Queer Albania Magazine 2019

UEER

ALBANIA - 2019

ALBANIA

QUEER MAGAZINE

3rd EDITION

Hyrje

Parathënie nga Drejtuesja Ekzekutive e Pro LGBT Evolucioni i“Të bashkuar PRO kauzës LGBT”, të njohur si PRO LGBT krahasuar me fillimet e saj në 2012, ka qënë frymëzues për brezat e rinj të cilët i kanë dedikuar energjinë dhe idetë e tyre përsosje së kësaj organizate të fokusuar në rritjen e ndërgjegjësimit karshi personave LGBT dhe komunikimit. Pas ekperiencës së viteve punë si aktivistë, në 2019 disa nga arritjet përfshijnë: 1. Monitorimin e gjuhës së urretjes në portalet online por dhe ka prezantimi i idesë së monitorimit të gjuhës së urrejtjes në emisionet televizive 1 ; 2. Trajnimi i gazetarëve dhe studentëve të gazetarisë mbi etikën në media; 3. Zhvillimi i Shkollës verore me temë “Bashkimi Evropian, të drejtat e njeriut dhe Aktivizmi”.

Stafi i Historisë sime, i ka dhënë zë personve që zëri nuk u dëgjohet në median tradicionale shqiptare. Kemi akoma shumë punë për të bërë lidhur me ndërgjegjësimin e shoqërisë mbi të drejtat e njeriut dhe të personave LGBT në Shqipëri.

Jemi të lumtur që jemi në hapat e parë të krijimit të një tradite Shqiptare ku nëpërmjet kësaj reviste do të trajtojmë çështjet e personave që identifikohen si Queer. 2 Kemi kënaqësinë të ndajmë më ju numrin e parë të Queer Albania Magazine, revista e vetme online e dedikuar për komunitetin LGBTI+ në Shqipëri, dhe jo vetëm.

Duke qenë se vizibiliteti i këtij komuniteti është shumë i ulët në median shqiptare, në frymën e punës së Historia Ime, po ju sjellim një tjetër botim dhe hapsirë shprehjeje për individët e komunitetit LGBTI+ në Shqipëri.

Në dy vitet e shkuara, revista online e Historia Ime është fokusuar tërësisht te komunitetit transgjinor, duke sjellë problematikën e diskriminimit të dyfishtë të tyre në shoqëri dhe vetë brenda komunitetit.

Këtë vit, të frymëzuar nga puna e dy viteve të shkuara dhe revista Trans Magazine, e cila i dedikohej vetëm njërës prej “gërmave” të komunitetit, jemi përpjekur të zgjerojmë më tej përpjekjet tona të vizibilitetit dhe të rikonceptojmë revistën duke përfshirë të gjithë grupet që ekzistojnë brenda komunitetit LGBTI+.

Revista në këtë edicion të saj të parin, sjell intervista ekskluzive me pjesëtarë të komunitetit LGBTI+ në Shqipëri dhe eksperiencat e tyre në përballjen me realitetin e përditshëm në Shqipëri.

Jemi përpjekur të mbulojmë tematikat të cilat është e vështirë t’i hasësh në median tradicionale të shkruar apo online dhe të promovojmë personazhe dhe histori që me vështirësitë e tyre bëjnë thirrje për ndryshim dhe nga ana tjetër bëhen zë dhe për ato që ende kanë frikë të përballen me realitetin e tyre.

Në brendësi të revistës do të gjeni dhe artikuj mbi shëndetin, organizimet e lëvizjes në Shqipëri dhe rajon, artin, fotografinë dhe familjen LGBTI+.

Lexim të kendshëm SIDITA ZAJA

Intervistë me një çift lezbikesh në Shqipëri. Aktiviste të të drejtave të komunitetit LGBTI+ prej shumë vitesh tashmë, të cilat peripecitë, - për shkak zgjedhjeve të tyre në jetë, - janë t ë d e t y r u a r a q ë n j ë f a r ë s o j t ’ i p ë r j e t o j n ë e d h e s o t.

Sa vite keni bashkë?

A: N ë m a r s t ë v i t i t 2 0 2 0 k e m i p ë r v j e t o r i n e 10-të bashkë Si i përkufizoni këto 10 vite?

E: Mund të them që kanë qenë vite të lehta dhe të vështira njëkohësisht. Duke qënë se jetojmë në një mjedis paragjykues, diskriminues dhe konservator, deri diku kemi njëfarë ngurrimi për të jetuar të lira dhe të shpenguara, siç bëjnë çiftet heteroseksuale. Kemi kaluar edhe shumë vështirësi në çift, sepse është normale, por mund të them se kam në krah një person që më ka qëndruar pranë, ndihmuar dhe është bërë krahu, ku mund të mbështetem e të qaj në shumë çaste të vështira të jetës sime.

A: Ne jemi njohur më 19 mars të vitit 2010 në një festë.

Vumë re çdo detaj të njëra-tjetrës dhe edhe sot e kësaj dite e kujtojmë me shumë nostalgji atë natë. Ka qenë dashuri me shikim të parë, ku edhe pse para se të njiheshim nuk besonim në një dashuri të tillë, e cil në fakt na ndodhi. Që prej asaj dite jetët tona ndryshuan. Patëm guximin të dilnim hapur te miqtë tanë, të thurnim ëndrra, por më e rëndësishmja nga të gjitha ishte se i dhamë guxim njëratjetrës që ato ëndrra t’i kthenim në realitet. Menduam që duhet të luftojmë edhe ne bashkë me miqtë tanë që ëndrrat tona, dhe të të gjithë pjesëtarëve të komunitetit tonë të realizohen. Ky ishte momenti kur bashkë me dy miqtë tanë vendosëm të themelonim organizatën Pro LGBT. Aktivizmi të rrit në dimensione të paimagjinueshme. Të bën më të ndjeshëm, më empatik por edhe më të fortë njëkohësisht.

Deri në atë moment unë personalisht nuk e kisha ndjenjën e komunitetit, nuk përkisja në asnjë grup. Më pas gjithçka ndryshoi. Filluam t’i përkisnim diçkaje më të madhe se vetes, apo marrëdhënies tonë. Aktivizmi u bë pjesë e pandashme e jona dhe ky ishte një fillim i ri.

Keni menduar të largoheni jashtë Shqipërisë?

E: Unë kam mbi 10 vite aktivizëm, po ashtu edhe partnerja ime. Ka patur ndryshime në lidhje me perceptimin e njerëzve për personat LGBTI, ama ndjej që është një rrugë e gjatë dhe e vështirë që kërkon ende shumë punë. Ne jemi rreth të 40-ave dhe të ekperimentosh në lidhje me familjen është humbje kohe. Gjithsesi të rritësh një fëmijë me dy nëna në Shqipëri duhet të jetë shumë e vështirë. Përveç nesh, shoqëria do paragjykojë dhe diskriminojë edhe fëmijën tonë. Me shumë dhimbje do zgjidhja ta rrisja fëmijën tonë jashtë Shqipërisë për hir të sigurisë së tij dhe tonës bashkë, aty ku ligji nuk ta mohon të drejtën e krijimit të familjes dhe për më tepër të mbron në kuptimin e vërtetë të fjalës nga diskriminimi dhe kërcënimet, jo si në Shqipëri që ligjet janë të shkruara për merak, dhe po për merak ruhen me fanatizëm nëpër sirtarë.

A keni menduar të krijoni familje?

A: Mendimi i krijimit të familjes, ka qenë që në zanafillat e marëdhënies sonë. Partnerja ime më kërkoi të martohesha me të në përvjetorin tonë të tretë. Aty filluam t’i ndërlikonim pakëz ëndrrat tona (qesh). Them filluam t’i ndërlikonim, sepse duke ditur, sesa pas jemi me çështjet e legjislacionit, ky moment do të ishte shumë i largët. Gjithsesi, nuk ka nevojë të firmosësh një copë letër që të ndihesh një familje, edhe pse ajo copë letër të lehtëson shumë gjëra në jetën e përditëshme.

Së fundmi, vendosëm që familjes sonë kishte ardhur momenti t’i shtoheshin numrat. Vendosëm të pyesim nëpër klinikat gjinekologjike, sesi do të ishte procesi i inseminimit apo i fertilizimit invitro. Bashkë me partneren time vendosëm mos t’i thoshim kujt për marëdhënien tonë, por të hiqesha si nënë e vetme. Fillimisht si për fat të keq, shkuam pranë klinikës Gliozheni. Aty na priti një doktor në mesomoshë, dhe pasi i shpjegova se doja të kisha një fëmijë, sepse edhe mosha po kalon, reagimi që morëm prej tij na la një shije shumë të hidhur.

Pasi pyeti partneren time se çfarë lidhje kishte me mua, dhe përgjigja e saj ishte “shoqe të ngushta”, ai na shpjegoi se përse sipas tij, ligji nuk e lejonte një nënë e vetme që të krijonte familje me këtë metodë. Kur i thashë se kështu po më privohet e drejta për të krijuar familje si një nënë e vetme, ai u përgjigj se sipas tij ligji nuk e lejonte këtë metodë pa firmën e një partneri, sepse mund të kishte abuzime. Dhe më tej vazhdoi të na shpjegonte sesi me “abuzime” e kishte fjalën që dy gra apo dy burra që duhen, të bëhen prindër. U larguam që andej shumë të demoralizuara dhe të pashpresa, megjithatë vendosëm të mos dorëzoheshim.

Më tej morëm informacione dhe vazhduam procedurat në një klinikë tjetër private, në të cilën nuk na kërkuan asnjë lloj informacioni mbi lidhjen tonë.

A keni bërë dalje publike në familje?

E: Unë jam vajzë e vetme e jam rritur nga dy prindër të mrekullueshëm. Problemet shëndetësore dhe mosha e tyre më kanë stepur që të dal hapur tek ta. Fatkeqësisht të dy prindërit e mi kanë ndërruar jetë. Ata e njihnin partneren time dhe e donin shumë, edhe pse mendonin që ishte thjesht shoqja ime e ngushtë. Ky është njëfarë ngushëllimi për mua.

