Menningarmiðstöð Þingeyinga
Almennt
Árið 2024 rann upp sautjánda starfsár Menningarmiðstöðvar Þingeyinga (MMÞ) en sjálfseignarstofnunin varð formlega til árið 2007 við sameiningu annars vegar Byggðasafns Suður-Þingeyinga, með þrískipta starfsemi í Sjóminjasafni Þingeyinga og á sýningum byggðasafnsins í Safnahúsinu á Húsavík og á Grenjaðarstað, og hins vegar Byggðasafns Norður-Þingeyinga að Snartarstöðum. MMÞ er sjálfseignarstofnun og um rekstur hennar sjá sveitarfélögin fjögur í Þingeyjarsýslum, þ.e. Langanesbyggð, Norðurþing, Tjörneshreppur og Þingeyjarsveit.
Ný stjórn tók til starfa í desember 2024 eftir forstöðumannaskipti sem urðu í ágúst á sama ári. Þá tók Árni Pétur Hilmarsson, fráfarandi formaður stjórnar, við keflinu af Sigríði Örvarsdóttur og starfar sem forstöðumaður til eins árs. Ný skipulagsskrá var samþykkt á árinu og gerði hún ráð fyrir breytingu á stjórnarskipan sem nú hefur gengið eftir. Nýja skipulagsskráin mælir fyrir um að stjórn á hverjum tíma sé skipuð aðal- og/eða varamönnum úr sveitarstjórnum þeirra sveitarfélaga sem að rekstrinum standa. Norðurþing skal hafa tvo stjórnarmenn, Þingeyjarsveit tvo, Langanesbyggð einn og Tjörneshreppur einn, jafn margir skulu skipaðir til vara af sömu sveitarfélögum. Í áranna rás hafa söfn, safneignir og starfsstöðvar bæst við starfsemina og undir MMÞ heyra nú Byggðasafn Þingeyinga (Byggðasöfn Suður-Þingeyinga og Byggðasafn Norður-Þingeyinga, auk Sjóminjasafns Þingeyinga), Héraðsskjalasafn Þingeyinga, Ljósmyndasafn Þingeyinga, Myndlistasafn Þingeyinga, Náttúrugripasafn Þingeyinga, rekstur sýningar í Sauðaneshúsi og útgáfa Árbókar Þingeyinga. Starfsemi stofnunarinnar snýr helst að rekstri hinna mörgu og ólíku safna og sýninga, en einnig viðburðahaldi og fjölbreyttum annars konar verkefnum sem tengjast rekstrinum á starfsstöðvunum fjórum.
Í gamla bænum á Grenjaðarstað í Aðaldal er rekin þjóðlífssýning á vegum MMÞ, með munum úr Byggðasafni Suður-Þingeyinga. Bærinn er í eigu Þjóðminjasafns Íslands en MMÞ fer með eftirlit með honum. Einnig er hægt að skoða gripi úr sömu safneign byggðasafnsins á sýningunni „Mannlíf og náttúra – 100 ár í Þingeyjarsýslum“ í Safnahúsinu á Húsavík. Í þeirri glæsilegu starfsstöð, sem jafnframt eru höfuðstöðvar og eign MMÞ, er einnig safneign Myndlistarsafns Þingeyinga sem telur hátt í tvö þúsund verk og einstakt Ljósmyndasafn Þingeyinga sem telur rúmlega 180.000 myndir. Auk þessa er í Safnahúsinu Náttúrugripasafn Þingeyinga með sín söfn steina, plantna og dýra að ógleymdu Héraðsskjalasafni Þingeyinga þar sem tekið er við skjölum úr héraði allan ársins hring. Að lokum eru þar bæði aðalforvörslurými stofnunarinnar og skrifstofur MMÞ þar sem forstöðumaður, héraðsskjalavörður og safnvörður hafa aðsetur. Safneign og sýning Byggðasafns Norður-Þingeyinga er staðsett
í gamla skólahúsinu á Snartarstöðum í Öxarfirði og er það húsnæði í eigu MMÞ. Sauðaneshús á Langanesi er elsta steinhús í Þingeyjarsýslum og er í eigu Þjóðminjasafns Íslands en MMÞ annast þar rekstur byggðasýningar og hefur eftirlit með húsinu. Báðar síðastnefndu sýningarnar eru með fastan opnunartíma yfir sumarmánuðina.
Litla safnbúðin er rekin í afgreiðslunni, þar er hægt að ná sér í útsaumspakka með íslenskum mynstrum, svuntur sem minna á þjóðbúning eða vandaða bók er tengist jafnvel viðfangsefnum á sýningum stofnunarinnar. Stór sýningar- og/eða fræðsluveggur er einnig í anddyrinu og gott pláss þar fyrir gesti til að staldra við og virða fyrir sér breytilegt myndefnið með tilheyrandi upplýsingagjöf
Annáll
Menningarmiðstöð Þingeyinga tók á móti 6,3 milljónum í þremur verkefnastykjum frá Safnaráði fyrir árið 2024. Upphæð að 1 milljón króna var veitt til forvörslu verka, 2 milljónir til textagerðar og miðlunar á Snartarstöðum og að lokum voru 3,3 milljónir veittar vegna upplyftingar og betrumbóta á fastasýningu Sjóminjasafnsins í Safnahúsinu. Þessum verkefnum er öllum lokið. Þar fyrir utan fékk stofnunin úthlutað 5 milljónum í öndvegisstyrk , sem veittur var árið 2023 til þriggja ára. Þetta er því önnur greiðsla af þremur. Verkefnastyrkir sem þessir skipta stofnunina miklu máli og gera það að verkum að hægt er að endurnýja sýningar, efla innra starf, skrá og forverja muni. Ákveðið var að ganga til samstarfs við Norðurvík um framkvæmd viðhaldsúttektar á Safnahúsinu á Húsavík sem fyrsta verk til viðhaldsmála á árinu sem skilyrt er auka framlagi frá rekstraraðilum til þriggja ára. Norðurvík
Litla safnbúðin.
Mynd MMÞ. Grisjun báta. Mynd MMÞ.
vann úttektina og kom þá í ljós að ýmislegt í húsinu þarfnast viðhalds, viðgerða og eða endurnýjunar. Þar vegur þakið þyngst, en það er komið á það stig nauðsynlegt er að skipta því út. Með viðhaldsáætluninni fylgdi kostnaðaráætlun vegna þakskipta sem hljóðar upp á tæpar 35 milljónir króna. Ljóst er að Menningarmiðstöðin hefur ekki slíkt fjármagn tiltækt og því er nauðsynlegt að leita leiða til að fjármagna þessa brýnu framkvæmd.
Í úttektinni komu einnig í ljós miklar múrskemmdir á útveggjum hússins sem aðeins hafa verið lagfærðar að litlum hluta en múrinn er þó víða laus við jaðra fyrri viðgerða. Í raun er erfitt að meta endanlegt umfang viðgerðanna fyrr en vinna hefst. Annar möguleiki sem kemur til greina er að setja klæðningu á húsið en það er bæði kostnaðarsamt og háð leyfi frá arkitekt.
Gler er víða orðið ónýtt í gluggum og óljóst er hvað skuli gera við þá glugga sem hafa verið varanlega lokaðir að innanverðu, en það á við um nánast alla glugga á miðhæð og nokkra á þriðju hæð. Hugsanlegt er að betri lausn sé að setja annað efni í sum gluggagötin í stað glers. Flestir gluggar eru þó enn í sæmilegu ástandi en í mikilli þörf fyrir málningu. Til stóð að hefja málningarvinnu síðastliðið sumar, en veðrið reyndist ekki hagstætt til þess háttar aðgerða og því tókst það ekki að sinni.
Ýmislegt annað viðhald var þó unnið á árinu og má þar helst nefna að útbúið var nýtt varðveisluými fyrir myndlistasafnið sem er stór hluti af verkefnum vegna tilkomu öndvegisstyrksins. Þar með rættist sá draumur að fá betri geymslu fyrir þau tæplega 1900 listaverk sem stofnunin varðveitir. Gólf var flotað og lagt nýtt gólfefni, veggir málaðir og settar upp hillur og grindur á veggi undir verkin.
Bráðabirgðaviðgerð var gerð á þaki hússins en það hefur lekið í nokkur ár. Vonast er til að sú viðgerð haldi þar til fundist hefur lausn á fjármögnun nýs þaks. Á Grenjaðarstað var nokkuð unnið á vegum Þjóðminjasafns að torfhleðslum á austurhluta baðstofunnar og á norðurhluta búrsins. Mikil vandræði hafa verið þar með viðvörunarkerfi Securitas, sem gengur illa að finna út úr og sendir það villuboð reglulega sem er nokkurt ónæði af.
Farið var vandlega yfir tryggingamál stofnunarinnar og m.a. tekin inn í pakkann ný trygging vegna myndlistasafns Þingeyinga. Safnið er ómetanlegt en rétt var talið að tryggja einhverjar bætur fyrir ef illa færi.
Á Snartarstöðum hefur staðið yfir mikil vinna við að skrá safnmuni og hefur Kristín S. Gunnarsdóttir sinnt þeirri vinnu að mestu. Einnig hefur staðið yfir lokavinna við uppfærslu á sýningunni á Snartarstöðum og hefur Elín B. Ingólfsdóttir séð um það verkefni af miklum myndaskap eins og hennar er von og vísa. Að lokum hófst vinna þar við að miðla þeirri sýningu er það verkefni einnig á höndum Elínar. Er áætlað að henni ljúki á vormánuðum 2025.
Samningur var gerður við Skjálftasetrið á Kópaskeri um að setja upp örsýningu á Snartarstöðum til 3ja ára og er hann með framlengingarákvæði. Sýningin er komin upp og tókst vel til við gerð hennar og var það enn og aftur Elín B. Ingólfsdóttir sem hafði umsjón með uppsetningu hennar.
Áfram var haldið að nýta öndvegisstyrk sem Menningarmiðstöð Þingeyinga hlaut árið 2023 til þriggja ára. Katla Karlsdóttir vann við að skipuleggja geymslurýmið, leggja mat á myndverk, búa til kerfi um staðsetningu myndverka, flokka og skrá eftir þörfum og að lokum að yfirfæra verk í Sarp.
Fimm myndlistarverk voru send til Reykjavíkur í forvörslu hjá Kristínu Gísladóttur forverði en þau voru mjög illa farin og ánægjulegt að sjá muninn eftir að Kristín var búin að fara höndum um þau.
Í mörgu var að snúast á árinu, sumt hefðbundið annað ekki.
