreślić, że nie jest to miara jednoznaczna. Jest to swego rodzaju nominanta, tzn. dla grupy regionów o liczebnych sektorach przedsiębiorstw patentujących, im większa wartość tego wskaźnika tym lepiej (pozytywna sytuacja w przypadku, gdy duża ilość przedsiębiorstw posiada większą ilość patentów), dla regionów o mniej liczebnych sektorach, im mniejszy wskaźnik tym lepsza sytuacja w regionie (bardziej korzystne jest występowanie dużej liczby przedsiębiorstw posiadających, co najmniej jeden patent, niż kumulacja wielu patentów w jednym przedsiębiorstwie). Przy tak interpretowanym wskaźniku najlepiej wyglądała

sytuacja

regionach

śląskim,

dolnośląskim,

podkarpackim,

łódzkim,

świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim oraz zachodniopomorskim (zielony kolor na wykresie). Najgorzej zaś w regionie podlaskim, lubuskim, opolskim, wielkopolskim i pomorskim (czerwony kolor na wykresie). Rysunek 3. Intensywność patentowania przez przedsiębiorstwa patentujące w latach 2004-2008 według regionów

4,4

4,5 4,0 3,3

3,5 3,0

2,6

2,5

2,4

2,7

2,6

2,5

2,2

średnia dla Polski = 2,5 2,2

2,0

1,9

2,0

1,7

1,5

1,6

1,5 1,0

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Patentowego RP.

PODLASKIE

ZACHODNIO-POMORSKIE

WARMIŃSKO-MAZURSKIE

LUBUSKIE

OPOLSKIE

ŚWIĘTOKRZYSKIE

LUBELSKIE

KUJAWSKO-POMORSKIE

WIELKOPOLSKIE

ŁÓDZKIE

POMORSKIE

PODKARPACKIE

DOLNOŚLĄSKIE

sytuacja pozytywna sytuacja neutralna sytuacja negatywna

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

0,5 ŚLĄSKIE

liczba patentów na przedsiębiorstwo

5,0

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Rysunek 4 pokazuje rozwój sektora przedsiębiorstw patentujących w poszczególnych regionach w ujęciu dynamicznym. Najszybciej rozwijały się sektory przedsiębiorstw w województwie śląskim, dolnośląskim, podkarpackim, pomorskim, warmińsko-mazurskim. W regionach mazowieckim, małopolskim, lubuskim i zachodniopomorskim daje się zauważyć spadek liczby przedsiębiorstw patentujących w roku kryzysowym 2008. Niezwykle interesujące zjawiska rozwojowe można zaobserwować w regionach wielkopolskim, lubelskim i opolskim, gdyż w tych regionach sektor przedsiębiorstw patentujących przechodził kryzys w 2006 roku i w latach 2007-2008 powrócił na ścieżkę dynamicznego rozwoju. Rysunek 4. Rozwój sektora przedsiębiorstw patentujących w regionach w latach 2004-2008 liczba patentów 0

100

120

ŚLĄSKIE MAZOWIECKIE MAŁOPOLSKIE

patenty 2008

DOLNOŚLĄSKIE

patenty 2007

PODKARPACKIE

patenty 2006

POMORSKIE

patenty 2005

ŁÓDZKIE

patenty 2004

WIELKOPOLSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE LUBELSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE OPOLSKIE LUBUSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE ZACHODNIO-POMORSKIE PODLASKIE Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Patentowego RP.

Wnioski Podsumowując analizy sektora przedsiębiorstw posiadających patenty w UPRP w latach 2004-2008 w poszczególnych regionach Polski, należy stwierdzić, że obserwuje się względnie duże zróżnicowanie w rozkładzie tego sektora przedsiębiorstw. Analiza sektora przedsiębiorstw posiadających patenty w UPRP w latach 2004-2008 w poszczególnych regionach Polski, pokazuje, że występuje względnie duże zróżnicowanie w rozkładzie tego sektora przedsiębiorstw.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Paweł Dec Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Szkoła Główna Handlowa

DZIAŁANIA POLSKIEGO TOWARZYSTWA EKONOMICZNEGO DLA INNOWACYJNOŚCI Tematyka innowacyjności gospodarki polskiej jest często dyskutowana w różnych środowiskach, gremiach i organizacjach, m.in. podczas konwersatoriów Czwartki u ekonomistów czy w ramach Forum Myśli Strategicznej działających pod egidą Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Czwartki u Ekonomistów Konwersatoria Czwartki u Ekonomistów to cykl realizowany przez Polskie Towarzystwo Ekonomiczne od 2006 roku w formie otwartej debaty, nagrywanej (stenogramy) i komentowanej. Do dyskusji zapraszani są nie tylko ekonomiści, ale także przedstawiciele rządu, polityki, osobistości świata nauki i kultury oraz dziennikarze. Organizatorzy uznając, że od dłuższego czasu rolę środowisk opiniotwórczych w debacie ekonomicznej i ustrojowej przejmują kręgi polityczne, podjęli wyzwanie deklarując: pragniemy powstrzymać ten proces i przywrócić środowiskom nauki, eksperckim oraz publicystycznym właściwą rolę w inspirowaniu przemian i reform w naszym kraju. Wśród organizowanych w 2009 i 2010 roku Czwartków u Ekonomistów, można wymienić kilka dotyczących problematyki innowacji w polskiej gospodarce: 19 listopada 2009 r. - odbyła się w Warszawskim Domu Ekonomisty (ul. Nowy Świat 49) debata pt. Sztuki piękne i humanistyka jako kapitał innowacyjny. Do debaty wprowadzili: dr Jan Kozłowski, Bogna Świątkowska, Beata Bochińska, Edwin Bendyk, Jan Szomburg jr. oraz dr Alek Tarkowski. 21 stycznia 2010 r. - odbyło się w Warszawskim Domu Ekonomisty konwersatorium pt. Rola nauki i techniki w "odrabianiu zaległości cywilizacyjnej Polski. Wprowadzenia do dyskusji dokonali prof. dr hab. Stanisław Rudolf, wiceprezes PTE, Leszek Grabarczyk, Dyrektor Departamentu Wdrożeń i Innowacji MNiSW, prof. dr hab. Andrzej Jasiński, Wydział Zarządzania,

Uniwersytet

Warszawski,

Stanisław

Kubielas,

Wydział

Nauk

Ekonomicznych, Uniwersytet Warszawski, prof. dr hab. Ewa Okoń-Horodyńska, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński, dr Krzysztof Piech, Prezes, Instytut Wiedzy i Innowacji.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

18 lutego 2010 r. - odbyło się konwersatorium pt. Efektywność ulg podatkowych na B+R. Do dyskusji wprowadzili: Leszek Grabarczyk, dyrektor Departamentu Wdrożeń i Innowacji MNiSW, Krzysztof Gulda, dyrektor Departamentu Strategii MNiSW, Marta Georgijew, Departament Rozwoju Gospodarki Ministerstwa Gospodarki, prof. dr hab. Piotr Pysz, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Fachhochschule für Wirtschaft und Technik Vechta/Diepholz/Oldenburg. 18 marca 2010 r. - odbyło się konwersatorium pt. Kształcenie naukowe jako element budowy kapitału intelektualnego. Do debaty wprowadzili: prof. Lech Mankiewicz, dyrektor Centrum Fizyki Teoretycznej PAN, dr Błażej Błażejewski, Instytut Paleobiologii PAN, dr Jan Fazlagic, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, dr Marcin Grynberg, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, dr Maciej Kluza, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, dr Józefina Turło, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej, dr Elżbieta Soszyńska, Uniwersytet Warszawski, Wydział Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji. 6 maja 2010 r. - odbyło się konwersatorium pt. Zarządzanie projektami - kluczowe i problematyczne zagadnienia. Do dyskusji wprowadzili: prof. dr hab. Witold Łojkowski, Instytut Wysokich Ciśnień PAN, Koordynator Polskiej Platformy Nanotechnologii, prof. dr hab. inż. Andrzej Straszak, Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania. Więcej informacji nt. konwersatoriów znajduję się na stronie www.pte.pl/czwartki Forum Myśli Strategicznej Forum Myśli Strategicznej zostało powołane 28 stycznia 2008 r. w Warszawie. Wśród inicjatorów i pomysłodawców jego powołania było Polskie Towarzystwo Ekonomiczne oraz Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim. Misją działania forum jest krzewienie kultury i myśli strategicznej w Polsce. Realizacji tak postawionemu celowi służyć mają działania polegające zarówno na organizacji dyskusji i debat, jak i prowadzeniu badań naukowych obejmujących problematykę przedstawionej misji. Uczestnikami Forum Myśli Strategicznej, tak czynnymi jak i biernymi, są osoby z kręgów akademickich, biznesowych, rządowych oraz samorządowych. Kluczowe pytanie, z punktu widzenia inicjatorów powołania Forum, Polonia Quo Vadis? idealnie wpisuje się w listę priorytetów naukowych, biznesowych, społecznych i politycznych w Polsce. Istnieje bowiem niekwestionowana potrzeba włączenia myśli strategicznej w krajowy system edukacji, a tym samym zachęcania uczniów i studentów do angażowania się w tego typu inicjatywy.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

26 października 2009 r. - odbyło się w Warszawskim Domu Ekonomisty VIII seminarium Forum Myśli Strategicznej, pt. Rządowy dokument strategiczny Polska 2030. Do dyskusji wprowadził Zespół Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów RP. 25 stycznia 2010 r. - odbyło się X seminarium Forum Myśli Strategicznej pt. Strategiczne problemy rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce. Wprowadzenie do dyskusji dokonała Minister Barbara Kudrycka. 22 marca 2010 r. - odbyło się XII seminarium Forum Myśli Strategicznej nt. Nowa ścieżka rozwoju świata. Program Klubu Rzymskiego. Wprowadzenia do dyskusji dokonał prof. dr hab. Zdzisław Sadowski, prezes honorowy Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Więcej informacji nt. Forum Myśli Strategicznej znajduje się na stronie www.pte.pl/fms Tematyka innowacji leży również w kręgu zainteresowań Oddziałów PTE Oddział PTE w Bielsku-Białej w 2009-2010 w zakresie działań na rzecz innowacji: 2009: Udział przedstawicieli Oddziału w przedsięwzięciach: 

Bielskiego Inkubatora Technologicznego na rzecz podniesienia innowacyjności podmiotów

Subregionu

Podbeskidzia:

wykonano

ekspertyzy,

wykłady

w organizowanych szkoleniach z zakresu Strategii: Innowacyjna Gospodarka – Innowacyjny Region; 

Bielskiego

Centrum

Przedsiębiorczości

Bielskiego

Funduszu

Poręczeń

Kredytowych: Innowacyjny Projekt – Innowacyjne finansowanie. 2010: 

Patronat Honorowy PTE nad konferencją Wyższej Szkoły EkonomicznoHumanistycznej w Bielsku-Białej nt.: Współczesne koncepcje i strategie zarządzania. Teoria a Praktyka (04.06.2010);



Konferencja Naukowa: Instytucje otoczenia biznesu a rozwój przedsiębiorczości oparty na innowacjach w Subregionie Podbeskidzia (15-16.X.2010).

PTE Oddział w Elblągu zamierza jeszcze w tym roku podpisać porozumienie o współpracy z Gminą Miasto Elbląg w celu wspólnej realizacji projektu DISKE Development of Innovative Systems through Knowledge Exchange (por. www.diskeproject.eu) w roli partnera stowarzyszonego. Projekt DISKE jest realizowany w ramach Programu Współpracy

Transgranicznej

Południowy

Bałtyk

2007-2013.

przedsięwzięcie

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

zaangażowanych jest 6-ciu partnerów głównych (w tym z Polski, Niemiec, Szwecji i Danii) oraz 6-ciu partnerów stowarzyszonych (w tym partnerzy z Polski, Rosji, Niemiec i Litwy). Gmina Miasto Elbląg pełni rolę partnera wiodącego. W związku z powyższym PTE Oddział w Elblągu będzie miał możliwość uczestniczenia w: 

procesie benchmarkingu parków technologicznych Południowego Bałtyku,



spotkaniach z przedsiębiorcami, środowiskami naukowymi oraz administracją publiczną,



konferencji w Greifswaldzie (Niemcy),



spotkaniach z partnerami projektu tj. przedstawicielami Parków Technologicznych z Gdyni, Gdańska, Elbląga, Greifswaldu (Niemcy), Kłajpedy (Litwa) i Vaxjo (Szwecja),



udziału w konferencji zamykającej projekt w 2011 roku (sierpień/wrzesień).

Więcej informacji nt. działalności Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego znajduje się na stronie www.pte.pl

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

CZĘŚĆ MIKROEKONOMICZNA

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Ewa Puchała-Krzywina Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

BARIERY INNOWACYJNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM Poziom innowacyjności firm w istotnym stopniu wpływa na tempo i kierunki rozwoju gospodarczego zarówno całego kraju jak i poszczególnych regionów. Jednakże pomimo, iż Polska

badań

Komisji

Europejskiej

dotyczących

zintegrowanego

wskaźnika

innowacyjności, należy od 2006 r. do grupy krajów nadążających za takimi liderami jak Szwecja czy Japonia,74 to nadal poziom innowacyjności polskiej gospodarki jest stosunkowo niski. Jednak to właśnie innowacyjne firmy są źródłem konkurencyjności polskiej gospodarki wpływając na zmniejszenie dystansu rozwojowego regionów. Zmniejszenie dystansu rozwojowego - nie tylko na poziomie regionów - jest niezwykle trudnym wyzwaniem. Są województwa, które szybko potrafią ten dystans zmniejszać i takie - w których mimo bardzo dużych nakładów środków i sił dysproporcje ulegają utrwaleniu. Sektor innowacyjny działa w Polsce w bardzo trudnym otoczeniu. Wiele czynników wpływa na nierozpoczęcie nowych projektów innowacyjnych, ich przerwanie w trakcie realizacji bądź opóźnienie. Badania przeprowadzone w INE PAN w ponad 100 firmach75 innowacyjnych pokazały, że natrafiają one na szereg barier utrudniających czy wręcz uniemożliwiających pomyślną realizację rozpoczętych lub planowanych projektów innowacyjnych. W 2008 r. w stosunku do lat 2004-2006 siła oddziaływania barier innowacyjności przez ankietowane firmy w poszczególnych województwach była różna. W analizach można było wyodrębnić grupy firm, które wskazywały na istotne znaczenie danego czynnika, średnie bądź o niskim wpływie. Natomiast dla innych przedsiębiorstw niektóre bariery były bez znaczenia.76 W niektórych województwach widoczne było nasilenie danej przeszkody, w innych zmniejszenie, a w pozostałych siła oddziaływania danego czynnika pozostała bez

Baczko T.: Wyzwanie innowacyjne w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2007 r., INE PAN, Warszawa 2007, s. 9. 75 Analiza została wykonana na podstawie danych ankietowych przesłanych do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2008 r. przez 103 firmy (usługowe i przemysłowe) oraz porównawczo do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2006 r. (analiza barier objęła lata 2004-2006) - 112 firm. Do analiz za poszczególne okresy pod uwagę brane były inne grupy przedsiębiorstw, dlatego poniższe opracowanie można traktować jedynie jako zasygnalizowanie pewnych tendencji, jakie miały miejsce w badanym okresie w poszczególnych województwach. W ankiecie została wykorzystana metodologia badania działalności innowacyjnej przedsiębiorstw stosowana przez GUS w oparciu o kwestionariusz CIS stosowany w ramach badań międzynarodowego programu badawczego zwanego Community Innovation Survey (CIS) obejmującego kraje UE i EFTA oraz kandydujące do członkostwa w UE. 76 Stopień wpływu: 1 – wysoki (istotny), 2 – średni (umiarkowany), 3 – niski, 4 – bez znaczenia.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

zmian. Struktura oddziaływania barier w poszczególnych województwach w stosunku do poprzedniego okresu była podobna. W 2008 r. wg ankietowanych firm woj. opolskiego77 w największym stopniu na ich innowacje wpływały czynniki ekonomiczne - wysokie koszty innowacji, niedostatek środków własnych lub zewnętrznych oraz związane z wiedzą. Zdaniem badanych podmiotów gospodarczych przeszkody ekonomiczne oddziaływały w raczej umiarkowanym stopniu na ich działalność innowacyjną, przy czym na wysokie znaczenie braku środków własnych wskazała tylko jedna firma. Pozostałe przedsiębiorstwa uznały ten czynnik za bez znaczenia lub o niskim poziomie istotności. Równocześnie żadna z ankietowanych firm nie wskazała na wysoce istotne znaczenie braku środków zewnętrznych. Dla połowy innowacyjnych przedsiębiorców czynnik ten w umiarkowanym stopniu wpływał na innowacje, a dla pozostałych firm był bez znaczenia lub o niskim poziomie istotności. W 2008 r. największy wpływ na działalność innowacyjną firm miały zbyt wysokie koszty innowacji – wszystkie analizowane firmy wskazały na wysokie lub średnie znaczenie tego czynnika. Rysunek 1. Przeszkody ekonomiczne wpływające na działalność innowacyjną firm w województwie opolskim na tle innych województw* 3 3 2,5

2,5

2,1

2 1,5 1 0,5

2004-2006 2008

*Poszczególne cyfry oznaczają uśredniony stopień wpływu danej bariery na działalność innowacyjną firm określonego województwa: 1- wysoki, 2 – średni, 3 – niski; 4 – bez znaczenia. Źródło: opracowanie własne na podstawie badań kwestionariuszowych przesłanych do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2006 r. i 2008 r. 77

