BKW_24-2015 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

27 november 2015

Mahonia minder populair 24 Wat is een Pest Free Area eigenlijk? 12 Zo zit Beiers gebiedseigen in elkaar 14 AquaTag zet door met waterbesparing 28 Omslag_BKW15-24.indd 1

23-11-15 14:37

TE KOOP RECHTSTREEKS UIT DE HAVEN:

BOOMKWEKERIJ TRANSPORT-JUTE

Jute zakken voor het verpakken en transporteren van bomen. Het gaat om gebruikte, geschoonde cacaozakken. LEVERING: Losgestort vanaf 130 euro per ton (min. 8.000 kg = 1 container). Gestapeld op pallets vanaf 175 euro per ton (± 500 kg p.p.). Gratis bezorgd door heel Nederland. De levering geschiedt binnen enkele dagen. Voor bestellingen of vragen kunt u contact opnemen met: SORTAS BV • Domineesweg 31 • Urk  0527-264354  info@havenserviceurk.nl

720455_.indd 2

23-11-2015 12:35:52

Inhoud

Omslag: Emiel van den Berg

Nieuws

11 Britse markt draait best goed

4 Commentaar: Marktwerking 5 Stelling: Ontmoedig diefstal machines met track & trace 6 Benefits of nature wil hét footprint-label van de tuinbouw worden

Bedrijf 10 ’The Green Connection 2.0 krijgt verder vorm’ 11 Bankroet John Woods: vergane glorie 12 Wat is een Pest Free Area en wat kan de sector ermee 14 Zo zit Beiers gebiedseigen in elkaar

22 Doel is beheersing Xylella

17 Ondernemersvragen: Hoe moet ik onder de Wwz een

ontslagaanvraag onderbouwen?

Teelt & Gewas 20 ’Alles zit dit jaar mee’ 22 Kennisleemtes over Xylella vragen meer onderzoek 24 Populariteit Mahonia behoorlijk gedaald 26 Teeltadvies: Denk vooruit met opkuilen bos- en haagplantsoen 28 AquaTag zet door met waterbesparing

32 Stemming iets beter dan vorig jaar

Markt & Afzet 32 Beurs GRS Inkoop wordt iets groener 35 Hoe loopt het? 36 Marktnieuws

Service 38 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 39 Vaktaal en Agenda Op www.DeBoomkwekerij.nl vindt u actueel nieuws, marktnieuws, fotoreportages, video’s, blogs en het magazine in digitale vorm. Problemen met inloggen? Kijk dan op www.DeBoomkwekerij.nl/inloghulp.

colofon Redactie

Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl Website: deboomkwekerij.nl Hoofdredactie Wim du Mortier (071) 565 96 82 Vakredactie Arno Engels 565 96 86 Ketura Haveman 565 96 83 Ron Barendse 565 96 84 Bureauredactie Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Vormgeving Diseno vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Directie Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 565 96 78 Alice Hoogenboom

Exploitatie

Koninklijke BDU Uitgevers B.V., Afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA T (0342) 494 263 F (0342) 413 141 Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Advertentie-exploitatie Media adviseur: Gert-Jan Bloemendal T (0342) 49 48 07 E g.bloemendal@bdu.nl, Internet: bdu.nl Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Abonnementenservice Aanvraag (ook via website deboomkwekerij.nl) en wijziging abonnement naar Koninklijke BDU Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, T (0342) 494 844, F (0342) 494 299, E abonnementen@bdu.nl. Op werkdagen

telefonisch bereikbaar van 8.30 – 14.00 uur Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via deboomkwekerij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice. Jaarabonnement: €236,65 (exclusief 6% btw). Studenten en scholieren krijgen 25% korting. Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag.

Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf B.V. 28ste jaargang ISSN-nummer: 0923-2443 De Boomkwekerij is een uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en de Koninklijke BDU Uitgevers B.V. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Koninklijke BDU Uitgevers B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Inhoudspagina-BKW15-24.indd 3

23-11-15 15:25

Foto: DLV Plant

NIEUWSINTERVIEW

Wil de Bresser, DLV Plant:

’Sector draagt vernieuwend sortiment veel te weinig uit’ De Nederlandse boomkwekerij drijft volgens Wil de Bresser op drie pijlers: sortiment, kwaliteit en logistiek. De DLVdeskundige vreest echter dat de eerste pijler verloren gaat. Hij ziet althans op vakbeurzen amper kwekers die vernieuwend sortiment uitdragen. „Het moet ook echt vernieuwend zijn, niet gewoon nieuw.” Wil de Bresser

„Het speelt al veel langer, maar het viel mij op de vakbeurzen dit jaar alweer op: er doen bijna geen sortimentskwekers meer mee. Ze sturen wel nieuwigheden in, en laatst in Zundert was er met zo’n nieuwigheid wel de hoofdprijs gewonnen, maar er is maar een enkele kweker die een breed sortiment uitdraagt op een boomkwekerijbeurs.” Platform bieden? „Ik begrijp wel dat veel sortimentskwekers een boomkwekerijbeurs niet nodig hebben voor hun eigen verkoop. Maar voor het belang van de sector zou het wel goed zijn als het sortiment van de Nederlandse boomkwekerij meer en duidelijker wordt getoond. Kunnen beursorganisaties van bijvoorbeeld Plantarium en GrootGroenPlus zorgen voor een platform van sortimentskwekers, of

COMMENTAAR

standsorganisaties voor boomkwekers zoals de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten? Er zit wel degelijk vernieuwend sortiment, want als je praat met standhouders, dan blijken ze verrassende nieuwigheden te hebben. Maar ze vallen niet op voor beursbezoekers. Het sortiment moet echt wel vernieuwend zijn, niet gewoon nieuw. Want wie zit nog te wachten op de zoveelste paarse Hydrangea, de zoveelste lila Clematis? Er komen ook zoveel nieuwe vaste planten en rozen, maar wat is echt vernieuwend? Wat is echt anders dan bestaand sortiment en heeft zodoende marktwaarde? Zoals Skimmia japonica ’Magic Marlot’ of Hydrangea arborescens ’Annabelle’, die de markt kent en gebruikt?” In Duitsland zoeken „Het sortiment dat de Nederlandse

PEILING

Marktwerking De markt dwingt ontwikkelingen richting duurzaamheid af. De overheid moet dat niet met regels proberen af te dwingen en hooguit kaders stellen. Het is beter het over te laten aan de werking van de vrije markt. Die gaat wensen van consumenten vanzelf vertalen naar eisen aan producenten.

Ontmoedig diefstal machines met track & trace

Dat is een beetje de algemeen geaccepteerde visie op ontwikkelingen in het verduurzamen van de productie in agrarische sectoren; of het nu dierenwelzijn betreft of milieusparend produceren. En in de praktijk zie je dat pressiegroepen als Greenpeace ketens onder druk zetten om hun aanbod duurzamer te maken: vervuilende producten uit de Wim du Mortier Hoofdredacteur

schappen, schonere erin. Die ketens zitten vervolgens met het probleem hoe zij met feiten onderbouwd een selectie tussen ’schoon’ en ’vies’ kunnen maken. Dat gaan zij dus vragen aan producenten: toon het maar aan.

Eens 83%

Oneens 17%

Maar wat gebeurt er als verschillende ketens allemaal zelf hun weg gaan zoeken in de markt en aanleiding geven voor het opzetten van systemen waarmee de duurzaamheid van producten kan worden aangetoond? Dan is het gevaar groot dat allerlei keurmerken en certificeringssystemen naast elkaar worden opgezet, en kwekers óf moeten kiezen óf moeten investeren in aansluiting bij meerdere systemen. In de afzetketen levert dat extra kosten op die in een krappe markt niet of nauwelijks door te rekenen zijn aan de

n op de

consument. Het zet de marges per saldo verder onder druk.

De nieuwe peiling luidt:

Het is goed dat in de afzet van boomkwekerijproducten gezocht wordt naar methoden

Alleen Europese samenwerking maakt kans tegen Xylella

om duurzaamheid - ook wel ’footprint’ genoemd oftewel de mate van belasting van het milieu - aan te tonen. Maar je zou hopen dat met een beetje regie en overleg wordt voorkomen dat onnodig extra ketenkosten ontstaan. Regie, maar door wie?

Stem mee op deboomkwekerij.nl.

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Nieuws opinie BKW15-24.indd 4

23-11-15 15:25

Opinie Column coen dekkers

Omweg

boomkwekerij als sector produceert, is wel aan het verschralen. Voor sortiment moet je niet meer in Nederland zijn, zo hoor ik van kwekers, maar die gaan het in Duitsland zoeken. Vroeger brachten Nederlandse exporteurs nieuwigheden vanuit de hele wereld naar ons land toe, uit Nieuw-Zeeland, Australië, Zuid-Afrika, noem maar op. Ook dendrologen gingen de wereld af naar vernieuwend sortiment, voor onderzoek en voor kwekers. Wie doet dat nu nog? De Nederlandse boomkwekerij heeft in het buitenland het imago van sortiment kweken, kwaliteit kweken en logistiek verzorgen. Het sortimentsonderzoek zijn we al een beetje kwijtgeraakt. We moeten ook niet het sortiment als belangrijke pijler van de sector verliezen. Want wat gebeurt er dan met onze handel en export?” <

Pof! Stilte. Geen zachte dood voor de compressor. Geen wonder ook, want hij deed al een tijdje net iets te zwaar werk. Dus een nieuwe bestellen. Minimaal 500 liter lucht en een voorraadvat van 250 liter. En ja hoor, binnen een half uurtje had ik een prijsopgave. En een hartverzakking. Met een bleek bekkie duik ik het internet op. Terwijl ik daar snuffel blijft mijn hartspier verkrampen. Wat een geld om wat lucht samengeperst te krijgen. Plotseling valt mijn oog op een superaanbieding. Een goed merk compressor afgeprijsd van €2.365 naar €865! Het kan niet waar zijn, maar het staat er echt. Ik print het uit, om er zeker van te zijn dat ik de aanbieding kan bewaren. Bestellen per mail, eitje. Opgelost! ’Beste meneer Dekkers, U bent nog geen klant bij ons? Indien u interesse heeft een vaste afnemer te worden, dan nemen wij graag contact met U op via onze accountmanager. Anders kunt u dit product bestellen via onze partner in uw regio. Groeten Jochem’. Ik reageer: ’Beste Jochem, wat ingewikkeld. Ik betaal die compressor en jullie sturen hem op, moeilijker is het niet’. Maar Jochem heeft toch een ander plan. ’In dat geval kunt u deze compressor gewoon bestellen via toolshop.com’. Jullie voelen hem al. Daar stond deze compressor niet in de aanbieding. Ik bel naar de partner. ’Ik kan deze compressor voor u opsturen. Hij kost €2.785. ’Maar hij was toch in de aanbieding?’ ’Sorry meneer, bent U garagehouder? Want deze aanbieding geldt alleen voor garagehouders’. En weer is mijn reactie: ’Wat ingewikkeld, ik betaal, u levert, wat is daar moeilijk aan?’ De mevrouw aan de andere kant van de lijn reageert verrassend. ’Ik overleg even, momentje. Hallo meneer, U kunt inderdaad deze compressor bestellen voor de actieprijs. Er is één probleempje, ik moet even bij onze partner checken of hij nog leverbaar is... Hè, wat vervelend voor U meneer, hij is net uitverkocht’. Goh, wat verrassend. ’Jammer mevrouw’. Ik ben inderdaad geen garagehouder. Paul wel. Dus ik stap met mijn printje in de auto. ’Die kan ik wel bestellen Coen, momentje... Het is geregeld, binnen zeven dagen heb jij weer lucht’.

stelling

Ontmoedig diefstal machines met track & trace Marc Lodders, Lodders

Patrick Wijnhoven, Roparu

Jan Kloosterhuis,

Boomkwekerijen,

rozen, Wanssum:

Boomkwekerij Jan H.

Wernhout:

„In de basis ben ik het eens

Kloosterhuis en Zn,

„Iedereen dient met zijn

met deze stelling. Het is

Winschoten:

poten van andermans mate-

eigenlijk wel de omgekeerde

„Je moet langzamerhand je

riaal af te blijven. We kunnen

wereld wat je allemaal moet

bedrijfsterrein inrichten als

allemaal wel alles gaan uitrusten met track &

doen om diefstal te voorkomen. Anderen

een fort tegen ongewenst bezoek. Bij onze

trace, maar daar vinden ze binnen niet al te

hebben gewoon van de spullen af te blijven.

vestiging in Hongarije hebben we het hele

lange tijd ook wel wat op en zijn die kosten

Hierin is ook een rol voor de politiek wegge-

terrein afgezet met een hek van 3 m hoog en

ook nog eens voor niets gemaakt. We kunnen

legd, duidelijker en harder straffen. Eventueel

’s nachts bewaking met honden en camera’s.

en mogen niet zelf voor rechter spelen, maar

de schade door de gepakte dieven terug laten

Je bent als bedrijf maar ook als huisbezitter

de straffen die er voor staan schrikken inbre-

betalen met een opslag. Een andere vorm van

steeds kwetsbaarder en als je een inbreker

kers niet echt af. Het lijkt me nuttiger om de

diefstal die steeds meer voorkomt, is het ste-

betrapt en deze wordt verwond kom je zelf

pakkans te vergroten en dan ook werkelijk te

len van diesel. Dit zou zeer eenvoudig opge-

achter de tralies. Verzekeraars eisen ook

straffen, zodat men het wel uit zijn hoofd laat

lost kunnen worden door de rode diesel weer

steeds meer preventie en de premies stijgen.

om een volgende poging te ondernemen.”

in het leven te roepen (al dan niet met belas-

Machines uitrusten met track & trace is een

tingverlaging op de rode diesel). Politiek pak

goede preventie achteraf en weer een extra

je verantwoordelijkheid en doe er iets mee.”

investering om jezelf te beschermen. Zorg vooral dat je de machines tegen diefstal verzekert en elk jaar een actuele inventarislijst opstuurt naar de verzekeraar.”

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Nieuws opinie BKW15-24.indd 5

23-11-15 15:25

Foto’s: Arno Engels, Ron Barendse

Benefits of nature wil hét footprint-label van d Benefits of nature wil duurzaamheid van tuinbouwproducten via een footprint inzichtelijk maken. „Voor sommige retailers die zich willen onderscheiden op duurzaamheid is een MPS-keurmerk onvoldoende”, aldus Henri Potze, oprichter van Benefits of nature.

Potze zei dit tijdens een netwerklunch van Stichting Greenport Regio Boskoop op vrijdag 20 november bij Agrocultuur in Hazerswoude-dorp. Hij ging daarbij onder andere in op het ontstaan van Benefits of nature. „Tot voor kort werkte ik bij handelaar Waterdrinker en daar kreeg ik de

vraag van Albert Heijn, die klant is bij Waterdrinker, op welke manier zij zich kunnen onderscheiden op duurzaamheid. Zij wilden de informatie over de footprint van bloemen en planten beter gekwantificeerd zien.” Een MPS-keurmerk geeft volgens Potze hiervoor onvoldoende informatie en daarmee was het idee voor het ontwikkelen van een tool die deze footprint laat zien geboren.

Tool ontwikkeld

„Vijf tot tien vooraanstaande boomkwekerijen hebben interesse in Benefits of nature getoond”, aldus oprichter Henri Potze.