A-Ndërsa unë kam bërë coming out tek prindërit e mi para shumë vitesh, dhe reagimi i tyre më lëndoi shumë. U munduan të më mbanin nën kontroll dhe kisha vazhdimisht presion psikologjik për një periudhë disa mujore. Pasi mora vendimin që të largohesha nga shtëpia dhe të jetoja me partneren time, prindërit nuk më kanë folur për një vit të tërë. Ka qenë një periudhë shumë e vështirë për mua. Nuk e kuptoja sesi dashuria mund të ishte gabim, por ama e kuptoja pse ata e vuanin këtë anë timen. Opinioni publik është fajtor për shumë fatkeqësi që i ndodhin jo vetëm pjesëtarëve të komunitetit LGBTI, por edhe shumë personave që perceptohen si “ndryshe”. Gjithsesi edhe pse isha shumë e trishtuar dhe e lënduar nga sjellja e tyre, isha gjithashtu shumë e lehtësuar, sepse nuk kisha pse të gënjeja apo të jetoja në një gënjeshtër. Ky ishte çlirimi im.

tolerantë. Shqetësuese është prezenca e saj te gazetarët që janë gjithmonë pranë lajmit dhe që se kuptojnë ndonjëherë rëndësinë që fjala e tyre gjatë raportimit ka në një grup të madh ndjekësish.

Shqetësuese është të shohësh dhe brezin e ri të gazetarëve, që s’janë mjaftueshëm ose aspak të ndërgjegjësuar për gjuhën e përdorur prej tyre.

Unë jam Artani, jam 27 vjeç. Pas përfundimit të studimeve për Gazetari dhe komunikim Masiv, prej 6 vitesh punoj si gazetar. Kam punuar në disa media të ndryshme në Shqipëri, e së fundmi po punoj në televizion.

1. Përpara se të kalojmë te eksperienca juaj profesionale, le të flasim pak më shumë për historinë tuaj. Kur e kuptuat që ishit “ndryshe”? Cilat ishin mendimet dhe frikërat e para?

4. Në mjedisin tuaj të punës, a njihni kolegë që i përkasin komunitetit LGBTI dhe që kanë dalë hapur? A është ai mjedis mjaftueshëm pranues?

Njoh disa persona. Njoh disa gazetarë që kanë dalë hapur mes kolegësh, e të tjerë që i njoh nga ambjentet jashtë punës.

Mendoj se pjesa e parë që punojnë si gazetarë dhe nuk e fshehin orientimin e tyre seksual, janë shumë të guximshëm. Ata janë më të fuqizuar për tu përballur me rastet e homofobisë.

Shpeshherë mjediset ku këto gazetarë punojnë, janë mjedise ku homofobia nuk është e pranueshme dhe prezenca e tyre aty ndikon pozitivisht dhe te kolegët e tjerë si puna ime.

Për mua dhe shumë të tjerë si puna ime, përpos paragjykimit, është shumë e vështirë dhe të përballemi me rastet e homofobisë apo gjuhën e urrejtjes. Pavarësisht se përpiqemi të “fshihemi” pas parimeve të etikës gazetareske, sërish ka situata ku argumenti është i pamundur dhe homofobia dhe paragjykimi janë thjesht element i përditshmërisë së punës së gazetarëve.

Mendimet e para janë besoj mendimet e të gjithëve. Në vitet e para adoleshencës, kupton se ke tërheqje ndaj gjinisë së njejtë, dhe për shkak të mungesës së njohurive të duket vetja si i vetmi në botë që mendon kështu, fillon t’i thuash vetes se është diçka që do të kalojë. Por më pas, duke eksploruar dhe duke u informuar përmes rrjeteve sociale, zbulon një botë thuajse paralele, që funksionon shumë mirë në fshehtësinë e saj.

Brenda kësaj “bote” fillon të informohesh më shumë, njeh të tjerë si puna jote, fillon të pranosh veten e më pas duke pranuar veten, bëhet dhe më i lehtë dhe procesi i daljes hapur te të tjerët.

Kontaktet e para me dikë që ishte si unë, ishin në moshën 19 jeçare. Atëherë ndodhi dhe lidhja ime e parë. Njoha një djalë në vendin e punës me të cilin u bëmë shumë shokë. Duke avancuar shoqëria, kuptuam se ishim më të ngjashëm seç mendonim.

Filluam një lidhje të gjatë dhe paralelisht me të filloi dhe pranimi i vetes.

Pavarësisht ambjenteve ku isha, edhe nëse ato ishin tepër homofobe, sërish ideja që ke dikë pranë që të kupton dhe ndjehet si ty, e lehtëson shumë më tepër këtë proces.

Padyshim që është një eksperiencë shumë e vështirë. Të gjithë çiftet gej në Shqipëri përballen ende me këtë situatë. Kërkojnë liri, kërkojnë pranim dhe të bëjnë një jetë normale si të gjithë të tjerët.

2. Si vendosi Artani të bëhej gazetar? A kishte lidhje ajo çfarë ju ndjenit në ato momente me zgjedhjen e profesionit tuaj?

Në fakt, gazetaria nuk ka qenë në synimet e mia.

Pasioni im ishte mjekësia, por gjatë konkurimit për shkollën e lartë, nuk ja dola dot të fitojë.

Rastësisht u futa në gazetari. Ishte një degë që gjithmonë e konsideroja si profesion të dytë.

Por duke kaluar vitet, duke e studiuar thellë si disiplinë, kuptova se unë jam lindur për gazetari.

Për mua është profesion i lindur. Bashkë me zgjedhjen e profesionit, kuptova vërtetë dhe se sa rëndësi ka fjala. Kudo të jetë, në median e shkruar apo televizion, rëndësia e fjalës dhe ndërgjegjësimi mbi rëndësinë e saj, duhet të respektohet dhe të jetë në themel të parimeve të gazetarit.

3. Thatë se keni 6 vite që punoni si gazetar.

Gjatë këtyre viteve në profesion, a keni hasur homofobi ose paragjykim në vendin tuaj të punës, nga kolegët ose eprorët tuaj?

Fatkeqësisht,po. Në mediat tona ka shumë homofobi. Kjo vjen për shumë arsye, buron nga fakultetet ku mungon edukimi mbi komunitetet e margjinalizuara në përgjithësi. Nga eksperienca ime në universitet dhe në media të ndryshme, kam përjetuar mjedise shumë të rënda të mbushura me paragjykim dhe diskriminim, edhe pse ajo për shkak të etikës gazetareske mund të mos shfaqet gjithmonë drejtpërdrejtë.

Jo vetëm komuniteti LGBTI, por dhe komunitetet e tjera janë tepër të diskriminuar. Nga eksperienca ime personale, drejtuesit e medias kanë tendencën të jenë disi më të hapur dhe

5. Menoni se një ditë do të dilni hapur për orientimin tuaj seksual? Si do të ndikontë kjo në arritjet tuaja personale?

Po e kam menduar, por tërhiqem se kam frikë se do bëhem lajm për jetën time personale, dhe nuk do kenë më rëndësi fjalët e mia si gazetar.

Dëshiroj që të bëhem i njohur me arritjet e mia, jo me jetën përsonale apo ato informacione që mund të sjellin klikime për lexuesit.

Nëse do të ndodhë, mund dhe të paragjykohem se dola hapur për të shtuar pikërisht këto klikime e për të rritur shikueshmërinë.

Njoh persona që kanë dalë hapur dhe kanë humbur punën, shpeshherë dhe miqtë dhe familjen, dhe ky është një tjetër fakt që më bën të tërhiqem.

6. Po përsa i përket raportimit dhe mbulimit të çështjeve LGBTI? Si bëhët ky mbulim mediatik në median shqiptare dhe çfarë impakti ka?

Raportimi dhe mbulimi mediatik është thelbësor për ndryshimin e sjelljeve dhe perceptimeve të shoqërisë për komunitetin LGBTI dhe komunitetet e tjera të margjinalizuara në vend.

Sigurisht që raportimet janë të ndryshme, ka gazetarë etikë dhe profesionistë, ashtu siç ka dhe mbulime mediatike skandaloze, me përmbajtje homofobie dhe urrejtjeje. Shumë gazetarë në mbulimet e tyre nuk përfshijnë as minimumin e etikës gazetareske dhe më shumë raste kjo gjë bëhet qëllimisht, për të shtuar më shumë reagimet dhe shikueshmërinë e lajmit. Është për të ardhur keq kur ende sheh të tilla raportime, pasi ngadalësojnë përpjekjet e shoqërisë për të pranuar komunitetin dhe hedhin poshtë mundin e dhjetëra aktivistëve dhe gazetarëve, që po përpiqen sadopak ta ndryshojnë këtë realitet.

7. A është media e vetëdijshme për impaktin që ajo ka në shoqëri?

Fatkeqësisht ende jo. Shumë media dhe gazetarë ende s’e kuptojnë rëndësinë e tyre dhe bien pre e paragjykimeve dhe zhargonit të përditshëm.

8. Etika gazetareske ka qenë dhe një nga objektivat tona gjatë projekteve të implementuara në këtë vit. Si e gjykoni ju situatën në auditorët e universiteteve? A është i plotë informacioni që gazetarët e rinj marrin në auditorë, apo dhe aty shihni përmbajtje diskriminuese dhe jo-etike?

Në auditorë situata është pak më komplekse. Ka mjaft profesorë që janë të aftë dhe kuptojnë shumë mirë realitetin, por thjesht nuk duan të japin këtë informacion në mënyrën e duhur. Është e vështirë të gjesh në rradhët e profesorëve, ekspertë të etikës së komunikimit.

Vërtëtë flasim për shumëçka, për vërtetësinë e lajmit, burimet, raportimin e paanshëm, por rrallë herë tema të tilla si etika në media arrijnë të trajtohen në thellësi.

Nga ana tjetër dhe vetë studentët i shoh si të painteresuar. Mjaftohen me informacionin e marrë nga universiteti dhe nuk kanë dëshirën të zhvillohen më shumë dhe më në thellësi mbi tematika të caktuara, që do i ndihmonin në punën e tyre të përditshme si gazetarë.

9. Ku e shihni veten në të ardhmen? A është gazetaria ende në objektivat tuaja dhe mendoni se realiteti do te jetë pak më ndryshe në vitet e ardhshme?

Unë, sinqerisht shpresoj që situata të përmirësohet. Mendoj se ka një numër të konsiderueshëm kolegësh të rinj, që nuk bien pre e paragjykimeve dhe e perceptimeve të gabuara që ekzistojnë në redaksitë tona. Gjithashtu mendoj se dhe perspektiva evropiane e Shqipërisë do të ndihmojë në lehtësimin e këtij realiteti.

