Vida 2 2012

Lifestylemagazine van De Hart&Vaatgroep

Magazine van en voor mensen met een hart- of vaatziekte • 4e jaargang • nummer 2 • mei 2012 • winkelwaarde € 4,95

Er weer bovenop dankzij revalidatie • Naar de top voor het goede doel • Waarom dieren en eskimo’s geen hartaanval krijgen • Je zal het maar zijn: specialist in het vrouwenhart • Beweegadvies van de expert • 5x antwoord op substitutievragen

WIN

Hippe t hangma p.30

Zomers recept

Voor warme dagen

‘Talent is één, maar het is vooral hard werken’

In het hart

Neem de regie over uw gezondheid (vanaf pagina 15)

A

Van twee kanten

Volg @juuuudt op Twitter

Judith van Dijk (37):

BEELD: Marthein Smit

‘Mijn pacemaker was een eyeopener’ Kickbokser Judith kwam er op de middelbare school achter dat haar conditie niet hetzelfde was als die van haar klasgenoten. ‘Tijdens de gymles hield ik mijn klasgenoten niet bij met rondjes rennen. De huisarts verwees me door naar de cardioloog. Mijn hartconditie werd in de daaropvolgende jaren onder

controle gehouden door diverse cardiologen. In 2008 viel ik plots bewusteloos op de grond, toen ik de deur dicht deed voor een pizzabezorger. De oorzaak: een te lage hartslag. Toen ik wakker werd, ben ik naar de eerste hulp gegaan. Twee weken later verliet ik het ziekenhuis met een pacemaker. Het metalen kastje was een eyeopener: ik kon zelfs weer sporten. Mijn passie is kickboksen. Ik train vier keer per week met mijn trainer Leila. Mijn moeder vraagt soms bezorgd: “Doe je wel rustig aan?” Zelf ben ik niet bang.

Ik luister goed naar mijn lichaam. Soms wordt tijdens het sparren mijn pacemaker geraakt, maar gelukkig gebeurt dat niet vaak. Mijn hartziekte is geen beperking, want ik doe wat ik wil.’

Op pagina 31 vertelt Leila, kickbokstrainer van Judith, hoe zij omgaat met de hartziekte van haar leerling. >>>

Vida 3

Y

A

Inhoud Nr. 2 2012

3 Van twee kanten Kickbokster Judith is ‘alive and kicking’

6 Van & voor leden Nieuws en actualiteiten van De Hart&Vaatgroep

8 Bekend met...

Operazangeres Cristina Deutekom

blikt terug op haar leven

11 Beweegadvies Snel lekker in uw vel

19 Lekker & gezond Recept voor een zomerse smoothie

15 In het hart 14 Vijf vragen over

24 Gezond nieuws

Krijg de regie over uw gezondheid

Substitutie en preferentie van geneesmiddelen

25 Column Zanger Arie Ribbens

12 Persoonlijk

‘Ik kan mijn hobby’s weer uitoefenen’

26 Mijn specialisme Cardioloog Janneke Wittekoek heeft hart voor het vrouwenhart

20 Reportage

Trainen voor de Alpe d’HuZes

30 Puzzel & win!

Komt u dit icoon tegen, dan kunt u meer informatie vinden op www.hartenvaatgroep.nl

Vida 5

31 Van twee kanten Kickbokstrainer Leila over hartpatiënt Judith

BEELD: Mladen Pikulic

­

Beste Vidalezer,

De Hart&Vaatgroep draagt steentje bij

Het is lente en de zomer staat voor de deur.

Een heerlijk jaargetijde om te genieten van de natuur, mooie wandelingen te maken of er op uit te trekken met de fiets. Het is tijd om in beweging te komen. Daarom staat deze Vida in het teken van sport en bewegen.

Zeker voor mensen met een hart- of vaatziekte is bewegen van levensbelang. Het verbetert uw conditie, het geeft zelfvertrouwen en het is leuk.

In de reportage nemen we u mee tot op grote hoogten. We volgen de training van twee hartpatiënten die zich klaarmaken voor de beklimming van de Alpe d’HuZes. Het wielerevenement dat in juni van dit jaar plaatsvindt. Deelnemers van het evenement beklimmen maar liefst zes keer op één dag deze enorme berg. Dat is niet voor iedereen weggelegd. Het is een enorme uitdaging, ook voor mensen zonder een hart- of vaatziekte.

De één kan zes keer een berg op fietsen en de ander heeft genoeg aan een rondje door de wijk. Luister daarom vooral naar uw lichaam en leer herkennen wat wel en niet goed voor u is.

Misschien vindt u het beangstigend om na een hartinfarct weer te gaan sporten. Dat is begrijpelijk. U hoeft het natuurlijk niet alleen te doen.

Kijk bijvoorbeeld eens op www.beweegzoeker.nl voor begeleid sporten bij u in de buurt of meld u aan voor hartrevalidatie. En lees natuurlijk deze Vida, vol met beweegtips.

Kom met ons in beweging!

Wetenschappelijk onderzoek naar hart- en vaataandoeningen is van levensbelang en daar wil De Hart&Vaatgroep haar bijdrage aan leveren. Om ervoor te zorgen dat onderzoek goed aansluit bij de praktijk en bij de wensen van patiënten en hun naaste omgeving, is het belangrijk om deze mensen bij het onderzoek te betrekken. De Hart&Vaatgroep is voornemens te starten met een College van Ervaringsdeskundigen, waarbij een kleine groep patiënten vanuit hun unieke perspectief kijkt naar de maatschappelijke kwaliteit en relevantie van wetenschappelijk onderzoek.

Online poll

Op de website van De Hart&Vaatgroep vindt u regelmatig een nieuwe poll over een onderwerp rondom hart- en vaatziekten.

De poll van mei / juni: ‘Hartrevalidatie is meer gericht op mannen dan op vrouwen’  Eens, weet ik uit eigen ervaring  Eens, weet ik via andere kanalen  Oneens, weet ik uit eigen ervaring  Oneens, weet ik via andere kanalen Ga naar www.hartenvaatgroep.nl en breng uw stem uit. Wilt u uw ervaring met hartrevalidatie delen? Kijk dan op pagina 29.

Nieuw op de website

Margo Weerts Directeur De Hart&Vaatgroep

Bekijk de kwaliteitscriteria hartfalen op onze website en zie wat u mag verwachten van goede hartfalenzorg. Indien de zorg die u ontvangt hier niet aan voldoet, ga daar dan over in gesprek met uw zorgverlener.

OPROEP Deel uw ervaring met hartrevalidatie Meer informatie op pagina 29

www.hartenvaatgroep.nl/kwaliteitscriteria

Vida 6

Van & voor leden

Hybride operatiekamer, Clarivein en Tai Chi

Wist u dat…

u op thuisarts.nl betrouwbare informatie vindt over ziekten en gezondheid? Deze website is samengesteld door huisartsen.

Op de Landelijke Vaatdag De Landelijke Vaatdag van De Hart&Vaatgroep stond dit jaar in het teken van de nieuwste medische vaatontwikkelingen. Aan bod kwamen: de hybride operatiekamer, de vaatplaque (de glazen bol van de vaatspecialist) en Clarivein, de nieuwste behandelmethode voor spataderen. Ook aan de innerlijke mens was gedacht. Naast lezingen over stress en hart- en vaatziekten werden workshops over lotgenotencontact en Tai Chi gegeven.

Uw mening over hartrevalidatie

.W.M. van de d plaats op 14 april. Dr. H.D De Landelijke Vaatdag von uwegein beet met Antonius Ziekenhuis Nie Pavoordt, vaatchirurg St. huis is vorig jaar het spits af. In dit zieken de hybride operatiekamer er’ geopend. een ‘hybride operatiekam

De Hart&Vaatgroep heeft met behulp van haar leden de wensen en eisen die patiënten stellen aan hartrevalidatie verzameld. Het resultaat is een set kwaliteitscriteria voor hartrevalidatie. Hieruit blijkt dat patiënten het belangrijk vinden dat alle hartpatiënten informatie krijgen over hartrevalidatie en dat cardiologen patiënten stimuleren om hartrevalidatie te volgen. Ook een snelle doorverwijzing en start van hartrevalidatie vinden patiënten belangrijk.

Nieuwe brochure

Ga voor de set kwaliteitscriteria voor hartrevalidatie naar www.hartenvaatgroep.nl/ kwaliteitscriteria

De ziekte van Rendu Osler Weber De Hart&Vaatgroep heeft een nieuwe brochure over de ziekte van Rendu Osler Weber (ROW). Wat is ROW precies? Hoe wordt het vastgesteld?