Analiza barier objęła tylko część innowacyjnych przedsiębiorstw, które przesłały do INE PAN swoją ankietę Raport obejmuje większą liczbę przedsiębiorstw. W przypadku analizowanego województwa badana próba objęła 1 firmę, która przesłała swoje dane do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2006 r. i 4 - do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2008 r. Zatem wyników tego badania nie można uśredniać na cały region, a traktować raczej jako rzut światła na bariery odczuwane przez niektóre innowacyjne firmy regionu.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Porównując do średnich wyników ogólnokrajowych powyższe przeszkody miały mniejszy wpływ na działalność innowacyjną firm – por. rys. 1. Siła oddziaływania barier związanych z wiedzą obejmujących brak wykwalifikowanego personelu, informacji nt. technologii i rynków oraz trudności w znalezieniu partnerów do współpracy w zakresie działalności innowacyjnej w 2008 r. także była nie za wysoka. Porównując do średnich wyników w kraju - bariery te w analizowanym województwie wpływały w prawie takim samym stopniu na innowacje - por. rys. 2. Rysunek 2. Przeszkody związane z wiedzą wpływające na działalność innowacyjną firm w województwie opolskim na tle innych województw*

4 3,5 3

2,5

2,7

2,6

2,5 2 1,5 1 0,5

1,8 2004-2006 2008

Aspekt związany z brakiem odpowiednio wykwalifikowanego personelu w 2008 r. zdaniem ¾ innowacyjnych przedsiębiorców wpływał w umiarkowanym stopniu na ich innowacje - przy czym jedna firma wskazała na nieistotność tego czynnika. W stosunku do braku dostępu do informacji nt. technologii odczucia ankietowanych firm były identyczne. Niski stopień oddziaływania bariery związanej z brakiem informacji nt. technologii może

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

świadczyć, że ankietowane firmy nie działają w sferze wysokich technologii.78 Równocześnie niewystarczająca informacja nt. rynków dla połowy ankietowanych firm miała znaczenie. Docenianie wagi bariery informacyjnej dobrze świadczy o poziomie umiędzynarodowienia i potrzebie śledzenia postępu technologicznego. Trudności w znalezieniu partnerów do współpracy w zakresie działalności innowacyjnej także dla połowy innowacyjnych firm miały znaczenie w tworzeniu innowacji. Zdaniem innowacyjnych firm woj. opolskiego najmniejszy wpływ na innowacje miały czynniki rynkowe. Ich waga w porównaniu do wyników średnich w kraju była stosunkowo mniejsza – por. rys. 3. Stopień oddziaływania tych przeszkód w 2008 r. także określono jako średni, choć o mniejszym nasileniu. Przedsiębiorstwa coraz częściej działają w warunkach konkurencyjnego rynku i bardziej obawiają się niepewnego popytu (połowa firm wskazała na istotny lub średni wpływ tego czynnika) niż dominacji innych firm (1 firma). Także brak popytu na innowacje79 nie stanowił aż tak istotnego problemu (dla 3/4 ankietowanych przedsiębiorców czynnik ten miał niski wpływ na ich innowacje). Badane firmy regionu opolskiego także stosunkowo nisko oceniły brak potrzeby prowadzenia działalności innowacyjnej ze względu na wprowadzenie innowacji w latach poprzednich (3/4 ankietowanych przedsiębiorców wskazało na niski lub bez znaczenia wpływ tej przeszkody). Zbyt słabo odczuwana bariera popytowa przez ankietowane firmy może być wyrazem niewystarczającej orientacji na potrzeby odbiorcy. Innowacyjne przedsiębiorstwa twierdziły, że popyt nie stanowi dla nich bariery, co może być spowodowane nie dostrzeganiem znaczenia budowania przewag konkurencyjnych opartych na popytowym podejściu do innowacji, w tym także bardziej zaawansowanych form takich jak innowacje kreowane przez odbiorców (User-Driven Innovation), co ma istotne znaczenie dla wdrażania innowacji.80

Szerzej zob. badanie M. Martina, które wskazuje na różnice we wrażliwości firm w zależności od stopnia nowoczesności produkcji i technologii. Firmy, które działają w sferze wysokich technologii odczuwają brak informacji jako wysoce istotny czynnik wpływający na ich działania. 79 Bariera ta może być podwójnie interpretowana przez przedsiębiorstwa jako brak popytu ze strony konsumentów lub pracowników firmy. 80 Zob. teksty: W. Burzyński: User-Driven Innovation (UDI)–elementy teorii i praktyki; W. Pander: Nowe popytowe podejście do innowacji-User Driven Innovation; N. Grądzka: Innowacje popytowe w latach 20062008-wyniki badań ankietowych; A. Żołnierski: User-Driven Innovation w MŚP - analiza wybranych polskich studiów przypadku w: Raporcie o innowacyjności gospodarki Polski 2009 r., (red. nauk. T. Baczko), INE PAN, Warszawa 2010.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Rysunek 3. Przeszkody rynkowe wpływające na w województwie opolskim na tle innych województw* 3

działalność

innowacyjną

firm

2,6 2,5

2,5

2,4 2,3

2 1,5 1 0,5

2004-2006 2008

Instrumenty wspierające innowacyjność są różnie oceniane przez przedsiębiorców. Ankietowane firmy woj. opolskiego widzą możliwość pokonywania barier innowacyjności, mają też konkretne postulaty instytucjonalne. Ich zdaniem aby zmniejszyć bariery innowacyjności instytucje publiczne powinny skupić się m.in. na81 usprawnieniu procedur związanych z dostępem do finansowania zewnętrznego. Podsumowując, przeszkodami o największym znaczeniu w działalności innowacyjnej wskazanymi przez ankietowane przedsiębiorstwa woj. opolskiego w 2008 r. były bariery finansowe i związane z wiedzą, przy czym zdaniem ankietowanych firm wpływały one w raczej umiarkowanym stopniu na ich innowacje. W najmniejszym stopniu obawiano się czynników rynkowych. Badania nad innowacyjnością gospodarki Polski82 pokazują, że firmy innowacyjne występują we wszystkich województwach, jednocześnie utrzymuje się dystans innowacyjny regionów, który może trwać dziesiątki lat, dlatego też gospodarka oparta o wiedzę i związane z nią instytucje mogą przyczynić się do przyspieszenia w tych województwach procesów 81

Na podstawie wybranych informacji z danych ankietowych przesłanych przez przedsiębiorstwa do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce. 82 Zob. szerzej Raporty o innowacyjności gospodarki Polski (w latach: 2005-2009), red. nauk. T. Baczko, INE PAN, Warszawa (2005-2010).

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

innowacyjnych. Istotne jest zatem wydłużenie horyzontu polityki gospodarczej nie tylko na poziomie kraju, ale też regionów, branż i firm. Ważna jest współpraca nauki i gospodarki powiązania przedsiębiorstw

ośrodkami

akademickimi,

naukowymi

badawczo-

rozwojowymi, celem zmniejszenia bariery informacyjnej, czyli orientacji na potrzeby przedsiębiorstw i konsumentów. Bardzo istotną rolę w całym tym procesie odgrywa także efektywne wykorzystanie i tworzenie kapitału intelektualnego, zwiększenie świadomości dotyczącej własności intelektualnej oraz wiedzy na temat standardów i przemian w innowacjach - nie tylko wśród przedsiębiorców lub kadry zarządzającej, ale także - a może i przede wszystkim – wśród pracowników.83 Istotną rolę mają do odegrania zarówno firmy z kapitałem krajowym jak i zagranicznym, ośrodki badawczo-rozwojowe koncernów międzynarodowych, organizacje akademickie84 czy instytucje świata kultury i mediów. Zatem realizacja polityki innowacyjnej regionu wymaga jednoczesnego współdziałania różnych grup interesów – instytucji państwowych, środowiska nauki, sektora prywatnego wraz z doborem odpowiednich rynkowych narzędzi wsparcia, a istotnym elementem tej polityki jest nie tylko angażowanie w ten proces inżynierów, pracowników naukowych z działów badawczorozwojowych czy przedsiębiorców, ale także pracowników i będących odbiorcami produktów lub usług - konsumentów.

Pilat D.: OECD’s Innovation Strategy: Key Findings and Policy Message materiały zaprezentowane na Roundtable on OECD Innovation Strategy Towards new perception of innovation/W kierunku nowego spojrzenia na innowacje, Ministerstwo Gospodarki, OECD, Polish Market, Warszawa 29.06.2010. 84 Zob. teksty: Janiszewska J.: Rok 2009 - europejskim rokiem kreatywności i innowacji w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 r. (red. T. Baczko), INE PAN, Warszawa 2010 oraz Europejski Rok Kreatywności i Innowacji 2009 w Polsce. Raport, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa 2010.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Marek Szyl Sieć Naukowa MSN

STRUKTURA REGIONALNA PRZEDSIĘBIORSTW INNOWACYJNYCH INWESTUJĄCYCH W BADANIA I ROZWÓJ W 2008 ROKU W ramach badań innowacyjności regionów Polski zostało przeprowadzone badanie innowacyjnych przedsiębiorstw ponoszących nakłady na prace badawczo-rozwojowe.85 W ramach tych badań zidentyfikowano łącznie 592 przedsiębiorstwa, które wykazywały nakłady na B+R w 2008 roku. Analiza inwestorów w B+R w poszczególnych regionach (por. rys. 1), pokazuje silną koncentrację tych przedsiębiorstw, w takich województwach, jak: mazowieckie (129 podmiotów, co stanowiło 22% wszystkich analizowanych przedsiębiorstw), śląskie (analogicznie 97, 16%), wielkopolskie (56, 9%) czy dolnośląskie (55, 9%). W tych regionach kumulowało się aż 57% wszystkich badanych przedsiębiorstw. Najmniej inwestorów w badania i rozwój występowało w regionach: świętokrzyskim (8, 1%), lubuskim (8, 1%), podlaskim (10, 2%) i opolskim (12, 2%). W tych regionach łącznie występowało zaledwie 6% wszystkich badanych przedsiębiorstw. Rysunek 1. Przedsiębiorstwa inwestujące w badania i rozwój w 2008 według regionów

liczba przedsiębiorstw 100

120

140

MAZOWIECKIE ŚLĄSKIE WIELKOPOLSKIE DOLNOŚLĄSKIE ŁÓDZKIE MAŁOPOLSKIE PODKARPACKIE POMORSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE LUBELSKIE OPOLSKIE PODLASKIE LUBUSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy danych INE PAN.

Nakłady na prace badawczo-rozwojowe definiowane zgodnie ze standardami OECD i GUS oraz z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości (MSR nr 38).

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Analiza wartości nakładów na B+R przedsiębiorstw pokazuje jeszcze silniejsze zróżnicowanie pomiędzy regionami (por. rys. 2). W województwie mazowieckim przedsiębiorstwa inwestujące w badania i rozwój w 2008 roku wydały łącznie na badania i rozwój 618 mln zł, (o 8,7% więcej niż w 2007 roku), było to 40% wszystkich nakładów na badania

rozwój

zidentyfikowanych

inwestorów

B+R.

regionie

śląskim

przedsiębiorstwa w badania i rozwój zainwestowały o połowę mniej niż firmy z województwa mazowieckiego i wydały 290 mln zł (spadek w stosunku do roku 2007 o 21,2%). W regionie małopolskim przedsiębiorstwa wydały na prace badawczo-rozwojowe 165 mln zł. Rysunek 2. Wielkość nakładów na badania i rozwój przedsiębiorstw w latach 2007-2008 według regionów nakłady na B+R w mln zł 0

150

300

450

600

750

MAZOWIECKIE ŚLĄSKIE MAŁOPOLSKIE 2008

WIELKOPOLSKIE

2007

POMORSKIE PODKARPACKIE DOLNOŚLĄSKIE LUBELSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE ŁÓDZKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE OPOLSKIE LUBUSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE PODLASKIE

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy danych INE PAN.

W województwie podlaskim, świętokrzyskim, lubuskim, opolskim, zachodniopomorskim i warmińsko-mazurskim przedsiębiorstwa wydały łącznie na badania i rozwój zaledwie 49 mln zł, co wskazuje na dużą dysproporcję pomiędzy regionami. Warto zauważyć, że tylko dwa regiony charakteryzowały się spadkiem

nakładów na B+R

przedsiębiorstw

(województwo śląskie i lubelskie). W pozostałych 14 regionach obserwować można wzrost tych nakładów w latach 2007-2008. Największe średnie nakłady na B+R ponosiły przedsiębiorstwa z regionu mazowieckiego (4.797 tys. zł), lubelskiego (4.295 tys. zł), małopolskiego (3.911 tys. zł) i pomorskiego (2.014 tys. zł). Najmniejszymi nakładami na B+R charakteryzowały się przedsiębiorstwa

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

z województwa: podlaskiego (222 tys. zł), świętokrzyskiego (652 tys. zł), opolskiego (658 tys. zł) i zachodniopomorskiego (761 tys. zł). Średnia dla całego sektora analizowanych przedsiębiorstw w 2008 roku wyniosła 2.706 tys. zł, zaś mediana 335 tys. zł (odpowiednio dane dla 2007 roku wyniosły 2.500 tys. zł i 135 tys. zł). Analiza rozkładu średnich regionalnych dodatkowo potwierdza silne zróżnicowanie pomiędzy przedsiębiorstwami w poszczególnych regionach – por. rys. 3. Rysunek 3. Innowacyjne przedsiębiorstwa inwestujące w badania i rozwój w 2008 według regionów 6000 5000 4000 3000 średnia 2.706 tys. zł

2000

ŚWIĘTOKRZYSKIE

ZACHODNIO-POMORSKIE

ŁÓDZKIE

MAŁOPOLSKIE

LUBUSKIE

LUBELSKIE

KUJAWSKO-POMORSKIE

WARMIŃSKO-MAZURSKIE

PODKARPACKIE

PODLASKIE

POMORSKIE

WIELKOPOLSKIE

ŚLĄSKIE

OPOLSKIE

MAZOWIECKIE

1000 DOLNOŚLĄSKIE

nakłady na B+R w tys. zł

100

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy danych INE PAN.

Analizy wyników finansowych innowacyjnych przedsiębiorstw inwestujących w badania i rozwój w latach 2006, 2007, 2008 pokazują, że pogorszyła się efektywność gospodarowania przedsiębiorstw w większości regionów. Nie były to jednak zjawiska niszczące wartość przedsiębiorstw, a oznaczały jedynie pewne spowolnienie procesu generowania zysków. Na rysunku

zostały

przedstawione

wyniki

analizy

rentowności

sprzedaży

netto86

przedsiębiorstw inwestujących w badania i rozwój w poszczególnych regionach w latach 2006, 2007, 2008. Najbardziej rentownymi przedsiębiorstwami w badanej grupie w roku 2008 były przedsiębiorstwa z regionów: dolnośląskiego (15%), łódzkiego (10,5%), lubelskiego (7,7%) i opolskiego (7,5%). Względnie niską rentownością sprzedaży charakteryzowały się 86

Wskaźnik rentowność sprzedaży netto był liczony jako wynik finansowy netto odniesiony do przychodów ze sprzedaży netto.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

101

przedsiębiorstwa w regionie zachodniopomorskim oraz świętokrzyskim (odpowiednio 0,5% i 2,5%). Średnią rentowność sprzedaży na poziomie ujemnym wykazywały przedsiębiorstwa inwestujące w B+R z województwa pomorskiego (-1,5%). Rysunek 4. Rentowność sprzedaży netto (ROS) innowacyjnych przedsiębiorstw inwestujących w badania i rozwój w latach 2006-2008 roku według regionów

MAZOWIECKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE

25,0%

ŚLĄSKIE

20,0% PODLASKIE

DOLNOŚLĄSKIE

15,0% 10,0% LUBUSKIE

WIELKOPOLSKIE

5,0% 0,0% -5,0%

ZACHODNIOPOMORSKIE

POMORSKIE

WARMIŃSKO-MAZURSKIE

MAŁOPOLSKIE

OPOLSKIE

PODKARPACKIE

ŁÓDZKIE

KUJAWSKO-POMORSKIE LUBELSKIE

ROS 2008

2007

2006

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy danych INE PAN.

Badania wskazują ponadto, że w krótkim okresie nie występowała korelacja pomiędzy nakładami na badania i rozwój przedsiębiorstw w poszczególnych regionach a ich wynikami finansowymi.

Równocześnie

istniała

bardzo

silna

korelacja

pomiędzy wielkością

przedsiębiorstw w poszczególnych regionach a ich nakładami na badania i rozwój (współczynnik korelacji ponad +0,97). Oznacza to, że wielkość przedsiębiorstwa silnie determinuje działania w obszarze B+R.

102

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Uzupełnieniem analiz rentowności sprzedaży netto badanych przedsiębiorstw jest analiza intensywności nakładów na B+R przedsiębiorstw w regionach (por. rys. 5). Wskaźnik intensywności nakładów na B+R, liczony jako procent wartości sprzedaży obrazuje, że w 2008 roku, największymi intensywnościami charakteryzowały się przedsiębiorstwa z regionów: świętokrzyskiego (1,8%), zachodniopomorskiego (1,7%), łódzkiego (1,5%) i małopolskiego (1,3%). Najniższe intensywności nakładów na B+R przedsiębiorstw występowały w regionach: dolnośląskim (0,2%), mazowieckim (0,3%), opolskim (0,4%) i śląskim (0,5%). Niskimi wskaźnikami intensywności nakładów na badania i rozwój charakteryzowały się duże przedsiębiorstwa, zaś wysokimi małe firmy. Analiza ta potwierdza, że wielkość przedsiębiorstwa silnie determinuje innowacyjne przedsiębiorstwa ponoszące nakłady na B+R. Rysunek 5. Intensywność nakładów na B+R innowacyjnych przedsiębiorstw w 2008 roku według regionów

MAZOWIECKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE PODLASKIE

OPOLSKIE

ZACHODNIOPOMORSKIE

1,8% 1,6% 1,4% 1,2% 1,0% 0,8% 0,6% 0,4% 0,2% 0,0%

ŚLĄSKIE MAŁOPOLSKIE

POMORSKIE

WIELKOPOLSKIE

LUBUSKIE

LUBELSKIE

WARMIŃSKO-MAZURSKIE

PODKARPACKIE

KUJAWSKO-POMORSKIE

DOLNOŚLĄSKIE ŁÓDZKIE

Intensywność nakładów na B+R (jako % sprzedaży) Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy danych INE PAN.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

103

Wnioski Podsumowując przedstawione powyżej wyniki badań innowacyjnych przedsiębiorstw ponoszących nakłady na badania i rozwój w 2008 roku, należy stwierdzić, że występowało duże

zróżnicowanie

pomiędzy

przedsiębiorstwami

poszczególnych

regionach.

