1011-02 bbdh Emotie

22222

beeld bij de hand digitaal www.beeldbijdehand.nl

2 Jaargang 38 - december 2010

Thema: emotie

beel

bij de hand

2

10 11

Digitale uitgave voor onderwijs in kunst- en cultuurvakken met lessen tekenen, handvaardigheid, textiel en kunst op alle onderwijsniveaus

■ voetbal is emotie ■ FILMDECOR

■ Olympische Spelen ■ DANSENDE KRANTEN

■ dat raakt mij ■ OVERAL MUZIEK

Thema: emotie jaargang 38, 10/11 nr. 2, december 2010

bij de hand

beel beel

Digitale uitgave voor onderwijs in kunst- en cultuurvakken met lessen tekenen, handvaardigheid, textiel en kunst op alle onderwijsniveaus

INHOUD

REDACTIONEEL Thema GEMENGD Thema in beeld

LESSEN BO Voetbal is emotie Marlous Bording Alternatieven

AVO Olympische spelen Danielle van Henten Alternatieven AVO Filmdecor Jacquelien de Jong Alternatieven

AVO Esthetisch gevoel Jacintha Smulders Alternatieven

Jaargang 38, nr. 2 DECEMBER 2010 COLOFON Uitgever StellaRuheProducties Mauvestraat 29d 1073 RG Amsterdam 020-6755738 info@beeldbijdehand.nl Redactie Stella Ruhe info@beeldbijdehand.nl Jacquelien de Jong Kleterstraat 12 3862 CA Nijkerk j.dejong@hsmarnix.nl

beeld bij de hand is een digitale uitgave van StellaRuheProducties Illegale verspreiding van nummers van en lessen uit beeld bij de hand en/of van onze andere uitgaven via cd’s, dvd’s of andere media en/of publicatie van nummers, lessen en/of onze andere uitgaven op websites met de mogelijkheid voor buitenstaanders anders dan abonnementhouder(s) om die gratis cq tegen betaling te downloaden en/of alle andere manieren van schending van het copyright, is strikt verboden. Bij constatering sturen wij de verspreider of de eigenaar van de betreffende site een naheffing voor de prijs van tenminste € 25.000,-!

© StellaRuheProducties 2010

2 3 3

6 8

9

11

12

14

15

17

MBO Sterren aan de Maas Louise Hessel Alternatieven

18

AVO Dat raakt mij!

Danielle van Henten Alternatieven

21

AVO Veelluik vol emoties Marie-José van der Sandt Alternatieven

25

20

24

27

AVO Dansende kranten Henk Janssen Alternatieven

28

BO Overal muziek Marlous Bording Alternatieven

31

AVO 100en gezichten…

Marie-José van der Sandt Alternatieven

30

34 35 37

HBO Vakantielandschap Marie-José van der Sandt Alternatieven

38 40

Abonnementen/nieuws

45

REDACTIONEEL EMOTIE is een begrip dat onze hoogte- en dieptepunten - met alles wat daartussen zit - en de daarbij behorende gevoelens tracht te omvatten. Soms spelen die verschillende gevoelens zich binnen een dag, een uur of zelfs een minuut of seconde af. Met emotie kan iedereen zich identificeren en daarom kun je er als thema alle kanten mee op.

Juist in deze winterperiode met belangrijke feestdagen, waarin zich het leven voornamelijk binnen afspeelt, spelen emoties een grote rol. In dit nummer hebben we geprobeerd emotie van zoveel mogelijk kanten te belichten en vanuit zoveel mogelijk invalshoeken weer te geven, uitgewerkt in beeldende lessen. Het is natuurlijk aan jou om daar in jouw lessen je eigen vorm aan te geven.

In januari is het weer zover: de NOT opent haar deuren van 25-29 januari in de Jaarbeurs in Utrecht. Stonden we twee jaar geleden tijdens de vorige editie nog op een bescheiden plekje in de stand van Forte Uitgevers, deze keer doen we mee aan het Cultuurpaviljoen in hal 12, waarover meer op pagina 43. We nemen daar nog steeds een kleine plaats in, maar in een tijd waarin cultuur en dus cultuur- en beeldend onderwijs het voor de zoveelste maal dreigt af te leggen tegen het alles overspoelende belang van commercie, vinden wij het extra belangrijk om ons voor kwalitatief hoogwaardig beeldend onderwijs op alle onderwijsniveaus te blijven inzetten. Dus ook met nadruk op het niveau van het primair onderwijs, zoals in beeld bij de hand basisschool.

Want cultuur en kunst moet je van jongs af leren, zo niet thuis, dan toch tenminste op school!

Je bent van harte welkom in het cultuurpaviljoen en we zouden het leuk vinden om met je te praten over de toekomst van ons vak, dat ons allemaal zo na aan het hart ligt. Je kunt er sowieso onze folder met een gratis les vinden, de leerinhoudspecials en het leerinhoudspel.

En we laten je er zien hoe je lessen op een andere manier kunt ordenen dan thematisch, waardoor je nog veel meer aan de bladen kunt hebben dan je al hebt.

Tot ziens op de NOT! Stella Ruhe

EMOTIE is een begrip dat in ieder leven de grootste rol speelt. Van vroeg tot laat en zelfs ’s nachts in je dromen ben je onderhevig aan de meest uiteenlopende emoties. Emoties kennen vele schakeringen: van tevreden tot woedend, van geluk tot wanhoop, van liefde tot haat, van egoïsme tot onbaatzuchtigheid. Gevoelens hangen meestal samen met gebeurtenissen waarvan we intens blij of dodelijk bedroefd kunnen raken met alles wat daartussen zit. Bij alles wat onze zintuigen doen en waarnemen, ontstaan bijna vanzelf emoties. Muziek wekt ontroering, beweging, dans, uit je dak gaan. Feesten wekken verheuging, spanning, opwinding, plezier, vreugde. Wedstrijden veroorzaken vreugde, verdriet, verontwaardiging, spanning, vernielzucht en bijvoorbeeld opluchting. Van examens krijg je benauwdheid, spanning, black-outs, voldoening, vreugde. Alle gebeurtenissen kennen meer emotionele kanten, afhankelijk van hoe je daar tegenover staat. Juist in deze feestmaand december ligt emotie voor het oprapen en kun je er in je lessen alle kanten mee op.

BRAINSTORM THEMA EMOTIE ▪ emotioneel ▪ emotieloos ▪ lachen ▪ blijdschap ▪ vreugde ▪ theater ▪ cabaret ▪ concert ▪ circus ▪ musical ▪ huilen ▪ verdriet ▪ tranen ▪ huilbui ▪ ongeluk ▪ angst ▪ angstzweet ▪ bang ▪ spook ▪ moed ▪ moedig ▪ pijn ▪ pijnlijk ▪ jeuk ▪ krabben ▪ schrikken ▪ geschokt ▪ zin ▪ geen zin ▪ spannend ▪ spanning ▪ verliefd ▪ liefde ▪ rode rozen ▪ dierenliefde ▪ verheugen ▪ fan ▪ rouw ▪ bedroefd ▪ depressief ▪ sport ▪ voetballen ▪ zwemmen ▪ darts ▪ hockey ▪ volleybal ▪ tennis ▪ golf ▪ zeilen ▪ roeien ▪ atletiek ▪ schaatsen ▪ vrij ▪ skiën ▪ snowboarden ▪ wereldkampioenschappen ▪ Olympische Spelen ▪ kampioen ▪ wedstrijd ▪ feest ▪ bloemen ▪ We are the champions ▪ hooligans ▪ feestdagen ▪ Carnaval ▪ Valentijnsdag ▪ Pasen ▪ Pinksteren ▪ Kerstmis ▪ Sinterklaas ▪ Festivals ▪ uitverkoop ▪ Ramadan ▪ Suikerfeest ▪ eten ▪ taart ▪ gebak ▪ verjaardag ▪ verjaardagsfeest ▪ jarig ▪ bruiloft ▪ geboorte ▪ dopen ▪ begrafenis ▪ troost ▪ troosten ▪ junkfood ▪ muziek ▪ instrumenten ▪ muziek maken ▪ dansen ▪ spelen ▪ lezen ▪ kleuren ▪ voorlezen ▪ geluk ▪ ziek ▪ verkouden ▪ gewond ▪ cadeau ▪ versiering ▪ slingers ▪ ballonnen ▪ vlieger ▪ lekker ▪ warm ▪ koud ▪ sneeuw ▪ ijs ▪ voelen ▪ smullen ▪ boos ▪ vrolijk ▪ machteloos ▪ macht ▪ verbazing ▪ geloof ▪ ongeloof ▪ verontwaardiging ▪ eerlijk ▪ antiek ▪ oud ▪ zere knie ▪ oprecht ▪ rechtvaardig ▪ politiek ▪ vrijheid ▪ gelijkheid ▪ broederschap ▪ vriendschap ▪ bezorgdheid ▪ egoïsme ▪ koor ▪ religie ▪ heimwee ▪ herinnering ▪ gevoelswaarde ▪ droom ▪ droombeeld ▪ vluchten ▪ muziek ▪ rillen ▪ genieten ▪ inspannen ▪ spijt ▪ spijtig ▪ sacherijnig ▪ opgewonden ▪ gespannen

Boy Ykema

thema in beeld

thema: emotie

3 2 10/11

thema in beeld 4

2 10/11

Dina Belga

Henk Bezuijen

Lance Spring – De Masquerade

2 10/11

5

thema in beeld

tekenen en schilderen

basisschool onderbouw

kleurpotlood, viltstift

Marlous Bording

6

2 10/11

Tijdens de afgelopen WK voetbal in Zuid-Afrika bleek hoe ook de kleintjes van de onderbouw daar intensief mee bezig waren. Dat werd meteen duidelijk toen we in de klas naar een wedstrijd van het Nederlands Elftal keken. Pure emotie die we omzetten in een prachtige tekening van een wedstrijd.

BEELDENDE PROBLEEMSTELLING Iedereen lijkt wel bezig met voetballen. Het zijn de Wereldkampioenschappen in Zuid-Afrika, waar bijna alle mensen via de televisie naar kijken. We zijn natuurlijk allemaal voor Nederland, maar er doen heel veel andere landen mee, die een andere vlag hebben en andere kleuren dragen. Het Nederlands Elftal draagt de kleur oranje en heet daarom gewoon Oranje. Wat is belangrijk bij een voetbalwedstrijd? Hoe ziet de bal eruit? Hoe ziet het veld eruit? Hoeveel spelers staan er op het veld? En wie nog meer? Waaraan kun je zien uit welk land de spelers komen?