Welke behandelmogelijkheden zijn er?

Antwoorden op deze vragen en meer vindt u in de brochure.

?

Meer informatie, vragen of reacties?

Bestel of download de brochure op www.hartenvaatgroep.nl/bestellen, of bel met het secretariaat van De Hart&Vaatgroep: 088 11 11 600

Kijk op www.hartenvaatgroep.nl of mail naar vida@hartenvaatgroep.nl

Vida 7

‘Ik heb in vijfentwintig jaar alles gezongen wat ik wilde zingen.’

Bekend met…

Operazangeres Cristina Deutekom

‘Goed ademen, daar gaat het om’ De wereldberoemde sopraan kan terugkijken op een leven vol hoogte-, maar ook dieptepunten. Hartproblemen zorgden ervoor dat zij het zingen op 55-jarige leeftijd op moest geven. Maar Cristina Deutekom is er allesbehalve verdrietig om. ‘Ik heb in die vijfentwintig jaar alles gezongen wat ik wilde zingen.’

Een groot, modern flatgebouw in Amsterdam-Zuid, vlakbij station Zuid WTC. Het is de thuisbasis van Cristina Deutekom, voormalig dramatisch coloratuursopraan. Hier geniet zij, samen met haar man Jaap en twee katten, van haar welverdiende rust.

‘Ik was altijd bezig. Eerst het conservatorium, toen kreeg ik mijn dochter en daarna volgde de ene opera na de andere. Italië, Spanje, Chili, Mexico, NoordAmerika…’ Ze stapte met enkel handbagage in het vliegtuig, want als het enigszins mogelijk was reisde Cristina’s man Jaap haar achterna met een auto vol koffers. ‘En de hond Alex, een grote Duitse herder die ervoor zorgde dat de dieven in Napels ons met rust lieten’, vult hij aan. Cristina: ‘Iedereen was jaloers op me. Als Jaap zijn baan niet op had willen geven, was ik gestopt met zingen. Wat had ik er dan nog aan gehad?’

Zo werkt het niet Gelukkig is dat niet gebeurd. Cristina zong met alle grote tenoren van haar tijd: Plácido Domingo, Luciano Pavarotti, José Carreras, Franco Corelli, Alfredo Kraus en vele anderen. De Spaanse Kraus

stimuleerde Cristina om een hele strofe uit Lucia di Lammermoor te zingen zonder tussendoor adem te halen. ‘Ik hoorde dat hij dat deed en dacht: dat wil ik ook! Ik heb net zolang geoefend tot het mij lukte.’ Het is kenmerkend voor de ijver en het doorzettingsvermogen dat zij in haar zangcarrière aan de dag legde. ‘Talent is één, maar het is vooral hard werken.’ En daar ontbrak het volgens haar regelmatig aan bij de studenten die ze lesgaf op het conservatorium in Den Haag. ‘Ze verwachtten dat het ze kwam aanwaaien. Zo werkt het niet! Ik verloor regelmatig mijn geduld. Maar ik ken dan ook weinig studenten die echt zijn doorgebroken. Alleen Eva Maria Westbroek. Zij werkt echt hard.’

Zonder spijt In het voorjaar van 1985 kreeg Cristina voor het eerst hartklachten. ‘We waren in ons vakantiehuis in Spanje. Ik dacht dat het mijn longen waren en ik vond het allemaal nogal overdreven.’ Eenmaal thuis stuurde de arts haar direct door naar het ziekenhuis. Kort erna werd ze in het AMC geopereerd: vijf bypasses. Na deze heftige operatie ging Cristina >

Vida 9

Bekend met…

centrum gebracht, waar drie bypasses werden gedaan.

Jaap: ‘Ze hebben dubbele “leidingen” gelegd. Hiervoor hoeft u niet meer terug te komen, zei de chirurg na afloop.’ Cristina: ‘Vraag me niet wat er precies gebeurd is, want ik weet het niet. Wel weet ik, dat ik na de operatie in mijn bed lag en alleen maar bezig was met ademhalen. Goed ademhalen, vanuit mijn middenrif.

Dat ben ik gewend, dus dat deed ik. Het is de reden dat ik nooit problemen heb gehad met mijn stembanden, zoals je nu zo vaak hoort.’ Jaap: ‘De chirurg vertelde dat haar grote longinhoud haar er doorheen gesleept heeft. Hij zei: “We weten eigenlijk helemaal niet hoe zangers functioneren, hoe hun ademhaling precies bijdraagt aan hun gezondheid.” Na de eerste operatie heeft hij haar gevraagd om mee te gaan naar een lezing

‘Ik word soms woedend als ik niet uit m’n woorden kom, maar het helpt niet’

Cristina Deutekom 1963 Debuteert bij de Nederlandse Opera Stichting.

1968 Ontvangt de Grand Prix du Disque Lyrique voor haar Mozart-opname.

1972/1973 Uitgeroepen tot de beste zangeres van Italië.

1974 Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

1987 1e editie van het Cristina Deutekom Concours.

1992 Benoemd tot gastdocente aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag.

2011 80e verjaardag in theater Carré in Amsterdam.

over dit onderwerp voor vakgenoten.’ Helaas volgde in 2004 een herseninfarct, waarna Cristina soms moeite had om uit haar woorden te komen. ‘Woedend word ik daar soms van, maar het helpt niet hè.’

Dubbele leidingen In 1994 werd Cristina nogmaals geopereerd aan haar hart. Dit keer werd ze met spoed naar het VU medisch

Nog een paar De viering van haar 80e verjaardag in Carré werd een bijzonder hoogtepunt voor de zangeres. Jaap: ‘Het was 26 oktober, een woensdagavond, maar Carré was compleet uitverkocht. Het koor van de Nederlandse Opera, Eva-Maria Westbroek, Henk Poort, Marco Bakker, Thalia, Charlotte Margiono, Mini en Maxi en Holland Symfonia… het was een fantastische hommage. Heel bijzonder hoe Ernst Daniël Smid dat voor elkaar gekregen heeft.’ ‘Ja, het was een bijzondere verjaardag’, besluit Cristina Deutekom. ‘Zo wil ik er nog wel een paar.’

Vida 10

Y

Beeld: Jan Jelle de Boer

snel weer aan het werk. Jaap: ‘Henk van der Meyden zei: “Ik krijg jou als eerste weer op het podium.”

Hij organiseerde een concertreeks in Nederland, waarin Cristina optrad met onder andere Marco Bakker en Rudolf Schock.’ Helaas kwamen de klachten al vrij snel terug. In 1987 besloot Cristina daarom haar succesvolle, internationale carrière te beëindigen. Zonder spijt. ‘Het was genoeg. Of vind je 25 jaar niet genoeg?’

Ontmoeting

Beweegadvies van expert Tinus Jongert

‘Stilzitten gevaarlijker dan we dachten’ Bewegen is belangrijk, dat weet iedereen. Maar hoe pak je het aan en hoe houd je het vol? Tinus Jongert, directeur van het Nederlands Paramedisch Instituut en lector Innovatieve Beweegstimulering & Sport aan de Haagse Hogeschool, weet waar je op moet letten.

‘Bewegen in de ruimste zin van het woord heeft een positief effect op de gezondheid. Het vermindert de kans op een nieuw infarct en verkleint het risico op bijkomende aandoeningen. Door intensief te sporten, ga je een stap verder.

Daardoor kun je je uithoudingsvermogen en je kracht vergroten. Het eerste doe je door op 50 tot 80 procent van je maximale capaciteit te trainen. Dat vergt dus een flinke inspanning! Dankzij een goed programma, gericht op het vergroten van je kracht, kun je ook op hogere leeftijd veel activiteiten in het dagelijks leven beter en langer volhouden. Is het eng, zo intensief gaan sporten als hartpatiënt? In principe niet. Natuurlijk is het belangrijk om het sporten goed op te bouwen. Tijdens het hartrevalidatieprogramma is daar sowieso aandacht voor. En verder brengt een gebrek aan beweging een veel groter risico met zich mee dan inspanning.’

Fat and fit ‘Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het essentieel is om het aantal uren dat je zittend doorbrengt op een dag te verminderen, ook al sport je daarnaast. Dus wie een zittend beroep heeft en de avonden grotendeels voor de televisie doorbrengt, komt er niet met het fietstochtje van en naar het werk. Verder weten we inmiddels dat het beter is om wat overgewicht te hebben en fit te zijn dan perfect op gewicht en niet fit. Beter “fat and fit” – zoals de Amerikanen zeggen – dan niet fit.