Zróżnicowanie to występowało zarówno w liczbie przedsiębiorstw, jak i wartości nakładów na prace badawczo-rozwojowe. W większości regionów sektory inwestorów w badania i rozwój dynamicznie się rozwijały i to pomimo wystąpienia kryzysu roku 2008. Równocześnie dawało się zaobserwować spadek rentowności sprzedaży netto przedsiębiorstw w regionach, ale tylko w jednym regionie wskaźnik ten był ujemny. Należałoby jednak zaznaczyć, że bardziej pogłębione badania pokazują, że nie istnieją proste krótkookresowe powiązania pomiędzy nakładami na B+R przedsiębiorstw w poszczególnych regionach a ich wynikami operacyjnymi. W badaniach innowacyjnych przedsiębiorstw ponoszących nakłady na badania i rozwój istotną determinantą okazuje się wielkość przedsiębiorstwa. Związek ten należy brać pod uwagę przy ocenie wpływu nakładów na B+R na wyniki finansowe przedsiębiorstw.

104

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Michał Baranowski Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

WYBRANE ASPEKTY ROZMIESZCZENIA FIRM INNOWACYJNYCH W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM W LATACH 2005-2009 Województwo opolskie pod względem przestrzennego układu firm przejawiających cechy innowacyjne charakteryzuje się słabo widocznym układem koncentrycznym wokół Opola a także niewielkimi skupieniami firm w miastach będących w obszarze oddziaływania aglomeracji górnośląskiej (Kędzierzyn-Koźle) oraz Wrocławia (Brzeg). Podobnie jak mniejsze województwa opolskie charakteryzuje brak jest dużych aglomeracji koncentrujących działalność innowacyjną (Opole liczy ok. 126 tys. mieszkańców) W badaniu w 2009 roku w Opolu znajdowało się ok. 43% firm innowacyjnych z województwa, a odpowiednio w 2007 roku 28,3%. W literaturze istnieje kilka hipotez dotyczących spójności gospodarczej Polski87. Dla potrzeb niniejszej analizy przyjęto jedną z nich, mianowicie założenie o istnieniu trójkąta88, którego wierzchołkami są w przybliżeniu Trójmiasto, Rzeszów oraz południowo-zachodnie powiaty województwa dolnośląskiego, przy czym jego podstawę stanowi południowa granica kraju. Tak zarysowany obszar, pomimo obserwowalnych wewnętrznych niespójności, charakteryzuje się największym skupieniem firm przejawiających aktywności innowacyjne w Polsce. Województwo opolskie leży w południowej części tego obszaru89. Opolskie jest drugim województwem o najmniejszej liczbie ludności. Znajduje się w grupie regionów o najniższym udziale innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce. W analizie wykonanej na porównywalnych zbiorach firm innowacyjnych (Lista 50090) okazało się, że udział ich w całej Polsce oscyluje wokół 2% (1,8% w roku 2005, 2% w roku 2006, 2,4% w roku 2007, 2% w roku 2008 i 2,4% w roku 2009). Ich udział jest względnie stabilny, ale na

Jasiński L. J. Spójność ekonomiczna regionów Polski na tle krajów Unii Europejskiej, INE PAN, Warszawa, 2005, s. 115-121 88 Ze względu na brak miejsca w niniejszej analizie pominięto inne hipotezy odnośnie spójności kraju, a które także w warunkach województwa kujawsko-pomorskiego można zweryfikować w kontekście rozkładu firm innowacyjnych. Jest to hipoteza Wisły i Wisłoki zakładająca, że na wschód od nich aktywność gospodarcza jest wyraźnie mniejsza oraz hipoteza rozwoju wyspowego, tzn. rozbieżności istniejącej pomiędzy aktywnościami ekonomiczymi zlokalizowanymi na terenie największych i najważniejszych miast Polski i poza nimi. 89 Por. Opach T. mapy innowacyjności [w:] Baczko T. (red.) Raport o innowacyjności województwa opolskiego w 2007 roku, INE PAN, Warszawa, 2008, s. 140-143 90 Ze względów metodologicznych przyjętych w badaniu, zdecydowano się pracować nie listach obejmujących zróżnicowane liczby zidentyfikowanych przedsiębiorstw innowacyjnych z poszczególnych lat tylko ograniczyć się do badania na grupie pięciuset najbardziej innowacyjnych firm w Polsce w każdym roku.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

niskim poziomie91. Opolskie lokuje się w grupie województw z najniższym udziałem firm innowacyjnych, choć trzeba zaznaczyć, że niski jest też udział województwa we wszystkich podmiotach gospodarki narodowej w Polsce (średnia dla lat 2005-2009 wynosi 2,5%, tylko w jednym województwie jest mniej firm). Warto zwrócić uwagę także na aspekt jakościowy. Wśród 21 firm ocenionych w systemie 5A tylko jedna otrzymała najwyższe oceny innowacyjności (A) w poszczególnych kategoriach92. Rysunek 1 Udział firm innowacyjnych pomiędzy województwa Polski w latach 2005-2009 (w %)

Źródło: opracowanie własne na podstawie List najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce zamieszczanych w pięciu Raportach o innowacyjności gospodarki Polski za lata 2005- 2009 pod red. T. Baczko oraz na podstawie statystyki GUS: Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w 2005, 2006, 2007, 2008, 2009 r., GUS, Warszawa, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009

Podobny wynik jak dla firm z List 500 uzyskany jest dla analiz przeprowadzonych na całej populacji, czyli firmach najbardziej innowacyjnych (Lista 500) jak i tych, które nie weszły do pierwszej 500-tki, a które wykazują cechy innowacyjne. W porównaniu do roku 2007 w roku 2009 nastąpił niewielki wzrost udziału takich firm z województwa lubuskiego w całej populacji - z 1,9% do 2,2% (Rys. 2).

Różnicę w porównaniu z wynikami z lat 2005-2006 można tłumaczyć stopniowym ulepszaniem dokładności badań. 92 Baczko T. Innowacyjne wyzwanie dla regionów, [w:] Baczko T. (red.) Raport o innowacyjności województwa opolskiego w 2007 roku, op.cit., s. 6-7

105

106

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Rysunek 2 Województwo opolskie na tle innych województw Polski w latach 2007 i 2009 (% całej populacji badanych firm) Rok 2007

Rok 2009

Źródło: obliczenia własne na podstawie wojewódzkich List najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw zawartych w szesnastu Raportach o innowacyjności poszczególnych województw Polski w roku 2007 i roku 2009 pod red. T. Baczko.

Reforma administracyjna z 1999 roku w praktyce nie pozostawiła województwo opolskie w prawie niezmienionej postaci93. Czy można mówić o występowaniu dyfuzji innowacji i transmisji technologii w przypadku województwa lubuskiego? Występowanie tzw. spillover effect polegającego na koncentrowaniu się firm innowacyjnych wokół ośrodków posiadających duży potencjał naukowy (wyższe niż średnie nakłady na B+R, silne zaplecze akademickie i badawcze mierzone ilością placówek badawczych i uczelni oraz pracowników naukowych) i charakteryzujących się wysoką wartością prac badawczych mierzonych metodami bibliometrycznymi94 można zaobserwować wokół Opola. Widać także siłę oddziaływania dużo silniejszych ośrodków pomiędzy jakimi znajduje się województwo Opolskie: aglomeracji górnośląskiej i Wrocławia. Region pomimo położenia pomiędzy silnymi innowacyjnymi ośrodkami nie pełni roli łącznika. Niekorzystne tendencje demograficzne z pewnością także nie wpływają stymulująco na rozwój firm innowacyjnych. Czynniki historyczne rozwoju regionów istotnie determinują powstawanie firm innowacyjnych, choć nie w sposób przesądzający. Firmy innowacyjne potrafią znajdować się w miejscach stereotypowo postrzeganych jako o „niekorzystnych warunkach rozwoju”95. Opolskie z pewnością nie firmy innowacyjne istnieją, choć niekorzystne otoczenie w jakim muszą działać nie sprzyja ich rozwojowi. 93

W skład obecnie istniejącego województwa weszło całe dawne województwo opolskie (1975-1999), a także niewielka część województwa częstochowskiego. 94 Zob. Olechnicka A., Płoszaj A. Nauka i badania w polskich regionach – województwo opolskie, s. 78 95 Np. na wsi lub w małych miasteczkach. W województwie kujawsko-pomorskim w 2007 roku 11% firm innowacyjnych było zlokalizowanych na terenach wiejskich, 8,6% w miastach poniżej 10 tys. mieszkańców, a 17,2% w miastach pomiędzy 10 a 50 tys. mieszkańców. Baranowski M. Wybrane aspekty przestrzennego rozmieszczenia firm innowacyjnych w Polsce w: Baczko T. (red.) Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2008 roku, INE PAN, Warszawa, 2009, s. 147

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

W raporcie „Polska 2030”96 opracowanym przez KPRM rozwój regionalny oparto tzw. „model bipolarno-dyfuzyjny”. Podobne założenia znajdują się w mającej zostać uchwalonej przez Rząd w lipcu 2010 roku „Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego” 97, która obecnie znajduje się na etapie konsultacji przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. W pewnym uproszczeniu obydwie zakładają rozwój regionów poprzez lokalne o środki będącymi „lokomotywami” dla całego regionu. Przyjęty model może okazać się niekorzystny dla województwa opolskiego. Należy liczyć się z tym, że większe ośrodki taki jak Wrocław czy aglomeracja górnośląska staną się centrami zasysającym ludzi i pomysły. Pomostowe położenie w takim przypadku może stać się paradoksalnie czynnikiem negatywnym. Województwo choć znajduje się w zakreślonym przez ESPON obszarze koncentracji przepływów i aktywności gospodarczej wydaje się,że będzie pełniło 98. Na koniec warto podkreślić, że województwa i ośrodki regionalne rywalizować muszą przede wszystkim o ludzi. Innowacyjne firmy są bowiem wszędzie tam gdzie są myślący w sposób innowacyjny ludzie. Lepsza infrastruktura, bardziej rozwinięty rynek pracy, dobre uniwersytety, większa i zróżnicowana oferta kulturalna oraz rozrywek przyciągają do miast. Zatem wśród instrumentów wspierania innowacyjności nie liczą się tylko inwestycje w firmy – równie ważne są inwestycje w infrastrukturę, szkolnictwo, naukę oraz kulturę.

Raport jest dostępny na stronie http://www.polska2030.pl/ http://www.mrr.gov.pl/aktualnosci/rozwoj_regionalny/Documents/KSRR_09_09_09_kor_red_stat.pdf 98 Scenarios on the territorial future for Europe, ESPON, Belgium, 2007, s.27 97

107

2466 2310 2840 3430 5153 2923 2943 2943 2924 1551

Zdzieszowice Zieleniec Opole Opole Opole Paczków Opole Kluczbork Opole

ZAK S.A.

Energo-Mechanik Sp. z o.o.

ICSO Chemical Production Sp. z o.o. Zakłady Koksownicze Zdzieszowice Sp. z o.o. Fabryka Maszyn ROTOX Sp. z o.o. Tower Automotive Polska Sp. z o.o. Materiały Budowlane Sp. z o.o. GEA Technika Cieplna Sp. z o.o. FAMAD - Fabryka Maszyn i Urządzeń Przemysłowych Sp. z o.o. OZAS ESAB Sp. z o.o. Fabryka Maszyn i Urządzeń FAMAK S.A. Zott Polska Sp. z o.o.

2811

2414

15 470 104 482 117 159 838 395

4 557 570 37 108 133 358 89 543 76 085

42 013

13 745

1 651 230

72 638

5181

- 2,1 - 13,4 13,2 9,4

58,5 14,9 11,5 38,6 35,0

4,5

47,3

- 0,4

60,1

16,1

tys. zł 66 758

Dynamika sprzedaży 2008/2007

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

2710

Zawadzkie Kędzierzyn Koźle Kędzierzyn Koźle Strzelce Opolskie Kędzierzyn Koźle

KOLTRAM Sp. z o.o. Nowoczesne Technologie Produkcji Sp. z o.o.

PKD

Miejscowość

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp. Źródło 1 5 6 6

1 1 5 5 6

331 462

335 17

291

1 099

4 829

302

tys. zł

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008

2,14 0,44

0,25 0,02

0,01

2,11

0,07

6,65

0,45

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Patenty krajowe 1 2

Kontrakty UE 1

B C N B B B C C

C B C B B N C B

C C C C

C N C N

Innowacyjność rynkowa C

Innowacyjność procesowa

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM W 2008 ROKU

Nakłady na działalność innowacyjną A C N N

N N C C N

Patenty C N C C

N N N N N

N N N N

N N N N C

Kontrakty

108 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

BOT Elektrownia Opole S.A. Eko-Petrol Recykler Sp. z o.o.

Opole Leśnica Brzeg Opole Opole Brzezie k. Opola Opole

Miejscowość

3640 2112 2912 6230

PKD Dynamika sprzedaży 2008/2007 % - 12,6 - 4,7 - 28,9

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008 tys. zł 2 027 55 816 2 482

Źródło 8 8

5 5 5 6 8

tys. zł 140 57 33

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008 % 6,91 0,10 1,31

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Patenty krajowe 1

N C C N N N N

N N

8 - dane z badania patentów UP RP za lata 2006, 2007, 2008

7 - dane z badania kontraktów w 7PR UE z KPK,

6 - dane ze sprawozdań finansowych przedsiębiorstw na podstawie KRS

5 - dane ze sprawozdań finansowych przedsiębiorstw na podstawie KRS, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38

Innowacyjność procesowa N N N C N

Innowacyjność rynkowa Kontrakty UE

4 - dane ze sprawozdań przedsiębiorstw notowanych na GPW, nakłady na B+R na podstawie The 2009 EU Industrial R&D Investment Scoreboard, European Commission, JRC/DG RTD

3 - dane ze sprawozdań przedsiębiorstw notowanych na GPW, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38

2 - dane z przedsiębiorstw przesłane w ankietach INE PAN, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38

1 - dane z przedsiębiorstw przesłane w ankietach INE PAN, nakłady na B+R zgodne ze standardami OECD i GUS

Źródło

Nasta Poland Sp. z o.o. IZOBUD Sp. z o.o. INWAP Sp. z o.o. Tabor Szynowy Opole S.A. Remak-Rozruch S.A.

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

Nakłady na działalność innowacyjną N N

B C C N N

Patenty N C

N N N N C

Kontrakty C N

N N N N N

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 109

Energo-Mechanik Sp. z o.o. ICSO Chemical Production Sp. z o.o. Fabryka Maszyn ROTOX Sp. z o.o. Tower Automotive Polska Sp. z o.o. Materiały Budowlane Sp. z o.o. GEA Technika Cieplna Sp. z o.o. FAMAD - Fabryka Maszyn i Urządzeń Przemysłowych Sp. z o.o. Nasta Poland Sp. z o.o. IZOBUD Sp. z o.o. INWAP Sp. z o.o.

KOLTRAM Sp. z o.o. Nowoczesne Technologie Produkcji Sp. z o.o.

Nazwa przedsiębiorstwa

Lp.

42 013

2466 2840 3430 5153 2923

2943 3640 2112 2912

Zieleniec

Opole Opole

Opole

Paczków Opole Leśnica Brzeg 15 470 2 027 55 816 2 482

76 085

133 358 89 543

37 108

13 745

2811

72 638

5181

100 7 60 21

125

220 130

150

185

liczba etatów

tys. zł 66 758

Zatrudnienie 2008

2710

PKD

Zawadzkie Kędzierzyn Koźle Strzelce Opolskie Kędzierzyn Koźle

Miejscowość

Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 2008

- 2,1 - 12,6 - 4,7 - 28,9

35,0

11,5 38,6

14,9

4,5

47,3

60,1

16,1

Dynamik a sprzedaż y 2008/200 7 Źródło 1 5 5 5

5 5

331 140 57 33

335 17

291

4 829

302

tys. zł

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) 2008

2,14 6,91 0,10 1,31

0,25 0,02

0,01

2,11

6,65

0,45

Działalność B+R na sprzedaż 2008

Patenty krajowe 3

Kontrakty UE 1

C N B B C C

B C B N C B

C N C C

C N N N

Innowacyjność rynkowa C

Innowacyjność procesowa

LISTA NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM W 2008 ROKU Nakłady na działalność innowacyjną A B C C

C C

Patenty C N N N

N N

N N N N

N N

Kontrakty

110 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

1 - dane z przedsiębiorstw przesłane w ankietach INE PAN, nakłady na B+R zgodne ze standardami OECD i GUS 2 - dane z przedsiębiorstw przesłane w ankietach INE PAN, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38 3 - dane ze sprawozdań przedsiębiorstw notowanych na GPW, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38 4 - dane ze sprawozdań przedsiębiorstw notowanych na GPW, nakłady na B+R na podstawie The 2009 EU Industrial R&D Investment Scoreboard, European Commission, JRC/DG RTD 5 - dane ze sprawozdań finansowych przedsiębiorstw na podstawie KRS, nakłady na B+R zgodne ze standardem MSR 38 6 - dane ze sprawozdań finansowych przedsiębiorstw na podstawie KRS 7 - dane z badania kontraktów w 7PR UE z KPK, 8 - dane z badania patentów UP RP za lata 2006, 2007, 2008

Źródło

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 111

Lp.

