FE excellentieboekje

ben jij ergens een ster in?

excellente studenten Op de Faculteit Educatie

Colofon uitgave Hogeschool Utrecht, april 2012 fotografie Hollandse Hoogte vormgeving Vormers, Utrecht drukwerk Grafisch Bedrijf Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam Aan de inhoud van dit boekje zijn geen rechten te ontlenen.

INHOUDSOPGAVE

3

1 Wat is het excellentie-­ programma?

2 De excellentiemogelijk­ heden op een rijtje 3 Proposal brengt idee tot leven 4 Kleurrijke lessen in Kenia 5 Robot assisteert leerling 6 Van het pad af 7 Een academisch onderlegde juf 8 Met bèta de wijde wereld in 9 De toetsing van excellente prestaties 03

05

07

09

11

13

15

17

19

� Elke bachelorstudent krijgt de kans om te excelleren�

Excellente Studenten

1

Wat is het excellentie-­ programma?

5

Het excellentieprogramma Sirius van Hogeschool Utrecht daagt studenten uit om het beste uit zichzelf te halen. Alle bachelorstudenten, voltijd ĂŠn deeltijd, kunnen excellentiesterren behalen: via het gestructureerde, het semigestructureerde of het individuele excellentietraject.

Wil je als bachelorstudent jouw eigen karakteristieke bekwaamheden inzetten voor verdieping van je studie? Heb je een origineel idee voor een project in het buitenland dat binnen je opleiding past? Droom je van praktijkgericht onderzoek op je leerwerkplek? Met het excellentieprogramma heb je de kans je talenten binnen je opleiding te ontplooien door middel van extra activiteiten. Zo ontwikkel je specifiek vakmanschap dat bij je past en dat jou straks onderscheidt van de rest op de arbeidsmarkt.

Binnen het excellentieprogramma Sirius verzilver je je talenten door met jouw persoonlijke prestaties excellentiesterren te behalen. Het programma telt vijf excellentiesterren. Elke ster staat voor een competentie van de excellente beroepsbeoefenaar. Je kiest zelf voor hoeveel sterren je gaat.

1 Vakbekwame en reflectieve professional De student is in hoge mate vakbekwaam: hij beschikt over een stevige, interdisciplinair verankerde kennisbasis en reflecteert voortdurend op zijn professioneel handelen.

2 Internationaal perspectief De student plaatst het beroep en werkzaamheden in een internationaal perspectief.

3 Innovatie en disseminatie De student is innovatief en levert daardoor een bijdrage aan de professionalisering en actualisering van de beroepsuitoefening door inhoudelijke verdieping, onderzoek of disseminatie van vernieuwingen.

4 Leiderschapskwaliteiten De student vertoont leiderschapskwaliteiten waaronder plannings- en samenwerkingsvaardigheden, in de (beroeps)context waarbinnen hij participeert.

5 Gedrevenheid De student is gedreven om zijn eigen kwaliteit van de beroepsuitoefening en die van de beroepsgroep te optimaliseren.

Wil je meer weten? Kijk op sharepoint: www.excelleren.hu.nl

ben jij ergens een ster in?

Verzilver je talenten tijdens je studie Kijk op sharepoint: www.excelleren.hu.nl

Excellente Studenten

2

De excellentiemogelijk­heden op een rijtje 7

Via drie verschillende excellentietrajecten kun je binnen Instituut Archimedes, Instituut voor Gebaren, Taal & Dovenstudies en Instituut Theo Thijssen sterren verdienen: het gestructureerde, het semigestructureerde en het individuele excellentietraject. Kijk welke manier het beste bij jouw talenten past om sterren te behalen. En spreek je studieloopbaanbegeleider er eens over aan.

Gestructureerd traject Kies je voor een gestructureerd traject, dan behaal je excellentiesterren binnen het curriculum van de opleiding. Dit kan bijvoorbeeld bij de Academische Lerarenopleiding Primair Onderwijs, voor vwo’ers met academische interesse. Ook de Topklas Pabo Amersfoort is een gestructureerd excellentietraject. De Topklas is interessant voor je als je je naast het leraarschap wilt bekwamen in praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek.

Semigestructureerd traject Bij een semigestructureerd traject volg je het reguliere programma en onderneem je extra activiteiten op specifieke opleidingsonderdelen om sterren te behalen. Een, meerdere of alle sterren: dat beslis jij.

