QALLARIY
Ahikarpawillakuyninpimkapuwanchik,runapa yuyayninpa,yachayninpahukninaswanñawpaq pukyutaChayruwasqanqaaskharunakunaq willakuyninwanmiyachakunman,chaypinkashanCorán, ÑawpaTestamento,MosoqTestamentoima
Treves(Alemania)llaqtapitarisqankumosaicopinkay pachapiyachaysaparunakunaukhupiAhikarrunaq rikch’aynintarikuchirqanKaypimkachkanllimpillimpi willakuynin
Kaywillakuypapunchawninmantamanchatarimarqaku YachaysaparunakunamtukupaypichurarqakuÑawpaq Siglomanta,chaypimpantasqakasqankuta qawachirqakupuntakaqwillakuy500watapimanaraq Cristohamuchkaptinarameorimaypipapiropi Elefantepatuñisqankunapachawpinpirikurisqanwan
Chaywillakuyqasut’inmificciónnisqa,manan historiachuChiqaptaqañawinchaqmiriqsikuyninta ruwaytaatinLasNightsárabenisqapayapasqa paginakunapi.Sumaqqillqasqa,willakuypasruwaywan, intrigawan,k’itiayqikuywanhunt’asqa,qhipakaqman yuyaytahap’in.Imaginacionpalibrekayninqaqillqaqpa aswanchaniyuqkaqninmi.
Qillqasqaqatawaphasimanmirakikun:(1)Willakuy;2) Yachachiy(Proverbiosnisqaqelqakunaadmirakunapaq hina);3)Egiptonacionmanviajasqankumanta;4) SimilitudesoParlamentos(chaywanmiAhikarpantasqa sobrinonpaeducacionnintatukun).
1kaqRAKI
AsirianacionpiGranViserAhikarsutiyoqrunan60 esposayoqichaqamanachuriyoqkananpaqdestinasqa kashan.Chayraykumsobrinontaadoptan.Payqa t’antamanta,unumantaaswantayachaywanyachaywan hunt’allalliykun
1YachaysapaHaiqârmantawillakuy,Reypa Senaqueribpavisirninmanta,HaiqârYachaysapapa ñañanpachurinNadanmantawan
2ReySenaqueribpatiemponpiqakarqanmihukvizier, Sarhadumpachurin,AsiriapiNínivepirey,Haiqâr sutiyoqyachaysaparuna,payqareySenaqueribpa viserninmikarqan
3Payqasumaq,qhapaq,askhakapuqniyoqmikarqan, yachaysapa,yachaysapa,yachaysapa,yachaypi,yuyaypi, kamachiypiima,soqtachunkawarmikunawan casarakurqan,sapankankupaqtaqhukcastillotaruwarqan
4Ichaqatukuychaykunawanqamananwawayoqchu kapurqankaywarmikunamanta,paykunanherederon kankuman
5Hinaqtinmipayqasinchitallakikurqan,huk p’unchaytaqch’askaqhawaqkunata,yachaysapa runakunata,layqakunatawanhuñuspa,imayna
kasqanmanta,manawachakuqkayninmantawan sut’incharqan
6Paykunataqniranku:‘Riy,dioskunamansacrificiota hayway,hinaspapaykunataruegakuyhukqhariwawata qosunaykipaq’,nispa
7HinaqtinmiJesusqapaykunaqnisqanmanhina ruwarqan,taytacha-mamachakunamansacrificiokunata haywarispataqpaykunataruegakuspavalekurqan
8Hinaqtinmipaykunaqamanahuksimillatapas kutichirqankuchuHinanllakisqa,llakisqaripurqan, sonqonpinanaywanripurqan
9HinaspankutirispaAnchaHatunDiostavalekurqan, hinaspaniñirqan,sonqonpiruphachispapayta valekurqan:‘¡AnchaHatunDios,Hanaqpachatakay pachatakamaq,tukuykamasqakunatakamaq!
10Ruegakuykihukqhariwawataqowanaykipaq, paywansonqochawananpaq,paymiqhaliyasqakashaqtiy, ñawiytawisq’ananpaq,p’ampawananpaqwan’,nispa 11HinaqtinmihukkunkaJesusmanasuykamurqan: ‘Ñawpaqtaqak’uyusqaidolokunapihap’ipakuspa sacrificiokunatahaywarqanki,chayraykuntukuy kawsayniykipimanawawayoqkanki’,nispa
12IchaqapanaykiqchurinNadantahap’ispa wawaykimantukuchiy,yachayniykita,allin uywasqaykitapasyachachiy,wañupuspataq p’ampasunki’,nispa.
13HinaqtinmiJesusqapananpachurinNadantaaparqan. Hinanpusaqmaqchisqaenfermerakunamanentregarqan ñuñuchinankupaq,uywanankupaqpas.
14Hinaqtinmipaykunaqaallinmikhunata,sumaq yachachisqa,sedap’achawan,morado,carmesí p’achawanimauywarqanku.Hinaspansedamanta ruwasqasofákunapitiyashasqa.
15Nadanhatunyaspapurispa,hatuncedrotahina phawaykachaspa,allinkawsayta,qelqayta,cienciata, filosofíanisqatapasyachachirqan.
16Askhap’unchaykunapasaqtintaqreySenaqueribqa Haiqartaqhawarispaanchamachuyapushaqtarikurqan, astawantaqpaytanirqan.
17‘Ohyupaychasqaamigoy,yachaysapa,confiable, yachaysapa,gobernador,secretario,visir,Cancillerniy hinaspadirectorniy;cheqaqtapuninanchamachuña kanki,watakunallasaqtaqmikankipas;Kaypachamanta t'aqakuyniykipasqayllallapiñachákashan
18Willawaypichusqanpaqhepantaserviqniykanqa’, nispaHaiqârtaqpaytanirqan:‘¡Señorniy,umayki wiñaypaqkawsachun!Chaypinkashanñañaypachurin Nadan,paytanwawaymantukuchirqani
19Paytaqauywarqani,yachayniyta,yachayniytawan yachachirqani’,nispa
20Hinanreyqapaytanirqan:‘¡Haiqâr!ñawpaqeyman pusamuy,paytarikunaypaq,allinkaqtatariptiyqa, rantiykipichuray;hinaspanripunki,samarinaykipaq, puchuqkawsayniykitataqmisk’isamaypi kawsanaykipaq’,nispa
21HinanHaiqarrispapananpachurinNadanman haywarirqanHinaspayupaychaytaruwarqan,atiyta, hatunchasqakaytamunaspa
22Hinaspanpaytaqhawarispaadmirakuspakusikuspa Haiqârtanirqan:‘¿Kaychuchuriyki,Haiqâr?Mañakunin DioswaqaychananpaqImaynanñoqatapastaytay Sarhadumtapasserviwarqanki,chayhinallataqmikay waynaykipasserviwachun,llank’ayniykunata, necesitasqayta,llank’anaytapashunt’achun,chhaynapi paytahatunchanaypaq,qanraykuatiyniyoq kanaypaqpas’,nispa
23Haiqârtaqreytak’umuykukuspanirqan:‘¡Umayki kawsachun,reywiraqochay,wiñaypaq!Qanmantan maskhaniwawayNadanwanpacienciakunaykita, pantasqankunatapampachanaykita,chhaynapiallin kasqanmanhinaservisunaykipaq’,nispa
24Hinaqtinmireyqajurarqanpaytamunakusqan runakunamantaaswanatiyniyoqmantukuchinanpaq, tukuyrespetowantaqpaywankanantaHinaspamakinta much’aykuspadespedikusqa
25HinaspanNadantahap'irqanñañanpachurintapas paywankuskatiyachispahuksalónnisqapitiyaykurqan, tutap’unchaytaqyachachiytaqallarirqan,t’antawan unuwanaswanyachaywanyachaywanima hunt’aykunankama
2kaqRAKI
Ñawpapachamantahuk"WakchaRichardpa Almanaque".Runapamanawañuqkamachikuyninkuna qullqimanta,warmikunamanta,pachakuymanta, negociomanta,amistadkunamanta.Astawanraqmisumaq rimaykunatatarikun12,17,23,37,45,47 versiculokunapi,tupachiy63versiculotakunantiempopi wakincinismokunawan.
1Chhaynatanyachachiran:‘¡Waway!rimasqaytauyariy hinaspayuyaychasqaytakasukuyhinasparimasqayta yuyariy.
2Yawchuriy!sichushuksimitauyarinkichayqa, sonqoykipiwañuchun,amataqhukmanrikuchiychu, amakawsaqq’umirmantukuspaqalluykitaruphachispa cuerpoykipinanaytaapamunman,hinaspataqk’amiyta gananki,hinaspataqDiospañawpaqenpip’enqachisqa kanki,hinallataqqari
3Yawchuriy!willakuytauyarirqankichayqa,ama mast'ariychu;Imatapasrikurqankichayqa,ama willaychu,nispa
4¡Waway!uyariqpaqallinrimayniykitaruway,amataq usqhayllakutichiytakutichiychu
5¡Waway!imatapasuyarispaykiqaamapakaychu
6¡Waway!amasellasqanudotapaskachariychu,amataq kichaychu,amataqsuchuqnudotapassellaychu
7¡Waway!amahawasumaqkaytamunapayaychischu, pisiyashanmi,chinkapunmi,ichaqaallinpaqqhawarisqa yuyariyqawiñaypaqmi
8¡Waway!amamanayuyayniyoqwarmipas rimayninwanq’otuchisunkichu,manachayqaaswan llakisqawañuyhinawañunki,hinaspataqllikapi ch’eqechisunkimantrampamanwisq’asqakanaykikama
9¡Waway!amamunaychischup'achawan q'apaykunawank'uyusqawarmita,almanpimillay,mana yuyayniyoqwarmitaAy,imaykitapaspaymanqowaq,
otaqmakiykipikaqtapaymanqonki,huchaman aysasuqtiyki,Diostaqphiñachisunki,nispa
10¡Waway!amaalmendrasach'ahinachukay,llapa sach'akunaqñawpaqenpiraphikunataruruchin,llapan sach'akunaqqhepantataqmikhunarurukunataruruchin, aswanpasmorasach'ahinakay,llapansach'akunaq ñawpaqenpimikhuyrurukunataruruchiq,llapan sach'akunaqqhepantataqraphin
11¡Waway!umaykitak'umuykuspakunkaykita llamp'uyachiy,sumaqsonqokay,chaninñannintapuriy, amataqmanayuyayniyoqkaychuAmataq asikushaqtiykikunkaykitahoqariychu,sinchi kunkawantaqwasihatarichisqakanmanchayqa,sapa p’unchaymiasnoqaaskhawasikunatahatarichinman; kallpawantaqaradotapurichinkumanchayqa,manan hayk’aqpasaradotaqacamellokunaqhombronpa uranmantahorqonkumanchu
12¡Aymchuri!yachaysaparunawanrumikunata hurquyqaaswanallinmillakisqarunawanvinota upyaymantaqa
13¡Waway!Chaninrunakunapaaya p'ampanankunamanvinoykitahich'ay,amataqmana yachaq,pisichasqarunakunawanqaukyaychu
14¡Waway!Diostamanchakuqyachayniyoq runakunamank'askakuy,paykunahinakaspa,amataq manayachaqmanasuykuychu,amapayman rikch'akuspañanninkunatayachanaykipaq.