Nazwa przedsiębiorstwa

Najbardziej innowacyjny Krótka charakterystyka produkt / usługa przedsiębiorstwa w roku 2008 (nazwa) Fabryka Maszyn ROTOX ZOR 941 Maszyna przeznaczona do automatycznego wykonywania operacji technologicznych. Innowacyjność Sp. z o.o. produktu polega na integracji procesu wychłodzenia zgrzanej ramy z procesem wykonywania otworów technologicznych w ramach jednego centrum obróbczego. Nowe cechy użytkowe: trzy osie sterowane CNC. Zwiększenie procesu wydajności produkcji i jakości wyrobów. Sprzedano 18 sztuk11 klientów. Użytkownicy: Vetrex-Tczew, Jezierski-Zagnańsk, Euro-color-Pyskowice, FenetraOstrów Wlkp., Bewi-Źlinice, Kapica-Zawadzkie, Plastbud-Bochnia, Budomex-Gołdap, EmpolWrocław, Amma-Bolesławiec, Partner-alma–Limanowa. Produkt nagrodzony Kryształowym Profilem. FAMAD - Fabryka Przelotowa wiertarkoUrządzenie powstało w odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku produkcji drzwi dla stolarki Maszyn i Urządzeń frezarka SGML-II budowlanej. Producenci drzwi dla stolarki budowlanej zostali zmuszeni przez duże sieci handlowe do Przemysłowych szybkiej reakcji na zamówienia, co wiązało się z utrzymywaniem przez nich dużych stanów Sp. z o.o. magazynowych. Aby to niekorzystne zjawisko zminimalizować zaczęli szukać urządzeń zwiększających w znacznym stopniu wydajność. Tak powstała Przelotowa wiertarko-frezarka do drzwi SGML-II jako gruntowna modernizacja starszej wersji SGSL, gdzie udało się zwiększyć wydajność urządzenia o 50%. ZAK S.A. Granulacja mechaniczna Najbardziej innowacyjna jest granulacja mechaniczna nawozów azotowych (Saletra, Salmag®, nawozów azotowych Saletrzak), która była owocem własnej myśli inżynierskiej. Uzyskiwane dzięki niej granulki nawozów Saletra, Salmag®, posiadają wyjątkowe parametry wytrzymałościowe i wysiewne. Dotychczas sprzedano tą technologię Saletrzak dwóm odbiorcom w kraju i zagranicą i są kolejne zapytania firm zagranicznych. Wybrane nagrody i medale: Złota Wiktoria dla Salmagu® z Borem (2008), Orzeł Przedsiębiorczości dla ZAK jako producenta nawozów (2008), Salmagi® nominowane do Godła Promocyjnego Teraz Polska (2008), Złota statuetka w kategorii eksport (sektor dużych przedsiębiorstw) za nawozy saletrzane typu CAN oraz typu CAN z dodatkami (Opolska Marka 2007), Złoty Orbital 2007 dla Mechanicznej granulacji nawozów saletrzanych, Złoty Laur - dla Salmagu® w VI Edycji Konkursu Polskie Nawozy, Nawozowa Perła 2005 dla Kędzierzyńskiej Saletry Amonowej®. W nawiązaniu do powyższego warto zaznaczyć, że ciąg technologiczny produkcji nawozów w firmie ZAK S.A. rozpoczyna się wytwórnią wodoru w procesie półspalania gazu ziemnego, który to wodór służy do produkcji amoniaku. Obie technologie zostały opracowane przez Instytut Nawozów Sztucznych z Puław we współpracy z ZAK S.A. INS i ZAK S.A. są współwłaścicielami know-how. ZAK S.A. jest jedynym w kraju producentem alkoholi oxo i ich pochodnych oraz liczącym się producentem w Europie.

LISTA INNOWACYJNYCH PRODUKTÓW/USŁUG W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM NA PODSTAWIE ANKIET PRZEDSIĘBIORSTW PRZYSŁANYCH W 2009 ROKU

112 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Instytut Automatyki Systemów Energetycznych Sp. z o. o. Instytut Górnictwa Odkrywkowego POLTEGOR-INSTYTUT Instytut Komputerowych Systemów Automatyki i Pomiarów Sp. z o.o. KGHM CUPRUM Sp. z o.o. Centrum BadawczoRozwojowe Wojskowy Instytut Techniki Inżynieryjnej im. Profesora Józefa Kosackiego Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników

witi@witi.wroc.pl

sekretariat@ipts.pl

ul. L. Różyckiego 1c, 51-608 Wrocław, Polska ul. Gen. Wł. Sikorskiego 2-8, 53-659 Wrocław, Polska ul. Obornicka 136, 50-961 Wrocław, Polska ul. M. Skłodowskiej-Curie 55, 87-100 Toruń, Polska

dolnośląskie

lubelskie

kujawsko-pomorskie

iesw@iesw.lublin.pl

ul. Niecała 5, 20-080 Lublin, Polska ul. K. Jaczewskiego 2, 20-950 Lublin, Polska Al. Tysiąclecia Państwa Polskiego 13a, 24-110 Puławy, Polska ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy, Polska

iung@iung.pulawy.pl

ins@ins.pulawy.pl

imw@galen.lublin.pl

obrusn@obrusn.torun.pl

ul. Batorego 107, 87-100 Toruń, Polska

kghm@cuprum.wroc.pl

iksaip@iksaip.pop.pl

poltegor@igo.wroc.pl

dolnośląskie

sekretariat@iase.wroc.pl

E-MAIL

ul. Wystawowa 1, 51-618 Wrocław, Polska ul. Parkowa 25, 51-616 Wrocław, Polska

ADRES

dolnośląskie

WOJEWÓDZTWO

Na podstawie materiałów otrzymanych z Ośrodka Przetwarzania Informacji.

Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy

Ośrodek BadawczoRozwojowy Urządzeń Sterowania Napędów Instytut Europy Środkowo-Wschodniej Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki Instytut Nawozów Sztucznych

NAZWA JEDNOSTKI

LP.

LISTA JEDNOSTEK BADAWCZYCH WG WOJEWÓDZTW99

(81) 886-49-60, (81) 886-34-21

(81) 473-14-00, (81) 473-14-02, (81) 473-14-06

(81) 718-44-00, (81) 718-44-10

(81) 532-29-07, (81) 743-68-62

(56) 659-84-22 do 23, (56) 659-84-75, (56) 659-36-26, (56) 650-00-44 (56) 623-40-21, (56) 623-40-22

(71) 347-44-40, (71) 347-44-50

(71) 781-22-01

(71) 348-45-55, (71) 348-87-00

(71) 347-72-94, centrala (71) 348-42-21 (71) 348-82-11 do godz. 15, (71) 348-82-17 po godz. 15

TELEFON

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 113

Państwowy Instytut Weterynaryjny - Państwowy Instytut Badawczy Centralny Ośrodek BadawczoRozwojowy Maszyn Włókienniczych POLMATEX-CENARO Instytut Biopolimerów i Włókien Chemicznych Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera Instytut Przemysłu Skórzanego Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pieniążka Instytut Technologii Bezpieczeństwa MORATEX Instytut Warzywnictwa im. Emila Chroboczka Instytut Włókiennictwa

Ośrodek BadawczoRozwojowy Ekologii Miast OBREM Ośrodek BadawczoRozwojowy ORAM Sp. z o.o. Centralny Ośrodek Chłodnictwa COCH w Krakowie Sp. z o.o. Instytut Ekspertyz Sądowych im. prof. dr. Jana Sehna

NAZWA JEDNOSTKI

LP.

ul. M. Skłodowskiej-Curie 19/27, 90-570 Łódź, Polska ul. Rzgowska 281/289, 93-338 Łódź, Polska ul. Św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8, 91-348 Łódź, Polska ul. Zgierska 73, 91-462 Łódź, Polska ul. Pomologiczna 18, 96-100 Skierniewice, Polska ul. M. Skłodowskiej-Curie 3, 90-965 Łódź, Polska ul. Konstytucji 3 Maja 1/3, 96-100 Skierniewice, Polska ul. Brzezińska 5/15, 92-103 Łódź, Polska ul. Lipowa 73, 90-568 Łódź, Polska Pl. Zwycięstwa 2, 90-312 Łódź, Polska ul. J. Lea 116, 30-133 Kraków, Polska

łódzkie

małopolskie

łódzkie

ul. Westerplatte 9, 31-033 Kraków, Polska

ul. Wólczańska 55/59, 90-608 Łódź, Polska

łódzkie

Al. Partyzantów 57, 24-100 Puławy, Polska

ADRES

lubelskie

WOJEWÓDZTWO

ies@ies.krakow.pl

coch@coch.pl

info@oram.lodz.pl

sekretariat@obrem.pl

info@iw.lodz.pl

iwarz@inwarz.skierniewice.pl

itb@moratex.eu

isad@insad.pl

dyr-ips@ips.lodz.pl

impx@imp.lodz.pl

nauka@iczmp.edu.pl

ibwch@ibwch.lodz.pl

biuro@cenaro.lodz.pl

sekretariat@piwet.pulawy.pl (sekretariat dyrektora)

E-MAIL

(12) 422-87-55

(12) 637-09-33

(42) 674-26-15, (42) 674-34-94

(42) 637-56-46, (42) 637-47-71, (42) 637-12-75

(46) 833-22-11 do 13, (46) 833-34-34 (42) 616-31-01, (42) 616-31-10

(42) 637-37-10 (centrala)

(46) 833-20-21 do 24, (46) 833-25-49

(42) 253-61-08

(42) 271-10-00, (42) 271-12-66, (42) 271-20-00, (42) 646-96-33 (42) 631-45-02

(42) 637-65-10, (42) 637-67-44

(42) 632-85-70, (42) 633-38-82, (42) 633-55-41

(81) 889-30-00 (centrala)

TELEFON

114 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Instytut Odlewnictwa

Instytut Rozwoju Miast

Instytut Zaawansowanych Technologii Wytwarzania Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy Ośrodek BadawczoRozwojowy Budowy Urządzeń Chemicznych CEBEA Ośrodek BadawczoRozwojowy Górnictwa Surowców Chemicznych CHEMKOP Sp. z o.o. Ośrodek BadawczoRozwojowy Sprzętu Mechanicznego Sp. z o.o. Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy Centralny Ośrodek BadawczoRozwojowy Aparatury Badawczej i Dydaktycznej COBRABID Sp. z o.o. Centralny Ośrodek BadawczoRozwojowy Opakowań Centralny Ośrodek BadawczoRozwojowy Przemysłu Poligraficznego Centralny Szpital Kliniczny MSWiA

Instytut Nafty i Gazu

NAZWA JEDNOSTKI

LP.

ul. J. Kochanowskiego 30, 33-100 Tarnów, Polska

małopolskie

mazowieckie

ul. Wołoska 137, 02-507 Warszawa, Polska

info@cobro.org.pl

ul. Konstancińska 11, 02-942 Warszawa, Polska ul. Miedziana 11, 00-958 Warszawa, Polska

dyrekcja@cskmswia.pl

cobrpp@cobrpp.com.pl

firma@cobrabid.com.pl

oinip@ciop.pl

szkolinf@clor.waw.pl

obr@obr.tarnow.pl

amaki@chemkop.pl

obr@cebea.com.pl

izooinfo@izoo.krakow.pl

ios@ios.krakow.pl

sekretariat@irm.krakow.pl

iod@iod.krakow.pl

office@inig.pl

E-MAIL

ul. Łucka 15, 00-842 Warszawa, Polska

ul. Konwaliowa 7, 03-194 Warszawa, Polska ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa, Polska

ul. J. Wybickiego 7, 31-261 Kraków, Polska

małopolskie

ul. Lubicz 25a, 31-503 Kraków, Polska ul. Zakopiańska 73, 30-418 Kraków, Polska ul. Cieszyńska 2, 30-015 Kraków, Polska ul. Wrocławska 37a, 31-011 Kraków, Polska ul. J. Sarego 2, 31-047 Kraków, Polska ul. J. Lea 114, 30-133 Kraków, Polska

ADRES

małopolskie

WOJEWÓDZTWO

(22) 508-20-00, (22) 845-00-31, (22) 845-32-81

(22) 620-63-80, (22) 620-80-70, (22) 620-91-38

(22) 842-07-71, (22) 842-20-11

(22) 620-30-61 do 62

(22) 623-30-00, (22) 623-36-98, (22) 623-46-01

(22) 811-00-11, (22) 811-16-16

(14) 627-31-61 centrala, (14) 629-60-44, (14) 629-60-46

(12) 633-60-75

(12) 637-13-26

(12) 631-73-33, (12) 633-52-19, (12) 631-71-00 (12) 258-81-36, (12) 422-88-52

(12) 634-29-53

(12) 421-00-33, (12) 421-06-86, (12) 653-25-12, (12) 617-75-28 (12) 261-81-11, (12) 266-26-19

TELEFON

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 115

mazowieckie

Instytut Badań Edukacyjnych

Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur Instytut Badawczy Dróg i Mostów Instytut Badawczy Leśnictwa

Instytut Biotechnologii i Antybiotyków Instytut Biotechnologii Przemysłu RolnoSpożywczego Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych Instytut Chemii i Techniki Jądrowej

mazowieckie

Centrum Badań Farmakokinetycznych FILAB, RAVIMED Sp. z o. o. Centrum BadawczoKonstrukcyjne Obrabiarek Sp. z o.o. Centrum Informatyki i Łączności Obrony Narodowej Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. J. Tuliszkowskiego Centrum Naukowo-Badawcze Techniki Radia i Telewizji CENRiT (w likwidacji) Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie

WOJEWÓDZTWO

NAZWA JEDNOSTKI

LP.

ul. Postępu 9, 02-676 Warszawa, Polska ul. Dorodna 16, 03-195 Warszawa, Polska

ul. Górczewska 8, 01-180 Warszawa, Polska Al. Jerozolimskie 87, 02-001 Warszawa, Polska ul. Jagiellońska 80, 03-301 Warszawa, Polska ul. Braci Leśnej 3, 05-090 Sękocin Stary, poczta Raszyn, Polska ul. Starościńska 5, 02-516 Warszawa, Polska ul. Rakowiecka 36, 02-532 Warszawa, Polska

ul. W. K. Roentgena 5, 02-781 Warszawa, Polska

ul. Nowowiejska 28a, 00-911 Warszawa, Polska ul. Nadwiślańska 213, 05-420 Józefów k. Otwocka, Polska ul. Wałbrzyska 3/5, 02-739 Warszawa, Polska

ul. Polna 54, 05-119 Łajski k. Legionowa, poczta Legionowo, Polska ul. Staszica 1, 05-800 Pruszków, Polska

ADRES

sekdyrn@ichtj.waw.pl

nfo@isic.waw.pl

ibprs@ibprs.pl

apl@iba.waw.pl

ibl@ibles.waw.pl

ibdim@ibdim.edu.pl

ibe@ibe.edu.pl sekretariat@ibe.edu.pl sekretariat@ibrkk.pl

seknauk@coi.waw.pl

cenrit@cenrit.waw.pl

cnbop@cnbop.pl

cilon@wp.mil.pl

konstrukcja@cbko.pl nauka@cbko.pl

filab@filab.com.pl

E-MAIL

(22) 504-10-00

(22) 843-52-96, (22) 847-74-21

(22) 606-36-00

(22) 849-60-51

(22) 811-03-83, (22) 814-50-25 (sekretariat) (22) 715-03-00

(22) 546-20-00, (22) 644-02-00, (22) 644-50-24, (22) 644-54-24, (22) 822-48-31 do 39 (22) 632-02-21, (22) 632-18-69, (22) 632-80-84 (22) 628-55-85

(22) 645-95-45, (22) 843-19-10, (22) 845-95-93

(22) 769-33-00, centrala (22) 769-32-00

(22) 684-02-86, (22) 825-66-55

(22) 758-75-31, (22) 759-93-10 wew. 21

(22) 782-21-67

TELEFON

116 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Instytut Elektrotechniki

Instytut Energetyki

Instytut Energii Atomowej POLATOM Instytut Farmaceutyczny

Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu

Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy im. Sylwestra Kaliskiego Instytut Geodezji i Kartografii

Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc

Instytut Hematologii i Transfuzjologii Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy Instytut Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego

NAZWA JEDNOSTKI

LP.

mazowieckie

WOJEWÓDZTWO

iel@iel.waw.pl

ul. M. Pożaryskiego 28, 04-703 Warszawa, Polska ul. Mory 8, 01-330 Warszawa, Polska 05-400 Świerk, poczta Otwock, Polska ul. J. Rydygiera 8, 01-793 Warszawa, Polska ul. Zgrupowania AK "Kampinos" 1, 01-943 Warszawa, Polska ul. Hery 23, 00-908 Warszawa, Polska

ul. Alpejska 42, 04-628 Warszawa, Polska

ul. Płocka 26, 01-138 Warszawa, Polska ul. I. Gandhi 14, 02-776 Warszawa, Polska 05-870 Radzików, poczta Błonie, Polska

ul. Z. Modzelewskiego 27, 02-679 Warszawa, Polska ul. Targowa 45, 03-728 Warszawa, Polska

ierigz@ierigz.waw.pl

ul. Świętokrzyska 20, 00-950 Warszawa, Polska

postbox@ihar.edu.pl e.arseniuk@ihar.edu.pl a.aniol@ihar.edu.pl nauka@ikard.pl

dpn1@igichp.edu.pl instytut@igichp.edu.pl hematol@ihit.waw.pl

igpik@igpik.waw.pl

igik@igik.edu.pl

office@ifpilm.waw.pl

sekretariat@ifps.org.pl kancelaria@ifps.org.pl

kontakt@ifarm.waw.pl

iea@cyf.gov.pl

instytut.energetyki@ien.com.pl

ichp@ichp.pl

E-MAIL

ul. L. Rydygiera 8, 01-793 Warszawa, Polska

ADRES

(22) 815-40-14

(22) 725-26-11 do 13, (22) 725-36-11, (22) 725-45-36

(22) 349-61-00, (22) 349-61-76

(22) 431-21-00, (22) 431-21-28

(22) 619-13-50

(22) 329-19-00

(22) 638-14-60

(22) 835-52-14, (22) 835-66-70

(22) 456-38-00, (22) 456-39-00

(22) 718-00-01, (22) 779-38-88

(22) 345-12-00, (22) 836-32-25

(22) 812-00-21, (22) 812-20-00

(22) 505-44-44

(22) 568-20-00, (22) 633-97-98

TELEFON

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 117

Instytut Mechaniki Precyzyjnej

Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Instytut Ochrony Środowiska

Instytut Optyki Stosowanej

Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ Instytut Paliw i Energii Odnawialnej Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Instytut Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka Instytut Pracy i Spraw Socjalnych Instytut Problemów Jądrowych im. Andrzeja Sołtana

mazowieckie

Instytut Łączności Państwowy Instytut Badawczy Instytut Maszyn Matematycznych Instytut Matki i Dziecka

mazowieckie

Instytut Lotnictwa

mazowieckie

WOJEWÓDZTWO

Instytut Kolejnictwa

NAZWA JEDNOSTKI

LP.