Voorbeelden van semigestructureerde excellentietrajecten zijn de minor Psychologie en minor Liberal Arts.

Individueel traject Kies je voor een individueel excellentietraject, dan heb je de keuze uit een traject dat je helemaal zelf bedenkt (vraaggestuurd) of een gestructureerd traject (aanbodgestuurd), waarbij je aanhaakt bij een bestaand project van de opleiding. Afhankelijk van je ambities behaal je tijdens het individuele excellentietraject een, meerdere of alle sterren. Een individueel traject dat je zelf bedenkt, kan over alle onderwerpen gaan.

Mits het onderwerp relevant is voor je opleiding en je aantoonbare excellente resultaten kunt boeken. Voor je gestructureerde individuele traject kun je deelnemen aan een onderzoek van een van de academieteams: • Serious Gaming (contactpersoon: dr. Martijn Koops); • Burgerschap (contactpersoon: dr. Nicolien Montessori); • Tweetalig Onderwijs (contactpersoon: dr. Tomas Pollard); • Digitaal rekenprogramma zOEFi (contactpersoon: dr. Marjolein Kool); • Multi-perspectiviteit (contactpersoon: drs. Bart Wagemakers).

hoop zO zo OP op EEN een go” GO” ” Ik HOOP

Excellente Studenten

3

Proposal brengt idee tot leven 9

Denken en fantaseren over een excellentieproject is makkelijk. Een idee echt uitvoeren is heel wat anders. Om te beginnen moeten we een proposal schrijven. Daarin maken we onze plannen concreet.

Best lastig. Maar het brengt ons idee wel tot leven.

Het begon twee maanden geleden in Stef’s, de studentenkroeg op De Uithof. Daar bespraken de derdejaars studenten van de lerarenopleiding omgangskunde Evelien Linker (23 jaar) en Imre Roos (25 jaar) hun gemeenschappelijke grote wens: een kennisuitwisselingsproject in het buitenland opzetten over leraarschap in het algemeen en omgangskunde in het bijzonder. Imre: “Hoe konden we dat aanpakken? Hierover vroegen we advies aan onze studieloopbaanbegeleider. Hij adviseerde ons het idee uit te werken als individueel vraaggestuurd excellentietraject. Dat vonden wij een goed plan, omdat we zo helemaal zelf de projectinhoud en leerdoelen kunnen bepalen.” Om de excellentiecommissie van hun idee te overtuigen, moeten Imre en Evelien een proposal indienen. In de proposal zet je je excellentievoorstel en uitvoeringsplan op papier.

Ook geef je aan welke begeleiding je vanuit de opleiding nodig hebt.

Evelien hierover: “We beschrijven heel nauwkeurig welke sterren we willen halen en welke stappen we hiertoe gaan zetten. Elke keuze verantwoorden we met relevante argumenten, onder meer door gebruik te maken van literatuur. Voor de excellentiester leiderschap verdiepen we ons bijvoorbeeld in de leiderschapstheorie van Covey. En om te bepalen in welk land we het beste ons uitwisselingstraject kunnen uitvoeren, hebben we contact met het Europees Platform en Nuffic.

Door het plan zo goed en realistisch te onderbouwen komt het tot leven.” Over een paar dagen overhandigen de studenten hun proposal aan de excellentiecommissie. Imre: “Ik hoop zo op een go.”

� Het pedagogische klimaat onderzoeken"

Excellente Studenten

4

Kleurrijke lessen in Kenia 11

Afgelopen zomer reisden Christa van Roermund en Marike Drexhage af naar Kenia. Ze deden onderzoek naar het pedagogische klimaat op een boarding school voor meisjes. Het leverde kleurrijke lessen op.

Plus een excellentiester straks bij hun diploma.

Allebei zitten ze in het vierde studiejaar. Christa doet pabo, Marike de lerarenopleiding omgangskunde. Tijdens het interfacultaire individuele aanbodgestructureerde excellentietraject in Kenia hebben ze elkaar leren kennen. “Na een voorbereiding van wekelijks vier uur gedurende drie maanden vertrokken we naar Kenia om pedagogisch en cultureel onderzoek te doen op een boarding school”, vertelt Christa. “Om te achterhalen hoe het pedagogische klimaat was, hielden we interviews en enquêtes onder de leerlingen en leraren.” Marike vervolgt: “De leerlingen daar behoren tot flink wat verschillende stammen. Vanwege de beperkte ruimte op school zaten ze op elkaars lip. Toch werd er weinig gepest, heel opvallend.” Ook waren de studenten verrast over de grote gedrevenheid van de leerlingen om te leren. Leermiddelen zijn minimaal, het onderwijs is frontaal en armoede vreet aan de leerlingen.