Þar má nefna skrif á verkefnaáætlun ársins 2024, skrif á fimm ára verkefnaáætlun með viðlagðri söfnunarstefnu 2023-2027. Ekki er hægt að undirstrika nægilega vel mikilvægi þess að góð söfnunarstefna sé til staðar enda fortíðarvandi
Uppfærð sýning á Snartarstöðum Mynd MMÞ.
stofnunarinnar allnokkur þegar kemur að því hvaða munum tekið hefur verið á móti hjá MMÞ í gegnum árin.
Eitt af stóru málum ársins var að útfæra nýja skipulagsskrá, en skipulagsskrá Menningarmiðstöðvar Þingeyinga var orðin úrelt að nokkru leyti og hélt ekki lengur þegar breytingar urðu á Héraðsnefnd Þingeyinga. Allar breytingar fela í sér tækifæri og reynt var að nýta þessar eins og frekast var unnt til að bæta rekstarform og umsýslu Menningarmiðstöðvarinnar.
Ein stærsta breytingin var á stjórnarskipun, en eftir þær breytingar ber sveitarfélögunum sem að rekstri Menningarmiðstöðvarinnar standa að skipa fulltrúa í stjórn stofnunarinnar sem er sitjandi aðalmaður eða varamaður í sveitarstjórn. Þetta fyrirkomulag styttir boðleiðir í fjárveitingarvald
Menningarmiðstöðvarinnar sem liggur hjá sveitarfélögunum sem standa að rekstri hennar. Einnig eykur breytingin skilning sveitarstjórnarmanna á mikilvægi og starfsemi Menningarmiðstöðvarinnar sem auðveldar allar ákvarðanir um rekstur, stefnu og framkvæmdir með því að stytta boðleiðir.
Hefðbundin skil á skýrslum til Safnaráðs, bæði árskýrslu sem og lokaskýrslum vegna styrkja, voru unnin á árinu, en þessi skýrsluskil eru mikilvægt árlegt uppgjör á starfinu og yfirlit yfir gengi og árangur sem bundin er við einstök verkefni. Menningarmiðstöðin fékk góða heimsókn frá Rótum, sem er félag VesturÍslendinga. Þau héldu áhugaverða kynningu á sínu starfi og kynntu jafnframt
gagnagrunn sem þau eru að nota og gefur notendum tækifæri á að rekja ættartengsl vesturfara og afkomenda þeirra til ættingja á Íslandi. Rætur hafa mikinn áhuga á samstarfi við Menningarmiðstöð Þingeyinga og m.a. kom upp sú hugmynd að vera með vesturfarahorn í Safnahúsinu á Húsavík þar sem yrði gagnvirkur skjár þar sem hægt væri að leita áðurnefndra upplýsinga. Þetta verkefni fór því miður ekki af stað þar sem ekki hlaust styrkur til þess að vinna það. Rætur ætla sér að kosta minnismerki um vesturfara á lóð Safnahússins, en Húsavík er ein af þeim höfnum á Íslandi sem vesturfararnir sigldu frá í tölverðum mæli og var um að ræða margt fólk úr báðum Þingeyjarsýslum.
Sigríður Örvarsdóttir tilkynnti formanni stjórnar að hún hygðist segja starfi sínu lausu í apríl en eftir samtal við stjórn var samþykkt að hún færi í ársleyfi til að byrja með. Farið var í ráðningarferli með Mögnum ráðningarþjónustu, sem skilaði þó ekki tilætluðum árangri, en var þess þá farið á leit við Árna Pétur Hilmarsson, sem verið hefur formaður stjórnar frá árinu 2016, að leysa stöðuna til eins árs. Varð Árni Pétur við þeirri beiðni og gekk samtímis úr stjórn, en við formennsku stjórnar tók Halldór Jón Gíslason. Internetmál í Safnahúsinu á Húsavík voru barn síns tíma og tímabært að gera breytingar á þeim. Gömul ISDN-tengingu sem notast hefur verið við til fjölda ára þjónaði alls ekki starfseminni sem skyldi. Ákveðið var að virkja ljósleiðara sem lá inn í húsið og í framhaldinu var ákveðið að færa viðskipti um fjarskiptaþjónustu frá Símanum yfir til Vodafone. Þörf var á að yfirfara allt kerfið og endurnýja. Settir voru upp nýir Wi-Fi-sendar um allt hús, nýir netbeinir og swichar. Niðurstaðan er kerfi sem nær dreifingu um allt hús og hraði á Interneti er orðinn ásættanlegur. Þetta þótti nauðsynleg aðgerð sem gerir það að verkum að húsnæðið nýtist m.a. betur til vinnu og fundahalda.
Tónleikar í Hrafninum. Mynd MMÞ.
Ákveðið var að láta smíða svið í Hrafninn en þar sem Hrafninn er óskráður munur á Sjóminjasafni þótti tilvalið að nýta hann betur. Samhliða smíði á sviði var útbúinn stigi upp í skipið sem er sérlega vel hannaður til að þjóna hlutverki sínu án þess að taka of mikið pláss af sýningarrýminu. Eftir þessar framkvæmdir nýtist nú Hrafninn til tónleika og viðburðahalds í Sjóminjasafninu, auk þess sem tækifæri til safnfræðslu þar aukast en nú er hægt bjóða börnum um borð í bátinn og setja sig í fótspor landnámsmanna.
Fallegt handverk á jólamarkaðinum. Mynd MMÞ.
Loftræstikerfið í Safnahúsinu á Húsavík bilaði á árinu og var mjög kostnaðarsamt að koma því aftur í lag. Þetta kerfi er mjög mikilvægt starfseminni þar sem það heldur réttu hita- og rakastigi í sjóminjasafninu og varðveislurými stofnunarinnar.
Loksins sá fyrir endann á fimm ára vegferð við að grisja bátana sem stóðu á útisvæðinu við Safnahúsið á Húsavík og má segja að það hafi verið stærsta aðgerð
ársins hjá MMÞ. Forsaga þess máls er sú að stundum er tekið við munum af góðum hug án þess að til staðar sé aðstaða, fjármagn eða sérþekking til að forverja munina. Var það svo með bátana á útisvæði sjóminjasafnsins en því miður fór svo að þeir urðu ónýtir sökum fjárskorts, undirmönnunar og vankunnáttu um langan tíma og því ekki annað að gera en að farga þeim eftir að leyfi til þess fékkst loksins hjá Þjóðminjaverði með samþykki stjórnar safnaráðs. Það er flókið mál að farga safnmunum sem búið er að taka við og skrá og af þeim sökum var förgun þeirra langt ferli.
Nýtt leiðsagnarform með QR-kóðum var virkjað fyrir sýninguna “Mannlíf og náttúra” en leiðsögnin var unnin af hljóðmanninum Jökli Karlsyni. Keypt voru ný útihúsgögn fyrir Safnahúsið á Húsavík og Snartarstaði. Keyptir voru og settir upp nýir raka- og hitanemar á starfstöðvum. Samningur var endurnýjaður við Garðvík um umhirðu lóðarinnar við Stóragarð 17 en fyrirtækið hefur unnið gott verk síðustu ár og er sjáanlegar munur á lóðinni á hverju ári. Ný neyðar- og viðbragðsáætlun var unnin á árinu, um er að ræða verkefni frá Safnaráði að fyrirskipan ráðuneytisins. Fimm söfn á Íslandi voru fengin til að hefja verkið en svo eiga önnur söfn landsins að fylgja á eftir. Eitt af því sem var nýmæli við gerð nýrrar áætlunar er að velja þarf nú þrjá muni úr hverri safneign sem hafa hvað mest verðmæti eða sérstöðu í viðkomandi safneign og er um að ræða svokallaða lykilmuni sem bjarga skal fyrstum ef möguleiki er á
ef/þegar vá steðjar að. Þessir munir þurfa að vera sérmerktir og upplýsingar um staðsetningu þeirra hjá Slökkviliði.
Nýr samningur var gerður við Lyftutækni vegna eftirlits á lyftu í Safnahúsinu en áður hafði Kone sinnt þessu eftirliti sem reyndist of kostnaðarsamt.
Handverk úr héraði. Mynd MMÞ.
Tekið var á móti fjölmörgum skólahópum í söfnin. Flestir hóparnir komu í Safnahúsið á Húsavík. Nýtt verkefni sem börnum var boðið upp á var „Miðlun á Mánárdýri“ en það verkefni hlaut styrk úr uppbyggingarsjóði SSNE og hefur verið afar vinsælt. Verður haldið áfram á þessari braut á næsta starfsári. Viðburðir á árinu voru fjölmargir og má þar nefna að 17. júní var haldinn hátíðlegur á öllum starfsstöðvum MMÞ með tilheyrandi viðburðahaldi vegna afmælis lýðveldisins Íslands. Voru gestir hvattir til að klæðast þjóðbúningum, boðið var upp á veitingar og ýmist boðið upp á upplestur, sýningarhald, samsöng eða hátíðarhöld í samvinnu við sveitarfélag viðkomandi starfsstöðvar Fjölmennur jólamarkaður var einnig haldinn í Safnahúsinu á Húsavík í samvinnu við Húsavíkurstofu og tókst hann afar vel. Um eða yfir 700 manns heimsóttu húsið þar sem í boði voru veitingar, varningur og nýjar sýningar á jarðhæð, þ.e. Handverkið hans Silla og ljósmyndasýning á upptökum Silla.
Námskeið í refilsaumi var haldið í Safnahúsinu í samvinnu við Heimilisiðnaðarfélag Íslands og formann þess Kristínu Völu Breiðfjörð sem kom og kenndi réttu aðferðirnar. Markaðurinn „Handverk úr héraði“ var haldinn í samvinnu við bókasafn og sýning á málverkum leikskólabarna –Málverkasýning barnanna var sett upp á jarðhæð. Lilja Árnadóttir kom í vinnu við grisjun óskráðra muna í safneign MMÞ en hún hélt einnig kynningu á gömlu reflunum í Grenjaðarstaðarkirkju í samvinnu við stofnunina. Þá var vinnustofa haldin í Safnahúsinu með vinnuhópi klasanna á Norðurlandi og menningarfulltrúa SSNE í grisjun óskráðra muna í safneign. Mætt var safnafólk frá söfnum í Eyjafirði og Þingeyjarsýslum og tókst afar vel til og mikil ánægja var með gjöfult samstarf. Boðið var upp á kaffi, konfekt, krítar og sippubönd í Safnahúsinu á sumardaginn fyrsta og Stóra upplestrarkeppnin fór fram í Myndlistasalnum á 3. hæð sama húss á árinu. Á alþjóðlega safnadeginum í maí var gestum boðin frír aðgangur að safninu og að þiggja leiðsögn listkvennanna Hólmfríðar Bjartmarsdóttur og Oddnýjar Elínar Magnúsdóttur um sýningu sína Huldulönd. 17. júní var haldinn hátíðlegur í Safnahúsi í samvinnu við sveitarfélagið Norðurþing, en þar steig fjallkonan á stokk og fluttar voru ræður og sungin
17. júní 2024 í Safnahúsinu. Mynd MMÞ.
