Jaaroverzicht 2015 Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek

JAAROVERZICHT 2015 LECTORAAT METHODOLOGIE VAN PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK 1

Lectoraat

ONDERZOEK DOEN NAAR ONDERZOEK

Het lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek (MPO) levert een belangrijke bijdrage aan de verdere professionalisering van het praktijkgericht onderzoek in Nederland. Het lectoraat richt zich op praktijkgericht onderzoek binnen alle disciplines in het hbo, van techniek tot educatie en van gezondheidszorg tot de kunsten. Het Lectoraat werkt voor de gehele Hogeschool Utrecht en voor vergelijkbare hoger onderwijsinstellingen in Nederland en het buitenland (Universities of Applied Sciences).

Daarnaast is lectoraat relevant voor universiteiten en kennisinstellingen waar praktijkgericht onderzoek plaatsvindt zoals TNO, de GGD, onderzoeksbureaus en ministeries.

Praktijkgericht onderzoek heeft een specifiek, eigen karakter dat vraagt om een specifieke methodologie en didactiek. In Nederland wordt daar nog weinig aandacht aan besteed. Er zijn nog weinig vergelijkingen gemaakt tussen onderzoeksstromingen, -methoden en -technieken op het punt van praktijkgerichtheid. Het lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek brengt daar verandering in.

Ons onderzoeksprogramma bestaat uit drie thema’s.

Methodologie van praktijkgericht onderzoek Door de grote verbondenheid met de praktijk dienen zich bij praktijkgericht onderzoek allerlei methodologische vragen aan. In het moeras van de praktijk ontstaat voor praktijkonderzoekers regelmatig spanning tussen praktische relevantie en de methodische grondigheid van onderzoek. Binnen het thema Methodologie van praktijkgericht onderzoek verrichten wij onderzoek naar deze spanningen.

Hoofdvraag binnen dit thema is: op welke wijze kunnen praktijkgerichte onderzoekers in de door hen gehanteerde methoden omgaan met de spanningen binnen praktijkgericht onderzoek tussen methodische grondigheid en praktische relevantie?

Didactiek van praktijkgericht onderzoek Studenten in het HBO dienen te beschikken over onderzoekend vermogen (HBOraad, 2009). Deze eis roept in heel Nederland bij opleidingen vragen op. Bij een inventarisatie binnen de faculteiten van de HU die in het studiejaar 2013/2014 is uitgevoerd door het lectoraat MPO bleek dat er drie praktijkvragen zijn binnen de faculteiten die op dit moment de meeste aandacht behoeven. Daaruit volgen de drie centrale onderzoeksvragen van dit thema: • Welke vormen van onderzoekend vermogen zetten effectieve professionals in de beroepspraktijk in en welke niveaus zijn hierin te onderscheiden?

• Hoe verbinden we onderwijs in onderzoekend vermogen en het methodische werken binnen een specifiek beroep en wat betekent dit voor het curriculum?

• Welke competenties hebben hbo-docenten nodig om studenten te kunnen begeleiden bij het maken van beroepsproducten op zo’n wijze dat studenten naast de gevraagde beroepscompetenties ook hun onderzoekend vermogen ontwikkelen en hoe geef je de professionalisering van HBO-docenten op dit vlak vorm?

Assessment van onderzoekend vermogen Praktijkgericht onderzoek doen is voor veel spelers in het hbo-veld een relatief nieuwe activiteit. Dit geldt voor veel docenten en uiteraard ook voor de studenten. Hierbij geldt dat praktische relevantie en methodische grondigheid niet alleen abstracte eigenschappen van onderzoek zijn, maar ook staan voor cruciale competenties waarover onderzoekers in het hbo dienen te beschikken.

Assessments kunnen deze relevante competenties zichtbaar maken en daardoor op concrete wijze handen en voeten aan praktijkgerichte leer- en ontwikkelprocessen geven. Onder assessment verstaan wij het op systematische wijze maken van inschattingen die een betrouwbaar en valide beeld geven van de competenties van individuen. Het kan hierbij gaan om assessments die bedoeld zijn om te beoordelen (summatieve assessments) of om het leren te verbeteren (formatieve assessments, zie bijvoorbeeld Van de Mosselaar, Dochy & Heylen, 2002).

