Jaarverslag 2013 st. Gijzelgracht

verslag stichting

oord Zuidlijn

Vijze

l gr a c h t

Gijzelgracht

N uw nicatie b u m m o o c

jaar

2 013

Inhoud

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2013

Inleiding 3

2

Nog steeds cruciaal voor behoud leefbaarheid: het Schadebureau NZ lijn

4

De individuele bewoner bezoekt de Schadecommissie NZ lijn

4

Amsterdam leert ‌.maar wel via een omweg

5

Bloeiende metrostationsomgevingen?

6

Stichting Gijzelgracht in 2013

7

Bijlage 1. Nr. 249 vragen raadslid de heer Hoek, 19 november 2013

9

Bijlage 2 Nr. 675 raadslid Van der Laan, 21 augustus 1991

11

Inleiding In 2013 is de omgeving van het metrostation Vijzelgracht aan de 12e jaargang van de maandelijkse begeleidingscommissie uitvoering bouw NZ lijn (BCU) begonnen. Op 28 januari kwam de 142e BCU bijeen.

Na twaalf jaar indringende gesprekken over de voortgang van de bouw, de impact ervan op de omgeving, verlegt de aandacht zich buiten de BCU naar het herstel van de aangetaste buurtstructuren.

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2013

Nu de grootste hinder, de kansen op schades achter de rug zijn – hoewel de tunnelboor het station op het nippertje zonder kleerscheuren heeft verlaten – staat het behoud en herstel van de oorspronkelijke vitaliteit van de omgeving meer en meer centraal. Dat heeft ook zijn weerslag op de inzet en werkzaamheden van de Stichting Gijzelgracht. In 2013 is gebleken dat de door de Stichting bepleitte verbeterde schaderegelingen aan de verwachtingen voldoen. Dit geldt vooral voor de mogelijkheid om ondernemers die zich na 2002 op de Vijzelgracht vestigden op te nemen in een aangepaste nadeelcompensatieregeling.

De in gezamenlijkheid met de Dienst Metro uitgevoerde onderzoeken naar wateroverlast en luchtkwaliteit hebben het inzicht in de bijdrage van de bouw van het station aan wateroverlast (niet) en luchtkwaliteit (wel) vergroot. De individuele klachten en opmerkingen uit de omgeving blijven tijd en energie vragen. Deze zijn niet alleen van belang voor de individuele klager: ze vormen een goede graadmeter voor het, zonder al te zwaar te willen klinken, kunnen beoordelen van het algehele welbevinden in de omgeving van het station. Wat dat betreft is de conclusie: het gaat zeker beter, maar men is NZ lijn moe en het vertrouwen in huidig en toekomstig overheidshandelen is gering....

Helaas.

3

Nog steeds cruciaal voor behoud leefbaarheid: het Schadebureau NZ lijn Voor ondernemers is het, zolang de Vijzelgracht niet van het Rode Loper profiel is voorzien, een cruciale voorziening: de regelingen van het Schadebureau NZ lijn. Er zijn langs de bouwputten van de NZ lijn weinig ondernemers te vinden die geen ´lid´ zijn van het het Schadebureau. Het compenseren van de veroorzaakte omzetdaling door de bouw is essentieel voor het overleven van vele ondernemers en daarmee voor de leefbaarheid van de (bouw) omgeving. De inzet van de Stichting, gesteund door het voormalig raadslid Mirjam Bergervoet (PvdA), om ook voor de ondernemers die na 2002 langs de lijn zijn gevestigd een regeling te introduceren, heeft bijgedragen aan het bieden van perspectief. In 2012 zijn de eerste ondernemers die van deze regeling gebruik kunnen maken door het Schadebureau ontvangen, in 2013 zijn de eerste betalingen verricht.

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2013

De individuele bewoner bezoek t de Schadecommissie NZ lijn

4

De Verordening nadeelcompensatie biedt naast de ondernemers ook aan individuele burgers als belanghebbenden de mogelijkheid om in het geval van aan het bouwproject gerelateerde (financiele) schade, een beroep te doen op de verordening. Dit betekent dat, als sluitstuk van deze procedure, een ontmoeting met de Schadecommissie NZ lijn verplicht is.