15¡Waway!compañerotaotaqamigotahap’ispaykiqa pruebay,chaymantataqcompañerotaamigotawanruway; amataqmanapruebayoqtaalabaychischu;Mana yachayniyoqrunawanqaamawaqllichiychu,nispa.
16¡Waway!hukzapatochakiykipiqhepakushaqtin, chaywankuskakiskakunapipuriy,hinaspachuriykipaq, wasiykipaqpas,wawaykikunapaqpasñantaruway, barcoykitapask’iriymanaraqlamar-qochaman, olakunamanrishaspa,unumanchinkaykushaspa, manataqmipayqaatinmanchuqispichisqa.
17¡Waway!qhapaqrunamach'aqwaytamikhuqtinqa ninku:--"Yachayninwanmi",wakcharunamikhuqtintaq runakunaqaninku:"Yarqaymanta"
18¡Waway!Sapap'unchawt'antaykiwan, kapuqniykikunawanimasaksachikun,manataqmihukpa kaqtapasmunapayanchu
19¡Waway!sonsorunawanqaamarunamasichukaychu, amataqpaywankuskat'antatamikhuychu,amataq runamasiykikunaqñak'ariyninmantakusikuychu,nispa Awqaykimanaallintaruwasuqtiykiqa,sumaqsonqowan ruway
20¡Waway!Diostamanchakuqrunataqamanchakuy hinaspayupaychay
21¡Waway!manayachaqrunaqaurmaykuspan urmaykun,yachaysaparunapas,urmaykuspanpas, mananchhaphchikunchu,urmaykuspapasusqhayllan hatarin,onqosqakaqtintaqkawsaynintacuidaytaatin Ichaqamanayachaq,sonsorunamantarimaspaqa, onqoyninpaqqamananhampikanchu
22¡Waway!sichushukrunaqanmantaaswanpisikaq asuykamusunkichayqa,ñawpaqmanriypaywan
tupanaykipaq,sayaqllaqhepakuy,manataqkutichipuyta atisunkimanchayqa,Señorninmikutichipusunki
23¡Waway!amawawaykitamaqaychu,wawaykiq maqchisqanqahuertamanwanuhinan,bolsapasiminta watayhinan,animalkunaqwatasqahinan,punkuta k'irisqahinan,nispa
24¡Waway!churiykitamillayruwaymantahark’ay, hinaspacostumbrekunatayachachiymanaraqqancontra hatarisparunakunaukhupipisichasqakashaqtinhinaspa umaykitawarkuspacallekunapi,huñunakuykunapipas, millayruwayninkunaqmillayruwasqanmantataq muchuchisqakanki
25¡Waway!amayáwiratorota,ñawpaqqarayuqta, asnotapashatunwaqrayuqta,amataqhatunwaqrayuq torotahapiychu,amataqtoqllarunawanamistadta ruwaychu,nitaqch'aqwaqkamachita,nitaqsuwa sirvientatapashap'iychu,tukuyimaruwasqaykimantapas paykunamanmithuñichinqaku
26¡Waway!amatayta-mamaykiñakasunkichu, Señortaqpaykunawankusikuchun;ninku:“Pipas taytantaotaqmamantapisichaqqawañunantawañuchun (huchapawañuynintannishani),tayta-mamanta hatunchaqqaunaytankawsanqa,tukuyallin kaqkunatataqrikunqa”,nispa.".
27¡Waway!amamanaarmayoqñanpipuriychu,manan yachankichuhayk'aqawqatupasunaykita,paypaqlisto kanaykipaq,nispa.
28¡Waway!amamanawiñaqq'ala,manaraphiyoq sach'ahinachukaychis,aswanpasraphinkunawan k'allmankunawanqatasqasach'ahinakaychis;mana warmiyoq,manawawayoqrunaqa,kaypachapi p’enqachisqa,paykunaqcheqnisqan,manaraphiyoq, manaruruqsach’ahina.
29¡Waway!Ñanpatapipuquqsach'ahinakay,rurunta llapapasaqrunakunamikhunku,ch'inneqpi uywakunapasllanthunpisamasparaphinkunata mikhunku.
30¡Waway!sapauwihapuriqñanninmanta, compañeronkunapasatoqpamikhunanmantukupun.
31¡Waway!amaniychu:“Señorniyqamana yuyayniyoqmi,ñoqapasyachayniyoqmikani”,nispa, amataqwillaychumanayachayniyoq,manayuyayniyoq rimaykunata,amapaywanpisichasqakanaykipaq
32¡Waway!amachaykamachikunamantahuknin kaychu,pikunamanchuspatronninku:“Karunchakuyku”, nispa,aswanpasasuykamuwayku,asuykamuwayku, niwaqniykumantahukninkaychu,nispa
33¡Waway!amaesclavoykitaabrazaychu compañeronpaqayllanpi,mananyachankichu mayqenninkuchustukukuypiqanpaqaswanvalorniyoq kananta
34¡Waway!amamanchakuychukamasuqniyki Apuykita,amach'inllakasunaykipaq
35¡Waway!rimayniykitasumaqyachiy,qalluykita misk’ichiy;amayásaqeychucompañeroykitachakiykita sarunanta,manachayqahukkutipisinqaykipi saruykusunkiman
36¡Waway!yachaysaparunatayachaysimiwan maqankichayqa,manareparayp’enqayhinansinqanpi
pakakunqa;ichaqamanayachaqrunatak'aspiwan maqchiptikiqamanamentiendenqachunitaq uyarinqachu
37¡Waway!yachayniyoqrunatanecesitasqaykirayku kachawaqchayqa,amaaskhakamachikuykunataqoychu, payqamunasqaykimanhinanllank'anaykikunata ruwanqa,manayuyayniyoqrunatakachaspaykiqaama kamachiychu,aswanpasqankikiykirisparuwayniykita ruway,sichusqanpasruwankichayqakamachiy,mana munasqaykitaruwanqachu,nispaSichusllank'anaman kachasunkikuchayqa,usqhayllahunt'anaykipaq
38¡Waway!amaqanmantaaswankallpayoqrunaq awqantaruwaychu,paymitupusunki,qanmantataq vengakunqa,nispa
39¡Waway!wawaykitapas,kamachiykitapaspruebaman churay,manaraqimaykikunatapaspaykunaman entregashaspa,amapaykunatachinkachinankupaq imaraykuchushunt’amakiyoqrunaqayachayniyoqmi, manayuyayniyoqña,manayachaqñakanmanchaypas, ch’usaqmakiyoqñataqwakcha,manayachaq, yachaysapakunaqumalliqninñakanmanchaypas.
40¡Waway!Hukcolocintotamikhurqani,áloetapas millp'urqani,wakchakayta,pisiyaymantaimaaswan k'araktatarirqani.
41¡Waway!wawaykitayachachiyqolqetapisiyachiyta, yarqaymantawan,wasintaallintaruwananpaq.
42¡Waway!manayachaqmanyachaysaparunakunapa rimaynintaamayachachiychu,paypaqqallasaq’epi kanqa.
43¡Waway!amaamigoykimanimaynakasqaykita rikuchiychu,amapisichasqakanaykipaq.
44¡Waway!sonqoqñawsayayninqaaswan llakikuypaqmiñawiqñawsakayninmantaqa,ñawiq ñawsayayninqapisipisimantanpusasqakanman,ichaqa sonqoqñawsayayninqamananpusasqachu,chiqanñanta saqespataqk’uyusqapurinñan.
45¡Waway!chakiwanrunaurmachiyqaaswanallinmi qallunwanurmaymantaqa
46¡Waway!qayllapikaqamigoqaaswanallinmikarupi kaqaswanallinwawqemantaqa
47¡Waway!sumaqkayqachinkapunmiichaqa yachayqaunaypaqmi,kaypachataqpisiyapun, yanqamanmitukupun,allinsutitaqichaqamanan yanqamantukupunchunitaqpisiyanchu
48¡Waway!manasamayniyoqrunaqa,wañuyninmi aswanallinkarqankawsayninmanta;Waqaypa t’oqyayninpasaswanallinmitakiqt’oqyayninmantaqa; Llakikuypaswaqaypas,Diostamanchakuypas paykunapikaqtinqa,aswanallinmitakiqkusikuypa qapariyninmantaqa
49¡Waway!makiykipikaqsapopapiernanmiaswan allinrunamasiykipamankapigansomanta;qayllaykipi kaqovejapasaswanallinmikarutoromantapas Makiykipikaqgorriónpasaswanallinmiwaranqa gorriónphalaqkunamantaqaHuñuqwakchakayqa aswanallinmiaskhamikhunatach’eqechiymantaqa; hinaspapaskawsaqatuqqaaswanallinmiwañusqa leonmantaqa;huklibramillmapasaswanallinmihuk libraqhapaqkaymantaqa,niytamunaniqorimanta
qolqemantawan;Qoripasqolqepaspakasqa,hallp'a ukhupipakasqakashan,manataqmirikusqachuichaqa millwaqaqhatukunapiqhepakun,chaymirikukun, chaywanchurakuqpaqqasumaqmi
50¡Waway!hukhuch’uyqhapaqkayqaaswanallinmi ch’eqesqaqhapaqkaymantaqa
51¡Waway!kawsaqallquqawañusqawakcha runamantaqaaswanallinmi
52¡Waway!allinruwaqwakcharunaqaaswanallinmi huchakunapiwañusqaqhapaqrunamantaqa
53¡Waway!sonqoykipihuksimitawaqaychay, askhataqmiqanpaqkanqa,cuidakuychinkasqa amigoykiqpakasqakaynintasut’inchanaykipaq
54¡Waway!Amahuksimillapassimiykimanta lloqsimuchun,sonqoykiwanrimanakunaykikama Amataqch'aqwaychurunakunaqchawpinpisayaychis, manaallinsimimantanch'aqwayhamun, ch'aqwaymantataqmaqanakuyhamun, maqanakuymantataqmaqanakuyhamun,qantaq obligasqakankitestigokanaykipaq;Aswanpas chaymantaayqekuspasamariy,nispa.
55¡Waway!amaqanmantaaswankallpayoqrunata hark'aychu,aswanpaspacienciayoqespirituta, aguantaytapas,chaninkawsaytawanhap'iy,manan imapasaswanallinqakanchu.
56¡Waway!amacheqnikuychuñawpaqkaqamigoykita, iskaykaqamigoykiqamananunaypaqchukanman.
57¡Waway!wakchakunatawatukuyñak’ariyninpi, hinaspaSultanpaqayllanpipaymantarimay,hinaspa kallpachakuyniykitaruwayleonpasiminmanta qespichinaykipaq.
58¡Waway!awqaykiqwañusqanmantaamakusikuychu, pisitiempomantanrunamasinkanki, burlakusuqniykitataqrespetanki,hatunchanki, ñawpaqmantaraqmipaywannapaykunki.