2

Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek

Jaaroverzicht 2015

Het onderzoek naar Assessment van Onderzoeks- en Innovatievaardigheden gaat over de volgende vragen: • In welke vorm is de competentie onderzoekend- en innovatief vermogen effectief binnen specifieke werkvelden? • Hoe kan deze competentie valide worden gemeten? • Hoe kunnen assessmentinstrumenten bijdragen aan het vergroten van het onderzoekend en innovatief vermogen van studenten, docenten, onderzoekers en innovators in bedrijven en instellingen?

3

Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek

Jaaroverzicht 2015

OPLEIDINGEN EN ONDERZOEKERS ONDERSTEUNEN

Het lectoraat heeft als belangrijke doelstelling opleidingen en onderzoekers binnen en buiten de hogeschool te ondersteunen op de bovengenoemde thema’s. Onze dienstverlening bestaat tot nu toe uit de volgende producten: Methodologie • Onderzoekers binnen de HU kunnen een beroep doen op ondersteuning van het lectoraat bij het uitwerken van hun onderzoeksopzet of het schrijven van een onderzoek- of subsidievoorstel.

• Het lectoraat kan kenniscentra begeleiden bij het ontwikkelen van hun kwaliteitscriteria conform standaard 3 uit het Brancheprotocol Kwaliteitszorg Onderzoek en bij het houden van reviewsessies om eigen onderzoek tegen het licht te houden.

Didactiek • Opleidingen binnen de HU kunnen een beroep doen op ondersteuning van het lectoraat bij vragen over de didactiek bij het leren van onderzoekend vermogen. Jaarlijks maakt het lectoraat per faculteit afspraken welke dienstverlening verricht zal worden. Deze kan zich richten op vragen als: - Hoe kom ik tot een eigen visie op de rol van onderzoekend vermogen in mijn opleiding?

- Hoe geeft ik het onderwijs in onderzoekend vermogen binnen het curriculum vorm?

- Op welke manier kan ik het onderzoekend vermogen toetsen in het afstudeerprogramma en hoe geef ik de professionalisering van mijn docenten vorm?

• Opleidingen van buiten de HU zijn ook van harte welkom met vragen. Wel zal dan een passende vergoeding in rekening worden gebracht.

• Voor HU docenten is in samenwerking met het Expertisecentrum Docent HBO een training ontwikkeld voor het begeleiden van onderzoek. Voor docenten van buiten de HU is het lectoraat een samenwerkingsverband aangegaan met Onderwijsadvies & Training van de Universiteit Utrecht. Via hen is een training Begeleiden en beoordelen van studenten in de afstudeerfase voor hbo beschikbaar voor andere instellingen dan de HU: (http://www.uu.nl/onderwijs/onderwijsadvies-training/scholing/hogeronderwijs/onderzoek-begeleiden/begeleiden-en-beoordelen-van-studenten-in-de-afstudeerfase-in-het-hbo).

Assessment • Voor individuele onderzoekers en onderzoeksgroepen heeft het lectoraat een Zelfassessment instrument onderzoeksvaardigheden ontwikkeld (https://www.rbpa.nl/hvu/home.asp) Dit instrument kan worden gebruikt om te kijken op welke punten je jezelf verder kan ontwikkelen als praktijkgericht onderzoeker.

• Ook kunnen wij het competentiemanagement voor praktijkgerichte onderzoeksteams ondersteunen, zoals bijvoorbeeld het helpen selecteren van nieuwe docenten.

4

Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek

Jaaroverzicht 2015

DE HOOGTEPUNTEN VAN 2015

In 2015 bestond het lectoraat 2 jaar. In dit jaar zijn we gaan oogsten wat we in eerdere jaren hebben gezaaid. We zetten een paar hoogtepunten op een rij.