Toch leren ze heel fanatiek, aldus Christa. “In Nederland is motivatie juist het probleem. Op deze Afrikaanse school maakten we ons zorgen over de gesloten cultuur. De leerlingen hebben veel problemen door geldgebrek, ziekte en het overlijden van familieleden. Maar het pedagogische klimaat biedt weinig gelegenheid om hierover te praten. Op dit punt wilden we een helpende hand bieden.” De docenten zagen de urgentie van sociaal-emotionele ondersteuning wel in. Ze wisten alleen niet hoe ze hun leerlingen deze konden bieden. Marike: “Daarom ontwikkelden we een workshop, waarin docenten deze ondersteuningsvaardigheden konden trainen. Geweldig om te doen.” Christa knikt bevestigend. “Het was een avontuur. Ik heb er ook zoveel van geleerd.”

� In mijn visie staat de leerling centraal, niet de docent�

Excellente Studenten

5

Robot assisteert leerling 13

" Een menselijke robot die leerlingen helpt in de klas. Dat is prachtig om te ontwerpen. Wat moet zo’n robot kunnen om het werk van de docent verlichten? Is dat realistisch? Deze onderwijskundige vragen beantwoord ik tijdens mijn excellentietraject."

Het begon met de ‘Robotmatch’ van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Zo kwam derdejaars student lerarenopleiding natuurkunde Thijs Aldus op het idee om zich te verdiepen in de robot als onderwijsassistent.

Bij deze robotwedstrijd, bedoeld voor hogescholen, moeten verschillende interdisciplinaire teams samenwerken. “Samen met vier studenten van de Faculteit Natuur en Techniek heb ik me ingeschreven. Drie van hen doen technische informatica en eentje doet werktuigbouwkunde. Zij verzorgen de programmering en de bouw van de robot. Ik buig me over de onderwijskundige functies en de gebruiksvriendelijkheid van de robot.

Alle vijf werken we aan het excellentieprogramma, ieder binnen zijn eigen vakgebied. Het is heel leuk om iets extra’s binnen mijn opleiding op te pakken. En de interdisciplinaire samenwerking met de andere studenten maakt het project realistisch. Ik kan van alles verzinnen als het gaat om de taken die de robot moet kunnen, maar ik moet wel mijn beide benen op de grond blijven staan. Anders is het niet te produceren. Vast staat in mijn onderwijsvisie dat de leerling centraal staat in het takenpakket van de onderwijsassistent, dus niet de docent. De robot weet het rooster en houdt de agenda van de leerling bij. Zo kan hij vertellen wat de leerling moet doen. Ook kan hij opdrachten nakijken, zoals natuurlijke berekeningen bij natuurkunde. Het is de bedoeling dat hij een hoofd krijgt met ogen en mond, zodat emoties als verdriet en blijdschap zichtbaar zijn. Want ja, het is wel een menselijke robot.”

� De potenties van leerlingen aanspreken�

Excellente Studenten

6

Van het pad af 15

" Bij Expeditie 2020 ontwerpen we de lerarenopleiding van de toekomst. We gaan van de platgetreden onderwijspaden af om onderwijsaanbod te creëren dat de ontwikkeling van de kwaliteiten van leerlingen daadwerkelijk prikkelt."

Noortje Matthee (23 jaar) kan zelf goed presteren in het bestaande onderwijssysteem. Ze doet maar liefst twee lerarenopleidingen tegelijk: biologie en scheikunde. “Maar als het cognitieve onderwijs niet bij je past als leerling, ben je aangewezen op werken met je handen. Meer smaken kent het Nederlandse onderwijs niet. We lopen hier aan de leiband van een star systeem. Ik ben ervan overtuigd dat je met ander onderwijs veel meer capaciteiten van leerlingen kunnen exploiteren.

Elke leerling heeft talenten. Het is aan de docent om deze aan te spreken.