ættjarðarlög. Góð samvinna var um skipulagið við menningarfulltrúa Norðurþings. Fjallkonan var einnig klædd í Safnahúsi og ákveðið að svo yrði áfram en búningurinn ásamt fylgihlutum verður geymdur í Safnahúsi til framtíðar. Hefur starfsmaður MMÞ einnig tekið að sér undirbúning fjallkonu á næsta ári. Heppnaðist dagurinn afar vel og verður vonandi framhald á samvinnunni.
Menningarmiðstöðin hvatti gesti til að mæta í þjóðbúningum en fáir urðu þó við þeirri bón. Á Grenjaðarstað stjórnaði Anna Karen safnvörður samsöng af miklum myndarbrag. Á Snartarstöðum var góð samvinna við atvinnumálafulltrúa Norðurþings á Raufarhöfn og sá Norðurþing um veitingar þar. Í Sauðaneshúsi tóku þau Starkaður og Auður safnverðir á móti gestum með kaffi og kleinum.
Árið 2024 voru söfnin opin sem hér segir
Safnahúsið á Húsavík
Sumar (15. maí-31. ágúst): Opið alla daga 11-17.
Vetur (1. september-15. maí): Þriðjudaga til föstudaga 13-16, laugardaga 11-16.
Grenjaðarstaður
Sumar (1. júní-15. ágúst): Alla daga 11-17.
Vetur – lokað.
Snartarstaðir
Sumar (15. júní-31. júlí): Þriðjudaga til sunnudaga 13-17. Vetur – lokað.
Sauðaneshús
Sumar (15. júní-31. júlí): Þriðjudaga til sunnudaga 13-17. Vetur – lokað.
Heimsóknir hópa utan tímabils eða opnunartíma eftir samkomulagi.
Aðsóknartölur
Gestir í Safnahúsinu á Húsavík (samtals)
Gestir á Grenjaðarstað (samtals)
2024 (2023) (2022)
4128 4095 3370
2719 2391 2665
Gestir á Snartarstöðum 418 202 280
Gestir í Sauðaneshúsi 334 342 279
Aðsóknartölur ársins 2024 sýna áframhaldandi vöxt í gestafjölda sem heimsækir Safnahúsið á Húsavík. Þetta er afar jákvæð þróun og mikill viðsnúningur frá fyrri árum, sérstaklega þeim sem urðu fyrir áhrifum Covid-19 faraldursins. Eins og áður er talsverður hluti gesta ekki rukkaður um aðgangseyri, líkt og á öðrum starfsstöðvum MMÞ. Þetta skýrist aðallega af þeim gestafjölda sem sækir sýningaropnanir og viðburði þar sem frítt er inn.
Aukin áhersla í gerð metnaðarfullra sýninga og sýningaropnana hefur dregið að fleiri gesti. Að auki koma margir nemendur í safnfræðslu, lífeyrisþegar heimsækja sýningar og fræðsluheimsóknir eru vel sóttar. Gestum á byggðasýningunni á Grenjaðarstað fjölgaði um þrjú hundruð manns á milli ára en í Sauðaneshúsi stóð hann nokkurn veginn í stað. Á Snartarstöðum tvöfölduðust aðsóknartölur, hluti af ástæðunni er að sumarið á undan var opnunartíminn skertur til 31. júlí vegna breytinga á fastasýningu, sem stytti opnunartíma um hálfan mánuð. En aðalástæðan er sú að nú er í sýningu endurbætt fastasýning sem vekur áhuga gesta, sem og aukasýning skjálftaseturs. Er um verulegan viðsnúning að ræða.
MMÞ kynnir söfn sín og sýningastaði í völdum fjölmiðlum, ferðahandbókum, á vefsíðum tengdum ferðaþjónustu og í gegnum samstarfsaðila. Stofnunin er aðili að ferðamálasamtökum í fjórðungnum, þ.e. Húsavíkurstofu og Norðurhjara í N-Þingeyjarsýslu, auk þess að vera í samstarfi við Markaðsskrifstofu Norðurlands. Allar starfsstöðvar MMÞ eru með eigin Facebook-síður og Instagram-reikninga, en virkni þeirra er mismikil og er oftast háð vilja og þekkingu sumarstarfsfólks. Færslur, myndir og fréttir snúa fyrst og fremst að viðburðum og almennum upplýsingum um starfsemina á starfsstöðvunum.
Leikskólabörn skoða handverkið hans Silla á jarðhæð Safnahússins. Mynd MMÞ.
Nokkrar
tölur úr rekstri
Menningarmiðstöðvar Þingeyinga
Helstu tekjuliðir 2024 (2023)
Frá sveitarfélögum
71.692.583 (66.555.000)
með framlagi til viðhalds (2/3 – samningur um 3 milljónir aukalega á
árunum 2023-2025)
74.692.583 (69.555.000)
Styrkir 14.467.368 (15.467.368)
Frá safnasjóði (aðalúthlutun - verkefni) 6.300.000 (5.900.000)
Frá safnasjóði (aukaúthlutun) 500.000 (600.000)
Frá safnasjóði (Öndvegisstyrkur 2/3 – alls 11.500.000 sem skiptist á árin 2023, 2024 og 2025) 5.000.000 (4.500.000)
Aðrir styrkir 3.590.118 (2.245.368)
Framlag ríkisins vegna skjalasafna (verkefnastyrkir)
Framlag ríkisins vegna skjalasafna (rekstrarstyrkir)
Aðgangseyrir og sölutekjur
1.820.000 (1.500.000)
774.249 (722.000)
8.173.609 (8.029.692)
Leigutekjur 6.351.530 (6.075.508)
Styrkir
Söfn MMÞ eru viðurkennd samkvæmt lögum og hafa því heimild til að sækja um styrki úr safnasjóði á vegum safnaráðs. Á síðustu árum hefur vinnsla styrkumsókna tekið miklum framförum sem hafa skilað góðum árangri. Á árinu 2024 fékk stofnunin úthlutað þremur verkefnastyrkjum í aðalúthlutun safnasjóðs, samtals að upphæð 6,3 milljónir króna. Að auki hlaut MMÞ Öndvegisstyrk (2023–2025), sem skiptist á þrjú ár. Heildarupphæð styrksins nam 11,5 milljónum króna, en af þeirri upphæð voru 5 milljónir greiddar út á árinu 2024. Í aukaúthlutun safnasjóðs, þar sem styrkir eru aðallega veittir til kynningar- og fræðslumála, fékk stofnunin tvo styrki að samanlögðu virði 500.000 króna. Sveitamennt, starfsmenntasjóður starfsmanna sveitarfélaga á landsbyggðinni innan aðildarfélaga Starfsgreinasambands Íslands, veitti styrki að upphæð tæplega 400.000 krónur. Þeir voru ætlaðir til símenntunar starfsmanna, fræðsluferða og þátttöku í fagráðstefnum. Starfsþróunarsetur Bandalags háskólamanna (BHM) styrkti einnig stofnunina um tæpar 200.000 krónur til að gera forstöðumanni kleift að sækja námskeið, ráðstefnur og málþing. Auk þess veitti Uppbyggingarsjóður SSNE styrk upp á 900.000 krónur til verkefnisins Miðlun á Mánárdýri. Héraðsskjalasafn Þingeyinga, sem nýtur fastra rekstrarstyrkja frá Þjóðskjalasafni Íslands, sótti einnig um tvo verkefnastyrki og fékk báða samþykkta. Þessir styrkir eru afar mikilvægir
fyrir starfsemi stofnunarinnar og gera henni kleift að vinna að fjölbreyttum verkefnum, innleiða breytingar og bæta aðstöðu starfsstöðvanna. Fjármagnið hefur meðal annars verið nýtt til endurröðunar sýningar á Snartarstöðum, áframhaldandi vinnu við Skrímsli úr héraði í Safnahúsinu, upplyftingar sýningar á Sjóminjasafninu og mikilvægs grisjunarstarfs og stefnumótunarvinnu varðandi safnmuni í varðveislurými. Styrkirnir styðja einnig við starfsfólk sem fær tækifæri til að auka þekkingu sína og fylgjast með nýjustu straumum og stefnum í safnastarfi en það er nauðsynlegt fyrir þróun og faglegt starf safnanna.
Eftirfarandi styrkjum var úthlutað til MMÞ á árinu 2024:
• Menningarmiðstöð Þingeyinga fékk 1.000.000 úr aðalúthlutun safnasjóðs árið 2024 til verkefnisins „Forvarsla myndlistaverka úr Myndlistasafni Þingeyinga“
• Menningarmiðstöð Þingeyinga fékk 2.000.000 úr aðalúthlutun safnasjóðs árið 2024 til verkefnisins „Textagerð og miðlun fræðsluefnis á byggðasafni Norður-Þingeyinga að Snartastöðum“
• Menningarmiðstöð Þingeyinga fékk 3.300.000 úr aðalúthlutun safnasjóðs árið 2024 til verkefnisins „Upplyfting og betrumbætur á fastasýningu Sjóminjasafns Þingeyinga“
• Menningarmiðstöð Þingeyinga fékk 11.500.000 í Öndvegisstyrk safnasjóðs 2023-2025 og komu 5.000.000 til útborgunar á árinu 2024. Er styrkurinn ætlaður til endurbóta á varðveislurými Myndlistarsafns Þingeyinga og aukinnar miðlunar, forvörslu verka og fleira tengt safneigninni.
• Menningarmiðstöð Þingeyinga fékk 200.000 úr aukaúthlutun safnasjóðs árið 2024 til verkefnisins „Farskóli FÍSOS á Akureyri 2024“ og 300.000 vegna verkefnis sem snýr að birtingu myndasafna úr Ljósmyndasafni Þingeyinga á heimasíðu MMÞ.
• Menningarmiðstöð Þingeyinga fékk 900.000 úr uppbyggingarsjóði SSNE til verkefnisins Miðlun á Mánárdýri“
• Menningarmiðstöð Þingeyinga fékk 171.819 frá Starfsþróunarsetri Bandalags háskólamanna á vegum BHM til þátttöku forstöðumanns MMÞ í námskeiðum, ráðstefnum og málþingum.