Methodologie Onderzoek voor politie eenzijdig Voor de politieacademie hebben we een groot onderzoek begeleid naar de aard van het politiegerelateerde onderzoek dat er in Nederland plaatsvindt. Uit de 342 openbare publicaties van 2013 en 2014 zijn 117 publicaties gecodeerd op hun methodologische kenmerken op basis van een scoringsprotocol. Er is gekeken naar kenmerken van de betrokkenheid van de politiepraktijk bij het onderzoek, kenmerken van de onderzoeksvraag, kenmerken van het onderzoeksdesign en kenmerken van de dataverzamelingsmethoden. De conclusie was dat het grootste deel van het onderzoek evaluerend en verklarend van aard is. Het zijn vooral casestudies en studies waarin op één tijdstip via interviews en vragenlijsten data wordt verzameld. Ontwerpend onderzoek of actieonderzoek waarbij de praktijk nauw wordt betrokken, komen bijna niet voor.

Promotievoucher binnengehaald Aan kenniskringlid Martine Ganzevles is een beurs voor promotieonderzoek toegekend. Het onderzoek heeft de titel: “Gegeven de omstandigheden. Passende(r) methodologie voor praktijkgericht onderzoek in het hbo naar sociaal werk”. De begeleiding is ondergebracht bij Universiteit Tilburg - Tranzo: 1ste promotor prof. dr. Jaap van Weeghel, 2de promotor prof. dr. Tine van Regenmortel. Het onderzoek beoogt een bijdrage te leveren aan het in beeld brengen en verder ontwikkelen van vormen van praktijkgericht onderzoek naar sociaal werk zoals dat bij de lectoraten en kenniscentra in het hbo wordt verricht. Het Platform Lectoren Zorg en Welzijn is een belangrijk partij in het onderzoek als vertegenwoordiger van de beroepspraktijk van sociaal werk onderzoekers.

Drie peer-reviewed publicaties Het lectoraat heeft in 2015 drie peer-reviewed publicaties over methodologie gepubliceerd in Nederlandstalige tijdschriften. In Praktische relevantie en methodische grondigheid als kerncompetenties voor de professionalisering van praktijkgericht onderzoek (Tijdschrift voor Hoger Onderwijs 33, 1) probeert René Butter wat van de verwarring weg te nemen die bestaat over praktijkgericht onderzoek.

Hij stelt dat praktische relevantie en methodische grondigheid niet alleen abstracte eigenschappen van onderzoek zijn, maar ook competentiedimensies die het praktijkgerichte onderzoek binnen het hoger beroepsonderwijs aandrijven. Bij methodische grondigheid gaat het in de kern om het vermogen de wetenschappelijke bewijskracht van het onderzoek te optimaliseren. Bij praktische relevantie om het vermogen te adviseren en interveniëren in de praktijk op basis van overtuigingskracht en het creëren van draagvlak. Deze twee dimensies dragen bij aan betere demarcatie tussen theoriegericht en praktijkgericht onderzoek, betere integratie van onderzoeks- en beroepsonderwijs en betere verbinding tussen onderwijs in onderzoeksvaardigheden en lectoraatsonderzoek.

In Onderzoeksethiek in praktijkgericht onderzoek in het hbo (Tijdschrift voor Hoger onderwijs) waarschuwen Anke Van Gorp en Daan Andriessen dat strengere eisen op het gebied van onderzoeksethiek, onder andere vanuit de Europese Gemeenschap, grote gevolgen zullen hebben voor het onderzoek in het hbo. Hier is op dit moment onvoldoende aandacht voor. Begonnen kan worden met het inrichten van ethische toetsingscommissies bij hogescholen en het evalueren van de huidige gedragscode.

In Organisatieprofessional als wetenschappelijk onderzoeker laat organisatieadviseur Joost Kampen samen met Daan Andriessen (M&O Tijdschrift voor Management en Organisatie) zien dat een professional zoals een organisatieadviseur heel goed het uitvoeren van projecten kan combineren met het doen van praktijkgericht wetenschappelijke onderzoek.