Daarom heb ik me opgegeven voor het excellentietraject Expeditie 2020. Nu lever ik niet alleen kritiek op het onderwijs, maar zet ik me ook in voor oplossingen. Binnen dit excellentietraject hebben we daar de ruimte voor. We denken na over de ideale lerarenopleiding van de toekomst. Om ideeën op te doen gaan we geregeld op expeditie. Er is veel mogelijk om de potenties van leerlingen aan te spreken. Binnenkort brengen we een bezoek aan Knowmads, een niet geaccrediteerde international business school, waar het leren in de praktijk centraal staat.

Bij deze instelling bepalen niet de regeltjes wat je leert, maar wat jij kunt en wat jou interesseert. Dat is heel wat anders dan leren als een consument die doet wat wordt opgedragen om het diploma te krijgen.

Ik vind het zo leuk om nieuwe manieren van onderwijs te ontdekken.

Zo raak ik geïnspireerd een eigen visie en ontwerp te ontwikkelen. En ik verdien er ook nog excellentiesterren mee.”

” Onderzoek met een praktische bijdrage”

Excellente Studenten

7

Een academisch onderlegde juf 17

" Ik hou van lesgeven. Maar behalve de pabo vind ik het ook heel leuk om academisch onderzoek te doen in het basisonderwijs. Dat kan met Topklas Pabo Amersfoort. Bovendien behaal ik zo alle excellentiesterren en dat is mooi meegenomen."

De universiteit vindt ze te abstract en de pabo biedt haar te weinig theoretische diepgang. De Topklas Pabo Amersfoort zit hier tussenin en juist daarom spreekt dit gestructureerde excellentietraject tweedejaars student Hillery Hommes (20 jaar) zo aan. Na afronding van het eerste jaar is Hillery van start gegaan met de Topklas Pabo op HU-Amersfoort.

“Dit is een gecomprimeerde lerarenopleiding basisonderwijs. In plaats van vier dagen les en een stagedag bestaat mijn week uit een lesdag, een zelfstudiedag, een pabostagedag en een onderzoeksstagedag. Dus behalve als leraar doe ik ook praktijkervaring op als onderzoeker op een basisschool.”

Momenteel is Hillery bezig met een ontwerponderzoek naar de studievaardigheden rondom Cito.”Dit onderwerp leeft bij de stageschool waar ik het onderzoek uitvoer samen met twee andere Topklasstudenten.

Dat is ook de bedoeling: het onderzoek moet een praktische bijdrage leveren aan het onderwijs op de school. Een coach op de stageschool helpt ons bij het destilleren en interpreteren van de onderzoeksresultaten.”

In het derde en vierde studiejaar zal Hillery zich aansluiten bij een Academieteam waar ze onder begeleiding van twee gepromoveerde docentopleiders andere vormen van praktijkonderzoek zal doen. “Die onderzoeken zijn eveneens bedoeld voor de ontwikkeling van het onderwijs op de school waar ik ze uitvoer.” Aan het einde van de opleiding is Hillery een leerkracht in het basisonderwijs die goed kan lesgeven en een rol speelt in de ontwikkeling van de basisschool.

Hillery: “Dat past helemaal bij mij.”

” Bèta is wél leuk!”

Excellente Studenten

8

Met bèta de wijde wereld in 19

" De kreukelzone van een auto vaststellen. Een MRI-scanner verbeteren. Bodemonderzoek voor Shell uitvoeren. Voor veel avontuurlijke beroepen heb je bèta nodig. Vaak weten scholieren dat niet. Door ze dat duidelijk te vertellen, ontdekken ze dat bèta wél leuk is."

Docentopleider Biologie Ada Herwig is projectleider van het individuele gestructureerde excellentietraject ‘bètaberoepen in de les’. Tijdens dit traject leren toekomstige leraren exacte vakken een koppeling te maken tussen hun lesstof en bètatechnische beroepen. “Middelbare scholieren vinden wiskunde, natuurkunde, scheikunde, biologie en techniek vaak maar saai”, vertelt Herwig. “Bovendien denken ze die exacte kennis straks op de arbeidsmarkt niet nodig te hebben. Daarom kiezen heel weinig leerlingen voor de profielen Natuur en Techniek en Natuur en Gezondheid. Door lesopdrachten te baseren op de echte praktijk, voelen leerlingen waarvoor ze de exacte kennis opdoen. De vraag hoeveel blikjes je nodig hebt voor een bepaald volume frisdrank, is stukken interessanter dan een oppervlakteberekening van zomaar een bol. Bovendien kun je er dan als docent bij vertellen wat voor beroepen je met bèta kunt doen bij bijvoorbeeld Hoogovens, waar ze grondstoffen voor blikjes maken. Tijdens dit excellentietraject gaan studenten op bezoek bij bedrijven met veel bètaberoepen zoals IBM, Royal Haskoning, Shell, Philips en speeddaten met medewerkers van nog veel meer bedrijven zoals een energiebedrijf, een drukkerij en de Marine. Met de inspiratie die ze tijdens de bedrijfsbezoeken opdoen maken ze onderwijsmateriaal voor vijf lessen. Zo gaat hun lesstof leven voor de leerlingen. Via onderzoek toetsen studenten bij hun leerlingen in hoeverre hun aanpak heeft gewerkt. Bijvoorbeeld door de leerlingen voor en na de lessenserie te vragen naar de beroepen die ze kunnen worden met bèta. Wat blijkt? De leerlingen vinden deze lessen veel leuker. En de docenten in spe trouwens ook.”