• Menningarmiðstöð Þingeyinga fékk 405.118 úr Sveitamennt, starfsmenntasjóði starfsmanna sveitarfélaga á landsbyggðinni innan aðildarfélaga Starfsgreinasambands Íslands, en upphæðin skiptist á milli tveggja verkefna sem voru fræðsluferð á minjasafn Austurlands og til þátttöku héraðsskjalavarðar á haustráðstefnu Félags héraðsskjalavarða á Íslandi sem haldin var í Skálholti.
• Héraðsskjalasafn Þingeyinga fékk tvo verkefnastyrki að upphæð samtals 1.700.000 frá Þjóðskjalasafni Íslands. Vegna „Gjörðabækur hreppa“ og „Þingeyingaskrá III“
• Héraðsskjalasafn Þingeyinga fékk 774.249 í rekstarstyrk frá Þjóðskjalasafni Íslands vegna ársins 2024
Námskeið og ráðstefnur
Á árinu 2024 sóttu starfsmenn Menningarmiðstöðvar Þingeyinga meðal annars eftirfarandi námskeið og ráðstefnur:
• 8. apríl – Námskeið á vegum Síldarminjasafns með stuðningi safnaráðs í varðveislu myndlistar og sá málverkaforvörðurinn Nathalie Jacqueminet um kennsluna (Sigríður, Katla og Snorri).
• 23. apríl – Vinnustofa með Lilju Árnadóttur með vinnuhópi klasanna og menningarfulltrúa SSNE í grisjun óskráðra muna í safneign, haldin í Safnahúsinu. (Snorri, Erika og Sigríður)
• 14. maí - Málþingið „Safn í þágu fræðslu og rannsókna“, sem boðað var til á Kjarvalsstöðum vegna Alþjóðlega safnadagsins og stóðu ICOM - íslandsdeild, safnaráð og FÍSOS að viðburðinum (Sigríður).
• 15. maí.vorráðstefna Þjóðskjalasafns Íslands (Snorri).
• 22. maí - Málþing um sýningarhönnun sem haldið var á Árbæjarsafni, stóð Borgarsögusafn að þeim viðburði (Sigríður).
• 29. ágúst hélt Rætur, félag Vestur Íslendinga, kynningu í Safnahúsinu á Húsavík (Árni, Snorri og Sigríður).
• 19.-20. september - Haustráðstefna Félags héraðsskjalavarða fór fram í Skálholti (Snorri).
• 2.-4. október var haldinn Farskóli safnamanna á Akureyri (Sigríður, Erika, Snorri og Árni Pétur).
• 6.-7. desember – Fræðsluferð austur á land þar sem minjasafn Austfjarða var heimsótt (Árni Pétur, Snorri og Sigríður).
Vinnustofa Lilju Árnadóttur í Safnahúsinu á Húsavík Mynd MMÞ
Fundir
• Stjórn Menningarmiðstöðvar Þingeyinga hélt stjórnarfundi í Safnahúsinu á Húsavík 29. febrúar, 7. maí, 30. maí og 9. desember.
• Aðalfundur stofnunarinnar var haldinn í Safnahúsinu á Húsavík þann 30. maí 2024.
• Sigríður situr í stjórn Hvalasafnsins á Húsavík skv. skipulagsskrá safnsins og tók hún því þátt í stjórnarfundum og ársfundi safnsins á árinu 2024.
• Sigríður er fulltrúi í fagráði menningar hjá SSNE og sat fundi ráðsins á árinu.
• Sigríður situr sem fulltrúi í Rannsóknarsetri í safnafræðum hjá HÍ fyrir Íslandsdeild ICOM og sat því fund ráðsins á árinu.
• Forstöðumaður (Sigríður) sat fund forstöðufreyja, hóps um samvinnu safna í Eyjafirði og Þingeyjarsýslum, ásamt menningarfulltrúa SSNE.
• Forstöðumaður (Sigríður) sat fund með Húsavíkurstofu vegna hafnarsvæðis.
• Sigríður tók sæti í ráði um íslensku safnaverðlaunin 2024 fyrir hönd ICOM Iceland.
• Forstöðumaður (Sigríður) sat fundi með skipulagsfulltrúa Norðurþings vegna skilta á Húsavík.
• Sigríður var skipuð af safnaráði varamaður í Minjaráði Norðurlands eystra og sat fundi þess vegna.
• Forstöðumaður (Sigríður) sat fund með fulltrúum Skjálftasetur um samning og gerð sýningar á Snartarstöðum
• Forstöðumaður (Sigríður) sat fund með fjölskylduráði Norðurþings vegna 17. júní hátíðarhalda.
• Forstöðumaður (Sigríður) sat fundi samtaka listasafna m.a. í Reykjavík.
• Forstöðumaður (Sigríður) sat í úthlutunarnefnd vegna Íslensku Safnaverðlaunanna og sat fundi þar um.
• Forstöðumaður (Sigríður) sat tvo fundi með Hólmfríði og Oddnýju vegna fyrstu sýningar ársins
• Forstöðumaður (Sigríður) sat fundi með sambandi Íslenskra sjóminjasafna sem aðili f.h. MMÞ.
• Forstöðumaður (Sigríður) sat fund í Safnasókninni á vegum FÍSOS á Siglufirði
• Starfsfólk MMÞ sat fjölbreytta fundi vegna sýninga og samstarfsverkefna ársins 2023.
• Tveir fundir voru haldnir í ritstjórn Árbókar Þingeyinga og sitja forstöðumaður (Sigríður) og héraðsskjalavörður (Snorri) bæði í henni.
Starfsfólk
Árið 2024 var fastráðið starfsfólk í Safnahúsinu á Húsavík eftirfarandi: Sigríður Örvarsdóttir sinnti 100% starfi sem forstöðumaður Menningarmiðstöðvar Þingeyinga og var hún einnig safnstjóri byggðasafna, Sjóminjasafns, Náttúrugripasafns og Myndlistasafns Þingeyinga. Sigríður sagði starfi sínu lausu í maí og vann út september. Við starfi hennar tók Árni Pétur Hilmarsson.
Sigríður sinnir hlutverki ráðgjafa hjá MMÞ vegna lista- og varðveislumála. Snorri Guðjón Sigurðsson var í 100% starfi sem Héraðskjalavörður og umsjónarmaður Ljósmyndasafns Þingeyinga. Erika Lind Isaksen var í 100% starfi sem safnafulltrúi en hún sinnir móttöku gesta, safnfræðslu, vinnu við kynningarefni og nú einnig skráningu í Sarp eftir að stofnunin hefur fengið nokkurn liðsauka. Dagný Theódórsdóttir kom í 100% starf við safnið frá júní og út desember, en hún sinnti móttöku gesta, safnfræðslu og verkefnum fyrir skjalasafn. Peju Roman Adeoti vann við ræstingar á Safnahúsinu tvo daga í viku en hún sagði starfi sínu lausu og við hennar starfi tók Stephen Whiting í ágúst. Nicola Van Kuilenburg vann við afleysingar en hún tók einnig að sér skráningu muna í Sjóminjasafni eftir sumarið. Katla Karlsdóttir vann við að yfirfara safneign Myndlistasafns Þingeyinga, koma verkum fyrir í nýrri geymslu og að yfirfæra alla safneignina í miðlægt kerfi Sarps. Styrmir Franz Snorrason vann við stafræna afritun skjala fyrir Héraðsskjalasafn Þingeyinga. Í Sauðaneshúsi störfuðu Starkaður Sigurðsson og Auður Lóa Guðnadóttir við gestamóttöku frá 15. júní til til 15. ágúst og var það áttunda sumarið þeirra í Sauðanesi. Halldóra Sigríður Ágústsdóttir sá um eftirlit með Sauðneshúsi allt árið 2024. Sigríður Örvarsdóttir. Mynd MMÞ. Árni Pétur Hilmarsson. Mynd MMÞ.
Anna Karen og Erika á Grenjaðarstað. Mynd MMÞ.
Á Snartarstöðum störfuðu Kristín Sigríður
Gunnarsdóttir og Þorsteinn Gísli Jónsson við móttöku gesta frá 15. júni til 15. ágúst. Kristín starfaði einnig við skráningu muna á Snartarstöðum frá september fram í desember. Rannveig Halldórsdóttir sá um eftirlit með Snartarstöðum allt árið 2024.
Anna Karen Unnsteins og Erika Lind Isaksen sáu um móttöku gesta á Grenjaðarstað frá 1. júní til 15. ágúst. Snorri Guðjón Sigurðsson sá um afleysingar. Styrmir Franz Snorrason sinnti eftirliti með Grenjaðarstað allt árið 2024.
Ýmis fleiri verkefni voru unnin á árinu í skráningu muna, prófarkalesturs forvörlsu og við sýningagerð. Að þeim verkefnum komu m.a. Þórarinn Blöndal, Kristín Gísladóttir, Elín Björg Ingólfsdóttir og Elín Kjartansdóttir.
Útgáfustarfsemi MMÞ árið 2024
Safni 2024, ársskýrsla Menningarmiðstöðvar Þingeyinga fyrir starfsárið 2023, kom út í maí 2024. Skýrslan hefur verið gefin út árlega frá árinu 1981 og hefur í gegnum tíðina haldist að mestu óbreytt í sniðum og efnistökum. Árbók Þingeyinga kom út í 66. sinn í nóvember 2024. Sverrir Haraldsson ritstýrði Árbókinni í annað sinn og stýrði útgáfunni af öryggi. Ritnefnd Árbókar þetta árið skipuðu Kristjana Erna Helgadóttir frá Kópaskeri, Sæþór Gunnsteinsson, bóndi í Presthvammi í Aðaldal, Sigríður Örvarsdóttir, forstöðumaður MMÞ og Snorri Guðjón Sigurðsson, héraðsskjalavörður. Ritnefndin fundaði tvisvar sinnum á árinu, auk þess sem haldinn var sérstakur kaffifundur með annálariturum í Safnahúsinu um miðjan júní. Áskrifendur Árbókarinnar eru hornsteinn útgáfunnar og afar mikilvægt er að kynna bókina vítt og breitt. Þeir sem hafa áhuga á sögu og menningu í Þingeyjarsýslum eru hvattir til að gerast áskrifendur.
Dagný að pakka inn ÁÞ 2023. Mynd MMÞ.