Wie stelselmatig een uur per dag beweegt, is over het

algemeen ook in staat om op jaarbasis vier tot acht kilo af te vallen. En dat levert een flinke gezondheidswinst op.’

Volhouden ‘Over het algemeen is sporten in groepsverband gemakkelijker vol te houden. Dus sluit u aan bij een wandel- of loopgroep. Of maak bijvoorbeeld gebruik van de beweegprogramma’s die fysiotherapeuten aanbieden. Daarnaast geldt: kies iets wat je leuk vindt en wat makkelijk in te passen is in je dagelijks leven. Een abonnement op de sportschool vijf kilometer verderop vergt meer discipline dan fietsen naar het werk. Of je nu kiest voor lopen, fietsen, roeien of zwemmen, het maakt uiteindelijk niet zoveel uit: als je maar veel beweegt op de juiste intensiteit.’

Y

Sporten onder begeleiding Gebruik de Beweegzoeker van De Hart&Vaatgroep voor activiteiten bij u in de buurt: www.beweegzoeker.nl. Ruim 250 organisaties zijn hierbij aangesloten. Zij bieden sport- en beweegactiviteiten voor alle leeftijden onder deskundige begeleiding. De begeleiders houden rekening met uw aandoening. Dat biedt zekerheid en veiligheid.

Kijk voor meer informatie op: www.hartenvaatgroep.nl/bewegen

Vida 11

Persoonlijk

Jos de Vries oefent zijn hobby’s weer uit

Met dank aan revalidatie

‘

Oud-docent Jos de Vries (65) werd tweemaal getroffen door een hartinfarct. Een team van deskundigen stond klaar voor de revalidatie. Jos vertelt over zijn herstel.

‘De meeste personen zouden mij omschrijven als een fanatieke sporter. Hardlopen en mountainbiken door de bossen zijn mijn twee grootste passies. Daarnaast vind ik het heerlijk om in de tuin te werken. Dat geeft rust. Tweeënhalf jaar geleden merkte mijn vrouw op dat ik na het sporten vaak moe was en dat klopte.

Het noodlot sloeg toe In mei 2009 werd ik getroffen door het eerste hartinfarct.

Er werd een stent geplaatst. Het kunststof buisje houdt het bloedkanaal open en dit was na de operatie direct merk-

‘Ontstressen, dat heb ik wel geleerd’

BEELD: Marthein Smit

Fysiotherapeute Shanna Bloemen werkt bij revalidatiecentrum van het UMC St. Radboud.

‘Het revalidatieproces is een opmaat naar een gezonde leefstijl. Hierin staat beweging, voeding en advisering centraal.’ In het kort bestaat het revalidatietraject uit zes stappen:

Opnieuw revalideren Na ruim twee jaar sloeg het noodlot weer toe. Mijn stent was dichtgeslibd waardoor ik weer geopereerd moest worden. Samen met mijn cardioloog begon ik opnieuw aan mijn revalidatie. Eerst een klein ommetje maken, later een grote wandeling. Tweemaal heb ik een fietsproef af moeten leggen, waarbij mijn lichaam maximaal belast werd. Hierdoor kon het verloop van mijn herstel gemeten worden.

Als herboren

baar: ik had meer energie. Na vier weken rust kon ik me richten op herstel. In het UMC St. Radboud in Nijmegen kreeg ik door deskundigen een revalidatieprogramma aangemeten. Met andere hartpatiënten deelde ik ervaringen en we steunden elkaar. De experts verstrekten veel kennis

Revalidatie in het kort

en wonnen zo mijn vertrouwen. Binnen tien weken was ik hersteld.

Ik herstelde nog sneller dan de eerste keer en kwam zelfs boven mijn oude niveau. Nu oefen ik mijn hobby’s weer uit.

Ik woon in een bosrijk en heuvelachtige omgeving, waar ik graag nordic walk. Ook mountainbiken doe ik met veel plezier. Mijn hartslag en bloeddruk worden door mijn medicijngebruik verlaagd, waardoor ik erg gevoelig ben voor kou.

Daarom sport ik tijdens de winter in het fitnesscentrum.

Ontstressen, dat heb ik wel geleerd. Ik ben blij met de goede afloop en voel me als herboren!

Y

• Screening van de patiënt middels fietstest en intakegesprekken • Voorlichting door de verschillende disciplines • Multidisciplinair overleg waarin doelen besproken worden • Start trainingsmodule: zeven weken lang, twee keer per week trainen • De vijfde trainingsweek: controle fietstest • Eindgesprek met arts om revalidatie af te sluiten

Vida 13

’

vragen over:

1

In Vida krijgt u antwoord op de meest gestelde vragen over een bepaalde hart- of vaataandoening.

Substitutie en preferentie

Wat is substitutie?

Substitutie is letterlijk ‘vervangen’. Bij medicijnen betekent het dat een medicijn wordt vervangen voor een - vaak goedkoper medicijn. Het gaat dan wel om een gelijkwaardig middel met dezelfde werkzame stof, sterkte en gebruiksvorm. Een prijsdaling ontstaat wanneer een geneesmiddel het patent verliest, waardoor ook anderen het mogen maken. Het middel verandert van een spécialité in een generiek middel, ook wel generieke substitutie genoemd.

De voorschrijvend arts bepaalt welk geneesmiddel past bij een behandeling. Wanneer er gelijkwaardige, maar goedkopere middelen beschikbaar zijn dan wordt de arts geacht het goedkoopste voor te schrijven. Ook tijdens het gebruik kan een overstap gemaakt worden. Zorgverzekeraars mogen een preferentiebeleid voeren waarbij zij goedkopere middelen aanwijzen voor generieke substitutie. Deze worden dan vergoed. Voor andere middelen moet bijbetaald worden.

3

4

Mag substitutie altijd?

Over welke middelen kan het gaan?

Substitutie mag worden toegepast bij alle middelen waarvoor een gelijkwaardig alternatief is. De naam bestaat dan uit de overeenkomende werkzame stof plus de fabrikantnaam. Voorbeeld: de werkzame stof in Lipitor® is atorvastatine. Na verlies van het patent, ook te koop als ‘atorvastatine Sandoz’. Het verlies van patent is niet de enige reden voor een andere naam. Ook goedkoper inkopen vanuit het buitenland kan een reden zijn. Zo wordt Lipitor® verkocht onder de namen Lambrinex® en Cardyl®.

5

2

Wie bepaalt of middelen vervangen kunnen worden?

De bezwaren?

Generieke geneesmiddelen hebben dezelfde werkzame stof, maar kunnen samengesteld zijn uit andere hulp- en vulstoffen. Gebruikers kunnen dit merken. Bovendien leren patiëntervaringen dat er weinig tot geen informatie wordt verstrekt over de vervanging. De gebruiker krijgt een medicijn waarvan hij niet weet dat het om toegestane substitutie gaat. Indien de arts aangeeft dat substitutie niet gewenst is, kan daarvoor een verklaring van medische noodzaak worden afgegeven. Dan hoeft de gebruiker niet bij te betalen.

Vida 14

Het vervangen van een middel mag als het andere medicijn in alle opzichten gelijkwaardig is. Verzekeraars kunnen voorstellen een middel in het preferentiebeleid op te nemen.

Het overstappen tijdens een behandeling is een discussiepunt. Vooral bij medicijnen die op een specifiek terrein werken. Als een kleine verandering in de werking grote gevolgen heeft, dan is het beter om het risico niet te nemen.

De behandelend specialist zou over substitutie moeten beslissen, niet de apotheker.

­

Zelfmanagement In het hart

Zelfmanagement De regie over uw gezondheid

De patiënt meer in de regierol, de zorgverlener in een coachende rol. Dat is de nieuwe trend. Samen op zoek naar de motivatie.

Leven met een chronische ziekte is goed mogelijk. Maar voordat een patiënt zich dat realiseert, is vaak een lange weg afgelegd. Er is veel waarmee je moet leren omgaan: de lichamelijke gevolgen van de ziekte, de rest van je leven medicijnen slikken en de psychische impact van je ziekte.

Een chronische ziekte vraagt om een andere leefwijze en het blijkt in de praktijk niet makkelijk om je die eigen te maken. Patiënten vinden het vooral moeilijk zichzelf te (blijven) motiveren >

A

Kompakt-Kassette

60

Vida 15

Tips voor zelfregie Laat u niet overvallen door moeilijke momenten Bedenk wat moeilijke momenten zijn en maak een plan. Zondigen is niet erg, als u daarna uw gezonde eetpatroon wee r oppakt.