In maart van dit jaar was de oprichting van de stichting Benefits of nature een feit. „Benefits of nature wil aanjager zijn op het gebied van duurzaamheid. De tool die wij onder andere hebben ontwikkeld met Lei Wageningen UR, EcoChain en Waterdrinker levert uiteindelijk voor iedere schakel in de keten een getal op dat de footprint van een product weergeeft.” Dat juist Albert Heijn aanklopte was volgens Potze geen toeval. „Zij willen inzichtelijk kunnen maken hoe duurzaam de producten zijn die zij in hun sortiment

kort ’Opbrengstmetingen nodig’

EU financiert Xylella-onderzoek

Nieuw systeem druppelt schoner

Voor het toepassen van precisielandbouw in de boomkwekerij zijn nog opbrengstmetingen van akkerbouwgewassen nodig. Dat bleek vorige week in Oirlo tijdens een bijeenkomst. Toepassing blijkt niet gemakkelijk, doordat het sortiment groot is en gewassen weinig homogeen zijn. Kwekers beschikken reeds over bodemscans en drones. Met opbrengstmeetsystemen verwachten ze de perceelsvariatie nog beter in beeld te krijgen. Ze bekijken mogelijkheden hiertoe.

De komende jaren besteedt de EU €7 miljoen aan onderzoek rond Xylella fastidiosa. Want er zijn nog veel vragen onbeantwoord, zo bleek in Brussel op een internationale workshop. Onderzoekers voorspelden dat de bacterie op meerdere plekken in de EU wordt gevonden. „Daarom moeten we waakzaam blijven”, zei LTObestuurder Jan Veltmans. „Een lichtpuntje voor de Nederlandse boomkwekerij. „Hoe kouder het klimaat, hoe meer kans dat de bacterie dit niet overleeft.” Lees meer over Xylella-onderzoek op pagina 22-23.

Belgische proefcentra werken samen met Spaanse en Italiaanse fabrikanten aan een nieuw druppelsysteem voor binnen- en buitenteelten. Het systeem bestaat uit een nieuw soort kunststof voor druppelleidingen. Het kunststof bevat toevoegingen die ervoor zorgen dat schimmels, bacteriën en plantenwortels minder snel druppelgaatjes kunnen verstoppen. De leidingen kunnen dan langer meegaan, de watergift zal gelijkmatiger zijn en het waterverbruik neemt af.

Groen onderwijs weg bij EZ Als het aan de Tweede Kamer ligt wordt het ministerie van Onderwijs verantwoordelijk voor het groene onderwijs. Een meerderheid nam daarover een motie aan. Nu zwaait het ministerie van Economische Zaken nog de scepter. Er zou geen reden meer zijn om het groene onderwijs apart te behandelen.

Eerste stap Westelijke Rondweg Provincie Zuid-Holland en gemeenten Alphen aan den Rijn en Waddinxveen willen de Verlengde Bentwoudlaan aanleggen, om de infrastructuur ten westen van Greenport Boskoop te verbeteren. Het voorkeursbesluit ligt tot en met 30 december ter inzage bij de gemeenten. Daarna volgt besluit.

Plant Collect stopt met GRS Plant Collect heeft haar samenwerking met GRS per 1 januari 2016 opgezegd. Het bedrijf was sinds dit jaar voorkeurleverancier van de retailorganisatie. De leverancier zegt terug te willen naar een helder, concurrerend en duidelijk prijsbeleid, zonder commissies, kortingen en/of afdrachten. Bram Pieters, category manager van GRS, zegt het besluit van Plant Collect te betreuren.

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW15-24.indd 6

23-11-15 15:13

Nieuws

van de tuinbouw worden hebben.” En dit kan volgens Potze weer niet los gezien worden van eerdere bezoeken die Greenpeace heeft gebracht aan diverse retailers. „Vorige week mochten we middels een pitch bij Albert Heijn onze werkwijze uitleggen. Ondanks dat de supermarktketen nog aanvullende voorwaarden stelde, werd ons verteld dat ze ook veel potentie zien in ons model”, aldus Potze tegen de ongeveer zestig aanwezigen die op de bijeenkomst zijn afgekomen.

Retailer betrekken Het inzichtelijk maken van de footprint in de productieketen, oftewel meten, is volgens Potze stap 1. Vervolgens is het volgens hem zaak om onder andere de retailer er bij te betrekken (stap 2) en in co-creatie te komen tot nieuwe concepten. Hij geeft daarbij het voorbeeld van de Britse retailer B&Q die tot vorig jaar steeds minder perkplanten verkocht. Zij nodigden daarop acht van hun leveranciers uit om te komen uitleggen wat hiervan de oorzaak zou kunnen zijn. Die lieten op hun beurt een aantal vrouwen - vrouwen zijn immers de potentiële klanten en niet mannen - ondervragen over hoe zij tegen de perkplanten aankijken.

Wat bleek? Een aantal milieuaspecten kwam als minder positief naar voren. Met name de piepschuim trays waarin de planten stonden gaven de vrouwen het idee dat hun aankoop wel eens slecht voor het milieu kan zijn. Uiteindelijk is B&Q met hun leveranciers gekomen tot een nieuw concept waarbij een aantal milieuaspecten is verbeterd. Het filmpje dat B&Q ter promotie van het product heeft gemaakt staat volgens Potze ’bol van de aannames’ die mogelijk wel kloppen maar niet inzichtelijk zijn gemaakt. „Met onze footprinttool kunnen we dat wel.” Ten slotte - en dat is stap drie - moeten de concepten zorgen voor meer handel. „Duurzaamheid is een kans. Of een retailer en/of een consument bereid is om meer te betalen voor een product hangt ook af van onze manier van storytelling.”

Boomkwekers tonen interesse Volgens Potze hebben zo’n vijf tot tien vooraanstaande boomkwekerijen inmiddels interesse in Benefits of nature getoond. Vanuit de zaal kwamen er ook een aantal kritische vragen. Een van de vragen was van een sortimentskweker die zich afvroeg of het wel mogelijk was om voor alle 300 soorten die hij

kweekt de footprint uit te rekenen. „Ja”, was het antwoord van Potze. „We weten nog niet alles en de tool moet voor sommige producten nog worden doorontwikkeld, maar we kunnen ook voor een groot aantal producten die in kleine aantallen worden gekweekt, de footprint inzichtelijk maken.” Potze liet de aanwezigen ook een sheet zien met daarop vier verschillende milieuvriendelijke potten. „Allemaal zijn ze duurzaam, maar hoe duurzaam zijn ze nou eigenlijk? Via onze tool kunnen we dat nu in een waarde uitdrukken.” Onder andere Koppert Biological Systems en Horticoop zijn een van de 28 - zoals ze heten - Founding Father’s van Benefits of nature. Tijdens de bijeenkomst legden vertegenwoordigers van deze bedrijven uit waarom zij het initiatief ondersteunen. Het komt met name neer op dat de bedrijven via een footprint van hun eigen processen, inzicht willen krijgen waar nog winst op het gebied van duurzaamheid is te behalen. Bovendien gaven de bedrijven aan Benefits of nature te zien als hét footprint-label voor de sierteelt. Potze: „Wij zijn een stichting die werkt voor de sector. We hanteren voor kwekers bovendien lage prijzen zodat zij laagdrempelig kunnen instappen.” <

Het laatste nieuws leest u elke dag op www.DeBoomkwekerij.nl

Kweker meldt diefstal van Buxus

’Show It!’ thema Plantarium 2016

Bij kweker Didier Hermans in het Belgische Beerse is in de nacht van 10 op 11 november een partij Buxus gestolen. De kweker schat de schade op €16.000 en roept branchegenoten op alert te zijn op partijen Buxus die worden aangeboden.Het gaat om 500 Buxus sempervirens- op stam van 12 jaar oud in 10 l-container. Deze hebben een stamhoogte van 50 cm met een bol van 25-30 cm. Daarnaast zijn 250 Buxus sempervirens-bollen van 30 cm in 7,5 l-container gestolen.

Draaide Plantarium afgelopen jaar nog om de verkoop, komende editie staat de internationale vakbeurs voor de boomkwekerij in het teken van het thema ’Show It!’. Deelnemers worden uitgedaagd te tonen wat ze in huis hebben; letterlijk en figuurlijk. De samenwerking met Groen-Direkt wordt in 2016 voortgezet. En er komt een Praktijkdag voor het Groen.

Ronald Moerings overleden In de sector is met verslagenheid gereageerd op het plotselinge overlijden van waterplantenkweker Ronald Moerings. De kweker verongelukte begin november met zijn auto. Moerings staat bij klanten en collega-kwekers bekend als ondernemend, enthousiast, energiek en positief. Met Moerings verliest de boomkwekerijsector een toonaangevende ondernemer.

’Krimp plantenomzet structureel’

REWE start groene webshop

De poten tuinplantenexport leverde in oktober weer in en staat na tien maanden op een achterstand van bijna 3%. De krimp bij de planten en stijging bij de bloemen zijn dit jaar volgens VGB structureel. Vorig jaar klom de exportwaarde bij de planten met 5% sterker dan die van de snijbloemen, waarvan de omzet toen 2% pluste. Naar Duitsland blijft de verkoop van bloemen en planten 4% achter op vorig jaar.

Toom, dochter van Duitse retailorganisatie REWE, is een online tuincentrum gestart: www.gartenliebe.de. Vooral bij de verkoop van planten is er volgens REWE/Toom extra aandacht voor kwaliteit. Het bedrijf heeft naar eigen zeggen gekozen voor kwekers met een goede naam. De webshop zou een antwoord zijn op het online tuincentrum van Tengelmann-groep: www.gartenxxl.de. Dat meldt www.marktingrun.de. < De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW15-24.indd 7

23-11-15 15:13

720456_.indd 8

23-11-2015 12:22:40

720457_.indd 9

23-11-2015 12:36:26

Samenwerking

Tekst: Ank van Lier Foto: Arno Engels

’The Green Connection 2.0 krijgt verder vorm’ The Green Connection werd vorig jaar nieuw leven ingeblazen: in plaats van individuele ondernemers zijn alleen nog kwekersorganisaties aangesloten. Het doel blijft het verder op de kaart zetten van de boomteeltsector in Euregio Venlo. Even terug naar het begin. In 2010 sloegen diverse kwekers en gemeente Horst aan de Maas de handen ineen om het Euregionale boomteeltcluster in de regio Venlo op de kaart te zetten. Dat het platform in 2012 werd overgeheveld naar de LLTB had vooral financiële redenen, geeft Frank Coenders uit Grubbenvorst aan. De kweker is vanaf het eerste uur betrokken bij het samenwerkingsverband. „Bij de start was er een subsidiepot, maar later moesten de kwekers zelf de financiële lasten dragen. Maar weinig kwekers hadden echter geld over voor algemene doelen en ambities. Daarop is het project ’gestald’ bij de LLTB.”

Aan elkaar snuffelen Na een jaar van stilte haalde een groep kwekers, waaronder Coenders, The Green Connection weer van stal. „We vonden het zonde om het te laten doodbloeden. Maar om te komen tot een constructieve samenwerking, zou de opzet moeten worden aangepast.” In de nieuwe structuur kunnen alleen boomteeltorganisaties aansluiten. Kwekers betalen dus indirect, via hun lidmaatschap van een van de organisaties. „De organisaties in deze regio waren nauwelijks op de hoogte van elkaars activiteiten en doelstellingen. Door hen bij elkaar te brengen, kun je kennis en ervaringen uitwisselen en voorkom je dat zaken dubbel gebeuren. Ook leggen

we samen meer gewicht in de schaal, bijvoorbeeld bij overheden.” Onder begeleiding van Leo van der Laak werd in juni 2014 stichting The Green Connection heringericht waarbij Van der Laak als coach en secretaris optreedt. Drie partijen werden lid: de Vakgroep Boom- en Vaste Plantenteelt van de LLTB, Boomkwekerij Support Venlo en de Boomteeltstudieclub Horst a/d Maas. In juni van dit jaar sloot de Coöperatieve vereniging Garden Plant UA aan. Inmiddels is op diverse manieren synergie behaald, geeft Coenders aan. „Een mooi voorbeeld is de TreeVention-beurs. Tijdens deze beurs, die werd georganiseerd door Boomkwekerij Support Venlo, organiseerde Garden Plant een lagenbeurs. Ook vond hier de jaarvergadering plaats van de Boomteeltstudieclub. Op deze manier versterk je elkaar, TreeVention moet dé boomkwekerijbeurs van het zuiden worden.” Een ander wapenfeit zijn de opendeurdagen die The Green Connection in augustus organiseerde. „De achttien deelnemende kwekerijen hebben in totaal zo’n honderd potentiële klanten verwelkomd. Dit event krijgt daarom zeker een vervolg. Ook Meet

& Green, een van de kroonjuwelen van The Green Connection, zal worden voortgezet. Maar de organisatie blijft in handen van Cultus Agro Advies. The Green Connection is immers vooral een platform voor overleg en afstemming.”

Frank Coenders: „Met beurs TreeVention en opendeurdagen hebben we als The Green Connection stappen in de goede richting gezet.”

Scepsis Er is nog wel werk aan de winkel, erkent Coenders. Zo vindt hij het belangrijk dat een Duitse partij aanhaakt. „Gezamenlijk vormen we het grootste boomkwekerijgebied van Europa en kunnen we echt een vuist maken. Omdat de Duitse boomteeltorganisatie Plantregio Rhein-Maas helaas niet wilde aansluiten, hebben we contact gelegd met het Verband Rheinischer Baumschulen.” De deelnemers zien volgens Coenders al de meerwaarde van de samenwerking. „Niet voor niets zal kennis- en bezoekerscentrum Rozenhof Lottum eind dit jaar lid worden. Wel horen we soms dat kwekers nog wat sceptisch zijn over The Green Connection nieuwe stijl. Die scepsis wordt hopelijk snel weggenomen; de eerste stappen in de goede richting zijn gezet.” <

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Green Connection layout.indd 10

23-11-15 11:23

Tekst en Foto: Arno Engels

Verenigd Koninkrijk

Bankroet John Woods: vergane glorie John Woods (voorheen Notcutts) is bankroet. Daarmee is een eind gekomen aan een prominente Engelse boomkwekerij met een rijke achtergrond. Het faillissement is niet tekenend voor de Britse markt, want die draait best goed. Vorige week kwam vanuit Engeland het nieuws dat John Woods Nurseries bankroet is. Sommige crediteuren verbaasden zich niet over het faillissement, want John Woods kampte al langer met financiĂŤle problemen. Het bedrijf kon zijn schulden niet meer afbetalen en probeerde vorig jaar nog een afbetalingsregeling te treffen met leveranciers van plantmateriaal. Dat hielp dus niet meer. Alle activiteiten zijn stopgezet. De circa 25 medewerkers staan op straat. De curatoren verkopen deze week, via een internetveiling, alle gewasopstanden en andere materialen van het 26 ha grote containerteeltbedrijf in Pettistree, bij Woodbridge (Suffolk). Volgens accountants van het bedrijf begonnen de problemen in de verkoop aan Britse tuincentra. Die viel in 2012 en 2013 tegen voor John Woods. De afzetsituatie verbetert echter de laatste jaren. Vanuit de Horticultural Trades Association wordt bevestigd dat kwekers nu goede zaken doen in het Verenigd Koninkrijk. Nederlandse exporteurs beamen dat.

Te sterke concurrentie? Insiders vermoeden dat de concurrentie te sterk was geworden voor John Woods. Het bedrijf zou de laatste jaren stil hebben gestaan, te weinig mee zijn veranderd met de markt. Het bedrijf had wel stappen gezet. John Woods ging vanaf 2007 nog meer focussen op nieuwe producten, retail en kostenverlaging door meer mechanisatie.