Nýjar áskriftir má skrá í gegnum heimasíðu MMÞ, www.husmus.is, í síma 464 1860 eða með því að senda tölvupóst á safnahus@husmus.is
Byggðasafn Þingeyinga, Myndlistarsafn Þingeyinga og Náttúrugripasafn Þingeyinga
Safnahúsið á Húsavík
Heimsóknum í Safnahúsið á Húsavík fjölgaði lítillega milli ára. Á árinu var opnaður fjöldi metnaðarfullra sýninga og boðið upp á margvíslega viðburði á borð við fundi, vinnustofur og tónleika af fjölbreyttum toga. Allt þetta stuðlaði að því að snúa vörn í sókn og efla safnið enn frekar sem lifandi menningarvettvang. Boðið var áfram upp á aðgöngumiða sem gilda einu sinni í allar fjórar starfsstöðvar Menningarmiðstöðvar Þingeyinga (MMÞ) og hefur sú leið mælst afar vel fyrir hjá gestum og orðin fastur liður í starfseminni. Tilraun var gerð til að innleiða árskort, en sú lausn virðist ekki ná til fólks og verður því áfram til skoðunar. Áfram er lögð áhersla á að virkja nærsamfélagið og hvetja heimamenn til að nýta söfnin, sem eiga ekki síður að þjóna íbúum svæðisins en ferðamönnum. Fréttir og upplýsingar eru nú reglulega uppfærðar á nýlegri vefsíðu MMÞ, sem hefur reynst öflugt verkfæri í upplýsingamiðlun.
Önnur greiðsla vegna viðhaldssamnings við sveitarfélögin (2023-2025), sem samþykktur var árið 2022 til þriggja ára, gerði stofnuninni kleift að huga betur að viðhaldi Safnahússins en áður. Ekki var þó ráðist í umfangsmiklar framkvæmdir á árinu aðrar en viðhaldskönnun og að ljúka við verk vegna nýrrar hurðar norðan á húsinu. Áform voru um að mála húsið að utan, en óhagstætt veður hamlaði þeim framkvæmdum.
Ákveðnum tyllidögum eru jafnan gerð góð skil hjá Menningarmiðstöð Þingeyinga og árið 2024 var þar engin undantekning. Öskudagurinn, sem bar upp á 14. febrúar, var líflegur og gleðilegur í Safnahúsinu á Húsavík. Fjöldi uppáklæddra barna úr grunnskólum bæjarins heimsóttu safnið, sungu fyrir safnvörð og fengu sætindi að launum, eins og hefð er fyrir. Sumardagurinn fyrsti, sem í ár var haldinn hátíðlegur þann 25. apríl, var einnig litríkur og notalegur. Frítt var inn fyrir gesti, páskaliljur skreyttu inngang og potta, ilmandi kaffi var á könnunni, kleinur í skálum og börn gátu leikið sér með krítar og sippubönd á útisvæði við húsið. Handverksmarkaður var haldinn í samvinnu við Bókasafn Húsavíkur í maí og heppnaðist afar vel. Sjómannadagurinn, sem haldinn var sunnudaginn 2. júní, var í svipuðum anda og fyrri ár. Enginn
R207 - G0 - B55
R20 G108 B161
Fía og Onna á opnunudegi. Mynd MMÞ. Marta Florczyk. Mynd MMÞ.
aðgangseyrir var innheimtur og gestum boðið upp á kaffi og konfekt í tilefni dagsins, sem skapaði notalega stemningu í safninu. 17. júní var boðið til hátíðarhalda í Safnahúsinu í samvinnu við Norðurþing. Í ágúst var einnig boðið upp á tónleika í Sjóminjasafninu í samstarfi við Windworks tónleikaröðina, sem orðin er fastur viðburður á sumardagskrá safnsins. Tónleikarnir fóru fram 2. og 4. ágúst klukkan 14 og 15 báða dagana. Á fyrri tónleikadeginum, 2. ágúst, komu fram Maria Grominska og Anna Maria Tabaczynska á flautu, Pamela De Sensi á flautu og Vilhjálmur Ingi Sigurðarson á trompet. Á tónleikunum 4. ágúst komu fram Pamela De Sensi á flautu, Helga Björg Arnardóttir á klarínett, Ólafur Egill Halldórsson á trompet og Aurora Rósudóttir Luciano á básúnu. Tónleikarnir voru vel sóttir og skapaðist þar hlý og hljómfögur stemning í sögulegu umhverfi safnsins. Á Degi íslenskrar tungu, þann 16. nóvember, var hin árlega Stóra upplestrarkeppni haldin í Myndlistarsal í Safnahússins, nemendur úr sjöunda bekk Borgarhólsskóla fluttu þar bundið mál fyrir bekkjarfélaga sína og aðra gesti. Uppákomurnar sýndu glöggt mikilvægi tungumálsins og hæfni ungs fólks til tjáningar.
Sýningarárið 2024 hófst á sýningunni Huldulönd með verkum eftir Hólmfríði Bjartmarsdóttur og Oddnýju E. Magnúsdóttur, sem var opnuð í Myndlistarsal Safnahússins á 3. hæð þann 6. apríl og stóð til 26. maí. Hólmfríður og Oddný eru báðar veflistakonur sem hafa lengi unnið í textíl og að myndvefnaði. Sýningin Huldulönd bauð upp á margslungna textíllist
Vikar Mar. Mynd MMÞ.
þar sem sögur náttúrunnar og hins hulda heims runnu saman í huglæg og áferðarfalleg form. Næsta sýning sem opnuð var í Safnahúsinu þann 26. apríl var Myndlistarsýning barnanna í listasal á jarðhæð. Þessi sýning er orðinn fastur liður í starfseminni og er jafnan ein sú fjölmennasta á árinu í aðsókn. Hinn 7. maí var þar einnig opnuð Hvalasýning barnanna sem samanstóð af verkum elstu nemenda leikskólans Grænuvalla og voru verkin unnin í Safnahúsinu og í Hvalaskólanum. Þann 1. júní opnaði síðan Húsvíska listakonan Marta Florczyk sýningu sína Í skugganum í Myndlistarsal á 3. hæð. Þar var sýnt úrval fígúratívra verka, málverka, teikninga og grafíkur sem unnin voru í persónulegum og tilvistarlegum tóni. Sýningin stóð til 29. júlí. Þann 6. júlí opnaði Vikar Mar sýninguna Vikar Mar – Húsavík 2024 í sama rými, sem stóð til 31. ágúst. Vikar Mar er sjálfmenntaður myndlistarmaður og jafnframt sauðfjárbóndi við Hjalteyri. Hann vinnur aðallega með akrýl á striga en nýtir einnig úðabrúsa og húsamálningu í verk sín og í undirlagið bæði bíldekk og áburðapoka. Þann 24. ágúst opnaði Nicola Van Kuilenburg í samvinnu við þekkingarsetur Þingeyinga sýninguna Gluggi út í heim – að heiman og aftur heim á jarðhæð Safnahússins. Sýningin var ljósmynda- og sögusýning sem fjallaði um líf og upplifun sex einstaklinga af erlendum uppruna sem búsettir eru í Þingeyjarsýslum. Með sýningunni var leitast við að draga fram sögur sem stuðla að betri skilningi, auknu umburðarlyndi og gagnkvæmri virðingu í samfélaginu. Þann 3. september var opnuð sýningin Málverkasýning Ingunnar V. Sigmarsdóttur í sýningarsal á jarðhæð Safnahússins. Sýningin stóð til 31. október. Þann 19. október var sýningin Marar báran blá opnuð í sýningarsalnum á þriðju hæð. Þar var um að ræða verk úr safneign Menningarmiðstöðvar Þingeyinga sem öll tengjast hafinu á einn eða annan hátt. Sigríður Örvarsdóttir var sýningarstjóri og valdi verkin sérstaklega með þetta þema í huga. Sýningin stóð til 23. nóvember. Að henni lokinni tók Silli yfir Safnahúsið, en þann
Mynd MMÞ.
Nicola fimm mínútur í opnun. Mynd MMÞ. Frá opnun sýningarinnar Gluggi út í heim
24. nóvember var opnuð sýningin Listaverkin hans Silla, tileinkuð Sigurði Pétri Björnssyni, betur þekktum sem Silla. Margir þekkja Sigurð sem einn af eftirminnilegri persónum Húsavíkur, en hann starfaði sem útibússtjóri Landsbankans um áratugaskeið og var jafnframt fréttaritari Morgunblaðsins í yfir fjörutíu ár. Auk þess tók hann fjölda ljósmynda, safnaði listaverkum, prjónaði og saumaði út af natni. Sigurður arfleiddi Menningarmiðstöð Þingeyinga að stærstum hluta eigna sinna og var sýningin sett upp honum til heiðurs. Í sýningarsalnum á þriðju hæð voru málverkin úr safni hans upphengd ásamt innsetningu sem endurspeglaði húsbúnað hans og heimili. Á , ásamt ljósmyndum og myndbandsupptökum sem gefa innsýn í fjölbreyttan og
Öskudagurinn. Mynd MMÞ.
Nýja kennsluhornið. Mynd MMÞ.
Innlit í nýja listaverkageymslu MMÞ. Mynd MMÞ.
Árinu lauk með því að settur var upp jólamarkaður í Safnahúsinu í samvinnu við Húsavíkurstofu. Markaðurinn tókst einstaklega vel og ríkti þar lífleg aðventustemning. Um tuttugu aðilar tóku þátt í að setja upp bása og buðu gestum upp á fjölbreyttar vörur, auk þess sem veitingasala var í gangi og skapaðist lífleg kaffihúsastemning inni í Sjóminjasafninu. Nýtt svið í Hrafninum kom þarna að góðum notum, en Tónlistarskóli Húsavíkur bauð nemendum sínum að leika þar fyrir gesti, sem nutu lifandi tónlistar í hátíðlegu umhverfi. Mæting var mjög góð og viðtökur hlýlegar og vonast er til að jólamarkaðurinn festi sig í sessi sem árlegur viðburður í Safnahúsinu á Húsavík. Í tengslum við jólamarkaðinn var haldin árleg Piparkökuhúsasamkeppni í Safnahúsinu í samvinnu við Húsavíkurstofu. Mörg falleg piparkökuhús streymdu inn til sýningar og var dómurum nokkur vandi á höndum að dæma fallegasta húsið. Áfram var haldið vinnu við að koma Myndlistasafni Þingeyinga í gott horf, en unnið var að úrvinnslu Öndvegisstyrks frá Safnaráði. Katla Karlsdóttir hafði umsjón með verkefninu og vann að yfirferð safneignarinnar ásamt því að koma verkunum fyrir í nýrri listaverkageymslu á skipulegan og faglegan hátt. Einnig var haldið áfram að yfirfæra safneignina úr eldra skráningarkerfi yfir í Sarp og er nú meirihluti safneignarinnar sýnilegur þar almenningi.