Stel uzelf vragen Als u uw doelen niet hebt gehaald, stel dan de vraag: Wat houdt me tegen en wat heb ik nodig om mijn doelen wel te hale n?

Vraag hulp Het is makkelijker uw doelen te hale n met hulp van anderen. Van familie, bure n, collega’s of vrienden.

A

te

Kompakt-Kasset

60

In de gaten houden Claudia de Jong, huisarts bij Gezondheidscentrum Bovenmaat, een van de twee gezondheidscentra onder Wijkgezondheidscentra Huizen. Bovenmaat heeft 14.600 patiënten en werkt met het zorgprogramma “Maten voor Vaten”. In dit programma wordt op brede schaal samengewerkt: ook de apotheek, fysiotherapeut en diëtetiek werken mee. ‘Wij hebben altijd al mensen met een (licht) verhoogd risico op hart- en vaatziekten in de gaten gehouden’, zegt Claudia. ‘Door aan de risicofactoren in ons systeem een code te hangen, kunnen we een stap verder gaan. Voor “Maten voor Vaten” benaderen we de risicogroepen actief voor een bezoek op het spreekuur, zodat we de risico’s en de kans op overlijden door hart- en vaatziekten kunnen inschatten.

Tijdens de jaarcontrole kunnen we dan een gezonde leefstijl bespreken.

De huisartsen, praktijkondersteu-

ners en de voor deze zorg opgeleide doktersassistenten hebben hiervoor samen met apothekers, fysiotherapeuten en diëtisten een cursus motivational interviewing gevolgd. Onze aanpak kost in eerste instantie wat meer tijd en moeite, maar als het risico minder wordt, hoeft de patiënt uiteindelijk minder vaak langs te komen. Daarnaast is er het gemak dat een deel van de zorg dichtbij huis wordt geboden, waarvoor de patiënt anders naar het ziekenhuis had gemoeten. In 2011 hadden we 700 patiënten met een verhoogd risico in beeld. Dit was 14 procent van de totale patiëntenpopulatie vasculair risicomanagement. Op dit moment hebben we 30 procent in de peiling.

In 2013 moet dat 50 procent zijn.

Binnenkort vragen we de patiënten in een enquête hoe “Maten voor Vaten” bevalt, waar behoefte aan is en op welke manier zij met zelfmanagement aan de slag willen gaan.’

Vida 16

tot therapietrouw, voldoende beweging en een gezond dieet.

Volhouden Toch ligt het volhouden van een nieuwe leefwijze enkel en alleen in handen van de patiënt. De arts kan wel zeggen dat roken een ernstige risicofactor is, maar daardoor komt (en blijft) de patiënt niet meteen in actie. Hij weet zelf vaak maar al te goed dat hij ongezond leeft en/of meer moet bewegen. Zorgverleners worden zich er steeds bewuster van dat ze een actieve rol kunnen spelen bij de motivatie van de patiënt. Door samen te ontdekken wat de drijfveer van de patiënt is en wat werkelijk belangrijk is in zijn leven, kan hij zijn leefpatroon aanpassen en het zich eigen maken.

Zo zal een oma die graag weer wil fietsen met haar kleindochter de extra koekjes eerder laten staan.

Samenwerken Achter de schermen wordt hard gewerkt aan zelfmanagement van

­

Zelfmanagement In het hart

‘Dat wat de patiënt nodig heeft, staat centraal’ Gesprekstechnieken de patiënt. Een van de initiatiefnemers is het Platform Vitale Vaten, een samenwerkingsverband van 25 organisaties, waaronder De Hart&Vaatgroep, andere patiëntenorganisaties en beroepsverenigingen van zorgverleners. Gezamenlijk denken de organisaties na over verschillende mogelijkheden om de patiënt te bereiken. Het streven?

Minder mensen die aan hart- en vaatziekten (over)lijden, meer mensen die adequaat omgaan met een (verhoogd risico op) hart- en vaatziekte en de regie gaan voeren over hun eigen gezondheid. Een aantal projecten rond zelfmanagement heeft onder de vlag van Vitale Vaten subsidie van het Ministerie van VWS ontvangen (lees meer in de kaders).

De ideeën voor deze projecten zijn afkomstig van zorgverleners zelf, die hiervoor intensief samenwerken met anderen. De projecten hebben één belangrijke overeenkomst: dat wat de patiënt nodig heeft, staat centraal.

Marthè Moonen, Verpleegkundig specialist neurologie is verbonden aan de stroke (beroerte) nazorgpoli van het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis in Amsterdam. Sinds twee jaar wordt bij 71 patiënten die een herseninfarct hebben gehad de effecten van motiverende gespreksvoering op de leefstijl onderzocht. Marthè: ‘Ik start de begeleiding al op de verpleegafdeling, vlak nadat een patiënt een herseninfarct heeft gehad. Ik ontmoet hem dus op een moment dat hij kwetsbaar is. Ik probeer een ingang te vinden om te kunnen praten over de effecten van de leefstijl op het krijgen van een nieuw infarct.

Dat lukt in het begin niet altijd, maar na een paar gesprekken is de patiënt vaak wel na gaan denken over zijn leefstijl. Ik denk dat dit te danken is aan de motiverende gespreksvoering. Je geeft daarmee niet meteen een oordeel over wat goed of slecht is voor de patiënt.’ Marthè spreekt de patiënt op regelmatige basis over zijn motivatie(s), de successen en de valkuilen. ‘Ik probeer het gesprek zo

te sturen dat de patiënt uit zichzelf vertelt hoe hij zijn leefstijl zou willen veranderen. Voor deze aanpak hing ik soms half over de tafel om patiënten te overtuigen om te veranderen, maar ik merkte dat ik alleen maar weerstand opriep. Bij de huidige aanpak doe ik dat niet en merk ik dat ik de patiënt juist aan het denken zet. Ik geef geen oordeel over hoe hij het doet, maar help hem door met het gesprek zijn motivatie boven te halen. De kracht van verandering ligt dan namelijk bij hem zelf. Neem de patiënt die op 63-jarige leeftijd een herseninfarct kreeg. Hij rookte, had overgewicht en veel stress door zijn beroep. In ons gesprek ontdekte hij wat hij belangrijk vond: hij wilde kunnen voetballen met zijn kleinzoon. Om dit doel te halen, zocht hij hulp bij buren (bewegen), collega’s (stoppen met roken) en zijn vrouw (gezond eetpatroon). Ik ben ervan overtuigd dat hij zonder de motiverende gesprekstechnieken in zijn oude gedrag en leefwijze zou zijn vervallen.’ >

Vida 17

­

Zelfmanagement

Korte lijnen

Ineke Volman, huisarts bij Gezondheidscentrum Maarssenbroek vertelt over hun individuele zorgplan Vitale Vaten waar zij sinds twee jaar mee werken. ‘Het is een digitaal logboek dat de patiënt helpt de risico’s op nieuwe hart- en vaatziekten te verminderen. Ik bespreek de risico’s en in hoeverre de patiënt daar wat aan wil doen. Het logboek helpt vervolgens bij de uitvoering van die plannen. Als de patiënt met zichzelf afspreekt drie keer in de week een kwartier te wandelen, dan houdt hij in het logboek bij hoe dat gegaan is. Dat gebeurt op basis van een aantal vragen, bijvoorbeeld of het gelukt is wat hij zich had voorgenomen. En zo niet, waarom dat niet gelukt is en wat hij nodig heeft om die doelen wel te kunnen halen. Hierdoor wordt de patiënt aan het denken gezet over haalbare oplossingen in zijn eigen omgeving. Om de therapietrouw te vergroten of in beweging te komen. De zorgverlener heeft ook toegang tot het logboek en kan zo nodig te hulp schieten.’

meteen de bloeddruk opnemen.’

Aan het project leverden huisartsen, praktijkondersteuners, diëtisten en specialisten een bijdrage. Yvette: ‘Intussen zijn 25 patiënten onder behandeling van de eerste lijn. Ik ben bij de vijf praktijken langs geweest om die patiënten te bespreken: Welke medicijnen gebruiken ze?

Wat is hun gewicht? Hoe is hun cholesterol? Ik ben goed op de hoogte.’ Beiden zijn tevreden over het project. Ze hebben veel van de andere zorgverleners geleerd en de lijnen zijn korter geworden. Sytze: ‘Dat komt de kwaliteit van de zorg ten goede.’

