Formáli rektors

Árið 2020 mun verða skráð í mannkynssöguna. Nákvæmlega hvernig er óvíst ennþá, þar sem við erum enn ekki komin út úr Kóvinu þegar að þessi orð eru skrifuð. Það verður hins vegar unnt að draga mikinn lærdóm af mismunandi viðbrögðum samfélaga, hvernig þau voru búin undir það að takast á við faraldur og hvernig þjóðum heimsins mistókst að vinna saman við að lágmarka þann skaða sem heimsbyggðin stóð frammi fyrir.

Efst er þó í huga að í löndum þar sem farið var að ráðum þeirra sem mesta þekkingu höfðu á málefninu, og ekki síst þar sem til staðar var færni og hæfni til þess að vinna að lausn vandans út frá vísindalegri þekkingu, var unnt að grípa til aðgerða. Þar tók samfélagið í heild ábyrgð svo unnt væri að vernda sem flesta gegn vágestinum. Vísindin og mannúðin eru leiðarljósið að betra lífi fyrir mannkynið allt.

Hjá Háskólanum á Akureyri hófst árið með hefðbundnum hætti á vormisseri að að loknum desemberprófum. Þegar fréttir fóru að berast af nýrri veiru, sem síðar fékk nafnið Covid-19, grunaði fáa hvað framundan væri. Sameiginlegur kynningardagur háskólanna fór fram eins og vanalega en segja má að veruleikinn hafi orðið ljós þegar sambærilegri kynningu sem halda átti við Háskólann á Akureyri var aflýst á elleftu stundu. Frá og með marsmánuði og út skólaárið 2020/2021 starfaði háskólinn í gegnum rafræna miðla. Háskólinn á Akureyri var vel í stakk búinn tæknilega til þess að takast á við tilfærslu yfir í rafrænt form. Á ótrúlega stuttum tíma var starfsemin að fullu orðin rafræn, bæði kennsla og stoðþjónusta. Aðlaga þurfti kennsluhætti, námsmat og verklega kennslu. Einnig fór öll þjónusta við stúdenta fram rafrænt, hvort sem um var að ræða bókasafnsþjónustu, tækniþjónustu eða námsráðgjöf. Það var samheldinn hópur starfsfólks og stúdenta sem gerði allt sitt svo unnt væri að koma á þessum breytingum á sem stystum tíma og með eins litlum áhrifum á námsframvindu stúdenta, rannsóknir og aðra starfsemi háskólans og mögulegt var. Öllum sem komu að því að leysa úr þessu stóra verkefni þakka ég hjartanlega fyrir faglegt og óeigingjart vinnuframlag sem tókst með eindæmum vel.

Þá er ofarlega í huga þakklæti fyrir að tekist hafi með sóttvarnaraðgerðum innan skólans að koma í veg fyrir að smit kæmu upp í tengslum við starfsemina.

Starfsfólk og stúdentar fóru að sjálfsögðu ekki varhluta af áhrifum veirufaraldursins. Hann hafði áhrif á líf okkar allra. Sumir eiga ættinga, vini eða starfsfélaga sem veiktust. Nokkir úr okkar hópi fengu að reyna veikindin á eigin skinni. En sóttvarnir háskólans héldu og það varð engin hópsýking innan skólans. Með góðri þekkingu, samheldni og skýrum reglum tókst okkur þetta. Allir lögðu sitt af mörkum og fyrir það þakka ég.

Ekki má gleyma framlagi starfsfólks til samfélagsins í heild sinni, sérstaklega þegar kemur að heilbrigðisþjónustu og almannavörnum – en margir starfsmenn háskólans voru virkir þátttakendur í framvarðarsveitum. Við lærðum það af faraldrinum að við þurfum ekki láta atburði sem annars setja stórt strik í reikninginn skilgreina okkur né stoppa okkur í að halda áfram að ná þeim markmiðum sem stefnt er að.

Það var eftirtektarvert að námsframvinda stúdenta var betri en í meðalári. Með áðurnefndum aðgerðum var stúdentum gert kleift að ljúka námi sínu. Samgangur stúdenta og kennara í húsnæði skólans var lítill sem enginn í þetta sinn, en í staðinn var gripið til margs konar tæknilausna. Rannsóknir við háskólann voru líka stundaðar áfram og nýjar rannsóknir beindust sumar hverjar að málefnum tengdum Kóvinu. Aðsókn að háskólanum haustið 2020 var jafn mikil eða meiri en árin á undan. Þannig var fjöldi stúdenta við skólann á haustmisseri meiri en nokkru sinni áður, eða 2.540 stúdentar.