Safnfræðsla í Safnahúsinu árið 2024 var fjölbreytt og vel sótt. Með stuðningi frá Uppbyggingarsjóði var sett af stað nýtt skapandi verkefni undir yfirskriftinni „Miðlun á Mánárdýri“. Í því skyni var útbúið sérstakt herbergi til listsköpunar inn af Náttúrulífsýningunni á annarri hæð Safnahússins. Þar er nú komin góð aðstaða til að taka á móti skólahópum, og verkefnið vakti mikla
ánægju meðal þátttakenda.
Nemendur úr Framhaldsskólanum á Húsavík heimsóttu safnið í nokkrar vikur og unnu að gerð hlaðvarpa um safnið og starfsemi þess. Sú samvinna reyndist ánægjuleg og uppbyggileg fyrir báða aðila.
Kynjaverur nemenda úr 5. bekk Borgarhólsskóla. Mynd MMÞ. Sköpunargleði. Mynd MMÞ.
Yfirlit yfir sýningar í Safnahúsinu 2024
• Umræður og rifrildi, sýning á 22 verkum Valtýs Péturssonar, sem tilheyra safneign Myndlistasafns Þingeyinga, var opnuð þann 2. desember og lauk 30. mars 2024.
• Sýning Hólmfríðar Bjartmarsdóttur og Oddnýjar E. Magnúsdóttur var opnuð í Myndlistarsal á 3. hæð þann 6. apríl og stóð til 26. maí.
var opnuð í listasal á jarðhæð 26. apríl og þann 7. í sama rými. Sýningarnar samanstóðu af listaverkum elstu nemenda leikskólans Grænuvalla sem þau unnu í
Húsvíska listakonan Marta Florczyk opnaði sýninguna Í skugganum þann 1. júní í Myndlistarsal á 3. hæð. Á sýningunni gaf að líta fígúratíf málverk, teikningar og grafík og stóð hún til 29. júlí.
Myndlistarsýning barnanna. Mynd MMÞ.
Vikar Mar – Húsavík 2024. Mynd MMÞ. Ingunn V. Sigmarsdóttir. Mynd MMÞ.
Frá sýningunni Listaverkin hans Silla í myndlistarsalnum á 3. hæð. Mynd MMÞ.
• Húsavík 2024 sýning á málverkum og skúlptúrum Vikars Mar, Vikar Mar – Húsavík 2024, var opnuð þann 6. júlí í Myndlistarsalnum á 3. hæð og lauk 31. ágúst.
• Sögu- og ljósmyndasýningin Gluggi út í heim - að heiman og aftur heim var opnuð 24. ágúst og lauk 14. september.
• Þann 3. september var opnuð sýningin málverk Ingunnar V. Sigmarsdóttur í listasal á jarðhæð og lauk henni 31. október.
• Marar báran blá - sýning á listaverkum úr safneign sem tengjast lífinu við hafið var opnuð 19. október í Myndlistarsal á 3. hæð og stóð sýningin til 23. nóvember.
• Þann 29. nóvember var opnuð sýningin Listaverkin hans Silla - Húsvíska þúsundþjalasmiðsins Sigurðar Péturs Björnssonar í Myndlistarsal á 3. hæð. Stendur sýningin til 29. mars 2025.
• Samtímis opnuðu sýningar í listasal á jarðhæð Safnahússins á Ljósmyndunum hans Silla og Handverkinu hans Silla. Þar var einnig hægt að horfa á skyggnumyndasýninguna hans er nefnist Húsavík að 1100 árum liðnum. Stóðu þessar sýningar einnig til 29. mars.2025.
Tónlist og piparkökuhús. Mynd MMÞ.
Hvalasýning barnanna. Mynd MMÞ.
Grenjaðarstaður
Byggðasafnið á Grenjaðarstað var opið daglega frá klukkan 11 til 17 á tímabilinu frá 1. júní til 15. ágúst. Torfbærinn á Grenjaðarstað er hluti af húsasafni Þjóðminjasafns Íslands, en Menningarmiðstöð Þingeyinga (MMÞ) rekur þar þjóðlífssýningu sem byggir á safneign Byggðasafns Suður-Þingeyinga. Gamli bærinn var á ábyrgð byggðasafnsins frá árinu 1958 og til stofnunar MMÞ árið 2007, en þá tók Þjóðminjasafnið formlega við. MMÞ hefur hins vegar áfram eftirlit með torfbænum allt árið samkvæmt samningi við Þjóðminjasafnið auk þess sem stofnunin hefur umsjón með Hlöðunni þar sem aðstaða er fyrir gesti til að njóta veitinga, nota snyrtingar og skoða eða kaupa handverk úr héraði, unnið af meðlimum handverkshópsins Hlöðunnar. Minniháttar viðhald er á ábyrgð MMÞ, á meðan Þjóðminjasafnið sér um stærri viðhaldsverkefni. Bærinn þarfnast töluverðs viðhalds og ýmislegt er orðið tímabært að lagfæra. Á árinu var tekið á móti gestahópum utan hefðbundins opnunartíma og hafði MMÞ gert sérstaka samninga við fjölda ferðaþjónustufyrirtækja um slíkar móttökur. Talsverð aukning varð á gestakomum á Grenjaðarstað og hefur fjöldi gesta ekki verið jafn mikill í mörg ár. Á Grenjaðarstað fór fram vinna á vegum Þjóðminjasafns á torfhleðslum á austurhluta baðstofu og á norðurhluta búrsins.
R207 - G0 - B55
Danshópurinn Vefarinn stígur dans síðasta dag sumarsins. Mynd
R20 G108 B161
Áfram var boðið upp á leiðsagnarbæklinga fyrir gesti, fáanlega á fimm tungumálum, líkt og áður. Ýmsir viðburðir voru haldnir á staðnum yfir sumarið.
Þjóðhátíðardagurinn var haldinn hátíðlegur með opnu húsi og skemmtidagskrá. Gestir voru hvattir til að mæta í þjóðbúningum og margir mættu í íslenskum búningum. Anna Karen Unnsteins stjórnaði kórsöng, aðgangur var ókeypis og boðið var upp á kaffi og kleinur frá Línu Bakkelsi. Þá var einnig haldinn fjölskyldudagur undir stjórn Önnu Karens þar sem
MMÞ.
gestir gátu tekið þátt í gömlum íslenskum leikjum, hlýtt á sögur og smakkað hefðbundinn íslenskan mat í torfbænum. Lilja Árnadóttir heimsótti okkur og hélt fyrirlestur um Refla í Grenjaðarstaðakirkju 22. apríl.
R207 - G0 - B55
Grenjaðarstaður tók einnig þátt í Vetrarhátíð Þingeyjarsveitar í mars með sérstakri opnun. Á lokadegi sumarsins heimsótti Danshópurinn Vefarinn staðinn og sýndi þjóðdansa, en Elín Kjartansdóttir óf jafnframt í veframma utandyra og sýndi gestum handbragðið við vefnað. Einnig var endurvakið það fyrirkomulag að bjóða upp á matarsmakk á Grenjaðarstað, eftir fjölda fyrirspurna frá ferðaþjónustuaðilum. Þar fengu gestir tækifæri til að smakka þjóðlega rétti sem endurspegla matarmenningu fyrri tíma og skapa einstaka upplifun í sögulegu umhverfi torfbæjarins.
R20 G108 B161
Snartarstaðir
Byggðasafnið að Snartarstöðum var opið frá þriðjudegi til sunnudags kl. 13–17 á tímabilinu frá 15. júní til 15. ágúst Mikill viðsnúningur varð í heimsóknum í safnið sumarið 2024 sem er ánægjulegt og má skýra að miklum hluta vegna breytinga á fastasýningu í húsninu. Gestatölur tvöfölduðust frá fyrra ári og voru með þeim bestu í mörg ár.
Snartarstaðir hýsa nú einnig svokallaða örsýningu í samstarfi við Skjálftasetur, eftir að undirritaður var þriggja ára samstarfssamningur milli aðila. Sýningin var opnuð í byrjun sumars og hefur reynst góð viðbót við safnið.
Styrkur fékkst frá safnaráði 2023 til verkefnisins „Umbætur á sýningu á Byggðasafni Norður-Þingeyinga að Snartarstöðum“. Vinnan hófst í mars 2023 með heimsókn Bryndísar Símonardóttur ráðgjafa, sem vann mat á gildi og sýnileika hannyrða úr safneigninni, með áherslu á mikilvægi þeirra í samhengi við sögu héraðsins. Í framhaldinu vann Elín Björg Ingólfsdóttir, sýningarhönnuður, fyrstu drög að nýrri sýningu í apríl. Þar var lögð áhersla á einfaldari og skýrari framsetningu muna og sagna, þannig að upplýsingarnar næðu betur til fjölbreytts hóps gesta í fjölmenningarsamfélagi nútímans.
MYNDLISTARSAFN ÞINGEYINGA
Pantone P708C Svartur Black C 2ja lita prentun
Í maí 2023 kom Þórdís Baldursdóttir forvörður í vinnuferð til Snartarstaða, ásamt sýningarhönnuði, forstöðumanni MMÞ og aukastarfsfólki. Þar var unnin verkefnaáætlun vegna endurröðunar og umbreytingar sýningarinnar. Ákveðið var að leggja höfuðáherslu á nýtt útlit, aðgengilega framsetningu muna og endurnýjun umhverfis. Verkefnið stóð frá mars 2023 til apríl 2024 og var opnuð ný og glæsileg sýning sumarið 2024.
MYNDLISTARSAFN ÞINGEYINGA
C0 M54 Y21 K0 4ra lita prentun
MYNDLISTARSAFN ÞINGEYINGA
R226 - G144 -B161
Svartur R0 G0 B0 - vefútgáfa
Þá fékkst einnig annar styrkur frá Safnaráði fyrir verkefnið „Textagerð og miðlun fræðsluefnis í Byggðasafni Norður-Þingeyinga að Snartarstöðum“.
Verkefnið snýr að þróun nýrra fræðslutexta um muni og sögur úr héraði, þar sem framsetningin skal vera aðgengileg sem flestum, bæði innlendum og erlendum gestum, með það að markmiði að efla skilning og þátttöku í menningararfi svæðisins. Sú vinna hefur farið fram seinnipart ársins og mun standa fram á vor 2025.
Kristín Sigríður Gunnarsdóttir vann að ljósmyndun og skráningu safnmuna í Sarp seinnipart ársins.
17. júní á Snartarstöðum. Myndir MMÞ.
