HIGHLIGHTS HOGESCHOOL UTRECHT April - september 2020
Highlights april - september 2020
Iedere dag leren, werken en onderzoeken duizenden mensen bij Hogeschool Utrecht. Om betere professionals te worden. En om samen bij te dragen aan het werkveld en aan de samenleving. Onderwijs, onderzoek en werkveld komen samen bij de HU.
3
4
Highlights april - september 2020
/ SAMEN IN TIJDEN VAN CORONA “’We leiden op voor banen die nu nog niet bestaan.’ Ik hoor het me nog zeggen, in een toespraak voor studenten, medewerkers en partners. Allemaal samengekomen in een grote zaal – het lijkt een eeuwigheid geleden. Het is waar, we leiden op voor een onzekere toekomst. Maar dat die toekomst zó onzeker kan zijn; dat onze manier van leren, werken en leven zó plotseling zou veranderen, dat had ik nooit gedacht. Even was alles tot stilstand gekomen. Allemaal volgden we vanuit huis gespannen het nieuws over de wereldwijde pandemie die onze eigen wereld steeds kleiner maakte. Maar wat zijn we sindsdien ver gekomen! Het komt er nu op aan vol te houden; oog te hebben voor de problemen van studenten, te blijven investeren in het onderwijs – digitaal en live, op onze hogeschool en op stageplaatsen – en te blijven investeren in onderzoek dat onze regio verder helpt. Zodat we samen nóg beter zijn voorbereid op de onzekere toekomst.” Jan Bogerd, collegevoorzitter Hogeschool Utrecht
“We leiden op voor banen die nu nog niet bestaan.”
5
6
Highlights april - september 2020
/ NATUURBEHOUD BIJ WONINGBOUW
AMBITIES VAN DE HU
Utrecht groeit. In de komende 20 jaar komen er zo’n 145.000 woningen bij. Hoe zorgen we dat de natuur behouden blijft? Door parkinclusief te ontwikkelen, stelt HU-student Sabine Boukens. Zij deed voor de provincie Utrecht een onderzoek naar dit nieuwe concept en studeerde er cum laude op af. Boukens: “Bij parkinclusief ontwikkelen gooi je niet zomaar alles plat om blanco een nieuwe woonwijk te bouwen, maar je behoudt zo goed mogelijk het landschap waarin je dat doet. Parkinclusief
We weten dat de wereld er in 2026 heel anders uitziet. Maar hoe? Dat
ontwikkelen gaat over ruimtelijke ordening, gezonde leefomgeving,
is in deze tijd van snelle ontwikkelingen moeilijk te voorspellen. Voor
duurzaamheid en natuur. Er zijn lokale, regionale, landelijke en
ons, opleiders voor beroepen van morgen, is die onvoorspelbaarheid
commerciële belangen in het spel, die niet altijd met elkaar
een flinke uitdaging. De snelle ontwikkeling van de maatschappij
samengaan. Maar er is genoeg bewijs dat het bijdraagt aan
biedt echter ook kansen. Kansen om unieke verbindingen met
gezondheid, biodiversiteit en klimaatadaptatie. Dus ik zou zeggen:
de beroepspraktijk aan te gaan en samen duurzaam inzetbare
begin er gewoon aan, ga het toepassen, leer van wat je tegenkomt
professionals op te leiden. Kansen om aan de maatschappelijke
en ontwikkel door.”
ontwikkelingen bij te dragen. In ons ambitieplan ‘HU in 2026’ beschrijven we de kansen en uitdagingen die we de komende jaren willen oppakken. Aan de hand van vijf ambities (zie kaders) zetten
> HU - natuurbehoud-bij-woningbouw
Sabine Boukens
we de koers uit naar onze toekomst en bieden we inspiratie voor de komende periode. > Ambitieplan ‘HU in 2026’
AMBITIE: MISSIEGEDREVEN OPGAVEN Als kennisinstelling verzorgt de HU naast onderwijs ook praktijkgericht onderzoek. Dit doen we naar aanleiding van maatschappelijke opgaven en vragen uit de arbeidsmarkt. De complexe uitdagingen waar onze maatschappij voor
“Onderwijs is een van de belangrijkste sociale voorzieningen van onze stedelijke regio.”
staat, zijn niet vanuit één kennisgebied op te lossen. Daarom hechten we aan co-creatie: studenten, docenten en onderzoekers werken samen met partners uit de praktijk aan maatschappelijke vraagstukken, over de grenzen van vakgebieden heen. Wij willen ons verder ontwikkelen als open netwerkorganisatie en groeien in ons praktijkgericht onderzoek.