De drie leden tellende Schadecommissie NZ lijn is als onafhankelijke scheidsrechters in deze procedure te beschouwen. Zij oordelen over de rechtmatigheid en de hoogte van de ingediende claim. Na een stevig gesprek over de onderhavige materie brengt de commissie een concept- advies uit. In de praktijk neemt het Schadebureau NZ lijn dit advies over. Dat betekent dat het advies van deze Schadecommissie bepalend is voor de besluitvorming van het Amsterdamse College van B&W. De ervaring die de afgelopen jaren met deze procedure is opgedaan, maakt dat daar waar sprake is van het verkopen van onroerend goed - waar de bouwactiviteiten een negatief effect op de verkoopprijs hebben - met de verkopende partij een goede voorbereiding op deze procedure van groot belang is. In 2013 is voor de verkoop van drie appartementen op de

Vijzelgracht de eigenaar op deze procedure voorbereid en begeleid en is eenmalig tot definitieve afronding van een procedure gekomen.

Amsterdam leer t 窶ｦ.maar wel via een omweg Bij de aanvang van de bouw van de NZ lijn is door de gemeente beweerd dat, zolang gedurende de hele bouwperiode panden niet meer dan 2,5 cm zakten, er feitelijk met de constructie van de panden niets aan de hand zou kunnen zijn. Deze geruststellende mededeling gaat anno 2013 niet meer op. Voor het vaststellen van constructieve schade gaat het in principe niet zozeer om hoeveel cm een pand is verzakt, maar vooral om hoe het pand is verzakt. Kort samengevat: het gaat bij het adequaat vaststellen van van constructieve schade om de horizontale en de verticale beweging van een pand. De Stichting en de Dienst Metro hebben zich de afgelopen jaren veelvuldig over dit fenomeen gebogen. Met de publicatie van het onderzoek van dr. ir M. Korff (Deltares, TU Delft) in juni is het ontstaan van constructieve schade bij projecten ﾃ｡ la N Z lijn gedetailleerd beschreven. De bevindingen van haar onderzoek zijn op instiga-

Ook rond de voorgenomen bouw van de parkeergarage in de Boerenwetering (400 plaatsen, t.o.v Amsterdams Montessori Lyceum) is uit de vragen vanuit de omwonenden aan de Stichting gebleken dat in de Amsterdamse bouwpraktijk weinig van de lessen van de NZ lijn is doorgeklonken.

Gezien de inzet van de Dienst Metro om in het kader van het project van burgemeester Van der Laan, De 10 lessen van de NZ lijn, de geleerde lessen in praktische zin

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2013

tie van de Stichting in een omvangrijke publicatie in het Parool (06-08-2013) beschreven en geﾑ様lustreerd. Deze publicatie vormde een belangrijk onderwerp van gesprek bij een bewonersbijeenkomst (02-09-2013) ter begeleiding van de voorgenomen bouw van de parkeergarage in de Singelgracht, achter het Marnixbad (800 parkeerplaatsen) een bouwput die qua oppervlakte vergelijkbaar is met de Vijzelgracht. Veel van de beschreven complicaties in het Parool verhaal waren tot dat moment door de projectorganisatie Marnix garage nog niet als zodanig (h)erkend, in het bijzonder alles dat samenhangt met schaderegelingen. Via de Stichting hebben omwonenden contact gelegd met de manager Schadebureau NZ lijn en wordt er nu gewerkt aan een adequate schaderegeling en nadeelcompensatiemogelijkheden.

5

vorm te geven, is dit een opmerkelijke conclusie... Het geeft aan dat er intern gemeentelijk nog een wereld te winnen is om de ervaringen van de NZ lijn in het belang van de Amsterdamse burger, nog steviger te verankeren. Vooral ten aanzien van het onderdeel omgevingsmanagement is er met de opgedane ervaringen van de NZ lijn/ Dienst Metro binnen de gemeente Amsterdam nog aanzienlijk veel te verbeteren.

De Stichting heeft in 2013 kennis en ervaring rond de Vijzelgracht o.m. gedeeld met: – KING, Kennis in het groot, een gezamenlijk programma van Rijkswaterstaat, Prorail en de gemeente Amsterdam.