Dëshiroj të jap një mesazh me punën time të vazhdueshme dhe të ndihmojë veten dhe të tjerët në kalimin e vështirësive të të qenit ndryshe në shoqërinë tonë.

Dëshiroj shumë që qasja ndaj raportimit dhe paragjykimet e kolegëve dhe medias në tërësi të ndryshojnë. Drejtuesit e medias gjithashtu duhet të punojnë më shumë me veten dhe redaksitë e tyre, pasi ato janë shtyllat kryesore të medias në Shqipëri. Me punën tonë mund të ndihmojmë me qindra e mijëra qytetarë të cilët median e kanë si shpëtimin e vetëm ndaj botës së ashpër të paragjykimeve. Shpresojë shumë që në të ardhmen të jemi pak më shumë sesa thjeshtë raportues të lajmit!

A

vështirë, pasi identiteti është shumë i rëndësishëm, sidomos kur je pjesë e komunitetit LGBTI+ në Shqipëri. Kam punuar intensivisht prej mëse dy vitesh, me problematikat e veta, njerëzit e kishin të vështirë të shpreheshin, por nuk dua të fokusohem te gjërat e tejkaluara tashmë, sepse në punë e sipër barriera jo vetëm që u la pas, por ata e kuptuan se ajo që po bënim me këtë projekt do të ishte e rëndësishme jo vetëm për ta, por edhe për pjesëtarë të tjerë të komunitetit që jetojnë të fshehur. Kuptuan që realizimi i kësaj pune do të hapte perspektivën e një shoqërie e cila detyron drejt martesave heteroseksuale pa dëshirën e palëve, porse qëllimi është të pranosh veten ashtu siç je.

ka qenë i vështirë vetëpranimi dhe si ka ndodhur përballja me të vërtetën dhe shoqërinë?

Mendoj se njeriu e di çfarë është. E di besoj që prej fillimit se çfarë është, është vetëm çështje kohe që ta pranojë.

E kam kuptuar që në klasë të tretë, nuk e kam pasur të vështirë vetëpranimin, por shoqëria ma ka bërë të tillë. Ma bënte më të vështirë duke tentuar të më vendosur brenda kornizave tradicionale se nëse je grua, duhet të jesh me një burrë, pra kjo martesa standarde. Sa i përket familjes, mendoj se në Shqipëri secila është partriarkale, e po kështu është dhe e imja që beson në martesën tradicionale kur arrin një moshë të caktuar. Mendoj se kjo ka qenë pjesa më e vështirë e të përshtaturit dhe me shoqërinë, sepse ndërsa ato tregonin eksperiancat e tyre me djem, ti nuk më mund të tregoje për dëshirat e tua me vajza. Dhe ndonëse të tjerët ma kanë bërë të vështirë, sërish kam ecur përpara. Kam dashur dhe besuar te vetja, qëllimet dhe idealet e mia.

Jam informuar më shumë rreth asaj, çka po ndodhte me mua dhe ndonëse nuk e kam pasur më të lehtë prej shkollës, familjes dhe shoqërisë, kështu besoj ia kam dalë vetë me përpjekje.

- A u shkëpute më pas me familjen, apo vendose “ta shpëtosh” njëfarësoj marrëdhënien me ta?

Në fakt edhe pse e kam ditur që në moshë të hershme, familja ime ka luajtur rolin që “ne e dimë, por do bëjmë sikur nuk e dimë, sepse mendojmë që është vetëm një fazë e jetës tënde, është një eksperiment i yti”. Zyrtarisht, familja ime e ka mësuar në ekspozitën time të parë, që ishte në kuadër të projektit LGBTI+, unë nuk e prisja që ata të vinin në ekspozitë... . Erdhën të gjithë atë ditë, më ndaluan, më komplimentuan dhe nuk më pyetën pse fotoja ime qëndronte e varur mes fotove të personave të tjerë nga komuniteti, por pjesën tjetër vendosën që të mos e komentojnë.

Pak a shumë ky ishte “coming out” për mua.

Pastaj, pas ekspozitës, mbaj mend që kemi darkuar dhe ata e morën vesh që kisha një të dashur dhe isha e lumtur me të. Pas kësaj thjesht ngritën dolli për shëndetin tim dhe me këtë më bënë të kuptoj se ata më donin për atë çka unë jam, jo për preferencat e mia.

Fotografia më ka shpëtuar jetën Intervistë me Loreta Cuka, foto-reportere dhe pjesëtare e komunitetit LGBTI+ tregon për Queer Albania 2019, sfidat dhe frymëzimet e punës së saj.

- Si erdhi ideja e ekspozitës, Lori?

Ekspozita lindi nga nevoja dhe dëshira për të rrëfyer më shumë për komunitetin, për të treguar sesa të fshehur jetojnë ata, sesa janë lodhur duke u bulluar nga të gjithë. Ekspozita erdhi nga nevoja ime personale paraprake, pastaj nga të tjerët.

Ndjeva se isha lodhur duke u fshehur, por jo vetëm unë, pasi nga bisedat dhe takimet me persona të komunitetit, kuptova që edhe ata ishin lodhur, thjesht donin një shtytje më tej. Dhe kur unë u tregoja sesi do të ishte përballja, sesi unë e mendoja në aspektin fotografik dhe sa i fuqishëm është arti, në aspektin që personat të kuptojnë se përmes artit, njerëzit mund të japin aq shumë nga vetja, saqë të depërtojnë në mendimet dhe shqetësimet e të tjerëve si në asnjë fushë tjetër.

Nga takimet e shumta me pjesëtarë të komunitetit, më preku dhe më ngacmoi ndër të tjera fakti që ata nuk mund të punësoheshin dot vetëm për shkak të paraqitjes së tyre, merrnin ofendime në rrugë, apo fakti që mezi ia dalin në shkollë për shkak të paragjykimeve, ishin arsye të forta për idenë e ekspozitës, që njerëzit ishin lodhur së ndenjuri të fshehur dhe donin të tregonin të vërtetën e tyre dhe duan thjesht të jetojnë të lumtur dhe në paqe me veten dhe botën.

- Sa kohë mori organizimi i ekspozitës?

Realizimi ka qenë paksa i vështirë, pasi kur flasim për një komunitet që për shkak të shtypjes ka qëndruar në hije, si pasojë dhe e mungesave të hapësirave për të shfaqur vetveten, jo vetëm qasja ndaj tyre por edhe dakordësia në lidhje me projektin ka paraqitur njëfarë ngërçi deri diku, derisa fitova besimin e tyre.

Ndoshta edhe mua po të më vinte dikush në këtë formë, do ta kisha njësoj të

- A mendon se kjo ekspozitë shërbeu edhe si një pikënisje e mbarë për projekte të tjera të ngjashme me komunitetin LGBTI+?

Në fakt unë e dashuroj punën me komunitetin LGBTI, pasi është një komunitet me aq shumë ngjyra dhe aq kontrovers njëkohësisht, pasi kanë aq shumë dhimbje të ndrydhur përbrenda dhe peshë mbi shpinë, por që në fund ia dalin të ecin

- Si mendon që planet e tua të ardhshme mund t’i shërbejnë punës tënde me fuqizimin e grupeve të margjinalizuara në shoqërinë tonë?

Pikë së pari, plani im kryesor afatgjatë është që të jem e lumtur, pasi mendoj që nëse unë nuk do të jem mirë me veten dhe e lumtur me atë që jam dhe çfarë bëj, asgjë tjetër nuk ka për të funksionuar. Por, jam gjatë gjithë kohës, në punë intensive për realizimin e projekteve të reja, por edhe në thellimin dhe vazhdimin e atyre të mëparshëm.

me krenari, sepse kanë një forcë të jashtëzakonshme. Prandaj unë vazhdoj frymëzohem prej tyre çdo ditë të punës sime, sepse kështu hyj në thellësi të përjetimeve të tyre dhe shpërblehem nga momenti fantastik, kur ata vetë vendosin të shprehen me mua sa i përket jetës së tyre. Ka pasur kështu raste, kur edhe qanim për vështirësitë me të cilat hasemi në përditshmëri, por këto nuk kanë qenë pengesa, por momente force për të vazhduar përpara me bindje dhe forcë.

- Sa të ka ndihmuar fotografia në shprehjen e personalitetit tënd, por edhe përballjen shoqërore me të qenit pjesë e komunitetit?

Në fakt, fotografia më ka shpëtuar jetën. Fotografia më ka ndihmuar mua të shpreh atë që në përditshmërinë time nuk mundem, nuk kam hapësirë. Dhe në këtë lloj forme kam bërë një miksim të ndenjave dhe të asaj çka unë jam, nëpërmjet asaj çka unë bëj, duke e përcjellë këtë në çdo portret që unë fotografoj. E tani mendoj se nëse nuk do e kisha fotografinë, nuk do të isha këtu ku jam, në paqe me veten dhe e lumtur. Takimi me këta persona nuk është një takim i thjeshtë, papritur ti e gjen veten si në një familje, ku flisni të njëjtën gjuhë e pastaj i gjendeni pranë njëri-tjetrit gjithnjë.

- Si ka ndikuar fakti që si foto-reportere më parë, të është dashur të jesh shumëdimensionale në përcjelljen e realitetit të përditshëm, varfëria, papunësia, dhuna, shfrytëzimi etj., në kalimin e dedikuar posaçërisht ndaj komunitetit LGBTI+?

Gjithnjë puna që kam bërë dedikuar fotografisë, ka qenë e fokusuar në grupet e margjinalizuara. Edhe në momentin që punoja për foto-lajmin..., duket sikur kanë forma të ndryshme, por në një thelb të largët, kanë po të njëjtin fokus. Mendoj se do të punoj gjatë gjithë jetës sime për këtë gjë, sepse është diçka që e ndiej të domosdoshme të kontribuoj mesa mundem në këtë drejtim, me anë të punës sime modeste. Ndërsa, kanalizimi i natyrshëm me fokus në komunitetin LGBTI+, ka ardhur dhe duke u nisur prej vetes, sepse doja të tregoheshin sa më shumë histori... . Unë besoj se po nuk e shkruam ne historinë tonë, atëherë kush do ta bëjë këtë për ne?!