John Woods Nurseries was in 2007 de nieuwe naam geworden voor Notcutts Nurseries. Het management had deze boomkwekerij in dat jaar overgenomen van Notcutts Ltd, dat toentertijd ook nog bestond uit een tuincentrumketen en een tuinen landschapsbedrijf. Het laatste bestaat inmiddels ook niet meer, maar Notcutts Garden Centres wel. Het zijn achttien tuincentra die verspreid in Engeland liggen.

Notcutts historische naam In de tuinwereld aan de overkant van de Noordzee is Notcutts een bekende naam, net zoals Hillier en Wyevale dat bijvoorbeeld zijn. Notcutts is een familiebedrijf met een rijke en lange geschiedenis. Die begint in 1897 met het kweken. Notcutts groeide daarna uit tot de grootste boomkwekerij van het VK. Bij het 100-jarig bestaan in 1997 beschikte ze over 400 ha, verdeeld over diverse locaties met container, glas en vollegrond. Van beworteld stek tot geoculeerde rozen, van sierheesters tot laanbomen: Notcutts kweekte het totale

sortiment en deed dat ook voor elke afnemer in het VK: tuincentra, groenvoorzieners en andere kwekers. Het bedrijf kocht ook veel plantmateriaal overzee in, met name in Nederland.

Nieuwe kwekers voor locatie Wat vermoedelijk met John Woods gebeurde, overkwam Notcutts al eerder. Ook Notcutts kon op een gegeven moment niet meer mee met de concurrentie, die sneller kon werken, minder overhead had en lagere marges accepteerde. Want hogere marges, daar rekenden eigenlijk alle Engelse kwekers mee. Zo zijn ze bekend op het vasteland. Notcutts zette het mes in de kwekerijen. Daar bleef uiteindelijk het containerteeltbedrijf in Pettistree van over, waar John Woods verder ging. De eigenaar van de locatie is William Notcutt, aandeelhouder van het familiebedrijf. Hij probeert nog nieuwe kwekers voor die locatie te vinden. Maar het kweken door Notcutts en John Woods is er verleden tijd. Van 400 ha naar 26 ha en nu bankroet. Vergane glorie. <

John Woods Nurseries legde zich op de voormalige Notcuttslocatie in Pettistree toe op aantrekkelijke sierplanten voor de retail. Voor de overname had Notcutts al besloten om niet meer de groenvoorziening te beleveren.

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

John Woods.indd 11

23-11-15 14:38

Tekst: Ketura Haveman, Foto's: NVWA en LLTB

Wat is een Pest Free Area en wat kan de Er is afgelopen maanden in diverse kringen veel gesproken over Pest Free Area. Wat kan de sector ermee, wat is wel en niet mogelijk en wie is waar verantwoordelijk voor? NVWA en LTO over Pest Free Area en Zone Protecta.

Jan Veltmans, LTO vakgroep Bomen en Vaste Planten: ’Een beschermd teeltgebied versterkt je exportpositie’

verkleinen. Als je in een gebied tot ge-

Is het streven naar gebiedsaanpak of moeten we voor een landelijke status gaan?

zamenlijke afspraken kan komen, kan je

„Heel Nederland als één ZP is niet ons

daardoor de infectiedruk verlagen. Deze

streven. Een gebiedsgerichte aanpak is

afspraken kunnen natuurlijk wel per

in mijn ogen de enige manier die kan

gebied verschillen.”

werken. Daarbij kunnen de huidige

dat de bewustwording vergroot. Alleen daardoor kan je eventuele risico’s al

bufferzones de basis vormen en kan je

Wat doet LTO om dit te realiseren? „Als LTO spelen we hierin een verbindende rol, waarbij we alle relevante par-

Wat is de rol van LTO als het gaat om een PFA? „Wij hebben het niet over een Pest Free

discussie begeleiden en ondersteunen.”

gebied wenselijk zijn.”

Hoe realistisch is het streven naar een beschermd gebied als bufferzones collectief niet van de grond komen? „De status van de bufferzones voor bac-

bufferzone. LTO vormt samen met An-

Is een ZP belangrijk voor de handelspositie?

thos de Raad voor de Boomkwekerij,

„Met het instellen van beschermde ge-

het aantal deelnemers in de gebieden

vandaar uit pakken we dit samen op met

bieden, zorg je dat je vrij wordt of blijft

weer toeneemt en de collectiviteit

Naktuinbouw en NVWA om te bezien wat

van bepaalde ziekten. Met een dergelij-

weer groeit. Dat ging niet vanzelf. Zo is

er mogelijk is binnen de wet en regel-

ke aanpak toon je aan dat je een zo hoog

vorig jaar in Noord-Limburg en dit jaar

geving op het gebied van ZP-gebieden.”

mogelijk niveau fytosanitaire zaken op

in Opheusden, Midden-Brabant en Zun-

orde hebt. Je ziet nu ook dat ZP-b2, het

dert veel inspanning verricht om het

aantoonbaar vrij zijn van bacterievuur

draagvlak te vergroten, maar dat had

een onderhandelingsinstrument is voor

uiteindelijk wel resultaat. Nu is dan ook

de export.”

het moment, waarop we stappen kun-

Area, maar over een Zone Protecta, een

Is het invoeren van beschermde gebieden volgens LTO wenselijk? „Beschermde gebieden zorgen ervoor

tijen bij elkaar proberen te krijgen en de

kijken welke afspraken of ziekten per

terievuur waren zorgelijk. Het gaat echter nu weer de goede kant op, omdat

nen maken voor het uitbreiden van de bescherming.”

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

PFA.indd 12

19-11-15 16:19

Fytosanitaire regelgeving

an de sector ermee Bram de Hoop, NVWA: ’Of een Pest Free Area haalbaar is, verschilt per organisme en waardplant’ Wat is een Pest Free Area?

delijk voor het inrichten van Pest Free

„In het internationale verdrag is een

Area’s. De regie ligt daarom bij de NVWA,

PFA gedefinieerd als ’een gebied waarin

maar de uitvoering zal gezamenlijk door

een specifieke ziekte niet aanwezig is

NVWA en Naktuinbouw kunnen worden

met wetenschappelijk bewijs en waar

vormgegeven. Zo zullen inspecties bij

deze status wordt gehandhaafd’. Euro-

bedrijven door Naktuinbouw plaats-

pa heeft deze omschrijving echter niet

vinden. Ook bemonstering en controles

een-op-een overgenomen.”

door derden kunnen hierbij worden gebruikt, mits onafhankelijk en geaccrediteerd door de NVWA.”

Wat is het verschil tussen een PFA en Zone Protecta?

Wat gebeurt er bij aantastingen in particuliere tuinen of openbaar groen?

„Een PFA en ZP liggen erg dicht bij elkaar. Het grootste verschil is dat een PFA eigenstandig door de Nederlandse fyto-autoriteiten kan worden ingesteld,

door de NVWA, afhankelijk van de biolo-

„Dat is sterk afhankelijk van het incident.

terwijl dat voor een ZP niet kan. Een ZP

gie van het schadelijke organisme en de

Er moet worden vastgesteld wat de oor-

vereist een besluit van de Europese Com-

mate van voorkomen in Nederland.”

zaak is en of het organisme wijder ver-

missie, omdat het invloed heeft op het handelsverkeer tussen de lidstaten en

spreid is in de PFA. Als dat niet het geval is, kan de impact zeer beperkt zijn. Aan-

andere lidstaten hier ook rekening mee

Hoe wordt een PFA ingericht?

moeten houden.”

„Er zijn grofweg drie manieren om een

van deze vondst. Indien de particulier

PFA in te richten. In het eerste geval

hier niet mee instemt of aan meewerkt,

wordt een specifieke survey of onder-

dan moet de afbakening van de PFA ten-

zoek in een gebied, zoals heel Nederland

minste aangepast worden in een straal

of delen ervan, uitgevoerd. Er worden

rond de vondst. Hoe groot die straal is,

„Dat is mede afhankelijk van de ma-

dan bijvoorbeeld op tweehonderd loca-

wordt bepaald door het type organisme

nier van verspreiden van het organisme

ties twee keer per jaar observaties ge-

waar het om gaat. Voor bijvoorbeeld ei-

waarvoor je een PFA of ’beschermd ge-

daan. In geval een organisme nog nooit

kenprocessierups kan dat 1 of 2 km zijn,

bied’ instelt. Als de verspreiding vooral

in Nederland is waargenomen, kan de

op basis van vluchtcapaciteit van volwas-

via plantmateriaal gaat, is het zeker

survey minder intensief zijn.

sen vlinders en de huidige ervaringen in

mogelijk. Ook voor organismen die nog

De tweede manier is een specifieke sur-

het veld over de snelheid waarmee een

niet in Nederland voorkomen, maar wel

vey gericht op alle relevante kwekers en

besmettingsgebied zich uitbreidt. Alle

elders in Europa is het instellen van een

overige privaat en publiek groen in een

bedrijven die binnen die straal liggen,

PFA mogelijk. Voor een ziekte als Chalara

gebied. Het gaat dan altijd om combina-

vallen dan niet meer binnen de PFA.

fraxinea (essentaksterfte) blijkt echter

tie waardplant-organisme. Deze opzet

De uiteenlopende belangen van bijvoor-

uit een risicoanalyse dat het niet realis-

is relevant als een schadelijk organisme

beeld natuurterreinen en boomkwekerij

tisch is, omdat de sporen van deze schim-

in Nederland wel bekend is. De derde

zijn natuurlijk bekend vanuit bacterie-

mel via luchtverspreiding grote afstan-

manier is een specifieke teelt verbod/

vuur. Voor een organisme als eikenpro-

den kan afleggen en tot een besmetting

gebodsbepaling

cessierups is het instellen van een PFA

kan leiden.”

survey. Zo kunnen de aardappelteelt-

Hoe realistisch is het streven naar een PFA?

combinatie

met

dachtspunt is het al dan niet bestrijden

mogelijk een win-win situatie.”

verbodsgebieden vanwege AM in de

Is het aan een regio om zelf te bepalen welke ziektes en en plagen er onder een PFA vallen?

bollenstreken worden gezien als Pest Free Area’s voor AM ten behoeve van de export naar derde landen.”

lijk organismecombinatie zal een apart

Wie is verantwoordelijk voor toezicht en controle bij een PFA?

survey-plan moeten worden opgesteld

„In Nederland is de NVWA verantwoor-

„Nee, niet zomaar alle ziekten kunnen onder een PFA vallen. Per gewas-schade-

Kan een kweker zichtbaar maken dat het product uit een PFA komt? „Dat kan met het EU-plantenpaspoortsysteem. Dit gebeurt nu al in Nederland voor bufferzones van bacterievuur door middel van een specifieke code op het plantenpaspoort, namelijk ZP-b2.”

< De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

PFA.indd 13

19-11-15 16:19

Tekst en Foto’s: Arno Engels

Zo zit Beiers gebiedseigen in elkaar

Kwekers mogen labels voor EAB-bomen zelf printen. Dr. S. Waldenmaier houdt de productie voor het gebiedseigen systeem onder controle vanaf de zaaduitgifte. Dit wordt nogmaals gecontroleerd, door het Landeskuratorium für pflanzliche Erzeugung Bayern.

In het Duitse landschap wordt het wettelijk verplicht om aantoonbaar gebiedseigen herkomsten te gebruiken. In Beieren moet dat al langer. Daar loopt het oudste Duitse systeem voor gebiedseigen. Maar hoe werkt dat? Hoe is de controle? En is het systeem exclusief voor Beierse kwekers? Het Beierse certificeringssysteem voor gebiedseigen plantmateriaal heet EAB. Deze afkorting staat voor Erzeugergemeinschaft für Autochthone Baumschulerzeugnisse. Letterlijk vertaald is dit ’Producentenorganisatie voor autochtone boomkwekerijproducten’. Voor deelname aan EAB moet het bedrijf in Beieren zitten, maar niet alle EAB-deelnemers – elf in totaal – kweken puur in Beieren. Een van de grootste EAB-deelnemers,

Karl Schlegel Baumschulen, kweekt er wel, maar heeft Riedlingen als hoofdvestiging: deze plaats ligt in Baden-Württemberg, de deelstaat links van Beieren. Een andere EAB-deelnemer, Erntebetrieb Dr. Ralf Stölting, is zelfs niet in Zuid-Duitsland gevestigd, maar in Kiel, Noord-Duitsland. Stölting is een zaadoogstbedrijf. Deze twee voorbeelden geven al aan dat EAB niet uitsluitend Beiers is. De deelnemers weten dat buiten-

landse kwekers en handelaren zeggen: Beieren sluit de Beierse markt af met het EAB-systeem. Maar dat is volgens EAB-betrokkenen niet waar. Zoals Europese markten is de Beierse markt vrij en open voor iedereen, stellen zij. Een Nederlandse kweker kan dus Beiers zaadgoed kopen, buiten Beieren uitzaaien en opkweken, en op de markt leveren. Maar als die levering op de Beierse markt is, moet die wel voldoen aan

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Beiers autochtoon.indd 14

19-11-15 16:20

Certificering Duitsland

ACHTERGROND

Opgezet om aan marktvraag te voldoen EAB, omdat dit systeem erkend is door de Beierse staat. Materiaal dat trouwens voldoet aan ZgG, is ook goed, omdat Beieren ook deze landelijke certificering sinds een paar jaar erkent als aantoonbaar gebiedseigen.

De Beierse staat schrijft landschappelijke toepassing van ’autochtoon plantmateriaal’ wettelijk voor sinds 2001. Volgens Beieren wordt daarmee EU-regels voor een vrije markt niet geschonden. Integendeel, de Duitse deelstaat zegt juist te voldoen aan de internationale verplichting om de eigen biodiversiteit in stand te houden. Vier jaar eerder, in 1997, is het EAB-systeem opgezet door Beierse kwekers en hun klanten. Nog langer geleden was er namelijk al een marktvraag ontstaan naar autochtoon materiaal. Als afnemer wilde Beieren op een gegeven moment geen ma-

Private zaadbronnen De basis van EAB wordt gevormd door meer dan driehonderd opstanden waaruit geoogst kan worden. Al die zaadbronnen liggen in heel ZuidDuitsland, dus niet alleen in Beieren. Ze zijn privaat eigendom; EABkwekers zeggen dat ze die gedurende vele jaren zelf hebben gezocht en gevonden. Ze hebben die bij de staat aangedragen om te beoordelen en te erkennen als gebiedseigen. Dat is gedaan aan de hand van bijvoorbeeld historische kaarten. Een Beierse bron is gebiedseigen als deze rond de honderd jaar bestaat. Beieren is verdeeld in vijf herkomstgebieden. Een paar liggen ook op grondgebied van BadenWürttemberg, omdat daar dezelfde klimatologische omstandigheden zijn. Vandaar dus dat EAB-zaad uit heel Zuid-Duitsland kan komen. Totaal zijn het bronnen van circa vijftig struiksoorten, achttien loofhoutsoorten en vijf naaldhoutsoorten.

