Hoe breng je vloeiend lezen tot stand

HOE BRENG JE VLOEIEND LEZEN TOT STAND? Resultaten van het LeesInterventieproject voor Scholen met een Totaalbenadering (LIST) Onderwijs Researchdagen Wageningen, juni 2012 Thoni Houtveen Saskia Brokamp

Aanleiding LIST project • Optimisme over preventie van leesproblemen, maar • % lln dat doelen op AVI (oud) niet haalt ligt rond 30% (Houtveen, Kuijpers & Vernooy, 2005; Houtveen & Van de Grift, 2012) • Leesvaardigheid niet afhankelijk van IQ en milieu • Onderzoek over vloeiend lezen beschikbaar om tot aanscherping van aanpak te komen (Hiebert, 2006; Samuels & Farstrup (Eds.), 2006)

Onderzoek laat zien: • • • • • •

Geen evidentie voor transfer oefenen woordrijen Wel evidentie voor transfer oefenen op tekstniveau Belangrijke rol motivatie en leesbeleving Stillezen effectiever dan hardop lezen Hardop lezen noodzakelijke fase Zwakke lezers hebben meer oefentijd nodig

In de praktijk: • • • •

Accent op technische vaardigheid Hoeveelheid gelezen tekst zeer gering Alleen hardop lezen Weinig aandacht voor motivatie en leesbeleving

LIST-inhoud Geen methode, maar lezen in leeftijdsadequate boeken naar eigen keuze.

Basisaanpak, laag 1(alle leerlingen, 180 min.)

• Hardop lezen (AVI E3-M4); óf • Stillezen (vanaf AVI E4) Extra interventie, laag 2 (20-30% zwakste leerlingen, 100 min. extra) • Ralfi (bovenop hardop lezen); óf • Ralfi light (bovenop stillezen) Extra interventie, laag 3 (3-5% zwakste leerlingen, 100 min. extra) • Individuele aanpak (bovenop hardop lezen)

Rol van de leerkracht • • • • •

Model zijn (minilesjes) Ondersteunen bij de boekkeuze Motiverende leesgesprekjes voeren met leerlingen Met leerlingen praten over wat hen bezighoudt Met leerlingen praten over boeken

Opzet van het LIST-project (1) Implementatie strategie bestaande uit: • Het LIST-programma • Professionaliseringsbijeenkomsten voor begeleiders • Instellen regiegroep op school en aanstellen kartrekker • Data-feedback Organisatie • Groepsoverstijgende indeling in aanpakken • Aanwezigheid 7 leeftijdsadequate boeken per leerling • Verplicht 180 minuten per week voor basisaanpak (laag 1) en 100 minuten extra voor extra interventie (laag 2 / 3) • Tweemaal per jaar klassenobservaties • Na elk toetsmoment nagaan in welke aanpak / lagen de lln moeten worden geplaatst

Opzet van het LIST-project (2) • Implementatieperiode van drie jaar • 80 scholen in het project betrokken • 21 scholen voor regulier basisonderwijs hebben het project afgerond

Doelen in het LIST-project (1) Implementatie: • Voldoende leeftijdsadequate boeken aanwezig • Werken met de evaluatieve cyclus • Uitvoeren LIST-aanpakken • Voldoende tijd op het rooster • Effectieve tijdsbesteding • Hoog percentage taakgerichte leertijd • Kwaliteit leerkrachtgedrag

Doelen in het LIST-project (2) Leerlingniveau: • Aantal gelezen boeken: 25 (door lln. zelf gekozen) gelezen boeken eind van het schooljaar • AVI: 80% van de lln. haalt de doelen die bij de AVI van dat moment horen • Stilleestoets: 80% van de lln. haalt de doelen op de stilleestoets (afgeleid van hardopleestempo)

Onderzoeksvragen • In welke mate is het LIST-project geïmplementeerd?

• Zijn de projectdoelen op leerling-niveau gerealiseerd?