5

Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek

Jaaroverzicht 2015

Didactiek ‘Beoordelen is mensenwerk’ heeft veel impact Binnen het thema Didactiek heeft het lectoraat voort kunnen bouwen op het succes van het rapport ‘Beoordelen is Mensenwerk’ dat in 2014 verscheen. Uit het hele land kwamen vragen op ons af die te maken hadden met de inrichting van het afstuderen en/of het vormgeven van onderwijs naar onderzoekend vermogen. Sinds mei 2014 heeft MPO hier over 47 externe lezingen gegeven waarvan 28 voor hogescholen, 10 voor de Vereniging Hogescholen en aangesloten landelijke opleidingsoverleggen, 7 voor commerciële congresorganisatoren en 2 voor de NVAO. In opdracht van de Vereniging Hogescholen is een groot onderzoek gestart (omvang circa €45.000,-) naar de implementatie van ‘Beoordelen is Mensenwerk’. 15 opleidingen uit negen hogescholen worden gevolgd bij hun activiteiten rond het verbeteren van het afstudeerprogramma. Een vergelijkbaar onderzoek is gestart binnen de HU met vier opleidingen. Eerste bevindingen zijn vastgelegd in een Voorlopige handreiking Protocol Afstuderen HBO (Andriessen, Sluijsmans en Snel, 2015) en in een geheel vernieuwde Handreiking Kalibreersessies (Andriessen, D., www.hbokennisbank.nl)

Onderzoeksleerlijnen in het curriculum nog niet optimaal Lisette Munneke en Dan Greve verrichtten onderzoek naar de inrichting van onderzoeksleerlijnen bij twaalf opleidingen van de Hogeschool Utrecht. Gekeken werd naar de gehanteerde visie op onderzoekend vermogen, de didactische principes die worden gehanteerd en de knelpunten die worden ervaren. In de visies op de rol van onderzoek is men het unaniem eens dat het hbo niet opleidt tot onderzoeker en vooral de beroepsbekwaamheid moet versterken. Echter, deze visie is in de manier waarop de onderzoekslijn in het curriculum wordt geïntegreerd nog niet altijd zichtbaar. Door veel opleidingen worden de docenten genoemd als het grootste knelpunt bij de implementatie van onderzoekslijnen. Veel docenten zijn nog niet voldoende onderzoeksvaardig of hebben zelf nog geen onderzoekende houding en kunnen het daardoor ook niet goed ‘voorleven’ voor studenten. Dit onderzoek is gepresenteerd op de Onderwijs Research Dagen 2015 bij de Universiteit Leiden.

Ook de beoordeling van het onderzoekend vermogen in een afstudeerwerk blijkt lastig. Het artikel Beoordelingsmodel voor eindwerkstukken voor een Faculteit Economie & Management in het hbo (Tijdschrift voor Hoger onderwijs) beschrijft een manier om met meerdere opleidingen gezamenlijk tot een beoordelingsmodel voor het beoordelen van eindwerkstukken te komen. Dit model heeft criteria voor het beoordelen van onderzoekend vermogen van studenten die voor alle deelnemende opleidingen gelijk zijn. Voor andere eindkwalificaties biedt het model ruimte om als opleiding een eigen invulling te geven.

Afstudeeronderzoek maakt studenten onzeker Studenten kunnen behoorlijk onzeker zijn bij hun afstudeeronderzoek blijkt uit onderzoek van Stijn Bollinger. Stijn deed met 57 studenten onderzoek bij de HU-opleidingen Sociaal Juridische Dienstverlening en Ecologische Pedagogiek. Hieruit blijkt dat studenten moeite hebben om te gaan met een oordeel over hun onderzoek, zowel door zichzelf als door de docenten, medestudenten en opdrachtgever. Daarnaast speelt de manier waarop de onderzoeksopdracht wordt opgesteld een rol bij de onzekerheid, net als de wijze waarop de student wordt begeleid. Ook hebben studenten moeite met het constante gepuzzel, dat bij onderzoek hoort. Daarbij moet de student zichzelf laten zien door bewust en onderbouwd keuzes te maken en loopt hij het risico fouten te maken en in tijdsnood te komen.