17. júní var haldinn hátíðlegur á Snartarstöðum, líkt og á öðrum starfsstöðvum
Menningarmiðstöðvarinnar. Góð samvinna var við Einar, atvinnumálafulltrúa
Norðurþings fyrir N-Þingeyjarsýslu vegna viðburðar á staðnum. Norðurþing sá um veitingar og bauð meðal annars upp á svokallaðar fullveldismúffur á meðan Menningarmiðstöðin stóð fyrir kaffiveitingum. Rithöfundurinn Kolbrún Valbergsdóttir las sagnir úr héraði og gestir voru hvattir til að mæta í þjóðbúningum, sem nokkrir tóku fagnandi. Aðgangur var ókeypis sem og veitingar.
Sumarið 2024 sinntu Kristín Sigríður Gunnarsdóttir og Þorsteinn Gísli Jónsson móttöku gesta á Snartarstöðum, en Rannveig Halldórsdóttir hafði eftirlit með safnstaðnum.
R207 - G0 - B55
Sauðaneshús
Sauðaneshús er hluti af húsasafni Þjóðminjasafns Íslands og hýsir byggðasýningu sem rekin er af Menningarmiðstöð Þingeyinga (MMÞ).
R20 G108 B161
Sýningin var opin frá 15. júní til 15. ágúst, þriðjudaga til sunnudaga milli
klukkan 11 og 17, líkt og verið hefur síðustu ár. Starfsemin í Sauðaneshúsi hefur þróast í þá átt að skapa líflegt og notalegt andrúmsloft fyrir gesti, þar sem safngæsla, listviðburðir og kaffisala fara saman. Listafólkið Auður Lóa Guðnadóttir og Starkaður Sigurðsson hafa sinnt þessum verkefnum af mikilli alúð síðastliðin átta sumur og voru einnig við stjórnvölinn þetta árið. Þau sáu um móttöku gesta, skipulag viðburða og buðu upp á heimilislega kaffisölu í hlýlegu umhverfi gamla prestssetursins.
Heimsóknarfjöldi í Sauðaneshúsi var svipaður og undanfarin ár, sem bendir til stöðugs áhuga gesta á þessari rómuðu sýningu og einstakri staðsetningu hússins. Þann 17. júní var haldin hátíðleg dagskrá í Sauðaneshúsi, í nánu samstarfi við safnverði. Gestum var boðið upp á kaffi og kleinur í tilefni dagsins, aðgangur var ókeypis og hvatt var til þess að mæta í þjóðbúningum.
Nokkrir fylgdu því kalli og skapaðist skemmtileg stemning í anda þjóðhátíðar.
17. júní í Sauðaneshúsi.
MMÞ.
Þann 4. júlí opnaði myndlistarkonan Aðalheiður Sigríður Eysteinsdóttir sýninguna Eldhúsumræður í Sauðaneshúsi. Á sýningunni kynnti hún ný verk sem hún hafði unnið að um veturinn og sköpuðu þau lifandi tengingu við menningarumhverfi hússins. Sýningin fékk góðar viðtökur og vakti athygli fyrir persónulegan stíl og hugvíkkandi nálgun listakonunnar.
Á árinu var tekið til við að bæta umgjörð staðarins. Nýtt skilti fyrir Sauðaneshús var prentað, þar sem hið fyrra var orðið mjög slitið og brýn þörf á endurnýjun.
MMÞ hefur eftirlit með Sauðaneshúsi allan ársins hring samkvæmt samningi við Þjóðminjasafn Íslands. Stofnunin sér um minniháttar viðhald en stærri verkefni heyra undir Þjóðminjasafnið. Á árinu voru engin stór viðhaldsverk unnin í húsinu, en starfsfólk áhaldadeildar Langanesbyggðar veitti aðstoð við ýmis tilfallandi verkefni. Um slátt og umhirðu lóðarinnar sáu Halldóra Ágústsdóttir og Karl Ásberg Steinsson. Með þeirra vinnu hélt Sauðaneshús áfram að vera snyrtilegt og hlýlegt móttökusvæði fyrir gesti nær og fjær.
Mynd
Verk frá sýningu Aðalheiðar Sigríðar Eysteinsdóttur. Mynd ASE.
Aðföng
Byggðasafn Þingeyinga
Árið 2024 bættust meðal annars eftirfarandi munir í safneign byggðasafn:
• Jenný Karlsdóttir færði safninu dívanteppi sem Gerður Jónsdóttir (18821973) húsfreyja á Hróarsstöðum í Öxafirði óf.
• Birkir Fanndal Haraldsson gaf safninu barnafrakka sem móðir hans María
Aðalbjörnsdóttir (1919-2005) lét sauma á hann þegar hann var ungur drengur. Frakkann saumaði Sigfríður Árnadóttir, betur þekkt sem Fríða á Sólheimum (1900-1970).
• Ásrún Alfreðsdóttir gaf útsaumað veggteppi eftir Ásrúnu Einarsdóttur (1916-2005) frá Stóru-Laugum í Reykjadal og kjaftastól er Ragnhildur Einarsdóttir (1918-2012) einnig frá Stóru-Laugum í Reykjadal gerði og notaði.
• Krístín Sigríður Gísladóttir færði safninu kommóðu frá Litluvöllum í Bárðardal sem amma hennar Sigríður Daníelsdóttir (1890-1979) átti og gaf henni 1952-63.
• Kristín Sigurðardóttir gaf safninu kommóðu sem var í eigu fjölskyldu hennar frá um 1945. Hún var upphaflega í gömlu kirkjunni á Húsavík, Surtlu, sem byggð var 1840.
• Björk Nóadóttir gaf safninu ungbarnaföt sem hún saumaði á Kvennaskólanum á Laugum 1951. Einnig gaf hún dúkkur og dúkkuföt er móðir hennar Guðrún Þóra Símonardóttir (1905-1986) gerði, ásamt skírnarkjól Jónasar Jónassonar (1943-2006) sem móðir hans Sigrún Sigmundsdóttir (1918-1996) saumaði á hann.
• Bjarni Páll Vilhjálmsson færði safninu tvo enska sextanta úr búi föður síns Vilhjálms Helga Pálssonar (1929-2024).
Áður mótteknir munir „Ó-munir“ skráðir í Sarp 2024
• Munir úr búi Jóhanns Skaptasonar og Sigríðar Jónsdóttur Víðis: Skartgripakassi, sælgætisdós, vindlahylki, gleraugu og hulstur, vindlakassi með ýmsum smáhlutum ss. spilastokk, litlum vasahnífum, reglustiku o.fl.. Landmælingatæki, stimplar, fangamarksskjöldur (JS), merki (frá Nicaragua), blikkdós sem inniheldur: sígarettudós er inniheldur postulínsskjöld sem á er handmálað: Jóhann Skaptason lögfræðingur, peningaveski og peningabuddur. Tréaskja, hnappar af einkennisbúningi, bréfapressa, einkennismerki, embættisbúningur, skjaldamerki Húsavíkur (flosuð veggmynd), hauskúpur af hrútum
• Munir frá Halldórsstöðum sem William Francis Pálsson gaf safninu: sólgleraugu, kryddstaukar, skinnskjóða, kertastjaki, diskar, box og askja
• Dyraskrá er Sigurður Samúel Sigurðsson færði safninu.
• Handtaska sem var í eigu Kristbjargar Ingjaldsdóttur frá Mýri i Bárðardal.
• Öxi með leðurhulstur utanum eggina sem Helen Hannesdóttir gaf 2008. Öxin var í eigu Ólafs Erlendssonar manns hennar.
• Svipuskaft sem var í eigu Kristensu Stefánsdóttur, konu Stefáns skógarvarðar á Vöglum í Fnjóskadal.
• Kóperingsrammi, notaður til að gera pappírskópíur eftir glerplötum.
• Hökull úr Ljósavatnskirkju frá 1850.
Myndlistasafn Þingeyinga
MYNDLISTARSAFN ÞINGEYINGA
Pantone P708C Svartur Black C 2ja lita prentun
MYNDLISTARSAFN ÞINGEYINGA
MYNDLISTARSAFN ÞINGEYINGA
C0 M54 Y21 K0 4ra lita prentun
Árið 2024 voru 3 listaverk afhent og skráð í safneign
R226 - G144 -B161
• Vikar Mar Valsson gaf safninu akrílmálverk sem prýddu sýningu hans í myndlistasalnum á árinu.
Svartur R0 G0 B0 - vefútgáfa
• Oddný Elín Magnúsdóttir gaf safninu útsaumsverk að lokinni sýningu í myndlistasal á árinu
• Hólmfríður Bjartmarsdóttir gaf safninu útsaumsverk að lokinni sýningu í myndlistasal á árinu.
LJÓSMYNDASAFN ÞINGEYINGA
LJÓSMYNDASAFN ÞINGEYINGA
• Verk eftir Kjarval var að auki nýskráð á árinu fyrir utan þessi þrjú fyrr nefndu, en það gerðist við yfirferð Kötlu Karlsdóttir á myndlistasafni er verkið fannst.
Grár K50% Svartur K100% 2ja lita prentun
Svartur: C75 M68 Y67 B90 Grár: K50%
Náttúrugripasafn Þingeyinga
Engir munir voru afhentir Náttúrugripasafni Þingeyinga á árinu.
Sjóminjasafn
LJÓSMYNDASAFN ÞINGEYINGA
Svartur R0 G0 B0 Vefútgáfa
Engir munir voru afhentir Byggðasafni Suður-Þingeyinga sem falla undir safneign Sjóminjasafns á árinu
Árni Pétur Hilmarsson Safnstjóri og forstöðumaður Menningarmiðstöðvar Þingeyinga
Verk í vinnslu í Sjóminjasafninu.
Mynd MMÞ.
MYNDLISTARSAFN ÞINGEYINGA
Héraðsskjalasafn Þingeyinga
Starfsemi og aðbúnaður
Hlutverk Héraðsskjalasafna er söfnun, innheimta, skráning og varanleg varðveisla skjala og annarra heimilda er tengjast héraðinu. Ætluð til notkunar fyrir stjórnendur og starfsmenn sveitarfélaga, stofnanna þeirra, svo og fyrir einstaklinga. Héraðsskjalasöfnum ber einnig að annast eftirlit með skjalavörlsu og veita ráðgjöf varðandi hana. Þjónustuhlutverk héraðsskjalasafnsins verður stöðugt veigameira og mikilvægt er að tryggja að sveitarfélögin og almenningur allur hafi aðgang að safnkostinum.
MYNDLISTARSAFN ÞINGEYINGA
MYNDLISTARSAFN ÞINGEYINGA
Frá árinu 2010 hefur tölfræði yfir ýmsa þætti starfseminnar verið tekin saman.