59¡Waway!hanaqpachapiunusayarinman,yana kunturyuraqmantukupunman,mirrataqmielhinamisk’i wiñanmanchayqa,manayachaqrunakunapas,mana yuyayniyoqrunakunapasentiendenkumanmi, yachaysapamantukunkuman
60¡Waway!yachaysapakaytamunaspaykiqa,qalluykita hark’ayllullakuymanta,makiykitataqsuwakuymanta, ñawiykitapasmanaallintaqhawaymanta;Hinaptinmi yachaysapanispasutichasqakanki
61¡Waway!yachaysaparunak'aspiwanmaqachusunki, manayuyayniyoqtaqichaqaamamisk'ihampiwan hawichusunki,nispaWayna-sipaskaspa huch'uyyaykukuy,machuyayniykipipashatunchasqa kanki
62¡Waway!Atiyniyoqkasqanp'unchaykunapiqamanan pitapashark'ankichu,nitaqmayupasunuhunt'aykusqan p'unchaykunapiqa
63¡Waway!amayáapuraychuwarmipa casarakuyninpiqa,allinkaptinqaninqam:‘Señorniy, mikuyqoway’nispa;onqosqakaqtintaq,pichuschayta ruwaqtachaninchanqa
64¡Waway!pipasp’achanpisumaqrikch’ayniyoq kaqqa,rimayninpipaskaqllan;Pipasp'achanpimillay rikch'ayniyoqqa,rimayninpipaskaqllan
65¡Waway!sichussuwakurqankichayqa,Sultanman willay,hinaspataqhukpartetaqoy,paymanta kacharichisqakanaykipaq,manachayqak’araksonqotan aguantanki
66¡Waway!makisaksasqa,hunt’asqarunawanamigota ruway,makiwisq’asqayarqasqarunawanqaama amigotaruwaychu
tawaimakunatapasmanapakayatiq:allinyuyayniyoq, manayuyayniyoq,qhapaq,wakchaima’,nispa
3RAKI
Ahikarmijubilakunasuntosdeestadonisqapiactiva participaciónnisqamantaKapuqninkunataqatraicionaq sobrinonmanmiqonKaypinkashanadmirakuypaq willakuyimaynatashukmanaagradecekuqusuchiqruna falsificadormantukupunAhikartaenredanankupaqallin yuyaywanruwasqankuqawañunanpaqmihuchachasqa YaqachushinaAhikarpatukukuynin
1ChayhinatanHaiqârrimarqan,pananpachurin Nadanmankaykamachikuykunata,rimaykunata tukuspataqyuyaykurqanllapantawaqaychananta, manataqmiyacharqanchuchayparantinpisayk’usqa kayninta,pisichayninta,burlakuynintapas rikuchishasqanmanta.
2ChayqhepamantaqHaiqârwasinpitiyashaspa Nadanmanqorqanllapakaqninkunata,kamachikunata, sirvientankunata,caballokunata,wakakunatapas,tukuy imakaqninkunatapas,ganasqankunatapas;kamachiy atiypas,hark'akuypasNadanpamakinpinqheparqan.
3Haiqartaqwasinpisamasqatiyaykurqan,sapakutitaq Haiqarrispareymanrespetotaqospawasinman kutipurqan.
4KunantaqNadanqamusyakurqankamachiyatiypas hark’aypasmakinpikashasqanmanta,chaymiHaiqârpa posiciónnintapisichaspaburlakurqan,hinaspansapakuti rikhurimuqtinhuchachaytaqallarirqan:‘TioyHaiqârqa dotajepinkashan,[]nispakunantaqmanaimatapas yachanchu’,nispa.
5Hinankamachikunatasirvientekunatawanmaqayta qallarirqan,caballokunatacamellokunatapasvendeyta qallarirqan,tioHaiqârpatukuykaqninkunawantaq gastakurqan
6Haiqârtaqkamachinkunatanitaqwasinmantapasmana khuyapayashaqtarikuspa,sayarispawasinmanta qarqorqan,reymanwillananpaqtaqkacharqan, kaqninkunata,mikhunankunatapasch’eqechisqanmanta 7ReytaqsayarispaNadantawaqyaspanirqan:‘Haiqâr qhalikashaqtinqamananpipaskamachinqachu kaqninkunata,nitaqwasinta,nitaqkapuqninkunatapas’, nispa
8HinanNadanpamakintahoqarisqakarqantio Haiqârmanta,llapakaqninkunamantawan,chaykamataq manahaykurqanchunitaqlloqsirqanchu,nitaqmi napaykurqanchu
9HinanHaiqârpananpachurinNadanwan llank’asqanmantawanakurqan,hinansinchillakisqa kasharqan
10Nadanpasullk’awawqenBenuzârdánsutiyoqkarqan, chaymiHaiqarqaNadanparantinpipaytahap’ispa uywarqan,hatuncharqanimaHinaspantukuy kaqninkunatapaymanentregaspawasinpigobernadorta churarqan
11Nadantaqimachuspasasqantareparaspa envidiakuspaenvidiakuspahap’ichikurqan,hinaspan llapatapuqkunamanquejakuytaqallarirqan,tio Haiqârmantataqburlakuytaqallarirqan:‘Tioymi wasinmantaqarqowarqan,qarqowarqantaqmi’,nispa wawqeytanaswanallinpaqqhawariwarqan,ichaqa AnchaHatunDiosatiytaqowaqtinqa,wañuchisqa kanaypaqdesgraciatanpaymanapamusaq’,nispa 12HinaspanNadanqayuyaymanashallarqanima urmachinanpaqyuyaykusqanmantaPisi tiempomantataqNadanqayuyayninpit'ikrakuspa,Persia nacionpareyninYachayniyoqSaqchurinAquisman cartataqelqarqan:
13‘¡Hawkayay,qhalikay,kallpa,hatunyupaychaypas Asiriapi,NínivepireySenaqueribmanta,hinallataq viserninmanta,secretarionmantaHaiqârmantawan,hatun rey!Qanwanñoqawanchawpipiqolqekachun
14Kaycartaqanmanchayamuqtintaq,sichussayarispa Nisrínpampaman,Asiriaman,Nínivemanpasusqhaylla ripunkichayqa,manamaqanakuspa,mana maqanakuspallaqhapaqsuyutaqanmanqosqayki’,nispa.
15HinaspapasHaiqârpasutinpihukcartataqelqarqan EgiptoreyFaraonman.‘¡Atiyniyoqrey,qanwan ñoqawanthakkawsaykachun!
16KaycartachayamusuqtiykihatarispaAsiriaman, NínivellaqtamanwanNisrínpampamanripunkichayqa, manamaqanakuspa,manamaqanakuspallaqhapaq suyutaqosqayki’,nispa.
17NadanpaqelqasqanqatioHaiqârpaqelqasqanhinan karqan.
18Chaymantataqiskaynincartakunatak’uyuspatio Haiqârpasellonwansellarqan;chaywanpasreypa palacionpinkasharqanku
19ChaymantataqrispareypatioHaiqârmanpascartata qelqarqan:‘Hawkayay,qhalikayViserniypaq, Secretarioypaq,Cancillerniypaq,Haiqârpaq
20Haiqâr,kaycartaqanmanchayamuqtin,huñuyllapa soldadokunata,p’achankupipasyupaypipashunt’asqa kachunku,hinaspataqphisqakaqp’unchaypiNisrîn pampapiapamuway
21Chaypiqanmanhamushaqtarikuspaykiqa, usqhayllanejercitotaawqawanmaqanakuqawqahina contraypihatarichiy,EgiptoreyFaraonpa embajadorninkunanñoqawankashan,kallpanchista rikunankupaqejercitotahinaspamanchakuwayku, paykunaqaenemigoykukanku,cheqnikuwaykutaqmi’, nispa
22Chaymantataqchaycartatasellaspareypahuknin kamachinHaiqârmanapachirqanHinaspanhuknin qelqasqancartatahap’ispareypañawpaqenman mast’arirqan,hinaspanleespasellotarikuchirqan
23Reyqachaycartapiimachuskashasqanmanta uyarispansinchitamusphaspasinchitaphiñakuspa nirqan:‘¡Ay,yachayniytanrikuchirqani!imatataq
ruwarqaniHaiqârwankaycartakunataawqaykunaman qillqasqanmanta?¿Kaychupaymantapagasqaypaypaq allinniymanta?’,nispa
24Nadantaqpaytanirqan:‘¡Rey,amallakikuychu! nitaqphiñakuychischu,aswanpasNisrînpampaman rispaqhawarisunchaywillakuycheqaqchusicha manachuskasqanmanta’,nispa
25Pichqakaqp’unchawpiNadansayarispareyta, soldadokunata,visertawanjap’ispa,ch’inneqman rirqanku,NisrînpampamanHinaptinmireyqaqawarirqa, hinaspaqaway!Haiqârwanejercitowanqachurasqa karqanku
26Haiqârtaqreychaypikashaqtarikuspaejercitoman señascharqanguerrapihinakuyunankupaq,cartapi tarisqanmanhinareywanmaqanakunankupaq,mana yachaspaimat’oqotaNadant’oqosqanmantapay
27Haiqârparuwasqantarikuspataqreyqallakikuywan, manchakuywan,musphaywanhap’ichikurqan,sinchi phiñakuywantaqphiñakurqan
28Nadantaqpaytanirqan:‘¡Reywiraqochay, ¿rikunkichu!imatataqkayllakisqarunaqarurarun? ichaqaamaphiñakuychuamallakikuychunitaq nanaychu,aswanpaswasiykimanriyhinaspa kamachikuytiyanaykipitiyaykuy,hinanHaiqâr-ta cadenakunawanwatasqacadenawanwatasqata pusamusqayki,awqaykitataqmanallank’aspa qarqosqayki’,nispa.
29HinanreyqaHaiqârmantaphiñakuspakamachikuy tiyananmankutipurqan,manataqmiimatapas ruwarqanchu.HinanNadanHaiqârmanrispapayta nirqan:‘¡W’allah,tioy!Cheqaqtapuninreyqaancha kusikuywanqanmantakusikun,kamachisusqaykiman hinaruwasqaykimantataqgraciastaqosunki.
30Kunantaqqanmankachamuwarqan,soldadokunata llank’ayninkumanqarqonaykipaq,qhepaykipimakiyki watasqa,chakiykikunatataqcadenasqa,payman hamunaykipaq,Faraonpaembajadorninkunakayta rikunankupaq,reykananpaqwanpaykunaq,reyninpa manchachisqan’,nispa.
