Outsourcing&More 25 (6/2015) by Pro Progressio

nr 6 (25)

listopad / grudzień 2015 November / December 2015

Polska i Ukraina budują IMPERIUM outsourcingu IT Wywiad ze Stepanem Vesolovskiym – Prezesem Lwowskiego Klastra IT

Poland and Ukraine are building an IT outsourcing EMPIRE str. 16

Zarządzanie procesami w międzynarodowej firmie IT Process management in international IT company str. 22

Droga do doskonałości dla firm outsourcingowych The Road to Excellence for Outsourcing Companies str. 45

LAT 路 YEARS

Od Redakcji

Editorial Note

Dymitr Doktór Redaktor Naczelny Chief Editor

Szanowni Czytelnicy, Bezpłatny magazyn / Free of charge magazine Redaktor naczelny / Editor-in-chief Dymitr Doktór d.doktor@outsourcingandmore.pl Zespół / Editorial team Kamila Cyranowicz / Magda Kacprzak Opracowanie graficzne i skład DTP Dariusz Skuza Reklama / Advertising reklama@outsourcingandmore.pl Wydawca / Published by RIPOSTA Doktór S.J. ul. Dolna 21b/40 00-773 Warszawa www.riposta.pl Adres redakcji / Editorial address RIPOSTA Doktór S.J. ul. Dolna 21b/40 00-773 Warszawa

T: +48 22 213 02 45 F: +48 22 213 02 49 redakcja@outsourcingandmore.pl www.outsourcingandmore.pl Druk / Print Drukarnia Jantar Obsługa prawna / Legal support „Chudzik i Wspólnicy” Prenumerata i dystrybucja / Subscriptions Bezpłatna prenumerata po uprzedniej rejestracji na stronie www.outsourcingandmore.pl Outsourcing&More is bimonthly free of charge magazine. See the website www.outsourcingandmore.pl for more details Wybrane zdjęcia pochodzą z serwisu shutterstock.com / Selected photos come from shutterstock.com website Nakład / Circulation 3000 egz. / copies AUTORZY / AUTHORS: Stepan Vesolovskiy Elżbieta Czyżak • Michał Timler • Grzegorz Synal Mariusz Odkała • Tomasz Ataman • Maciej Tyburczy Janusz Krzemiński • Piotr Kamiński • Piotr Capiga Jonas Prising • Wiktor Doktór • Radosław Walas Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, reprodukcja bez pisemnej zgody Redakcji nie jest dozwolona / All rights reserved. No copying, reproduction or photocopying allowed without written consent of the publisher. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń / The views expressed in this publication as well as the content of the adverts are not necessarily those of the editor.

PARTNERZY / PARTNERS

Jesień, to zazwyczaj wzmożona aktywność firm obfitująca w konferencje i wydarzenia branżowe. Jak co roku, zarówno w Polsce jak i w Europie, nie można narzekać na brak ciekawych i merytorycznych spotkań. Niewątpliwie, jednym z najważniejszych wydarzeń o międzynarodowym wymiarze była Lwowska Arena IT , która odbyła się na Ukrainie. To – jedna z największych w Europie konferencji o tematyce IT. Zapraszam na wywiad, jakiego udzielił nam Stepan Veselovskiy – Prezes Lwowskiego Klastra IT.

W bieżącym wydaniu Outsourcing&More znajdziecie Państwo publikacje dotyczące wielu obszarów outsourcingu. Pośród ciekawych artykułów znajdują się tu wypowiedzi ekspetów z takich dziedzin, jak archiwizacja dokumentów,

Call i Contact Center, księgowość, zarządzanie kadrami oraz IT Contracting.

W sekcji prawnej skupiamy się na odpowiedzialności członków zarządu spółek z ograniczoną odpowiedzialnością – jest to odpowiedź na zmieniające się uregulowania prawne. Informacje dostarcza Kancelaria Chudzik i Wspólnicy.