Víða í heiminum urðu stærri og meiri áföll en hér á landi eða í okkar háskólasamfélagi. Slíku eigum við ekki að taka sem sjálfsögðum hlut. Munum að góður árangur í baráttu við veiruna byggðist á þekkingu, skýrum skilaboðum og samtakamætti samfélagsins alls. Það verður ennþá ljósara þegar fram líða stundir.

Kóvið hefur kennt okkur margt. Það var svolítið merkilegt að sjá hvernig stofnanir samfélagsins, sem áður höfðu átt í erfiðleikum með fjarfundi og aðra rafræna þjónustu, gátu með stuttum fyrirvara boðið upp á góða tæknilega framkvæmd á fjarfundum og annarri rafrænni þjónustu. Fyrir stofnanir sem oft þurfa að sækja fundi stjórnsýslunnar í höfuðborginni var

þetta kærkomið. Það er von mín að þegar við erum komin út úr Kóvinu munum við halda áfram að lágmarka ferðalög vegna fundarhalda. Það er bæði þægilegt, tímasparandi og umhverfisvænt.

En Kóvið kenndi okkur líka hversu mikilvægt það er að umgangast annað fólk og hversu mikil áhrif einangrun getur haft á geðheilbrigði fólks. Í nýjum heimi að loknu Kóvi þurfum við því að finna jafnvægið, að þeysast ekki á milli lands- eða heimshorna af litlu tilefni, en halda samt áfram að hittast og kynnast nýju fólki og menningu.

Kóvið hefur líka sýnt okkur mikilvægi nýsköpunar og þess eiginleika að geta tekist á við breyttar aðstæður með hraði. Fyrir Kóvið var mikið rætt um fjórðu iðnbyltinguna og hvernig sjálfvirknivæðing myndi breyta heiminum öllum á næsta áratug. Sú bylting fékk byr undir báða vængi í Kóvinu og munum við því sjá stærri samfélagsbreytingar á næsta áratug en nokkurn gat órað fyrir. Það verður mikilvægt fyrir öll samfélög að geta aðlagast breytingum í gegnum nýsköpun, rannsóknir og menntun. Fjárfesting í háskólum landsins er nauðsynleg svo unnt sé að tryggja að næsta kynslóð geti nýtt þau miklu tækifæri sem framundan eru – þeim sjálfum, þjóðinni allri og heiminum til heilla. Rannsóknir og menntun eru grundvöllur að velferð framtíðarinnar.

Kóvið mun hafa varanleg áhrif á háskóla hvarvetna í heiminum. Á örskömmum tíma hafa allir helstu háskólar heimsins áttað sig á því hvernig unnt er að miðla námi og stunda það með rafrænum hætti. Þetta opnar á nýjar leiðir til að nýta rafræna miðlun til frekara samstarfs á milli menntastofnana, sama hvar í heiminum þær eru.

Háskólinn á Akureyri hefur í gegnum árin verið með þróunarverkefni þar sem nýttir eru kostir rafrænna samskipta. Nýjasta verkefnið á þeim vettvangi er samstarf um MBA-nám við University of the Highlands and Islands í Skotlandi. Það sýnir sig að nýjar víddir opnast þegar rafrænar leiðir eru notaðar við miðlun þekkingar og sérhæfingar milli stofnana og landa. Framundan eru gríðarmikil tækifæri fyrir framsæknar menntastofnanir á háskólastigi að láta til sín taka á vettvangi vísinda og menntunar. Háskólinn á Akureyri er tæknilega og faglega mjög vel í stakk búinn til þess að grípa þetta tækifæri og gera það að sínu enn frekar en nú er. Nýtum möguleikana, eflum háskólann, styrkjum með því nærsamfélögin sem skólinn er hluti af, og verum í fremstu röð meðal menntastofnana landsins hvað þetta varðar. Árið 2020 er ár sem við munum ekki gleyma. Framundan eru breytingar, hraðari en við höfum áður séð. Ég hef fulla trú á því að Háskólinn á Akureyri muni nýta sér það umhverfi til að eflast enn frekar og nýta styrkleika sína íslensku samfélagi til heilla í alþjóðlegu samstarfi. Það er von mín að íslensk stjórnvöld nýti tækifærið, styðji við háskólakerfið og Háskólann á Akureyri sérstaklega sem norðurslóðaháskóla sem tekist hefur með einstökum hætti að bæta aðgengi að háskólanámi – og er reiðubúinn að halda áfram á þeirri vegferð að tryggja öllum aðgengi að háskólanámi.

Með vinsemd og virðingu, Eyjólfur Guðmundsson, rektor