KUNST KIJKEN We kijken naar voetbalplaatjes en naar een wedstrijd van het Nederlands Elftal op de televisie.

kleurpotlood, viltstift

LEERINHOUD Materiaal en gereedschap: ▪ wit A4-papier ▪ kleurpotloden ▪ zwarte viltstift Techniek: ▪ tekenen ▪ kleuren binnen de lijnen Beeldende aspecten: ▪ vorm ▪ kleur ▪ compositie Kg/Kb: ▪ kijken naar een voetbalwedstrijd op televisie ▪ platen van voetbal en voetballers

tekenen en schilderen

basisschool onderbouw

7 2 10/11

DOELSTELLINGEN EN BEOORDELINGSCRITERIA ■ De leerlingen kunnen een impressie maken van een voetbalwedstrijd die ze op televisie gezien hebben. Is dat gelukt?

■ De leerlingen kunnen een mens weergeven door goed te kijken naar het geheel, de onderdelen en verhoudingen. Is dat zichtbaar?

■ De leerlingen kunnen binnen de lijntjes kleuren en daarmee hun fijne motoriek verder ontwikkelen. Is dat het geval?

■ De leerlingen kunnen het hele vel gebruiken en de figuren daarin goed verdelen. Is de compositie evenwichtig?

■ De leerlingen kunnen twee teams weergeven door middel van kleur en ook letten op de kleur van de huid. Zijn de teams te onderscheiden en is de kleur van de huid goed gekozen?

OPDRACHTEN ■ Opdracht 1 Bij het kijken naar de voetbalwedstrijd letten we goed op wie er allemaal op het veld staan: twee teams in verschillende kleding en de scheidsrechters.

■ Opdracht 2 We maken een tekening van de wedstrijd.

Kijk goed hoe de spelers eruit zien, hoe het veld eruit ziet en hoe de toeschouwers eruit zien. Teken het veld en de spelers met zwarte viltstift en kleur alles binnen de lijnen in met kleurpotlood.

Marlous Bording BS De Komeet, Krommenie

alternatieven 8 2 10/11

lesideeën

basisschool AVO beroepsonderwijs

Beroepsonderwijs onderbouw tekenen en schilderen SUPPORTER Materiaal en gereedschap: ▪ papier ▪ potlood ▪ kleurpotlood Techniek: ▪ tekenen Beeldende aspecten: ▪ contrast ▪ kleur ▪ vorm Kg/Kb: ▪ graffiti ▪ foto’s van voetbalsupporters

Beeldende probleemstelling en opdrachten Bij elke interlandwedstrijd staan ze luidruchtig op de tribune: voetbalsupporters die hun land of club enthousiast en fanatiek aanmoedigen.

Niet alleen hun sjaals, shirts en hoofdbedekkingen zijn in de kleuren van land of club, maar ook het gezicht en soms het haar hebben eraan moeten geloven. De meeste clubkleuren zijn direct herkenbaar en vormen een kleurcontrast, zodat ze goed zichtbaar zijn op het veld. Voor welke club ga jij door het vuur en heb je alles over om ze te zien winnen?

Maak een tekening van jezelf als supporter van je favoriete club. Hoe zie je eruit als je naar een van hun wedstrijden gaat? Denk behalve aan het clubshirt ook aan hoe je je gezicht zou versieren als echt fan!

AVO bovenbouw

Basisschool onderbouw beeldende vorming POPSTAR Materiaal en gereedschap: ▪ papier ▪ pijpenragers ▪ styroporbolletjes ▪ glimstofjes ▪ wol ▪ schaar ▪ lijm Techniek: ▪ buigen ▪ knippen ▪ plakken Beeldende aspecten: ▪ houding ▪ beweging ▪ kleur ▪ vorm ▪ ruimte Kg/Kb: ▪ talentenjachten op televisie

Beeldende probleemstelling en opdrachten Heel Nederland is van klein tot groot in de ban van talentenjachten, waarin zang- en danskwaliteiten van de deelnemers op televisie door een jury en het publiek onder de loep worden genomen. De kandidaten zijn voor de gelegenheid op hun mooist uitgedost.

Stel je voor dat jij aan zo’n talentenjacht mag meedoen samen met je beste vriend of vriendin. Hoe zouden jullie er dan uit willen zien? Maak van stevig papier een podium.

Maak van pijpenragers het frame in de houding van een zingend poppetje en maak van een styroporbolletje het hoofd. Kleed het poppetje aan met de mooiste lapjes. Teken een gezichtje op het bolletje en maak het haar van wol. Je bent vast en zeker de winnaar!

verf

Olympische spelen

handvaardigheid

AVO bovenbouw

9 2 10/11

HeroĂŻsche tekeningen Danielle van Henten De laatste Olympische Zomerspelen, die in 2008 in Beijing, China werden gehouden, maakten onder meer een enorme indruk door de perfecte, spectaculaire openings- en sluitingsceremonie, waarvan niemand denkt dat die ooit nog overtroffen kunnen worden. De kleurrijke en bijzondere choreografie van de grote filmer Zang Yimou was in ieder opzicht een, behalve in zijn films, nooit vertoond schouwspel, dat naast de bijzondere sportprestaties voldoende inspiratie vormde voor deze tekenopdracht.

BEELDENDE PROBLEEMSTELLING De Olympische Spelen gelden als het grootste sportevenement ter wereld, dat elke vier jaar wordt gehouden: om de twee jaar zijn er afwisselend zomer- en winterspelen. De afgelopen zomerspelen werden in 2008 gehouden in Beijing en maakten onder meer indruk door de prachtige openings- en afsluitingsceremonie, die bijna iedereen op televisie heeft kunnen volgen. Atleten doen er alles aan om tijdens de Olympische Spelen te pieken en een gouden, zilveren of bronzen medaille te winnen. Probeer in een tekening die zinderende sfeer van de Olympische Spelen vast te leggen. Denk aan de Olympische symbolen, de stadions, de wedstrijden in de verschillende sporten en de toeschouwers.

KUNST KIJKEN De leerlingen keken op televisie naar de openingsceremonie van de Olympische Spelen 2008 in Beijing, China en verzamelden uit tijdschriften en kranten foto’s van de Olympische wedstrijden.

handvaardigheid

AVO bovenbouw

verf LEERINHOUD Materiaal en gereedschap: ▪ papier ▪ potlood ▪ plakkaatverf ▪ kwasten ▪ penselen Techniek: ▪ schilderen Beeldende aspecten: ▪ vorm ▪ ruimtelijkheid ▪ kleur ▪ lichtdonkercontrast ▪ lijn ▪ compositie ▪ dynamiek Kg/Kb: ▪ televisie-uitzendingen van de Olympische Spelen ▪ zelfverzamelde foto’s van wedstrijden tijdens de Olympische Spelen

OPDRACHTEN

10 2 10/11

DOELSTELLINGEN EN BEOORDELINGSCRITERIA ■ De leerlingen kunnen een sfeerbeeld geven in een tekening over de Olympische Spelen, waarin het heroïsche karakter daarvan verbeeld wordt. Heeft de tekening de sfeer en heroïek goed getroffen?

■ De leerlingen kunnen de beeldende aspecten kleur, licht-donkercontrast, ruimtelijkheid, vorm en lijn goed gebruiken. Is dat gelukt?

■ Opdracht 1 Bekijk de openingsceremonie van de Olympische Spelen en verzamel uit tijdschriften en kranten foto’s van wedstrijden, waaruit de spanning blijkt. Maak daarvan een beeldverslag in je werkboek. Kies een foto die jou aanspreekt uit en neem die als uitgangspunt voor je werkstuk.

■ Opdracht 2 Maak een tekening over de sfeer en de heroïek van de Olympische Spelen. Daarin verwerk je de symboliek en dat waar de Spelen voor staan.

■ Opdracht 3 Gebruik in je tekening de beeldende aspecten kleur, licht-donkercontrast, ruimtelijkheid, vorm, lijn, compositie en dynamiek om de bovengenoemde sfeeraspecten te versterken.

Team beeldende vorming Erfgooiers College, Huizen

basisschool AVO beroepsonderwijs

Basisschool bovenbouw handvaardigheid ALLEMAAL VLIEGERS Materiaal en gereedschap: ▪ vliegerpapier ▪ potlood ▪ liniaal ▪ schaar ▪ bamboelatjes ▪ lijm ▪ klos vliegertouw ▪ verzwaringmateriaal Techniek: ▪ tekenen ▪ knippen ▪ plakken ▪ balanceren Beeldende aspecten: ▪ vorm ▪ kleur ▪ vlak ▪ contrast KG/KB: ▪ vliegers ▪ boeken met vliegers ▪ symbolen en logo’s met grote vlakken en weinig details

Beeldende probleemstelling en opdrachten Vliegeren is echt cool. Je kunt er hard bij rennen en je moet goed opletten waar de wind vandaan komt. Niets is zo leuk om de vlieger zelf te maken van dunne latjes of bamboestokjes en vliegerpapier. Maak een vlieger met een versiering die ook in de lucht nog herkenbaar is. Denk daarbij in grote vlakken, zoals vaak in logo’s of in symbolen.

Versier de vlieger met randen, strikjes zoals je wilt. Zorg dat je de vlieger verzwaart met een staart en verzwaringmateriaal, zodat die stabiel in de lucht blijft en je ermee kunt navigeren. Zorg dat de staart goed past bij de rest. Proberen maar!

Basisschool onderbouw textiele vormgeving BANG VOOR VLIEGENDE HEKSEN? Materiaal en gereedschap: ▪ borduurstramien ▪ lapjes stof en vilt ▪ wollen draden ▪ borduurgaren ▪ schaar ▪ borduurnaald ▪ Techniek: ▪ knippen ▪ borduren Beeldende aspecten: ▪ vlak ▪ structuur ▪ vorm Kg/Kb: ▪ sprookjesboeken

Beeldende probleemstelling en opdrachten Heksen spreken enorm tot de verbeelding.

Vliegend op hun bezemsteel weet je maar nooit wat ze gaan doen. Om heksen kun je lekker griezelen. Daarom maken we een vrolijke heks waar je zeker niet bang voor hoeft te zijn! Knippen en borduren is best moeilijk, maar ook heel erg leuk. We zoeken leuke stofjes en vilt uit waarvan we een vliegende heks gaan ‘bouwen’. We knippen reepjes voor de steel, de armen en benen, een driehoekje voor het lijf, de hoed en voor de bezem en kleine stukjes voor de schoenen, de mond, de neus en de ogen. Die leggen we op een stukje borduurstramien en rijgen alle stukjes met steken daarop vast. Ben je nu nog bang voor vliegende heksen?

alternatieven

lesideeën

11 2 10/11

nieuwe media 12 2 10/11

dieptesuggestie en kunnen die toepassen. een vorm van dieptesuggestie zoals atmosferisch perspectief, voor AVO karton,Isverf groot, achter klein, voor grof, achter fijn herkenbaar in het decor? bovenbouw

Animatie

Jacquelien de Jong

Filmdecor

Voor het maken van een animatiefilmpje hebben de studenten een decor nodig. In dit decor kunnen ze met behulp van kleipoppetjes of figuurtjes van Playmobiel of Lego en een digitale camera een animatie filmpje fotograferen.