31HinanHaiqârkutichirqan:‘Uyariyqakasukuymi’, nispaHinaptinmichayllasayarispanmakinkunata wasanpiwataruspanchakintacadenawanwatarurqa
32Nadantaqpaytahap'ispareymanrirqanHinaspa Haiqârreypaqayllanmanhaykuqtinmiñawpaqenpi pampapik’umuykukurqan,hinaspanreymanatiyta wiñaypaqkawsaytamunarqan
33Hinaqtinmireyqanirqan:‘Haiqâr,Secretarioy, asuntosniypaGobernadora,Cancillerniy,Estadoypi kamachikuq,willawayimamanaallintataqqanwan ruwarqanikaymillayruwaywanpremiawasqaykimanta’, nispa
34Hinaqtinmiqelqasqancartakunata,sellonwanima rikuchirqankuHaiqârtaqkaytarikuspa,chakikachankunakhatatatasqa,qallunpashukkutillapi watasqa,manataqmimanchakuymantahuksimitapas rimaytaatisqachu;Umantanichaqakaypachaman warkusqa,upataqkarqan
35Chaytarikuspataqreyqaallintasientekurqanchay imapaspaymantakasqanmanta,hinanchayrato
sayarispakamachirqanHaiqârwañuchinankupaq,llaqta hawapitaqespadawankunkantawaqanankupaq
36HinaptinmiNadanqaqaparispannirqa:‘¡Haiqâr,yana uya!¿imapaqtaqyanapasunkiyuyaymanaynikipasutaq atiynikipasreymankayruwaytaruwaspaykiqa?’,nispa
37KaynataninwillakuqrunaqaHinaspachay espadayuqpasutinmikarqaAbuSamîkHinanreyqa paytanirqan:‘¡Espadayoqruna!sayariy,riy,Haiqârpa kunkantawasinpunkupik’utuy,hinaspaumantapachak metrotacuerponmantawikch’uy’,nispa
38HinaqtinmiHaiqârreypañawpaqenpi qonqoriykukuspanirqan:‘¡Wiñaypaqkawsachunwiay rey!wañuchiwaytamunaspaykitaq,munasqayki hunt’akuchun;yachaninmanahuchayoqkasqayta, ichaqamillayrunabasmillayruwayninmantacuentata qonanpaq;chaywanpas,¡Ayreywiraqocha!Ruegakuyki qanmanta,amigoykikunamantawan,permitiway espadayoqrunacuerpoytaesclavoykunamanqonanta, p’ampawanankupaq,kamachiykitaqsacrificioyki kachun’,nispa
39Reyqahatarispanespadayoqrunatakamachirqan munasqanmanhinaruwananpaq
40Hinanchayratokamachinkunatakamachirqan Haiqârtaespadayoqrunatawanhap’ispaq’alatapaywan rinankupaq,chhaynapiwañuchinankupaq.
41Haiqârwañuchisqakanantayachaspataqwarminman kacharqan,hinaspataqnirqan:‘Lloqsimuyhinaspa tupaykuway,qanwankachunwaranqadoncella sipaskuna,hinaspapaykunatap’achachikuymorado p’achakunawan,’nispasedamantawaqanankupaq manaraqwañukuchkaptiy.
42Espadayoqrunapaqpaskamachinkunapaqpashuk mesatawakichiychis.Askhavinotapaschaqruychis, chhaynapiukyanankupaq’,nispa.
43Hinaspanpayqatukuykamachisqantaruwaran. Hinaspapaspayqaanchayachaysapa,yachaysapa,allin yuyayniyoqmikarqan.Hinaspapaspayqa hukllawarqanmitukuyatikuqcortesíanisqatapas, yachaytapas.
44Reypaejercitonpasespadayoqrunapas chayamuqtinkunmesataallichasqatatarirqanku,vinota, sumaqvinotawan,hinaspanmikhuytaukyayta qallarirqanku,machasqakanankukama
45HinaqtinmiHaiqârespadayoqrunatahukladoman hap’ispanirqan:‘AbuSamîk,¿manachuyachanki SenaqueribpataytanreySarhadumwañuchiyta munaqtin,hap’ispahukcheqaspipakaykurqani chaykama’,nispareypaphiñakuyninpisiyaruspa mañakusurqanki?
46Paypaqayllanmanpusamuptiymipayqaqanwan kusikuran,kunantaqyuyariychissumaqsonqokasqayta
47Yachanitaqmireyqanoqamantakutirikunanta, wañuchisqakasqaymantataqsinchiphiñakuywan phiñakunanta
48Manamhuchayoqchukani,palacionpiñawpaqenman presentawaptiykipas,hatunsuertewanmitupanki, hinaspayachankiñañaypachurinNadan engañawasqanmantahinaspakaymillayruwayta ruwawasqanmanta,hinaspareyqawauchiwasqanmantan
kutirikunqa;kunantaqwasiypahuertanpibodegayoq kani,manataqmipipasyachanchu
49Warmiypayachayninwanchaypipakaykuway Hinaspapascarcelpihukesclavoyoqmikani,payqa wañuchisqakaytanmerecen
50Lloqsimuychis,p'achaywanp'achachimuychis, machasqakaqtintaqkamachikunatakamachiy wañuchinankupaqManayachanqakuchupita wañuchisqankuta
51Umantapachakmetrokarutawikch'uykuspa,ayanta sirvienteykunamanqoyp'ampanankupaqHinaspan noqawankuskahatunqhapaqkaytawaqaychanki
52HinanespadayoqrunaqaHaiqârkamachisqanman hinaruwarqan,hinaspanreymanrispapaytanirqan: ‘¡Umaykiwiñaypaqkawsachun!’,nispa
53HinaqtinmiHaiqârpawarminsapasemanapakakuna wasipiuraykachirqanimachuspaypaqsuficientekaqta, manataqmipipasyacharqanchuaswanpaspaylla
54Hinataqwillakuyqawillasqakarqan,yapa-yapamanta, mast’arikurqanimatukuycheqaskunapiimaynatas HaiqârYachaysaparunawañuchisqakarqan, wañusqataqkarqan,chayllaqtapillaparunakunataq paymantawaqarqanku
55Hinaspanwaqaspankunirqanku:‘¡Ay,Haiqâr! ¡yachasqaykimanta,sumaqsonqokasqaykimantawan! ¡Maynallakiymiqanmanta,yachayniykimantapas! ¿Maypitaqqamhinahukrunatarikunman?¿Maypitaq kanmanchaynayachaysapa,yachaysapa,kamachiypi yachaqruna,qammanrikchakuqruna,chaynapiqampa rantinpihuntananpaq?’,nispa.
56IchaqareyqaHaiqârmantanpesapakusharqan, wanakusqanqamananimapaqpasvalerqanchu.
57HinanNadantawaqyaspanirqan:‘Riy amigoykikunatapusaspatioykiHaiqârmantawaqay, waqaytaqcostumbremanhina,yuyariyninta yupaychaspa’,nispa.
58IchaqaNadan,manayuyayniyoq,manayachaq,rumi sonqo,tiyunpawasinmanripuqtinmi,mana waqarqanchu,nitaqllakikurqanchunitaqwaqarqanchu, aswanpasmanasonqoyoq,q’otukuqrunakunatahuñuspa mikhuspaukyaytaqallarirqan
59NadantaqHaiqârpasirvientankunata kamachikunatapashap’iytaqallarirqan,wataspataq ñak’arichirqan,sinchik’iriwantaqmaqchirqan 60HinaqtinmiJesusqamanarespetaranchutionpa esposanta,payqawawanjinauywaqwarmita,aswanpas munaranmipaywankuskahuchamanurmananta
61IchaqaHaiqârpakasqawasimankuchusqakasqa, kamachinkunaq,runamasinkunaqwaqayninta uyarispataq,AnchaHatunDiosta,khuyapayakuqDiosta yupaychaspa,graciastaqoq,sapakutitaqmiAncha HatunDiostamañakuq,mañakuqima
62Chayespadayoqrunaqapakakunachawpipi kashaqtinmisapakutillaHaiqarllaqtamanhamurqan, HaiqartaqhamuspapaytavalekurqanHinan sonqocharqan,kacharichisqakanantataqmunarqan
4kaqRAKI
"EsfingenisqapaAdivinanzasnisqakuna"Imataq chiqaptapuniAhikarwanpasarqaPaypakutimusqan
1EgiptoreyqaHaiqarwañuchisqakananpaq qhawarispataq,chayratosayarispareySenaqueribman hukcartataqelqarqan,chaypinyuyarichirqan‘thak kaymanta,qhalikaymanta,atiyniyoqkaymanta, hatunchasqakaymantawan,chaytanqanpaqastawan munanchis’,nispakuyasqaywawqiy,reySenaquerib
2Hanaqpachawankaypachawanchawpipihukcastillo ruwaytamunarqani,munanitaqmiqankikiykimantahuk yachaysapa,yachaysaparunatakachamuwanaykita, chaytaruwawananpaq,llapantapukuyniykunata kutichiwananpaq,hinallataqchayimpuestokunata, Asirianacionpiaduanakunatapaskinsawatapaqmi’, nispa
3ChaymantataqchaycartatasellaspaSenaqueribman apachirqan
4Chaytahap’ispaleerqan,hinaspataqqorqan visirkunaman,qhapaqsuyunpinoblekunamanwan, paykunataqmuspharqankup’enqakurqanku,sinchi phiñakuywantaqphiñakurqan,muspharqantaqimayna ruwananmanta.
5Hinanmachurunakunata,yachaysaparunakunata, yachaysaparunakunata,yachaysaparunakunata, adivinokunata,ch’askaqhawaqkunata,llapallaqtanpi kaqkunatawanhuñuspa,cartataleespapaykunatanirqan: ‘Pitaqqankunamantamunanqa’,nispa¿Egiptorey Faraonmanrispatapukuyninkunatakutichiy?’,nispa.
6Paykunataqnirqanku:‘¡Reywiraqocha!yachay, mananpipaskanchureinoykipikaytapukuykunawan reqsisqa,aswanpasHaiqâr,visirniyki,secretarioykiima. 7Ñoqaykumantanichaqamanayachayniyoqchukayku, pananpachurinNadankaqtinqa,paymitukuy yachayninta,yachayninta,yachaynintawanyachachirqan. Paytawaqyay,ichapaskaysinchinudotakicharinman’, nispa
8HinanreyqaNadantawaqyaspanirqan:‘Qhawariykay cartata,entiendeyimachuschaypikashasqanmanta’, nispaChaytaleespanNadanqaniran:‘¡Señorniy!¿Pitaq hanaqpachawankaypachawanchawpipihukcastillo ruwaytaatinman?’,nispa
9ReytaqNadanparimasqantauyarispasinchitasinchita llakikurqan,kamachikuytiyananmantauraykuspataq usphapitiyaykurqan,Haiqârmantataqwaqaytawaqayta qallarirqan
10Nispa:‘¡Llakikuyniy!¡AyHaiqâr,¿pitaq yacharqankipakasqakunata,adivinanzakunatapas!¡aymi qanmanta,Haiqâr!Llaqtaypiyachachiq,qhapaqsuyuy kamachiq,¿maypitaqtarisaqqanmanrikch'akuqta?Yaw Haiqâr,llaqtaypayachachiqnin,¿maymantaq kutirisqayki?¡aymiñoqaqaqanrayku!¿imaynatataq chinkachirqayki!hinaspamanayachayniyuq,mana religionniyuq,manaqarikayniyuqsonso,manayachaq warmaparimaynintauyarirqani
11¡Ah!hinaspayapamantaAhñuqakikiypaq!¿pitaq hukkutillatapasquwanman,ichaHaiqâr
kawsasqanmantawillaytaapamuwanman?Paymanmi qoymankarqanreinoypakuskanninta
12¿Maymantataqkayri?¡Ah,Haiqâr!hukkutillatapas rikunaypaq,qantaqhawaspakusikuspasaksasqa kanaypaq
13¡Ah!¡Ohllakikuyniyqanmantatukuytiempopaq! ¡AyHaiqâr,imaynatataqwañuchirqayki!Manataqmi qanpiqhepakurqanichuchayasuntotukukusqanta rikunaykama’,nispa
14Reyqatutap'unchaywaqasharqanKunanqa espadayoqrunaqareypaphiñakuyninta,Haiqârmanta llakikuynintawanrikuspa,sonqonllamp’uyapurqan,, hinaspanqayllanmanasuykuspapaytanirqan:
15‘¡Señorniy!kamachiykikunatakamachiyumayta kuchunankupaq’,nispaHinaptinmireyqapaytanirqa: ‘Ayqan,AbuSamîk,¿imahuchaykitaq?’,nispa
16Hinanespadayoqrunaqapaytanirqan:‘¡Patron! patronninpanisqanmanhinaruwaqkamachiqa wañuchisqamkanqa,noqapaskamachisqaykipa contranpimruwarqani’,nispa
17Hinaqtinmireyqapaytanirqan.‘Ayqanmanta,Abu Samîk,¿imapitaqkamachisqaypacontranpiruwarqanki?’ nispa
18Hinanespadayoqrunaqapaytanirqan:‘¡Señorniy! kamachiwarqankiHaiqârwañuchinaypaq, yacharqanitaqmipaymantawanakunaykita,manaallin ruwasqakasqanmantawan,hukcheqaspinpakarqani, hukninkamachintataqwañuchirqani,kunantaqallinlla kashancisterna,kamachiwankichayqapusasqaykin’, nispa.
