57
Czynniki ograniczające aktywność innowacyjną przedsiębiorstw sektora lotniczego w latach 2006−2009
pewne tendencje i typy zachowań charakterystyczne dla innowacyjnych firm sektora lotniczego. W roku 2009 duży wpływ na prowadzenie działalności innowacyjnej w badanych firmach sektora lotniczego miały przeszkody rynkowe (rys. 10), które były silniej odczuwane niż w badanej populacji przedsiębiorstw innowacyjnych w Polsce162. Analizowane firmy sektora lotniczego wskazywały na opanowanie rynku przez dominujące przedsiębiorstwa. Badania w latach 2006–2009 pokazały, że innowacyjne przedsiębiorstwa w Polsce bardziej obawiały się niepewnego popytu niż dominacji innych przedsiębiorstw. W grupie innowacyjnych firm sektora lotniczego można jednak wskazać firmy, które bardziej obawiały się opanowania rynku przez wielkie przedsiębiorstwa niż niepewnego popytu. Rysunek 10 Czynniki utrudniające działalność innowacyjną firm sektora lotniczego w latach 2006*–2009 2006 2007 2008
nę
trz
ny łas
.z
ew
.w fin
ie w
Br
ak
Zb
yt
yk
w
w
ali
ys
ok
śr.
fin
śr. ak
ak
Br
Br
ko ny sz ch ty fik i ow nn Br ak o an w inf eg ac or op ji m er ac s Br ji n on ak Tru elu t. te inf dn ch or oś no m ci ac log w ji n ii zn t ale .r yn zie kó niu w pa Op rtn an et ów ow Br ak an ie po Ni ry trz ep nk eb ew u yp ny ro w p Br op ad ak yt z. po i n py no tu w ac na ji inn ow ac je
2009 ch
Stopień wpływu
3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0
Uwaga: Największe bariery w 2009 r.: trudności w znalezieniu partnerów do współpracy, rynek opanowany przez dominujące przedsiębiorstwa, brak środków finansowych zewnętrznych, zbyt wysokie koszty innowacji. Na rysunku jest to oznaczone jako niższa liczba. Stopień wpływu: 1 – wysoki (istotny), 2 – średni (umiarkowany), 3 – niski, 4 – bez znaczenia. * Dotyczy okresu 2004–2006 zgodnie z formularzami statystycznymi GUS: PNT-02 i PNT-02/u. Za lata 2007, 2008, 2009 ww. formularze statystyczne nie zawierały informacji nt. przeszkód dla innowacji. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z ankiet przesłanych do INE PAN do Listy najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce w 2006, 2007, 2008 i 2009 r.
Dla firm badanego sektora równocześnie największe znaczenie w 2009 r. miały trudności w znalezieniu partnerów do współpracy – zarówno na rynku krajowym jak i międzynarodowym. Czynnik ten wpływał w silniejszym stopniu na innowacje firm analizowanego sektora niż w przypadku badanej populacji przedsiębiorstw innowacyjnych w Polsce. W 2009 r. badane firmy sektora lotniczego podkreślały także silne znaczenie barier związanych z finansowaniem zewnętrznym. Zbyt wysokie koszty innowacji oraz wysokie koszty prac B+R163 stanowiły także istotne bariery dla firm sektora lotniczego. Brak środków własnych nie stwarzał dla nich aż tak istotnego problemu, jak w przypadku badanych innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce. Bariery finan162 Szerzej
zob.: E. Puchała-Krzywina, Czynniki ograniczające aktywność innowacyjną przedsiębiorstw w latach 2007–2009, w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2010 roku, ed. cit., s. 163–171. 163 Informacja dotycząca wysokich kosztów prac B+R została dodana do badań INE PAN w 2009 roku.