Unë mendoj, por edhe besoj fuqishëm që nëse do të vazhdoj të punoj në këtë lloj drejtimi siç janë të tilla grupe, nëse do kemi më shumë zëra, më shumë histori, do shihet sesa guxim kanë vërtet njerëzit përpos vetvetes, apo shtypjes që hasin gjatë ditëve dhe jetës së tyre. Prandaj sa më shumë nuanca të tilla të kemi, qoftë për gratë e dhunuara apo grupe të tjera vulnerabël, aq më shumë do të arrijmë të përjetojmë e sjellim ndryshim në shoqëri.

Ndryshimi do të vijë gradualisht, por diku do të ketë një kthesë të rëndësishme që njerëzit do të thonë “STOP” dhe do të vazhdojnë të luftojnë për ato të drejta. Unë mendoj se shërbej vetëm si një urë e vogël ndihme për t’ ndihmuar ta përcjellin mesazhin e tyre.

Dhe unë dua të jem një urë e fortë, e drejtë dhe një burim i besueshëm për të sjellë sadopak shpresë dhe mundësi për progres në sytë e atyre me të cilët punoj. Kështu të gjithë bashkë do të mund të kuptojmë dhe shijojmë botën si një vend që ia vlen për t’u jetuar dhe mund të jetë e bukur.

Më ndodh që në momentet e mia më pak të mira, të dal përpara pasqyrës dhe të qëndroj disa sekonda e fokusuar, duke i thënë vetes “Nëse ti nuk ekziston, as bota nuk ekziston. Prandaj ti duhet të mbahesh mend se kush je, duhet të mbahesh mend si ia ke nisur dhe si ia ke dalë. Forca mbi të gjitha, kujto nga se ia nise dhe ku do të shkosh,”- ky është mesazhi im.

PESHA E TË QENIT TRANSGJINORE NË SHQIPËRI HISTORIA E ANXHELËS

Nëse do të bëjmë një kërkim me fjalët kyçe, emrin “Anxhela”, në motorrin e kërkimit të platformës mediatike për të drejtat e njeriut “Historia Ime”, do të njihemi me odisenë shumëvjeçare të historisë së Anxhelës, pjesëtares së komunitetit transgjinor në Shqipëri. Është shkruar për jetesën e vështirë të Anxhelës, qysh prej vitit 2013, paralelisht me skandalin “Delijorgji”, ku 37 familje rome u përzunë nga vendstrehimet e tyre asokohe, ndërsa pronari i firmës paradoksalisht është dënuar më pak, sesa një veprim i Anxhelës i supozuar për vjedhje.

Mirëpo, neglizhenca e strukturave shtetërore, daton shumë më herët në mungesën e përkrahjes historike të Anxhelës. E braktisur në moshën 9-vjeçare, ajo është rritur në jetimore, pa pasur mundësi jo vetëm të shkollohet siç duhet, por minimalisht as të mësojë shkrim e lexim. Diferencimi dhe jeta e vështirë për të ka nisur që në fëmijërinë e hershme, e vijon edhe sot teksa Anxhela është 38-vjeç.

E përballur me varfërinë e tejskajshme, diskriminim, mungesën e familjes, mbështetjen shoqërore dhe shtetërore, e pastrehë, e dhunuar sitematikisht, përdhunuar dhe përçudnuar publikisht – e kanë bërë atë që të kalojë faza të rënda ekzistenciale, nën tension të vazhdueshëm dhe pasigurie akute, Anxhela ka tentuar disa herë t’i japë fund jetës. “Më mirë të vdes njëherë e mirë dhe të shpëtoj prej vuajtjeve që nuk paskan fund për mua”- shprehet Anxhela në intervistat kundrejt dhunës së provuar kaq gjatë prej saj. “E pastrehë dhe e pangrënë gjithë jetën, nuk pranoj më të jetoj.

Dua vetëm një shtëpi dhe një punë që të mos ta shes më trupin tim, sepse nuk mundem më...”- përmend sa herë i është dhënë mundësia e mikrofonave të pacensuruar.

Mbijetesa rastësore e saj dhe në anën tjetër mosreagimi në lidhje me gjendjen krike të një qytetareje të Republikës së Shqipërisë, e lënë në mëshirë të fatit përgjatë gjithë jetës së saj, rrëfejnë për nivelin mjeran të të ashtuquajturit “shtet social dhe të së drejtës” që kemi arritur të formojmë bashkërisht këtyre viteve.

Ndonëse e themeluar në vitin 2009 dhe e përballur me stigmën e fortë shoqërore, Aleanca Kundër diskriminimit LGBT, me aktivistët e përkushtuar të komunitetit, jo vetëm që arritën të ktheheshin në një strehë të munguar familjare dhe mbështetjeje të pakushtëzuar për Anxhelën, por edhe për pjesëtarë të tjerë transgjinorë kryesisht, të cilët diskriminimin e orientimit të tyre e vuajnë ndoshta më shumë. Kështu, nën kujdesin e këtyre aktivistëve, Anxhela mori jo vetëm ndihmë

në përballimin e kushteve të rënda të jetesës, por fitoi edhe një grup shoqëror të pandashëm për të. Anxhela, gjatë këtyre kohëve ka kryer kontrolle mjekësore me ndërhyrjen e aktivistëve, ka marrë mbështetje psiko-sociale nga punonjësit socialë dhe psikologia e Aleancës, por edhe i janë gjendur me ndihmë të profesionalizuar në denoncimet e dhunës në rajonet e policisë, apo diskriminime të tjera pranë institucionit të Komisionerit për Mbrojtjen nga Diskriminimi, etj.

Viti 2019, që po lëmë pas, ka qenë me siguri një rrebesh emocionesh të pështjelluara për jetën e Anxhelës. Për të parën herë ajo marshoi në 8 mars 2019, së bashku me gratë e tjera, të cilat kishin organizuar tubim kundër dhunës dhe vrasjeve alarmante së grave në Shqipëri. Edhe ajo, si një grua e dhunuar dhe e shkelur vazhdimisht prej shoqërisë dhe e braktisur prej shtetit, mori pjesë në të dhe mori mikrofonin të rrëfente e denonconte ferrin e jetës së saj.

Në anën tjetër, Parada e Krenarisë në Tiranë në 18 maj 2019, ndonëse në vitin e shtatë të organizimit, shënoi të parën herë të pjesëmarrjes së komunitetit transgjinor në marshimin e kërkimit dhe kremtimit të të drejtave të komunitetit LGBTI+ në Shqipëri. Anxhela, kryesoi marshimin me krenari, teksa valëviste

flamurin shumëngjyrësh që përfaqëson bindjet e saj dhe të të gjithë komunitetit LGBTI+. Ditën tjetër, iu desh të përballej me lumin e gjuhës së urrjejtjes mediatike me referime të llojit “Transvestiti Anxhela në krye të paradës së gejve”. Gjithsesi, Anxhela vazhdoi përpara kryelartë edhe në pjesëmarrjen në organizimin e të parit Dyke March në Tiranë, në 8 nëtor të këtij viti. Teksa vetëm tri ditë më vonë, Anxhela ra pre e sulmeve të forta fizike, pikërisht për shkak të marrjes pjesë dhe ekspozimit në një organizim publik.

Edhe njëherë, ajo u flijua për shkak të të qenit vetvetja dhe manifestimit të të drejtës dhe të vërtetës së saj publikisht. Për shkak se dhunimi i Anxhelës, nodhi paradoksalisht në javën e përkujtimit të viktimave transgjinorë nëpër botë e ngase, lajmi për dhunën barbare ndaj saj u përhap menjëherë në mediat ndërkombëtare, kjo solli edhe reagimin e disa prej institucioneve tona.

Ndërsa, pak ditë më pas, me ndërmjetësimin e vazhdueshëm të Aleancës Kundër Diskriminimit LGBT+, Axhelës më në fund iu mundësua një banesë me qera të paguar prej institucioneve vendore. Ky veprim që në fakt duhej të ishte kryer shumë kohë më parë, gjithsesi solli njëfarë gëzimi për stablizimin momental të Anxhelës, sidomos pas intensifikimit të dhunës ndaj saj kohëve të fundit. Ajo është aq e lumtur që së fundmi ka një çati mbi krye, sa mund të rrijë për ditë të tëra pa dalë prej hyrjes së saj.

Megjithatë, vlen të përmendim se detyrimet ndaj Anxhelës, nuk përmbyllen me kaq, sepse ajo ka nevojë për siguri në jetën e saj, siguri e cila mund të vijë vetëm nëpërmjet punësimit të saj. Në vend se mekanizmat shtetërorë të punojnë automatikisht dhe zinxhir, çka do të duhet të siguronin dhe punësimin e saj të menjëhershëm për një jetë me dinjitet, pas gjithë peripecive të dhimbshme të saj- duhet që t’u bëjmë me dije se kanë harruar sërish diçka pa përmbushur...

Të drejtat e personave interseks, ende në tranzicion Të kuptosh interseksin, është një përkthim i sjellë në shqip nga stafi i TLAS Albania, në kuadër të Raportit të Kombeve të Bashkuara mbi shkeljen e të drejtave të individëve interseks si dhe advokimit të të drejtave të tyre. Si më poshtë, vijon një përmbledhje e shkurtër.

Interseksi është një term ombrellë që përdoret për të përshkruar një gamë të gjerë të variacioneve të lindura, trupore në karakteristikat e seksit.

Personat interseksualë lindin me karakteristika seksi që nuk përshtaten me përkufizimet tipike për trupat mashkullorë ose femërorë, përfshirë anatominë seksuale, organet riprodhuese, veçoritë hormonale dhe/ose modelet e kromozomit.

Vitet e fundit, është rritur vetëdija për personat interseksualë dhe njohja e abuzimeve specifike të të drejtave të njeriut, me të cilat ata përballen. Kjo falë punës së mbrojtësve të të drejtave të individëve interseksualë. Këto përfshijnë rreziqe të ndërhyrjeve mjekësore të detyruara dhe shtrënguese, praktika të dëmshme dhe forma të tjera të stigmatizimit për shkak të tipareve të tyre fizike. Deri më sot, vetëm një pjesë e vogël e vendeve kanë zbatuar masa për parandalimin dhe trajtimin e abuzimeve të tilla, por efektiviteti i masave ekzistuese mbetet të dokumentohet plotësisht.