Jest mi miło Państwa poinformować, że rozpoczęliśmy współpracę z portalem INN Poland, dzięki czemu na stronach Outsourcing&More będziecie Państwo mogli zapoznawać się z aktualnościami gospodarczymi, przedstawianymi w sposób łatwy, prosty i czytelny, a dotyczącymi również innych dziedzin życia gospodarczego niż outsourcing. Zapraszam do lektury,

Dear Readers, Autumn usually coincides with companies becoming more active and is full of conferences and industry events. As each year, both in Poland and in Europe, there is no shortage of interesting and substantive meetings. Without a doubt, one of the most important international events was Arena IT in Lviv which took place in Ukraine. It is one of the biggest IT conferences in Europe. I would like to invite you to read our interview with Stepan Veselovskiy – the President of the Lviv IT Cluster.

In this edition of Outsourcing&More, you will find publications regarding many different areas of outsourcing. The numerous interesting articles include comments by experts from such areas as document archiving, Call and

Contact Centres, accounting, HR management, and IT Contracting. In the legal section, we focus on the liability of the members of the management boards of limited liability companies in response to changing legal regulations. The information is provided by the Law Firm Chudzik and Partners. I am pleased to inform you that we began cooperation with the INN Poland web portal thanks to which, on Outsourcing&More’s webpages, you will be able to become acquainted with current economic news that is presented in an easy, simple, and understandable way, which also pertains to economic areas other than outsourcing.

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

Enjoy reading,

Spis treści Index

6 8 10 14

Aktualności Ciekawostki Did you know?

Aktualności INN POLAND Kalendarium Calendar of events

Polska i Ukraina budują IMPERIUM outsourcingu IT – wywiad ze Stepanem Vesolovskiym – Prezesem Lwowskiego Klastra IT Poland and Ukraine are building an IT outsourcing EMPIRE – interview with Stepan Vesolovskiy, the President of the Lviv IT Cluster

Zarządzanie procesami w międzynarodowej firmie IT 22 Process management in international IT company 27 31

Korporacyjne DNA a Outsourcing How to make Outsourcing part of the corporate DNA

W poszukiwaniu doskonałości In search for perfection

Odpowiedzialność członków zarządu spółek z ograniczoną odpowiedzialnością 36 w świetle nowych uregulowań prawnych The liability of limited liability company board members in light of the new regulations

Outsourcing contact center jest trendy! 40 Outsourcing contact centres are trendy! Właściwe zarządzanie dokumentami i informacją to pewność ochrony i dostępności danych 44 Smart records management ensures continued information access and security Droga do doskonałości dla firm outsourcingowych 45 The Road to Excellence for Outsourcing Companies 49 52 54

Stanowisko: Analityk Biznesowy Job: Business Analyst

W drodze na spotkanie biznesowe On the way to a business meeting

Książki dla managera

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

Aktualności

Wyniki wynajmu długoterminowego aut po III kw. 2015 r Branża wynajmu długoterminowego samochodów (CFM) odnotowała po trzecim kwartale 2015 r. najlepsze wyniki od ponad 3 lat. Zgodnie z danymi podanymi przez Polski Związek Wynajmu i Leasingu Pojazdów, czyli organizację reprezentującą w Polsce branże CFM i Rent a Car, rynek wynajmu długoterminowego aut służbowych urósł po trzecim kwartale aż o 14% r/r.

W ostatnim kwartale już więcej, niż co piąte (21,2%) nowe auto osobowe kupione przez firmy w polskich salonach, znalazło się w usługach wynajmu długoterminowego. Imponująco duży jest również wzrost liczby aut w usługach CFM. W pierwszych 9 miesiącach 2015 r. wzrost liczby samochodów w wynajmie długoterminowym w Polsce był aż o 71% większy, niż w analogicznym okresie ubiegłego roku.

Wyniki 21. edycji sondażu „Monitor Rynku Pracy” Instytutu Badawczego Randstad Początek jesieni na polskim rynku pracy zaznacza się utrzymaniem bardzo optymistycznych trendów. Jak pokazują wyniki najnowszej edycji badania Monitor Rynku Pracy, realizowanego przez agencję zatrudnienia Randstad – wysoka rotacja pracowników, ich otwartość na zmianę pracy w przyszłości oraz postrzegane szanse

znalezienia nowej posady pozostają na wyraźnie wysokim poziomie. Badanie pokazało jednak nieco ciemniejszy obraz naszego rynku pracy w kontekście przyjmowania przez Polskę imigrantów. Choć 2/3 pracodawców promuje integrację pracowników o różnych cechach i zdolnościach – nie brakuje różnych form dyskryminacji.