7
8
Highlights april - september 2020
/ SMART ROLLATOR HELPT OUDEREN MET DEMENTIE “Mijn oom Niek zat in een verzorgingstehuis en had graag vaker een ommetje gemaakt. Maar het verplegend personeel had daar geen tijd voor”, vertelt HU-docent Peter van Rooijen. Zijn studenten HBO-ICT kwamen in juli 2020 met een oplossing: de smart rollator. Ouderen met beginnende dementie die niet meer zelfstandig naar buiten kunnen maar nog wel simpele aanwijzingen kunnen opvolgen, kunnen hiermee zelf een blokje om. De rollator geeft de richting aan, een S.O.S.-knop, waarschuwingslichten die aangaan bij het oversteken en andere slimmigheden. Beweging is goed voor ouderen met dementie: het stimuleert de hersenen en zorgt voor meer fitheid, gezondheid en welbevinden. Echt een ‘smart’ oplossing, dus. > HU HBO-ICT - Smart rollator
AMBITIE: LEVEN LANG ONTWIKKELEN
/ NIEUWS ONDER DE ZON
Als kennisinstelling verzorgt de HU naast onderwijs ook
De meest voorkomende vorm van kanker in Nederland is huidkanker.
praktijkgericht onderzoek. Dit doen we naar aanleiding van
Bescherming tegen de schadelijke invloeden van zonlicht kan de ziekte
maatschappelijke opgaven en vragen uit de arbeidsmarkt.
helpen voorkomen. Daarom heeft het Huidfonds samen met Weerplaza en
De complexe uitdagingen waar onze maatschappij voor
de opleiding Huidtherapie van de HU in juni 2020 een online tool ontwikkeld
staat, zijn niet vanuit één kennisgebied op te lossen.
die je een persoonlijk zonbeschermingsadvies geeft, op basis van huidtype,
Daarom hechten we aan co-creatie: studenten, docenten
activiteit, tijdsduur en UV-kracht. Het was niet de enige samenwerking van de
en onderzoekers werken samen met partners uit de
HU met het Huidfonds: voor de Zonnetjesweek, een voorlichtingsweek voor
praktijk aan maatschappelijke vraagstukken, over de
kinderdagverblijven en peuterspeelzalen, maakten studenten Communication
grenzen van vakgebieden heen. Wij willen ons verder
and Multimedia Design dit jaar een informatief lees-, kijk- en luisterboek, ‘Een
ontwikkelen als open netwerkorganisatie en groeien in ons
zomerse dag met Bram en Roos’.
praktijkgericht onderzoek. > HU Huidtherapie - Zonadvies op maat
9
10
Highlights april - september 2020
/ SENSOR VOOR HET NIEUWE GOUD “Data is het nieuwe goud”, aldus lector Microsysteemtechnologie Erik Puik. “We kregen van veel bedrijven de vraag of we een sensor konden ontwikkelen voor hun specifieke situatie. Dus dachten we: er moet een sensor komen die ál die situaties kan meten.” Het lectoraat gaf de opdracht aan een multidisciplinaire groep honoursstudenten (zie kader onder). Na meer dan 100 prototypes lukte het hen om de ideale sensor te creëren. Deze is robuust en kan zowel temperatuur, licht, beweging, luchtvochtigheid als luchtdruk meten. De studenten ontwikkelden er bovendien een app bij die inzicht geeft in de meetresultaten. Erik Puik: “Doordat we dit vanuit een hogeschool doen, grotendeels met maatschappelijk geld, zijn we in staat om deze sensor terug te geven aan het publieke domein: iedereen mag hem straks gebruiken. Bedrijven kunnen de sensor heel makkelijk adopteren in hun eigen bedrijfsvoering. en dat is precies wat we willen, want dan helpen
Merel de Smet
/ WAAROM ONZE JAARREKENING NIET DOOR EIGEN STUDENTEN LATEN CONTROLEREN?