BEELDENDE PROBLEEMSTELLING

DOELSTELLINGEN EN BEOORDELINGSCRITERIA

Het maken van een filmpje heeft meer voeten in aarde dan het maken van een foto: je hebt een verhaal nodig, een passend decor, spelers in de vorm van kleipoppetjes of Playmobielpoppetjes, een vast standpunt en opeenvolgende beelden waardoor de stand van de poppetjes telkens een beetje moet worden veranderd om een beweging te laten ontstaan. Dat vereist een plan en een goede voorbereiding. Kun je dat alleen of in een team? Maak alleen of samen een verhaal en zorg dat alle elementen uit het verhaal zowel in het decor als in de poppetjes tot hun recht komen.

Gebruik in het decor ruimtesuggestie door middel van een vorm van perspectief.

■ De studenten/leerlingen hebben kennis van verschillende schildertechnieken. Zijn diverse technieken gebruikt om de juiste sfeer te scheppen?

■ De studenten/leerlingen kunnen een decor construeren uit stoffen, plastics, hout en kosteloos materiaal. Passen de gekozen materialen in de sfeer van het verhaal?

■ De studenten/leerlingen kunnen sfeer maken met behulp van kleur en materiaalkeuze. Ondersteunen de kleur- en materiaalkeuze het verhaal?

■ De studenten kennen diverse vormen van dieptesuggestie en kunnen die toepassen. Is een vorm van dieptesuggestie zoals atmosferisch perspectief, voor groot - achter klein, voor grof achter fijn herkenbaar in het decor?

KUNST KIJKEN De studenten kijken naar animatiefilmpjes op internet, Youtube. Prentenboeken leveren genoeg inspiratie en ook minitheatertjes zijn het bekijken waard voor het perspectief.

karton, verf

nieuwe media

AVO bovenbouw

13

2 10/11

OPDRACHTEN ■ Opdracht 1 Bedenk alleen of in een groepje een kort verhaal voor het maken van een animatiefilmpje. Verdeel het verhaal in ongeveer drie scènes. Maak schetsen van het decor waarin het filmpje gefotografeerd moet worden, passend bij de sfeer van het verhaal.

■ Opdracht 2 Maak het decor uit een onderplaat, een achtergrond en aan beide zijden een zijwand, waardoor een soort halve doos ontstaat van duplex karton.

■ Opdracht 3 Beschilder de verschillende vlakken. Daarbij let je op atmosferisch perspectief, kleur, sfeer en perspectief. Kleed het decor daarna aan met diverse materialen waaruit je vrij kunt kiezen, al naar gelang het decor. Materialen waaruit gekozen kan worden zijn: zand, stoffen, plastics, hout en kosteloos materiaal.

■ Opdracht 4 Fotografeer met behulp van meegebrachte figuurtjes en figuurtjes van kleuterklei het animatiefilmpje in het decor. Zorg dat de camera stevig op dezelfde plaats dicht bij de scène blijft staan, bijvoorbeeld op een stuk kleuterklei. Voor iedere beweging verplaats je de figuurtjes of delen van figuurtjes een klein stukje voor de volgende opname. Daardoor ontstaat een bewegend filmpje.

LEERINHOUD Materiaal en gereedschap: ▪ plakkaatverf ▪ acrylverf ▪ duplexkarton ▪ zand ▪ behanglijm ▪ stoffen ▪ lolliestokjes ▪ stokjes ▪ hout ▪ kosteloos materiaal ▪ sterke lijm ▪ breekmesjes ▪ scharen ▪ penselen ▪ kwasten Beeldende aspecten: ▪ kleur ▪ ruimte ▪ perspectief KB/KG: ▪ prentenboeken ▪ minitheatertjes Jacquelien de Jong Marnix Academie, Utrecht

alternatieven 14 2 10/11

lesideeën

basisschool AVO beroepsonderwijs

Basisschool bovenbouw beeldende vorming OP SCHOOLREIS Materiaal en gereedschap: ▪ kartonnen dozen ▪ verf ▪ zand ▪ schelpen ▪ papier ▪ penselen ▪ lijm ▪ kosteloos materiaal ▪ schaar Techniek: ▪ schilderen ▪ naar keuze Beeldende aspecten: ▪ ruimte ▪ structuur ▪ contrast ▪ vorm ▪ kleur Kg/Kb: ▪ schoolreis naar Texel

Beeldende probleemstelling en opdrachten In het laatste schooljaar gaat de schoolreis naar Texel, waar we met de leerlingen niet één dag, maar drie dagen verblijven. Er wordt gezwommen, gebarbecued, een feest georganiseerd en nog veel meer. De leerlingen zijn vol indrukken als ze terug op school zijn.

Om die te verwerken en vast te leggen, maken we individueel of in kleine groepjes kijkkastjes die het verblijf en de gebeurtenissen op Texel tot onderwerp hebben. Zoek een niet te grote kartonnen doos, die de basis van het kastje vormt. Kies een van de dingen die je op Texel het leukst, spannendst of bijzonderst vond en maak daar met verf en kosteloos materiaal jouw eigen verhaal van. Alles mag.

Basisschool middenbouw beeldende vorming THEATER IN HET KLEIN Materiaal en gereedschap: ▪ potlood ▪ plakkaatverf ▪ kwasten ▪ viltstift ▪ penselen ▪ doos ▪ lijm ▪ latjes Techniek: ▪ schilderen ▪ tekenen ▪ collage Beeldende aspecten: ▪ structuur ▪ kleur ▪ vorm ▪ lijn Kg/Kb: ▪ afbeeldingen van poppenkasten en theaters

Beeldende probleemstelling en opdrachten Niets is zo leuk als kijken naar een poppenkastof theatervoorstelling. Je kunt je helemaal inleven in het verhaal en de personen die daarin een rol spelen en de decors en het theater zelf zien er prachtig uit. Naar aanleiding van een voorstelling van een toneelgroep op school gaan we zelf een theater maken van een doos, waarin we decors kunnen ophangen en verwisselen. De buitenkant van het theatertje ziet eruit alsof het buiten is: met een bloemenwei en een sterrenlucht. Teken de bloemen en sterren op papier, kleur ze in en knip ze uit. Teken decors die we op een latje vastzetten, zodat ze in de open gleuf in de bovenkant van de doos kunnen hangen. En nu spelen maar!

.

naar keuze

kunst beeldend

AVO bovenbouw

15 2 10/11

Jasper

In het laatste (examen)jaar zijn de leerlingen zelfstandig bezig. Centraal staat het starten van een beeldend proces door jezelf een thema te stellen naar aanleiding van de beleving van iets dat je hebt meegemaakt. Dat resulteerde voor de meeste leerlingen in het verkennen van esthetisch gevoel: schoonheidsidealen in kunst en maatschappij.

Emily

BEELDENDE PROBLEEMSTELLING

KUNST KIJKEN

Naar aanleiding van jouw beleving van een gebeurtenis kies je een thema en stel je jezelf een beeldend probleem. Dat heeft alles te maken met jouw emoties. Onderzoek die emoties, zoek er beeldmateriaal bij en werk je probleemstelling uit in een aantal proeven, een logboek waarin je het beeldend proces vastlegt en het werkstuk dat daaruit voortkomt. Zorg voor een passende presentatie.

Museumbezoek en bekendheid met de grote stromingen van de twintigste eeuw vormen onder meer de basis voor deze leerlingen om tot een uitwerking van hun gekozen thema te komen: Eva: expressietheorie, angst uitbeelden Niels: realisme versus surrealisme Kjeld: wie mooi wil zijn...

Kim: de gedachte van Plato over schoonheid tegenover de kunst als mimesis Jasper: schoonheid en het contrast echt - catwalk conventies Bob: esthetisch mooie kunst is perfect, goddelijk en eindeloos Annelous: onbereikbaarheid Naomie: het schoonheidsideaal en de kunstenaar zijn gevangen in de consumptiemaatschappij

DOELSTELLINGEN EN BEOORDELINGSCRITERIA â– De leerlingen kunnen zelfstandig een thema kiezen en zichzelf een beeldend probleem stellen naar aanleiding van hun beleving van een gebeurtenis. Is dat gelukt? â– De leerlingen kunnen dat uitwerken in proeven, een logboek en een werkstuk binnen een passende presentatie. Hebben proeven, logboek, werkstuk en presentatie logische en zichtbare overeenkomst met het thema en de beeldende probleemstelling?

Kim

kunst beeldend

AVO bovenbouw ddenbouw

naar keuze

16 2 10/11

Annelous

Annelous

Ruby

LEERINHOUD Materiaal en gereedschap: ▪ naar keuze Technieken: ▪ naar keuze Beeldende aspecten: ▪ naar keuze Kg/Kb: ▪ beeldmateriaal naar aanleiding van het gekozen thema ▪ museumbezoek ▪ kunststromingen uit de twintigste eeuw

Niels

OPDRACHTEN ■ Opdracht 1 Kies naar aanleiding van een gebeurtenis e het gevoel dat je daarbij had een thema dat je uitwerkt in een beeldende probleemstelling. Het gaat daarbij om jouw gevoel.

■ Opdracht 2 Zoek beeldmateriaal bij jouw gekozen thema en orden dat in je logboek. Maak proeven en beschrijf je beeldend proces in je logboek.

■ Opdracht 3 Maak je werkstuk en zorg voor een passende presentatie van proeven, logboek en werkstuk.

Kjeld

basisschool AVO beroepsonderwijs

Basisschool middenbouw beeldende vorming GELUKSTOTEM Materiaal en gereedschap: ▪ lege koker ▪ tijdschriften ▪ franje ▪ lapjes ▪ ander kosteloos, decoratief materiaal ▪ schaar ▪ lijm ▪ plakkwast Technieken: ▪ knippen ▪ plakken Beeldende aspecten: ▪ structuur ▪ ritme ▪ herhaling Kg/Kb: ▪ totempalen van indianen

Beeldende probleemstelling en opdrachten We hebben allemaal wel eens een beetje geluk in ons leven nodig. Soms hoop je daar alleen maar op, of bid je erom. In andere culturen is dat net zo. Maar daar gebruiken ze ook wel voorwerpen of rituelen om geluk af te smeken of af te dwingen. De indianen in NoordAmerika maakten onder meer daarom hun prachtige totempalen. Verzamel allerlei plaatjes, draadjes, stofjes, franjes etc. die jij zo mooi vindt, dat ze je zeker geluk zullen brengen. Daarmee bekleed je een lege koker: jouw eigen gelukstotem.