Përcaktimi i të drejtave të individëve interseksualë. Çështjet e të drejtave të njeriut që prekin individët interseksualë ndajnë karakteristika të përbashkëta me çështjet e të drejtave të njeriut që prekin grupet e tjera vulnerabël, me efektin që Traktatet dhe kuadrot rregullatore të shumta të OKB-së janë të rëndësishme për situatën e individëve interseksualë.

Individët interseksualë lindin me karakteristika seksuale që ndryshojnë nga normat për trupat femërorë dhe mashkullorë.

Për shkak të kësaj, individët interseksualë shpesh i nënshtrohen procedurave të ashtuquajtura "normalizuese" për t'i bërë ata të jenë në përputhje me stereotipet e seksit dhe gjinore. Këto përfshijnë idetë që gratë

Prindërit e fëmijëve interseksualë mund të vihen nën presion për të rënë dakord për "normalizimin" dhe ndërhyrje të panevojshme mjekësore për të marrë dokumentet e identifikimit për fëmijët e tyre.

Ndërhyrjet e panevojshme mjekësore mund të bëhen me qëllim përpara se fëmijët të jenë mjaftueshmërisht në moshë për të kuptuar natyrën e një procedure. Në disa juridiksione, klasifikimet specifike të seksit ligjor mund të jenë të përcaktuara për fëmijët interseksualë, duke i veçuar ato për vëmendje të veçantë dhe me pasoja të dëmshme.

duhet të jenë në gjendje të kenë marrëdhënie vaginale dhe burrat duhet të jenë në gjendje të qëndrojnë në këmbë për të urinuar, dhe ideja që trupat duhet të modifikohen për t'i bërë ato shoqërisht të pranueshme. Stereotipet gjinore, përfshirë lojrat dhe preferencat e tjera të sjelljes, mund të përdoren si arsye për ndërhyrjet mjekësore.

Shëndeti seksual kuptohet si gjendje e mirëqenies fizike, emocionale, mendore dhe sociale në lidhje me seksualitetin që përfshin shëndetin riprodhues - duke përfshirë të qenit në gjendje të kontrollojë pjellorinë e një personi, të jesh i lirë nga mosfunksionimi seksual, të jesh i lirë nga dhuna seksuale dhe gjymtimi gjenital i femrës (dhe pasojat e tyre) duke pasur lirinë për të vendosur se çfarë ndodh me trupin tënd, përfshirë mundësinë e përvojave seksuale të këndshme dhe të sigurta, pa detyrim, diskriminim dhe dhunë. Shëndeti seksual dhe të drejtat e tjera mund të shkelen për shkak të stigmës, dhunës institucionale dhe ndërhyrjeve të detyruara mjekësore gjatë gjithë jetës së njerëzve interseksualë. Praktikat e dëmshme për fëmijët interseksualë - qoftë në ambiente mjekësore ose në ambiente të tjera - kanë pasoja të përjetshme për shëndetin fizik dhe psikologjik.

Stigmatizimi i trupave interseksualë ndan shumë të përbashkëta me stigmatizimin me të cilin përballen personat me aftësi të kufizuara. Kjo është për shkak të mbizotërimit historik të modelit mjekësor të aftësisë së kufizuar që kërkon të "shërojë" ose "korrigjojë" fëmijët dhe të rriturit me aftësi të kufizuara. Në këtë drejtim, si personat interseksualë ashtu edhe personat me aftësi të kufizuara përballen me ndërhyrje mjekësore të detyruara dhe shtrënguese, sterilizim dhe diskriminim bazuar në ndryshime fizike dhe gjenetike. Të dy grupimet vlerësohen të jenë jo të shëndetshëm në bazë të faktit se nuk përputhen me normat sociale dhe mjekësore.

Bazat e diskriminimit Vitet e fundit, baza të ndryshme ligjore janë përdorur për të trajtuar shkeljet e të drejtave të njeriut me të cilat përballen individët interseksualë dhe për t'i mbrojtur ata nga diskriminimi.

Organizmat e OKB-së kanë ndërmarrë një larmi qasjesh, përfshirë përpjekjet për të trajtuar diskriminimin ndaj individëve interseksualë në kuadrin e orientimit seksual dhe identitetit gjinor.

Atributi i "karakteristikave të seksit" është tashmë një standard në zhvillim.

Promovimi i të drejtave të personave interseksualë Historikisht, të drejtat e njeriut të personave interseksualë janë trajtuar dobët, ndoshta për shkak të tabuve shoqërorë, dhe mungesës së vetëdijes publike, stigmatizimit, mungesës së transparencës në lidhje me praktikat klinike, rezistencën ndaj normave të të drejtave të njeriut në mjediset mjekësore dhe keqkuptimeve.

Si rezultat, personat interseksualë mbeten kryesisht të padukshëm.

Ndërgjegjësimi për ekzistencën dhe të drejtat e individëve interseksualë në kuadër të të drejtave të njeriut po rritet në sajë të punës së mbrojtësve së të drejtave të personave interseksualë në lëvizje kryesisht vullnetare.

Shtetet kanë detyrimin të trajtojnë shkeljet e të drejtave të njeriut ndaj individëve interseksualë dhe shkaqet e tyre kryesore. Vetëm një pjesë e vogël e vendeve kanë ndërmarrë, deri tani, masa konkrete për të mbështetur të drejtat e individëve interseksualë dhe për t'i mbrojtur ata nga abuzimet.

Edhe në vendet që kanë ndërmarrë hapa pozitivë, ekziston një hendek midis legjislacionit dhe politikës, nga njëra anë, dhe realiteteve të jetuara të personave interseksualë, nga ana tjetër. Kjo kërkon veprime urgjente nga Shtetet, institucionet kombëtare të të drejtave të njeriut, Kombet e Bashkuara dhe entitetet rajonale, shoqëria civile dhe aktorët e tjerë.

Si mendoni se ka ecur lëvizja LGBTI në ndryshimin e mentalitetit të sh qipëtarëve n dër vite?

Inter v istë trajtim in tjera dh e

Unë kam qenë e para që kam folur për shëndetin e komunitetit LGBTI, atëherë kur nuk ishin krijuar ende organizatat që janë sot. Unë gjithmonë e kam ngritur shqetësimin në çdo tryezë që kam marrë pjesë, qoftë për aksesin në shërbime, qoftë në pjesën e testimit, sidomos për komunitetin e MSM-ve (burra që bëjnë seks me burra), sepse e shikoja që gjithnjë e më shumë kishte prurje nga rastet e reja që vinin nga ky komunitet dhe i përkisnin sidomos grupmoshave shumë të reja.

Pra, kishte raste që në marëdhënien e parë seksuale, një 18-vjeçar i komunitetit të infektohej. Kjo është e pafalshme, sepse ishte thjesht mungesa e informimit dhe njohurive. Pra dikush futet në një marëdhënie, pa e ditur riskun që shfaqet në këtë marrëdhenie të re.

të

m e e

O lim bi

çështjeve

Hoxhaj, mbi

transm etueshm e,

ko munitetin

Pastaj me krijimin e organizatave LGBT, pavarësisht që synimi i tyre ishte të bëheshin vizibël dhe të tregonin që ka një komunitet LGBT në Shqipëri. Që ka djem e vajza të motivuar për ta çuar lëvizjen përpara, sepse ishte një thyerje tabuje shumë e fortë në komunitet dhe jo vetëm komunitet dhe institucione, por këtu duhet të kemi parasysh që këtu u fut dhe faktori i religjionit, që ishte një barrierë e madhe dhe l o b o i f u q i s h ë m s i d o m o s n ë fi l l i m e t e l ë v i z j e s .

Përsa i përket lëvizjes LGBTI, ata kanë qenë të strukturuar në atë që kërkonin, dhe ne shikojmë se si ka qenë metamorfoza duke parë edhe nga parada e parë e deri tek kjo e fundit, që ishte një manifestim dinjitoz i kauzës dhe gjithpërfshirës.

Këtu shohim edhe metamorfozën e institucioneve, pasi policia këtë rradhë ishte në nivelin e saj më të lartë me mënyrën se si ndoqi dhe organizoi këtë marshim. Kështu që historiku ka kaluar nëpër etapat e veta dhe shumë mirë që ë s h t ë v e p r u a r n g a l a r t – p o s h t ë . P r a u fi l l u a m e institucionet, ndërgjegjësimin dhe më pas ligjin që është mekanizëm mbrojtës.

Ndërsa në mentalitetin shqiptar do të dojë shumë vite që njerëzit të jenë pranues. Mentaliteti shqiptar është një mentalitet i konsoliduar në pjesën e të qenit egoist në identitetin e vet. Ne jemi diskriminues për çdo gjë, për një që shkruan me të majtën, për një që ka një lloj paaftësie, për një q ë i m b a n fl o k ë t b l u . A i ë s h t ë i d a l l u e s h ë m n g a t ë tjerët dhe targetohet.

Ne si shoqëri jemi stigmatizues dhe reagojmë edhe për gjëra që kanë qasje individuale dhe që nuk janë pjesë e një grupi. E kemi këtë handikap, dhe ky është një handikap shumë i madh.

Këto sjellje stigmatizuese duke u elaboruar më shumë çojnë në atë që quhet diskriminim.

Si është situata në Shqipëri në lidhje me H IV- i n?

Numri i rasteve është rritur vit pas viti. Ajo që vihet re është që kohët e fundit kemi një thellim të rapor tit 3 meshkuj me 1 femër. Ky ka qenë raporti historik, por tani shohim që ka më shumë meshkuj të infektuar, sesa femra, dhe kjo gjë na

LG BTI

n ë

n ë

HIV,

l i dhje

m e

sëmun dje

trajti mi n

e

të

tyre

Sh qi përi .

çon të mendojmë për raportet seksuale h o m o - b i s e k s u a l e . S i v j e t , d u k e fi l l u a r n g a k o r r i k u i v i t i t 2 0 1 8 , m e fi l l i m i n e i m p l e m e n t i m i t t ë Fondit Global në Shqipëri, që ishte një ndërhyrje e r e d h e n j ë fi n a n c i m i r i p ë r H I V - i n d h e tuberkulozin, pati goxha nisma të reja. Këtu i referohem ndërtimit të dy qendrave për testimin vullnetar të komunitetit LGBTI nga dy organizata.