we er zoveel mogelijk bedrijven mee.” Het idee kwam vanuit het College van Bestuur: kunnen studenten Accountancy > HU - multi-inzetbare sensor
niet voor een deel de jaarrekeningcontrole over 2019 van de HU doen? Vorig jaar werd deze controle nog gedaan door Ernst & Young, nu werd deze opdracht toevertrouwd aan zes duale studenten Accountancy. “Dit is een echte opdracht en we leveren daadwerkelijk een product af waar de HU iets mee kan,’ vertelt studente Merel de Smet. “Dit voegt echt iets toe aan je cv. Hiermee kun je laten zien dat je praktijkervaring hebt opgedaan. Iedereen was heel positief en verbaasd dat de kwaliteit van ons onderzoek zo hoog was.”
HONOURS? Bij de HU kunnen studen-
> HU - accountancystudenten jaarrekening
ten naast hun opleiding honourstrajecten volgen, waarmee ze zich onderscheiden en hun contacten met en kansen op de arbeidsmarkt vergroten. Studenten die een honour-straject succesvol afronden, ontvangen bij afstuderen naast hun diploma een honourscertificaat.
“De HU wil een belangrijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van (samen)leven in onze stedelijke omgeving.”
11
12
Highlights april - september 2020
/ ZORGEN VOOR DE ZORG Zorgmedewerkers konden op daverend applaus rekenen tijdens de coronapandemie. Zij zetten alles op alles om Nederland zo gezond mogelijk te houden. Maar wie waakt voor de gezondheid van de zorgprofessionals? Zij zijn onder enorme druk komen te staan. Daarom onderzochten HUlector Nienke Bleijenberg en collega-onderzoekers van het HU-lectoraat Chronisch Zieken, het UMCU en THINC wat we kunnen leren van eerdere virusuitbraken zoals SARS, MERS en Ebola. Op basis van deze bevindingen kwamen ze tot een pakket van praktische aanbevelingen, waarmee ziekenhuizen hun zorgprofessionals kunnen beschermen tegen vermoeiende, stressvolle en emotionele werkomstandigheden. Zo kunnen we met ons praktijkgericht onderzoek en samen met werkende professionals snel van toegevoegde waarde zijn voor de beroepspraktijk. > HU - onderzoek zorgprofessionals
/ OPTOMETRIE: VISIE OP PRAKTIJKONDERWIJS Bij de afdeling oogheelkunde van het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) staan normaal gesproken gemiddeld zo’n 300 afspraken per dag
AMBITIE: STUDENTSUCCES
ingepland. Toen de coronacrisis uitbarstte, moesten de afspraken worden
We leiden studenten op tot professionals die succes
geannuleerd. Nu kunnen de afspraken weer worden ingepland. Maar
hebben op de arbeidsmarkt en het verschil maken in de
welke afspraak heeft haast? En welke kan nog even wachten? 21 studenten
samenleving. Hoe we dat bereiken? Door studenten vanaf
Optometrie hielpen het UMCU bij deze triage, als deel van hun opleiding.
dag één te laten werken aan maatschappelijke uitdagingen.
Student Lotte van Dijk: “Voor zowel de studenten optometrie als voor de
We bieden ze daarbij de mogelijkheid zelf de regie te
poli oogheelkunde is dit een creatieve, positieve oplossing. Voor mij als
pakken over hun leerweg, natuurlijk mét de persoonlijke
student zorgt dit project voor een verbreding en verdieping van mijn kennis
begeleiding en de veilige leeromgeving die nodig zijn om
op mijn vakgebied.”
de studie succesvol af te kunnen ronden.
> HU - studenten Optometrie-UMCU
13
14
Highlights april - september 2020
/ BIG DATA IN DE JOURNALISTIEK “Een grote uitdaging voor hedendaagse journalisten is de enorme hoeveelheid aan beschikbare, digitale informatie”, stelt Yael de Haan. Als lector Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transitie onderzoekt zij journalistiek in de context van de digitale wereld. “Softwaretools kunnen helpen deze informatie te verwerken, maar deze zijn niet objectief. Hoe zorg je voor
/ BLENDED FYSIOTHERAPIE HELPT HERSTELLENDE CORONAPATIËNTEN
verantwoord gebruik? Wij gaan dit onderzoeken. Uiteindelijk willen we tot een toolkit komen die journalisten ondersteunt bij het bewuster inzetten van automatische tools in het journalistieke proces.” Het lectoraat voert het onderzoek uit in een consortium van praktijk- en kennisorganisaties waaronder de NOS, Instituut Beeld en Geluid en de European Broadcasting Union.