Aktywność inwestycyjna w Europie Środkowej w trzecim kwartale Według danych międzynarodowej firmy doradczej Cushman & Wakefield łączna wartość transakcji inwestycyjnych na najważniejszych rynkach nieruchomości komercyjnych Europy Środkowej, tj. w Polsce, Czechach, Rumunii oraz na Słowacji i Węgrzech,

w yniosła w trzecim kwartale bieżącego roku ponad 1,8 mld euro w porównaniu z 889 mln euro w poprzednim kwartale. Od początku roku zainwestowano w tym regionie 4,16 mld euro, czyli podobną wartość, co w analogicznym okresie ubiegłego roku.

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

Warszawski rynek powierzchni biurowych po III kwartale 2015 R. Według raportu Market View – Warszawski Rynek Biurowy w III kw. 2015 r. przygotowanego przez ekspertów firmy CBRE – trzeci kwartał roku dla warszawskiego rynku biurowego był szczególny w świetle obecnych trendów dominujących w tym sektorze. Znacząco spadł poziom pustostanów, wynoszący na koniec III kw. 12,9%, a także wolumen wynajętej powierzchni oraz absorpcja osiągnęły historycznie najwyższy poziom.

Łukasz Kałędkiewicz, Dyrektor Działu Powierzchni Biurowych, CBRE komentuje – Już od kilku kwartałów w kontekście

stołecznego rynku biurowego mówimy o rynku najemcy i to określenie jest wciąż aktualne. Dla firm potrzebujących nowej powierzchni biurowej lub zainteresowanych powiększeniem przestrzeni warszawski rynek dawno nie był tak sprzyjający – możliwości wyboru lokalizacji oraz standardu budynku rosną, a wraz z nimi apetyt na lepsze warunki najmu. Sytuacji sprzyja rosnąca marka Warszawy na arenie międzynarodowej, to największe w kraju centrum biznesu z doskonale wykształconą kadrą pracowniczą. Warszawa staje się coraz częściej centralą dla firm operujących w regionie Europy Środkowo – Wschodniej.

Okiem eksperta: Jak analizować rynek dostawców FM? Jak osiągać maksymalne korzyści dla swojego klienta? Zarządca rozpoczyna proces kompletowania dostawców usług już na etapie wyboru uczestników przetargu. Wybór dostawcy zawsze powinien być podyktowany indywidualnymi potrzebami konkretnej nieruchomości, dlatego bardzo ważna jest znajomość obiektu i klienta, dla których prowadzony jest proces. Zaproszenie konkretnej firmy do uczestniczenia w postępowaniu ofertowym powinno być poprzedzone wcześniejszym rozpoznaniem jej

struktury oraz potencjalnych wartości dodanych, jakie dana firma może wnieść w tym konkretnym przypadku. Zdarzają się niestety przypadki, kiedy zaproszone przez zarządców podmioty nie zostały wstępnie zweryfikowane i nie są w stanie spełnić stawianych wymagań, co okazuje się dopiero w trakcie analizy ofert. Zabiera to niepotrzebnie czas zarówno zarządcy, jak i klienta.

W jakim kierunku zmierza branża call i contact center? Nadchodzące zmiany wynikają z konieczności adaptacji do nowych form komunikacji, którymi posługują się ludzie. Branża musi też sprostać

zarządzaniu ogromnymi ilościami danych. Niektóre ze zmian zaskakują. Oto kilka wiodących tendencji, które ukształtują przyszłość tego dynamicznie rozwijającego się sektora (...).

Quo vadis, call center?