Pra kemi shërbime komunitare për komunitetin nga komuniteti, që do të thotë që janë shërbime jo stigmatizuese, miqësore dhe të besueshme sepse ti shkon tek dikush që është i njëjtë me ty dhe nuk të paragjykon nëse ti shkon për t'u informuar apo bërë testimin. Janë kryer testime dhe po presim akoma rezultatet. Tani është në proces edhe survejanca e re e sjelljeve, që kryesisht ka në focus përdoruesit e drogës, komunitetin rom dhe meshkuj që bëjnë seks me meshkuj.

Do të presim dhe të dhënat e survejancës që do të krahasohen me ato të vitit 2013 për të parë se si është trendi i shpërndarjes së rasteve në këto 3 grupe. Nga panorama e përgjithshme nuk kemi ulje të rasteve dhe shumica e rasteve janë të gjinisë mashkullore.

T a n i d u h e t t ë fi l l o j m ë t ë p u n o j m ë j o v e t ë m p ë r edukimin dhe ndërgjegjësimin e komunitetit për t'u testuar, pasi nëse rrisim numrin e testimeve atëherë rrisim edhe njohuritë që kemi për grupin dhe orientojmë edhe ndërhyrjet në të ardhmen bazuar në numrin e gjetjeve që del nga testimet.

Pastaj duhet kaluar në fazën e informimit për fazat "pep" dhe "prep" që është p r o fi l a k s i a p a r a d h e p a s e k s p o z i m i t , q ë n ë r a s t i n e komunitetit është shumë efektiv, sepse edhe nëse nuk ke kondom me vete, apo ke një marëdhënie të pambrojtur, sot ka mënyra efektive që njerëzit të mbrohen nga infektimi m e H I V n ë p ë r m j e t p r o fi l a k s i s ë t ë p a r a e k s p o z i m i t d h e d u h e t t h e k s u a r q ë k j o p r o fi l a k s i ë s h t ë mbrojtëse vetëm ndaj virusit HIV. Ndërkohë që mundohemi të edukojmë komunitetin, do të punojmë edhe me institucionet që ti kemi të aksesueshme këto shërbime nga ana e shtetit.

Këto shërbime nuk janë ende të aksesueshme në Shqipëri?

Nuk janë akoma të aksesueshme sepse është një qasje e re dhe detyra aktuale që kanë organizatat bashkë me ne është që të lobojnë fuqishëm për akses, pasi sot në shumicën e vendeve të Evropës është i aksesueshëm falas për komunitetin.

Pra, gjithësecili në qendrat komunitare ku merr shërbimet e informimit apo testimit, u of rohet edhe "prep" o s e " p e p".

Ilacet e trajtimit të HIV-it mungojnë herë pas here në Sh qipëri. Si veproh et n ë të tilla raste?

Qëkur ka fi l l u a r trajtimi me medikamente anti retroviralë në korrik të vitit 2004 e deri më sot, ka qenë një situatë e përsëritur vit për vit e quajtur "stock out" ose ndërprerje e pjesshme e terapisë. Ndërprerja ka ndodhur për gjithë gamën e mjekimit, ose e pjesshme. Pra, nga skema treshe mund të kenë munguar një ose dy. Kjo është një situatë e përsëritur. Ndodhi edhe sivjet. Ajo që kemi vërejtur si grup interesi, është fakti që akoma nuk kemi një mekanizëm të duhur që të merret me p j e s ë n e p l a n i fi k i m i t d h e p r o k u r i m i t t ë këtyre medikamenteve. Problematika në fi l l i m f a r e , i s h t e s e b ë n i m b l e r j e v j e t o r e të medikamenteve dhe meqënëse ne punojmë me medikamente xhenerike dhe ato e kanë shumë të shkurtër afatin e skadencës, ndodhte që af ronte afati i skadencës dhe mbeteshim pa mjekim.

Pas kësaj u vendos që të bëheshin blerje më afatshkurtra dhe të prokuroheshin dy herë në vit. Edhe pas kësaj ndodhemi në të njëjtën situatë. Jo për faktin që nuk ka mbështetje me fonde apo nuk ka qëllim të orientuar për të qenë të aksesueshme tërë kohës në klinikë, por janë mekanizmat e tjerë që do ta rregullojnë k ë t ë l l o j p r o c e d u r e t ë p l a n i fi k i m i t t ë blerjes.

Një faktor tjetër është se ne vit pas vit, sipas rregullave të prokurimit që nuk varen nga klinicistët por nga ata që p l a n i fi k o j n ë , n g a n j ë v i t n ë v i t i n t j e t ë r sasia e blerjes mund të rritet vetëm 10%.

Pikërisht këtu krijohet handikapi tjetër, sepse përshembull nëse këtë vit diagnostikohen 100 raste, normalisht 60 deri në 70% e tyre janë në stade që kanë nevojë të futen në terapi. Që do të thotë që persona të rinj që kanë nevojë për tu futur në terapi janë gjithmonë më shumë se 10% e rasteve të vitit të kaluar. Duke u futur më shumë persona në terapi sepse kanë nevojë sepse janë në gjendje klinike (në bazë të nivelit të CD4 apo ngarkesës virale) ai 10% nuk mjafton.

Çfarë ndodh me personat që janë të infektuar dhe u ndërpritet terapia për shkak të mungesës së trajtimit?

N ë m o m e n t i n q ë fi l l o h e t t e r a p i a , f o k u s i kryesor është tek ajo që quhet adeherencë, pra mënyra se si

administrohet marrja e medikamenteve dhe këtu qoftë roli i klinicistit, qoftë roli ynë si organizatë, në mbështetje të tyre ë s h t ë f o k u s i k r y e s o r i fi l l i m i t , s e p s e n ë s e d u a m t ë k e m i a t o p ë r fi t i m e m a k s i m a l e nga terapia, ato sidomos në 6-mujorin e parë arrihen nëse jemi 100% adeherentë.

Që do të thotë që nuk duhet të humbasim asnjë dozë mjekimi sipas përshkrimit të mjekut dhe mjekimi duhet marrë në kohën e duhur çdo 24 orë. Ne punojmë fort për ta edukuar personin që futet në terapi me këtë lloj qasje të re në jetën e tij.

Në rastet kur ndodh ndërprerja e pjesshme apo stock out, kur zgjat për periudha më të gjata se periudha e shpëlarjes së medikamentit nga organizmi, dhe shpëlarja varet nga skema e mjekimit, ky është një risk që ndërmerret, sepse mund të ndodhë që kur ndërpret terapinë, medikamenti bëhet rezistent ndaj atij virusit dhe kur i kthehesh sërish nuk ka të njëjtat efekte, sepse nuk e mban më ngarkesën virale të ulët dhe nuk e mposht më luftën e virusit me qelizën. Prandaj, në këto kushte, personat duhet ti nënshtrohen testit të rezistencës për të parë nëse virusi është rezistent ndaj skemës së mjekimit që po merr. Nëse po, ai duhet të kalojë në një skemë tjetër mjekimi. Por kalimi në një skemë tjetër mjekimi nuk është i thjeshtë. Gjithmonë skemat e tjera janë të gjeneratës së dytë, apo të tretë dhe janë më të avancuara e më të kushtueshme, kështu që në kontekstin e kosto efektivitetit ne dështojmë. Përpos faktit që tek pacienti krijohet një mungesë optimizmi, probleme besueshmërie etj, pacienti detyrohet të vijë çdo 10-ditë në Tiranë gjatë ndrprerjes së terapisë të marrë medikamentet.

Ne e dimë që shërbimet janë të centralizuara në Tiranë, dhe kjo shkakton probleme dhe kosto fi n a n c i a r e për pacientin. Pacientët duhet të lënë punët në qytetet e tyre respektive dhe të vinë 3-herë në muaj në Tiranë, dhe kjo krijon probleme me punëdhënësin. Prandaj kjo duhet menduar pak më gjerë dhe këtu të përfshihet jo vetëm pjesa shëndetësore, por edhe ajo e problemeve sociale dhe ekonomike që krijohen me një diagnozë HIV-i.

Cfarë mund të themi për komunitetin LGBTI dhe edukimin e tij në lidhje me mbrojtjen nga HIV-i Me ndërhyrjen e re që u bë në kuadër të zbatimit të Fondit Global në Shqipëri dhe qasja e re me bazë komunitare solli prurje të reja.

Të d h ë n a n g a A l e a n c a Tani duhet të zbatojmë ndërhyrje dhe strategji për të kapur grupet më n ë r i s k , p r a p o fl a s i m m ë s ë s h u m t i për ato grupe të cilat shesin seksin për të mbijetuar. Këto grupe janë të p a i d e n t i fi k u a r a . N u k ë s h t ë b ë r ë a s n j ë hartëzim se ku ushtrohet ky aktivitet. Disa zona njihen, dhe aty ka ndërhyrje.

Gjithë strategjia e ndërhyrjes ka të bëjë me faktin që këto grupe janë shumë të vështira për t'u arritur, qoftë për shpërndarjen e informacioneve, qoftë për shpërndarjen e kondomëve e l u b r i fi k a n t ë v e o s e p ë r t ' i t ë r h e q u r që të vijnë të testohen në qendër.

Duhet shumë punë që t'i sjellë si prurje në qendër për tu testuar ose në të kundërt, nëpërmjet njësive lëvizëse të shkohet atje, ku ata janë dhe t'u of rohet testimi. Kjo është një punë që kërkon shumë përkushtim nga përgjegjësit e projektit për edukimin e tyre dhe shpresoj që të kenë shtuar në hartën e tyre të mbulimit edhe disa zona që ne i quajmë zona të nxehta përsa i përket një risku potencial të përhapjes së virusit.

N ë s e fl a s i m p ë r s h i t j e n e s e k s i t d h e mbrojtjen ndaj HIV-it, këtu hasim s h u m ë p r o b l e m e . Ve të k l i e n të t s h p e s h nuk duan të përdorin prezervativ. Cfarë mun d të bëh et n ë lidhje m e këtë?