Yvette: ‘Het maakt de patiënt niet uit of hij door de eerste lijn of tweede lijn wordt geholpen, als hij maar de juiste zorg krijgt.’

Hulp De regie bij de patiënt, de zorgverlener in de coachende rol. Het lijkt de omgekeerde wereld, maar dat is het niet. Het is een gezamenlijk proces. De patiënt bepaalt dan wel zijn eigen doel(en), maar staat er niet alleen voor. Zo nodig krijgt hij hulp bij het bepalen en bereiken van zijn doelen. Van een professional, zoals een diëtist of een fysiotherapeut. Van een sportclub, een beweeggroep of een bekende, zoals een buurman of collega. Of van een coachingsprogramma dat via e-mail herinneringen verstuurt.

Y

Vida 18

• w w w.vitalev aten.nl • w w w.vitalev aten.nl/ patienten • w w w.mijnha rtenvaten.nl • w w w.harte nvaatgroep.n l/ individueelzor gplan (downloaden/bestelle n Individueel Zorg Plan, patië ntenversie zorgstandaard: praktische informatie per risicofactor) Ons advies is het Individuee l Zorg Plan niet alleen in te vullen, maar di t samen met zorgverlener te doen.

Illustraties: Walter van Kalsbeek

Digitaal logboek

Sytze van Dam, internist, en Yvette Henstra, verpleegkundig specialist Vasculaire Geneeskunde van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam willen zorg voor patiënten indien mogelijk bij de huisarts en praktijkondersteuner neerleggen. Dit geldt bijvoorbeeld na een CVA. Zo hoeft de patiënt minder vaak naar het ziekenhuis en kan de specialist zich meer met complexe zorg bezighouden.

Volgens Sytze gaat het vaak om het goed op peil krijgen van de bloeddruk en het cholesterol.

‘Een ander voordeel is dat de huisarts of praktijkondersteuner de patiënt ziet als hij voor andere klachten naar de praktijk komt. Dan kan hij bijvoorbeeld

Lekker & gezond Gezond eten is makkelijker dan u denkt. En nog lekker ook! Vida geeft elke editie een smaakvol recept om verantwoord te koken. Dit keer een frisse aardbeien smoothie.

Lekker als toetje of tussendoortje.

Aardbeien

In een zomerse smoothie

Boodschappenlijstje voor 4 personen • 250 g aardbeien • 8 perssinaasappels • 250 gram diepvriesbramen • 500 ml magere vanilleyoghurt Benodigdheden • blender • 4 hoge glazen • sinaasappelpers • 4 sorbetlepels

Geef u op!

Voor de kookworkshop De Hart&Vaatgroep organiseert regelmatig kookworkshops. Hier leert u hoe u met minder zout een gezonde lekkere maaltijd op tafel zet. Ga naar www. hartenvaatgroep.nl/kookworkshops om te zien of er binnenkort een workshop bij u in de buurt is.

Aardbeien smoothie met sinaasappel en bramen Bereiding:

Was de aardbeien goed schoon.

Bewaar 4 stuks voor de garnering.

Verwijder de kroontjes van de aardbeien en pers de sinaasappels uit met een sinaasappelpers. Doe de aardbeien, het sinaasappelsap en

de bevroren bramen in de blender.

Mix het fruit in 30 seconden tot een gladde smoothie. Verdeel de yoghurt over 4 glazen en schenk voorzichtig de smoothie erop. Garneer met de achtergehouden aardbeien.

Voedingswaarden per smoothie: 220 kcal, 35 gram koolhydraten, 7 gram eiwit, 3 gram vet

...aardbeien en blauwe bessen veel antioxidanten bevatten? De belangrijkste antioxidant is anthocyaan, de kleurstof die aardbeien en blauwe bessen hun mooie kleur geeft. De antioxidanten nemen stoffen weg die in ons lichaam zorgen voor veranderingen in de cel, waardoor bijvoorbeeld kanker kan ontstaan. Bovendien heeft onderzoek van de Universiteit Maastricht en Wageningen uitgewezen dat aardbeien extra beschermen tegen overgewicht, diabetes en hart- en vaatziekten.

Vida 19

Vida 20

Reportage

Twee vechters trainen voor de Alpe d’HuZes

Opgeven is geen optie De één werd geboren met een hartafwijking en wil na een zware operatie laten zien dat hij zesmaal de Alpe d’Huez kan beklimmen.

De ander had na een hartinfarct hetzelfde idee, maar tijdens het fietsen ging er iets mis. Een profiel van hartpatiënten Stefan Teunis en Jos Albers, twee heren met doorzettingsvermogen.

‘Elke avond twee uur op de fiets’ Hij werd geboren met een hartafwijking en onderging vorig jaar een zware operatie. Toch weet hartpatiënt Stefan van geen opgeven. In juni fietst hij mee met de Alpe d’HuZes om geld op te halen voor KWF kankerbestrijding. Zijn missie: zes keer de top halen. Voor zichzelf én voor zijn ouders.

in zijn longslagader. ‘Maar ik ben snel hersteld’, zegt Stefan. Op advies van de cardioloog deed hij voor zijn operatie aan kracht- en conditie-

Stefan werd geboren met een hartafwijking, een gat tussen zijn hartkamers dat geleidelijk aan steeds groter zou worden. Vorig jaar kreeg hij een nieuwe hartklep en een stent

training. ‘En ik ben als een gek gaan wielrennen. Dat hielp. Na een week kon ik thuis al vijftien minuten achter elkaar lopen. En na zes weken fietste ik van mijn huis in Oldenzaal

‘Ik ben als een gek gaan wielrennen’

Vida 21

Stefan Teunis Leeftijd: 31 jaar Woonplaats: Oldenzaal Beroep: Consultant Hartafwijking: VSD, een afwijking waarbij er een gaatje zit in het tussenschot van de hartkamers

naar het Medisch Spectrum Twente in Enschede voor de hartrevalidatie, een tocht van vijftien kilometer. De mensen met wie ik in het ziekenhuis revalideerde waren angstig en durfden niet ver te gaan. Ik wel. Ik heb >

mijn hele leven al te kampen gehad met pijntjes als gevolg van mijn hartafwijking. Ik wist precies hoe ver ik kon gaan.’

Fietsen, krachttraining en duurloop Hij bleek na zijn operatie zelfs meer energie te hebben dan ooit. Ook doordat zijn revalidatie zo voorspoedig verliep, besloot hij zijn plannen voor deelname uit de ijskast te halen. ‘De training bestond vooral uit veel fietsen. Vanaf november heb ik elke avond twee uurtjes op de fiets of hometrainer gezeten. Daarnaast deed ik aan krachttraining en in het weekend trok ik de hardloopschoenen aan voor een duurloop.

Helaas kon ik in januari en februari een paar weken niet trainen door een ontstoken lies.’

Voor het goede doel Hoewel zijn voorbereiding niet vlekkeloos verliep, is hij vastbesloten zes keer de berg te beklimmen. Ook omdat hij niet alleen voor zichzelf fietst. ‘Ik weet waarvoor ik het doe.

Voor mijn vader en moeder. Mijn moeder heeft borstkanker, maar is inmiddels “stabiel” verklaard. Dat kan helaas niet van mijn vader worden gezegd. Hij is in februari overleden, kort nadat er longkanker was geconstateerd. Ik weet dus uit ervaring waarom het zo belangrijk is om geld op te halen voor de ziekte.’

Voor Stefan staat het nu al vast dat het bij één Alpe d’HuZes blijft. ‘Het moet uniek blijven. Ik wil vooral een voorbeeld zijn voor andere hartpatiënten. Laten zien dat je tot veel in staat bent als je je lichaam goed kent. Zelfs als hartpatiënt.’

Y

Vida 22

Jos werd in zijn leven getroffen door twee hartinfarcten. Hij wilde dit jaar meedoen aan de Alpe d’HuZes, maar het noodlot sloeg toe. Tijdens de fotoshoot voor dit artikel werd hij plotseling getroffen door een hartstilstand.

Jos trainde samen met dochter Chantal voor de Alpe d’HuZes. Een ultieme uitdaging voor Jos: ‘Ik wilde veel geld inzamelen voor het KWF en andere hartpatiënten laten zien dat je als hartpatiënt nog veel kunt. Mits je er serieus voor traint.’