19Hinanreyqapaytanirqan.‘¡Ayqanmanta,OAbu Samîk!qanmiburlakuwarqanki,ñoqataqmiseñorniyki kani’,nispa.
20Hinanespadayoqrunaqapaytanirqan:‘¡Manan, aswanpasumaykiqvidanwan,wiraqochay!Haiqârqa manaimamantamanchakuspakawsachkanmi’,nispa. 21Reytaqchaynisqantauyarispa,chayasuntomanta segurosientekurqan,umantaqnadarqan, kusikuymantataqdesmayarqan,Haiqâr pusamunankupaqtaqkamachirqan
22Hinanespadayoqrunatanirqan:‘¡Ay,confianapaq kamachi!rimasqaykicheqaqkaqtinqa, qhapaqyachiykimanmi,llapaamigoykikunamantapas aswanhatunchasqakaytan’,nispa
23HinanespadayoqrunaqakusisqapurirqanHaiqârpa wasinmanchayanankamaHinanpakakunawasi punkutakichaspauraykamuspatarirqanHaiqâr tiyashaqta,Diostayupaychaspa,paymangraciasta qoshaqta
24Hinanpaytaqaparirqan:‘¡AyHaiqâr,aswanhatun kusikuyta,kusikuyta,kusikuytawanapamuni!’,nispa
25Haiqârtaqpaytanirqan:‘¿Imawillakuytaq,Abu Samîk?’,nispaHinaspanFaraonmantatukuytawillaran qallariymantatukukuykamaChaymantataqapaspa reypakasqanmanriran
26Reyqapaytaqhawarispataqrikusqapisikallpayoq kashaqta,chukchanpassallqaanimalkunaquñankuna hinahatunyasqa,uñankunapasatoqpauñankunahina, cuerponpasñut’uhallp’awanqhellichasqakashaqta,
hinallataquyanpacolorninpascambiasqa,chinkapusqa, kunanqausphahinañakasqa
27Reytaqpaytarikuspallakikurqan,chayratotaq sayarispaabrazaykuspamuch’aykurqan,waqaspataq niran:‘¡Diostayupaychachun!pichusñoqaman kutichimusurqanki’,nispa
28HinaqtinmiJesusqasonqocharqan,sonqocharqantaq Hinaspanp’achantahorqokuspa,espadayoqman churakuspa,anchatakhuyapayakuspa,hatunqhapaq kaytaqorqan,Haiqârtataqsamachirqan
29HinaqtinmiHaiqârreytanirqan:‘¡Señorrey wiñaypaqkawsachun!Chaykunaqakaypachapi wawakunaqruwayninkunankachunHukpalmera sach'atauywawarqani,chaymank'umuykunaypaq, chaymihukladomank'umuykuspaurayman wikch'uykuwarqan
30Ichaqa,¡Señorniy!Qanpañawpaqenpi rikhurimusqaymantapacha,amallakikuychu sarunchasunki!Hinanreyqapaytanirqan:‘Diosmi saminchasqakachun,paymikhuyapayasurqanki,mana allinruwasqakasqaykitapasyachaspa,qespichisurqanki, wañuchisqakaymantataqqespichisunki’,nispa
31Ichaqaq’oñibañakuymanriy,hinaspaumaykita rutukuy,uñaykikunatapaskuchuy,p’achaykitapas cambiay,kusirikuytaqtawachunkap’unchaypaq,allinta ruwanaykipaq,allinkanaykipaq,uyaykiqcolornintapas allinchanaykipaqkutimusunkimanmi’,nispa.
32Hinaqtinmireyqaanchachaninniyoqp’achanta horqokuspaHaiqartachurakurqan,HaiqartaqDiosta graciastaqospareymank’umuykukuspa,kusisqa kusisqatiyasqanmanripurqan,AnchaHatunDiosta yupaychaspa.
33Wasinpirunakunaqapaywankuskakusikurqanku, amigonkunapas,kawsashasqantauyariqkunapas kusikurqanku.
5CAPÍTULO
"Adivinanzas"nisqapaqillqanqaAhikarmanmi qawachikunAtoqkunapikaqqhariwawakunaÑawpaq kaq"avión"nisqapipuriyEgiptonacionmanmiripurqan Ahikar,yachaysaparunakayqaasikuyniyuqmi(27 versiculo)
1Reypakamachisqanmanhinanpayqatawachunka p'unchaysamarqan
2Chaymantataqaswangayp’achawanp’achakuspa reymansillakusparirqan,esclavonkunataqhepanpi ñawpaqenpiwan,kusisqakusisqaima
3ÑañanpachurinNadanmiichaqaimachus pasashasqanmantamusyakuspamancharikuspa mancharikuran,manataqmiimatachusruwananta yacharanchu
4Haiqârtaqchaytarikuspareypañawpaqenman haykuspanapaykurqan,paytaqkutichispa napaykuynintakutichispaladonpitiyachirqan,nispa ‘¡AymunasqayHaiqâr!qhawariykaycartakunata, Egiptorey,wañuchisqakasqaykitauyarispa, apachimuwarqanku
5Paykunanphiñachiwarqanku,atipawarqankun, llaqtanchispiaskharunakunanEgiptonacionman ayqekurqanku,Egiptonacionmantareypaimpuesto pagawananchispaq kachamuwasqanchista manchakuspanku
6ChaymantataqHaiqârchaycartatahap’ispaleerqan, hinaspanentienderqanimachuschaypikashasqanmanta 7Hinaspanreytanirqan‘¡Amaphiñakuychu,¡Señorniy! Egiptomanrisaq,Faraonmankutichimusaq,kay cartatataqpaymanqhawachisaq,impuesto pagaymantataqkutichisaq,llapaayqeqkunatataq kutichipusaqEnemigoykikunatapasp'enqachisaqmi AnchaHatunDiospayanapayninwan,qhapaqsuyuykiq Kusisqakanantawan’,nispa
8Haiqârmantakayrimaytauyarispanreyqaancha kusikuywankusikurqan,sonqontaqmast’arikurqan, paytataqkhuyapayarqan
9Haiqârtaqreytanirqan:‘Tawachunkap’unchayta tardaway,kaytapuytaqhawarinaypaq, kamachinaypaqpas’,nispaHinanreyqachayta permitiran.
10Haiqârtaqtiyasqanmanrirqan,hinaspancazaqkunata kamachirqaniskayatoquñakunatahap’inankupaq, paykunataqhap’ispapaymanaparqanku,waskha awaqkunatataqkamachirqaniskayq’aytualgodón awasqatapaypaq,sapankankuiskaywaranqametro sayayniyoq,carpinterokunatataqpusamuspa kamachirqaniskayhatuncajakunataruwanankupaq, paykunataqkaytaruwarqanku.
11Chaymantataqiskaywaynachakunatahap’ispasapa p’unchaycorderokunatasacrificiotahaywaspa atoqkunataqariwawakunatawanmikhuchirqan, qharikunatataqatoqkunaqwasanpisillaykuchirqan atoqkunamanta,sapap’unchaytaqpisipisimanta wichaymanphawayku,chunkametrokaruman, yachasqakanankukama,kanankukamachayman educasqa;hinaspanwaskhaqllapanlargonta wicharirqankuhanaqpachamanchayanankukama;qhari wawakunawasanpikasqanku.Chaymantataqpaykunata paymanaysarirqan
12Haiqârtaqmunayninhunt’akusqantarikuspa waynakunatakamachirqanhanaqpachamanapasqa kaqtinkuqaparinankupaq:
13‘T’urutapasrumitapasapamuwayku,reyFaraonpaq hukcastillotaruwanaykupaq,manaimatapas ruwaspayku’,nispa
14HinaspapasHaiqârqamananhayk’aqpastukusqachu karqanpaykunatayachachispa,ejerciciotaruwaspa, aswanatiyniyoq(yachayman)chayanankukama
15Paykunatasaqespataqreymanrispanirqan: ‘¡Señorniy!munasqaykimanhinamllamkayqa tukusqañaHatariyñoqawankuskachayadmirakuypaq kaqtaqawachinaypaq’,nispa
16ChaymireyqahatarispaHaiqârwantiyaykurqan, hinaspananchocheqasmanrispakacharqanatoqkunata waynakunatawanpusamunanpaq,Haiqartaqwataspa wayramankacharirqanwaskhakunaqsayayninta,hinan qapariytaqallarirqankupaykunatayachachisqaña
Chaymantataqpaykunataaysaspamaymikasqanman churarqan
17Reypaspaywankaqkunapasanchaadmirakuypaqmi admirakuspanku,reyqaHaiqâr-tañawinpachawpinpi much’aykuspannirqan:‘¡Hawkallariy,munakusqay! ¡Ay,qhapaqsuyuymantahatunchakusqay!Egiptoman rispaFaraonpatapukuyninkunatakutichispaAncha HatunDiospakallpanwanatipay’,nispa
18Chaymantataqpaymantadespedikuspa soldadonkunata,ejercitonta,waynakunata, atoqkunatawanpusaspa,Egiptonacionpatiyasqan cheqasmanrirqanchayaspataqreypasuyunman kutirirqan
19Egiptonacionpirunakunaqayachaspankun SenaqueribpahukrunataFaraonwanrimananpaq kachamusqanta,reyFaraonmanaparqanku,hinanrey Faraonmanhukt’aqaConcejalninkunatakacharqan paytapusamunankupaq
20HinaqtinmiFaraonpaqayllanmanhamuspa reykunamank’umuykukurqan
21Paytataqniran:‘¡Señorrey!ReySenaqueribqa anchatamalabasunkihawkallawan,kallpawanhinaspa hatunchawan
22Paymikachamuwarqan,paymihukninkamachinkani, tapukuyniykikunatakutichinaypaq,tukuyima munasqaykitapashunt'anaypaq,qanmi kachamuwarqankiwiraqochayreymantahukrunata maskhanaypaq,paymihukcastillotaruwasunkihanaq pachapas,kaypachapas.
23AnchaHatunDiospayanapayninwan,allin khuyapayakuyniykiwan,wiraqochayreypaatiyninwan ima,munasqaykimanhinasayarichisqayki.