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

Ciekawostki Did you know?

liczba konsumentów na świecie wybierających telefon jako preferowany kanał kontaktu

62% planowana liczba gości na Wielkiej Gali Outsourcing Stars 2015 28 stycznia 2016

Number of clients worldwide who choose the phone as the preferable communication channel

300 Planned number of delegates at Great 2015 Outsourcing Stars Gala in Warsaw on January 28th, 2016

liczba firm korzystających z usług freelancerów IT wg badania Orange Insights

55% liczba lokalizacji Call Contact Center w Polsce

Number of companies using services provided by IT freelancers (according to Orange Insights survey)

218 Number of Call Contact Centers in Poland

całkowita powierzchnia najmu III Etapu biurowca Alchemia

36 tys. m2 Total lease capacity of Alchemia III office building

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

Strach nie zagląda już w oczy. Dlaczego przedsiębiorcy przestają się bać? Polskie przedsiębiorstwa nie boją się już inwestować. Raport Ministerstwa Gospodarki pokazuje, że firmy chcą się rozwijać i podejmują coraz odważniejsze decyzje, aby to robić.

o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej. Umożliwia ona firmom zaciąganie specjalnych kredytów na inwestycje w nowe technologie. Kredyty będą częściowo spłacane przez Bank Gospodarstwa Krajowego.

Motorem wzrostu są większe firmy (zatrudniające powyżej 9 osób), cieszy jednak fakt, że coraz więcej inwestują też małe i średnie przedsiębiorstwa. Sprzyjała temu m.in. zmiana przepisów podatkowych, dzięki której chętniej kupują one środki transportu. Dalszemu rozwojowi tego sektora przedsiębiorstw pomoże też niedawna nowelizacja ustawy

Wzrost inwestycji dokonywanych przez firmy świadczy o polepszającej się ich kondycji. Optymizmem napawa fakt, że w pierwszym kwartale bieżącego roku ten trend był kontynuowany.

W sferze inwestycji w Polsce w ciągu ostatnich kilku lat panował marazm. Niepewna sytuacja na globalnych rynkach czy niski poziom popytu krajowego sprawiały, że firmy niechętnie angażowały się w działania wymagające nakładów sił i środków. To już jednak przeszłość. Opublikowany przez Ministerstwo Gospodarki doroczny raport „Przedsiębiorczość w Polsce” pokazuje, że w sferze inwestycji polskie firmy włączyły przysłowiowy „piaty bieg”. W roku 2014 nakłady na inwestycje wzrosły o 8,7 proc. Postęp bardzo dobrze widać, analizując statystyki opisujące nakłady na środki trwałe. W roku 2014 zanotowano ich wzrost o 9,2 procent, podczas gdy rok wcześniej wyniósł on zaledwie 1,1 proc. Łączna wartość inwestycji przedsiębiorstw osiągnęła w ubiegłym roku poziom 120 mld złotych i była największa w historii.

Jeśli chodzi o specyfikę inwestycji, to firmy najczęściej kupowały środki transportu, maszyny i urządzenia. Niemniej jednak w ostatnich latach znacznie wzrosły tez nakłady na badania i rozwój. Obrazujący to wskaźnik BERD/PKB (relacja nakładów prywatnych na badania i rozwój (BERD) do PKB) wzrósł z poziomu 0,23 w roku 2012 do 0,38 w 2014.

Robert Gaik

Polacy pracują nad innowacyjnym regulatorem ciepła w budynkach. Pozwoli zaoszczędzić nawet 30 proc. energii Naukowcy z Politechniki Warszawskiej pod przewodnictwem prof. Witolda Chmielnickiego, wspólnie z firmą Ekoprojekt, pracują nad stworzeniem regulatora neuronowego, który będzie służył do zarządzania ciepłem w budynkach. Może on przyczynić się do zaoszczędzenia energii nawet o 20-30 proc. rocznie – wskazują uczeni.

Regulator neuronowy (NN) ma być przeznaczony do sterowania ciepłem w budynkach – m. in. centralnym ogrzewaniem czy wodą użytkową. NN w przeciwieństwie do dotychczas stosowanych regulatorów PID,

ma zapewnić lepsze warunki regulacji oraz znacznie szerszy zakres zastosowania – tłumaczą naukowcy. Przede wszystkim dlatego, że jest w stanie umożliwić stabilność dostaw energii poprzez wyeliminowanie zakłóceń. Ponadto zastosowane w regulatorach neuronowych algorytmy umożliwiają znaczną oszczędność energii, niż ma to miejsce w technologii PID. Dokładna jej ilość zależy od rodzaju i powierzchni budynku. Jak tłumaczą naukowcy, może wynosić nawet od 20 do 30 proc.

w skali roku, przy jednoczesnym zapewnieniu tego samego komfortu cieplnego odbiorcom. W efekcie mogą obniżyć się również ich rachunki za ogrzewanie.