Specifieke begeleidingsinterventies kunnen helpen om studenten over lastige hobbels in het praktijkonderzoek heen te helpen. Uit een case-study door Lisette Munneke naar de werkvorm ‘kaartjesopdracht’ blijkt dat deze, mits goed begeleid door de docent, kan helpen om studenten tijdens de probleemanalyse van een praktijkgericht onderzoek. Zij worden door de werkvorm gedwongen om hun probleem eerste te divergeren, wat wil zeggen alle probleemaspecten goed in kaart te brengen, voor-

6

Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek

Jaaroverzicht 2015

dat er een keuze voor een onderzoeksfocus gemaakt wordt. Door de werkvorm worden studenten gedwongen minder vanuit oplossingen en meer vanuit het probleem te gaan redeneren.

Assessment Innovatievermogen meetbaar maken René Butter haalde een grote opdracht binnen van de Europese Unie voor een onderzoek naar assessment van innovatievaardigheden. René Butter en collega Wilke van Beest werken in dit project, genaamd FINCODA, samen met de universiteiten van het Consortium on Applied Research and Professional Education (CARPE): Hamburg University of Applied Sciences, Universitat Politècnica de València, Turku University of Applied Sciences en Manchester Metropolitan University. Daarnaast werken er negen innovatieve bedrijven uit de verschillende landen mee. CARPE heeft van de Europese Unie een miljoen euro subsidie ontvangen om het project FINCODA uit te voeren. De grootste tastbare uitkomst van het project wordt een assessmenttool die de innovatievaardigheden van studenten meet.

Deze wordt aan zowel universiteiten, hogescholen als bedrijven ter beschikking gesteld.

Hoe kan ik mij verder ontwikkelen als praktijkgericht onderzoeker?

Hoe goed ben jij in het doen van onderzoek? René Butter en Martine Ganzevles hebben een zelfassessment-instrument ontwikkeld die deze vraag helpt beantwoorden. De vragenlijst, die is bedoeld voor docenten en onderzoekers in het hbo die bezig zijn met praktijkgericht onderzoek, is gratis in te vullen op de website van het lectoraat. Het Zelfassessment-instrument Praktijkgerichte Onderzoeksvaardigheden (ZPO) is gemaakt met als doel de ontwikkeling van praktijkgerichte onderzoeksvaardigheden van docenten in het hoger beroepsonderwijs te ondersteunen. Het ZPO wil daarbij een goed compromis bieden tussen praktisch relevante en methodologische validiteit, in lijn met de filosofie van het lectoraat. De ZPO is dan ook wetenschappelijk gevalideerd op een steekproef van hbo-docenten.

Ondersteunen Avans bij selectie onderzoekers kenniskring met behulp van ZPO René Butter heeft het lectoraat Brein en Leren van Avans Hogeschool geholpen bij de selectie van kenniskringleden. Daarbij is onder andere gebruik gemaakt van het Zelfassessment-instrument Praktijkgerichte Onderzoeksvaardigheden, aangevuld met assessmentgesprekken. De opdrachtgever schreef ons hier over het volgende: "Sinds 1 september is aan de Avans Hogeschool het lectoraat Brein en Leren van start gegaan. Voor de selectie van docenten voor de kenniskring hebben wij onder andere gebruik gemaakt van het Zelfassessment-instrument Praktijkgerichte Onderzoeksvaardigheden (ZPO) dat ontwikkeld is door het lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek van de Hogeschool Utrecht. De uitkomsten van deze zelfassessments hebben een zeer waardevolle bijdrage geleverd aan het samenstelling van een evenwichtige kenniskring. Daarnaast boden de verschillende onderdelen die in het ZPO aan bod komen een ideale structuur voor de selectiegesprekken. Bij deze gesprekken was René Butter aanwezig en dat was voor ons heel belangrijk vanwege zijn kennis van de ZPO (hij heeft het instrument namelijk ontwikkeld), maar ook vanwege zijn uitgebreide ervaring als selectiepsycholoog.

Kortom, zowel de ZPO als het advieswerk van René Butter hebben wij als uitermate positief ervaren.”

7

Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek

Jaaroverzicht 2015

DIENSTVERLENING AAN DE HU IN 2015

Natuur en Techniek • Workshop jaarcongres FNT 2015 • Leiden kalibreersessies bij ICT en IED • Adviseren regiegroep FNT over praktijkgericht onderzoek in het algemeen en rol onderzoekend vermogen in technische hbo bachelor.