Këto grupe, siç e thashë janë grupe me risk shumë të lartë të cilët l u f to j n ë p ë r m b i j e te s ë . Të s h e s ë s h trupin që në fund të ditës të kesh për të ngrënë, ta heq mundësinë për të negociuar për përdorimin e kondomit. Ajo që mund të bëjmë ne është që tu of rojmë informacione, testim çdo tre muaj që ti mbajmë nën kontroll. Për më tepër, këtyre grupeve mund t'u of rojmë p r o fi l a k s i n ë e p a r a e k s p o z i m i t . P r a , sa herë kanë raste kur përdorimi i kondomit është i panegociueshëm, m u n d t ë p ë r d o r i n k ë t o p r o fi l a k s i .

Çfarë stili jetese duhet të ketë një person i infektuar me HIV?

Duhet të kenë patjetër një stil jetese të s h ë n d e t s h ë m . Të j e to j n ë p o z i t i v i s h t . Q ë do të thotë, se do t'u duhet të heqin dorë nga disa vese, siç është duhanpirja, alkooli ose përdorimi i drogërave.

Sidomos alkooli dhe përdorimi i drogërave, janë gjendje që mund të të largojnë nga fokusi yt kryesor dhe mund të marrësh të tjera infeksione seksualisht të transmetueshme në një situatë jo koshiente, ose mund të riinfektohesh me HIV. Siç e dimë ka dy tipe HIV-i, HIV 1 Dhe HIV 2. Pra, mund të kesh Hiv 1 dhe mund të marrësh edhe HIV 2 dhe kjo i ndërlikon edhe më shumë gjërat. Këto janë informacione të cilat u j e p e n q ë n ë fi l l i m . T ë s h o q ë r u a r a e d h e me materiale, të cilat i kemi të publikuara edhe në shqip.

Këto materiale kanë informacione mbi ushqyerjen, mbi marëdhëniet seksuale, mbi shëndetin mendor, mbi problemet e stigmës e diskriminimit, për problemet prindërore, etj. Pastaj është zgjedhje personale e gjithësecilit, se çfarë zgjedh të bëjë me këtë situatë dhe me informacionin që i jepet. Sepse, ne e kemi dhe në legjislacion të përcaktuar që në një moment të mërzitet mjekimi dhe ti vendos të heqësh dorë. Askush nuk mund të të dëtyrojë që ta marrësh atë mjekim.

Detyra jonë është t'i informojmë, t'i edukojmë, t'i japim mbështetje në këto momente, t'i orientojmë drejt pozitivitetit pavarësisht infektimit.

Në aspektin shëndetësor, të jesh HIV+ nuk të kushtëzon qoftë në anën e shëndetit, jetëgjatësisë, aktivitetit të përditshëm, krijimit të familjes, të pasurit pasardhës të shëndetshëm, pra HIV- sepse janë realitet në Shqipëri. Pra, e gjithë kjo është zgjedhje personale dhe vazhdon e jeton ashtu siç do.

Çfarë do të donit t'i përcillnit si mesazh komunitetit LGBTI?

Kryesorja është pjesa e ndërgjegjësimit për t'u kujdesur për shëndetin e tyre, sepse është shumë herë më mirë të parandalosh, sesa të kalosh në tërë kalvarin e problemeve që krijon një status HIV+ që shoqërohet me pasoja psikologjike dhe shëndetësore.

Sot ekzistojnë të gjitha mundësitë dhe kushtet që të gëzosh jetën, të gëzosh identitetin tënd seksual duke qenë i shëndetshëm. Mjafton të testohesh, të mbash nën kontroll veten, të mbash në kontroll marrëdhënien që ke me partnerin apo partnerët, seks të sigurtë, përdorim prezervativi, marrje i n f o r m a c i o n i p ë r " p re p" d h e " p e p". S o t ka hapësira shumë të mira për të jetuar shëndetshëm dhe për të patur jetë të shëndetshme dhe seks pa pasoja.

Statistika

Programi Kombetar i HIV/AIDS Të diagnostikuar me HIV/AID Infeksione të reja HIV për periudhën Nëntor 2019 Janar-Nëntor 2019

Aleanca Kundër Diskriminimit LGBT Aleanca Kundër Diskriminimit LGBT është një nga qëndrat që of ron këshillim dhe testim falas për Sëmundjet Seksualisht të Transmetueshme, përmes testeve të s h p e j t a . Te s t i m i p ë r H I V d h e I S T përfshin këshillimin para testimit, realizimin e testit, këshillimi pas testimit dhe shpërndarja e masave mbrojtëse (prezervativ dhe l u b r i fi k a n t ) . C d o i n d i v i d q ë p ë r fi t o n këtë shërbim merr informacion se cilat sëmundje janë seksualisht të transmetueshme, rrugët e transmetimit të tyre, cilat janë mënyrat e testimit dhe diagnostikimit, simptomat dhe pasojat e sëmundjeve seksualisht të transmetueshme, mënyra e trajtimit, mënyra se si mund të mbrohen, përdorimi i masave mbrojtëse dhe testimi rregullisht për HIV dhe SST. Gjatë vitit 2019 janë testuar 337 persona te komunitetit LGBT, ku 263 janë persona që kanë ardhur për herë të parë për tu testuar pranë qëndrës s o n ë d h e 74 p e r s o n a p r e j t y r e j a n ë rikthyer për të marrë sërisht shërbimin e testimit për HIV dhe SST. Personat kanë marrë informim dhe këshillim lidhur me sëmundjet seksualisht të transmetueshme, janë testuar për HIV, Hepatit B, Hepatit C , S i fi l i z , G o n o r r e h a d h e C l a m y d i a .

Gjithashtu gjatë këtij viti janë shpërndarë 25000 prezervativa për përsona të komunitetit, si dhe 15 raste j a n ë s h o q e r u a r n g a s t a fi I A l e a n c a L G B T pranë Institutit të Shëndetit Publik për analiza të mëtejshme dhe pranë Klinikës Ambulatore të Infektivit.

Nga 263 persona që kanë ardhur për tu testuar për herë të parë pranë qëndrës 238 persona e kanë vendbanimin në Tiranë, dhe pjesa tjetër e personave të testuar kanë qënë me vendbanim në Pogradec, Elbasan, Shkodër, Lezhë, Korçë, Maqedoni, Kosovë etj. Grupmosha më e interesuar për ta marrë këtë shërbim është grupmosha nga 18-24 vjeç që përbën 50 % të personave që e kanë p ë r fi t u a r k ë t ë s h ë r b i m , p o r j o m ë p a k e kërkuar ka qënë edhe nga grupmosha 25-30 vjeç, deri në moshën 55 vjeç.

65% raportojnë se nuk e përdorin masa mbrojtëse gjatë marrdhënieve seksuale.

Informimi dhe këshillimi është një shërbim I domosdoshëm që të rritet ndërgjegjësimi I përsonave për kujdesin ndaj vetes përmes parandalimit dhe testimit rregullisht për HIV dhe SST. Pas p ë r f u n d i m i t t ë t e s t i m i t p ë r fi t u e s i n d i q e t në vazhdimësi përmes këshillimit psikologjik për të rritur nivelin e informacionit, si dhe të punojë për ndryshimin e sjelljeve seksuale riskuese.

Për më tepër informacion ju lutemi vizitoni faqen e web të Aleanca Kundër Diskriminimit LGBT.

93

Total

1298

Meshkuj

934

66

Femra

364

27

Fëmije nën 15 vjec

45

1

Të rinj (16-24 vjec)

115

5

Të rritur

1253

87

TRAJTMI ME ARV deri në Nentor 2019 Numri total i personave aktualisht në mjekim me ARV

646

Numri total i personave aktualisht në mjekim me ARV

631

Numri total i personave aktualisht në mjekim me ARV

15

Numri total i personave aktualisht në mjekim me ARV

80

Në bazë të të dhënave të mbledhura nga Instituti i Shëndetit Publik, deri ne Nëntor 2019, janë rregjistruar 1298 raste të raportuarame infeksionin HIV në Shqipëri.

Të d h ë n a t e k z i s t u e s e d ë s h m o j n ë s e n ë Shqipëri nuk ka epidemi të gjeneralizuar apo të përqendruar të infeksionit HIV. Bazuar në të dhënat statistikore, Shqipëria vijon të mbetet një vend me prevalencë të ulët të infeksionit HIV. Prevalenca e infeksionit HIV në vendin tonë është rreth 0.046 % (popullata sipas Census 2011).

Ve te m n e v i t i n 2 0 1 9 ( d e r i n ë N ë n to r) numri i rasteve të diagnostikuar me infeksionin HIV është 93. Këtë vit është raportuar një fëmijë, cka e çon numrin total(që prej vitit 1993) të fëmijëve të infektuar me HIV në 45.

G r a fi k u 1 . S h p ë r n d a r j a e r a s t e v e m e H I V n ë v i t e , N ë n t o r 2 0 1 9

Statistika / P r o g r a m i K o m b e t a r i H I V / A I D S Pavarësisht tendencës në rritje nga viti në vit të numrit të rasteve Shqipëria mbetet një vend me prevalencë të ulët të HIV/AIDS në popullatën e përgjithshme. Studimet e survejancës së sjelljes dhe biologjike të realizuara në vitin 2005 dhe 2008 dhe 2011, te popullat e Përdorueseve të Drogave me Injektim, Meshkujt qe Kryejnë Seks me Meshkuj, si dhe Punëtoret e Seksit nuk kanë konstatuar ndonjë të dhënë për qarkullim të dendur të infeksionit HIV në vend. Gjate vitit 2019 eshte kryer edhe raundi i katert i studimit të Bio-BSS te grupet e mësipërm, dhe se shpejti priten rezultatet e tij.

Nga rastet e raportuara në vitin 2019, gjysma e rasteve (49.5 %), vijnë nga klinikat si dhe nga testimet të rekomanduara; 18.3% jane testuar si vullnetare prane qendrave te testimit dhe keshillimit vullnetar, 14% nga testimi i donatoreve te gjakut, 13% nga ndjekja epidemiologjike që kryhet për partnerin/ partneren ose për fëmijët; 2.2 % i perkasin grave shtatzena te testuara ne 2019, dhe 3.3 % vijne per arsye dokumentacioni o s e t e k o n fi r m u a r n g a j a s h t e v e n d i t .

Përsa i përket shpërndarjes së rasteve HIV pozitive sipas gjinisë 72% ( 934 raste) e tyre janë meshkuj dhe 28 % (364 raste) janë femra. Gjatë vitit 2019 janë raportuar 66 meshkuj dhe 27 femra të diagnostikuara me HIV/AIDS .