Grenzen verleggen Een jaar geleden begon hij serieus met fietsen om een goede basisconditie op te bouwen. Nadat de cardioloog groen licht had gegeven voor deelname aan het evenement, begon hij onder toeziend oog van de bekende coach Henk Kraaijenhof, trainer van onder

Reportage

‘Ik ben me steeds fitter gaan voelen’ meer oud-wereldkampioen Nelli Cooman, zijn grenzen verder te verleggen.

‘Henk stelde schema’s voor me op, waarbij ik een hartslagmeter moest dragen om mijn hartslag in de gaten te houden. Vijf á zes keer in de week volgde ik de trainingen. Variërend van een paar uur doordeweeks tot

Beeld: Pim Hendriksen

‘Mijn dochter redde mijn leven’ aan langere afstanden in het weekend. De schema’s werden fysiek en mentaal geleidelijk zwaarder. Steeds vaker werd ik geconfronteerd met mijn eigen grenzen en het verleggen daarvan. Door er voedingssupplementen bij te slikken, voelde ik me steeds fitter. Dit was pas écht revalideren. Ik noem het “revalidatie 3.0”.’

Niet voor niets Er leek geen vuiltje aan de lucht, tot de bewuste zaterdag. Jos en zijn dochter Chantal hielden even pauze voor deze fotoshoot, toen Jos plotseling neerviel. Chantal handelde direct en reanimeerde haar vader.

Met de ambulance werd Jos naar het ziekenhuis gebracht. Na vier dagen kunstmatige slaap, werd hij zonder schade wakker. ‘Ik weet er niet veel meer van, maar ik weet dat Chantal mijn leven heeft gered. Ik kan nu niet meer meedoen, omdat mijn ICD tijd nodig heeft om vast te groeien. Toch is het trainen niet voor niets geweest.

Mijn goede conditie heeft namelijk bijgedragen aan het snelle herstel. Of ik er rouwig om ben? Natuurlijk is het jammer, maar gelukkig kan ik mijn dochter in juni aanmoedigen.’

Y

Vida 23

Jos Albers Leeftijd: 51 jaar Woonplaats: Wijchen Beroep: Organisatieadviseur Hartafwijking: Heeft meerdere hartinfarcten gehad

Gezond nieuws Kijk uit voor transvetten

Boekentip Dit handzame boekje, aangeboden door Natuurmonumenten, bevat twaalf wandelingen door de Randstad. Alle wandelingen zijn voorzien van praktische informatie, zoals lengte, duur van de route, alternatieve trajecten, horeca en openbaar vervoer en nog veel meer.

Frankensteinvetten, oftewel transvetten, stimuleren het ontstaan van hart- en vaatziekten.

Het slechte cholesterol (LDL) wordt hierdoor omhoog gejaagd en het goede cholesterol (HDL) wordt juist naar beneden gebracht. Ze zijn zelfs zo slecht voor ons dat er op internet diverse petities circuleren die de overheid vragen niet meer dan een bepaald percentage van deze gefabriceerde vetten in menselijk voedsel toe te staan. Transvetten zitten in veel producten: van margarine, halvarine, koekjes, chips tot aan koffiemelkpoeder.

WIN

Vida verloot drie exemplaren. Wilt u kans maken, mail dan voor 15 juni 2012 naar vida@hartenvaatgroep.nl. Kijk voor meer groene cadeaus in de webwinkel van Natuurmonumenten: www.nm.nl/shop

Bron: Eet jezelf mooi, slank en gelukkig, Amber Albarda

Leer het hart beter kennen

Betere behandeling atriumfibrilleren mogelijk De behandeling van boezemfibrilleren (hartritmestoornis) verbetert als het medicijn Amiodaron® rechtstreeks op het hart toegediend wordt. De hogere medicijnconcentraties in het hart en de lagere concentraties in de rest van het lichaam zorgen voor een verhoogde werkzaamheid, terwijl het risico op bijwerkingen vermindert.

Dat blijkt uit promotieonderzoek van Robert Bolderman van de Universiteit van Maastricht.

Tijdens de ‘Nacht van de gezondheid’ op donderdag 7 juni aanstaande, vergroot u uw hartkennis. Deze nacht wordt georganiseerd door gezondNU, een lifestyle- en gezondheidstijdschrift. En De Hart&Vaatgroep is erbij.

Cardiologen, psycholo-

Waar/niet waar

gen, sporters en koks vertellen u wat hun les-

1. Het hart slaat 10.000 keer per dag.

2. Vrouwen overlijden vaker aan een beroerte en hartfalen dan mannen.

3. Mondbacteriën kunnen hartziekten veroorzaken.

vertelt topvolleybalster Judith Blansjaar namens De Hart&Vaatgroep haar hartervaring. Door een gaatje in haar hart leek het erop dat zij een carrière als topsporter moest opgeven.

Kijk op pagina 28 voor de kortingsactie. Meer info? www.nachtvandegezondheid.nl

Vida 24

Antwoorden: 1. Niet waar. Het hart slaat maar liefst 100.000 keer per dag. Bron: www.hartstichting.nl 2. Waar Bron: www. hartstichting.nl 3. Waar Bron: www.allesoverhetgebit.nl

sen zijn voor het hart. Zo

Gezond nieuws & Column

Arie Ribbens

‘Mijn goede vriend Pierre Kartner zegt altijd: “Op je oude dag moet je het niet te gek maken.” Daar ben ik het helemaal mee eens. Je zult mij dan ook geen marathons zien lopen of grote afstanden zien fietsen. En als mijn vrouw Cea elke ochtend om 8.00 uur naar de sportschool vertrekt, blijf ik lekker in bed liggen. Ze krijgt me voor geen goud mee. Maar dat wil niet zeggen dat ik helemaal niet aan sport doe.

Eskimo’s geen bestaand woord in hun taal kennen

Na mijn operatie heb ik zes weken lang gerevalideerd. Niet in het ziekenhuis, maar samen met Cea. Want thuis voelde ik me meer op mijn gemak. Ik deed de oefeningen die ik van het ziekenhuis had gekre-

voor ‘hartaanval’?

Dat komt omdat zij

1,5 kilo vette vis per dag consumeren. Zo krijgen zij voldoende

goede vetten binnen, waardoor hartkwalen gewoonweg niet voorkomen.

Topsport

‘Ik doe op mijn leeftijd wel gek, maar Pierre zal het begrijpen’ gen, waaronder loopoefeningen. Ik trok baantjes in mijn eigen zwembad en wandelde met mijn hond Binky, een Maltezer. Maar ik had ook een eigen methode ontwikkeld om weer op conditie te komen: zingen. Ik was kort voor mijn operatie de nieuwe Mouth van het zangduo Mouth & MacNeal geworden. In de woonkamer zong ik mijn eigen tekst en Cea die van Maggie Macneal (Sjoukje Smit). Voor mij bleek zingen het beste medicijn, want ik ben weer net zo goed als voor de operatie.

Mensen staan er niet bij stil, maar optreden is topsport. Je kunt niet half een optreden ingaan. Als ik op het podium sta geef ik alles, de volledige 35 minuten. Zingen, schreeuwen, bewegen... Het publiek opzwepen. Geweldig. Ik heb vroeger gezeild, gevoetbald, gefitnesst en meegedaan aan Sterrenslag, maar niets is zo zwaar als het artiestenbestaan. Die topsport blijf ik tot mijn dood beoefenen. Misschien doe ik op mijn leeftijd dan toch wel gek, maar Pierre zal het begrijpen. Een artiest ben je in hart en nieren.’

Arie Ribbens (1937) treedt al 55 jaar op als zanger. Hij is vooral bekend van zijn carnavalskraker Polonaise Hollandaise, waarmee hij elk publiek in polonaise krijgt. Twee jaar geleden kreeg hij plotseling hevige pijn in buik en rug, maar een stent in zijn aorta gaf hem nieuwe energie. Hij viert het leven. In zijn columns vertelt hij hoe.

Vida 25

Cardioloog Janneke Wittekoek

‘Het vrouwenhart werkt anders dan het mannenhart’ Vida 26

Mijn specialisme

Voorkomen is beter dan genezen. Preventie van hart- en vaatziekten is een ware passie voor cardioloog Janneke Wittekoek (42).

Het vrouwenhart werkt anders dan het mannenhart. En dan vooral de vaten.

Daardoor hebben vrouwen andere hartklachten dan mannen. ‘Als vrouwen bij mij binnenkomen, hebben ze soms al jarenlang vage klachten’, zegt cardioloog Janneke Wittekoek. ‘Het zijn vaak vermoeidheidsklachten.