• Geven workshop verbinden van onderwijs en onderzoek in HBO-ICT • Geven presentatie aan delegatie van Polytechnic Institute of Bragança (IPB) – Portugal • Opzetten en leiden Community of Practice Praktijkgericht Onderzoek van de FNT • Geven presentatie onderzoek naar niveaus van onderzoek in technisch hbo bij ICT • Leiden reviewsessie lectoren als voorbereiding op visitatie kenniscentrum en bijdrage aan visitatie zelf • Review op promotievoucheraanvraag Gezondheidszorg • Geven presentatie lectoraten bij Master Advanced Nurse Practitioner (MANP) GGZ en een presentatie MANP AGZ • Begeleiding bij de onderzoeksopzet en het maken van een vragenlijst voor een onderwijskundig onderzoek binnen de master MANP. • Geven Workshop bij de opleiding Huidtherapie over onderzoekend vermogen Maatschappij en Recht • Advies gegeven over de notitie “Verbinden onderwijs & Onderzoek” • Adviseren bij het herontwerp van de onderzoekslijn in het curriculum van SJD en MWD en module P en nieuw te ontwikkelen BA SW • Evalueren kalibreersessiemethode CITO • Geven van train-the-trainer over het modereren van kalibreersessies • Feedback geven op Raak subsidieaanvragen • Analyses op data Questionnaire Participation Autonomy en Support • Hogeschool Hoofddocenten adviseren over onderzoekend vermogen

8

Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek

Economie en Management • Feedback geven op Raak subsidieaanvragen • Leiden kalibreersessie • Commentaar geven op visie op onderzoekend vermogen IBL • Bijdrage leveren aan accreditaties AC/BE en IBL • Ondersteunen doorontwikkeling beoordelingsmodellen afstuderen • Trainen van docenten AC/BE voor accreditatie in argumentatie scriptiebeoordelingen aan de hand van het beoordelingsformulier voor het afstuderen.

• Interview geven over de Raad van Advies van Inbuss • Workshop verzorgen over kalibreren m.b.v. de handelingscyclus en onderzoekscyclus bij de kwaliteitszorgmiddag toetsing.

• Beoordelen voortgang promotieonderzoek medewerker FEM • Reviewen van afstudeerwerkstukken opleiding Commerciële Economie HU Communicatie en Journalistiek • Kalibreersessie leiden bij DMC • Ondersteunen verbetering afstudeerprogramma DMC • Ontwikkelen cursus afstudeerbegeleiding i.s.m. onderwijs&onderzoekverbinders • Adviseren docent bij onderzoek masterscriptie College van Bestuur • CvB adviseren over Lectoraat Effectiviteit van onderwijsinnovatie • Onderzoek naar de implementatie van het protocol afstuderen binnen de HU • Schrijven column voor onderzoeksnieuwsbrief HU mei 2015 Educatie • Geven training over Beoordelen is mensenwerk voor Leergang Examencommissie HU • Professionaliseren masterdocenten IA • Geven keynote op de FE Opbrengstenconferentie 2015 • Bijdragen aan accreditatie Instituut Archimedes • Ontwikkelen module expertisecentrum docent HBO

Jaaroverzicht 2015

LOPENDE ONDERZOEKSPROJECTEN 2016

Methodologie • Het promotieonderzoek van Martine Ganzevles start in 2016 in volle omvang met een analyse van publicaties van lectoraten die praktijkgericht onderzoek doen naar sociaal werk.

• Daan Andriessen wordt lid van een expertgroep die in opdracht van de Vereniging Hogescholen kwaliteitscriteria voor praktijkgericht onderzoek gaat ontwikkelen • Daan Andriessen ondersteunt Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek bij het ontwikkelen van een peer-review instrument voor praktijkgericht onderzoek.

• Dan Greve doet onderzoek naar het raamwerk van complexiteit van David Snowden. Het is namelijk aannemelijk dat in het complexe domein andere onderzoeksmethoden nodig zijn om praktijkgerichtonderzoek te doen dan in het gecompliceerde (engineering) domein. Het is de bedoeling om met twee docenten een paper te schrijven met daarin twee voorbeelden van methoden in het complexe domein.