Certificeerder verdeelt zaad Al het EAB-materiaal wordt, vanaf de zaadbron tot en met de levering

teriaal meer van onbekende herkomst. Corylus voor Beieren bleek Turkse, Bulgaarse of Roemeense herkomst te hebben. Picea uit Noord-Duitsland groeide te breed voor Beieren, waardoor de bomen de Zuid-Duitse sneeuwdruk niet konden dragen. De staat wilde zich niet binden aan kwekers, maar wilde aantoonbaar autochtoon op de vrije markt kopen. In plaats van elkaar te beconcurreren, pakten de Beierse kwekers zich daarom samen, waarmee de kiem voor het EAB was gelegd. Ze zien het als groot voordeel dat ze als groep beter aan zaad kunnen komen, dan individueel.

van bomen, gecontroleerd op echtheid door Zertifizierungsbüro Dr. S. Waldenmaier. Deze doctor is bovendien de certificeerder van EAB. Hij weet volgens Beierse kwekers precies waar het zaadgoed van de EAB-bronnen is opgekweekt, tot op de rijen af bij de bedrijven. Waldenmaier verdeelt de zaadoogst onder een paar zaailingenkwekers. Zij kweken de zaailingen zelf door of leveren ze uit aan andere EAB-kwekers. Bij elke EAB-levering moet een leverbon van de betreffende kweker zitten. De klant ontvangt tevens een certificaat van Waldenmaier, als extra bewijs dat hij de planten onafhankelijk heeft beoordeeld volgens EAB-criteria. Dat certificaat is door hem ondertekend en is alleen geldig met een specifiek leverbonnummer.

SERVICE

Belangstelling voor Beierse markt? Kwekers die interesse hebben in de Beierse gebiedseigen markt en over Beiers zaadof plantgoed willen beschikken, kunnen contact opnemen met EAB via de website autochthon.de of via e-mailadres info@autochthon.de. Deze tien Zuid-Duitse kwekers doen mee aan EAB: Christoph, Georg Engelhardt, Haage, Hörmann, Kahl, Kreuzer, Kutter, Karl Schlegel, Schmidtlein en Wörlein. Plus de Noord-Duitse zaadhandelaar Ralf Stölting. Leveringen op de Beierse markt moeten voldoen aan de EAB-regels, of aan de landelijke ZgG-regels. Meer informatie over ZgG is te vinden op de site zgg-service.de.

Agro-dienst controleert extra Het blijft echter niet bij één controleproces. Er zit nog een tweede controle op het EAB-systeem, en die is in handen van het Landeskuratorium für pflanzliche Erzeugung (LKP) Bayern. Het LKP is een dienst voor de plantaardige sector die door de Beierse staat is erkend. Het heeft ongeveer 90.000 Beierse boeren en tuinders als leden, en voert aan hun producten kwaliteitscontroles uit. Die worden betaald uit collectieve heffingen. Het LKP controleert Waldenmaier en zijn werkwijze bij EAB. Die controle bestaat uit het nakijken van al zijn administratie (en daarmee ook van EAB-bedrijven). Ook is er een steekproefsgewijze controle van zijn audits voor EAB: een controleur van het LKP is aanwezig bij de certificering, bezoekt zaadbronnen en is ook bij de zaadoogst aanwezig. Het LKP werkt zelfstandig en onafhankelijk, van zowel Beierse boomkwekerijen als de staat. Deze dubbele controle op EAB is bedoeld om klanten volledige zekerheid en vertrouwen te geven over de herkomst van gebiedseigen plantmateriaal. De kwekers van EAB zeggen dat ze eerlijk produceren, en dat bewijzen ze dus met twee controles die onafhankelijk van elkaar werken. >

Meer over EZG, het systeem in Baden-Württemberg dat vergelijkbaar is met EAB: ezg-bw.de. De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Beiers autochtoon.indd 15

19-11-15 16:20

Certificering Duitsland

Andreas Hubl ziet voordeel van de EAB-deelname, in de zin van specifieke vraag naar gebiedseigen bomen. „Klanten weten wat ze vragen. En ze eisen dat die bomen gecertificeerd zijn.”

ERVARING

’Vraag naar gebiedseigen is nu stabiel’

Karl Schlegel Baumschulen is EAB-deelnemer

drijf. „Misschien halen we 15% van onze omzet

landelijke markt voor gebiedseigen zich ontwik-

van het eerste uur. Het 140 ha grote bedrijf is

met gebiedseigen; het gaat puur om het vrije

kelt, wetende dat het materiaal vanaf 2020 wel

ook aangesloten bij EZG (Erzeugergemeinschaft

landschap. De meeste omzet halen we uit le-

wettelijk is voorgeschreven in heel Duitsland.

für gebietsheimische Gehölze) in Baden-Würt-

veringen aan de GaLaBau, aan gemeenten en

De vraag is volgens Hubl wel duidelijk. „Klanten

temberg, wat te vergelijken is met het systeem

aan bosbouwers.” Veel bosplantsoen is bestemd

weten wat ze met gebiedseigen vragen. Maar

in Beieren. Daarnaast doet Schlegel ook nog

voor Zuid-Duitse bossen. Dat moet Züf-gecerti-

ze begrijpen het niet als ze vragen naar bijvoor-

mee aan het landelijke ZgG (Zertifizierungsge-

ficeerd zijn; vandaar dat Schlegel ook meedoet

beeld VkG 5, en ik ze dan EAB 7 en 8 aanbied.”

meinschaft gebietseigener Gehölze), maar be-

aan dit bosbouwsysteem.

Het gaat in dit voorbeeld om dezelfde herkom-

drijfsleider Andreas Hubl vraagt zich af hoe lang

De vraag naar gebiedseigen materiaal voor het

sten, maar VkG 5 is een Vorkommensgebiet uit

nog. „We zijn lid geworden van ZgG om eenvou-

landschap steeg de laatste vijf tot tien jaar, aldus

de landelijke gebiedsindeling. Daarvan zijn EAB

digweg mee te komen op de nationale markt,

Hubl. „Maar nu stijgt de vraag bij ons niet meer,

7 en 8 een onderverdeling (om hoogteverschil-

en ook vanwege de opzet van de certificering

omdat veel meer kwekers gebiedseigen heb-

len aan te duiden). Het kost Schlegel moeite om

vanuit de BdB. Maar elke certificering kost geld,

ben en aanbieden.” De markt lijkt nu dus al ver-

begrip bij klanten te kweken voor verschillende

en van onze ZgG-deelname zien we nog geen

zadigd, terwijl die volgens Hubl toch al niet groot

aanduidingen van gebiedseigen. Dat het mate-

voordeel.”

is vergeleken met de totale Duitse aanlegmarkt.

riaal gecertificeerd moet zijn, is klip en klaar.

Deelname aan EAB (en EZG) heeft zich al wel

„10% van het totaal is gebiedseigen, denk ik.”

„Dat eisen klanten”, zegt Hubl. „Voor de GaLaBau

uitgewezen. Schlegel krijgt specifiek vraag naar

hoeven we niet gecertificeerd te zijn. Daar zijn

boomkwekerijproducten die gebiedseigen zijn

prijs en kwaliteit belangrijk.”

in Zuid-Duitsland. Dit zorgt voor omzet, maar

’Begrijpen aanduidingen niet’

Hubl relativeert de belangrijkheid voor het be-

De bedrijfsleider durft niet te voorspellen hoe de

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Beiers autochtoon.indd 16

19-11-15 16:20

Ondernemersvragen

Illustratie: Peter Moorman

Hoe moet ik onder de Wwz een ontslagaanvraag onderbouwen? Als ik een werknemer wil ontslaan wegens slecht functioneren, waar moet ik dan onder de huidige wetgeving op letten?

Margot van Herwerden Houthoff Buruma, Amsterdam m.van.herwerden@ houthoff.com

Stuur uw vragen of suggesties naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen of mailen met (071) 565 96 82, boomkwekerij@hortipoint.nl

Sinds de inwerkingtreding van de Wwz per 1 juli 2015 zijn de eerste uitspraken in ontslagprocedures verschenen. De rechter kan tegenwoordig hetzij de gevraagde ontbinding afwijzen, hetzij de ontbinding toewijzen onder toekenning aan de werknemer van de transitievergoeding die, ongeacht de ontslaggrond, altijd op hetzelfde bedrag uitkomt. In uitzonderlijke gevallen kan er naast de transitievergoeding plaats zijn voor de toekenning van de zogeheten â&#x20AC;&#x2122;billijke vergoedingâ&#x20AC;&#x2122;. Als een werkgever de ontslagreden onder oud recht niet goed kon onderbouwen, dan ging de rechter toch vaak tot ontbinding over, maar onder toekenning van een hogere vergoeding. Die ruimte is er nu niet meer. Dat ondervond ook de werkgever in de volgende zaak.

Verstoorde arbeidsverhouding De werkgever exploiteert een tennisclub, waar de betrokken werknemer sinds januari 2010 in dienst is als horeca-/tennisparkmanager. De werk-

gever vindt dat de werknemer onder de maat functioneert. De kritiek is onder meer dat de werknemer niet bereid is om zich te onderwerpen aan het gezag van het bestuur. Volgens de werkgever stookt hij de leden op tegen het bestuur. De werkgever vraagt om ontbinding van de arbeidsovereenkomst op basis van een verstoorde arbeidsverhouding. De werknemer is het hier niet mee eens. Er zijn nauwelijks meetmomenten ingepland en er is ook geen begeleiding aangeboden. De werknemer vraagt om afwijzing van de gevraagde ontbinding.

Geen ontslag De rechter volgt de werknemer en wijst het ontbindingsverzoek af. De verwijten zijn onvoldoende ernstig. De rechter overweegt dat, voor zover de arbeidsverhoudingen verstoord zijn geraakt, dit (grotendeels) aan de werkgever is te wijten. Verder is van belang dat het bestuur binnenkort zal aftreden. Aannemelijk is dat de verhouding tussen de werknemer en

het nieuwe bestuur minder beladen zal zijn.

Goede onderbouwing In deze zaak is de werkgever er duidelijk niet in geslaagd om de verstoorde arbeidsverhouding aan te tonen. Gevolg is dat de werkgever met de werknemer door moet. Een tegenvaller. Hoe zou de rechter hebben geoordeeld als de werkgever een andere ontslaggrond had gekozen, bijvoorbeeld disfunctioneren? Waarschijnlijk zou de rechter ook dan tot de conclusie zijn gekomen dat deze ontslagreden onvoldoende was onderbouwd. De werkgever heeft namelijk geen verbeteringstraject ingezet. De werkgever moest het echt hebben van de verstoorde arbeidsverhouding. Deze uitspraak leert dat alle ontslaggronden goed moeten kunnen worden onderbouwd om de werknemer te kunnen ontslaan. Ontbreekt een goede onderbouwing, dan kan beter worden geprobeerd een regeling te treffen. < De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Ondernemersvragen BKW15-24.indd 17

19-11-15 16:20

720459_.indd 18

23-11-2015 12:23:00

720458_.indd 19

23-11-2015 12:22:50

Tekst: Ron Barendse Foto: Gerdien de Nooy

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

FotoSpread 2 paginas-BKW.indd 20

23-11-15 14:37

’Alles zit dit jaar mee’ Medewerkers van Kuivenhoven Poeldijk sorteren Helleborus op formaat en aantal bloemen. De planten zijn bestemd voor een Scandinavische retailer die de producten in verhouding tot andere klanten graag wat rijper ziet verschijnen. „Helleborus is een raar product waarvan de bloei eigenlijk maar moeilijk te plannen is”, zegt kweker Piet Kuivenhoven. „Dit jaar zijn we met het hele sortiment bijvoorbeeld wat vroeger dan andere jaren. In combinatie met het huidige open weer zorgt dit voor prima omstandigheden om handel te doen. Wat dat betreft zit dit jaar tot nu toe alles mee.” <

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

FotoSpread 2 paginas-BKW.indd 21

23-11-15 14:37

Tekst: Jan van der Wolf (Wageningen UR) Foto: EPPO

Kennisleemtes over Xylella vragen mee Tijdens workshops over Xylella fastidiosa, in augustus in Milaan en onlangs in Brussel, bleek dat er nog veel vragen onbeantwoord zijn over de bacterie, verspreiding en waardplanten. In Noord- en Zuid-Amerika is al veel expertise aanwezig. Dat wordt gebruikt voor verder onderzoek binnen de EU. Doel is beheersing van Xylella. In 2013 werd in de hak van Italië (Puglia) de bacterie Xylella fastidiosa aangetroffen in aangetaste olijfbomen. Er staan daar 43 miljoen bomen met een geschatte waarde van €500 miljoen. Sommige van deze bomen zijn wel duizend jaar oud. Inmiddels is er een gebied met 600.000 bomen getroffen en de bacterie komt langzaam naar het noorden toe. De schade is groot, ook al omdat er sterke restricties gelden voor het vervoer van Olea en andere waardplanten vanuit het getroffen gebied. Dit jaar werd de ziekteverwekker ook aangetroffen op Corsica in aangetaste sierplanten van Polygala myrthifolia. Ook daar verspreidt de bacterie zich en is recentelijk aangetroffen op het vasteland van Frankrijk, in de omgeving van Nice. De EU maakt zich grote zorgen over de verspreiding van deze ziekteverwekker en wil kennis ontwikkelen en bundelen die van belang zijn voor ziektebeheersing.

Diverse ondersoorten De bacterie kent meer dan driehonderd waardplanten. Er zijn vier ondersoorten beschreven, namelijk: Xylella subsp. fastidiosa, multiplex, sanuii en pauca. Ieder ondersoort kan sterk specifieke waardplanten hebben. In Brazilië kan een veelvoorkomende stam van X. f. subsp. pauca die bijvoorbeeld citrus aantast, niet koffieplanten ernaast aantasten. Het omgekeerde geldt ook. De symptomen variëren, afhankelijk van het gewas, van afstervende takken, bruine bladranden, bruine plekken met afstervend bladweefsel en bladvergeling tussen nerven. Planten kunnen ook maandenlang

symptoomloos besmet zijn. Veel planten waar de bacterie in kan overleven of zich kunnen vermenigvuldigen, laten nooit symptomen zien. De bacterie kan zich actief verplaatsen in de houtvaten, naar beneden tegen de sapstroom in. In olijf is Xylella dan ook in het wortelstelsel gevonden. De bacterie wordt voor zover bekend niet via het zaad overgedragen.

Overdracht door insecten Xylella wordt overgedragen door xyleem-zuigende insecten zoals bladvlooien en schuimbeestjes. De bacterie overleeft en kan zich zelfs wat vermeerderen in de slokdarm van de vector. Na opname kan de vector de bacterie direct overdragen. De rol van een vector wordt bepaald door de aantallen die voorkomen en door de efficiëntie van de overdracht. Eieren van geïnfecteerde insecten zijn niet besmet. Mechanische overdracht (via handen, gereedschappen en instrumenten) lijkt geen rol te spelen in de verspreiding. Ziekteontwikkeling wordt gestimuleerd door hoge temperaturen en waterstress. De verwachting is dat in ons klimaat infecties van waardplanten in buitenteelten vaak symptoomloos blijven, de bacterie in lage dichtheden voorkomen en dus moeilijk zijn op te sporen. Na export van plantmateriaal naar warme regio’s zouden planten wel symptomen kunnen laten zien. Waar de besmettingen in olijf en Polygala vandaan komen is niet precies bekend, maar mogelijk zijn er geïnfecteerde (sier)planten uit Zuiden Midden-Amerika geïmporteerd. In zowel Frankrijk als Nederland zijn wel eens besmette koffieplanten on-

derschept. De stam die Olea aantast (CoDiRo-stam) is verwant aan X. f. subsp. pauca en vertoont sterke gelijkenis met een stam die in MiddenAmerika in Coffea is aangetroffen. De stam die in Frankrijk op Polygala is aangetroffen, behoort tot X. f. subsp. multiplex. Deze besmettingen hebben dus niets te maken met de infecties van Olea.