Implementatie: boekenaanbod Nov ‘08

Aanwezigheid 7 leeftijdsadequate boeken per 24.3 % leerling

Nov ’10

ES

94.4%**

4.38

Implementatie: evaluatieve cyclus 1. Doelen stellen (7) 2. Signaleren 2a. Toetsafname 2b. Bijhouden hoeveel boeken elke ll. leest (1) 3. Reflectie op gegeven onderwijs (9) 4. Interventies 4a. Opstellen groepsplan 4b. Kwaliteit groepsplan (16)

Nov. ‘08 .51 (.36)

Nov. ‘10 ES .89 (.21)** 1.33

1.0

1.0

.00 (.00)

.94 (.24)** 5.54

.75 (.20)

.79 (.13)*

.24

80.85 % .82 (.14)

84.20% .82 (.19)

.08 .00

.00

Implementatie: uitvoeren LIST-aanpakken

1. Laag 1 wordt uitgevoerd zoals bedoeld (4) 2. Laag 2 wordt uitgevoerd zoals bedoeld (6)

Nov. ‘08

Nov. ‘10

.00 (.00)

.79 (.24)** 6.58

.00 (.00)

.50 (.24)** 4.17

ES

Implementatie: tijd op het rooster Nov ’10 Gem. (sd) Hardop lezen (Laag 1)

186 (38)

Stillezen (Laag 1)

180 (37)

Ralfi (laag 2 bij hardop lezen)

79 (34)

Ralfi light (laag 2 bij stillezen)

90 (73)

Implementatie: effectieve tijdsbesteding

Aantal minuten dat er gelezen wordt bij:

Nov. ‘08 Apr. ‘11 ES

Hardop lezen (laag 1)

18 (6)

20 (6)

Stillezen (laag 1)

20 (6)

23 (6)** .50

Ralfi (laag 2)

18 (5)

18 (9)

.33

.00

Implementatie: % taakgerichte leertijd

Gem. % lln dat leest tijdens:

Nov. ‘08 Apr. ‘11

ES

Laag 1: Hardop Lezen

68.8

89.3** 1.25

Laag 1: Stillezen

86.2

91.9**

Laag 2: Ralfi

70.0

93.1** 2.09

.48

Implementatie: kwaliteit van leerkrachtgedrag

Nov. ‘08

Apr. ‘11

ES

Laag 1: Hardop Lezen

.57 (.18)

.70 (.15)**

.79

Laag 1: Stillezen

.62 (.15)

.74 (.13)**

.86

Laag 2: Ralfi

.68 (.11)

.87 (.09)**

1.9

Conclusies De volgende aspecten zijn voldoende (.70 of meer) geïmplementeerd: • • • • • • •

Boekenaanbod Werken met de evaluatieve cyclus Uitvoeren basisaanpak (laag 1) Tijd op het rooster voor basisaanpak (laag 1) Effectieve tijdsbesteding Taakgerichte leertijd Kwaliteit van het leerkrachtgedrag

Leerlingresultaten: aantal gelezen boeken

Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8 Mei ‘11 Mei ‘11 Mei ‘11 Mei ‘11 Mei ‘11 Gem. (sd)

36 (26)

36 (18)

21 (10)

21 (10)

24 (9)

Leerlingresultaten: AVI

Doel Gem. (sd) % doel behaald

Groep 4 Mei ‘11 AVI E4 (4)

Groep 5 Mei ‘11 AVI E5 (6)

Groep 6 Mei ‘11 AVI E6 (8)

Groep 7 Mei ‘11 AVI E7 (10)

Groep 8 Mei ‘11 AVI Plus (11)

5.30 (2.16) 7.85 (2.38) 9.69 (1.85) 10.64 (.97) 10.84 (.63) 84.2%

89.4%

87.0%

91.3%

90.0%

Leerlingresultaten: % lln. functioneel geletterd

Aan het eind van het project verlaat slechts 0.9% van de leerlingen de school functioneel ongeletterd (< E6)!

Leerlingresultaten: Stilleestoets

Groep 5 Mei ‘11

Groep 6 Mei ‘11

Groep 7 Mei ‘11

Groep 8 Mei ‘11

Doel (wpm)

E5 / 120

E6 / 130

E7 / 148

Plus / 187

Gem. (sd)

204 (92)

214 (76)

234 (85)

247 (96)

% doel behaald

88.7%

88.8%

89.1%

68.0%

Conclusies • Eerste keer resultaten op nieuwe AVI in dergelijk project • Gemiddeld hebben de leerlingen de projectdoelen ruimschoots bereikt • Slechts 0.9% van de lln verlaat de school functioneel ongeletterd • 9-16% van de leerlingen behaalt het projectdoel op de AVI niet

Discussie â&#x20AC;˘ Plannen om uitsplitsing te maken naar goed implementerende scholen en zwak implementerende scholen â&#x20AC;˘ Randomised quasi-experiment nodig voor zuivere vergelijking andere aanpak / methode.

Implicaties 1. Investeren in rijk boekenaanbod/collectie 2. Implicaties voor leerkrachtgedrag: - zelf kinderboeken lezen - zelf enthousiaste lezer zijn - weet wat er speelt bij de leerlingen - praat met de leerlingen 3. Zodra het kan, stillezen