• Marieke Welle Donker doet promotieonderzoek onder de titel ‘Heuristic evaluation of municipal websites’ aan de Universiteit Twente, onder begeleiding van prof. dr. Menno de Jong en prof. dr.

Leo Lentz. Heuristische evaluatie is een populaire methode voor website-evaluatie onder webdesigners en communicatieprofessionals. Marieke onderzoekt hoe deze methode werkt en welke effecten het gebruik van heuristieken heeft op het resultaat van de website-evaluatie.

Didactiek • Irene van der Marel doet onderzoek naar de begeleiding van afstuderen in het economische domein. Hopelijk wordt een promotievoucher daarvoor goedgekeurd. Zij voert het onderzoek uit in nauwe samenwerking met de Sector Hoger Economisch onderwijs.

• Voor de Vereniging Hogescholen en de Hogeschool Utrecht voeren Mirjam Snel en Daan Andriessen twee onderzoeken uit naar de implementatie van het Protocol verbeteren en verantwoorden van afstuderen in het hbo.

• Dan Greve doet onderzoek naar de pragmatiek van de keuzes bij beroepsopdrachten wanneer de uitvoerder moet kiezen tussen iets opzoeken, uitzoeken of echt onderzoeken.

• Buitenkringleden Jan Leen (HvA) en Pieter Schilder doen onderzoek naar de eisen die gesteld moeten worden aan onderzoekend vermogen in het economische domein.

• Het onderzoek naar veilige onzekerheid vindt vervolg doordat naast het verrijken van het concept vanuit het studentperspectief, nu ook gewerkt wordt aan het ontwikkelen van praktische tools waarmee studenten en docenten de eigen veilige onzekerheid kunnen verkennen. Hierdoor wordt op concrete wijze gezocht naar middelen om de handelingsverlegenheid op dit onderwerp af te laten nemen. Daarnaast ligt de focus van het lopend onderzoek op de beleving van docenten van veilige onzekerheid in de onderzoekspraktijk van hun studenten. Dat moet inzicht opleveren in overeenkomsten dan wel verschillen in de beleving van studenten en welke triggers docenten kunnen inzetten om daarop te handelen.

• Lisette Munneke gaat vervolgonderzoek doen rondom het professionaliseren van hbo-docenten. De vraag die daarbij centraal staat is in hoeverre de ontwerpcriteria voor professionalisering die uit het literatuuronderzoek zijn gekomen goed zijn vormgegeven in onze cursussen en of ze de uitwerking hebben zoals verwacht.

Assessment • René Butter en Wilke van Beest werken verder aan het Europese FINCODA project naar een assessmenttool die de innovatievaardigheden van studenten meet.

9

Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek

Jaaroverzicht 2015

DE KENNISKRING IN 2015

De kenniskring MPO bestaat uit een binnenring en een buitenring. In de binnenring zitten de vaste onderzoekers van het lectoraat die door MPO worden betaald. Zes leden daarvan vertegenwoordigen ieder ook hun eigen faculteit in het lectoraat en zijn verantwoordelijk voor de contacten met de faculteit. Onderzoekers uit het gehele land die onderzoek doen op een van de drie onderzoekslijnen van het lectoraat kunnen lid worden van de buitenring. Dit geeft toegang tot de bijeenkomsten en tot ondersteuning bij het onderzoek door een binnenring lid.

Dr. Daan Andriessen Lector

Dr. RenĂŠ Butter Hoofddocent

Dr. Lisette Munneke FE

Marieke Welle Donker FCJ

Dan Greve FNT

Martine Ganzevles FMR

Irene van der Marel FEM

Dr. Roelof Ettema FG

Dr. Stijn Bollinger FMR

Wilke van Beest Onderzoeker FINCODA

Jan Leen HvA (Buitenkringlid)

Pieter Schilder FEM (Buitenkringlid)

10

Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek

Jaaroverzicht 2015

OUTPUT IN 2015

In 2015 heeft het lectoraat 18 publicaties gepubliceerd en 64 presentaties gehouden. Er is een zelfassessment instrument opgeleverd en er zijn 27 bijdragen geleverd aan het onderwijs. De publicaties staan hier onder genoemd.