Plak je gevonden materiaal in herhalingen op de koker. Daarmee ontstaat een ritme in je totem. Maak er een fantasievol geheel van.

Zorg ook dat je totem er mooi uitziet.

AVO bovenbouw textiele vormgeving FEESTMODE Materiaal en gereedschap: ▪ papier ▪ plakkaatverf ▪ penselen ▪ kledingstuk ▪ applicaties ▪ naaimachine Techniek: ▪ tekenen ▪ schilderen ▪ naaien Beeldende aspecten: ▪ vlak ▪ structuur ▪ kleur ▪ lijn ▪ contrast Kg/Kb: ▪ modetijdschriften ▪ feestkleding

Beeldende probleemstelling en opdrachten Met de feestdagen in zicht staan er ook weer feesten en partijen voor de deur, waarop jij je op je mooist wilt presenteren. In tijden van crisis kun je je niet altijd iets nieuws permitteren en moet je van de nood een deugd maken: we transformeren iets ouds gewoon in iets nieuws! Maak een tekening van iets dat je lekker zit, maar eigenlijk niet geschikt is voor een feest. Maak met dat kledingstuk als uitgangspunt een ontwerp dat wel geschikt is voor een feest: door innemen, uitleggen, tussenzetsels, applicaties en borduursels creëer je de mooiste feestoutfit ooit! Maak het ontwerp op papier met verf en gebruik dat dan als basis voor de metamorfose van je kledingstuk. Feesten maar!

alternatieven

lesideeën

17 2 10/11

beeldende vorming

beroepsonderwijs midden-, bovenbouw

naar keuze

18 2 10/11

De expositie Sterren aan de Maas liet het beeldend werk zien dat leerlingen van de Rotterdamse scholen voor voortgezet onderwijs hebben gemaakt in het kader van de interscolaire competitie Sterren aan de Maas.

Louise Hessel Het werk dat getoond is werd gemaakt door leerlingen in de leeftijd van twaalf tot achttien jaar van verschillende middelbare scholen, waaronder speciaal onderwijs, praktijkonderwijs, regulier VMBO en HAVO en VWO. De deelnemende scholen waren:

Accent – Centrum en Hoogvliet, Auris College, Carré College, City College St. Franciscus, Cosmicus College, Grafisch Lyceum, VSO De Hoge Brug, Nieuw Zuid – Putse Bocht, Noordrand College –Hazelaarweg en Wilgenplaslaan, St. Mattheusschool, St. Montfort, Thorbecke HAVO/VWO, Wartburt – Guido de Brès.

naar keuze

Sterren aan de Maas was onderdeel van de activiteiten die de Gemeente Rotterdam ontwikkelde rond de Europese jongerenhoofdstad Your World. De organisatie was in handen van de dienst Jeugd, Onderwijs en Samenleving, afdeling onderwijs.

Naast de discipline Beeldende kunst gingen de scholen ook met elkaar de strijd aan op het gebied van dans, muziek, mode en theater.

Louise Hessel Amman College Rotterdam

beeldende vorming

beroepsonderwijs midden-, bovenbouw

19 2 10/11

alternatieven 20 2 10/11

lesideeën

basisschool AVO beroepsonderwijs

Basisschool middenbouw tekenen en schilderen ELMER KRIJGT EEN NIEUW JASJE Materiaal en gereedschap: ▪ tekenpapier ▪ viltstift ▪ kleurpotloden ▪ ecoline ▪ vetkrijt ▪ penselen Technieken: ▪ tekenen ▪ schilderen Beeldende aspecten: ▪ kleur ▪ ritme ▪ herhaling ▪ vorm ▪ vlak Kg/Kb: ▪ boeken over Elmer van David MacKee ▪ patronen in de kleding van de leerlingen

Beeldende probleemstelling en opdrachten In het boek over Elmer staan prachtig gekleurde tekeningen. Elmer lijkt wel een lapjeskat met zijn in gekleurde blokjes verdeelde huid. Net als jullie wil hij ook wel eens een jasje met een ander patroontje aan, zeker als hij uitgaat. Teken Elmer en geef hem een nieuw jasje aan in een ander patroon.

Een patroon maak je door een vorm steeds te herhalen. Kijk maar eens naar de patronen in jullie kleren. Gebruik de kleuren geel, rood en blauw en de kleuren die je krijgt als je er twee mengt: oranje, paars en groen. Maak de omtrek van Elmer zwart met een viltstift.

Gebruik eerst vetkrijt en daarna ecoline over elkaar voor een extra mooi effect.

Basisschool bovenbouw tekenen en schilderen LEKKER ZOEVEN! Materiaal en gereedschap: ▪ tekenpapier ▪ acrylverf ▪ penselen ▪ vetkrijt Techniek: ▪ tekenen ▪ schilderen Beeldende aspecten: ▪ kleur ▪ vorm ▪ contrast Kg/Kb: ▪ voorbeelden van verschillende voertuigen

Beeldende probleemstelling en opdachten Alles wat beweegt is spannend en alles wat schijnbaar vanzelf beweegt, zoals auto’s, is wel het aller-spannendst. Bedenk eens wat voor een soorten ‘zelfbewegende’ voertuigen er zijn? Auto’s, bussen, vrachtwagens, raceauto’s, maar ook treinen, boten, tanks en bijvoorbeeld vliegtuigen. Overal zit natuurlijk een motor in, maar die zie je niet aan de buitenkant.

Misschien bedenk jij wel een heel nieuw soort voertuig met een heel speciale functie.

Ontwerp een zelfbewegend voertuig. Bedenk waarvoor je het voertuig maakt, heeft het een speciaal doel? Maak een paar schetsen en werk de mooiste en spannendste uit met verf of vetkrijt. Plaats je voertuig in een landschap waarvoor het bedoeld is. Laat duidelijk zien welke functie het heeft.

Veel leerlingen ontdekken in de puberteit de rauwe buitenwereld, die anders blijkt dan de thuiswereld waaruit ze vandaan komen. Dat kan leiden tot verwarring, maar draagt ook bij aan het ontdekken van eigen gevoelens, het innemen van standpunten en het ontwikkelen van passies. Wat raakt mij en waarom?

naar keuze

DaniĂŤlle van Henten

tekenen en schilderen

AVO bovenbouw

21

BEELDENDE PROBLEEMSTELLING Iedere dag beleef je van alles: leuke dingen, gewone dingen, nare dingen, spannende dingen. Soms kun je daarmee goed uit de voeten, soms weet je je geen raad. Van sommige dingen word je vrolijk, van sommige dingen verdrietig, door sommige dingen ben je geraakt. Wat raakt jou in je leven het meest? Dat kun je goed uitbeelden in een tekening.

2 10/11

tekenen en schilderen 22 2 10/11

AVO bovenbouw

naar keuze

KUNST KIJKEN De leerlingen onderzoeken hoe kunstenaars emoties verbeeld hebben in vroeger tijden en tegenwoordig. Een in het bijzonder de emotie die de leerling zelf wil uitbeelden. Daarvoor staan kunstboeken ter beschikking en is het internet een uitstekende bron.

LEERINHOUD Materiaal en gereedschap: ▪ papier ▪ kleurpotlood ▪ plakkaatverf ▪ penselen Technieken: ▪ tekenen ▪ schilderen Beeldende aspecten: ▪ kleurcontrasten ▪ kleurtonen ▪ vorm ▪ compositie ▪ structuur Kg/Kb: ▪ kunstboeken ▪ internet

DOELSTELLINGEN EN BEOORDELINGSCRITERIA ■ De leerlingen kunnen zelfstandig een thema kiezen en zichzelf een beeldend probleem stellen naar aanleiding van hun beleving van een gebeurtenis. Is dat gelukt?

■ De leerlingen kunnen dat uitwerken in proeven, een logboek en een werkstuk binnen een passende presentatie. Hebben proeven, logboek, werkstuk en presentatie logische en zichtbare overeenkomst met het thema en de beeldende probleemstelling?

OPDRACHTEN ■ Opdracht 1 Emotie kent vele facetten. Welke emotie is voor jou nu het belangrijkst en zou je die kunnen verbeelden?

■ Opdracht 2 Bekijk op internet en in kunstboeken hoe kunstenaars in heden en verleden het door jou uit te werken gevoel verbeeld hebben. Kijk welke beeldende aspecten daarvoor gebruikt zijn.

■ Opdracht 3 Maak een compositie waarin jouw gevoel door middel van kleur, kleurovergang, contrast, vorm en structuur verbeeld wordt. Kies daarvoor plakkaatverf of kleurpotlood als materiaal.

Team beeldende vorming Erfgooiers College, Huizen

basisschool AVO beroepsonderwijs

AVO onderbouw tekenen en schilderen GEWOND Materiaal en gereedschap: ▪ tekenpapier ▪ potlood ▪ plakkaatverf ▪ penselen Techniek: ▪ schilderen Beeldende aspecten: ▪ vorm ▪ complementair kleurcontrast Kg/Kb: portretten uit de twintigste-eeuwse schilderkunst

Beeldende probleemstelling en opdrachten Iedere dag beleven we van alles: leuke en vervelende dingen. Vaak maken die geen indruk, maar soms gebeurt er iets waar je juist heel erg van onder de indruk bent. Zoveel, dat je daar een schilderij van zou kunnen maken.

Probeer in een paar schetsen een tekening van zo’n gebeurtenis te maken. Zoek een schets uit of een deel daarvan dat je als basis kunt gebruiken voor je schilderij. Kies uit de kleurencirkel twee tegenover elkaar liggende kleuren: geel en paars (rood + blauw), rood en groen (geel + blauw) of blauw en oranje (rood + geel) ofwel de complementaire kleuren. Van die twee kleuren mag je alle nuances gebruiken, lichte en donkere.

Basisschool bovenbouw tekenen en schilderen VOORSTELLING Materiaal en gereedschap: ▪ papier ▪ plakkaatverf ▪ ecoline ▪ waskrijt ▪ kleurpotlood ▪ schaar ▪ lijm Techniek: ▪ tekenen ▪ schilderen ▪ collage Beeldende aspecten: ▪ vorm ▪ kleur ▪ compositie ▪ contrast ▪ structuur KG/KB: ▪ plaatjes uit tijdschriften en van internet over het gekozen onderwerp

Beeldende probleemstelling en opdrachten Er zijn altijd gebeurtenissen of gelegenheden waar je elk jaar weer met spanning naar uitkijkt of waar je je extra op verheugt, omdat je dat te gek vindt en voor geen goud zou willen missen. Bedenk waar jij je altijd erg op verheugt en maak daarvan een collage. Het papier waarmee je die collage maakt, ga je eerst zelf beschilderen met kleuren, structuren en motieven die passen bij het onderwerp dat je hebt gekozen. Je mag daarvoor verf, vetkrijt en kleurpotlood gebruiken.