Patiënten met COVID-19 kunnen kampen met een forse vermindering in spierkracht en conditieverlies. De onderzoeksgroep van HU-lector van
> HU - onderzoek gebruik datatools journalisten
Beweegzorg Cindy Veenhof ontwikkelde blended fysiotherapeutische zorg om deze patiënten te ondersteunen in hun fysieke herstel. Bij blended fysiotherapie wordt een deel van de zorg op afstand aangeboden met behulp van eHealth. Veenhof: “Deze periode leert ons veel over het gebruik van eHealth. Zorgverleners doen momenteel veel ervaringen op met zorg op afstand en er blijkt vaak meer mogelijk dan werd gedacht. Hoewel het heel goed is dat fysieke zorg weer wordt opgestart, ga ik ervan uit dat zorg op afstand als serieuze optie in het assortiment van fysiotherapeuten blijft en dus waar mogelijk wordt toegepast.” > HU - fysiotherapie patiënten covid-19
AMBITIE: HU-GEMEENSCHAP De HU is een gemeenschap waarin ruimte is voor talent en ontmoeting. We willen dat iedereen zich thuis en gekend voelt. Diversiteit vinden we een groot goed. Het brengt ons nieuwe ideeën, boeiende discussies, verrassende perspectieven en onverwachte oplossingen. Wij vinden goed teamwork essentieel. De komende jaren willen we het werken in teams en het gemeenschapsgevoel verder versterken, bij studenten én medewerkers. Yael de Haan
15
16
Highlights april - september 2020
/ LAAGGELETTERD? LAAGGECIJFERD! “Mensen nemen per dag honderden beslissingen op basis van getallen. Als je ’s ochtends wakker wordt en op je wekker kijkt, als je gaat tanken, als je boodschappen doet. Dat zijn voorbeelden van gecijferdheid; het inzetten van kennis en vaardigheden om met de kwantitatieve kant van de wereld om te gaan”, vertelt Kees Hoogland. Hij is per 1 september 2020 aangesteld als lector ‘Wiskundig en analytisch vermogen van professionals’ bij het nieuwe, gelijknamige lectoraat van de HU. “Er zijn in Nederland meer laaggecijferden dan laaggeletterden, maar er is weinig aandacht voor laaggecijferdheid. We willen als lectoraat deze problematiek meer op de kaart zetten en samen met partners op zoek gaan naar oplossingen om het wiskundig en analytisch vermogen van kwetsbare mensen te verbeteren. Op die manier vergroten we meteen hun kansen op de arbeidsmarkt.” > HU - lectoraat wiskundig en analytisch vermogen
Kees Hoogland
/ INSIDE OUT: SUSTAINABUL 2020 BEST PRACTICE AWARD
/ CORONA-VOORLICHTING SPECIAAL VOOR KINDEREN
Voor de Sustainabul 2020 zocht jongerenorganisatie Studenten voor Morgen
Bij de start van de coronacrisis was het belangrijk het virus en
uit hoe duurzaam de Nederlandse hoger onderwijsinstellingen zijn. De Best
alle maatregelen eromheen ook op een begrijpelijke manier
Practice Award ging naar Inside Out, een project dat een oude 10-hoogflat
uit te leggen aan kinderen. Daarvoor maakte de Nationale
in de Utrechtse wijk Overvecht energieleverend heeft gemaakt. In Inside Out
Wetenschapsagenda een serie video’s - in samenwerking
werkt het Utrecht Sustainability Institute samen met innovatiepartners als de HU
met het RIVM, het Erasmus Medisch Centrum en Hogeschool
en UU. De flat kreeg multifunctionele bouwdelen, zoals een slimme gevel die
Utrecht. Simone de Droog, onderzoeker binnen het lectoraat
de woningen verwarmt, van elektriciteit voorziet en ventileert. HU-studenten
Human Experience & Media Design van de HU: “Persoonlijk
hebben - samen met onze onderzoekers - geholpen bij het ontwikkelen van
draag ik graag een steentje bij aan de maatschappij door mijn
de gevel en het testen van de geveldelen. “Een mooi voorbeeld van het actief
expertise voor dit soort projecten te lenen. Ik denk dat dit
betrekken van studenten, onderzoekers en medewerkers bij het opwekken van
heel erg bij de geest van de HU hoort: kennis delen wanneer
groene energie”, aldus het rapport van de Sustainabul 2020.