Soms neemt de huisarts de klachten niet serieus, omdat deze in veel gevallen lijken op overgangsklachten. En vrouwen zijn natuurlijk meester in het wegmoffelen van klachten. Dat zie je

‘Vrouwen zijn meester in het wegmoffelen van klachten’ ook in het filmpje “Just another little heart attack” op YouTube. Maar na jaren klachten blijken het “ineens” het hart en de vaten te zijn.’

Beeld: Pim Hendriksen

Hardlopen met patiënten Bij Cardiologie Centra Nederland (CCN) heeft Janneke de tijd en ruimte om vrouwen uit te leggen hoe hun hart en vaten werken. ‘Als ze begrijpen hoe alles werkt – wat de directe gevolgen van roken, een slecht voedingspatroon en weinig beweging op hun hart en vaten zijn – draagt dat bij aan preventie. Dan houden vrouwen

een andere levensstijl gemakkelijker vol.’ Maar liever voorkomt Janneke dat vrouwen aan haar bureau belanden.

Ze zet zich daarom vol enthousiasme in om de ‘awareness’ voor een gezonde leefwijze bij vrouwen te vergroten.

‘Ik pak het op een leuke, luchtige en serieuze manier aan. Samen met Joop Braakhekke, die ook hartklachten heeft, doe ik een gezondheidstheater.

Ook schrijf ik blogs en spreek ik groepen vrouwen toe, bijvoorbeeld bij de Rotary Club. Dat zijn een soort van interactieve workshops/open spreekuren. Die werken enorm goed. Ik denk dat het scheelt dat mensen zich niet schamen om over hartklachten te praten, het is geen schaamteonderwerp.

Ik train trouwens ook samen met patiënten op de trimbaan in Almere.

Ze vinden het vaak heel bijzonder dat “de dokter” meedoet.’

Passie overbrengen Zelf leidt Janneke dus een gezond leven. Ze doet aan hardlopen en gaat zelfs de marathon van New York lopen.

‘Mijn passie voor bewegen probeer ik over te brengen op anderen. Als mensen mij zien, zeggen ze vaak “Maar jij hebt makkelijk praten”. Dan zijn ze verbaasd te horen dat ik pas drie jaar terug ben begonnen met hardlopen en toen vijftien kilo zwaarder was. Het kostte mij in het begin ook echt veel moeite. Maar ik heb doorgezet, omdat ik me realiseerde dat ik over niet al te lange tijd tot de risicogroep kon beho-

Vida 27

Naam Janneke Wittekoek Functie Cardioloog Cardiologie Centra Nederland Is opgeleid in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam Is gespecialiseerd in het vrouwenhart Zet zich in voor de preventie van harten vaatziekten Is zelf een fervent hardloper ren. Op een bepaald moment kreeg ik de smaak te pakken en nu vind ik bewegen heerlijk!’

Besef Met haar inzet wil Janneke voorkomen dat mensen pas (te) laat doorhebben dat ze de verkeerde kant opgaan. ‘Veel mensen weten niet of ze een hoge bloeddruk of hoog cholesterolgehalte hebben. Vroeger was dat anders, mijn vader kreeg vroeger eens per jaar een gezondheidscheck op zijn werk. Het is goed om te zien dat het besef terugkeert dat bedrijven een belangrijke rol kunnen spelen bij preventie. Ik zou het liefste zien dat ik uiteindelijk niet nodig ben.’

Y

Lifestylemagazine van De Hart&Vaatgroep

Magazine van en voor mensen met een hart- of vaatziekte • 4e jaargang • nummer 2 • mei 2012 • winkelwaarde € 4,95

Er weer bovenop dankzij revalidatie • Naar de top voor het goede doel • Waarom dieren en eskimo’s geen hartaanval krijgen • Je zal het maar zijn: specialist in het vrouwenhart • Beweegadvies van de expert • 5x antwoord op substitutievragen

A

Kompakt-Kassette

60

WIN

Hippe hangmat p.30

Zomers recept

Voor warme dagen

‘Talent is één, maar het is vooral hard werken’

In het hart

Krijg de regie over uw gezondheid (vanaf pagina 15)

Wat biedt De Hart&Vaatgroep?

De Hart&Vaatgroep is een patiëntenvereniging van en voor mensen met een hartof vaataandoening. Zowel landelijk als regionaal richt De Hart&Vaatgroep zich op informatievoorziening, lotgenotencontact, leefstijlmanagement en belangenbehartiging.

Een greep uit de activiteiten: • www.hartenvaatgroep.nl: informatie, actualiteiten en allerhande tips voor het dagelijks leven • Lifestylemagazine Vida met persoonlijke verhalen, achtergrondartikelen en nieuws van en voor leden • Folders en brochures met uitgebreide informatie over hart- en vaatziekten • Themabijeenkomsten, kookworkshops en cursussen Wilt u De Hart&Vaatgroep steunen door lid te worden? Dat kan voor slechts € 20 per jaar. Aanmelden kan via de website of bel: (088) 11 11 600. Met uw bijdrage maakt u het mogelijk om vertegenwoordigd te worden door deskundigen die werken aan bijvoorbeeld betere zorg, goede en betaalbare medicatie en een passende zorgverzekering voor iedereen. Tip: veel zorgverzekeringen vergoeden dit lidmaatschap.

Adres: De Hart&Vaatgroep Postbus 300 2501 CH Den Haag T (088) 11 11 600 E info@hartenvaatgroep.nl www.hartenvaatgroep.nl Redactieadres: Redactie Vida Postbus 300 2501 CH Den Haag Uitgever De Hart&Vaatgroep Bladmanagement Monique Helderman, Ilse Eijk-

2 juni 2012 Landelijke informatie- en contactdag vrouwen en hartfalen Met een lezing door dr. Henriëtte Verweij (cardioloog van het LUMC) en diverse workshops.

Tijd: 10.00 uur - 16.00 uur Locatie: Kontakt der Kontinenten, Soesterberg Kosten: € 7,50 voor niet-leden. Gratis voor leden.

Aanmelden via www.hartenvaatgroep.nl 7 juni 2012 Vrijwilligersdag van De Hart&Vaatgroep De Hart&Vaatgroep zet haar vrijwilligers jaarlijks in het zonnetje. Het programma bestaat uit een mix van interessante nieuwe ontwikkelingen op medisch gebied en workshops. Afsluitend is er een barbecue om 16.00 uur.

Tijd: 11.00 uur – 16.00 uur Locatie: Kontakt der Kontinenten, Soesterberg Kosten: Gratis Aanmelden via het intranet van De Hart&Vaatgroep (alleen toegankelijk voor vrijwilligers) 7 juni 2012 Nacht van de gezondheid Deze ‘nacht’ staat in het teken van het hart en wordt georganiseerd door het lifestyle- & gezondheidstijdschrift gezondNU. Cardiologen, psychologen, sporters en koks vertellen u wat hun lessen zijn voor het hart. De Hart&Vaatgroep levert een bijdrage aan het programma.

Tijd: 20.00 uur – 24.00 uur Locatie: Corpus ‘reis door de mens’, Oegstgeest Kosten: € 17,50. Leden van De Hart&Vaatgroep krijgen € 5 korting op de entreeprijs.

Meer informatie en aanmelden via www.nachtvandegezondheid.nl/hartenvaatgroep

mans Realisatie LVB Networks, Amersfoort Project- en eindredactie Sabina van der Hoeven Tekstcorrectie Marie-Louise Beenker Redactie Esther Berendsen, Nynke Wielenga, Sjoerd Jansen, Margot Stuyt Redactieraad De Hart& Vaatgroep Riet Alaverdy- van der Knijff, Johan Durge, Karin Idema, Hans van Laarhoven, Sent Wierda, Hessel Koers Fotografie Jan Jelle de Boer, Pim Hendriksen, Marthein Smit, Mladen Piculic Advertentieacquisitie Stichting Adagium, Vlijmen Drukwerk Senefelder Misset, Doetinchem Lithografie Grafimedia Amsterdam De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties en bijsluiters. Deze bevatten geen aanbevelingen van de Hart&Vaatgroep. Zelfmedicatie kan risico inhouden.

Raadpleeg eerst uw arts.

Vida 28

16 juni 2012 FHapjesmiddag Middag voor mensen met Familiaire Hypercholesterolemie (FH). Volg een workshop gezonde hapjes maken en ga daarna in informele setting in gesprek met lotgenoten.

Tijd: 13.30 uur - 16.00 uur Locatie: Swingbo Eventlab, Utrecht Kosten: € 7,50 voor niet-leden. Gratis voor leden.