Pantone P708C Svartur Black C 2ja lita prentun
C0 M54 Y21 K0 4ra lita prentun
LJÓSMYNDASAFN ÞINGEYINGA
Grár K50% Svartur K100% 2ja lita prentun
LJÓSMYNDASAFN ÞINGEYINGA
Svartur: C75 M68 Y67 B90
Grár: K50%
R226 - G144 -B161
Svartur R0 G0 B0 - vefútgáfa
LJÓSMYNDASAFN ÞINGEYINGA
Svartur R0 G0 B0 Vefútgáfa
Söfnun og greining á þeirri tölfræði er mikilvæg til að móta framtíðarstefnu skjalasafnsins. Alls bárust 223 fyrirspurnir á árinu eða að meðaltali rúmlega 18 á mánuði. Flestar fyrirspurnirnar, um 40%, bárust með því að komið var á skjalasafnið. Í um 38% tilfella bárust fyrirspurnirnar með tölvupósti og í um 16% tilfella bárust þær símleiðis. Þá barst 1 fyrirspurn í gegnum samfélagsmiðla eða vef. Héraðsskjalavörður fór í 12 heimsóknir á árinu. Þetta voru eftirlitsheimsóknir, heimsóknir til aðila sem voru að skila inn skjölum og óskuðu eftir leiðbeiningum um frágang skjalasafna og svo heimsóknir á önnur opinber skjalasöfn.
Opnunartími skjalasafnsins var mánudaga til föstudaga kl. 10-16 en á mánudögum eru einungis tekið við fyrirspurnum símleiðis eða í gegnum tölvupóst. Alls voru 86 skjalaöskjur afgreiddar á lestrarsal.
Ráðstefnur, námskeið og málþing
Héraðsskjalavörður sat vorráðstefnu Þjóðskjalasafns Íslands 15. maí. Yfirskrift ráðstefnunnar var „Upplýsingaöryggi í skjalavörslu og skjalastjórn – er eitthvað að varast?“.
Haustráðstefna Félags héraðsskjalavarða fór fram í Skálholti 19.-20.September. Að vanda voru fróðlegir fyrirlestrar, frásagnir og hringborðsumræður á dagskrá.
Fyrri daginn var m.a. rætt um fyrirkomulag á afgreiðslu trúnaðargagna og söfnun einkaskjalasafna. Einnig voru aðfangabækur teknar fyrir, skráning í þær og fortíðarvandi ræddur. Í lok dagskrár tók Kristján Björnsson, vígslubiskup, á móti ráðstefnugestum og fræddi þá um kirkju og minjasvæði Skálholts. Seinni dagur ráðstefnunnar hófst með aðalfundi Félags héraðsskjalavarða á Íslandi. Á fundinum tók Héraðsskjalavörður Þingeyinga sæti í stjórn félagsins. Í nýrri stjórn félagsins sitja héraðsskjalaverðir Austfjarða, Vestmannaeyja, Ísafjarðar, Akraness og Þingeyinga. Fyrrverandi Borgarskjalaverði og héraðsskjalaverði Kópavogs var boðið á ráðsstefnuna, mættu bæði og tóku til máls. Umræða var að lokum um MHR – Miðstöð héraðsskjalasafna um rafræna skjalavörslu. Kjarnaverkefni MHR eru móttaka á rafrænum gagnasöfnum, viðhald á rafrænum vörsluútgáfum og að veita aðgengi að gögnum í vörsluútgáfunum.
Miðlun
Héraðsskjalasafnið fékk tvo verkefnastyrki frá Þjóðskjalassafni Íslands á árinu. Annar styrkurinn var fyrir verkefnið „Gjörðabækur hreppa“ og var hann upp á
Þingeyingaskrá Konráðs Vilhjálmssonar. Bækurnar 72 sem nú er búið að koma á stafrænt form og eru nú aðgengilegar á skjalavef Héraðsskjalasafnsins. Mynd MMÞ.
900.000. Verkefnið fólst í því að ljósmynda gjörðabækurnar, skrá lýsigögn og miðla bókunum á vefnum. Alls voru 35 bækur myndaðar og skráðar eða samtals 8.788 blaðsíður. Dagný Theodórsdóttir var ráðin í verkefnið og fær hún þakkir fyrir vel unnið starf. Hinn styrkurinn var fyrir verkefnið „Þingeyingaskrá III“. Nam styrkurinn 800.000 krónum. Samtals voru 24 bækur ljósmyndaðar eða samtals 5.678 blaðsíður. Styrmir Franz Snorrason var ráðinn til starfa í þetta verkefni og fær hann þakkir fyrir vel unnið starf. Bæði þessi verkefni gengu vel. Allar bækurnar úr seinna verkefninu voru birtar á skjalavef safnsins í lok árs. Bækurnar úr fyrra verkefninu munu birtast á skjalavef safnsins í byrjun febrúar 2025.
Miðstöð héraðsskjalasafna um rafræna skjalavörslu (MHR)
Stafræn þróun er eitt af stóru verkefnum sveitarfélaga á næstu árum. Slíkt verkefni er raun samheiti yfir fjölda stórra og lítilla verkefna sem tengjast notkun á tölvutækni, gervigreind, þróun hugbúnaðar og fleiru sem ætlað er til að bæta enn frekar þá þjónustu sem sveitarfélögin veita íbúum sínum óháð opnunartíma eða búsetu.
Stofnfundur MHR fór fram 2024 og Héraðsskjalasafn Þingeyinga er stofnaðili að miðstöðinni. Miðstöð héraðsskjalasafna um rafræna skjalavörslu einfaldar skil á rafrænum gagnasöfnum sveitarfélaga, styður við hlítingu reglna, auðveldar ráðgjöf og samræmingu verkferla. Hlutverk miðstöðvarinnar er að stýra verkefninu og tryggja að rafræn gagnasöfn séu varðveitt og gerð aðgengileg. Stafræn vegferð héraðsskjalasafna og aðgengi að rafrænum gagnasöfnum sveitarfélaga í héraði tryggir samfellu í þjónustu á sveitarstjórnarstiginu. Samstarf héraðsskjalasafnanna getur einfaldað skil á rafrænum gagnasöfnum um leið og sameiginleg þekking starfsfólks og stjórnsýslunnar eykst. Samstarf héraðsskjalasafnanna þýðir að fjármunir sveitarfélaganna nýtast með skynsamlegum hætti.
Aðföng
Alls bárust skjalasafninu 26 afhendingar á árinu, 7 frá skilaskyldum aðilum og 19 einkaskjalasöfn. Afhendingarnar fylltu samtals tæpa 6,79 hillumetra í skjalasafninu. Allar afhendingarnar voru skráðar á árinu og voru því engin skjöl óskráð í héraðsskjalasafninu um áramótin.
(Aðfanganúmer – Innihald – Umfang í hillumetrum eða gagnamagni - Afhendandi) 2024/1 Aldin hf.. Auglýsingaefni og ljósmyndir. 0,03 hm – Arnar Steinn Guðlaugsson.
2024/2 Öxarfjarðarhreppur. Lundarskóli 0,06 hm. – Aðalbjörn S. Gunnlaugsson.
2024/3 Skútustaðahreppur. Gjörðabækur og bréf. 1,95 hm. Linda Björk Árnadóttir.
2024/4 Norðurþing. Félags- og skólaþjónusta. 0,56 hm. Sólveig Mikaelsdóttir.
2024/5 Þórður Jónsson Laufahlíð. Sundlaug UMF. Reykhverfings. 0,03 hm. Björn Ingólfsson.
2024/6 Þórhallur Sigtryggsson. Ávarp starfsmanna K.Þ. 0,03 hm.
Kristbjörg Jónasdóttir.
2024/7 Kári Sigurjónsson og Sigurjón Halldórsson. Bréf o.fl.. 0,08 hm. Eiður Árnason.
2024/8 Hermann Hjartarson. Bréfasafn 0,35 hm. Sigríður Þórhallsdóttir.
2024/9 Theodór Gunnlaugsson. Handrit. 0,01 hm. Sólveig Sigurðardóttir.
2024/10 Lestrarfélag Sléttunga. Gjörðabók. 0,03 hm. Sigurður Már Óskarsson.
2024/11 Skógaskóli. Bréfasafn og nemendaskrár. 0,22 hm. Sigrún Jónsdóttir.
2024/12 Þverárheimilið. Gjörðabækur Reykdælahrepps. 1,42 hm. Halla Bergsteinsdóttir
2024/13 Marteinn Sigurðsson Ystafelli. Dagbækur. 0,12 hm. Jón Sigurðarson.
2024/14 Theodór Gunnlaugsson. Minnisbók. 0,03 hm. Sólveig Sigurðardóttir.
2024/15 Pétur Jónsson Árhvammi. Dagbækur o.fl. 0,15 hm. Afkomendur. 2024/16 Indriði Indriðason ættfræðingur. Bréfasafn. 0,33 hm. Björn Sverrisson.
2024/17 Þórólfur Jónasson. Ritgerð um Neskirkju. 0,01 hm. Indriði Ketilsson. 2024/18 Vilhjálmur Pálsson og Védís Bjarnadóttir. Ýmis skjöl o.fl. 0,12 hm. Bjarni Páll Vilhjálmsson.
2024/19 Lúther E. Gunnlaugsson og Gunnlaugur F. Lúthersson Veisuseli. Dagbækur, veiðiskýrslur o.fl. 0,12 hm. Héraðsskjalasafnið á Akureyri.
2024/20 Arnar Björnsson. Hljóðupptaka, viðtal við Jón á Hömrum. 0,01 hm. Þorkell Björnsson.
2024/21 Þorbjörg Theodórsdóttir. Bréf og minningarskrár o.fl. 0,03 hm. Sólveig Sigurðardóttir.
2024/22 Völsungur. Skýrsla 100 ára afmælisnefndar. 0,01 hm. Ingólfur Freysson.
2024/23 Búnaðarfélag Aðaldæla. Viðskiptabækur. 0,04 hm. Halla Loftsdóttir.
2024/24 Garðyrkjufélag Húsavíkur. Reikningar og félagatal. 0,03 hm.
Guðrún Þórsdóttir.
2024/25 Fjallahreppur. Úttektabók o.fl. 0,06 hm. Gunnlaugur Ólafsson.
2024/26 Karl Kristjánsson alþingismaður. Bréfasafn o.fl. 0,96 hm. Gunnsteinn Karlsson.
Pantone P708C Svartur Black C 2ja lita prentun
C0 M54 Y21 K0 4ra lita prentun