Al. Dzieci Polskich 20, 04-730 Warszawa, Polska ul. J. Bellottiego 3b, 01-022 Warszawa, Polska 05-400 Świerk, poczta Otwock, Polska

ul. Jagiellońska 55, 03-301 Warszawa, Polska ul. Towarowa 28, 00-839 Warszawa, Polska

ul. Podleśna 61, 01-673 Warszawa, Polska ul. Krucza 5/11, 00-548 Warszawa, Polska ul. Kamionkowska 18, 03-805 Warszawa, Polska ul. Żelazna 87, 00-879 Warszawa, Polska

ul. J. Chłopickiego 50, 04-275 Warszawa, Polska Al. Krakowska 110/114, 02-256 Warszawa, Polska ul. Szachowa 1, 04-894 Warszawa, Polska ul. L. Krzywickiego 34, 02-078 Warszawa, Polska ul. M. Kasprzaka 17a, 01-211 Warszawa, Polska ul. Duchnicka 3, 01-796 Warszawa, Polska ul. Racjonalizacji 6/8, 02-673 Warszawa, Polska

ADRES

sins@ipj.gov.pl

sekretariat@ipiss.com.pl

dyr.naczelny@czd.pl

sekretariat.ipn@ipn.gov.pl

instytut@ipieo.pl

instytut@orgmasz.pl

inos@inos.pl

sekretariat@ios.edu.pl

sekretariat@imgw.pl

imb@imbigs.org.pl

info@imp.edu.pl

rada.naukowa@imid.med.pl

imasmat@imm.org.pl

info@itl.waw.pl

ilot@ilot.edu.pl

ikolej@ikolej.pl

E-MAIL

(22) 718-05-83, (22) 718-05-82 , (22) 718-04-72

(22) 536-75-11, (22) 536-75-12

(22) 815-70-00

(22) 581-85-02, (22) 581-85-04, (22) 581-85-22, (22) 581-85-23

(22) 510-02-00

(22) 624-92-65, (22) 654-60-61

(22) 569-41-00, (22) 569-43-00, (22) 834-18-01 (22) 621-36-70, (22) 625-10-05, (22) 629-41-35 (22) 810-25-89, (22) 813-20-51

(22) 843-02-01, (22) 843-11-94, (22) 843-19-44

(22) 327-70-00, (22) 327-70-01, (22) 327-73-05 (22) 560-26-00

(22) 621-84-41

(22) 512-81-00

(22) 846-00-11, (22) 846-08-01

(22) 610-08-68, (22) 610-13-35

TELEFON

118 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Instytut Przemysłu Organicznego Instytut Psychiatrii i Neurologii

Instytut Reumatologii im. prof. dr hab. med. Eleonory Reicher Instytut Rozwoju Służb Społecznych Instytut Sportu

Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych Instytut Techniki Budowlanej

Instytut TechnologicznoPrzyrodniczy Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy Instytut Technologii Elektronowej Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych Instytut Tele- i Radiotechniczny Instytut Transportu Samochodowego Instytut Turystyki Sp. z o.o.

Instytut Wymiaru Sprawiedliwości Instytut Wzornictwa Przemysłowego Sp. z o.o.

NAZWA JEDNOSTKI

LP.

mazowieckie

WOJEWÓDZTWO

ul. Krakowskie Przedmieście 25, 00-071 Warszawa, Polska ul. Świętojerska 5/7, 00-236 Warszawa, Polska

Al. Lotników 32/46, 02-668 Warszawa, Polska ul. Wólczyńska 133, 01-919 Warszawa, Polska ul. Ratuszowa 11, 03-450 Warszawa, Polska ul. Jagiellońska 80, 03-301 Warszawa, Polska ul. D. Merliniego 9a, 02-511 Warszawa, Polska

ul. Annopol 6, 03-236 Warszawa, Polska ul. J. Sobieskiego 9, 02-957 Warszawa, Polska ul. Spartańska 1, 02-637 Warszawa, Polska ul. Marszałkowska 34/50, 00-554 Warszawa, Polska ul. Trylogii 2/16, 01-982 Warszawa, Polska ul. Księcia Bolesława 6, 01-494 Warszawa, Polska ul. Filtrowa 1, 00-611 Warszawa, Polska Al. Hrabska 3, 05-090 Falenty, poczta Raszyn, Polska ul. Pułaskiego 6/10, 26-600 Radom, Polska

ADRES

iwp@iwp.com.pl

iws@iws.org.pl

it@intur.com.pl

info@its.waw.pl

itr@itr.org.pl

itme@itme.edu.pl

dyrektor@ite.waw.pl

instytut@itee.radom.pl

itep@itep.edu.pl

itb@itb.pl;instytut@itb.pl

poczta@itwl.pl

insp@insp.waw.pl

irss@irss.pl

kancelaria@ir.ids.pl

lachniak@ipin.edu.pl

ipo@ipo.waw.pl

E-MAIL

(22) 860-00-66

(22) 844-12-61 do 62, (22) 844-61-67, (22) 844-63-47, sekretariat (22) 848-95-92 (22) 826-03-63

(22) 834-90-03, (22) 835-30-41 do 49 (22) 619-22-41, (22) 619-26-42, (22) 619-22-81 (22) 811-32-31

(22) 548-77-00, (22) 843-30-93

(22) 628-37-63, (22) 720-04-20, (22) 720-05-31 do 38 (48) 364-42-41 do 49, (48) 364-39-03, (48) 364-47-90

(22) 825-04-71, (22) 825-13-03

(22) 685-10-09

(22) 835-28-48, (22) 834-62-88

(22) 844-48-81, (22) 844-42-41, (22) 844-49-81, (22) 629-40-18

(22) 458-28-00 (centrala),

(22) 811-12-31

TELEFON

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 119

NAZWA JEDNOSTKI

ul. Krakowiaków 53, 02-255 Warszawa, Polska ul. Chemików 5, 09-411 Płock, Polska al. Niepodległości 188b, 00-608 Warszawa, Polska ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa, Polska Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa, Polska ul. Napoleona 2, 05-230 Kobyłka, Polska ul. Jagiellońska 55, 03-301 Warszawa, Polska ul. Poligonowa 30, 04-051 Warszawa, Polska Al. gen. A. Chruściela "Montera" 105, 00-910 Warszawa, Polska

mazowieckie

ul. Wąwozowa 18, 00-796 Warszawa, Polska ul. W. Skorochód-Majewskiego 3, 02-104 Warszawa, Polska

mazowieckie

103 Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa 104 Ośrodek BadawczoRozwojowy Ciepłownictwa Stołecznego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej S.A. 105 Ośrodek BadawczoRozwojowy PREDOM-OBR 106 Ośrodek BadawczoRozwojowy Przemysłu Rafineryjnego S.A. 107 Ośrodek Przetwarzania Informacji 108 Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy 109 Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP 110 Przemysłowy Instytut Maszyn Budowlanych Sp. z o.o. 111 Przemysłowy Instytut Motoryzacji 112 Przemysłowy Instytut Telekomunikacji S.A. 113 Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii sekretariat@wichir.waw.pl

sekretariat@pit.edu.pl

info@pimot.org.pl

pimb@pimb.com.pl

piap@piap.pl

sekretariat@pgi.gov.pl

opi@opi.org.pl

zarzad@obr.pl

obr@predom.com.pl

obrc@spec.waw.pl

sekretariat@nask.pl

dyrektor@pzh.gov.pl

sekretariat@il.waw.pl

ul. Chełmska 30/34, 00-725 Warszawa, Polska ul. Chocimska 24, 00-791 Warszawa, Polska

mazowieckie

jarosz@izz.waw.pl

E-MAIL

ul. Powsińska 61/63, 02-903 Warszawa, Polska

ADRES

mazowieckie

WOJEWÓDZTWO

102 Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny (NIZP - PZH)

100 Instytut Żywności i Żywienia im. prof. dra med. Aleksandra Szczygła 101 Narodowy Instytut Leków

LP.

(22) 811-24-70 lub 80, (22) 811-14-21 (22) 486-52-25, (22) 486-52-95, (22) 486-52-00 (22) 673-51-80, (22) 516-99-09

(22) 874-01-64, (22) 874-00-00, (22) 874-02-20 (22) 786-23-26, (22) 786-18-31

(22) 849-53-51

(22) 570-14-00

(24) 365-33-07, (24) 365-33-24,

(22) 846-19-51

(22) 823-21-39, (22) 822-22-15 do 17

(22) 542-14-00, (22) 849-40-51 do 57 (centrala), (22) 849-76-12, (22) 542-12-02 (sekretariat Dyrektora) (22) 380-82-00

(22) 851-43-69, (22) 851-44-96

(22) 842-21-71

TELEFON

120 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

NAZWA JEDNOSTKI

ul. Warszawska 22a, 05-130 Zegrze Południowe, Polska ul. Z. Krasińskiego 54, 01-755 Warszawa, Polska ul. Szaserów 128, 04-141 Warszawa, Polska ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 7, 05-220 Zielonka k. Warszawy, Polska ul. Okuniewska 1, 05-070 Sulejówek, Polska ul. Tłomackie 3/5, 00-090 Warszawa, Polska ul. Energetyków 9, 47-225 Kędzierzyn-Koźle, Polska ul. Piastowska 17, 45-081 Opole, Polska

mazowieckie

119 Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej 120 Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma 121 Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA

ul. A. Mickiewicza 10a, 83-262 Czarna-Woda, Polska

pomorskie

125 Morski Instytut Rybacki w Gdyni 126 Ośrodek BadawczoRozwojowy Centrum Techniki Morskiej S.A. 127 Ośrodek BadawczoRozwojowy Przemysłu Płyt Drewnopochodnych Sp. z o.o.

pomorskie

123 Centrum Techniki Okrętowej S.A. 124 Instytut Morski w Gdańsku

pomorskie

Wały Piastowskie 1, 80-958 Gdańsk, Polska ul. Długi Targ 41/42, 80-830 Gdańsk, Polska ul. H. Kołłątaja 1, 81-332 Gdynia, Polska ul. A. Dickmana 62, 81-109 Gdynia, Polska

opolskie

122 Państwowy Instytut Naukowy Instytut Śląski w Opolu

opolskie

mazowieckie

ul. Kozielska 4, 01-163 Warszawa, Polska

ADRES

mazowieckie

WOJEWÓDZTWO

118 Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia

114 Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii im. gen. Karola Kaczkowskiego 115 Wojskowy Instytut Łączności im. prof. Janusza Groszkowskiego 116 Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej 117 Wojskowy Instytut Medyczny

LP.

obrppd@obrppd.com.pl

dn@ctm.gdynia.pl, ctm@ctm.gdynia.pl

sekrdn@mir.gdynia.pl

im@im.gda.pl

zkarpin@cto.gda.pl

instytutslaski@wp.pl

info@icso.com.pl

secretary@jewishinstitute.org.pl

sekretariat@witpis.mil.pl

nauka@wim.mil.pl, dyrekcja@wim.mil.pl witu@witu.mil.pl

dyrektor@wiml.waw.pl

sekretariat@wil.waw.pl

wihie@wihe.waw.pl

E-MAIL

(58) 587-82-16

(58) 666-53-00, (58) 666-53-18

(58) 620-17-28, (58) 620-28-25

(58) 301-16-41, (58) 301-18-79

(77) 453-60-32, (77) 453-64-41/42, (77) 454-01-13/14, (77) 454-30-81 (58) 301-00-42, (58) 307-42-01

(77) 487-31-99, (77) 487-34-70

(22) 827-92-21

(22) 681-10-12, (22) 783-19-28

(22) 810-80-89, (22) 810-31-31, (22) 681-66-88, (22) 681-76-66 (22) 761-44-01, (22) 781-01-39, (22) 781-04-41, (22) 781-99-37

(22) 685-26-05, (22) 685-26-01

(22) 688-55-55,

(22) 686-31-01, (22) 838-01-29, (22) 838-10-69

TELEFON

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 121

Branżowy Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Maszyn Elektrycznych KOMEL Centralny Ośrodek BadawczoRozwojowy Przemysłu Izolacji Budowlanej Centralny Ośrodek Informatyki Górnictwa w COIG S.A. Główny Instytut Górnictwa

Instytut Badań i Rozwoju Motoryzacji BOSMAL Sp. z o.o. Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego Instytut Metali Nieżelaznych

Instytut Metalurgii Żelaza im. Stanisława Staszica Instytut Spawalnictwa

Instytut Technik Innowacyjnych EMAG Instytut Techniki Górniczej KOMAG Instytut Techniki i Aparatury Medycznej ITAM Ośrodek BadawczoRozwojowy Dźwignic i Urządzeń Transportowych DETRANS

128

132

137

139

142

141

140

138

136

135

134

133

131

130

129

NAZWA JEDNOSTKI

LP.

Al. W. Korfantego 193, 40-157 Katowice, Polska ul. Mikołowska 100, 40-065 Katowice, Polska Pl. Gwarków 1, 40-166 Katowice, Polska ul. Sarni Stok 93, 43-301 Bielsko-Biała, Polska ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, Polska ul. S. Kossutha 6, 40-844 Katowice, Polska ul. Kościelna 13, 41-200 Sosnowiec, Polska ul. Sowińskiego 5, 44-101 Gliwice, Polska ul. K. Miarki 12/14, 44-101 Gliwice, Polska ul. bł. Czesława 16/18, 44-100 Gliwice, Polska ul. Leopolda 31, 40-189 Katowice, Polska ul. Pszczyńska 37, 44-101 Gliwice, Polska ul. F. Roosevelta 118, 41-800 Zabrze, Polska ul. Powstańców Śląskich 6, 41-902 Bytom, Polska

śląskie

Al. W. Roździeńskiego 188, 40-203 Katowice, Polska

ADRES

śląskie

WOJEWÓDZTWO

detrans@detrans.pl

itam@itam.zabrze.pl

info@komag.eu

centrum@emag.pl

is@is.gliwice.pl

imz@imz.pl

imn@imn.gliwice.pl

sekretariat@imp.sosnowiec.pl

ietu@ietu.katowice.pl

office@ichpw.zabrze.pl

bosmal@bosmal.com.pl

gig@gig.eu

coig@coig.katowice.pl

sekretar@cobrpib.katowice.pl

info@komel.katowice.pl

E-MAIL

(32) 281-14-71 do 74, (32) 281-21-72

(32) 271-60-13

(32) 237-41-00

(32) 200-77-00

(32) 335-82-00, (32) 331-61-03

(32) 234-52-00

(32) 266-06-40, (32) 266-08-85 do 89 (32) 238-02-00

(32) 271-00-41 do 49, (32) 271-51-52, (32) 274-50-07 (32) 254-01-64, (32) 254-60-31

(33) 813-05-40

(32) 258-16-31 do 9

(32) 257-41-20

(32) 258-05-72, (32) 258-13-73

(32) 258-20-41

TELEFON

122 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Ośrodek BadawczoRozwojowy Maszyn Przędzalnictwa Wełny BELMATEX Ośrodek BadawczoRozwojowy Urządzeń Mechanicznych OBRUM Sp. z o.o. Zakład BadawczoDoświadczalny Gospodarki Komunalnej Ośrodek BadawczoRozwojowy Elementów i Układów Pneumatyki Sp. z o.o. Instytut Rybactwa Śródlądowego im. S. Sakowicza Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie Instytut Badań Fizykomedycznych PIW PRIMAX MEDIC Sp. z o. o. Instytut im. Oskara Kolberga

Instytut Logistyki i Magazynowania Instytut Obróbki Plastycznej

Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy Instytut Pojazdów Szynowych TABOR Instytut Technologii Drewna

143

151

153

155

154

152

150

149

148

147

146

145

144

NAZWA JEDNOSTKI

LP.

ul. L. Markiefki 24, 40-213 Katowice, Polska ul. Hauke Bosaka 15, 25-217 Kielce, Polska

ul. M. Oczapowskiego 10, 10-719 Olsztyn, Polska ul. Partyzantów 87, 10-402 Olsztyn, Polska

śląskie

świętokrzyskie

warmińsko-mazurskie

wielkopolskie

ul. K. Kantaka 4, 61-812 Poznań, Polska ul. E. Estkowskiego 6, 61-755 Poznań, Polska ul. Jana Pawła II 14, 61-139 Poznań, Polska ul. W. Węgorka 20, 60-318 Poznań, Polska ul. Warszawska 181, 61-055 Poznań, Polska ul. Winiarska 1, 60-654 Poznań, Polska

ul. Matejki 48, 62-041 Puszczykowo, Polska

ul. Toszecka 102, 44-117 Gliwice, Polska

śląskie

wielkopolskie

ul. 1 Maja 24, 43-300 Bielsko-Biała, Polska

ADRES

śląskie

WOJEWÓDZTWO

office@itd.poznan.pl

ipstabor@wp.pl

tjk@ior.poznan.pl

inop@inop.poznan.pl

office@ilim.poznan.pl

instytut@oskarkolberg.pl

ibf@ibf.com.pl

sekretariat@obn.olsztyn.pl

irs@infish.com.pl

obr@kce.pl;biuro@obreiup.com.pl

zbdgk@neostrada.pl

info@obrum.gliwice.pl

info@obr-belmatex.com.pl

E-MAIL

(61) 849-24-00

(61) 664-13-00

(61) 864-90-00

(61) 657-05-55

(61) 850-48-90, (61) 850-49-00

(61) 852-45-10

(61) 819-31-70

(89) 527-66-18

(89) 524-01-71

(41) 361-50-15, (41) 361-91-01

(32) 259-84-80

(32) 231-81-86, (32) 301-92-00

(33) 811-42-01 do 3

TELEFON

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU 123

Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich Instytut Zachodni - Instytut Naukowo-Badawczy im. Zygmunta Wojciechowskiego Ośrodek BadawczoRozwojowy Przemysłu Oponiarskiego STOMIL Sp. z o.o. Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych Zakład Badawczo-Rozwojowy POLMOS S.A. (w likwidacji)