24Ichaqa,¡Señorrey!imatachuschaypinirqanki Egiptopaimpuestokunamantakinsawata--kunanqahuk reinoqtakyasqakayninqasinchichaninmi,sichus ganankihinaspamakiypasmanayachayniyoqchu kanmankutichisunaykipaqchayqa,wiraqochayreymi kachasunkichayimpuestokuna,chaykunatanrimarqanki 25Tapukusqaykimankutichipuqtiyqa,rey wiraqochanmanimarimasqaykitapasapachinayki kanqa’,nispa
26ChayrimaytauyarispanFaraonqaadmirakuspa muspharqanqallunpamanahark’asqakayninmanta, sumaqrimayninmantawan
27ReyFaraontaqpaytanirqan:‘¡Runa!¿imataq sutiyki?’,nispaHinaspannirqan:‘Kamachiykiqa Abiqâm,ñoqataqreySenaqueribpahormidonkunamanta huch’uyhormiga,’,nispa
28Faraontaqpaytanirqan:‘¿Manachuwiraqochayki qanmantaaswanallinqhawarisqapipaskachamuwarqan kutichimuwananpaq,rimapayawananpaqwan?’,nispa
29Haiqârtaqpaytanirqan:‘¡Ay,wiraqochayrey!Ancha HatunDiostanmunaniyuyayniykitahunt’anaypaq, Diosqapisikallpakunawanmikashankallpasapakunata p’enqachinanpaq’,nispa
30HinanFaraonqakamachirqanAbiqampaqhukwasita allichanankupaq,mikhunata,mikhunata,ukyanata, tukuyimanecesitasqankunatapasqonankupaq
31Tukuqtintaq,kinsap’unchayqhepamanFaraonqa moradopukap’achawanp’achakuspakamachikuy tiyananpitiyaykurqan,llapavisirninkunapas,qhapaq suyunpihatunkamachiqkunapasmakinkutachakasqata sayasharqanku,chakinkutaqayllaykusqa,umankutaq k’umuykusqa
32FaraontaqAbiqamtapusamunanpaqkacharqan, paymanasuykamuqtintaqñawpaqenpik’umuykukuspa ñawpaqenpihallp’atamuch’aykurqan
33ReyFaraontaqpaytanirqan:‘Abiqam,¿piman rikch’akuqkani?reinoypiallinqhawarisqarunakunapas, ¿pimanmirikchakunku?’,nispa
34HinaqtinmiHaiqârpaytanirqan:‘Señoraylluy ñoqaqaBelidolohinankanki,reinoykipinoblekunapas kamachinkunahinankanku’,nispa
35Paytaqpaytanirqan:‘Paqarinriy,kaymankutimuy’, nispaChaymiHaiqârqareyFaraonpakamachisqanman hinarirqa
36Qhepantinp’unchaytaqHaiqârFaraonpaqayllanman rispak’umuykukuspareypañawpaqenpisayaykurqan Faraontaqpukap'achawanp'achasqakasharqan,qhapaq runakunataqyuraqp'achawanp'achasqakasharqanku
37Faraontaqpaytanirqan:‘Abiqâm,¿pimanrikch’akuq kani?reinoypiallinqhawarisqarunakunapas,¿pimanmi rikchakunku?’,nispa.
38Abiqamtaqpaytanirqan:‘¡Señorniy!intihinankanki, kamachiykikunapask'aspichanhinan’,nispa.Hinan Faraonqapaytanirqan:‘Yanawasiykimanriy, paqarintaqkaymanhamuy’,nispa.
39HinaqtinmiFaraonqaCortentakamachirqanch’uya yuraqp’achawanchurakunankupaq,Faraontaqpaykuna hinap’achasqakamachinatiyananpitiyaykurqan, hinaspankamachirqanHaiqartaapamunankupaq. Hinaspanhaykuspañawpaqenpitiyaykurqan.
40Faraontaqpaytanirqan:‘Abiqam,¿pimanrikch’akuq kani?hinaspanobleykunapas,¿pimanmirikchakunku?’, nispa.
41Abiqamtaqpaytanirqan:‘¡Señorniy!killahinan kanki,noqaykikunapasplanetakunach’askakunahinan’, nispaFaraontaqpaytanirqan:‘Riy,paqarintaqkaypi hamuy’,nispa
42HinanFaraonqakamachinkunatakamachirqan imaymanacolorniyoqp’achawanchurakunankupaq, Faraontaqpukaterciopelop’achawanchurakuspa kamachikuytiyananpitiyaykurqan,hinaspan kamachirqanAbiqamtapusamunankupaqHinaspan haykuspañawpaqenpik'umuykukurqan
43HinaqtinmiJesusqaniran:‘Abiqâm,¿piman rikch’akuni?ejercitoykunapas,¿pimanmirikchakunku?’, nispaHinaspannirqan:‘¡Señorniy!abrilkillahinan kanki,ejercitoykikunapast’ikakunanhinan’,nispa
44Chaytauyarispanreyqaanchakusikuywankusikuspa nirqan:‘¡Abiqâm!ÑawpaqkutipinBelidolowan tupachiwarqanki,allinqhawarisqaykunatataq kamachinkunawantupachiwarqanki
45Iskaykaqkutipitaqintiwantupachiwarqanki, wiraqochaykunatataqintiqk'anchayninwan tupachiwarqanki
46Kimsakutipitaqkillawantupachiwarqanki, wiraqochaykunatataqplanetakunawan,ch'askakunawan ima
47Tawakaqkutipitaqabrilkillawantupachiwarqanki, wiraqochaykunatataqt’ikachankunawantupachirqanki Ichaqakunanqa,¡AyAbiqâm!reySenaquerib,willaway, ¿pimanrikchakuq?hinaspakamachiqninkuna,¿piman rikchakuqtaq?’,nispa
48Haiqârtaqsinchitaqaparispanirqan:‘Karunchu ñoqamantareywiraqochaymanta,kamachikuy tiyanaykipitiyasqaykimantawanrimanaypaq,’nispa Ichaqachakiykipisayariy,reywiraqochaypiman rikch'akusqanmanta,pimanrikch'akuq kamachiqninkunamantawanwillanaypaq’,nispa 49Faraontaqmuspharqanqallunwanmana manchakuspakutichispaHinaqtinmiFaraonqa kamachikuytiyananmantasayarispaHaiqârpa ñawpaqenpisayarispapaytanirqan:‘Kunanwillaway, reparanaypaqpimanmirikch’akuqwiraqochayki, hinallataqumalliqninkuna,pimanrikch’akusqankutapas’, nispa.
50Haiqârtaqpaytanirqan:‘Señorniyqahanaqpachaq Diosninmi,wiraqochankunapasllimp’ikuna, t’oqyaykunaima,munaqtintaqwayrakunawayramun, parataqurmamun.
51Hinant’oqyaytakamachin,k’ancharinparataq, intitapashap’in,manataqk’anchaynintaqonchu, killatapasch’askakunatapas,manataqmimuyunkuchu.
52Hinaspakamachinwayra-parata,hinaspanwayramun parataqparamuspaabrilkillatasaruspat’ikanta wasikunatapasthunipun’,nispa.
53ChaytauyarispanFaraonqasinchitamusphaspa sinchiphiñakuspanirqan:‘¡Runa!cheqaqtawillaway, hinaspawillawaypichuscheqaqtapunikasqaykita’, nispa.
54HinaqtinmiJesusqacheqaqtawillaran.‘Ñoqankani Haiqârqelqaq,reySenaqueribpaConsejeroPrivado nisqamantaaswanhatun,ñoqataqmikanivisirninpas, reinonpiGobernadorpas,Cancillerninpas’,nispa.
55HinaqtinmiJesusqapaytaniran:‘Cheqaqtapuninkay nisqaykiwanrimanki’,nispaIchaqauyarirqayku Haiqârmanta,reySenaqueribwañuchisqanmanta, chaywanpaskawsaqhinaraqmikanki’,nispa
56Haiqârtaqpaytanirqan:‘Arí,chhaynakarqan,ichaqa alabasqakachunDiosta,paymiyachanimapakasqa kaqta,wiraqochayreykamachiwarqanwañuchinaypaq, hinaspanpayqacreerqanqhellirunakunaqnisqanpi, Señormiichaqaqespichiwarqanñuqa, saminchasqataqmiPaypihapipakuqpas’,nispa
57FaraontaqHaiqârtanirqan:‘Riy,paqarinkaypikay, hinaspawillawayhuksimita,chaytaqamanan hayk’aqpasuyarirqanichuumalliqniykunamanta,nitaq reinoypi,llaqtaypirunakunamantapas’,nispa 6RAKI
ChaytoqllaqaallintamruwanAhicarqaFaraonpasapa tapukuynintamkutichinAtoqkunapikaqqhari wawakunaqap’unchawpatukukuyninmiÑawpa
Qelqakunapiqapisillatantarikuqingenioqa34-45 versiculokunapirikukun
1Haiqârtaqtiyasqanmanrispahukcartataqelqarqan, chaypinkayhinatanirqan:
2AsiriareySenaqueribmantaNínivellaqtatataqEgipto reyFaraonman
3‘¡Wawqey,thakkachun!kaywantaqreqsichisqaykuqa, hukwawqewawqenta,reykunatapasnecesitasqanmi, qanmantasuyakuyniyqaisqonpachaktalentoqoritan prestawanki, mikhunata mikhunaypaq necesitasqayraykuwakinsoldadokunata,paykunaman gastanaypaqHinaspapisitiempomantaapachisqayki’, nispa
4Chaymantataqchaycartatak’uyuspapaqarinp’unchay Faraonmanhaywarirqan
5Chaytarikuspataqpaytaniran:‘Cheqaqtapuninmana hayk’aqpaspimantapaskaysimitauyarirqanichu’,nispa 6HinaqtinmiHaiqârpaytanirqan:‘Cheqaqtapunin kayqareywiraqochamanmanukusqayki’,nispa 7Faraontaqchaytachaskispanirqan:‘Haiqâr,qanman rikch’akuqmireykunataserviypihonradokanki’,nispa.
8SaminchasqakachunDiosqa,yachayniykipi hunt'asqataruwasuqniyki,filosofíawanyachaywanima sumaqchasqasuyki.
9Kunantaq,Haiqâr,puchunqanmantamunasqayku, hanaqpachawankaypachawanchawpipihukcastillo hinahatarichinaykipaq’,nispa.
10HinanHaiqârnirqan:‘Uyariyqakasukuymi’,nispa. Munasqaykimanhina,akllasqaykimanhinahuk castillotaruwasaq;ichaqa,wiraqochay,calizata, rumitapas,t’urutapas,llank’aqkunatapaswakichiyku, allinyachayniyoqwasiruwaqkunapas,paykunan munasqaykimanhinawasichakunqaku’,nispa.