W rezultacie projektu ma powstać pierwszy regulator neuronowy w Polsce, wykorzystywany w urządzeniach ciepłowniczych, ogrzewczych i wentylacyjnych. Ma także zapewnić operatorom energii znaczne przedłużenie żywotności zaworów i siłowników czy wyeliminowanie zjawiska przeregulowania – dzięki czemu dłużej będą mogli eksploatować oni sieć bez konieczności dokonywania prac remontowych. Naukowcy pracują nad powstaniem regulatora neuronowego wspólnie ze spółką Ekoprojekt, która zajmuje się

wykonywaniem projektów inżynierskich dla branży elektrycznej, teletechnicznej oraz sanitarnej. Inwestycja zdobyła dofinansowanie w kwocie ponad 6,3 mln zł od Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.

Polski patent na budowlankę? Budynki sklejane taśmą. Polscy naukowcy właśnie nad nimi pracują Politechnika Rzeszowska we współpracy z firmą Neoxe z Krakowa oraz Akademią Górniczo-Hutniczą im. Stanisława Staszica prowadzi wspólne prace nad opracowaniem systemu wzmacniania konstrukcji budynków za pomocą naprężonych taśm wykonanych z kompozytów węglowych. Mają być znacznie wytrzymalsze i tańsze od obecnie wykorzystywanych w budownictwie rozwiązań.

Bazą wyjściową do prac nad nowym systemem o nazwie Neoxe Prestressing System II (NPS II) do naprężania taśm z kompozytów węglowych jest wdrożona i opatentowana wcześniej starsza technologia NPS I. Ulepszona wersja ma charakteryzować się znacznie lepszą wytrzymałością taśm, skuteczniejszym zakotwieniem oraz wzmocnieniem elementów stalowych oraz żelbetowych. Eksploatując w ostatnich latach starą technologię twórcy poznali jej wady. Teraz w trakcie badań nad

opracowaniem nowego systemu mają one zostać wyeliminowane. Naukowcy będą sprawdzać efektywność i ergonomiczność systemu oraz niezawodność i trwałość wprowadzonych nowych elementów wzmocnienia konstrukcji.

Jak tłumaczą twórcy, podstawową zaletą nowego systemu będzie nowatorski i trwały system kotwienia taśm. Ma on wyeliminować niebezpieczeństwo poślizgu taśmy i straty jej siły sprężającej – np. wskutek wysunięcia z zakotwień, a także szkodliwy docisk poprzeczny. Tego typu technologia jest o wiele bardziej opłacalna ekonomicznie niż obecnie stosowane metody. Dlatego, że wymaga mniejszej ilości kompozytu niezbędnego do wzmocnienia konstrukcji, a także posiada łatwość aplikacji oraz możliwość kontroli procesu na każdym jego etapie.

Firma Neoxe zajmuje się produkcją oraz prowadzeniem prac badawczo-rozwojowych w zakresie wytwarzania materiałów pozwalających wzmocnić wytrzymałość obiektów budowlanych. Wspólnie z Politechniką Rzeszowską oraz Akademią GórniczoHutniczą spółka stworzyła konsorcjum, które pracuje nad technologią NPS II. Jego powstanie jest możliwe dzięki dofinansowaniu w kwocie 744 tys. zł od Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (POIG). Kamil Sztandera

Konkurs

Outsourcing stars 2015 Termin zgłoszeń do konkursu: 10 grudnia 2015

Prestiżowe nagrody w branży outsourcingowej

Rozdanie nagród podczas uroczystej Gali Outsourcing Stars w Instytucie Energetyki w Warszawie

Kategorie: BPO Call i Contact Center Car Fleet Management HR – rekrutacja HR – Leasing pracowniczy IT Contracting