156

160

159

158

157

NAZWA JEDNOSTKI

LP.

wielkopolskie

WOJEWÓDZTWO

office@pimr.poznan.pl

ul. Starołęcka 31, 60-963 Poznań, Polska ul. Kolska 3a, 62-500 Konin, Polska sekretariat@polmoskonin.com.pl

opony@obrpostomil.poznan.pl

izpozpl@iz.poznan.pl

sekretar@inf.poznan.pl

E-MAIL

ul. Starołęcka 18, 61-361 Poznań, Polska

ul. Wojska Polskiego 71b, 60-630 Poznań, Polska ul. Mostowa 27a, 61-854 Poznań, Polska

ADRES

(63) 243-05-11, (63) 243-05-33

(61) 871-22-00

(61) 877-45-11

(61) 852-47-50, (61) 852-76-91

(61) 845-58-00, (61) 848-00-61

TELEFON

124 RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

DEFINICJE I. Badania i rozwój (definicje wg GUS) 1) Działalność badawcza i rozwojowa (badania i eksperymentalne prace rozwojowe, w skrócie B+R) są to systematycznie prowadzone prace twórcze, podjęte dla zwiększenia zasobu wiedzy, w tym wiedzy o człowieku, kulturze i społeczeństwie, jak również dla znalezienia nowych zastosowań dla tej wiedzy. Obejmuje ona badania podstawowe i stosowane oraz prace rozwojowe. Informacje dotyczące działalności badawczej i rozwojowej obejmują następujące grupy jednostek: - jednostki naukowe i badawczo-rozwojowe (tj. jednostki, których podstawowym rodzajem działalności jest prowadzenie prac badawczo-rozwojowych, zaklasyfikowane wg PKD do działu 73 Nauka): — placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk (PAN), — jednostki badawczo-rozwojowe (tzw. JBR-y), tj. jednostki mające za zadanie prowadzenie prac badawczo-rozwojowych, których wyniki powinny znaleźć zastosowanie w określonych dziedzinach gospodarki narodowej i życia społecznego (podlegają różnym ministerstwom, w większości Ministerstwu Gospodarki i Pracy), działające na podstawie ustawy z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (jednolity tekst 2001 Dz. U. Nr 33, poz. 388, z późniejszymi zmianami), — inne, tj. jednostki prywatne, zaklasyfikowane według PKD do działu 73 Nauka. - jednostki obsługi nauki (biblioteki naukowe, archiwa naukowe, stowarzyszenia naukowe i inne jednostki obsługi nauki); - jednostki rozwojowe, tj. podmioty gospodarcze, przede wszystkim przedsiębiorstwa przemysłowe, posiadające na ogół własne zaplecze badawczo-rozwojowe (laboratoria, biura konstrukcyjne, zakłady rozwoju techniki itp.), prowadzące działalność B+R, głównie o charakterze prac rozwojowych, obok swojej podstawowej działalności; - szkoły wyższe; - pozostałe jednostki – m.in. szpitale prowadzące prace badawczo-rozwojowe obok swojej podstawowej działalności, z wyjątkiem klinik akademii medycznych (uniwersytetów) i Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego ujętych w kategorii szkoły wyższe oraz szpitali posiadających status instytutów naukowo-badawczych ujętych w kategorii jednostki badawczo-rozwojowe.

125

126

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

2) Nakłady na działalność badawczo-rozwojową obejmują nakłady bieżące poniesione na badania podstawowe, stosowane i prace rozwojowe oraz nakłady inwestycyjne na środki trwałe związane z działalnością B+R, niezależnie od źródła pochodzenia środków finansowych. Jest to wskaźnik określany w terminologii międzynarodowej jako GERD – Gross Domestic Expenditure on R&D. 3) Dane dotyczące zatrudnienia w działalności badawczej i rozwojowej obejmują wyłącznie pracowników bezpośrednio z nią związanych, poświęcających na tę działalność co najmniej 10% nominalnego czasu pracy. Do zatrudnionych w działalności B+R zaliczani są również uczestnicy studiów doktoranckich prowadzący prace B+R. Ekwiwalenty pełnego czasu pracy (EPC) są to jednostki przeliczeniowe służące do ustalenia faktycznego zatrudnienia w działalności badawczo-rozwojowej. Jeden ekwiwalent pełnego czasu pracy oznacza jeden osoborok poświęcony wyłącznie na działalność badawczo-rozwojową. Wyrób nowy jest to wprowadzony na rynek wyrób, którego charakterystyka technologiczna (techniczna) i (lub) zastosowanie są nowe lub różnią się w sposób znaczący od uprzednio wytwarzanych wyrobów. Wyrób zmodernizowany jest to wyrób już istniejący, którego właściwości techniczne i (lub) działanie zostały znacząco ulepszone poprzez zastosowanie nowych, doskonalszych materiałów lub komponentów w przypadku wyrobu prostego bądź poprzez częściowe zmiany w jednym lub większej liczbie podzespołów w przypadku wyrobu złożonego. Nowy lub istotnie ulepszony proces (innowacja technologiczna procesu) jest to zastosowanie technologicznie nowych lub istotnie ulepszonych metod produkcyjnych, obejmujące zmiany w wyposażeniu lub organizacji produkcji bądź kombinację tych zmian. Wyroby nowe lub zmodernizowane - wyroby wprowadzone do produkcji w ciągu ostatnich trzech lat. Po trzech latach wyrób starzeje się.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

127

Wskaźnik innowacyjności przemysłu to udział przedsiębiorstw, które wprowadziły przynajmniej jedną innowację technologiczną: nowy lub zmodernizowany wyrób, nowy lub ulepszony

proces

bądź

innowację

organizacyjno-techniczną,

ogólnej

liczbie

przedsiębiorstw. II. Patenty i wynalazki (definicje wg Urzędu Patentowego) Wynalazek - nowe rozwiązanie problemu o charakterze technicznym, posiadające poziom wynalazczy (tzn. nie wynikające w sposób oczywisty ze stanu techniki) i nadające się do przemysłowego stosowania. Wynalazek chroniony jest patentem. Patent - prawo wyłączne udzielane na wynalazek przez właściwy organ krajowy (w Polsce przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej) lub międzynarodowy (np. Europejski Urząd Patentowy). Treścią patentu jest prawo wyłącznego korzystania z wynalazku na określonym terytorium (pojedynczego kraju lub grupy krajów), przez czas i na warunkach określonych w krajowej ustawie patentowej lub konwencji międzynarodowej. Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku we właściwym organie krajowym lub organizacji międzynarodowej. Układ o współpracy patentowej - międzynarodowy układ zawarty w Waszyngtonie w 1970 r. pod auspicjami Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) w Genewie. 123 państwa będące aktualnie stronami PCT (PATENT CO-OPERATION TREATY ) tworzą Związek, którego celem jest współpraca w zakresie dokonywania zgłoszeń patentowych, prowadzenia poszukiwań i badań wstępnych w odniesieniu do tych zgłoszeń, co ma ułatwić zgłaszającemu ocenę szans uzyskania ochrony patentowej na jego wynalazek w wybranych państwach stronach Układu. III. Innowacyjność (definicje wg Podręcznika Oslo) Innowacja (innovation) to wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (wyrobu lub usługi) lub procesu, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyjnej w praktyce gospodarczej, organizacji miejsca pracy lub stosunkach z otoczeniem. Działalność innowacyjna (innovation activities) to całokształt działań naukowych, technicznych, organizacyjnych, finansowych i komercyjnych, które rzeczywiście prowadzą

128

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

lub mają w zamierzeniu prowadzić do wdrażania innowacji. Niektóre z tych działań same z siebie mają charakter innowacyjny, natomiast inne nie są nowością, lecz są konieczne do wdrażania innowacji. Działalność innowacyjna obejmuje także działalność badawczorozwojową (B+R), która nie jest bezpośrednio związana z tworzeniem konkretnej innowacji. Firma innowacyjna (innovative firm) to firma, która wdrożyła innowację w rozpatrywanym okresie. Innowacyjność firmy można zdefiniować na kilka sposobów. Podstawowa definicja innowacyjnej firmy mówi, że jest to firma, która wdrożyła przynajmniej jedną innowację, natomiast firma innowacyjna w sferze produktów lub procesów (product or process innovator) została zdefiniowana jako firma, która wdrożyła innowację w obrębie produktu lub innowację w obrębie procesu. IV. Definicje ogólne Venture capital [ang.], kapitał wysokiego ryzyka, kapitał lokowany w nowe przedsięwzięcia związane z wysokim ryzykiem, np. wdrażanie innowacji oraz tworzenie małych i średnich przedsiębiorstw; venture capital umożliwia podejmowanie przedsięwzięć o wysokim ryzyku przez osoby nie posiadające wystarczającej ilości kapitału, np. wynalazców, organizatorów, przedsiębiorców; przyspiesza to wzrost gospodarczy i zmniejsza bezrobocie. Mimo wysokiego ryzyka venture capital, w przypadku trafnej inwestycji, może przynosić bardzo wysokie zyski. Innowacje [łac.], nowości, rzeczy nowo wprowadzone, w gospodarce wdrażanie nowych technologii, organizacji i instytucji. Innowacje technologiczne są dzielone na: innowacje produktowe — wprowadzanie do produkcji nowych wyrobów i usług, oraz innowacje procesowe — zastosowanie nowych sposobów uzyskiwania tych samych wyrobów; innowacje technologiczne są następstwem postępu naukowo-technicznego. Innowacje organizacyjne i instytucjonalne są ściśle związane z przedsiębiorczością, stanowią jej nieodzowny element. Wdrażanie innowacji jest rodzajem działalności gospodarczej o szczególnie wysokim stopniu ryzyka, dlatego w rozwiniętych gospodarkach rynkowych wykształcono specjalne sposoby finansowania innowacji (venture capital). Postęp techniczny - proces doskonalenia metod wytwarzania, opanowywania nowych zasobów i produkcji nowych dóbr; jest rezultatem wdrożenia wyników prac badawczo-

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

rozwojowych i wiąże się z ryzykiem, dlatego finansowanie postęp techniczny jest z reguły wspomagane przez państwo lub wykorzystuje specjalne źródła (venture capital), ze względu na rodzaj oszczędności nakładów czynników produkcji rozróżnia się postęp techniczny pracooszczędny lub materiałooszczędny. V. Park technologiczny (definicje wg PARP) Park technologiczny - zespół wyodrębnionych nieruchomości wraz z infrastrukturą techniczną, utworzony w celu dokonywania przepływu wiedzy i technologii pomiędzy jednostkami naukowymi a przedsiębiorcami, na którym oferowane są przedsiębiorcom, wykorzystującym nowoczesne technologie, usługi w zakresie: doradztwa w tworzeniu i rozwoju przedsiębiorstw, transferu technologii oraz przekształcania wyników badań naukowych i prac rozwojowych w innowacje technologiczne, a także tworzenie korzystnych warunków prowadzenia działalności gospodarczej przez korzystanie z nieruchomości i infrastruktury technicznej na zasadach umownych.

129

130

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

SŁOWNIK DO LISTY 500 NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE W 2008 R. Nazwa przedsiębiorstwa - skrócona nazwa przedsiębiorstwa, pozwalająca na jego identyfikację. Rodzaj działalności PKD (wg Polskiej Klasyfikacji Działalności)100 - określa przeważający rodzaj działalności wskazany przez rejestrowany podmiot: Sekcja A – rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo: (01 ...) - rolnictwo i łowiectwo, łącznie z działalnością usługową. (02 ...) - leśnictwo, łącznie z działalnością usługową. Sekcja B - rybołówstwo i rybactwo: (05 ...) - rybołówstwo i rybactwo, łącznie z działalnością usługową. Sekcja C - górnictwo i kopalnictwo: (10 ...) - górnictwo węgla kamiennego i brunatnego; wydobywanie torfu. (11 ...) - wydobywanie ropy naftowej i gazu ziemnego, łącznie z działalnością usługową. (12 ...)- kopalnictwo rud uranu i toru. (13 ...) - kopalnictwo rud metali. (14 ...) - pozostałe górnictwo i kopalnictwo. Sekcja D - przetwórstwo przemysłowe: (15 ...) - produkcja artykułów spożywczych i napojów. (16 ...) - produkcja wyrobów tytoniowych. (17 ...) - włókiennictwo. (18 ...) - produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich. (19 ...) - produkcja skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych. (20 ...) - produkcja drewna i wyrobów z drewna. (21 ...) - produkcja masy celulozowej, papieru oraz wyrobów z papieru. (22 ...) - działalność wydawnicza; poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji. (23 ...) - wytwarzanie koksu, produktów rafinacji ropy naftowej i paliw jądrowych. (24 ...) - produkcja wyrobów chemicznych.

100

Polska Klasyfikacja Działalności, załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.10.1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej zał. do nr 128, poz. 829 z dnia 21.10.1997 r., Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

(25 ...) - produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych. (26 ...) - produkcja wyrobów z surowców niemetalicznych pozostałych. (27 ...) - produkcja metali. (28 ...) - produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyjątkiem maszyn i urządzeń. (29 ...) - produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej nie sklasyfikowana. (30 ...) - produkcja maszyn biurowych i komputerów. (31 ...) - produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, gdzie indziej nie sklasyfikowana. (32 ...) - produkcja sprzętu i urządzeń radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych. (33 ...) - produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków. (34 ...) - produkcja pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep. (35 ...) - produkcja pozostałego sprzętu transportowego. (36 ...) - produkcja mebli; działalność produkcyjna, gdzie indziej nie sklasyfikowana. (37 ...) - zagospodarowanie odpadów. Sekcja E - wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę: (40 ...) - wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę. (41 ...) - pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody. Sekcja F - budownictwo (45 ...). Sekcja G - handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego: (50 ...) - sprzedaż, obsługa i naprawa pojazdów mechanicznych i motocykli; sprzedaż detaliczna paliw do pojazdów samochodowych. (51 ...) - handel hurtowy i komisowy, z wyjątkiem handlu pojazdami mechanicznymi i motocyklami. (52 ...) - handel detaliczny, z wyjątkiem sprzedaży pojazdów mechanicznych i motocykli; naprawa artykułów użytku osobistego i domowego. Sekcja H - hotele i restauracje (55 ...). Sekcja I - transport, gospodarka magazynowa i łączność: (60 ...) - transport lądowy; transport rurociągowy. (61 ...) - transport wodny. (62 ...) - transport lotniczy. (63 ...) - działalność wspomagająca transport; działalność związana z turystyką. (64 ...) - poczta i telekomunikacja. Sekcja J - pośrednictwo finansowe:

131

132

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

(65 ...) - pośrednictwo finansowe, z wyjątkiem ubezpieczeń i funduszów emerytalnorentowych. (66 ...) - ubezpieczenia i fundusze emerytalno - rentowe. (67 ...) - działalność pomocnicza związana z pośrednictwem finansowym i z ubezpieczeniami. Sekcja K - obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej: (70 ...) - obsługa nieruchomości. (71 ...) - wynajem maszyn i urządzeń bez obsługi oraz wypożyczanie artykułów użytku osobistego i domowego. (72 ...) - informatyka. (73 ...) - nauka. 74 ...) - pozostałe usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Sekcja L - administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (75 ...). Sekcja M - edukacja (80 ...). Sekcja N - ochrona zdrowia i opieka społeczna (85 ...). Sekcja O - pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna: (90 ...) - odprowadzanie ścieków, wywóz odpadów, usługi sanitarne i pokrewne. (91 ...) - działalność organizacji członkowskich, gdzie indziej nie sklasyfikowana. (92 ...) - działalność związana z kulturą, rekreacją i sportem. (93...) - pozostała działalność usługowa. Miejscowość - miejscowość, gdzie znajduje się siedziba zarządu firmy. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi – są to przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi (Formularz F-02 w 2008 r. Cz. II Dz. 2 w. 01) lub dane z ankiety MSN INE PAN albo z bazy danych INE PAN. Dynamika sprzedaży – liczona jako relacja zmiany przychodów ze sprzedaży w 2008 r. do roku poprzedniego, do przychodów ze sprzedaży w 2007 r., wyrażona w procentach. Działalność B+R – działalność badawcza i rozwojowa (B+R), Formularz PNT-02 dla przemysłu lub PNT-02/u dla usług za lata 2006-2008 r. [Dz. 4 B w. 02] lub koszty zakończonych prac rozwojowych (wg Ustawy o Rachunkowości) lub w przypadku braku danych - dane z ankiety MSN INE PAN albo z bazy danych INE PAN.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Działalność B+R/Sprzedaż – jest to relacja nakładów na B+R do przychodów ze sprzedaży, wyrażona w procentach (odpowiednie pozycje z odpowiednich dokumentów). Patenty – przedsiębiorstwo uzyskało patent(y), które zostały zatwierdzone w 2008 r. (dane z Urzędu Patentowego RP) lub z ankiety MSN INE PAN. Kontrakty UE – liczba podpisanych kontraktów w 7PR lub w PO Innowacyjna Gospodarka w latach 2007-2008. Przy ocenie innowacyjności rynkowej pod uwagę brana była dynamika sprzedaży, dynamika eksportu, dynamika zatrudnienia oraz ocena jakościowa najbardziej innowacyjnego produktu/usługi. Eksport – wartość sprzedaży na eksport (Formularz F-02 w 2008 r. Cz. II Dz. 2 w. 03) lub dane z ankiety MSN INE PAN. Zmiana eksportu – jest to relacja zmiany sprzedaży na eksport w 2008 r. do roku poprzedniego, do sprzedaży na eksport w 2007 r., wyrażona w procentach. Zatrudnienie – liczba pracowników (stan w końcu okresu sprawozdawczego) (Formularz F01/I-01 w 2008 r. Cz. I Dz. 1 Dane uzupełniające w. 79) lub z bazy INE PAN, lub dane z ankiety MSN INE PAN. Zmiana zatrudnienia – jest to relacja zmiany liczby pracowników w 2008 r. do roku poprzedniego, do liczby pracowników w 2007 r., wyrażona w procentach. Objaśnienia literek w kolumnie innowacyjność rynkowa (maksimum 20 punktów): 

Jeżeli 2 spośród 3 wskaźników dynamiki były większe bądź równe od ich median wartości w badanej populacji przedsiębiorstw – 15 punktów.