Aanmelden via www.hartenvaatgroep.nl

Service

OPROEPEN Vakanties van De Hart&Vaatgroep De Hart&Vaatgroep organiseert samen met de Hartstichting vakanties voor mensen met een aangeboren of op jonge leeftijd verworven hartafwijking. Het doel: deelnemers en hun naasten een fijne vakantie bezorgen. Maar ook ervaringen uitwissellen en verkennen van eigen grenzen. agenda 8 t/m 10 juni 2012 Gezinsweekend Zuidwolde Voor gezinnen met kinderen t/m 12 jaar, waarvan één (of meer) van de kinderen (0-5 jaar) een hartafwijking heeft.

15 t/m 20 juli 2012 Jongeren vakantieweek Hoekelum Voor jongeren van 14 t/m 20 jaar met een hartafwijking.

21 t/m 27 juli 2012 Huisjesparkweek gezinnen Bant Voor gezinnen met kinderen t/m 12 jaar, waarvan één (of meer) van de kinderen een hartafwijking heeft. Het kind met de hartafwijking moet tussen de 5-12 jaar zijn.

22 t/m 27 juli 2012 Week verstandelijk beperkten Havelte Voor 18 jaar en ouder met een verstandelijke (en lichamelijke) beperking en een hartafwijking.

29 t/m 4 augustus 2012 Gezinsweek Nunspeet Voor gezinnen met kinderen t/m 12 jaar, waarvan één (of meer) kinderen tussen de 5-12 jaar een hartafwijking heeft.

19 t/m 23 oktober Fit & Funweekend Valkenswaard Lang weekend voor jongeren van 18 t/m 30 jaar.

Voor meer informatie en aanmelden: www.hartenvaatgroep.nl/vakanties

Voor meer informatie en actuele agendapunten: www. hartenvaatgroep.nl. Via deze website kunt u ook de regio­ websites bezoeken met een regionale agenda. Aanmelden voor een activiteit kan (tenzij anders vermeld) via: info@hartenvaatgroep.nl of bel (088) 11 11 600.

Waarom bent u lid van De Hart&Vaatgroep?

Vertel het ons Mail naar: vida@hartenvaatgroep.nl Nog geen lid? Wat zou voor u een reden zijn om u aan te melden? Ook dat horen wij graag.

Laat u horen

Over hartrevalidatie

De Hart&Vaatgroep is op zoek naar ervaringen. We willen de positieve effecten van hartrevalidatie onder de aandacht brengen bij patiënten en zorgverleners. En ze daarbij inlichten over de gevolgen als hartpatiënten niet voor revalidatie kiezen. Hiervoor hebben we uw ervaringen nodig. Is één van de onderstaande situaties op u van toepassing, dan zijn we heel benieuwd naar uw antwoord op de bijbehorende vragen.

1

U bent behandeld voor een hartprobleem en heeft hartrevalidatie gevolgd Heeft hartrevalidatie geholpen om fitter te worden? Of om weer vertrouwen te krijgen in uw lichaam? Of om minder angstig of somber te zijn? Of uw werk of dagelijkse bezigheden weer op te pakken? Of heeft het een ander effect gehad?

Wat vindt u belangrijk aan hartrevalidatie?

2

U bent behandeld voor een hartprobleem en heeft geen hartrevalidatie gevolgd Heeft u bepaalde zorg of begeleiding gemist? Denkt u dat u met hartrevalidatie fitter zou zijn geweest? Of minder angstig of somber? Of eerder of beter uw werk of bezigheden op had kunnen pakken? Wat zou u belangrijk hebben gevonden aan hartrevalidatie?

3

Uw partner of naaste is hartpatiënt Heeft u begeleiding bij de hartrevalidatie gehad of juist niet? Wat is uw ervaring? Heeft u bepaalde begeleiding gemist? Hoe gaat het nu met u?

Mail uw ervaring* naar vida@ hartenvaatgroep.nl *Uw ervaring geven wij nooit door aan derden zonder uw toestemming.

Meer informatie over hartrevalidatie?

Kijk op www.hartenvaatgroep.nl/hartrevalidatie

Vida 29

Puzzel & win!

1 4 3

1

6

9

3

6

5

9

9

3

9

4 10

8

10

2 3

9

1

6

7

6

9

9 3 9

3

1

6

4

7

3

5

5

Lekker lui

8 9

6 7

10 5

10

2 3 1

2

6

4

9

1 4

10

WIN | Zomerse hangmat 1

8 oefenen voor een wedstrijd

7 werpen

6 ervandoor gaan

5 voetbalterm

4 zich onder water begeven

3 watersport

2 omkeren

Stuur de oplossing van de puzzel voor 15 juni naar: Redactie Vida, Postbus 300, 2501 CH Den Haag of naar vida@hartenvaatgroep.nl en win een hangmat van Luilak.

9

4

10

5 6

3 9

3

6

3

9

3

4

3

4

9

9

10

9

8

7

8 9

2

9

5

6 7 constructie in de lucht wordt opgelaten

9 sport waarbij een lichte, houten met papier bespannen

5

3

8

1

3

2

5

9

8

3

7

Samen heerlijk luieren in een tweepersoonshangmat van Luilak ter waarde van €89,95. De producten van Luilak komen uit het zonnige zuiden en worden rechtstreeks bij de producent ingekocht. Eerlijke handel dus! Daarnaast worden de producten gecontroleerd op kinderarbeid. Sterker nog, Luilak schenkt van elk verkocht product één euro aan een kindertehuis in Colombia.

Heerlijk luieren en genieten van eerlijke handel.

Dat is waar Luilak voor staat. www.luilak.nl

En de winnaar is...

De prijs uit Vida 1 ging naar Mw. M.G. Meijer uit Amsterdam, H.J. v.d. Bos-Rijkers uit Amersfoort, Mw. E. Jochems uit Kessel, Mw. R. Voortman uit Tricht, S. Michiels uit Groningen, C. Groot uit Hoofddorp, C. Cevat uit Koog aan de Zaan, Mw. G. Fontein uit Leeuwarden, J.S.M.Q. Cameron uit Bergen op Zoom, Mw. H.C.H.M. van Engelen – van der Bijl uit Aalsmeer. Gefeliciteerd met de welness voucher!

Vida 30

© DENKSPORT PUZZELBLADEN

2

10

9

1 kegelen 2 omkeren 3 watersport 4 zich onder water begeven 5 voetbalterm 6 ervandoor gaan 7 werpen 8 oefenen voor een wedstrijd 9 sport waarbij een lichte, houten met papier bespannen constructie in de lucht wordt opgelaten

1 kegelen

Filippine

Vul de goede antwoorden in. Gelijke getallen zijn gelijke letters. Bij juiste invulling leest u in de balk de oplossing.

Filippine

Vul de goede antwoorden in. Gelijke getallen zijn gelijke letters.

Bij juiste invulling leest u in de balk de oplossing.

Van twee kanten

Leila Ahalli (32):

BEELD: Marthein Smit

‘Judith heeft een vechtershart’ Samen met haar partner Chris traint ze bij Tengugym meerdere hartpatiënten, maar Judith krijgt geen special treatment. ‘In het begin, nu zo’n twee jaar geleden, waren we voorzichtig. Judith deed mee aan “cardio-kickbox”, waarbij niet gespard wordt. Zo kon ze veilig aan haar conditie werken. Inmiddels is ze beter dan sommige kickboksers zonder hartproblemen. Ze heeft een geweldig uithoudingsvermogen en een vechtershart. Ze spart zelfs tegen mannen.

Of zij rekening met haar houden? Nee, ze behandelen haar net als iedere andere tegenstander. Sinds ik Judith train, heb ik haar slechts enkele keren terug moeten fluiten. Dan merkte ik aan haar ademhaling dat ze even rustig aan moest doen. Haar maximale hartfrequentie wordt bepaald door de pacemaker. Ze houdt zelf ook goed in de gaten hoeveel ze aankan.

We hebben gezamenlijk de verantwoordelijkheid over het verantwoord trainen van Judith. Soms kan ze zichzelf onderschatten, dan probeer ik haar extra te motiveren. Zo dacht ze dat ze niet ver kon hardlopen. Ik zei dat ze er goed aan zou doen het te proberen. Daarna belde ze op om te vertellen dat het gelukt was. Dat zijn mooie momenten.’

Y

<<< Op pagina 3 vertelt kickbokser Judith over haar sportieve leven na de pacemaker.

Vida 31

A