Maak je collage op een groot vel. Ook de ondergrond is belangrijk en moet goed passen bij de rest. Je mag scheur- en plakwerk combineren met schilderen.

alternatieven

lesideeën

23 2 10/11

beeldende vorming 24 2 10/11

AVO bovenbouw

naar keuze

Veelluik vol emoties Gevoelens zijn vaak moeilijk te bespreken, omdat die letterlijk heel gevoelig kunnen liggen. Zeker in de pubertijd, waarin gevoelens nogal verwarrend zijn, is daar een goede uitlaatklep voor nodig. Een drie- of veelluik scherm kan verbergen, maar geeft ook ruimte om gevoelens kleur en structuur te geven.

Gemengde technieken

Marie-JosĂŠ van der Sandt

naar keuze

beeldende vorming

AVO bovenbouw

25 2 10/11

BEELDENDE PROBLEEMSTELLING

LEERINHOUD

Je kunt als je over je leven nadenkt, dat bijna lezen als een boek.

Met goede dagen, slechte dagen, zwarte dagen, dagen met gaten en soms bijzondere dagen met een gouden randje. Je kunt dagen als het ware een kleur en structuur geven naar gelang de emotie die erbij past. Denk eens aan die verschillende dagen waarop jouw gevoel een flinke prikkel kreeg. Maak daarvan een veelluik, dat jouw verschillende gevoelens weergeeft.

Materiaal en gereedschap: ▪ (dozen)karton ▪ verf ▪ materiaal naar keuze ▪ kwasten etc.

Technieken: ▪ naar keuze Beeldende aspecten: ▪ structuur ▪ kleur Kg/Kb: ▪ beeldmateriaal over triptieken en diptieken ▪ museumbezoek ▪ kunststromingen uit de twintigste eeuw

KUNST KIJKEN De leerlingen bekijken veelluiken als diptieken en triptieken die in de Middeleeuwen als altaarstukken werden gebruikt, waarin het leven en lijden van Jezus werd weergegeven. Enkele beroemde zijn ‘Het Lam Gods’ van de gebroeders van Eijck voor de Sint Baafskathedraal van Gent, waarvan de twee zijpanelen werden gestolen en het Isenheimer Altar dat door Matthias Grünewald tussen 1506 en 1515 werd geschilderd voor het St. Anthoniusklooster in Isenheim, vlakbij Colmar in de Elzas.

De leerlingen kijken naar materieschilderijen van diverse kunstenaars, zowel op internet als in het museum.

DOELSTELLINGEN EN BEOORDELINGSCRITERIA ■ De leerlingen kunnen diverse gevoelens vertalen naar ‘bladzijden’ van een veelluik met kleur en structuur. Zijn alle bladzijden herkenbaar als een uitgedrukt gevoel?

■ De leerlingen kunnen werken met diverse materialen die een verschillende structuur geven. Is dat gelukt?

OPDRACHTEN ■ Opdracht 1 Denk aan de mooie en minder mooie dagen in je leven, het gevoel dat je daarbij had en geef die in gedachten een kleur en een structuur.

■ Opdracht 2 Bekijk op internet afbeeldingen van Middeleeuwse drieluiken en materieschilderijen van diverse kunstenaars.

■ Opdracht 3 Snijd van stevig karton (bijvoorbeeld dozen) een aantal gelijke of ongelijke panelen voor een veelluik, waarin ieder paneel voor soort dag en dus een bepaald gevoel staat. Geef uitdrukking aan dat gevoel in kleur en structuur met materialen naar keuze die bij dat gevoel zouden kunnen horen. Zet je veelluik in elkaar en presenteer het.

Marie-José van der Sandt CKE-school voor de beeldende kunsten, Eindhoven

beeldende vorming 26 2 10/11

AVO bovenbouw

naar keuze

basisschool AVO beroepsonderwijs

Basisschool middenbouw textiele vormgeving SNEEUWPRET Materiaal en gereedschap: ▪ papier ▪ potlood ▪ liniaal ▪ viltstift ▪ schaar ▪ stramien ▪ stompe naald ▪ wol of borduurkatoen Techniek: ▪ tekenen ▪ abstraheren ▪ rijgen Beeldende aspecten: ▪ vorm ▪ kleur ▪ compositie ▪ contrast KG/KB: ▪ merklappen

Beeldende probleemstelling en opdrachten Wat zou je het liefste gaan doen als het sneeuwt en vriest? Schaatsen, sleetje rijden, een sneeuwpop of een glijbaan maken? Maak een tekening in eenvoudige vormen over een van die dingen die je zou willen doen. De vormen kun je nog meer versimpelen tot achthoeken, vierkanten, zeshoeken, driehoeken, rechthoeken, de basis voor je rijgpatroon op stramien met een structuur van vierkantjes en draden die haaks op elkaar lopen. Rijg met een stompe naald en wol de omtrek van je figuur. Volg daarbij de richting van de draden van het stramien. Daarna mag je de vlakken opvullen met horizontale of verticale rijgsteken

basisschool bovenbouw beeldende vorming IK HOU VAN HOLLAND Materiaal en gereedschap: ▪ mdf ▪ zaag ▪ papier potlood ▪ schaar ▪ acrylverf ▪ penselen ▪ sponsjes Techniek: ▪ schilderen ▪ lakken Beeldende aspecten: ▪ vorm ▪ ritme Kg/Kb: ▪ Hollandse landschapsschilderijen en foto’s

Beeldende probleemstelling en opdrachten Als markant stuk in de hal van de school, waar iedereen in zou kunnen zitten, maar die leeg ook fraai en herkenbaar zou zijn, besloten we een Hollandse stoel te maken, ontworpen en in elkaar gezet door een van de leerkrachten en beschilderd door de leerlingen van de hoogste klassen. We brainstormden over wat Holland voor iedereen betekende en vroegen de leerlingen van die elementen tekeningen te maken. Naar boven kwamen Delftsblauwe tegeltjes, koeien, rivieren, weidelandschap, wolkenluchten, molens, zeilschepen, de kroon van de koningin. De tegeltjes werden op de zitting geschilderd, het weidelandschap met rivieren en de wolkenluchten, de koeien, de zeilboten en de molens op de rugleuning. De kroon werd uit de bovenkant uitgezaagd.

alternatieven

lesideeën

27 2 10/11

handvaardigheid 28 2 10/11

AVO onder- en middenbouw midden- en bovenbouw

kranten

Dansende

kranten Henk Janssen

Dansen is zo oud als de mensheid.

Mensen hebben altijd al gedanst.

Dansen hoort bij het leven. Het is een vorm van socialisatie en lichamelijke zelfexpressie. Daarbij zijn drie functies te onderscheiden: de dans als ritueel, als recreatieve waarde en als vorm van communicatie. De communicatieve dansvorm is vooral terug te vinden in de theaterdans.

BEELDENDE PROBLEEMSTELLING Primitieve volken dansten al. Ze klapten erbij en stampten met hun voeten. Pas later werd erbij gezongen en maakten ze er muziek bij. In de prehistorie gebruikten natuurvolken de dans onder andere als ritueel om goden tot tevredenheid te stemmen of om gunsten te verkrijgen. Zo heeft elk volk zijn eigen manier van dansen. Dat is nog terug te zien in het volksdansen of folkloredansen.

Bij de Grieken en Romeinen was dansen vermaak geworden. In de Middeleeuwen bestempelde de Kerk in Europa dansen als zondig. Maar met de komst van de Renaissance, rond 1450, werd het weer populair. In de zestiende eeuw werd er aan de hoven van koningen en edellieden veel gedanst. Dansen hoorde bij de opvoeding. Naast de hofdans, de gezelschapsdans, ontwikkelde zich in die tijd het ballet. Onder de Franse koning Lodewijk XIV, de Zonnekoning, maakte het ballet een enorme ontwikkeling door.

Het ballet van toen leek echter nog niet op datgene wat we nu kennen als ‘klassiek’ ballet. Dat ontwikkelde zich pas in de negentiende/begin twintigste eeuw.

Tot dan toe werd veel in groepen gedanst. Men danste in kringen en rijen, zoals nu nog te zien is bij volksdansen en line dance. De allereerste dansen zijn in de loop der eeuwen veranderd in groepsdansen, paardansen en solodansen.

De Weense wals is oorspronkelijk een Duitse dans die in de twaalfde/dertiende eeuw ontstaat aan het hof. Deze dans werd door de rijken in grote balzalen op de paleizen gedanst als er feest was. Eind achttiende eeuw werd de naam ‘wals’ aan deze dans gegeven. Uit die tijd, 1770, dateert ook de eerste (Weense) walsmelodie. De wals werd populair als een ‘sociale’ dans door onder andere de muziek van Johan Strauss. Eind negentiende en eerste helft twintigste eeuw ontstaan, mede door een zich steeds sneller ontwikkelende maatschappij, weer andere stijldansen zoals de Engelse wals, slowfoxtrot, quickstep, tango, chachacha, rumba, samba, paso doble en jive. Deze dansen vinden hun oorsprong in Engeland, Latijns-Amerika en het Caribische gebied.

En vanuit Amerika kwam in de jaren dertig en veertig de swing, gebaseerd op jazzmuziek. Halverwege de twintigste eeuw ontstonden muziekgenres zoals de rock-‘n-roll en de rhythm-and -blues en de daarvan afgeleide muziekstromen. Vele muzieksoorten volgden elkaar snel op en daarmee ook de vele dansstijlen zoals disco, soul, house, jazzdance en breakdance.

Maak zelf een dansfiguur van krantenpapier en ijzerdraad.

kranten

Materiaal en gereedschap: ▪ ijzerdraad ▪ krantenpapier ▪ (crêpe-)plakband ▪ lijm ▪ garen/draad ▪ plankjes ▪ spijkertjes ▪ nijptang ▪ combinatietang ▪ platbektang ▪ rondbektang ▪ hamer ▪ schaar ▪ boormachine Techniek: ▪ ijzerdraad buigen en knippen ▪ papier scheuren en/of knippen ▪ lijmen ▪ spijkeren of boren Beeldende aspecten: ▪ vorm ▪ verhoudingen ▪ plasticiteit KG/KB: ▪ verzameld en getoond beeldmateriaal

KUNST KIJKEN Aan de hand van de geschiedenis van de dans worden afbeeldingen van diverse dansvormen en dansstijlen getoond.

Daarnaast laten we de leerlingen kennis maken met verschillende kunstdisciplines waarbij dans verbeeld of vormgegeven wordt. Ze bekijken voorbeelden uit de schilder- en beeldhouwkunst maar ook fragmenten van (dans)films en theater. Theaterdans kan bijvoorbeeld bestaan uit klassiek of modern ballet, riverdance, operette of musical.