Gevoeligheid plant verschilt De CoDiRo-stam is aangetroffen op aangetaste oleanders en incidenteel op andere waardplanten, waaronder amandel, kers en Acacia, maar voor de verspreiding is vooral de overdracht van Olea naar Olea van belang. In inoculatie experimenten met deze stam waren Polygala en oleander wel gevoelig, maar druif en eik niet. In Italië wordt de bacterie vooral overgedragen door het schuimbeest-

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Xylella onderzoek.indd 22

19-11-15 16:20

Uitheemse bedreiging

n meer onderzoek wel elf tot twintig jaar. Voor sommige gewassen waaronder amandel is het gebruik van resistente onderstammen kansrijk. Bij monitoringsprogramma’s in Europa worden diverse methoden ingezet, maar bemonstering is een probleem omdat de bacterie zeer onregelmatig in de plant is verdeeld. De hoogste dichtheden worden vaak gevonden in het sap van de houtvaten, in de hoofdnerf van bladeren en bladstelen. In insecten worden vaak lage dichtheden gevonden die zelfs met moleculaire toetsen moeilijk zijn aan te tonen. De bacterie groeit zeer langzaam uit op voedingsbodems; het kan 14-28 dagen duren.

Prioriteiten in onderzoek

Tot dusver is de grootste besmetting door Xylella in olijfbomen in Zuid-Italië, maar de bacterie is nu ook in Frankrijk aanwezig en komt langzaam naar het noorden toe.

je (Philaenus spumarius). Een hoog percentage van deze xyleemzuigers in geïnfecteerde olijfboomgaarden bleek besmet. Over vectoren en overdracht van de bacteriestam in Frankrijk is nog weinig bekend. Deze stam is op Corsica ook aangetroffen op een beperkt aantal andere sierplanten, op Quercus suber (niet op andere eikensoorten) en op esdoorn. Onderzoek in de Verenigde Staten liet zien dat bij stengelinoculatie van onkruiden, de bacterie zich in heel veel onkruiden kan handhaven en vermeerderen. Maar symptomen worden zelden gevonden. Ook in Nederland komen onkruiden voor die als waardplant van Xylella kunnen dienen, zoals brandnetel en wolfsmelk. Geïnfecteerde onkruiden die langs waterkanten groeien, spelen in de VS een rol bij de overwintering van Xylella en de vector.

Beheersmaatregelen In Amerika wordt voor ziektebeheersing gebruikgemaakt van een combinatie van maatregelen: teelt van pathogeenvrij uitgangsmateriaal in insectenvrije tunnels of kassen, monitoringsprogramma’s, verwijdering van ziek materiaal, onkruidbeheersing en gebruik van contact- en systemische insecticiden. Bij druivenstek dat in rust is, wordt gebruik gemaakt van een warmwaterbehandeling. Ook een koudebehandeling kan de bacterie elimineren, maar of dat in de praktijk wordt gebruikt, is niet duidelijk. Injecties van bomen met antimicrobiële stoffen heeft nooit wat opgeleverd. Ook het gebruik van biologische bestrijdingsmiddelen heeft nog geen succes opgeleverd. Er wordt wel gewerkt aan veredelingsprogramma’s voor druif (VS) en citrus (Brazilië), maar dat is een lange weg en duurt

Verschillende initiatieven worden ontplooid om op Europees niveau kennis te ontwikkelen en te bundelen. Naast de workshops georganiseerd door voedsel- en warenautoriteit EFSA, wordt er binnen het EU-programma EUPHRESCO kennis over Xylella samengebracht en taken verdeeld, om duplicatie in het onderzoek te voorkomen. Ook is er een EUonderzoeksproject gestart (POnTE) naar waardplanten van Xylella. Deze onderwerpen zullen prioriteit krijgen in EU-onderzoeken: surveys naar dichtheden en verdeling van Xylella in planten, kennis opbouwen over vectorbiologie, (veld)onderzoek naar waardplanten van de twee Xylella-stammen die in Europa voorkomen. Daarnaast is standaardisering nodig van toetsmethoden voor diagnostiek en resistentie. Ook komt er onderzoek naar de beschikbaarheid van resistente genotypes, te beginnen met Olea. <

Meer informatie Neem voor meer informatie over onderzoek naar Xylella contact op met de auteur van dit artikel, Jan van der Wolf, bacteriologist bij Wageningen UR: Jan.vanderWolf@wur.nl. De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Xylella onderzoek.indd 23

19-11-15 16:20

Tekst: Emiel van den Berg Foto’s: Floralook

Populariteit Mahonia Mahonia was lange tijd een veel aangeplante heester. Met name M. aquifolium in het openbaar groen. Bezuinigingen hebben de plant echter naar de achtergrond geschoven en ook naar de siervormen voor in de particuliere tuin is minder vraag. Bij Mahonia is het aanbod groot, divers en soms – omdat het verschillende soorten, cultivars én kruisingen betreft – verwarrend. Tot de bekendste soorten horen M. aquifolium en M. repens. Beide afkomstig uit westelijk NoordAmerika en groeiend onder uiteenlopende omstandigheden; droogte, kou en schaduw worden getolereerd. Daarom ook dat beide soorten jarenlang populair waren in het openbaar groen. M. aquifolium ’Apollo’ is een compacte laagblijvende groeier die al snel succesvol bleek. Daarnaast verschenen cultivars van rond 1 m en ruim 1,5 m hoogte. M. aquifolium ’Undulata’ is een bekroonde cultivar met een opgaande habitus tot boven de 1,5 m. M. aquifolium en M. repens kruisen makkelijk en hebben daarom al diverse kruisingsvormen voortgebracht. Na strenge selectie zijn de gezondste, rijkbloeiendste en best vruchtdragende vormen overgebleven. Veel ervan wordt ondergebracht in de Repens Group. M. x wagneri is een kruisingsvorm van M. aquifolium en M. pinnata met dunner loof en minder grote bloemen dan M. aquifolium. De

Mahonia eurybracteata subsp. ganpinensis ’Soft Caress’.

Wat de specialisten zeggen

Klaas Verboom won enkele jaren

Vromans Kwekerijen BV heeft de

Roelands

Voor zover Sebastiaan Hoogenraad

terug zilver op Plantarium met

afzet van Mahonia de afgelopen

kweekt traditioneel alleen M. aqui-

van Nursery G. Hoogenraad weet,

Mahonia ‘Cabaret’. Een selectie uit

jaren zien halveren. „De aantallen

folium. De laatste jaren is de vraag

zijn er weinig ontwikkelingen in

Chinese ouderplanten met oranje

die we nu nog kweken, kunnen we

hiernaar behoorlijk

gekrompen,

het sortiment Mahonia. „Noemens-

bloemknoppen en oranjegele bloe-

net verkocht krijgen. Het is com-

vertelt Jack Roelands. „Dat heeft te

waardig is M. eurybracteata subsp.

men. „In China bloeien veel soor-

mercieel gezien geen topper meer”,

maken met de bezuinigingen bin-

ganpinensis ’Soft Caress’, een vrij

ten in de vroege winter, verschil-

vertelt Ad Vromans. Van M. aquifo-

nen de gemeentes maar ook met

recente introductie met afwijkend

lende met oranjegetinte bloemen.”

lium levert het bedrijf ‘Apollo’ en

het feit dat de plant niet altijd op

smal blad.” Het bedrijf verhandelt

Tussen de vele zaailingen op zijn

‘Smaragd’. Vanwege de bezuinigin-

alle standplaatsen even goed aan-

onder andere M. japonica ‘Hiver-

kwekerij heeft Verboom inmid-

gen bij de gemeente wordt ‘Apollo’

slaat.” Hij merkt dat er steeds vaker

nant’ en M. x media ’Wintersun’,

dels nog betere selecties met deze

nog maar weinig gevraagd. „Met

gekozen wordt voor de goedko-

voornamelijk naar de ‘zachtere’

bloemkleur gevonden. De positieve

zijn bossige groei is ‘Smaragd’ een

pere wintergroene Lonicera pileata

landen. „Hier vinden we deze goed

beoordeling op de beurs was ech-

beter visueel product, deze gaat

die eenvoudig in pot te kweken is.

winterharde planten volgens mij

ter geen reden voor een enorme

voornamelijk richting retail.” M. ja-

„M. aquifolium moet je met kluit

te dominant.” De handel naar deze

belangstelling. „Mahonia is niet de

ponica ‘Hivernant’ en M. x media

of blote wortel leveren omdat de

landen, zoals Frankrijk en Engeland,

meest populaire tuinplant en ik heb

‘Charity’ en ‘Winter Sun’ gingen

plant moeilijk in pot te kweken is.

valt de laatste tijd echter tegen.

er verder ook geen ruchtbaarheid

voorheen veel richting Engeland.

Pot gekweekt kom je daarom wei-

Ook de afzet van M. aquifolium en

aan gegeven. Tegenwoordig heeft

„Maar ook deze handel is terugge-

nig tegen. Hierdoor heeft Mahonia

de cultivar ‘Apollo’ valt terug. „Die

een plant pas echt succes met een

lopen.” De laatste drie zijn volgens

een hoger uitvalsrisico.” Voor de

gaan veelal richting de koudere

flink marketingtraject.”

Vromans de bekendste.

toekomst verwacht hij geen groei.

landen,ook dat loopt niet zo goed.”

Boomkwekerijen

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Sortiment 2 paginas optie1-BKW.indd 24

19-11-15 16:20

Sortiment

honia behoorlijk gedaald

Mahonia aquifolium ’Apollo’.

Mahonia x wagneri ’Sunset’.

cultivar ’Pinnacle’ is sporadisch in het openbaar groen gebruikt, maar de eerder genoemde twee soorten bleken in veel opzichten beter. ’Sunset’ is een vrij recente introductie met opvallend bronsgeel uitlopend loof dat later in de zomer groen kleurt en in de herfst weer opvalt met oranje-bronskleurig blad.

Winterbloeiend Bovengenoemde, voorjaarsbloeiende Mahonia zijn voornamelijk bekend van toepassingen in het openbaar groen. Voor de particuliere tuin is er de beschikking over tal van siervormen. De meeste zijn te vinden bij M. x media, een kruising tussen M. lomariifolia en M. japonica (syn. M. bealei). Er zijn enkele bekende, licht geurende cultivars als ’Charity’ en ’Winter Sun’, beide afkomstig van Slieve Donard Nursery uit Ierland. De laatste cultivar onderscheidt zich van de eerste door zijn fijnere bladstructuur. Met zijn cultivarnaam verwijst hij naar de bloeiperiode die vaak al eind november begint. De ouderplant M. lomariifolia is verre van winterhard en daarom zijn de kruisingsvormen van M. x media, zeker in een jong stadium, kwetsbaar bij extreme winterkou. De andere ouderplant, M. japonica, is met name bekend om de blauwpaarse bessen. ’Hivernant’ is de bekendste variëteit. Vrij nieuw op de markt is de soort M. eurybracteata subsp. ganpinensis ’Soft Caress’. Vrijwel alle Mahonia-soorten hebben scherp getande bladeren, maar deze heeft gaafrandig blad. Behalve met het zeer smalle blad is deze Mahonia onderscheidend met zijn bloei vanaf de vroege herfst. Kwekerij Van Son & Koot won met ’Soft Caress’ zilver tijdens Plantarium 2012 . Bij de Chelsea Flowershow van 2013 werd hij bekroond tot plant van het jaar. Iets grover met zijn blad is de cultivar ’Sweet Winter’ die ook een wat forsere habitus heeft. De winterhardheid gaat tot circa -15ºC. <

Mahonia x media 'Winter Sun'.

Eigenschappen Meest bekende soorten M. aquifolium - geel, mrt-mei, 1-1,5 m, variabele habitus, winterblad bronskleurig M. aquifolium ’Apollo’ - geel, apr-mei, 0,5 m, compacte habitus, uitbundige bloei M. aquifolium ’Atropurpurea’ - geel, apr-mei, 0,75 m, winterblad brons-bruinrood M. aquifolium ’Smaragd’ - geel, apr-mei, 0,75 m, bossige habitus, uitbundige bloei M. aquifolium ’Undulata’ - geel, apr-mei, 1,75 m, opgaande habitus, uitbundige bloei M. japonica (M. bealei) - lichtgeel, dec-feb, 1,5 m, opgaande habitus, blauwe bes M. japonica ‘Hivernant’ - lichtgeel, dec-feb, 1-1,5 m, opgaand, zeer winterhard M. x media ’Wintersun’ - lichtgeel, dec-apr, 1-1,5 m, bloei in lange opstaande trossen M. x wagneri ’Pinnacle’ - geel, mrt-apr,1,5 m, uitstoelend, winterblad bronskleurig M. x wagneri ’Sunset’ - geel, apr-mei, 1 m, oranje-bronskleurig blad in lente/zomer Recente introducties M. ‘Cabaret’ - oranjegeel, eind aug-nov, 0,5-1 m, opmerkelijk vanwege de bloemkleur M. eurybracteata subsp. ganpinensis ’Soft Caress’ - geel, sept-jan, circa 1 m, opvallend zeer smal blad M. eurybracteata subsp. ganpinensis ‘Sweet Winter’ - geel, sept-jan, 1- 1,5 m, opvallend smal blad De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Sortiment 2 paginas optie1-BKW.indd 25

19-11-15 16:21

Foto: Arno Engels

Denk vooruit met opkuilen bos- en haagplantsoen Goed opkuilen is van groot belang voor een goede bewaarbaarheid van gerooid product. In de praktijk denkt men hierover vaak te licht. Vooruit denken voorkomt problemen.

RenĂŠ Jochems GroeiBalans rene@groeibalans.nl

Producten die met nog groene bladeren of met veel bladeren worden opgekuild, dienen losjes gebundeld te zijn, dat wil zeggen vaak met alleen een touw aan de onderkant van de bundel. Zeker bij hogere temperaturen treedt er gemakkelijk broei op in de bundels als deze te vast zitten. De diepte van opkuilen speelt hierbij uiteraard ook een rol. Gewassen als Ligustrum kunnen tot de bladeren worden opgekuild, niet te diep omdat eventueel aanwezige bastvlekken anders gemakkelijk kunnen doorontwikkelen. Gewassen waar de bladeren vanaf zijn, kunt u daarentegen gerust wat dieper aanaarden. Het is zaak om de wortels voldoende te bedekken met grond, om uitdroging te voorkomen. Grove kluiten en te weinig bedekking kunnen bij stevige koude namelijk voor uitdroging zorgen. Als na het inploegen blijkt dat er te weinig grond op de wortels ligt, is het te overwegen om extra afdekmaatregelen te nemen, mocht het een stevige winter worden. Dit kan bijvoorbeeld met stro, maar dit is bewerkelijk. Het vervelende is dan ook dat het stro in het vroege voorjaar weer weg moet, omdat de kans op nachtvorstschade boven stro groter is. Andere opties zijn (bij voorkeur) bladeren, zaagsel of gehakseld natuurgras (droog buntgras). Opkuilen van zaailingen (wat niet vaak

meer voorkomt; de meeste zaailingen gaan de koeling in) luistert nog wat kritischer. Diverse soorten kunnen er niet goed tegen als de top onder de grond verdwijnt; sommige eindknoppen verrotten in de zuurstofarme omstandigheden ondergronds. Advies is daarom altijd de toppen van zaailingen boven de grond te houden, om geen nare verassingen in het voorjaar te krijgen.