– Een tweetal offrerende bouwcombinaties ten behoeve van offerte parkeergarage Boerenwetering – De omgeving ZuidAs ten aanzien van overlast compenserende maatregelen – De ondernemersvereniging Damstraat e.v. naar aanleiding van sluiting metrostation i.h.k. renovatie Oostlijn

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2013

Bloeiende metrostationsomgevingen?

6

Niet alleen de bouw van een metrostation heeft invloed op de directe omgeving.

Evident is dat het gebruik van een station dat ook heeft. Om voorbereid te zijn op het gebruik van de NZ lijn en de stationsomgevingen heeft de Dienst Metro het programma Bloeiende stationsomgevingen ontwikkeld.

Aan de hand van een zevental onderwerpen is/wordt in kaart gebracht hoe de omgevingen in de aanloop naar de exploitatie voorbereid zijn op het magische uur U. Zijn de fietsparkeervoorzieningen op orde? Is er een adequaat beeld van de aansluiting overig openbaar vervoer? En, niet geheel onbelangrijk, is er een visie op de ontwikkeling van de omgeving van het station? Wat dit laatste betreft sluit de omgeving Vijzelgracht als laatste in de rij aan.

De omgeving Rokin kent een doordachte visie als onderdeel van het project 1012.

Het stadsdeel Zuid heeft drie jaar geleden zijn verantwoordelijkheid genomen door een goed ontwikkelde visie rond het station de Pijp te publiceren. Voor wat de omgeving Vijzelgracht betreft heerst er binnen de gemeente Amsterdam een grote radiostilte. Medio 2013 hebben de Stichting en de ondernemersvereniging De Vijzel het

initiatief genomen zelf tot een aanzet voor een visie te komen. Dit verhaal wordt verder ontwikkeld met het stadsdeel Centrum en Dienst Ruimtelijke Ordening.

Rond het station Vijzelgracht zijn nog een paar complexe projecten aan de orde alvorens er sprake kan zijn van een bloeiende metrostationsomgeving. Allereerst dient de periode tussen de afbouw van het station en de komst van de Rode Loper op een creatieve wijze te worden overbrugd. Vervolgens is de voorgenomen bouw van een bewonersparkeergarage aan de orde: helder is dat voor een optimale inrichting van de openbare ruimte de ventweg – langs de westkant van de Vijzelgracht – niet als toevoer en uitrit van de garage moet gaan functioneren. Dit betekent dat voor het realiseren van een bloeiende omgeving de inrichting van de Rode Loper conform het plan Doeswijk dient te worden uitgevoerd.

De voortgang Bloeiende metrostationsomgevingen maakt als rapportage onderdeel uit van de reguliere 2e en 4e kwartaalrapportages (Q2, Q4) van de NZ lijn naar de commissie Verkeer, vervoer en luchtkwaliteit.

Stichting Gijzelgracht in 2013

Voor wat betreft de luchtkwaliteit wordt met de Dienst Metro verder gewerkt aan een onderzoeksopzet voor de komende twee jaar. Belangrijke basis hiervoor is gelegen in het onderzoek dat de Stichting i.s.m. Milieudefensie heeft uitgevoerd. Uit dit onderzoek is gebleken dat de Vijzelgracht binnen het onderzoek van Milieudefensie tot de meest vervuilde locaties in Amsterdam behoort.

Het onderzoek naar wateroverlast dat i.s.m. Dienst Metro, Waternet en Deltares is opgezet, is medio 2013 afgerond. Belangrijkste conclusie is dat de bouw geen invloed

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2013

In 2013 kwam de werkgroep Overlast, het hart van de Stichting, actieve bewoners uit de omgeving Vijzelgracht, 17 maal bijeen. De agenda van de maandelijkse bewonersvergaderingen is voorbesproken en problemen die met de bouw samenhangen gesignaleerd. Drie onderwerpen hebben in het bijzonder de aandacht gevraagd: het voortzetten van onderzoek naar de luchtkwaliteit, het onderzoek naar wateroverlast en de bepaling van de meetmethode na de verwijdering van de zogeheten total stations (de spiegeltjes).

7

heeft gehad op de waterstand in de omgeving, maar dat voor een echte gedegen onderzoek meer waarnemingsmogelijkheden (data) vereist zijn.