de maatschappij je nodig heeft.”
> HU - Best Practice Award
> HU - corona-voorlichting voor kinderen
17
18
Highlights april - september 2020
/ NIEUWE AANPAK DAKLOOSHEID Nu de coronacrisis voor nog meer leed onder daklozen heeft gezorgd, wordt eens temeer duidelijk: de aanpak van dakloosheid moet structureel anders. Dat stelt het aan Staatssecretaris Paul Blokhuis aangeboden advies van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS). Centraal in het advies staat: herstel begint bij een huis. Het hebben of behouden van een eigen plek om te wonen zou bij iedere hulpvraag over (dreigende) dakloosheid de norm moeten zijn. Lia van Doorn, HUlector Innovatieve Maatschappelijke Dienstverlening, was nauw betrokken bij het opstellen van het advies en is blij met de nieuwe kijk op dakloosheid: “Met wonen als startpunt kom je tot nieuwe oplossingen.” In reactie op het de RVS-advies stelde het kabinet €200 miljoen extra beschikbaar voor de aanpak van dak- en thuisloosheid in
/ 25 JAAR HU
2020 en 2021. Bij de jaaropening 2020-2021 keek Jan Bogerd niet alleen vooruit maar > HU - onderzoek advies aanpak dakloosheid
ook even terug: naar 25 jaar HU, waar hij studeerde, lesgaf en uiteindelijk collegevoorzitter werd. “Ik ben een zogeheten eerste generatie student, de eerste uit de familie en één van de weinige uit het dorp die naar het hoger onderwijs ging. De opleiding is voor mij een enorme hefboom geweest voor mijn loopbaan en voor mijn sociaalmaatschappelijke ontwikkeling. Dat typeert ook het hoger beroepsonderwijs, als de emancipatiemotor van Nederland.
AMBITIE: DIGITALISERING
De HU gemeenschap kent talloze eerste generatiestudenten die bij ons worden opgeleid tot leraar, verpleegkundige, journalist, marketeer, ingenieur,
Kunstmatige intelligentie, big data, robotisering, sociale
noem maar op…. Niet zelden zijn zij daarbij een inspiratiebron voor hun
media: ze grijpen in op alle facetten van ons leven. Ook
ouders die in de vorm van deeltijdopleidingen ook hoger onderwijs gaan
op ons onderwijs en onderzoek, de samenwerking met
volgen. In de 25 jaar dat de HU nu bestaat, hebben ruwweg 150.000 mensen
partners, onze serviceverlening. We investeren in de
er een loopbaan- en sociaal maatschappelijke ontwikkeling doorgemaakt.
digitale ontwikkelingen en hebben daarbij voortdurend
De HU-gemeenschap als motor voor individuele ontwikkeling.”
aandacht voor mens en cultuur. Zo willen we digitalisering tot een katalysator maken van vernieuwing en verbetering.
Ter ere van het jubileum is er een boek uitgekomen: Altijd Onderweg, 25 jaar Hogeschool Utrecht. Het is hier te downloaden en te bestellen: > HU - Altijd onderweg, lustrumboek
19
COLOFON
Hoofdstuk 1 Titel van het hoofdstuk
Highlights april - september 2020
20
Tekst & eindredactie
Remco Mourits, M&C HU Vormgeving
RAAK Grafisch Ontwerp Fotografie
Seth Carnill, Corné Clemens, Jan Willem Groen, Femke van den Heuvel,
HIER KOMT ALLES SAMEN
HU_b_0920_rk
Ed van Rijswijk, Kees Rutten