Një nga arsyet e numrit më të vogël të femrave të diagnostikuara me infeksionin HIV, është numri më i vogël i testimeve tek femrat krahasuar me meshkujt, ndonëse gjatë këtij viti numri i grave të testuara është rritur për shkak të testimit të grave shtatzëna.

G r a fi k u 2 . S h p ë r n d a r j a t o t a l e e r a s t e v e ( % ) me HIV sipas gjinisë, Nëntor 2019

%

28 % FEMRA

72 % MESHKUJ

Rruga seksuale e transmetimit të virusit HIV vazhdon të predominojë në vendin tonë, e cila konstatohet në afërsisht 95 % të rasteve; nën rruga heteroseksuale dhe homoseksuale përbën përkatësisht 84 % dhe 11.4 % sipas të dhënave kumulative (1993- Nëntor 2019) në momentin e zbulimit për herë të parë të statusit HIV pozitiv të personit. Në vitet e fundit vihet re një rritje e numrit të meshkujve që kryejnë seks me meshkuj të diagnostikuar me HIV, megjithatë bazuar ne faktin që më shumë se dy te tretat e rasteve jane meshkuj, te dhenat biologjike dhe te sjelljeve nga Bio-BSS si dhe duke marrë në konsideratë nivelin e lartë te stigmës për komunitetin e MSM, mendohet se numri i personave qe jetojne me HIV dhe i perkasin MSM duhet te jete me i larte.

Transmetimi vertikal ose nga nëna e infektuar te fëmija përbën 2.8 % të totalit (36 raste; 1rast në vitin 2019); 0.4% e rasteve i përkasin grupit të përdoruesve me injektim por nuk është vërtetuar se e kanë marrë këtë infeksion nëpërmjet shkëmbimit të shiringave; në 0.5% e totalit rruga e transmetimit është e papërcaktuar. Numri i ulët i transmetimit në përdoruesit intravenoze të d r o g a v e k o n fi r m o h e t e d h e n g a s t u d i m e t e s j e l l j e s dhe ato biologjike të kryera në vitin 2005 dhe 2008 dhe 2011.

G r a fi k u 3 . S h p ë r n d a r j a e r a s t e v e m e H I V sipas rrugës së transmetimit (N=1298).

Shpërndarja sipas grupmoshave tregon se në vendin tonë predominon i grupmosha 35-44 vjec (29.8 %), e ndjekur nga grupmosha 25-34 vjec ( 2 7. 3 %) q ë ë s h të n j ë g r u p m o s h ë s e ks u a l i s h t a k t i ve . G r u p m o s h a 4 5 - 5 4 vj e ç r a p o r to h e t 1 7.7 % , të rinjtë 16-24 vjec përbëjnë 8.9 % , 55-64 vjec përbën 10.2 % të totalit të rasteve të infektuara me HIV, ndërsa fëmijët (0-15 vj.) përbëjnë 3.5%.

Një përqindje më të ulët paraqet grupmosha mbi 65 vjec në vlerën 2.5%.

HIV/AIDS mbetet një fenomen akoma urban në vendin tonë per af ro 72.6 % te personave , numri më i madh i rasteve, 46 % e tyre janë raportuar në Tiranë, më pas me një diferencë të madhe nga Tirana paraqiten rrethe të tilla si Durrës (6.9 %), Elbasan (6,2 %), Shkodër nga zonat urbane dhe 2 7.4 % n g a a to r u r a l e . Pë r s a i p ë r ke t s h p ë r n d a r j e s (4.9 %), Vlorë (3.9 %), Lushnjë (3.2 %) etj.

Një indikator mjaft i rëndësishëm për vlerësimin e situatës epidemiologjike të HIV/AIDS mbetet numri i testimeve vullnetare për HIV. Pavarësisht nga vlerësimi që dhe ndërhyrjet që janë realizuar në këto dy dekada, stigma vazhdon të mbetet një barrierë ndaj testimit për HIV. Megjithë përpjekjet për rritjen e numrit të testimeve vullnetare, ende niveli i tyre mbetet mjaft i ulët dhe kërkon zbatimin e qasjeve të reja për te rritur numrin dhe përmirësuar aksesin ndaj testimit. Duhet theksuar se peshën kryesore të testimeve për HIV në vendin tonë e zënë testimet e donatorëve të gjakut që kryhen si testime të detyrueshme.

Nën mbeshtetjen e Ministrise se Shendetesise dhe Mbrojtjes Sociale dhe Fondit Global, OJF te ndryshme po implementojne Programe Gjitheperfshirese te Parandalimit te HIV dhe TB ne popullatat kyce si IDU, MSM, FSW, Popullata R o m e , Te b u rg o s u r i t s i e d h e p e r p e r s o n a t e afektuar nga HIV dhe TB.

BALKANS PRIDE

NGJYRAT E YLBERIT MBULOJNË TË GJITHË RAJONIN Viti 2019, edhe pse në shumë vende të botës shënoi

Ndërsa në vendin tonë apo

stanjacion të avancimit në fushën e të

vendet e tjera fqinje lëvizja

drejtave të komunitetit LGBTI+, sërish në

LGBTI+

një këndvështrim të përgjithshëm, në

tashmë, Maqedonia e Veriut dhe

rajonin e Ballkanit pati përparime të

Bosnje dhe Hercegovina dërguan

dukshme që vlejnë të përmenden.

një sinjal pozitiv, për të na kujtuar

Viti 2019 ishtë viti i parë, kur u bë i mundur

të gjithëve se ka ende shumë

organizimi dhe mbajtja e Paradës së

punë për të arritur në krijimin e

Krenarisë në të gjithë vendet e rajonit.

shoqërive, ku të gjithë individët e

Listës së Paradave, ju shtuan për herë të

saj të jenë të barabartë e të kenë

parë Shkupi dhe Sarajeva, me mijëra aktiv-

mundësi të jetojnë e përjetojnë

istë të mbledhur për herë të parë në

dashurinë e tyre hapur e pa

qytetet respektive, jo vetëm për komu-

frikë.

është

e

konsoliduar

nitetet e vendeve të tyre, por dhe për të shënuar një akt guximi që i kalon kufijtë e Maqedonisë së Veriut dhe Bosnje dhe Hercegovinës.

MESAZHI I DASHURISË U DHA PËRMES PROTESTËS, DUKE KUJTUAR PËRPJEKJET, VËSHTIRËSITË DHE VUAJTJET E QINDRA INDIVIDËVE LGBTI+ PËR TË QENË TË LIRË TË DASHUROJNË E TË NDIHEN VETVETJA. Valën e Paradave të Krenarisë, si

Dashuria dhe lufta për barazi, po udhëheqin një lëvizje padyshim rajonale, e cila ka përthithur brenda saj dhe komunitete të tjera të margjinalizuara, që e kanë të vështirë të bëjnë zërin e tyre të dëgjohet.

çdo vit e nisi Tirana, me një marshim ku festa e përhershme u zëvëndësua nga protesta. Nën moton “Shteti hesht, ne guxojmë!”, aktivistët

dhe

organizatat

për

mbrojtjen e të drejtave të komunitetit

LGBTI+,

kërkuan

nga

Parada e Shkupit, e mbajtur në muajin qershor dhe ajo e Sarajevës e mbajtur në shtator, u shoqëru-

institucionet e vendit t’i japin fund

an pa incidente dhe sollën një frymë shprese për të gjithë rajonin.

heshtjes disa vjeçare dhe premtimeve boshe e të përpiqen përtej

Jo rastësisht, Parada e Sarajevës u shoqërua me himne anti-fashiste të cilat së bashku me parrullat

këtyre premtimeve për të krijuar

pro-dashurisë dhe thirrjet për ndryshim projektuan një valë të re aktivizmi në rajonin e Ballkanit.

një

realitet

më

pranues

individët e komunitetit.

për

LËVIZJA LGBTI+ GJATË VITIT 2019 JANAR/

1

Publikimi i numrit të dytë të Trans Magazine

MARS/

4

Fillojnë përgatitjet për Tirana Pride 2019

MAJ/

7

Tirana Pride 2019

2 Miss Trans Albania

Organizohet edicioni i rradhës i konkursit të bukurisë Miss Trans Albania

PRILL/ Mister Gay Albania –

organizuar për herë të parë

10

Publikimi në anglisht i materialeve të revistës Trans Magazine

3

#Marshojme Ed h e Pe rTy –

Organizohet edicioni i parë i konkursit të bukurisë për komunitetin gej

Nis fushata mediatike me video sensibilizuese për komunitetin LGBTI

në vend

6

5 8

Ekspozita “Dollape të Zbrazura”

KORRIK/ Pjesëmarrja në Paradën e Shkupit,

SHKURT/

Pyetësori mbi eksperiencat e bulizmit të komunitetit LGBTI+ në shkolla

11

SHTATOR/ Pjesëmarrja në Paradën e Krenarisë në Sarajevë, organizuar për herë të parë Shkolla verore mbi Bashkimin Evropian, të drejtat e njeriut dhe aktivizmin, e mbajtur në Pogradec Pjesëmarrja në Paradën e Krenarisë në Beograd – Belgrade Pride Pjesëmarrja në Hackathon Prishtina, me fokus adresimin e problematikave të të drejtave të njeriut përmes teknologjisë Trajnim me Policinë e Shtetit mbi tematikat e komunitetit LGBTI dhe trajtimin etik të tyre gjatë punës së Policisë

në vend.

QERSHOR/

Fushata mediatike Humans of Pride

9

GUSHT/

Përgatitjet mbi shkollën verore mbi të drejtat e njeriut

12

TETOR/

Pjesëmarrja në konferencën vjetore të aktivistëve L G B T I t ë o r g a n i z u a r n g a I G LY O

NËNTOR/

Pjesëmarrja në Prishtina Pride 2019

Konferenca vjetore e Aktivistëve të organizatës ERA në Tiranë Marshmi i parë i lezbikeve në Tirane – Tirana Dyke March

DHJETOR/

Pjesëmarrja në konferencën mbi mbrojtjen e të drejtave të njeriut me temë Mbrojtja e vlerave evropiane gjatë procesit të integrimit Publikimi i Queer Albania Magazine