Sprzedaż Księgowość, Kadry, Płace Archiwizacja dokumentów Miasto Deweloper Real Estate

Zgłoszenia do konkursu pod adresem

www.outsourcingstars.pl

ORGANIZATOR

Gala Outsourcing Stars 2015 28 stycznia 2015

PARTNERZY HONOROWI

Instytut Energetyki, Warszawa

Największa Gala Outsourcingu w Polsce

Branżowe podsumowanie roku 2015

Największe osobowości outsourcingu

SPONSORZY

PARTNERZY

Networking i Know-How

Kategorie: W poprzednich edycjach udział wzięli: Prezesi

68%

PATRONI MEDIALNI

Łącznie udział wzięło ponad

450 Inwestorzy i goście z zagranicy

osób!

Przedstawiciele miast i sektora publicznego

11%

15%

I NW ES T YCJ E • FI NA NS E • NI E RU CHOMOŚ CI

Wyższa kadra menadżerska

Polsko -Ukraińskie Forum Shared Services i Outsourcingu w Rzeszowie

Organizator / Host: CITYBELL CONSULTING Sp. z o.o Data / Date: 18.11.2015 Miejsce / Venue: Rzeszów

XI Kongres Consumer Finance

Kalendarium

Ludzie kupują od ludzi. Jak uczynić z siebie istotny element przewagi konkurencyjnej

Organizator / Host: Wojciech Herra Doradztwo Personalne Data / Date: 25.11.2015 Miejsce / Venue: Warszawa

Organizator / Host: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Gdańska Akademia Bankowa Data / Date: 19 – 20.11.2015 Miejsce / Venue: Warszawa

HR Solutions Trends Organizator / Host: Pure Conferences Data / Date: 03.12.2015 Miejsce / Venue: Warszawa Business Process Management Trends

Organizator / Host: Pure Conferences Data / Date: 19.11.2015 Miejsce / Venue: Warszawa

Budowanie Trwałej Przewagi Konkurencyjnej Centrum Usług

VIII Kongres Bankowości Detalicznej

Organizator / Host: 4Results Data / Date: 11.12.2015 Miejsce / Venue: Warszawa

Organizator / Host: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Gdańska Akademia Bankowa Data / Date: 25 – 26.11.2015 Miejsce / Venue: Warszawa

Calendar of events

JEDNA

ࢰ ࡨ

Polska i Ukraina budują IMPERIUM

outsourcingu IT Wiktor Doktór: Jak duży jest rynek usług outsourcingowych na Ukrainie? Czy na Ukrainie są jakieś organizacje, które reprezentują sektor outsourcingu? Które usługi są najbardziej popularne? Stepan Vesolovskiy: Na Ukrainie dominującym sektorem outsourcingu jest outsourcing usług IT. Tylko w samym Lwowie 92% rynku outsourcingu to outsourcing IT oraz outstaffing. Tylko 8% to outsourcing innych usług, ale notujemy tu trend wzrostowy, więc można się spodziewać, że w kolejnych latach udział innych usług będzie większy.

Mamy kilka organizacji na poziomie ogólnokrajowym na Ukrainie, które zajmują się nie tylko rozwojem outsourcingu, ale głównie usług IT. Są to np. IT Ukraine, która zajmuje się lobbingiem interesów firm outsourcingowych przed instytucjami państwowymi. Zajmuje się ona także edukacją. Drugą instytucją wspierającą outsourcing jest Komitet IT EBA (Europeam Business Association) – organizacja zrzeszająca ekspertów z różnych branż na Ukrainie. Obecnie obie organizacje współpracują w rządem przy zmianach w podatkach i ich zadaniem jest znalezienie kompromisu między oczekiwaniami Państwa i świata biznesu. Poza organizacjami ogólnokrajowymi, mamy też organizacje lokalne. Obecnie na Ukrainie funkcjonuje pięć klastrów IT. W Polsce nazywacie Klastry terminologią ICT, my używamy określenia IT. Klastrem, który powstał jako pierwszy jest nasz Lwowski Klaster IT. W tym roku obchodzimy pięciolecie jego istnienia. Jest to organizacja najbardziej aktywna, zrzeszająca zarówno firmy, jak i kilka uczelni. Mimo tego, że działamy tylko we Lwowie, jesteśmy największą organizacją branżową na Ukrainie, jesteśmy nawet więksi niż IT Ukraine czy Komitet IT EBA. Na Ukrainie jest jeszcze kilka mniejszych klastrów – w Charkowie, Odessie, Dniepropietrowsku, Łucku i Czerkasach.