Verder is aandacht besteed aan de inrichting van de meetmethode (waterpassing op basis van bestaande meetbouten) van de panden binnen het monitoringsgebied na de opheffing van de total meet stations.

Op 10 september is stil gestaan bij het feit dat de tweede verzakking op de Vijzelgracht vijf jaar geleden heeft plaats gevonden. Hierbij is het fotoboek Ondersteboven gepubliceerd, een fotoverslag van de herstart van de bouw in de jaren daarna.

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2013

Een overzicht van dit fotoverslag is via de website van de Stichting in het Parool (0209-2013) in de vorm van een spread verschenen. Twee pagina’s foto’s en tekst, hetgeen de belangstelling voor het fotoboek opvallend heeft gestimuleerd.

De Stichting heeft in oktober voor de tweede maal gesproken met vertegenwoordigers van de afbouwcombinatie VIA. Daarbij is besproken hoe voldaan kan worden aan het uitgangspunt dat zoveel mogelijk afbouwmateriaal ook daadwerkelijk ondergronds aangevoerd gaat worden.

De Stichting heeft bemiddeld bij het uitplaatsen van een aantal bewoners die de

8

Vijzelgracht wensten te verlaten.

Ter controle of de afhandeling van schademeldingen de afgelopen jaren afdoende is verholpen, en ter vaststelling van eventuele nieuwe, niet gemelde schadegevallen, is de Stichting samen met het Schadebureau NZ lijn eind 2013 een zogeheten veegactie gestart. Deze actie beoogt om na te gaan of de gemelde schades over de afgelopen jaren naar tevredenheid zijn verholpen, en nieuwe schades alsnog in behandeling te nemen. Bij deze activiteit moet het principe van de omgekeerde bewijslast zich gaan bewijzen. Dit principe houdt in dat de Dienst Metro dient te bewijzen dat schade niet door de bouw is veroorzaakt. De concrete uitwerking daarvan zal in 2014 plaats vinden.

Met de naderende ingebruikname van de NZ lijn is een ontwikkeling waarbij zittende ondernemers door pandeigenaren, na het doorstaan van de bouwoverlast, de huur wordt opgezegd waarneembaar. De vraag in hoeverre dit wenselijk is en of de gemeente Amsterdam hier een rol kan vervullen, is in de vorm van schriftelijke vragen van het raadslid J. Hoek (Groen Links) op 19-11-2013 aan het College van B&W voorgelegd. Deze schriftelijke vragen zijn per ultimo mei 2014 nog niet beantwoord.

Bijlage 1. Nr. 249 vragen raadslid de heer Hoek, 19 november 2013 Schriftelijke vragen van het raadslid de heer Hoek (GroenLinks) inzake de ontwikkeling van huurprijzen van bedrijfsvastgoed langs de Noord-Zuidlijn Amsterdam, 19 november 2013 Aan het college van burgemeester en wethouders Inleiding.

Veel overlast hadden ondernemers van de bouw van de Noord-Zuidlijn. En lang duurde het ook voordat de gemeente dat praktisch en financieel in goede banen had geleid. Maar inmiddels maakt de gemeente werk van omgevingsmanagement en is voorzien in een behoorlijke schadevergoeding. Maar het volgende probleem voor ondernemers dient zich inmiddels aan: de voltooiing van de lijn. En dan gaat het vooral om de ondernemers langs de diepe stations.

Hoe kan dat een probleem zijn? Die ondernemers zijn namelijk allemaal winkeliers. Of uitbaters van een cafĂŠ, restaurant of broodjeszaak.

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2013

Zij moeten het voor hun omzet hebben van de mensen die langs komen. Door de bouw van de Noord-Zuidlijn kwamen er minder mensen, en daarvoor kregen ze een schadevergoeding. Daar werden ze niet rijk van, maar het hield hun inkomen een beetje op peil. Maar over een jaar of vier gaat de metro rijden.

Dan komen er juist meer mensen langs hun winkel, omdat die allemaal met de metro gaan reizen. Dus kan er per vierkante meter winkeloppervlak meer worden verdiend.