Vervolgens bekijken de leerlingen beeldmateriaal betreffende het thema ‘Dans’ in boeken en naslagwerken of via internet. Op You Tube kunnen ze filmpjes van dansstijlen en dansvormen bekijken en de daarbij behorende muziek beluisteren. Ze zullen dan ontdekken dat elke dansstijl gerelateerd is aan een bepaalde muziekstijl.

DOELSTELLINGEN EN BEOORDELINGSCRITERIA ● De leerling kan het thema ‘Dans’ op persoonlijke wijze verbeelden. Kun je duidelijk zien dat het een danser(es) is? Is er sprake van een echte danshouding? Kun je ook zien welke dansvorm of dansstijl verbeeld is bijvoorbeeld volksdans, stijldans of ballet? ● De leerling kan vorm- en beeldelementen juist toepassen. Zijn de vorm- en beeldaspecten goed toegepast met name vorm, verhoudingen en plasticiteit? ● De leerling kan juist gebruik maken van materialen en gereedschappen. Is dat het geval? ● De leerling kan de technieken op de goede manier toepassen.

Is dat zo en is het werkstuk netjes afgewerkt? ● De leerling kan een goede tijdsplanning en plan van aanpak maken en het eigen werk evalueren/kritisch beschouwen. Is er sprake van een goede voorbereiding, planning en zelfevaluatie?

OPDRACHTEN Opdracht 1 Verzamel beeldmateriaal betreffende het thema ‘Dans’. Maak enkele ontwerpen (minimaal 3), waarin duidelijk het door jou gekozen idee tot uitdrukking komt. Laat duidelijk zien welke soort danser(es) door jou verbeeld wordt. Let daarbij vooral op een goede danshouding. Maak een keuze uit de schetsen.

Opdracht 2 Maak van ijzerdraad een draadfiguur. Let hierbij goed op de verhoudingen van het lichaam en de danshouding. Bevestig vervolgens deze draadfiguur op een plankje. Je kunt die op het plankje vastzetten met spijkertjes òf gaatjes in het plankje boren en de uiteinden van het draad daarin steken. Werk met krantenpapier het werkstuk verder uit. Besteed aandacht aan details bijvoorbeeld plooien in een jurk. Zorg ervoor dat je werkstuk netjes is afgewerkt.

Opdracht 3 Schrijf een evaluatie over je werkstuk.

Henk Janssen Sint Maartenscollege, Maastricht

handvaardigheid

AVO onder- en middenbouw tekenen LEERINHOUD

29 2 10/11

alternatieven 30 2 10/11

lesideeën

basisschool AVO beroepsonderwijs

AVO bovenbouw tekenen en schilderen LEKKER DANSEN! Materiaal en gereedschap: ▪ papier ▪ plakkaatverf ▪ kwasten ▪ penselen Techniek: ▪ tekenen Beeldende aspecten: ▪ contrast ▪ vorm ▪ beweging Kg/Kb: ▪ beelden van dansende mensen

Beeldende probleemstelling en opdrachten Het weergeven van een beweging op papier is niet zo simpel. Een beweging in enkele lijnen uitbeelden lijkt eenvoudig, maar vereist vooral goed kijken en een beetje lef. Kijk goed naar foto’s van dansende mensen en let op de lijnen die belangrijk zijn voor de beweging: de verhouding van de verticale lijn door het midden van het lichaam tot de afwijking van het lichaam naar links, naar rechts naar voren en naar achteren zonder dat de figuur omvalt.

Let op gebogen knieën, armen en de houding van de heup ten opzichte van de taille en de borst. Teken eerst schematisch de horizontale en verticale lijnen van het lichaam als oefening, voordat je probeert om in vloeiende lijnen met één kleur verf en penseel in enkele lijnen dansende figuren te tekenen.

beroepsonderwijs middenbouw handvaardigheid KRANTENINSECT Materiaal en gereedschap: ▪ metaaldraad ▪ gaas ▪ krantenpapier ▪ behanglijm ▪ vernislak ▪ kopkniptang of zijkniptang ▪ rond- en platbektangen ▪ liniaal ▪ lijmkwast Techniek: ▪ knippen ▪ buigen ▪ papier-maché Beeldende aspecten: ▪ vorm ▪ verhoudingen ▪ plasticiteit Kg/Kb: ▪ afbeeldingen van insecten

Beeldende probleemstelling en opdrachten Insecten zijn kleine wondertjes van de natuur.

Meestal zoemen ze alleen maar hinderlijk om je hoofd, maar wanneer je de kans krijgt om ze eens van dichtbij te bekijken kun je je verwonderen over kun fraaie vleugels, hun fasetogen en hun fragiele pootjes. Kijk goed naar de verhoudingen van kop, lijf, poten en vleugels. Maak van metaaldraad en gaas een frame van een door jou gekozen insect.

Gebruik voor de bekleding papier-maché van krantenpapier. Zoek daarvoor de bovenste laag zo uit, dat teksten en foto’s een extra dimensie aan de ‘huid’ geven. Laat het werkstuk goed drogen en werk het af met vernislak.

Met de muziek mee

plakkaatverf

Marlous Bording

tekenen en schilderen

basisonderwijs onderbouw

31

2 10/11

Op school zijn we veel met muziek bezig. De kinderen weten dat je muziek kunt opschrijven, net als taal. Een rijtje afbeeldingen van muziekinstrumenten dat ik voorin de klas had opgehangen, een dvd van Peter en de wolf met uitleg over de samenstelling van een orkest en de komst van een muzikant op school, leidde tot de opdracht om met verf en kwast muziek te schilderen. Vooral de dirigent bleek enorme indruk te maken.

tekenen en schilderen 32

2 10/11

basisonderwijs onderbouw

plakkaatverf

BEELDENDE PROBLEEMSTELLING We houden allemaal heel erg van muziek, we zingen veel en luisteren ernaar. We hebben ook naar een dvd van een concert gekeken, waar een heel orkest met een dirigent op allerlei muziekinstrumenten speelde. En het leukste: er kwam iemand op school die een paar instrumenten kon bespelen: gitaar, trommel en panfluit. Denk je dat je muziek zou kunnen schilderen? Bijvoorbeeld instrumenten, noten, de spelers en de dirigent.

KUNST KIJKEN We kijken naar tekeningen van instrumenten en naar een dvd van Peter en de Wolf, uitgevoerd door een orkest en verteller, waarin alle instrumenten en hun functie worden uitgelegd.

DOELSTELLINGEN EN BEOORDELINGSCRITERIA â– De leerlingen weten hoe een orkest is samengesteld en weten dat je muziek kunt opschrijven. Is dat zichtbaar? â– De leerlingen kunnen naar aanleiding van visuele en klinkende informatie een schildering over muziek, instrumenten en de sfeer van muziek maken. Zijn de onderdelen herkenbaar en is de sfeer in kleur uitgedrukt?

plakkaatverf

tekenen en schilderen

basisonderwijs onderbouw

33

2 10/11

LEERINHOUD Materiaal en gereedschap: ▪ rol pakpapier in stukken van 40 x 60 cm geknipt ▪ plakkaatverf ▪ kwasten ▪ waterpotjes Techniek: ▪ schilderen Beeldende aspecten: ▪ vorm ▪ kleur ▪ compositie KG/KB: ▪ dvd van Peter en de Wolf met orkest en verteller ▪ tekeningen van instrumenten en dirigent OPDRACHTEN ■ Opdracht 1 We kijken naar de dvd Peter en de Wolf, waarin aan de hand van een verhaal het hele orkest en de functie van de instrumenten wordt uitgelegd.

Alle instrumenten geven geluid als je er op blaast, op strijkt, op tokkelt of op slaat. Muzieknoten kun je ook opschrijven in speciale tekens , net als taal. Voorin de klas zie je tekeningetjes van instrumenten en een dirigent. Kijk daar eens goed naar en maak een schilderij over muziek.

■ Opdracht 2 Gebruik je hele vel en probeer instrumenten, noten en de sfeer van de muziek uit te beelden.

Bij vrolijke muziek horen vrolijke kleuren. Let op dat je de verf niet door elkaar smeert, maak je kwast even schoon met water voordat je een nieuwe kleur gebruikt.

Marlous Bording Basisschool De Komeet, Krommenie

alternatieven 34 2 10/11

lesideeën

basisschool AVO beroepsonderwijs

AVO bovenbouw tekenen en schilderen BEWEGING IN MUZIEK Materiaal en gereedschap: ▪ gekleurd tekenpapier ▪ pastelkrijt Techniek: ▪ tekenen met pastelkrijt ▪ sjabloneren Beeldende aspecten: ▪ ritme ▪ herhaling ▪ vorm ▪ kleur ▪ toon ▪ vlak ▪ compositie Kg/Kb: ▪ beluisteren van klassieke en popmuziek

Beeldende probleemstelling en opdrachten Muziek is een wezenlijk onderdeel van ons bestaan. Zonder muziek - of dat nu klassieke muziek of popmuziek is - zouden we ons beslist ongelukkiger voelen. Muziek kent niet alleen vele vormen, maar is de basis voor veel andere dingen: voor dansen, bewegen, zingen, uit je dak gaan, samenzijn. Muziek brengt onmiddellijk emoties teweeg. Breng een aantal elementen die met muziek te maken hebben bij elkaar, zoals bijvoorbeeld beweging, kleur, groepsbeleving. Hoe kun je die elementen in een tekening beeldend weergeven? Werk met een duidelijke compositie en vlakverdeling.

Gebruik kleur en toon en werk met ritme en herhaling. Kortom zoals je werkt met het maken en beleven van muziek!

Basisschool middenbouw tekenen en schilderen KLEURRIJK Materiaal en gereedschap: ▪ papier ▪ pastelkrijt Techniek: ▪ tekenen met pastelkrijt Beeldende aspecten: ▪ structuur ▪ vorm ▪ kleur ▪ contrast Kg/Kb: ▪ foto’s van bloemen, vlinders en insecten

Beeldende probleemstelling en opdrachten Overal in de natuur zie je beweging en hoor je geluid: door de wind, door het zingen en brullen van dieren, door het vliegen en zoemen van insecten. Je ziet ook heel veel kleuren in de natuur, waar je vast heel blij van wordt: prachtige bloemen, bomen, vogels, vlinders en nog veel meer. Als je er goed over nadenkt lijkt het wel een paradijs. Probeer met pastelkrijt een vrolijke tekening van zo’n paradijs te maken, waarin bloemen en insecten wonen en bewegen. Maak van verschillende kleuren een achtergrond, smeer die niet teveel door elkaar heen en teken je bloemen, vlinders, insecten en andere dingen die je wilt tekenen daar overheen. Zorg dat je tussen deze dingen en de achtergrond voldoende kleurcontrast hebt, zodat alles herkenbaar is.