Wil je meer weten?

Mail naar Jolanda Hasselaar: centrumarchimedes@hu.nl

� Het draait om je initiatief, daadkracht en motivatie�

Excellente Studenten

9

De toetsing van excellente prestaties 21

" De excellentieroutes geven je als student prachtig de kans om je talenten tijdens de opleiding te verzilveren. Als je excellentievoorstel voldoet aan onze beoordelingscriteria, kun je ermee aan de slag.

Na afloop toetsen wij de kwaliteit van je prestaties."

Tamar Tas zit namens Instituut Theo Thijssen Utrecht in de excellentiecommissie van de Faculteit Educatie. Ook Instituut Theo Thijssen Amersfoort, de instituten Archimedes en Gebaren, Taal & Dovenstudies plus het werkveld hebben afgevaardigden in deze commissie. “Wij beoordelen de kwaliteit van de excellentietrajecten van de studenten”, legt Tamar Tas uit. “Dat begint bij het indienen van je proposal, waarin je volgens richtlijnen je excellentievoorstel uitschrijft. Zo geef je aan hoe je voorstel past binnen je persoonlijke leerroute, welke excellentiesterren je wilt behalen en hoe je dit gaat aanpakken. We letten sterk op de mate waarin je excellentievoorstel uitstijgt boven het reguliere studietraject. Daarbij draait het vooral om je initiatief, daadkracht en motivatie.” Schriftelijk geeft de excellentiecommissie feedback op de proposal. Vaak moet je deze bijschaven, zodat de inhoudelijke onderbouwing echt stevig is en het uitvoeringsplan realistisch. Als de excellentiecommissie je proposal goed vindt, krijgt je voorstel groen licht. Vervolgens ga je ermee aan de slag. Zo heb je alle gelegenheid om te laten zien wat je kunt. Na afronding van je excellentietraject beoordeelt de excellentiecommissie welke excellentiesterren je met je prestaties hebt behaald. Tamar: “Hoe wij dat beoordelen, hangt af van het soort traject. Bij een aanbodgestuurd traject checkt de commissie of de examinatoren het traject zorgvuldig hebben getoetst. Is het een vraaggestuurd traject is, dan is de toetsing van de excellentiecommissie gericht op de toetsingswijze van het traject door de begeleider en inhoudelijke examinator. Bij een positief oordeel ondertekent de commissie een erkenningsbrief voor je behaalde sterren. Deze brief krijg je bij je diploma uitgereikt.”

meer informatie Je kunt je studieloopbaanbegeleider vragen naar jouw mogelijkheden om te excelleren binnen je bacheloropleiding. Ook kun je contact opnemen met de Siriuscoach van jouw opleiding: Instituut Theo Thijssen Joke Alink (locatie De Uithof in Utrecht): joke.alink@hu.nl Saskia de Jong (locatie HU-Amersfoort): saskia.dejong@hu.nl

Instituut Archimedes Martijn Koops (cluster Exact): martijn.koops@hu.nl Annelies Riteco (cluster Talen): annelies.riteco@hu.nl Herry in den Bosch (voor studenten cluster Welzijn Maatschappij & Zorg): herry.indenbosch@hu.nl

Instituut Gebaren, Taal & Dovenstudies Henny van der Neut: henny.vanderneut@hu.nl En kijk op Sharepoint: www.excelleren.hu.nl

Verzilver je talenten tijdens je studie en behaal het predicaat ‘excellent’ bij je diploma!

fe_bo_0411_dv

Ben jij ergens een ster in?