Peer-reviewed publicaties en redactionele selectie Andriessen, D. & Van der Marel, I. (2015) Beoordelingsmodel voor eindwerkstukken voor een Faculteit Economie & Management in het hbo. Tijdschrift voor Hoger Onderwijs 33 (2).

Butter, R. & Bollinger, S. (2015). Onderzoeksonderwijs binnen de pedagogiek: balanceren tussen onderzoeksinspiratie, praktische relevantie en methodische grondigheid, in: J. Bekker et al. (red.). De pedagoog in de spotlights: opvoedingsidealen vanuit verschillende contexten. Amsterdam: SWP. Butter, R. (2015) Development of a Self-assessment tool of Practice-oriented Research and Innovation Competencies for lecturers in higher professional education, WAOP Conference 2015.

Butter, R. (2015) Praktische relevantie en methodische grondigheid als kerncompetenties voor de professionalisering van praktijkgericht onderzoek, Tijdschrift voor Hoger Onderwijs 33 (1).

Ettema, R. (2015) Oudere openhartoperatiepatiĂŤnt gebaat bij goede voorbereiding op de ziekenhuisopname. Een boodschap voor zorgopleidingen. Onderwijs en Gezondheidszorg 39:30-34.

Ettema, R. (2015) Better in, Better out. Nurse Academy. Editie 1.

Kampen, J. en Andriessen, D. (2015) Organisatieprofessional als wetenschappelijk onderzoeker, M&O Tijdschrift voor Management en Organisatie, nr.1 Januari/februari 2015.

Munneke, L. (2015) Een vak apart: begeleiden van praktijkonderzoek door studenten. Nieuw Meesterschap, Jaargang 5, nr 03/04.

Van Beest, W. en Butter, R., (2015) Hoe herkent u innovators in uw organisatie? Tijdschrift voor Talent en management ontwikkeling, Winter 2015.

Van Gorp, A. en Andriessen, D. (2014), Onderzoeksethiek in praktijkgericht onderzoek in het hbo.

Tijdschrift voor Hoger onderwijs, 33 (1).

Overige externe publicaties Andriessen, D. (2015) Welke soorten vragen zou de Nationale Wetenschapsagenda moeten stellen? www.scienceguide.nl.

Andriessen, D. et al. (2015) Kenmerken van politiegerelateerd onderzoek. Apeldoorn: Politieacademie.

Butter, R. (2014) De meerwaarde van professionele waarden voor effectief handelen in de beroepspraktijk. Programmaboekjes Bessensap 2015 NWO. Greve, D. (2015) Niveaus van onderzoek in het technisch hbo, Nederlandse School voor Onderwijsmanagement.

Greve, D, Munneke, L. en Andriessen, D. (2015) Verwerven van onderzoekend vermogen in hboonderwijs. Paper gepresenteerd op de ORD 2015.

Munneke, L. en Andriessen, D. (2015) Begeleidingsinterventies bij het leren doen van een praktijkgericht onderzoek in de eigen beroepspraktijk door hbo-masterstudenten. Paper gepresenteerd op de ORD 2015, Leiden.

Eigen beheer Andriessen, D. (2015) Handreiking Kalibreersessies, Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek, Hogeschool Utrecht Andriessen, D. (2015) Praktijkgericht onderzoek in de volgende versnelling, Onderzoeksnieuwsbrief HU. Andriessen, D., Sluijsmans, D. en Snel, M. (2015) Voorlopige handreiking Protocol Afstuderen HBO. www.vereniginghogescholen.nl.

11

Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek

Jaaroverzicht 2015

Contactadres: Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek Hogeschool Utrecht Ter attentie van Karin Ruiter Daltonlaan 500, 6e verdieping 3584 BK Utrecht Email: karin.ruiter@hu.nl

12

Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek

Jaaroverzicht 2015

mpo_jv15_0316_tc