Gevoelens komen spontaan naar boven bij alle situaties en gedachten. Dat kunnen er per dag honderden zijn. Om de leerlingen daarvan bewust te maken, kregen ze de opdracht om in snelle tekeningen met vetkrijt en verf allerlei gevoelens uit te beelden.

BEELDENDE PROBLEEMSTELLING Sommige mensen zijn heel gesloten: je ziet een gezicht, maar hebt geen idee wat ze voelen. Anderen daarentegen kunnen geen enkel gevoel verbergen: zij staan als het ware in een etalage. Je ziet wat ze voelen aan hun ogen, hun huid, hun rimpels, hun mond en houding. Die gevoelens kunnen heel snel wisselen: Jantje lacht en Jantje huilt. Om die gevoelens vast te kunnen leggen, gebruik je een snelle methode: met potlood, verf/ecoline en vetkrijt probeer je in enkele lijnen, vlakken en kleur een gevoel weer te geven. Kijk goed naar elkaar en probeer uiteenlopende gevoelens op je gezicht te toveren, zodat je buurvrouw/man die kan vastleggen.

onderbouw

ecoline, krijt

tekenen en schilderen

AVO bovenbouw

35 2 10/11

tekenen en schilderen 36 2 10/11

AVO bovenbouw

ecoline, krijt

KUNST KIJKEN De leerlingen kijken in boeken en op internet naar portretten in de schilderkunst en fotografie die verschillende stemmingen/gevoelens laten zien.

DOELSTELLINGEN EN BEOORDELINGSCRITERIA ■ De leerlingen kunnen in geschilderde en gefotografeerde portretten en bij elkaar stemmingen/gevoelens herkennen en begrijpen hoe die in lijnen, vlakken en kleur weer te geven zijn. Zijn verschillende stemmingen/gevoelens in hun getekende/geschilderde portret te herkennen?

■ De leerlingen kunnen gebruik maken van de afstotende werking van vetkrijt en water om een gevoel goed weer te geven. Is dat gelukt?

■ De leerlingen kunnen hun werk op een passende manier afwerken en presenteren. Ziet het geheel er goed uit?

LEERINHOUD

OPDRACHTEN

Materiaal en gereedschap: ▪ papier ▪ potlood ▪ plakkaatverf ▪ ecoline ▪ vetkrijt ▪ penselen Techniek: ▪ tekenen ▪ schilderen Beeldende aspecten: ▪ kleur ▪ lijn ▪ vlak KG/Kb: ▪ portrettekeningen in de schilderkunst ▪ elkaars gezichten met verschillende gevoelsuitdrukkingen

■ Opdracht 1 Kijk naar portretten in de schilderkunst die verschillende stemmingen/gevoelens uitdrukken. Kijk naar elkaars gezicht en laat verschillende gevoelens zien. Probeer die te vatten in enkele lijnen, vlakken en kleur die bij die gevoelens past.

■ Opdracht 2 Maak gebruik van de afstotende werking van vetkrijt en ecoline of plakkaatverf om die gevoelens extra te laten uitkomen.

■ Opdracht 3 Presenteer je werk op een aantrekkelijke manier.

Marie-José van der Sandt CKE-school-voor-beeldende-kunsten, Eindhoven

basisschool AVO beroepsonderwijs

Beroepsonderwijs bovenbouw handvaardigheid EEN GETEKENDE KOP Materiaal en gereedschap: ▪ kranten ▪ klei ▪ mirettes ▪ spatels ▪ draaiplateau Techniek: ▪ boetseren Beeldende aspecten: ▪ textuur ▪ vorm ▪ ruimte ▪ verhoudingen Kg/Kb: ▪ geboetseerde portretten

Beeldende probleemstelling en opdrachten Als mensen ouder worden ontstaan in het gezicht rimpels, uitzakkingen en andere veranderingen, die de leeftijd en het geleidde leven onmiskenbaar verraden. Sommige mensen doen er alles aan om dat te voorkomen of uit te wissen, maar een gegroefde en getekende kop is door die verschillende nuanceringen interessant om te boetseren. Dat kan aan de hand van foto’s of een levend model. Om een prop kranten breng je klei aan. Die vorm zet je op een draaiplateau. Door toevoeging van grove stukken klei vorm je, rondom, het hoofd, het gezicht en het haar. Let op de verhoudingen in het gezicht en probeer niet te fijn te werken om het karakter weer te geven.

Basisschool onderbouw tekenen en schilderen SPROOKJE Materiaal en gereedschap: ▪ papier ▪ ecoline ▪ penselen ▪ vetkrijt Techniek: ▪ tekenen ▪ schilderen Beeldende aspecten: ▪ structuur ▪ kleur ▪ vorm Kg/Kb: ▪ sprookjes ▪ sprookjesboeken

Beeldende probleemstelling en opdrachten Sprookjes zijn heerlijk om voor te lezen en om naar te luisteren. Kleintjes kunnen griezelen, maar alles loopt altijd goed af. Een wijze les om in akelige situaties iets te kunnen doen en daar weer uit te kunnen komen. Ook de prenten in sprookjesboeken oogsten bewondering. Zo mooi zijn die, dat het hele verhaal zich in kleur door hun hoofdjes afspeelt. Sprookjes tekenen ontmoet dan ook veel enthousiasme en elk kind mag zijn favoriete sprookje tekenen met vetkrijt en ecoline. Er komen veel Sneeuwwitjes, Assepoesters, Roodkapjes en boze wolven langs, die prachtig aangekleed zijn en geheel volgens de beschrijving zijn uitgedost met bijbehorende zwarte haren, verloren muiltjes, rode mutsjes en scherpe tanden.

alternatieven

lesideeën

37 2 10/11

tekenen en schilderen

beroepsonderwijs bovenbouw

verf

38 210/11

Gevoelskleuren

Vakantielandschap Marie-José van der Sandt

Na de zomervakantie, waarin iedereen - met nog een beetje heimwee naar verre landschappen - aan de dagelijkse routine begint, is deze opdracht voor alle cursisten een schot in de roos. De vakantielandschappen liggen dan nog vers in het geheugen en worden zonder veel moeite opgeroepen en uitgewerkt.

BEELDENDE PROBLEEMSTELLING Van de landschappen die je in je laatste vakantie tegenkwam, heb je ongetwijfeld foto’s genomen.

Kies er een uit die jouw perfecte vakantielandschap weergeeft. Dat kan dichtbij, maar ook ver weg zijn. Als je je ogen dichtdoet en aan het werkelijke landschap denkt, zie je kleuren die niet alleen de werkelijkheid weergeven, maar ook jouw gevoel. Dat ga je vastleggen op doek met acrylverf.

KUNST KIJKEN We bekijken vakantiefoto’s van landschappen en naar de landschappen van impressionisten als Claude Monet en expressionisten als Vincent van Gogh.

verf

tekenen en schilderen

beroepsonderwijs bovenbouw

39 2 10/11

DOELSTELLINGEN EN BEOORDELINGSCRITERIA ■ De cursisten kunnen zonder vooraf te schetsen hun favoriete vakantielandschap schilderen waarin het eigen gevoel daarbij in de kleur tot uiting komt. Is dat het geval?

■ De cursisten kunnen vrij gebruik maken van de beeldende aspecten kleur, vorm, textuur en compositie. Zijn die aspecten toegepast en ondersteunen die het gevoel dat aan de schildering ten grondslag ligt?

■ De cursisten kunnen hun werk presenteren op een manier die bij de inhoud past. Is dat gelukt?

tekenen en schilderen 40 2 10/11

beroepsonderwijs bovenbouw

verf

LEERINHOUD Materiaal en gereedschap: ▪ schildersdoek ▪ acrylverf ▪ penselen ▪ paletmesje Techniek: ▪ schilderen Beeldende aspecten: ▪ kleur ▪ vorm ▪ textuur ▪ structuur ▪ compositie ▪ contrast KG/Kb: ▪ vakantiefoto’s van landschappen ▪ werk van impressionisten als Claude Monet en expressionisten als Vincent van Gogh

OPDRACHTEN ■ Opdracht 1 Zoek in je vakantiefoto’s landschappen die je mooi vindt. Sluit je ogen en denk terug aan dat landschap. Je zult merken dat je niet alleen maar de werkelijke kleuren ziet van dat landschap, maar ook kleuren die jouw gevoel daarbij weergeven. Houd dat beeld vast, zodat je dat met acrylverf op doek kunt vastleggen.

■ Opdracht 2 Zet je landschap in grote vlakken op, zonder dat je je verliest in details. Denk in structuren, textuur, vormen, contrasten en kleur en kies een eenvoudige compositie. Maak gebruik van verschillende gereedschappen als kwasten en paletmesjes om je landschap textuur te geven,

waardoor het geheel interessanter is om te bekijken en grote vlakken levendig worden.

■ Opdracht 3 Presenteer je werk op een manier die recht doet aan de voorstelling.

Marie-José van der Sandt CKE-school voor beeldende kunsten, Eindhoven

basisschool AVO beroepsonderwijs

Basisschool middenbouw beeldende vorming WAT ZIE IK OM ME HEEN? Materiaal en gereedschap: ▪ papier ▪ potlood ▪ kleurpotlood ▪ vetkrijt ▪ ecoline ▪ penselen Techniek: ▪ tekenen ▪ schilderen Beeldende aspecten: ▪ kleur ▪ vorm ▪ compositie Kg/Kb: ▪ wandeling door de omgeving

Beeldende probleemstelling en opdrachten Niemand kent het landschap rondom de school zo goed als jij. Je fietst of loopt er dagelijks doorheen als je naar school gaat. Je hebt er misschien gespeeld of naar bomen en dieren gekeken en het roept vast allerlei herinneringen naar boven. Wat je elke dag ziet gaan we tekenen. Toch worden jullie tekeningen van het landschap allemaal anders, want iedereen kijkt er op een verschillende manier naar. Je mag met kleurpotlood, ecoline en/of vetkrijt werken. Kijk goed naar wat er allemaal in het landschap voorkomt. Is het vlak of zie je heuvels? Zijn er weilanden of bebouwde akkers? Schijnt de zon of is het bewolkt? Als we alle tekeningen straks naast en onder elkaar hangen, kun je goed zien dat hetzelfde landschap steeds anders is.

Beroepsonderwijs middenbouw tekenen en schilderen RECLAME Materiaal en gereedschap: ▪ potlood ▪ plakkaatverf ▪ penselen ▪ papier Techniek: ▪ tekenen ▪ schilderen Beeldende aspecten: ▪ vlak ▪ lijn ▪ structuur ▪ kleur ▪ vorm Kg/Kb: ▪ vakantiefolders ▪ catalogi van reisbureaus

Beeldende probleemstelling en opdrachten In januari worden we weer overstelpt met reisfolders naar 1001 bestemmingen, de ene nog mooier dan de andere. Hoe kun je uit het grote aanbod en betrekkelijke eenvormigheid een goede keuze maken? Welke aanbieder ziet er het aantrekkelijkst of juist het origineelst uit? Welke reclame spreek het meest aan?