Voldoende drainage noodzakelijk Zorg voor een goede ontwatering op de kuilhoek, want het komt nog vaak voor dat er niet voldoende drainering onder de ingeploegde planten is. Er blijft dan water in de ploegvoor staan, waardoor wortels kunnen verstikken. Vaak wordt er vooral gekeken naar de logistieke gemakken bij het kiezen van een locatie voor de kuilhoek, maar een goede ontwatering is zeker zo belangrijk. Als er sprake is van een blijvende kuilhoek, is het mogelijk om deze te verschralen met licht zand en een ondiepe drainering op 50 cm te overwegen. Het is dan wel zinvol om de grond regelmatig te checken op aaltjes en dan de juiste groenbemester te kiezen. Probeer soorten die gevoelig zijn voor stevig winterweer met oostenwind, uit de wind te kuilen, dus achter sterkere soorten. <

De wortels dienen goed bedekt te zijn met grond, omdat ze anders kunnen uitdrogen. Zeker bij winterweer met een flinke oostenwind.

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Teeltadvies BKW15-24.indd 26

23-11-15 14:21

Teeltadvies

Aanpassingen Milieukeur en snoeien laanbomen Actuele ontwikkelingen die spelen in de laanbomen, zijn aanpassing van het certificatieschema van Milieukeur en onderzoek naar wondafdekmiddelen in de fruitteelt.

Wilco Dorresteijn DLV Plant w.dorresteijn@dlvplant.nl

De voorgenomen wijzigingen in het Milieukeurschema en de lijst met toegestane middelen zijn vorige week besproken tijdens de hoorzitting Milieukeur Plantaardige Producten uit de open teelt. Het definitieve schema wordt in januari gepubliceerd. In het conceptschema voor 2016 zijn er geen hele grote wijzigingen voor laanboomkwekers. De berekening van de organische stofbalans die vorig jaar is ingevoerd, blijft in het schema. De Checklist Biodiversiteit die afgelopen jaar is getest, wordt in 2016 aangepast en maakt nog geen onderdeel uit van het schema. De grootste wijzigingen hebben betrekking op de lijst met toegestane middelen. Zo vervalt de toelating voor enkele middelen en mag Butisan S maximaal één keer per drie jaar worden toegepast. Deze wijzigingen zijn echter wettelijke wijzingen in de toelating en gelden dus voor alle boomkwekers en niet specifiek voor Milieukeur-kwekers. De nieuwe bodemherbiciden Springbok en Wing P zijn sinds 10 november dit jaar toegevoegd aan de lijst met toegestane middelen. De middelen ontvangen ieder

een maluspunt vanwege de aandachtstof dimethenamide-P. Het is verstandig het aangepaste certificatieschema goed door te lopen en de wijzigingen door te voeren in de bedrijfsvoering voor komend jaar. Uit eerder onderzoek door DLV bleken LacBalsem en Ecostyle snoeibalsem goed bruikbaar te zijn om snoeiwonden te beschermen tegen kanker. Afgelopen winter heeft DLV in de fruitteelt onderzoek uitgevoerd met twee nieuwe producten: BlocCade en houtteer uit een pyrolyse-apparaat. Op een perceel ’Elstar’ was een hoge druk van vruchtboomkanker aanwezig. Bij de onbehandelde worden was 57% geïnfecteerd door kanker. BlocCade gaf een mooi herstel van de wond en slechts 7% infectie. Het product kan ook op wonden worden gespoten. Onze ervaring is dat warm water de oplosbaarheid verbetert. De behandeling met houtteer zorgde voor minder vruchtboomkanker maar de wonden herstelden veel minder mooi. Verder bleek uit het onderzoek het belang om tijdens de bladvalperiode met captan te spuiten om zo wonden continu te beschermen. <

Opmerkelijke bevindingen in plaagbestrijding Nu de koudere periode zich aandient zal de gewasbescherming afnemen. Tijd om de balans op te maken. Doe de evaluatie aan de hand van de (verplichte) gewasbeschermingsmonitor.

Margareth van der Horst Plant Care Education info@plancareeducation.nl

Twee maanden na het afsluiten van de teelt moet de monitor klaar liggen. De belangrijkste vragen zijn: wat zijn de voornaamste leerpunten van afgelopen jaar en wat zijn de verbeterpunten voor het komende jaar? Door het wegvallen van effectieve insecticiden tegen taxuskever is er nu een toename van de druk. Het wegvallen van Steward is zeer lastig. Calypso gemengd met Decis spuiten krijgt geen schoonheidsprijs in de geïntegreerde bestrijding. In 2016 zal de biologische bestrijding van taxuskever intensiever worden, omdat de schimmel Metarhizium en de aaltjes gezamenlijk niet alle larven kunnen doden. U dient dan gecombineerde maatregelen (biologisch en chemisch) te nemen om deze plaag de baas te blijven. Bladbespuitingen met een chemisch middel blijven onvermijdelijk bij aantastingen. In waardplanten van taxuskever zult u niet één keer, maar twee keer een potgrond/bodembespuiting met aaltjes moeten uitvoeren: in de zomer en in de herfst. Op diverse bedrijven is de inzet van roofmijten (Amblyseius andersoni of A. californi-

cus) met succes verlopen. De combinatie met tripsbestrijding middels A. cucumeris is goed verlopen. Daarbij heeft de inzet van zakjes of linten van waterafstotend papier de voorkeur. Door het gebruik van zakjes krijg je namelijk een continue uitloop van mijten gedurende zes weken. Dit komt in de herfst goed van pas als de werkdruk op het bedrijf hoog is en de spintmijten verraderlijk kunnen toeslaan, bijvoorbeeld in Skimmia, Magnolia en Viburnum, binnen en buiten. Dit jaar zijn we gestart met biologische bestrijding van zowel trips als spint in Buddleja, in de containerteelt buiten. De bestrijding van beide plagen is zeer goed verlopen en zal volgend jaar worden voortgezet. Door de biologische bestrijding is Buddleja weer veel bezocht door vlinders en hommels. De bestrijding van dopluizen blijft moeizaam. Goed scouten blijft belangrijk. Zodra de vrouwtjes opzwellen en de jonge larven migreren moet gespoten worden. Het inzetten van Movento en Calypso is soms niet afdoende. Afwisseling van deze middelen met Pirimor bij hoge temperaturen is effectiever gebleken. < De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Teeltadvies BKW15-24.indd 27

23-11-15 14:21

Tekst en Foto: Pieter van Dalfsen, Ton Baltissen (PPO), Wim Stenfert Kroese (STS)

AquaTag zet door met waterbesparin AquaTag is doorontwikkeld tot een automatisch en draadloos systeem om vochtgehalten te meten, zowel in poten containerteelt als in vollegrondsteelt. Uit testen met het handmatige systeem bleek reeds dat kwekers met de vochtsensoren fors kunnen besparen op hun watergift in de poten containerteelt.

Een juiste watergift is erg belangrijk in de teelt, niet alleen in de poten containerteelt maar ook in de vollegrondsteelt. Te weinig water in droge perioden kost makkelijk groei. Bij een te ruime watergift is er meer uitspoeling van nutriënten, ontstaat er eerder wortelrot en staan pompen onnodig te draaien. Om de juiste watergift te bepalen moet dagelijks een beoordelingsronde worden uitgevoerd. Door het vochtgehalte in pot of vollegrond te meten in plaats van te schatten, kan deze taak vergemakkelijkt worden. SensorTagSolutions (STS) heeft samen met technische universiteiten relatief eenvoudige en goedkope vochtsensoren ontwikkeld. De prijsstelling is nog niet bekend, maar het idee is dat dan meer vochtsensoren op een kwekerij kunnen worden geïnstalleerd, zodat goed inzicht ontstaat in het daadwerkelijke vochtgehalte.

Vorig jaar is dit AquaTag-systeem getest: met een reader worden de meetgegevens uitgelezen. Uitlezen bij het nieuwe systeem gebeurt automatisch en draadloos via internet.

Getest in praktijknetwerk Vorig jaar is de AquaTag getest in de poten containerteelt binnen het praktijknetwerk ’Verstandig en betaalbaar omgaan met water’. Deelnemers aan dit netwerk waren PPO Boomkwekerij, STS en drie bedrijven in regio Boskoop: Kwekerij Bloemendaal, Bremmer Boomkwekerijen en Van der Starre. Het werd financieel mede mogelijk gemaakt door het ministerie van Economische Zaken en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling. In zomer van vorig jaar hebben de drie boomkwekerijen een proef uit-

gevoerd waarbij één kraanvak werd beregend op basis van de vochtsensoren (zie kader: Hoe werkt AquaTag ook alweer?). Dit werd vergeleken met een controle-kraanvak in de reguliere teelt. Per kraanvak werden dagelijks tien vochtsensoren uitgelezen en verwerkt in een logboek. Voor de proef werden de watergift en de neerslag dagelijks bijgehouden. Aan het eind van het seizoen bleek dat elk bedrijf had bespaard op de watergift door het gebruik van vochtsensoren. Er is dus efficiënter omgegaan met water.

Resultaten proeven ACTUEEL

Sensoren uitlezen op afstand SensorTagSolutions (STS) is samen met elektronicaspecialist ItoM en websitebouwer info.nl bezig de AquaTag Remote te ontwikkelen: een automatisch en draadloos systeem dat via internet uitgelezen kan worden op smartphone, tablet en procescomputer. De meetgegevens kunnen ook met andere applicaties worden gekoppeld. Prototypes van de apparatuur zijn nu gereed en worden de komende maanden getest bij diverse kwekers: zowel met kas- als buitenteelten, in potten en containers en in de vollegrond. De ontwikkeling gebeurt met financiering van de technische bedrijven, de EU en kwekerijen. Kwekers die ook interesse hebben om mee te doen, kunnen zich melden bij PPO Boomkwekerij: pieter.vandalfsen@wur.nl. Voor deelnemers worden bijvoorbeeld scholingsavonden georganiseerd waarop gebruikservaringen worden uitgewisseld.

Bij Van der Starre is in de periode juli tot september gemiddeld 20% bespaard op de watergift. Uit de meetgegevens kwam naar voren dat er een grote variatie was in het vochtgehalte tussen de verschillende potten. Op dit bedrijf waren de kraanvakken door het grote sortiment gevuld met meerdere cultivars klimplanten, in verschillende teeltstadia. Hierdoor kon minder scherp worden gestuurd, omdat de watergift bij Van der Starre vooral wordt gebaseerd op de potten

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

AquaTag.indd 28

19-11-15 16:20

Automatisering

paring

In deze grafiek is te zien dat je water kunt besparen als je water geeft volgens AquaTag-metingen (rood), in plaats van op gevoel (blauw). De rode en blauwe lijn geven het gemiddelde van vochtgehalten per kraanvak.

met het laagste vochtgehalte. Bij Bloemendaal is de proef uitgevoerd in Thuja occidentalis ’Brabant’ in P7. In het kraanvak, waarin werd gestuurd op basis van de AquaTagvochtsensoren, is tussen half augustus en eind september ruim een derde minder water gegeven via de beregening, in vergelijking met het controle-kraanvak. Bremmer heeft een test uitgevoerd in Taxus baccata in 4 l-containers. In de maanden juli tot september kon ruim 50% op beregening worden bespaard, ten opzichte van de gebruikelijke watergift.

Minder mest, geen groeiverschil In de proeven was wel de grens opgezocht van het mogelijke. Er was gekozen om de verminderde watergift, en dus ook verminderde mestgift, niet te compenseren met een hogere EC tijdens de beregening. Tegelijk met de verminderde watergift werden dus evenredig minder nutriënten aan de planten gegeven. Aan het eind van de proeven bleek dit niet tot groeireductie te hebben

geleid. Ook was er geen verschil in de kleur van gewassen. Zelfs niet in de proef bij coniferen, waarin in de zomer 50% op water- en mestgift werd bespaard.

Groter inzicht in werkelijk gehalte Uit het praktijknetwerk is naar voren gekomen dat het frequent meten van het vochtgehalte het inzicht in het werkelijke vochtgehalte sterk vergroot. Door de metingen grafisch weer te geven in een grafiek, wordt zichtbaar hoe groot de variatie is in vochtgehalten. De kwekers gingen hierdoor veel bewuster water geven.

De ervaring leerde ook dat de meetmethode voor de praktijk nog te veel tijd kost. Na het uitlezen van de sensoren moesten de meetwaarden namelijk handmatig worden ingevoerd in een rekenmodel. Hiervoor was een automatiseringsslag nodig. Dit jaar zijn geen praktijkproeven uitgevoerd met AquaTag. STS heeft de afgelopen maanden wel prototypen ontwikkeld van een automatisch en draadloos systeem: dat heet AquaTag Remote (zie kader: Sensoren uitlezen op afstand). Het wordt de komende tijd getest in poten containerteelten en vollegrondsteelten, en doorontwikkeld voor optimale toepassing in de praktijk. <

UITLEG

Hoe werkt AquaTag ook alweer? De AquaTag-sensor heeft twee metalen pennen die je in de pot of in de vollegrond steekt. De sensor ontvangt van de uitleesapparatuur (reader) een radiogolfje, waardoor een stroompje gaat lopen tussen de twee pennen. Bij een vochtig groeimedium is er een betere geleiding dan in een droog groeimedium, omdat dit meer lucht bevat. Het ontvangen signaal wordt teruggestuurd naar de reader en omgezet in een getal voor het vochtgehalte. Dit getal ligt tussen 0 (droog) en 100 (nat). De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

AquaTag.indd 29

19-11-15 16:20

720460_.indd 30

23-11-2015 12:39:49

720461_.indd 31

23-11-2015 12:23:09

Tekst en Foto’s: Ron Barendse

Beurs GRS Inkoop wordt iets groener In Hazerswoude-dorp hield GRS Inkoop op 18 en 19 november haar beurs voor de bij de retailorganisatie aangesloten leden. Tuincentrumeigenaren van GroenRijk Retail en GRS Retail oriënteren zich hier op volgend voorjaar. De stemming leek beter dan vorig jaar en er was bij de Nederlandse leveranciers iets meer groen te zien. Een aantal betrokkenen aan het woord.

’Samen zoeken naar de beste weg’ Dennis van Willegen van Arie Bouman Tuinplanten (links) en Ruud Houben van Kwekerij Boonen-van der Heijden versterken op de beurs elkaars positie.