11Hinaqtinmireyqatukuyimatapaypaqwakichirqan, hinaspananchocheqasmanrirqanku.Haiqârtaqqari wawankunapiwanchaymanhamurqanku,atoqkunata waynakunatawanpusarqan;reytaqllapan wiraqochankunawanrirqanku,llaqtantintaq huñunakurqanku,Haiqârimaruwananta qhawanankupaq
12HinaptinmiHaiqâratoqkunatacajakunamanta kacharirqa,waynakunatawasanpiwataykuspa, waskakunataatoqkunapachakinmanwataykuspa, wayramankacharirqaHinaspanwichayman phawarirqanku,hanaqpachawankaypachawan chawpipiqhepakunankama
13Hinanwaynakunaqapariytaqallarirqanku: ‘Ladrillokunataapamuychis,t’urutapasapamuychis, reypacastillontahatarichinaykupaq,manaimatapas ruwaspasayashayku!’,nispa
14Hinaqtinmirunakunaqaadmirakuspamuspharanku Hinaptinmireyqakamachiqninkunapiwan admirakurqaku
15HinanHaiqârkamachinkunapiwanllank’aqkunata maqaytaqallarirqanku,hinaspanreypasoldadonkunata qaparirqanku:‘Allinllank’aqkunamanima munasqankutaapamuychis,amataqllank’ayninkuta hark’aychischu’,nispa
16Hinanreyqapaytanirqan:‘Qanqalocoñankanki; ¿pitaqchaykarumanimatapasapamunman?’,nispa
17Haiqârtaqpaytanirqan:‘¡Señorniy!¿imaynatataq wayrapikastillutaruwasun?wiraqochayreykaypi kanmankarqanchayqa,hukp’unchayllapinaskha castillokunataruwanmankarqan’,nispa
18Faraontaqpaytanirqan:‘Haiqâr,wasiykimanriy, hinaspasamariy,chaycastilloruwaytasaqepuyku, paqarintaqhamuway’,nispa
19HinanHaiqârtiyasqanwasimanrirqan,paqarin p’unchaytaqFaraonpañawpaqenmanrikhurimurqan HinaptinmiFaraonqanirqa:‘Haiqâr,¿imawillakuytaq patronnikipacaballonmanta?Asiriapi,Nínive llaqtapiwanwaqaykuptin,caballonchikkunakunkanta uyariptinku,uñachankutawischunku’,nispa
20Haiqârtaqkayrimaytauyarisparispahukmisita hap’ispawataspasinchitamaqaytaqallarirqanEgipto runakunauyarinankukama,hinaspanrispareyman willarqanku
21FaraontaqHaiqartapusamunanpaqkacharqan, hinaspannirqan:‘Haiqâr,¿imaraykutaqchhaynata maqanki,chayupaanimaltataqmaqanki?’,nispa 22Haiqârtaqpaytanirqan:¡Señorrey!cheqaqtapunin millayruwaytaruwawarqan,kaymaqchiytapas, maqaytapasmerecerqanmi,wiraqochayreySenaquerib sumaqgallotaqowasqanrayku,sinchicheqaq kunkayoqtaqmikarqan,p’unchaytutaimahorasnintapas yacharqanmi.
23Chaysimisiqakaytutallahatarispaumantapas kuchusparipurqan,kayruwasqanraykutaqkay maqchiywanhampirqani’,nispa.
24Faraontaqpaytanirqan:‘Haiqâr,tukuy kaykunamantanrikunimachuyashasqaykita,dotajeykipi kashasqaykitapas,EgiptowanNínivewanchawpipin soqtachunkapusaqniyoqparasangkunakashan, imaynatataqkaytutallarispakuchurqangalloykipa umantahinaspakutimuy?’,nispa.
25Haiqârtaqpaytanirqan:‘¡Señorniy!Egiptowan Nínivewanchayhinakarukaptinqa,¿imaynataq yeguaykikunauyarinmankureypacaballonqaparispan uñachankutawischuykuptin?¿Imaynataqcaballopa kunkanEgiptonacionmanchayanman?’,nispa
26ChaytauyarispanFaraonqayacharqanHaiqâr tapusqankunatakutichisqanta
27Faraontaqnirqan:‘Haiqâr,munanilamar-qocha rit’imantawaskhakunataruwawanaykita’,nispa
28Haiqârtaqpaytanirqan:Ay,reywiraqochay!, kamachiyqolqewaqaychanamantawaskhata horqomuwanankupaq,chaymanrikch’akuqwaskhata ruwanaypaq’,nispa
29HinanHaiqârwasiqqhepanmanrirqan,hinaspan lamar-qochaqk’ulluqochapatapit’oqokunata t’oqyachirqan,makinpitaqhap’irqanhukmakirit’ita, lamar-qocharit’ita,intilloqsimuqtintaqt’oqokunaman haykuspamast’arikurqanintipirit’iwaskakunahina awasqahinakanankama
30Haiqârtaqnirqan:‘Kamachiykamachiykikunatakay waskhakunatahap’inankupaq,munasqaykiratopitaq paykunahinawakintaawasqayki’,nispa
31Faraontaqnirqan:‘Haiqâr,kaypimolinorumiyoqmi kayku,p’akisqataqmikashan,chaymimunani siranaykita’,nispa
32HinaptinmiHaiqârqawarispahukrumitatarirurqa
33HinaspanFaraontanirqan:‘¡Señorniy!Wak llaqtayuqmikani:manataqmisiranaypaq herramientaypaskanchu
34Ichaqamunanihunt’aqzapatoruwaqniykikunata kamachinaykitakayrumimantaapakunata kuchunankupaq,chhaynapichaymolinorumita siranaypaq’,nispa
35HinaqtinmiFaraonpasllapaumalliqninkunawan asikurqankuHinaspannirqan:‘AnchaHatunDios saminchasqakachun,paymikayyuyayta,yachaytapas qosurqanki’,nispa
36FaraontaqHaiqaratipasqantarikuspa kutichisqankunatakutichipurqan,hinaspanchayrato kusikurqan,hinaspankamachirqankinsawata impuestokunatahuñunankupaq,Haiqarllaqtaman apamunankupaqwan
37Hinaspanp’achankunatahorqokuspaHaiqârman, soldadonkunaman,kamachinkunamanwanchurakurqan, hinaspanviajasqangastokunataqorqan
38Paytataqnirqan:‘¡Hawkallariy,señorninpakallpan, Doctorninkunaqorgulloso!¿mayqenSultankunapasqan hinachukanku?wiraqochaykireySenaqueribman napaykuy,hinaspaniyimaynaregalokunata apachisqaykumanta,reykunaqapisillawanmi contentakunku’,nispa.
39HinaqtinmiHaiqârsayarispareyFaraonpamakinta much’aykuspañawpaqenpihallp’atamuch’aykurqan, kallpata,manatukukuqta,qolqewaqaychananpiaskha kaytamunaspataqpaytanirqan:‘¡Señorniy!Qanmantan munaniamamayqenllaqtamasinchispasEgiptonacionpi qhepakunanta’,nispa.
40FaraontaqsayarispawillaqkunatakacharqanEgipto llaqtaqcallenkunapiwillanankupaq,Asiriapinitaq NínivellaqtapipasmananmayqenpasEgiptosuyupi qhepakunanta,aswanpasHaiqarwanrinankupaq.
41HinaqtinmiHaiqarqareyFaraonmantadespedikuspa riran,Asiriahallp'ataNínivehallp'atamaskhaspawakin qhapaqkayniyoqtaqmikarqan,askhaqhapaqtaqmi karqanpas
42ReySenaqueribmanHaiqarhamunanmantawillakuy chayamuqtintaq,paywantupananpaqlloqsispaanchata kusikurqan,abrazaykuspamuch’aykuspataqnirqan: ‘Allinhamusqaykiwasiman:¡Ayayllu!wawqeyHaiqâr, reinoypakallpan,hinallataqreinoypaorgullon 43Tapukuyimatachusnoqamantachaskiytamunanki, qhapaqsuyuypakuskannintamunaspaykipas’,nispa 44HinaqtinmiHaiqârpaytanirqan:‘¡Reywiraqochay, wiñaypaqkawsakuy!¡Qhawariy,¡Señorrey!rantiypi AbuSamîkman,kawsayniyqaDiospamakinpi,paypa makinpikasqanrayku’,nispa
45HinanreySenaqueribnirqan:‘¡Honradokachun, munakusqayHaiqâr!AbuSamîkpaestacionnintam espadayuqtaruwasaqllapaConcejalPrivadoymanta hinaspamunasqaykunamantapas’,nispa
46Hinaqtinmireyqatapuytaqallaykurqanimaynatas Faraonwantuparan,ñawpaqkuti chayamusqanmantapacha karunchakunankama, imaynatataqllapatapusqankunatakutichirqan, imaynataspaymantaimpuestokunatachaskirqan, cambiokunatapaspachamanta,regalokunamantawan
47ReySenaqueribtaqanchakusikuywankusikuspa Haiqartanirqan:‘Kayimpuestopagaymantaimachus munasqaykitahap’iy,llapanmimakiykiqhap’iyninpi kashan’,nispa
48HinaspaHaiqârmid:‘¡Reywiñaypaqkawsachun! Manamimatapasmunanichu,aswanqawiraqochay reypaallinkayninta,hatunkayninhinallakananpaq
49¡Señorniy!imatataqruwaymanqhapaqkaywan, chaymanrikch’akuqkunawanpas?ichaqa khuyapayawankichayqa,ñañaypachurinNadanta qoykuway,chaywantaqpaytakutichipuwasaq, yawarnintataqqowaspamanahuchayoqta hap’iwananpaq’,nispa
50ReySenaqueribtaqnirqan:‘Apakuy,ñoqanqoyki’, nispa.HinataqHaiqârñañanpachurinNadantahap’ispa makinkunatafierromantacadenakunawanwataspa tiyasqanmanapaspachakinmanllasawatasqawatasqata churaspahukk’ullunudowanwataykurqan,chhaynata wataspataqwikch’uykurqanhuktutayaqcuartoman, jubilakunawasiqladonpi,hinaspanNebu-halta churarqancentinelakananpaqhukt’antataqonanpaq hinaspasapapunchawpisillayaku.
7RAKI
Ahicarmantarikch’anachiykunamaypichus sobrinonkunaqeducacionnintatukun.Llamativo rikch’anachiykuna.Ahikarqachaywaynatapintoresco sutikunawansutichan.KaypintukunAhikarpa willakuynin.
1Haiqârhaykuspalloqsispapaspananpachurin Nadantank’amiq,allintanpaytaniran:
2‘¡AyNadan,waway!Ñoqaqatukuyallinkaqta,sumaq sonqokaqtapasruwarqani,chaymantataqmillaymillay millayruwaykunawan,wañuchiywanima premiawarqanki
3‘¡Waway!proverbiokunapinnin:Pipasrinrinwan manauyariqqa,kunkanpachukchanwanmi uyarichinqaku’,nispa 4Nadantaqniran:‘¿Imaraykutaqphiñakuwanki?’,nispa 5Haiqârtaqpaytanirqan:‘Uyachisqaykirayku, yachachisqaykirayku,hatunchasqaykirayku,respetasqa kasqayrayku,hatunyachisqaykirayku,aswanallin uywaqkunawanuywasqaykirayku,herenciayoq kanaykipaqtaqñoqaqrantinpitiyachisqaykirayku,’nispa kaypachapi,wañuchiwarqanki,waqllichisqaywantaq kutichipuwarqanki
6IchaqaWiraqochayacharqanmimanaallinruwasqa kasqayta,paymiqespichiwarqanñoqapaq churawasqaykimanta,Wiraqochap’akisqasonqokunata qhaliyachisqanrayku, envidiakuqkunata hatunchakuqkunatapashark’asqanrayku
7¡Aywaway!broncetamaqaspat'oqyachiqalacrán hinanñoqapaqqakarqanki
8¡Yawawallay!qanqakankichaygacelahina,paymi mikhusharqanchaylocosaphikunata,hinaspanyapawan kunanp'unchaypaqarinpaykunatanpaykuna pakakunkusaphiypi"
9¡Yawaway!qanmirirqankipimanmirikurqan compañerontaq’alatachirichiritiempopi;hinaspanchiri unutahap’ispapaymanhich’aykurqan
10¡Yawawallay!rumitahap'ispahanaqpachaman wikch'uqrunahinanñoqapaqkarqanki,chayrumiwan Señornintarumiwanch'aqenanpaqChayrumitaqmana tuparqanchu,manataqmialtomanchuchayarqan,ichaqa huchachakuypa,huchaqkausayninmanmitukupurqan
11¡Yawawallay!hatunchawankimankarqan, respetawankimankarqan,rimasqaytapasuyariwaq karqanchayqa,herederoymikankimankarqan, kamachikuyniykunapitaqkamachikuwaqkarqan
12¡Waway!yachanki,allqupachupanpas,kuchipa chupanpaschunkametrosayayniyuqkaptinqa,manam kawallupachaninmanasuykunmanchu,sedahinaña kanmanchaypas
13¡Yawawallay!Wañusqaypiqaherederoymi kankimankarqan,nispanyuyaykurqani; envidiakuyniykiwan,manaallinqhawarisqa kasqaykiwantaqwañuchiwaytamunarqanki.Señor Diosmiichaqaqespichiwarqanq'otukuyniykimanta.