Ontwerp een grote reclameplaat voor een populaire vakantiebestemming, waarin alle aantrekkelijke punten van die plaats op een originele wijze verbeeld zijn, zodat je in een oogopslag ziet om welke plaats het gaat. Denk in vlakken, lijnen, kleuren en structuren om de plaats die je op het oog hebt zo direct en aantrekkelijk mogelijk over het voetlicht te brengen.

alternatieven

lesideeën

41 2 10/11

beeld bij de hand als methode met leerinhoudspecials, leerinhoudspel, losse lessen en eigen materiaal Van je abonnement op beeld bij de hand digitaal heb je ongetwijfeld veel plezier in je lessen beeldende vorming. Toch kun je de schat aan lessen die je inmiddels hebt nog veel beter benutten dan je nu waarschijnlijk al doet. Maak van beeld bij de hand een eigen methode, die helemaal is toegesneden op jouw behoeften.

Naast de digitale kwartaalbladen geven wij ander materiaal uit, waarmee je in samenhang met de bladen een complete, maar vooral flexibele methode kunt samenstellen.

Leerinhoudspel Ideaal zou zijn als je alle lessen zelf bedenkt, die optimaal geeft en de leerling daarmee enthousiast ondersteunt in zijn beeldende ontwikkeling. Maar de dagelijkse routine werkt meestal anders. Je hebt weinig tijd en grijpt naar lessen die zich in de praktijk bewezen hebben en waarin je dus niet al teveel energie hoeft te steken. Na verloop van tijd kan dat gaan vervelen en daalt misschien je plezier in het vak.

Ben jij en/of je sectie of team toe aan een vakkundige oppepper om weer enthousiast met je leerlingen aan de slag te gaan, doe dan samen het leerinhoudspel. Daarmee word je op een speelse manier gedwongen van soms vreemde combinaties een beeldende les te maken, waar je zonder het spel waarschijnlijk nooit opgekomen zou zijn. Dat heeft elders al tot heel wat hilariteit geleid, met als resultaat dat het denken in vaste patronen aardig werd doorbroken. Én van het leerinhoudspel heb je jaar in jaar uit plezier!

Leerinhoudspecials en losse lessen Soms heb je behoefte aan meer kennis omtrent materialen en technieken. Daarop spelen wij in met de leerinhoudspecials, waarin niet alleen alles staat over het betreffende materiaal en de technieken die je daar met leerlingen op verschillende ontwikkelingsniveaus mee kunt doen, maar waarin ook aandacht wordt besteed aan kunstgeschiedenis/kunstbeschouwing in de vorm van veel beeldenpagina’s. Aan iedere special zijn voorbeeldlessen op verschillende niveaus gekoppeld.

De lessen uit beeld bij de hand kun je helemaal naar jouw behoefte printen en ordenen: naar discipline, naar niveau, naar materiaal etc.

Om je collectie te completeren kun je daar losse lessen uit ons archief aan toevoegen. Maar vergeet er vooral niet je eigen materiaal tussen te stoppen: dat maakt jouw methode tot de beste!

Leerinhoudspecials, A4 omvang 42 blz., per stuk nu € 17,50 Het leerinhoudspel is ontwikkeld tijdens de begeleiding van docenten beeldend, die het moeilijk vonden buiten hun paden te treden en bijna altijd dezelfde opdrachten gaven. Daarvoor bleek het leerinhoudspel dé oplossing.

Door het spel met het hele team of met de sectie te spelen, heb je niet alleen leuke middagen, maar ontstaat een schat aan nieuwe, originele lesideeën, waardoor je weer extra enthousiast en gemotiveerd je lessen beeldend gaat geven. Een aanrader voor docenten(teams), die deze vakken heel belangrijk vinden!

Leerinhoudspel nu € 49,50. Met uitgebreide handleiding

Losse lessen per stuk € 5,00, per 5 € 20,00, per 10 € 35,00

PRIJZEN JAARGANG 38 2010-2011 Hieronder vind je de abonnementsprijzen en die van de overige uitgaven van beeld bij de hand voor de jaargang 2010-2011.

Privéabonnementen worden uitsluitend geaccepteerd met een privé e-mailadres.

E-mailadressen van een school kunnen alleen een schoolabonnement ontvangen!

Speciaal voor basisscholen is er een nieuwe uitgave: beeld bij de hand basisschool.

Nieuwe abonnementen kun je aanmelden via www.beeldbijdehand.nl.

Prijzen beeld bij de hand en beeld bij de hand basisschool ■ Privéabonnement met 1 download per nummer ■ Schoolabonnement per vestiging met 1 tot maximaal 6 downloads per nummer ▪ Kortingsstaffel voor meer dan 2 vestigingen per school en/of voor meerjarig abonnement op aanvraag ■ Instituuts-/opleidingsabonnement per vestiging met 50 downloads per nummer ▪ meer downloads boven 50 per stuk ▪ Kortingsstaffel voor meer dan 2 vestigingen per instituut en/of voor meerjarig abonnement op aanvraag ■ Studentenabonnement (met kopie geldige collegekaart 10/11)

€ €

55,00 79,50

€ €

395,00 4,00

€

39,50

€ € € € €

5,00 20,00 35,00 25,00 49,50

€

17,50

Bij een dubbel abonnement (beeld bij de hand én beeld bij de hand basisschool) geldt een korting van 25% op de tweede uitgave. Mail ons daarvoor naar info@beeldbijdehand.nl.

Onze overige uitgaven via www.beeldbijdehand.nl ■ Losse les uit het archief ▪ 5 losse lessen naar keuze ▪ 10 losse lessen naar keuze ■ Losse digitale nummers ■ Leerinhoudspel ■ Leerinhoudspecials over alle onderdelen van de leerinhoud met vijf daaraan gerelateerde lessen op verschillende niveaus

De opzegtermijn van een abonnement is twee maanden. Dat wil zeggen dat je ons de beëindiging van een abonnement vóór 1 juli moet laten weten. Zo niet, dan gaan wij er vanuit dat je het abonnement handhaaft. 1 Juli is de peildatum waarop wij bekijken of we met de uitgave door kunnen gaan of niet. Vanaf 2 juli versturen wij de nieuwe rekeningen per e-mail. Je dient deze rekening vóór 1 september 2010 te voldoen. In verband met de grote vakantie kun je dat daarvoor of direct daarna doen. Bij een tweede betalingsherinnering brengen wij € 15,00 extra administratiekosten in rekening. Na twee herinneringen geven wij de rekening ter incasso uit handen aan derden. De kosten daarvan zijn voor jouw rekening.

Dus betaal op tijd!

LEVERINGSVOORWAARDEN Illegale verspreiding van nummers van en/of lessen uit beeld bij de hand, beeld bij de hand basisschool en/of van onze andere uitgaven via cd’s, dvd’s of andere media en/of publicatie van nummers, lessen en/of onze andere uitgaven op websites met de mogelijkheid voor buitenstaanders anders dan abonnementhouder(s) om die gratis cq tegen betaling te downloaden en/of alle andere manieren van schending van het copyright, is strikt verboden. Bij constatering sturen wij de verspreider of de eigenaar van de betreffende site een naheffing voor de prijs van tenminste € 25.000,00!

© StellaRuheProducties, Amsterdam 2010

NIEUW

beeld bij de hand basisschool vanaf september 2010 Een uitgave speciaal voor de basisschool: beeld bij de hand basisschool. Basisschoolnummers hebben dezelfde thema’s als de gewone nummers, maar zijn anders opgebouwd.

De Inleiding en Thema in beeld zijn dezelfde. De uitgewerkte basisschoollessen zijn ook gelijk, maar het zijn er meer en geordend naar niveau. De lesideeën zijn uitsluitend voor de basisschool.

Alle lessen en lesideeën zijn direct uitvoerbaar. Als je je gewone abonnement op beeld bij de hand wilt vervangen door het nieuwe basisschoolabonnement, of het naast je normale abonnement wilt ontvangen, dan verzoeken wij je ons dat per e-mail te laten weten (info@beeldbijdehand.nl). Je krijgt voor de nieuwe uitgave een ander wachtwoord, je houdt wel je gewone inlogcode.

[Advertentie]

Boeken van FORTE Jorna Go Mooi gemaakt 3 creatieve projecten voor kinderen van 10 tot 12 jaar Mooi gemaakt 3 is het laatste deel in de serie Mooi gemaakt.

Het staat vol projecten om met kinderen van 10 tot 12 jaar te maken.

De projecten zijn gerangschikt in thema’s, zoals de natuur, mijn lichaam & ik, de wereld om ons heen, techniek en sport & spel.

De onderwerpen van de werkstukken passen in de belevingswereld van kinderen in de bovenbouwleeftijd van de basisschool.

■ Met veel foto’s en duidelijke werkbeschrijvingen ■ Kinderen kunnen zelf aan de slag, volwassenen helpen af en toe mee ■ Voor thuis en op school ISBN 978 90 5877 890 1 NUR 214 € 17,95 20 x 24 cm 96 blz. gebonden verschijnt in januari 2011

Eerder verschenen: ■ Mooi gemaakt met kleuters ■ Mooi gemaakt van 6 tot 8 jaar ■ Mooi gemaakt van 8 tot 10 jaar

ISBN 978 90 5877 814 7 ISBN 978 90 5877 738 6 ISBN 978 90 5877 796 6

Stella Ruhe en Jacquelien de Jong

De volgende

beeld bij de hand verschijnt in maart 2011 thema: KUNSTIG In juni 2011 verschijnt thema: VARIATIE In september 2011 verschijnt thema: VERANDERING AUTEURS Wij zijn altijd op zoek naar docenten/auteurs die originele lessen beeldende vorming, tekenen, textiele vormgeving, handvaardigheid, CKV en kunst geven. Wij bieden je graag een platform om jouw werk bekend te maken en je collega’s te inspireren. Heb je toevallig leuke lessen die binnen een van bovenstaande thema’s passen, stuur dan een mailtje naar info@beeldbijdehand.nl met een goede digitale afbeelding van een werkstuk uit de les die je zou willen publiceren en je ontvangt per omgaande de schrijfwijzer. Je mag ons ook meteen je tekst (volgens de indeling die wij gebruiken) en 6 tot 8 scherpe digitale beelden (300 dpi) van werkstukken mailen. Wij zien jouw bijdrage met spanning tegemoet. Na publicatie krijg je als vergoeding drie losse lessen van onze site www.beeldbijdehand.nl.

Wij behouden ons echter wel het recht voor artikelen te weigeren, in te korten, aan te passen of in een ander nummer te plaatsen dan het eerst verschijnende.