Jeżeli 1 spośród 3 wskaźników dynamiki był większy bądź równy od ich median wartości – 10 punktów.



Jeżeli 2 lub 3 wskaźniki dynamiki były mniejsze od median – 5 punktów.



Jeżeli brak było danych dla wszystkich wartości – 0 punktów.



Opis jakościowy najbardziej innowacyjnego produktu/usługi – od 1 do 5 punktów a w przypadku braku opisu produktu/usługi - 0 punktów.

133

134

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Objaśnienia oznaczeń literowych: A - 16 i więcej punktów B - 11 – 15,99 punktów C - 1 – 10,99 punktów N - brak danych dla wszystkich wartości Przy ocenie innowacyjności procesowej pod uwagę brane były: ROA w 2008 r., dynamika ROA, udział nakładów inwestycyjnych w nakładach na działalność innowacyjną ogółem. ROA (stopa zwrotu netto na aktywach) – jest to relacja wyniku finansowego netto (dodatniego) do aktywów razem, wyrażona w procentach [Formularz F-02 w 2008 Cz. II (Dz. 2 poz. 65 minus 66/Dz. 1 kol. 2 poz. 59)*100] lub dane z ankiety MSN INE PAN. Dynamika ROA – liczona jako relacja zmiany wskaźnika ROA w 2008 r. do roku poprzedniego, do wskaźnika ROA w 2007 r., wyrażona w procentach. Udział nakładów inwestycyjnych na środki trwałe w nakładach na działalność innowacyjną ogółem – jest to udział nakładów inwestycyjnych na środki trwałe w nakładach na działalność innowacyjną ogółem, wyrażony w procentach Formularz PNT-02 dla przemysłu lub PNT-02/u dla usług za lata 2006-2008 r. [Dz. 4 B (w. 07/w. 01)*100] lub dane z ankiety MSN INE PAN. Objaśnienia literek w kolumnie innowacyjność procesowa (maksimum 20 punktów): 

Jeżeli 2 spośród 3 wskaźników były większe bądź równe od ich median wartości w badanej populacji przedsiębiorstw – 15 punktów.



Jeżeli 1 spośród 3 wskaźników był większy bądź równy od ich median wartości w badanej populacji przedsiębiorstw – 10 punktów.



Jeżeli 2 lub 3 wskaźniki były mniejsze od ich median wartości w badanej populacji przedsiębiorstw – 5 punktów.



Jeżeli brak było danych dla wszystkich wartości – 0 punktów.



Opis jakościowy najbardziej innowacyjnego produktu/usługi – od 1 do 5 punktów a w przypadku braku opisu produktu/usługi - 0 punktów.

Objaśnienia oznaczeń literowych: A - 16 i więcej punktów

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

B - 11 – 15,99 punktów C - 1 – 10,99 punktów N - brak danych dla wszystkich wartości Przy ocenie nakładów na działalność innowacyjną pod uwagę brane były: działalność B+R, działalność B+R/sprzedaż, działalność B+R/działalność innowacyjną ogółem. Działalność B+R/działalność innowacyjną ogółem - udział działalności B+R w nakładach na działalność innowacyjną ogółem, wyrażony w procentach Formularz PNT-02 dla przemysłu lub PNT-02/u dla usług za lata 2006-2008 r. [Dz. 4 B (w. 02/w. 01)*100] lub dane z ankiety MSN INE PAN. Objaśnienia literek w kolumnie nakłady na działalność innowacyjną (maksimum 20 punktów):  Jeżeli 2 spośród 3 wskaźników były większe bądź równe od ich median wartości – 15 punktów.  Jeżeli 1 spośród 3 wskaźników był większy bądź równy od ich median wartości – 10 punktów.  Jeżeli 2 lub 3 wskaźniki były mniejsze od ich median wartości – 5 punktów.  Jeżeli brak było danych dla wszystkich wartości – 0 punktów.  Opis jakościowy najbardziej innowacyjnego produktu/usługi – od 1 do 5 punktów a w przypadku braku opisu produktu/usługi - 0 punktów. Objaśnienia oznaczeń literowych: A - 16 i więcej punktów B - 11 – 15,99 punktów C - 1 – 10,99 punktów N - brak danych dla wszystkich wartości Patenty (maksimum punktów 20) - objaśnienia: Patenty krajowe – w przypadku 1 patentu przedsiębiorstwo otrzymuje 5 punktów; powyżej 1 patentu – 10 punktów. Patenty zagraniczne (europejskie lub amerykańskie) – 15 punktów.

135

136

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

W przypadku, gdy przedsiębiorstwo miało zarówno patenty krajowe, jak i zagraniczne punkty zostały tylko przydzielane za patenty zagraniczne. Ocena jakościowa najbardziej innowacyjnego produktu/usługi od strony zgłoszeń patentowych – od 1 do 5 punktów a w przypadku braku opisu produktu/usługi - 0 punktów. Objaśnienia oznaczeń literowych: A - 16 i więcej punktów B - 11 – 15,99 punktów C - 1 – 10,99 punktów N - brak danych dla wszystkich wartości Kontrakty UE (suma punktów - maksimum 20) - objaśnienia: A - 15 i więcej punktów B - 11 – 14,99 punktów C - 1 – 10,99 punktów N - brak danych dla wszystkich wartości Liczba punktów dla podpisanych kontraktów w 7 PR UE lub POIG wyniosła: 

15 punktów za 4 kontrakty i więcej



10 punktów za 2 – 3 kontrakty



5 punktów za 1 kontrakt



0 punktów za brak kontraktu

finansowanych z funduszy strukturalnych finansowanych z Liczba punktów dla kontraktów finansowanych z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej: 

5 punktów za 1 lub więcej kontraktów



0 punktów za brak kontraktów

Przedsiębiorstwa, które miały podpisane kontrakty w programach krajowych lub europejskich mogły maksymalnie uzyskać 20 punktów. W przypadku braku danych z ankiety MSN INE PAN – dane pochodzą z formularzy statystycznych PNT przesłanych do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce albo z bazy danych INE PAN.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Jeżeli przedsiębiorstwa uzyskiwały taką samą ilość punktów to kolejność ich uzależniona była od nakładów na działalność B+R w 2008 r., następnie nakładów na działalność B+R w 2007 r., następnie dynamiki przychodów ze sprzedaży 2008/2007, a następnie dynamiki przychodów ze sprzedaży 2007/2006. Opracowali: Tadeusz Baczko, Ewa Puchała-Krzywina, Marek Szyl.

137

138

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

LISTA ALFABETYCZNA PRZEDSIĘBIORSTW W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM Nazwa przedsiębiorstwa BOT Elektrownia Opole S.A. Eko-Petrol Recykler Sp. z o.o. Energo-Mechanik Sp. z o.o. Fabryka Maszyn i Urządzeń FAMAK S.A. Fabryka Maszyn ROTOX Sp. z o.o. FAMAD - Fabryka Maszyn i Urządzeń Przemysłowych Sp. z o.o. GEA Technika Cieplna Sp. z o.o. ICSO Chemical Production Sp. z o.o. INWAP Sp. z o.o. IZOBUD Sp. z o.o. KOLTRAM Sp. z o.o. Materiały Budowlane Sp. z o.o. Nasta Poland Sp. z o.o. Nowoczesne Technologie Produkcji Sp. z o.o. OZAS ESAB Sp. z o.o. Remak-Rozruch S.A. Tabor Szynowy Opole S.A. Tower Automotive Polska Sp. z o.o. ZAK S.A. Zakłady Koksownicze Zdzieszowice Sp. z o.o. Zott Polska Sp. z o.o.

Pozycja na Liście 20 21 4 13 7 11 10 5 17 16 1 9 15 2 12 19 18 8 3 6 14

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

139

INFORMACJA O INSTYTUCIE NAUK EKONOMICZNYCH PAN

INSTYTUT NAUK EKONOMICZNYCH POLSKIEJ AKADEMII NAUK Pałac Staszica, ul. Nowy Świat 72,00 – 330 Warszawa inepan@inepan.waw.pl, www.inepan.pl

Instytut Nauk Ekonomicznych jest instytutem badawczym Wydziału I Nauk Społecznych Polskiej Akademii Nauk. Został utworzony na podstawie uchwały Prezydium PAN z dnia 10 grudnia 1980 r., zatwierdzonej przez Prezesa Rady Ministrów dnia 5 stycznia 1981 r. Osobowość prawną uzyskał decyzją Prezesa Polskiej Akademii Nauk z dnia 7 października 1999 r. Do zadań Instytutu należy w pierwszym miejscu prowadzenie badań naukowych w dziedzinie teorii ekonomii i analiz gospodarczych, następnie zaś: rozwój kadr naukowych, upowszechnianie wiedzy ekonomicznej, propagowanie polskiej myśli naukowej za granicą a także wykonywanie zadań powierzonych przez Polską Akademię Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych prowadzi badania z zakresu:  historii myśli ekonomicznej,  polityki gospodarczej,  analiz, prognoz i studiów strategicznych dotyczących gospodarki polskiej,  analiz gospodarki światowej i integracji europejskiej z uwzględnieniem ich wpływu na rozwój gospodarki Polski,  analiz wyników działalności polskich przedsiębiorstw. Wykonuje także ekspertyzy na zlecenie instytucji rządowych i pozarządowych. INE PAN zatrudnia czterdziestu pracowników naukowych pracujących w czterech zakładach: Mikroekonomii, Polityki Gospodarczej, Gospodarki Światowej oraz Ekonomii Instytucji. Wielu pracowników naukowych zajmowało lub zajmuje wysokie stanowiska w Parlamencie, Rządzie, Narodowym Banku Polskim Komisji Europejskiej oraz Banku Światowym. Instytut posiada uprawnienia do nadawania stopni doktora, doktora habilitowanego oraz występowania z wnioskiem o nadanie tytułu profesora w zakresie nauk ekonomicznych. Rada Naukowa Instytutu sprawuje funkcje opiniodawcze, doradcze oraz inicjuje kierunki prac naukowych. Przewodniczącym Rady Naukowej jest prof. dr hab. Jerzy Osiatyński. Dyrektorami Instytutu byli: prof. dr hab. Józef Pajestka (1981-1990), prof. dr hab. Cezary Józefiak (1990-1993), prof. dr hab. Marek Belka (1993-1996), prof. dr hab. Urszula Grzelońska (1996-1999), dr hab. Zbigniew Hockuba, prof. UW (1999-2005). Obecnie funkcję tę pełni prof. dr hab. Leszek Jasiński, jego zastępcą ds. naukowych jest doc. dr hab. Paweł Kozłowski. W ostatnich 10 latach pracownicy Instytutu opublikowali 1.582 prace, w tym 97 monografii i opracowań indywidualnych oraz 754 artykuły i rozdziały w książkach. INE PAN prowadzi także ożywioną działalność seminaryjną, w ostatnich 9 latach odbyło się 166 seminariów i konferencji naukowych z udziałem wielu naukowców, praktyków gospodarczych oraz przedstawicieli Rządu. Instytut od 2002 roku prowadzi Studium Doktoranckie. W 2007 r. uruchomił podyplomowe studia rachunkowości, rok później studia Executive MBA, zarządzania zasobami ludzkimi, dyrektorów finansowych i audytu i kontroli finansowej. We współpracy z NBP prowadzi także studia podyplomowe bankowości centralnej i polityki pieniężnej dla dziennikarzy. Instytut wydaje własne czasopismo – kwartalnik Studia Ekonomiczne. Instytut posiada 1 kategorię dla grupy jednostek jednorodnych N3 Nauki społeczne, ekonomiczne i prawne – według wykazu ustalonego przez Komisję Badań na rzecz Rozwoju Nauki Rady Nauki (pozycja nr 6 na liście) w dniu 30 czerwca 2006 roku oraz 14 grudnia 2006 roku.

140

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

INSTYTUT NAUK EKONOMICZNYCH POLSKIEJ AKADEMII NAUK Pałac Staszica, ul. Nowy Świat 72,00 – 330 Warszawa inepan@inepan.waw.pl, www.inepan.pl

Badania INE PAN Najbardziej spektakularne przejawy działalności Instytutu dotyczą badań z zakresu analiz i prognoz makroekonomicznej sytuacji gospodarki Polski oraz badań nad polskimi przedsiębiorstwami. Są to badania, które poza Instytutem Nauk Ekonomicznych PAN nie są prowadzone w podobnej formie w innych jednostkach naukowych zajmujących się naukami ekonomicznymi. W pierwszym przypadku zespół badawczy monitoruje aktualną sytuację gospodarczą Polski, modeluje ją oraz opracowuje krótkookresowe prognozy podstawowych wielkości makroekonomicznych (na najbliższe dwa kwartały). Wyniki umieszczane są w raporcie INE PAN Gospodarka Polski – Prognozy i Opinie. Przedstawia on sytuację gospodarczą Polski ostatnich sześciu miesięcy, zawiera analizy kondycji poszczególnych sektorów tworzących PKB – gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, sektora rządowego, instytucji finansowych. W Raporcie znajdują się także komentarze bieżących wydarzeń gospodarczych, analizy wewnętrznych i zewnętrznych determinant wzrostu gospodarczego oraz spojrzenie na problemy związane z członkostwem Polski w Unii Europejskiej. Raport jest półrocznikiem, ukazuje się od 2002 r., każde jego wydanie jest prezentowane na konferencji naukowej z udziałem znanych ekonomistów i praktyków gospodarczych. Ponadto na przełomie roku zespół ogłasza swoje prognozy dotyczące podstawowych wskaźników makroekonomicznych na rok następny. W ramach prac o charakterze mikroekonomicznym w Instytucie Nauk Ekonomicznych PAN prowadzone są badania nad polskimi przedsiębiorstwami. Mają długą, ponad 20-letnią tradycję (w Instytucie została opracowana i była publikowana w latach 1984-2005 Lista 500 największych przedsiębiorstw w Polsce) i obecnie koncentrują się na dwóch przedsięwzięciach: Pierwszym jest monitoring zmian efektywności funkcjonowania największych przedsiębiorstw produkcyjnych, usługowych i finansowych. Jest to prowadzone w sposób ciągły badanie nad mikroekonomicznymi fundamentami polskiej gospodarki, obejmujące ok. 80 000 dużych i średnich przedsiębiorstw. Pochodną od tych badań jest Lista Pereł polskiej gospodarki. Jest to lista wiodących polskich przedsiębiorstw, ogłoszana podczas uroczystej gali, na której wręczane są statuetki pereł i certyfikaty. Funkcjonuje także Klub Pereł grupujący przedsiębiorstwa, będące laureatami konkursu. Lista Pereł jest publikowana w anglojęzycznym miesięczniku Polish Market. Druga forma badań nad polskimi przedsiębiorstwami – badania innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce jest najmłodszym przedsięwzięciem INE PAN dotyczącym badań mikro, małych, średnich i dużych firm działających w Polsce.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

141

INSTYTUT NAUK EKONOMICZNYCH POLSKIEJ AKADEMII NAUK Pałac Staszica, ul. Nowy Świat 72,00 – 330 Warszawa inepan@inepan.waw.pl, www.inepan.pl

Program badań nad innowacyjnością INE PAN Program badawczy nad innowacyjnością polskiej gospodarki został uruchomiony w 2005 r. Jego pośrednim celem było i jest pobudzenie procesów innowacyjnych w polskiej gospodarce i pokazanie krajowych dokonań w dziedzinie innowacyjności oraz identyfikacja przedsiębiorstw najbardziej zorientowanych na rozwój. Dotychczas ukazało się pięć ogólnopolskich Raportów o innowacyjności gospodarki Polski (w 2005, 2006 , 2007, 2008 i 2009 roku) i szesnaście raportów wojewódzkich (2008 rok) opracowanych przez grupę ekspertów reprezentujących czołowe ośrodki badawcze prowadzące badania z dziedziny innowacyjności w Polsce. Redaktorem naukowym wszystkich dwudziestu jeden publikacji jest prof. Tadeusz Baczko.

Najbardziej interesującym sferę praktyki wynikiem prac badawczych był opublikowany w Raporcie Ranking 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce, będący pierwszym w historii polskiej gospodarki rankingiem tego typu. Ranking i oceny innowacyjności firm spotkały się z zainteresowaniem przedsiębiorstw, instytucji finansowych i mediów. W latach 2005–2007 partnerem projektu był BRE Bank S.A. natomiast partnerem medialnym Gazeta Prawna. W 2005 i 2006 w Gazecie Prawnej publikowano cykl artykułów dotyczących innowacyjności. Ponadto przez trzy lata ukazywały się specjalne dodatki przedstawiające wyniki rankingu najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw. W trakcie pierwszej edycji wręczenie nagród – Kamertonów Innowacyjności – laureatom odbyło się podczas uroczystej gali innowacyjności 13 grudnia 2005 r. w Sali Notowań Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. W latach nastepnych formułę gal innowacyjności rozszerzono, przygotowując spotkania regionalne. Odbyły się one w Gdańsku, Łodzi, Katowicach, Poznaniu, Sopocie i Wrocławiu. W sumie uczestniczyło w nich ok. 2000 osób. Gale Innowacyjności zostały ocenione przez Ministerstwo Nauki jako ważne dokonanie w promocji nauki. Honorowy patronat nad galami objęli przedstawiciele Komisji Europejskiej: w 2006 r. prof. Danuta Hübner - Komisarz w Komisji Europejskiej odpowiedzialnej za politykę regionalną, a w 2007 r. dr Janez Potočnik -

142

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Komisarz odpowiedzialny za politykę naukowo-badawczą. Nad samymi raportami patronat honorowy sprawowało Ministerstwo Gospodarki oraz Prezes Polskiej Akademii Nauk. Ewolucji ulegał także sam raport. Poszerzał się nie tylko katalog problemów poruszanych przez autorów poszczególnych rozdziałów, ale także zakres badań firm. W kolejnych latach do Raportu włączano: listę najbardziej innowacyjnych produktów i usług (2006), podrankingi: najbardziej innowacyjnych mikrofirm, małych i średnich (2006), regionalne (2006), listę patentów (2006), ranking największych inwestorów w badania i rozwój (2009).