14¡Waway!wanupatapiwisq'asqatrampahinan ñoqapaqkarqanki,hinanhukgorriónhamuspachay trampachurasqatatarirqan.Chaysichaygorriónqachay trampatanirqan:–¿Imatataqkaypiruwanki?Chay trampaqanisqa:KaypinDiosmantamañakushani, nispa.
15Hinaqtinmilarkqatapullarantaq:“¿Imak’aspitaq hap’isqayki?”,nispa.Chaytrampaqanisqa:Chayqa hukwaynaencinasach’a,chaymanmimañakuyhorapi k’umuykukuni,nispa.
16Larkqanisqa:¿Imataqsimiykipichayri?Chay trampaqanisqa:“Chayqat’anta,mikhuykunataima, chaykunatanapanillapayarqasqakunapaq, wakchakunapaqpasasuykamuwaqniykunapaq”,nispa 17Larkuqanisqa:Kunanqa,¿aswanchuñawpaqman hamuspamikhusaq,yarqasqakasqayrayku?Hinan trampaqapaytanirqan:–Ñawpaqmanriy,nispaHinaspa larkqaasuykusqa,mikhunanpaq
18Chaytrampaqawicharispanmichaylarkta kunkanmantahap’irqorqan
19Hinaqtinmilarkaqakutichispatrampatanirqan:–Sichusyarqasqarunakunapaqt'antayniykikanman chayqa,Diosqamananchaskisunkichu limosnaykikunata,sumaqsonqoruwasqaykikunatapas, nispa
20Chayayunoykipasmañakuyniykipaschayqa,manan Diosqachaskisunkichuayunoykitapasnitaq mañakuyniykitapas,Diosqamananhunt'achinqachu qanmantaallinkaqtaqa”,nispa
21¡Yawawallay!qanmikarqanki(as)asnowan amistadtaruwaqleon,asnotaqhuktiempoleonpa
ñawpaqenpipurisharqan;Hinaptinmihukpunchaw asnopahawanmanleonqasaltaruspanmikururqa
22¡Aywaway!trigopigorgojahinanñoqapaqqa karqanki,mananimapaqpasallinchu,aswanpastrigota suwaspañut'un,nispa
23¡Aywaway!chunkatuputrigotatarpuqrunahinan kanki,cosechatiempoñakaqtintaqhatarispa cosecharqan,huñuspataqt’aqarqan,hinaspansinchita llank’arqan,chaymichunkakarqantupuptin, patronnintaqnirqa:"¡Qella!,manamwiñarqankichu, manataqmipisiyarqankichu",nispa
24¡Yawawallay!llikamanwikch’usqaperdizhinan ñoqapaqqakarqanki,manataqmiqespichiytaatirqanchu, ichaqaperdizkunatanwaqyakurqan,paykikinwan llikamanwikch’uykunanpaq
25¡Waway!qamqachiriallquhinamñuqamankarqanki, chaymimankaruwaqpawasinmanyaykururqa q’uñikunanpaq
26Q’oñikuqtintaqpaykunatalaq’aytaqallarirqan, hinaspanqarqospamaqarqankuamakaninanpaq
27¡Waway!qanmiñoqapaqqakarqankikuchihina, payqacalidadniyoqrunakunawanmiruphabañoman haykurqan,chayruphabañomantalloqsimuspataqqhelli t’oqotarikuspauraykamuspachaypikuyurirqan.
28¡Waway!sacrificiomanrisqankupi compañeronkunawankuskachakuqcabrahinan ñoqapaqqakarqanki,manataqmiqespikuytaatirqanchu.
29¡Yawwaway!chayallquqamanauywasqanmantachu mikhuchisqa,ch’uspikunapmikhunanmantukupun.
30¡Waway!manallank’aq,manayapuq,(chayqa) munapayayniyoq,q’otukuqmakipashombronmantan kuchusqakanqa.
31¡Waway!manak'anchayrikukuqñawita,cuervokuna pallaspankuhurqunqaku.
32¡Aywaway!qanqakallmankunatakuchuspasach'a hinanñoqapaqkarqanki,hinaspanpaykunatanirqan: Manachusimallaypasmakiykichispikanmanchayqa, manankuchuytaatiwaqchischu,nispa
33¡Aywaway!qanqamisihinankanki,paymanmi nirqanku:“Suwakuytasaqeyqoricadenata ruwanaykikama,azúcarwanalmendrawan mikhuchinaykikama”,nispa
34Paytaqnirqan:Mananqonqanichutaytaypa, mamaypaimaruwasqankuta,nispa
35¡Waway!mayuchawpipikashaspakichkasach'a patapisillakuqmach'aqwayhinankarqanki,hinaspan huklobopaykunatarikuspanirqan:"Millaymanaallin ruwayman,iskayninkutakamachichun,paykunamanta aswanmillayruwaqpas",nispa
36Hinaqtinmimach’aqwayqalobotanirqan:–Tukuy kawsayniykipimikhusqaykicorderokunata,cabrakunata, ovejakunatapas,taytankuman,tayta-mamankunamanchu kutichipunkiichamanachu?”,nispa
37Atoqqanisqa:Manan,nispaHinanmach'aqwayqa paytanirqan:–Ñoqaqayuyaykuniñoqamantaaswan millaykasqaykita,nispa
38¡Aywaway!Allinmikhunatamikhuchirqani, manataqch’akit’antawanchumikhuchiwarqanki
39¡Yawwarmay!Azucarniyuqunutaqurqayki upyaypasallinjarabetapas,manataqmipukyumanta unutaquwarqankichuupyanaypaq
40¡Aywaway!Ñoqanyachachirqayki,uywarqaykiñam, pakaykuwarqankihinaspapakawarqanki
41¡Aywaway!Allinuywasqakaspaymihatuncedrota hinayachachirqayki;Qanmiq'iwichiwarqanki, k'umuykachiwarqankitaq
42¡Aywaway!qanmantasuyakuyniymikarqanhuk hark’asqakastillotahatarichiwanaykipaq,chaypi awqaykunamantapakasqakanaypaq,hallp’aqukhunpi p’ampasqahinataqñoqapaqtukurqanki;Wiraqochataq ichaqakhuyapayawarqan,q'otuchikuyniykimantataq qespichiwarqan
43¡Aywaway!Allintammunarqayki,millay, chiqnikuywanmipremiawarqanki,kunanñataqmi ñawiykitallik'ispaallqukunapaqmikhunataruwaspa qalluykitakuchuspa,espadapakantunwanumaykitapas hurqukuyman,nispahinaspamillayruwasqaykimanta kutichipuy’,nispa
44NadantaqtioHaiqârpakayrimaynintauyarispa nirqan:‘¡Ohtioy!yachasqaykimanhinaruwaway, huchaykunatapampachaway,¿pitaqñoqahina huchallikuq,ichaqanhinapampachaq?
45¡Chaskiway,tioy!Kunanqawasiykipinservisaq, caballoykikunatapasallichasaq,uywaykikunaq wanuntapaspichasaq,ovejaykikunatapasmikhuchisaq, ñoqanmillayrunakani,qantaqchaninrunakanki,ñoqan huchayoq,qantaqpampachaq”,nispa.
46Haiqârtaqpaytanirqan:‘¡Waway!qanqaunupatapi manaruruqsach'ahinankanki,patronnintaqkuchuyta munarqan,chaymipaytanirqan:Hukcheqasman apaykuway,manataqruruqtiyqakuchuykuway,nispa.
47Hinaqtinmipatronninpaytanirqan:–Yakuqladonpi kashaspaykiqamananrururqankichu,¿imaynataqhuk cheqaspikashasparuruwaq?
48¡Aywaway!atoqpamachuyayninqaaswanallinmi kunturpawaynakayninmantaqa
49¡Aywaway!nispasatoqtanirqanku: Ovejakunamantakarunchakuy,amañut'uallpankumana allintachuruwasunkiman,nispaHinaptinmiatoqqa nisqa:Uwihapañuñunpaq'opankunaqaallinmi ñawiypaq,nispa
50¡Aywaway!paykunaqaatoqtayachaywasiman pusarqankuñawinchaytayachananpaqhinaspataq nirqanku:“A,Bniy”,nispaNisqa:"Corderowan cabrawancampanaypi"
51¡Aywaway!asnotamesapatapichuraspanku urmaykusqa,hinaspañut’uallpapirolloytaqallarisqa hinaspahukninnisqa:“Rollokuchun,naturalezallanmi, manancambianqachu”,nispa
52¡Aywaway!chayrimayqatakyachisqañan,chaymi purin:"Qhariwawatawachakunkichayqa,wawayki nispasutichay,qhariwawatauywankichayqa, kamachiykinispasutichay"
53¡Aywaway!allinruwaqmiallinwantupanqa;millay ruwaqtaqmanaallinwantupanqa,Wiraqocha runamanqallank’ayninpatupuyninmanhinakutichipun
54¡Aywaway!¿imatataqkayrimaykunamantaqa nisqaykiman?Wiraqochaqayachanmipakasqa kaqkunata,pakasqayachaykunata,pakasqakunatapas reqsin
55Paymikutichipusunki,juzgasunkitaq, ch’inneqniykimanhinataqmikutichipusunki’,nispa
56NadantaqtioHaiqârpachayrimaytauyarispa,chay ratopunkikuspa,phukusqavejigahinakapurqan
57Chakinkunapas,chakichankunapas,waqtanmanpas punkisqa,wiksanpasllik’isqa,wiksanpasch’eqesqa, wañupuspataqwañupurqan
58Qhepap'utukuynintaqchinkapurqan,hinaspan infiernomanrirqanWawqenpaqt'oqotat'oqoqqa chaymanmiurmaykunqaTrampakunatasayachiqtaq chaykunapihap'isqakanqa
59Kaymipasasqahinaspa(ima)tarirqaykuHaiqâr willakuymanta,hinallataqDiosyupaychasqakachun wiñaypaqAmen,thakkaypas
60KaycrónicaqatukusqañanDiospayanapayninwan, hatunchasqakachun!Amén,Amén,Amén