Als bezoeker kan je tijdens de GRS Inkoop-beurs zomaar in verwarring raken. Diverse kwekers staan niet onder hun eigen naam op de beurs maar dragen naamkaartjes van Arie Bouman Tuinplanten. Op hun beurt is Arie Bouman Tuinplanten als bedrijf op de beurs ook maar moeizaam te herkennen. Hoe zit dit? Verkoper Ruud Houben van Kwekerij Boonen-van der Heijden uit Heythuysen legt uit dat zij geen voorkeursleverancier zijn van GRS Inkoop en dus normaal gesproken hier niet op de beurs zouden staan. „Maar GRS Inkoop wil het aandeel van groen op deze beurs vergroten en daarom staan wij hier onder de vlag van en als leverancier van Arie Bouman Tuinplanten”, verklaart hij de naam van Arie

en er van overtuigd zijn, dat de kwekers

concept. Uiteindelijk moeten we samen

Bouman Tuinplanten op zijn kaartje.

die hier onder onze vlag staan maar ook

- dus de kweker, het tuincentrum en

de inkopende tuincentra, in de meeste

wij - zoeken naar de beste weg om de

gevallen beter de transactie via ons kun-

producten van de kweker in het tuincen-

nen laten lopen. Voor kwekers geldt dat

trum te krijgen.” En dat gaat volgens de

Dennis van Willegen van Arie Bouman

het meestal qua arbeid en logistiek niet

verkoper steeds vaker via Arie Bouman

Tuinplanten vertelt dat ze van GRS

voordelig is om individuele tuincentra te

Tuinplanten. „Ondanks dat er GroenRijk-

Inkoop het verzoek hebben gekregen

beleveren. En voor tuincentra geldt dat

winkels zijn verdwenen deden we in

om als voorkeurleverancier meer groen

hoe meer ze bij Arie Bouman Tuinplan-

het derde kwartaal 10% meer handel

op de beurs te laten zien. Zij geven hier

ten bestellen hoe meer restitutie ze op

via GRS Inkoop-klanten dan vorig jaar in

invulling aan door naast het Simply

het einde van het jaar krijgen door het

hetzelfde kwartaal.”

Green-concept van Boonen-van der He-

opbouwen van het Groeps Prestatie

ijden de producten van Cammeraat (sier-

Bonus (GPB).”

Ook niet-voorkeurleveranciers

grassen), Vaste Plantenkwekerij Radder (Puur Aroma) en KG Plant (Tuin op tafel)

Betere handelsstemming Volgens Van Willegen is het aantal be-

te laten zien. Vertegenwoordigers van

Niet hinderen

deze niet-voorkeurleveranciers zijn ook

Maar het is ook weer niet zo dat alle

de kwaliteit ervan wel hoog. Bovendien

allemaal zelf aanwezig om hun produc-

producten prominent onder de naam

is de handelsstemming een stuk beter

ten te verkopen. Volgens Van Willegen

van Arie Bouman Tuinplanten staan. In-

dan vorig jaar. „De vlag hangt er echt

versterken de bedrijven de positie van

tegendeel zelfs. Van Willegen legt uit:

anders bij dan vorig jaar. Opvallend is

Arie Bouman Tuinplanten. „Uiteindelijk

„Niet alle tuincentra die hier komen

bijvoorbeeld dat we niet alleen planten

zijn alle bedrijven vrij om zaken te doen

zijn klant bij ons. Inkopers die geïnte-

verkopen maar ook veel presentatie-

met wie ze willen. En dat geldt ook voor

resseerd zijn in een van de concepten

tafels. Dat tuincentra meer presentatie-

de tuincentra die hier komen inkopen.

moeten niet worden gehinderd door

tafels neerzetten zie ik als een belangrijk

Maar onze kracht zit voor een groot

het feit dat ze niet via ons inkopen. Zij

signaal dat zij echt willen vergroenen.”

deel in de logistieke afhandeling. Wij

kunnen dan ook rechtstreeks in gesprek

moeten uitgaan van onze eigen kracht

gaan met een van de kwekers achter het

zoekers aan de beurs niet groot, maar is

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

GRS Beurs layout.indd 32

23-11-15 14:22

Retail

’We hebben 26 eigen tuinplantenconcepten’ Bij Waterdrinker in de stand was een aantal nieuwe concepten voor tuinplanten te zien. Volgens Bryan van Bemmel is dit slechts een voorproefje van wat klanten voor komend jaar kunnen verwachten. Het bedrijf heeft zo’n 26 verschillende concepten voor tuinplanten ontwikkeld. Het idee is overgenomen van de werkwijze die Waterdrinker heeft ontwikkeld op basis van Category management voor kamerplanten. Hierbij krijgen tuincentra via het Unique-concept advies op tafelniveau dat onder andere gebaseerd is op winkelgrootte. Over de Helleborus-tafel die in de stand te zien is, zegt Van Bemmel: „We kopen hiervoor de beste Helleborus in die voorhanden is en zorgen zelf voor een schappenplan, barcodes en uitstraling in de vorm van tafelbanieren. Het is dus niet zo dat een kweker of kwekersgroep zo’n tafel invult en dat geldt ook voor de andere concepten.”

Bryan van Bemmel van Waterdrinker laat in de stand een voorproefje zien van wat klanten volgend jaar op tuinplantengebied kunnen verwachten.

’Beurs wordt steeds minder een orderbeurs’ echter het aantal orders dat op de beurs wordt geschreven afneemt. Deels komt dat omdat kleinere tuincentra wat minder Italiaanse handel in hun sortiment hebben. Maar kleinere tuincentra kopen ook wat vaker via Nederlandse groothandelaren die het op hun beurt weer wel bij ons kopen. Omdat kleinere tuincentra vaker en steeds kleinere partijen willen bestellen, is het logistiek vaak handiger om dat via een groothandelaar te doen. Bovendien komen grote tuincentra al jaren zelf naar Italië om bij ons in te kopen. De laatste weken zijn bij ons in Pistoia weer veel mensen langs geweest’’, aldus Delvaeye. Dit jaar werkt het bedrijf dus anders. In plaats van het laten zien van fysieke monsters heeft het bedrijf een fotoboek gemaakt met daarin zo’n 300 planten die Verkoper Maarten Delvaeye van Giorgio Tesi werkte dit jaar vanuit een fotoboek in plaats van met fysieke monsters op de beurs te staan.

het heeft geselecteerd voor de Nederlandse en Belgische markt. Aan de hand van een prijslijst neemt Delvaeye samen

Voorgaande jaren stond het Italiaanse

Maarten Delvaeye legt uit waarom: „Tot

met klanten het sortiment door. „Het is

Giorgio Tesi met monsters op de beurs,

vorig jaar liepen klanten van GRS Inkoop

even wennen, maar het werkt wel”, zegt

maar dit jaar besloot de voorkeurs-

met hun bestellijst langs de planten en

Delvaeye. „En het scheelt bovendien in

leverancier voor zuidelijke producten

schreven orders voor het daaropvol-

de kosten door hier geen fysieke mon-

het anders aan te pakken. Verkoper

gende voorjaar. We zien de laatste jaren

sterbeurs meer neer te zetten.”

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

GRS Beurs layout.indd 33

23-11-15 14:22

720462_.indd 34

23-11-2015 12:24:28

Markt & Afzet

Foto’s: Menkehorst, Horticept

hoe loopt het?

’We kunnen onze omzet op peil houden’ Roy Menkehorst vindt dat de handel dit najaar in positieve zin doorloopt. Ook de afgelopen weken was het druk bij Harry Menkehorst Kwekerijen met de verkoop en levering. Vooral aan hoveniers in Duitsland, Nederland en andere landen. Menkehorst kan de omzet op peil houden, maar het bedrijf verzet er wel meer werk voor.

„Hoveniers zijn naar ons idee goed aan het planten; ze kunnen projecten compleet aanleggen. Als het niet ineens veel te nat wordt of ineens winter wordt, dan denk ik dat de verkoop dit najaar nog enigszins goed blijft. In vergelijking met vorig najaar houden we onze omzet dan stabiel of met een lichte plus. Gezien de Europese marktsituatie mogen we daarmee onze handen dichtknijpen. Je moet er wel meer voor doen. Met meer mensen actiever aan de slag.

Voor een betere verkoop op de korte termijn doen we onder andere meer aan emailmarketing: tweewekelijks sturen we aanbiedingen, welke producten zijn dan goed en mooi. Snel en volledig aanbieden: door klanten dit op een presenteerblaadje te geven, grijpen ze erop terug. Voor de lange termijn zijn nu een paar vertegenwoordigers onderweg in Europa. Dat blijft belangrijk in het relatiebeheer, en om zodoende omzet te genereren voor het nieuwe jaar. Ook zij zijn redelijk positief over de aanleg in landen als Duitsland, Zwitserland, Scandinavië, Baltische landen en Tsjechië. Enerzijds kunnen we onze risico’s spreiden met klanten in verschillende landen en in verschillende segmenten. Anderzijds baart het me best zorgen wat je links en rechts in

Roy Menkehorst, Harry Menkehorst Kwekerijen

de markt hoort over onrust en overproductie in Europa. Daarbij is het goed om te vernemen dat kwekers de opplant en oppot terugschroeven; dat doen wij ook. De najaarshandel is al jaren wat minder aan het worden, dus het is een groot goed als je nu je omzet op peil kunt houden.” <

‘Engelse klanten zoeken naar kant-en-klare sfeermakers’ Ronald Brand van Horticept kijkt met gemengde gevoelens terug op de afgelopen week. „De kersthandel is in volle gang, het was dus goed druk. Maar de week werd overschaduwd door het nieuws van het overlijden van kweker Ronald Moerings. Hij was een markante man en een toonaangevende ondernemer.”

„Het tragische nieuws zette de gekte van de dag in een heel ander perspectief. En gekte was er volop. De handel wordt richting de kerst steeds enthousiaster. Helleborus is momenteel de absolute topper, in alle Europese landen. Hoewel, in Oost-Europa is de plant nog niet echt doorgedrongen. Daar gaat echt alleen traditionele kersthandel naartoe, zoals gekleurde Conica en Ellwoodii. In de rest van Europa zijn met name visuele impulsartikelen hot. Dus alles wat bloeit, een bes of bladkleur heeft, zoals Helleborus, Skimmia, Erica en Calluna. Daar focussen we als bedrijf dan ook op richting onze klanten. Voor Erica en Calluna hebben we dit jaar wat vaste lijnen met Duitse kwekers weten te leggen waardoor

we nu flinke volumes van een kleurrijk pakket kunnen leveren. Voor dat bloeiende, kleurige winterassortiment hebben we voor de tuincentra een mooi tafelconcept ontwikkeld en dat slaat goed aan. We zijn er twee jaar geleden in Oostenrijk mee begonnen en rollen dat nu veel breder uit. Helleborus speelt in dat concept de absolute hoofdrol. De hele najaarsperiode is een stuk beter geweest dan vorig jaar. Frankrijk zit na een hele tijd weer in de plus en Engelse ketens doen ook heel goed mee. Er waren vorige week wat Engelse klanten over en die waren erg positief over hun najaarsomzet en de manier waarop de handel weg loopt. Ook bij ons customer event tijdens de Trade Fair proefde ik voornamelijk optimisme. Wel is men zoekende naar nieuwe manieren om mensen naar de winkel te krijgen; de terugval van de afgelopen jaren heeft hen duidelijk aan het denken gezet. Het verheugt me dan ook dat velen van hen nu overtuigd zijn dat meer creativiteit nodig is op de winkelvloer. De komende weken zal de handel

Ronald Brand, Horticept

vooral om kerstarrangementen met kamerplanten draaien. Helaas zien we bij boomkwekerijproducten weinig manden, potten, strikken en andere sfeermakers. Vooral Engelse klanten zijn op zoek naar kant-enklare sfeermakers in het terrassegment. Samen met kwekers proberen we daar wat meer beweging in te krijgen.” < Lees elke week beschouwingen over hoe de handel loopt op de boomkwekerij.nl De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Markt_Hoe-loopt-het BKW15-24.indd 35

23-11-15 14:22

Foto’s: Arno Engels, Ron Barendse, De Boomkwekerij, Groencentrum Sonneveld

p ro d u c ta n a lys e

Vraag naar Weigela was redelijk Weigela is onder afnemers een traditioneel product en kent normaal gesproken weinig pieken en dalen in de afzet. Zo ook dit jaar. Kwekers spreken van een normaal jaar, maar de afzet lijkt wel ieder jaar een paar procent achteruit te lopen. Nieuwe doorbloeiende soorten lijken voor een welkome uitbreiding van het sortiment te zorgen. Bijna het hele heestersortiment staat al een tijdje onder druk en daarvan heeft ook Weigela last. „Als je kritisch kijkt is er de laatste drie jaar zowel in prijs als in aantal een negatieve tendens te zien van één tot een paar procent”, zegt Gert Koert, mededirecteur van Groen-Direkt. „Weigela is een relatief klein artikel, maar we verkopen deze wel het hele jaar met een piek in mei en juni. Ondanks de toename van een aantal compacte soorten die mooi bloeien, levert

dat dit jaar geen extra verkoop op.” Kweker Harrie Verpaalen van Boomkwekerij Verpaalen-Herijgers zegt dat zij voor Weigela een vaste groep kwekers als klant hebben. „We leveren met name de traditionele Weigela-soorten voor de doorkweek, maar de aantallen staan wel onder druk. Dat geldt overigens niet alleen voor Weigela, maar voor het hele sortiment heesters.” Kweker Corné Elst spreekt van een normaal jaar. „Ik maak zo’n 25.000 Weigela verdeeld over zes soorten. Deze zijn dit jaar voor 90% weggegaan en daarmee ben ik best tevreden. Ik heb er maar weinig hoeven overpotten.” Kweker Victor Hooftman ziet in doorbloeiende soorten een leuke ontwikkeling. „Behalve traditionele soorten die ik met name in het

voorjaar verkoop, had ik dit jaar voor het tweede jaar ook doorbloeiende soorten als Weigela florida ’Monet’ en ’All summer Red’. Deze kan ik van week 20 tot week 40 afzetten en over de prijsvorming ervan ben ik redelijk tevreden.” Het betreft volgens Hooftman soorten die zowel door blad als bloei visueel aantrekkelijk zijn. <

handelsstemming

Alleen maar positieve geluiden over kerstconifeertjes Kwekers van kleine conifeertjes zijn prima te spreken over de handel in aanloop naar kerst. Als het volgens hen nog even zo blijft doorlopen gaat alles weg wat weg moet gaan.

Tijdens de FloraHolland Trade Fair begin november was onder de standhouders die met kerstconifeertjes op de beurs stonden al sprake van een goede stemming. Zo’n twee weken later is dat eigenlijk nog steeds zo. Ook al worden veel kerstproducten lang van tevoren vastgelegd, de dagen weekhandel speelt ook nog steeds een belangrijke rol bij het uiteindelijke resultaat. Positieve geluiden zijn er met name uit Engeland, maar ook Nederland en Duitsland doen het als afzetland goed. Bij Van den Dool noemt Peter van Groningen de handel ’niet verkeerd’. Dit geldt volgens hem zowel voor de verkoop van Picea glauca ’Conica’,

Chamaecyparis lawsonia ’Elwooddii’, als Chamaecyparis ’Top Point’. Het bedrijf verkoopt ongeveer de helft op voorhand en de rest gaat weg in de dagen weekhandel. „Ik denk dat de verkoop vooraf ongeveer vergelijkbaar is met vorig jaar. Over het prijsniveau van de daghandel ben ik tevreden, ik kan m’n prijzen goed vasthouden”, aldus Van Groningen. Bij Van Lint Plants & More noemt Jeroen van Gils de handelsstemming in aanloop naar kerst ’heel positief’. Het bedrijf geeft vlak voor de zomer een kerstcatalogus uit waaruit klanten de gestandaardiseerde kerstproducten tot vrij kort voor kerst kunnen bestellen. „De meeste producten die hierin staan zijn al verkocht’’, aldus Van Gils die schat dat zo’n 25% van hun kersthandel via deze catalogus wordt verkocht. Verreweg het grootste deel van de kerstorders schreef het bedrijf volgens Van Gils al in maart van dit jaar, toen het een eigen kerstshow organiseerde waarbij klanten onder

andere zelf hun arrangementen konden samenstellen. Bij De Buurte Kwekerijen is ook Gerrit Tessemaker tevreden over de verkoop in aanloop naar kerst. „We hebben redelijk wat kunnen verkopen in de voorverkoop en ook de daghandel loopt goed”, zegt hij over de handel in kleine conifeertjes als ’Conica’. Over de grotere maten coniferen die als kerstboom weggaan zegt hij: „Hierover ben ik zelfs zeer tevreden, er is al veel uitverkocht.” <

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Markt_Handelsstemming_BKW15-24.indd 36

23-11-15 14:22

Markt & Afzet p ro d u c ta n a lys e

Thuja ’Smaragd’ overtreft ’Brabant’ De markt voor Thuja occidentalis ’Smaragd’ lijkt inmiddels groter te zijn dan die voor ’Brabant’. De afgelopen jaren is ’Smaragd’ namelijk aardig in productie gegroeid, terwijl er minder aantallen van ’Brabant’ worden geproduceerd. Vooral de vraag naar grotere maten haagconiferen is nog steeds groot. Zeker van ’Smaragd’.