Misschien wel meer dan ooit. Gefeliciteerd, zou je zeggen. Maar dat is voorbarig.

Want die ondernemers huren hun winkels en broodjeszaken.

En de huur van dat soort bedrijfsruimten loopt voor een bepaalde periode, meestal tien jaar. Na die periode kan de eigenaar de verhuurvoorwaarden veranderen, en vooral de huur verhogen. En dat is wat er nu kan gaan gebeuren. Sterker nog, dat is wat er op het Rokin bijvoorbeeld al gebeurt. Pandeigenaren kondigen aan dat ze de huur gaan verhogen, of dat er voor de zittende ondernemer na ommekomst van het huurcontract geen plek meer is. Waarschijnlijk vinden pandeigenaren het helemaal niet zo erg wanneer een bedrijfspand tot aan de ingebruikname van de Noord-Zuidlijn een tijdje leeg staat.

De gederfde huur halen ze er daarna waarschijnlijk dubbel en dwars uit.

9

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2013

Het is overigens niet voor het eerst dat dit probleem wordt gesignaleerd. Reeds in 1991 werd door de gemeenteraad een motie aangenomen waarin het college werd opgedragen vastgoedtransacties langs de lijn te monitoren (zie bijlage). Gezien het vorenstaande heeft ondergetekende de eer, namens de fractie van GroenLinks, op grond van artikel 45 van het Reglement van orde voor de raad van Amsterdam, de volgende schriftelijke vragen te stellen aan het college van burgemeester en wethouders: 1. Is het college het met vragensteller eens dat het zuur zou zijn wanneer ondernemers die de bouw van de Noord-Zuidlijn hebben doorstaan, alsnog ten onder zouden gaan omdat ze niet langer in hun bedrijfspand kunnen blijven wegens huurbeëindiging of -verhoging?

2. Is het college bereid om te inventariseren – bijvoorbeeld op basis van informatie van het Schadebureau Noord-Zuidlijn - welke ondernemers langs de lijn mogelijkerwijs te maken kunnen gaan krijgen met huurverhoging of -beëindiging?

3. Heeft het college zicht op de vastgoedtransacties langs de lijn en in het bijzonder langs de stations? Zo ja, is het college van mening dat het vastgoed in “goede handen” is? Kan het college zijn antwoord toelichten?

10

Bijlage 2 Nr. 675 raadslid Van der Laan, 21 augustus 1991 Nummer Gemeenteblad 675 ID 000001910 Besluit raad Aangenomen Type document Voordracht Bron Raad Datum_publikatie 19910821 Onderwerp Voorstel van het raadslid Van der Laan inzake de Studie ondergronds openbaar vervoer, deel 2.

Bisa nummer 000001910 Datum raad 19910821 Nr. 675. Voorstel van het raadslid Van der Laan inzake de Studie ondergronds openbaar vervoer, deel 2.

Amsterdam, 21 augustus 1991.

Aan de Gemeenteraad Ondergetekende heeft de eer voor te stellen: De Raad, Gehoord de discussie inzake de Studie ondergronds openbaar vervoer, deel 2 (Gemeenteblad 1991, afd. 1, nr. 548, blz. 1509);

Het lid van de Gemeenteraad, E.E. van der Laan (Ingekomen þ onder letteraanduiding D þ en aangenomen in de middagzitting op woensdag 21 augustus 1991).

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2013

Overwegende: dat de vaststelling van het tracé van de Noord-Zuidlijn ongewenste ruimtelijke ontwikkelingen en speculatie tot gevolg kan hebben; dat elk denkbaar gemeentelijk instrument (planologisch, voorkeursrecht, aankoopbeleid enz.) daartegen zo spoedig mogelijk in stelling moet worden gebracht, Draagt het College van Burgemeester en Wethouders op, vóór de jaarwisseling 1991/1992 een inventarisatie van het gemeentelijk antispeculatie-instrumentarium te maken en zijn Vergadering voorstellen te doen voor de toepassing daarvan.

11

12

Stichting Gijzelgracht Prinsengracht 718 1017 LB Amsterdam

t 06-21511532 e rentedeweerd.oa@gmail.com

www.gijzelgracht.nl

ontwerp & lay-out prre*, Helena van Gelder

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2013

G