Kolejnym krokiem było rozszerzenie formuły projektu w roku 2008. Opracowano wówczas 16 raportów regionalnych, oddzielnie dla każdego z województw Polski. Każdy z raportów wojewódzkich zawierał analizy regionalne, analizy mikroekonomiczne, listy najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w województwie, podlisty przedsiębiorstw w układzie duże, średnie i małe, listy innowacyjnych produktów i usług w województwie oraz listy ośrodków badawczo-rozwojowych i instytutów naukowych. Ważnym elementem raportów stały się też nowatorskie mapy innowacyjności (dostępne w innej formie także na stronie www.inepan.waw.pl/innowacje/), przedstawiające przestrzenny rozkład firm innowacyjnych, a wykonane dzięki współpracy z pracownikami Instytutu Kartografii WGiSR UW. Opracowania te są unikatowymi publikacjami przydatnymi dla wielu grup odbiorców, w tym władz centralnych i regionalnych. Ich oficjalnej prezentacji dokonano na konferencji zorganizowanej przez Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych w jej siedzibie przy ulicy Bagatela w Warszawie. Planowane jest, by kolejna edycja raportów regionalnych ukazała się w drugiej połowie 2010 roku. Diagnoza obecnego stanu innowacyjności na przełomie lat 2009/2010 stała się podstawą zainicjowanego w INE PAN społecznego procesu formułowania Strategi Innowacji dla Polski. Spotkaniom i seminariom podczas których toczą się konsultacje towarzyszy prezentacja wyników badań związanych z przygotowaniem Raportu. Raporty z poprzednich lat w postaci plików PDF sa dostępne na stronie Instytutu w zakładce publikacje (Publikacje Sieci MSN).

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

INSTYTUT NAUK EKONOMICZNYCH POLSKIEJ AKADEMII NAUK Pałac Staszica, ul. Nowy Świat 72,00 – 330 Warszawa inepan@inepan.waw.pl, www.inepan.pl

Wybrane efekty programu badawczego Efektem badań prowadzonych nad innowacyjnością polskich przedsiębiorstw w latach 2005-2006 było wejście przez Instytut Nauk Ekonomicznych PAN do trzech konsorcjów badawczych prowadzących projekty typu FORESIGHT w latach 2006-2008:

- Narodowy Program Foresight Polska 2020 gdzie obok IPPT PAN i PENTOR RI, Instytut Nauk Ekonomicznych wchodzi do konsorcjum koordynującego projekt;

- konsorcjum ROTMED koordynowanego przez Instytut Biofizyki i Biocybernetyki PAN prowadzącego projekt System monitorowania iscenariusze rozwoju technologii medycznych w Polsce; - konsorcjum FOREMAT koordynowanego przez Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN i prowadzącego projekt Scenariusze rozwoju technologii nowoczesnych materiałów metalicznych, ceramicznych i kompozytowych. Wejście do konsorcjów zaowocowało dalszym poszerzeniem tematyki badawczej, przede wszystkim o elementy dominujące w tematyce każdego z nich, oraz dało także konkretne umiejętności i doświadczenie w zarządzaniu przez Instytut dużymi projektami badawczymi, w tym współfinansowanymi ze środków europejskich (ROTMED i FOREMAT były projektami dofinansowanymi z EFRR w ramach działania 1.4 SPO WKP). Rozwinęła się także współpraca międzynarodowa w zakresie badań nad innowacyjnością. W ramach wieloletniej współpracy z Instytutem Ekonomii Rosyjskiej Akademii Nauk w 2008 roku Instytut opublikował książkę Polska i Rosja na drodze do innowacyjnego rozwoju pod redakcją naukową prof. Joanny Kotowicz-Jawor. O zagadnieniach związanych z innowacyjnością obydwu państw, w tym także i firm, dyskutowano także na posiedzeniu XVII sesji Stałej Komisji Ekonomistów PAN i RAN w 2007 roku oraz podczas wzajemnych wizyt studyjnych. Wspólnie z Siecią Naukową w ramach współpracy z Uniwersytetem Europejskim Viadrina oraz Deutsche Institut für Wirtschaftsforschung (DIW) realizowano w latach 2006-2007 badania nad znaczeniem czynników lokalizacyjnych, a efektywnością i innowacyjnością firm w Polsce i Niemczech Wschodnich. Efektem współpracy były publikacje w raportach o innowacyjności (regionalnych i ogólnopolskim z 2007 roku) oraz w wydawnictwach DIW w Berlinie. Inne rodzaje aktywności międzynarodowych w zakresie innowacyjności to:  Instytut Nauk Ekonomicznych PAN został zaproszony jako wykonawca do międzynarodowej sieci European Techno-Economic Policy Support Network – ETEPS AISBL,  Instytut został włączony do współpracy z siecią Komisji Europejskiej ERAWATCH,  INE PAN także poprzez Sieć Naukową MSN brał udział w projekcie IRIM – Industrial Research Investment Monitoring, w ramach 6. Programu Ramowego Unii Europejskiej.

143

144

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

Spośród osiągnięć Sieci Naukowej trzeba wymienić także nawiązywanie kontaktów z kilkudziesięcioma jednostkami zagranicznymi w kontekście składania projektów europejskich, a także konferencje z udziałem wybitnych światowych autorytetów z zakresu metodologii badawczej: z twórcą geometrii fraktalnej prof. Benoit Mandelbrotem oraz dyrektorem NESTI (National Experts on Science&Technology Indivators) w OECD dr Fredem Gaultem. W kontekście zastosowań praktycznych trzeba wymienić współpracę i rozmowy z firmą Market Street Associations z San Francisco w Stanach Zjednoczonych, która działa w rejonie Doliny Santa Clara (Doliny Krzemowej) i zajmuje się m.in. transferem technologii z jednostek badawczych do praktyki gospodarczej. Badania i system stworzony przez INE PAN miałyby stać się częścią tworzonej przez MSA platformy, dzięki której firmy z Doliny Krzemowej będą mogły szukać współpracowników i podwykonawców także i w Polsce. Wysiłki Instytutu zostały także docenione nie tylko od strony merytorycznej, ale także organizacyjnej. W latach 2006-2007 na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego prowadzony był program szkoleń Promocja w Nauce. Program badań nad innowacyjnością polskiej gospodarki Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN został wyróżniony, jako wzorcowy przykład współpracy nauki, biznesu i mediów. Jako case study był on przedstawiany na szkoleniach. Został szczegółowo opisany w broszurze pt. Promocja w nauce oraz w dwujęzycznym folderze Kalejdoskop nauki 2007. Szczegółowy opis projektu jest także dostępny na stronie www.promocjanauki.pl, jako przykład skutecznej promocji w nauce i budowy wizerunku. W lipcu 2008 roku Instytut Nauk Ekonomicznych PAN wspólnie z Instytutem Wysokich Ciśnień PAN oraz Gminą Celestynów powołał do życia spółkę komandytową Park Innowacyjny Celestynów Unipress. Głównym celem spółki jest budowa na terenie Celestynowa nowoczesnego ośrodka badawczo-wdrożeniowego – Parku Innowacyjnego. Zakres działalności spółki będzie obejmował także przygotowywanie programów komercjalizacji zaawansowanych technologii. Spółka będzie mogła również brać udział w zakładaniu nowych firm, jako partner i inwestor. Naukowym zapleczem parku, poza naukowcami z PAN, będą także akademicy z Politechniki Warszawskiej, Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego, Akademii Górniczo-Hutniczej oraz Konsorcjum Fotoniki Krótkofalowej. Koszt budowy Parku Innowacyjnego będzie pokryty ze środków krajowych oraz europejskich. Od 2010 r. podjęto działania, aby zwiększyć możliwości prezentacji dorobku przedsiębiorstw innowacyjnych. Wynikiem prac są następujące opracowania:  Ranking firm, które otrzymały najwięcej patentów w latach 2004-2008 – współpraca z Urzędem Patentowym RP.  Ranking największej liczby patentów, które powstały przy udziale kobiet wśród firm w Polsce w latach 2004-2009 – współpraca z Urzędem Patentowym RP.  Ranking największych inwestorów w badania i rozwój w Polsce w 2008 r. Liderzy rankingów zostali wyróżnieni honorowymi dyplomami.

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

SIEĆ NAUKOWA Ocena wpływu działalności badawczo-rozwojowej (B+R) i innowacji na rozwój społeczno-gospodarczy Pałac Staszica, ul. Nowy Świat 72,00 – 330 Warszawa msn@inepan.waw.pl, www.inepan.pl/siec

INE PAN jest koordynatorem Sieci Naukowej Ocena wpływu działalności badawczo-rozwojowej (B+R) i innowacji na rozwój społeczno-gospodarczy. Uruchomienie w lipcu 2003 r. sieci naukowej miało na celu rozpoczęcie działań na rzecz zmniejszenia dystansu Polski w stosunku do najbardziej rozwiniętych krajów świata w sferze badań, rozwoju i innowacyjności. Podjęcie tych działań w formie sieci naukowej miało doprowadzić do znalezienia obszarów, gdzie działania kooperacyjne mogłyby przyczynić się do przyspieszenia procesu zmniejszania tego dystansu. W skład sieci wchodzą placówki o odmiennym profilu działalności naukowej – co umożliwia stworzenie infrastruktury, w tym narzędzi ułatwiających transfer technologii do praktyki gospodarczej oraz rozwój tworzącej ją kadry naukowej celem włączenia się w proces budowy gospodarki opartej na wiedzy. Obecnie w skład Sieci wchodzą cztery jednostki. Sieć Naukowa MSN składa się z:  Instytutu Wysokich Ciśnień Polskiej Akademii Nauk,  Instytutu Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk,  Instytutu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk,  Wydziału Zarządzania Politechniki Warszawskiej. Oprócz badań nad innowacyjnością prowadzonych wspólnie z Instytutem Nauk Ekonomicznych PAN aktywność Sieci skupiała się także na pomocy członkom w składaniu wniosków w 7. Programie Ramowym Unii Europejskiej, Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka realizowanym w latach 2007 – 2013, jak też pomocy w występowaniu o środki z krajowych grantów. MSN ułatwia członkom Sieci transfer opracowanych w Instytutach technologii do praktyki gospodarczej, głównie poprzez pomoc w nawiązywaniu kontaktów pomiędzy placówkami badawczymi Sieci a przedsiębiorstwami. Sieć przejawia dużą aktywność międzynarodową – w latach 2004 – 2007 nawiązano kontakt z 35 instytucjami mającymi siedzibę poza granicami Polski. Sieć organizowała:  seminaria metodologiczne,  seminaria prezentujące wyniki badań innych ośrodków,  konferencje z udziałem wybitnych światowych autorytetów z zakresu metodologii (Benoit Mandelbrot, Fred Gault). Sieć naukowa MSN upowszechnia wyniki badań poprzez wydawnictwa:  Raport o innowacyjności gospodarki Polski,  Biuletyn MSN,  MSN Working Papers,  Research Bulletin. We współpracy z Instytutem Kształcenia Konsultantów Europejskich z Kalisza Sieć Naukowa MSN prowadziła cykl szkoleń prowadzących do uzyskania tytułu Konsultanta, Eksperta i Audytora Innowacyjności. MSN tworzy sieci eksperckie składające się z naukowców (m.in. ze Szkoły Głównej Handlowej, Politechniki Warszawskiej, Wydziału Ekonomii i Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN, Instytutu Biochemii i Biocybernetyki PAN, Instytutu Wysokich Ciśnień PAN, Narodowego Banku Polskiego i Głównego Urzędu Statystycznego) oraz z praktyków – przedstawicieli przedsiębiorstw reprezentujących najważniejsze sektory gospodarki narodowej. (oprac. M. Baranowski)

145

146

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

SPIS TABEL

Tytuł

Strona

PKB per capita po uwzględnieniu siły nabywczej walut w 2005 r. w wybranych regionach krajów UE, przeciętna unijna = 100,0

Dyspersja stopy zatrudnienia w wybranych krajach Unii Europejskiej w 2006 r.

Relatywny poziom zagrożenia ubóstwem w krajach UE w 2006 r. w procentach

PKB per capita maksymalny do minimalnego w regionach w krajach UE

Dyspersja regionalnych stóp bezrobocia (NUTS-2) w krajach UE w 2002 i 2007 r. Oceny mikroklimatów tworzących wskaźnik PAI2_GN według województw w 2007 r.

Zatrudnienie oraz nakłady na działalność badawczą i rozwojową, 2008 r.

Przychody netto ze sprzedaży produktów nowych lub istotnie ulepszonych, 2008 r.

Wskaźniki innowacji w regionach

Ocena innowacji w regionach Polski w 2006 roku Podstawowe dane o parkach przemysłowych (PP), parkach przemysłowotechnologicznych (PP-T), parkach naukowo-technologicznych (PN-T) oraz inkubatorach technologicznych (IT)

36 37

Przedsiębiorstwa, które wprowadziły innowacje w % ogółu przedsiębiorstw w latach 2006-2008 według klas wielkości

Nakłady na działalność innowacyjną w zakresie innowacji produktowych i procesowych w przedsiębiorstwach przemysłowych według województw (w %) w latach 2006 i 2008 (ceny bieżące)

Przedsiębiorstwa przemysłowe, które poniosły nakłady na działalność innowacyjną w zakresie innowacji według województw w 2008 roku

Ochrona własności przemysłowej w Polsce według województw

Przedsiębiorstwa innowacyjne w zakresie innowacji produktowych i procesowych w przemyśle według rodzajów wprowadzonych innowacji oraz województw w latach 20062008

Priorytety Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2007-2013 Wysokość środków przyznanych z EFRR na realizację Regionalnych Programów Operacyjnych w poszczególnych województwach w latach 2007-2013

Lista beneficjentów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego w latach 2007-2010 - projekty zakończone (stan na 1 kwietnia 2010) Specjalizacja naukowa regionu

RAPORT O INNOWACYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W 2010 ROKU

147

SPIS RYSUNKÓW

Tytuł

Strona

Innowacyjność przedsiębiorstw województwa opolskiego

Potencjalna atrakcyjność polskich województw w 2007 r.

Struktura nakładów na działalność innowacyjną w zakresie innowacji produktowych i procesowych w przedsiębiorstwach przemysłowych wg rodzajów działalności innowacyjnej (w %) w 2008 r.

Liczba zakończonych projektów dofinansowanych w ramach RPO WO w latach 20072010 na tle innych województw

Liczba projektów w trakcie realizacji dofinansowanych w ramach RPO WO w latach 2007-2010 na tle innych województw

Region na tle kraju

Liczba przedsiębiorstw patentujących w latach 2004-2008 według regionów

Rozkład patentów przedsiębiorstw w poszczególnych regionach w latach 2004-2008

Intensywność patentowania przez przedsiębiorstwa patentujące w latach 2004-2008 według regionów

Rozwój sektora przedsiębiorstw patentujących w regionach w latach 2004-2008

Przeszkody ekonomiczne wpływające na działalność innowacyjną firm w województwie opolskim na tle innych województw

Przeszkody związane z wiedzą wpływające na działalność innowacyjną firm w województwie opolskim na tle innych województw

Przeszkody rynkowe wpływające na działalność innowacyjną firm w województwie opolskim na tle innych województw

Przedsiębiorstwa inwestujące w badania i rozwój w 2008 według regionów

Wielkość nakładów na badania i rozwój przedsiębiorstw w latach 2007-2008 według regionów

Innowacyjne przedsiębiorstwa inwestujące w badania i rozwój w 2008 według regionów

100

Rentowność sprzedaży netto (ROS) innowacyjnych przedsiębiorstw inwestujących w badania i rozwój w latach 2006-2008 roku według regionów

101

Intensywność nakładów na B+R innowacyjnych przedsiębiorstw w 2008 roku według regionów

102

Udział firm innowacyjnych pomiędzy województwa Polski w latach 2005-2009 (w %)

105

Województwo opolskie na tle innych województw Polski w latach 2007 i 2009 (% w całej populacji badanych firm)

106

ertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuio pasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfgh jklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcv bnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqw ertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuio pasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfgh jklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcv bnmrtyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg hjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas Raport o innowacyjności województwa opolskiego jest wraz z piętnastoma raportami przygotowanych dla pozostałych województw drugą edycją badania. Poprzednia została wykonana w 2008 roku. Raport zawiera analizy o charakterze mezo- i mikroekonomicznym oraz listy najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w województwie. Województwo opolskie:        

drugie najmniejsze województwo pod względem liczby ludności niska atrakcyjność inwestycyjna niski potencjał naukowy spośród Okładka poprzedniej edycji raportu województw średnio-niskie warunki dla rozwoju innowacyjności firm, średnio-niskie wyniki działalności innowacyjnej firm w Opolskim znajduje się ok. 2% firm ponoszących nakłady na B+R… …a także 2,4% firm innowacyjnych (w skali kraju) pomostowe położenie pomiędzy silnymi ośrodkami innowacyjnymi: aglomeracją wrocławską i górnośląską ostatnie miejsce w Polsce pod względem wysokości pozyskanych środków z Europejskiego Funduszu Regionalnego Regionalnego – 439 mln euro mała liczba firm patentujących i udzielonych im patentów

Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk Ul. Nowy Świat 72 00-330 Warszawa www.inepan.waw.pl

ISBN 978-83-61597-41-4