Afgelopen jaar zijn grotere maten, dus vanaf 1,25 m tot 2 m of nog hoger, vrij goed verkocht. Kwekers konden er ook een redelijke prijs voor vangen, omdat hun aanbod minder was dan de vraag. Volgens sommigen is er al jarenlang een tekort aan grotere maten van Thuja occidentalis ’Smaragd’. Dat komt echter niet alleen door de vraag, maar ook door de keus van kwekers om doorgekweekt plantgoed eerder

te verkopen. Als ze snel omzet willen of moeten maken en ze hebben een afnemer voor de kleinere maten, dan is de koop gauw gesloten. ’Smaragd’ wordt niet veel in Nederland gebruikt, maar hoofdzakelijk in koudere gebieden zoals Scandinavië, Oost-Europa, Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk. ’Smaragd’ kan namelijk beter tegen koude dan ’Brabant’, en door zijn compactere groei ook beter tegen bijvoorbeeld sneeuwdruk dan de losser groeiende ’Brabant’. De vraag uit Polen en Rusland stijgt, met als gevolg dat er meer ’Smaragd’ wordt gestekt. Maar kan de markt die toename wel aan? De ene kweker meent van wel, de ander vreest voor hetzelfde lot als ’Brabant’ in de maten 60-80 en 80-100: massa’s zijn uit. Partijen zijn nu maatwerk, en

liever potgekweekt dan potgedrukt. Th. plicata ’Atrovirens’ hoort ook nog steeds tot de meest verhandelde haagcultivars van Thuja. ’Martin’ zou steeds beter in de markt liggen omdat deze beter kluit houdt en minder schimmelgevoelig is, maar de vraag naar stek neemt juist af. <

langs de kassa

Arian Slingerland:

‘Veel meer tuinplanten verkocht dan vorig jaar’ Naam bedrijf:

Groencentrum Sonneveld Locatie:

Boskoop Medewerkers:

Hoe is het najaar tot nu toe verlopen? „Super! Door het zachte en zonnige weer hebben we veel meer tuinplanten verkocht dan vorig jaar. Nu het weer is omgeslagen, richten de mensen zich vooral op binnen. Planten als Helleborus en Gaultheria zijn daarbij geliefd. Ook de eerste kerstboompjes zijn alweer de deur uit.”

Verkopen jullie veel kerstbomen? „We verkopen vooral Abies nordmanniana (zo’n 80%) en Picea omorika. Wel merken we dat er de laatste jaren steeds minder vraag is naar kerstbomen. De kunstboom is jaren erg in trek geweest, waardoor steeds minder levende bomen worden verkocht. Mensen hebben geen zin meer

om een kerstboom op te zetten. Ook kiezen ze steeds vaker voor accessoires. Maar we houden ze wel in het assortiment; in de wintermaanden is het een leuke bijverdienste.” En jullie nieuwsbrief? „Deze is heel belangrijk voor ons. We sturen iedere week leuke acties rond en daar wordt heel goed op gereageerd. Als we iets leuks op de veiling hebben gekocht, doen we vaak meteen een nieuwsbrief eruit. Een uur later staan er al mensen op de stoep. Het is dus zeker goed voor de klantenbinding.” Waarvoor komen klanten naar Sonneveld? „Voor het groen en de gezelligheid. Ons groencentrum is echt een ontmoetingsplaats. Soms is het op de zaterdag net een markt, iedereen kent elkaar! Ook hanteren we scherpe prijzen. Daardoor trekken we veel mensen. We houden van voetjes over de vloer!” < De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Markt_Handelsstemming_BKW15-24.indd 37

23-11-15 15:09

Functionele agrobiodiversiteit in de boomteelt (FAB) De Groene Link, Groeibalans en Treeport werken samen aan een project om natuurlijke plaagbestrijding in de boomteelt te versterken. Daarvoor is in proefgebied Zundert eerst met een enquête en enkele interviews vastgesteld welke plagen het belangrijkst zijn: spint, luis en trips. Op dit moment wordt in literatuur en met experts uitgezocht welke predatoren deze plagen van nature kunnen bestrijden. Tegelijkertijd wordt uitgezocht wat de levensomstandigheden van deze predatoren zijn, zodat gerichte inrichtingsmaatregelen voor proefbedrijven bedacht kunnen worden. In een vervolgproject worden deze maatregelen uitgevoerd en gemonitoord.

FAB is één van de 22 praktische en doelgerichte projecten in het koepelproject plantgezondheid bomen en vaste planten. Deze projecten dragen allen bij aan de doelstelling van de sector om de omslag te maken naar een duurzamere bedrijfsvoering. Daarmee wordt concreet invulling gegeven aan de ambities van LTO zoals omschreven in de nota ’Schoner Groener Beter’. De resultaten van het eerste jaar van het koepelproject worden op 14 december met de deelnemende kwekers, uitvoerders, stuurgroep en projectgroep gedeeld en besproken. Het koepelproject is mogelijk gemaakt door een bijdrage van het PT.

Meer gebruiksruimte champost De intensieve samenwerking van de LTO-vakgroep paddenstoelenteelt met de ketenpartijen, het ministerie van EZ, de NVWA en de Commissie Deskundige Meststoffenwet (CDM) heeft positieve resultaten opgeleverd. Er zijn nieuwe forfaitaire waarden voorgesteld voor de gehalten stikstof en fosfaat in champost. De wijziging betekent dat er voor de boom- en vaste

plantenteelt meer ruimte is voor het gebruik van champost. Ook is er een nieuw forfait geïntroduceerd voor gescheiden champost; champost waarbij het laagje dekaarde is gescheiden van de laag compostsubstraat. De ontwerpwijziging ligt ter inzage voor zienswijzen. Wanneer dit niet leidt tot wijzigingen worden de nieuwe forfaits per 1-1- 2016 ingevoerd.

Spuitlicentie voor België Om in België gewasbeschermingsmiddelen aan te schaffen is sinds enige tijd een Belgische spuitlicentie verplicht. Ook voor het gebruik van middelen door Nederlandse bedrijven op percelen in België. De aanvraagperiode voor een ’Fytolicentie’, zoals de spuitlicentie in België heet, is verlengd

tot 24 november van dit jaar. Een aanvraag kan alleen schriftelijk worden gedaan met de formulieren op www. fytolicentie.be. Personen van wie de aanvraag eerder is afgewezen omdat die te laat was ingediend, kunnen nu opnieuw een aanvraag indienen.

Deze bijdrage valt onder de redactionele verantwoordelijkheid van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Voor informatie: (073) 2173263, e-mail: helma.hoff@zlto.nl., www.lto.nl.

Onderzoek… De afgelopen jaren hebben wij op onze vasteplantenkwekerij steeds meer onderzoekjes opgezet om na te gaan hoe wij in de toekomst moeten gaan voldoen aan het in stand houden en verduurzamen van onze teelt. Op het gebied van bemesten, gewasbescherming en onkruidbestrijding is er al veel voorbij gekomen waarbij ik regelmatig dacht: we lijken wel een proeftuin. En als een proef dan niet het resultaat geeft waarop je gehoopt had, komt er een vertegenwoordiger of teeltbegeleider langs. Met een iets ander product en een praatje waardoor je denkt: daarmee en op die manier geeft het mogelijk wel resultaat. Dan begin je toch weer van vooraf aan. In het verleden, toen het PT nog bestond, pikte je als bestuurder de signalen op van problemen die in de sector leefde. Daarbij je eigen teeltervaring, en zo lukte het vaak om er een gedegen onderzoek naar te laten doen. In het koepelproject Plantgezondheid en het innovatieprogramma worden momenteel de laatste collectieve middelen benut om een aantal zaken voor de sector te helpen oplossen. In de toekomst wordt dat echt anders en moet je het al of niet met collega’s zelf oppakken. In de glastuinbouw pakken ze dit al wat gestructureerder aan, en zetten ze per gewasgroep een gewascoöperatie op waar een bedrijf lid van kan worden. Met elkaar worden zo onderzoeken opgestart en betaald. Of wat er nu in de akkerbouwsector gebeurt, via een brancheorganisatie wordt een verbindend verklaring aangevraagd waardoor alle akkerbouwers weer meebetalen. Of dit het model is waar we in onze sector mee aan de slag moeten lijkt me niet logisch, gezien het draagvlak voor collectiviteit in het verleden. Maar de gewascoöperatie biedt naar mijn idee mogelijkheden. Iets voor de cultuurgroepen om over na te denken? Arnold van Berkel

Bestuurslid LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten

De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

LTO linkerpag-BKW15-24.indd 38

23-11-15 14:39

Service

Foto: Kerstbomenkwekerij Anthonissen

bedrijfsnieuws

vaktaal

Cursussen van Graeme Sait Soiltech organiseert in januari drie nieuwe bijeenkomsten over bodemgezondheid en plantvitaliteit. Spreker is wederom deskundige Graeme Sait uit Australië. De cursussen zijn getiteld ’Vitale bodem en een vitaal gewas’ en worden in het Engels gegeven. Ze zijn bedoeld voor kwekers uit alle plantaardige sectoren die bezig zijn met toekomstbestendige productie en een gezonde leefomgeving. Een basiscursus wordt 25 januari gegeven in het Parkhotel in Horst (L). Een uitgebreide cursus is op 28 en 29 januari in Hotel Woudschoten in Zeist. Op dinsdag 26 januari wordt er ook een seminar georganiseerd voor beleidsmakers en onderwijsinstellingen. Aanmelden en meer informatie op de site van Soiltech.

Fustprijs blijft gelijk De Stichting Hulpmaterialen adviseert de statiegeldprijzen voor boomkwekerijfust te handhaven op het huidige niveau. Volgend jaar worden de prijzen opnieuw bekeken. Dat meldt de Raad voor de Boomkwekerij. De adviesprijzen zijn als volgt vastgesteld: hoge logokist €3,60, lage logokist €2,60, Utilysys klapkrat €6,50, Deense doos gecoat (54x31x20) €0,70, meermalig pallet met rondom klossen (100x120) 6,80 en europallet (80x120) €11,35.

agenda Binnenland 8 december, 12, 26 januari

Spuitlicentiebijeenkomst, Boskoop dlvplant.nl 10 december Bijeenkomst verlenging spuitlicentie, Heelweg cultus.nl

10 december, 5 en 21 januari

Spuitlicentiebijeenkomst, Oirschot dlvplant.nl 17 december Spuitlicentiebijeenkomst, Lottum dlvplant.nl 12 t/m 14 januari Groene Sector, vakbeurs, Venray evenementenhal.nl 14 januari Bijeenkomst verlenging spuitlicentie, Oirlo cultus.nl 19, 21 januari Bijeenkomst verlenging spuitlicentie, Zundert cultus.nl

25 januari t/m 6 februari

GreenSales Pieter van der Linden, Noordscheschut pietervanderlinden.nl 1 en 15 februari Cursus spuitMeer informatie op: DeBoomkwekerij.nl/Tips

licentie 1, Ochten fruitpark.nl

1 t/m 4 februari Voorjaarsbeurs

Harry Menkehorst, Hengelo menkehorst.nl 2 en 3 februari Voorjaarsbeurs Groen-Direkt groen-direkt.nl 3 februari Bijeenkomst verlenging spuitlicentie, Haaren cultus.nl

Buitenland t/m 15 januari Fokus Baumschu-

le, huisbeurs, Wiesmoor, Duitsland www.landgard.de 26 t/m 28 februari HortiExpo, beurs voor horticultuur en mechanisatie, Pune, India hortiexpo.com 2 maart Florall voorjaarsbeurs, Gent, België www.florall.be

Bijdragen

Bijdragen voor de service-pagina’s kunnen worden gestuurd naar Redactie ‘De Boomkwekerij’, Postbus 9324, 2300 PH Leiden, e-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl.

Gerwin Anthonissen Leeftijd: 44 Opleiding: ltus Bedrijf: Kerstbomenkwekerij Anthonissen Plaats: Wouwse Plantage Sortiment: Abies fraseri, A. koreana, A.

Al kerstbomen aan het rooien? „Ja, we zijn volop bezig met vijftien man. De kerstbomen worden potgedrukt en die steken we zo uit de vollegrond. Daarna gazen we ter plekke in. Hiervoor hebben we pas een nieuwe machine, gebouwd door Jacobs uit Wernhout. Een koker waar we de bomen doorheen halen.” Potgekweekt in de vollegrond? „Ja, hier en daar vragen ze er wel eens naar. Er hangt wel een behoorlijk kostenplaatje aan, want we potten de planten eerst op in potgrond, dan boren we gaten in de vollegrond, en daarna zetten we de potten er handmatig in. Dan krijg je wel kerstbomen van kwaliteit.” Hoe snoeit u? „Handmatig en machinaal. Alle bomen snoeien we in februari/ maart als het open weer is, en dan nog eens als ze zijn uitgelopen, rond mei/juni. De kleinste bomen snoeien we meestal handmatig. De grotere bomen met een Jutek-machine uit Denemarken; die kan tot 1,8 m hoogte worden gesnoeid. Daarna moet je toch nog door de bomen lopen om bijvoorbeeld dubbele takken met de hand te snoeien.” U heeft particuliere verkoop? „Ja, daar beginnen we deze week

nordmanniana, Picea abies, P. omorika en P. punguns ’Glauca’ Oppervlakte: 35 ha vollegrond en potgekweekt

mee. Die verkoop is bijzaak. Wij moeten het vooral hebben van tuincentra en de groothandel. Onze bomen gaan heel Europa in. Naar Duitsland, Litouwen, Zwitserland, ja, ook naar Denemarken. Uit Denemarken komen wel veel Nordmannen, maar wij sturen er potgekweekte Picea omorika naar toe.” Hoe gaat het met de afzet? „Goed. Het aanbod van Picea omorika en P. abies is wel iets groter dan vorig jaar, maar we mogen niet klagen. De klant vraagt toch puur om kwaliteit, om mooi verzorgde bomen.” Komen klanten merken? „Dat lieten we ze vroeger wel doen, maar dan heb je er geen overzicht over. Daarom merken we alle bomen zelf.” Stond u op Plantarium? „Ja, daar hebben we al voor de zesde keer gestaan. We hebben ook wel eens op Green Expo in België gestaan. De eerste keer was goed voor ons, de tweede niet. We stonden ook een keer op GrootGroenPlus, maar die beurs is voor ons eigenlijk te laat. Want de grootste handel van kerstbomen is in augustus en september.” < De Boomkwekerij 24 (27 november 2015)

Service BKW15-24.indd 39

23-11-15 14:22

720463_.indd 40

23-11-2015 12:23:18