Na Ukrainie jest pięć głównych miast, w których rozwija się sektor outsourcingu, nie tylko IT. Są to Kijów, Lwów, Charków, Dniepropietrowsk i Odessa. Stanowią one też

największe centra IT na Ukrainie. Jeśli spojrzymy na roczną wartość rynku outsourcingu IT, to we Lwowie jest to między 290 a 300 milionów USD, a w całej Ukrainie ponad 1 miliard USD. Eksport usług ICT wynosi 5 miliardów USD i – według obecnych prognoz w roku 2020 – przekroczy 15 miliardów USD. Mówiąc o outsourcingu IT, należy też wspomnieć o kapitale ludzkim. Obecnie na Ukrainie w outsourcingu IT jest zatrudnionych powyżej 75 000 osób, z czego we Lwowie jest ich blisko 15 000. WD: Wasz Klaster jest organizatorem największej konferencji IT w zachodniej Ukrainie – Lviv IT Arena. Jak oceniasz tegoroczną edycję konferencji? Kto był jej uczestnikiem i o czym prowadzono główne rozmowy? SV: Tegoroczna edycja IT Areny we Lwowie – w takim formacie jak została ona zorganizowana – jest nie tyle największą konferencją IT w zachodniej Ukrainie, ale i w całym kraju. Jest tylko jedno wydarzenie, które jest większe, ale jej format ma charakter targowy, jak EXPO, gdzie jest dużo osób odwiedzających, którzy przychodzą i wychodzą. U nas większość uczestników brała udział w konferencji przez całe trzy dni. W tym roku mieliśmy ponad 1400 uczestników, nie licząc prelegentów i organizatorów całego wydarzenia.

Celem nadrzędnym całej konferencji było omawianie trendów. Chcieliśmy, i udało nam się to osiągnąć na wszystkich głównych wątkach tematycznych (Biznes, Produkty i Technologie), które były poruszane podczas IT Areny. Obserwujemy coraz częstsze przechodzenie z modelu outstaffing do modelu konsultingowego, i o tym też mówiliśmy. Głównie koncentrowaliśmy się na trendach, które mają szansę się rozwinąć w najbliższym roku i w perspektywie pięciu lat. To już drugi rok, kiedy spotykamy się na IT Arenie i mówimy o tym, co się wydarzyło w branży IT oraz co ma szansę się rozwinąć w nadchodzącym czasie. Zależało nam także na skupieniu uwagi uczestników na Polsce, dlatego że w ostatnich dwóch latach,

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

O rozwoju sektora outsourcingu IT na Ukrainie i współpracy z Polską – Prezes Pro Progressio Wiktor Doktór rozmawia ze Stepanem Vesolovskiym – Prezesem Lwowskiego Klastra IT

wiele firm z obszaru IT nie tylko ze Lwowa, ale z całej Ukrainy, otworzyło swoje biura w Polsce.

WD: O tym powiemy za chwilę. A jaki będzie dalszy rozwój ukraińskiego sektora outsourcingu IT? Podczas konferencji dowiedzieliśmy się, że jest to trzeci największy sektor gospodarki na Ukrainie. Czy myślisz, że ma szansę jeszcze bardziej się rozwinąć? SV: Jeśli weźmiemy pod uwagę Lwów, to już w tej chwili Outsourcing IT jest drugim sektorem gospodarki. Same obroty w branży IT są większe niż budżet miasta Lwowa. W regionie lwowskim, nadal rolnictwo jest dominującym sektorem gospodarki, ale w samym Lwowie na pierwszym miejscu jest IT, a na drugim turystyka. Według naszych prognoz, w ciągu kilkunastu lat pierwszym sektorem gospodarki nadal pozostanie

rolnictwo, natomiast IT będzie drugim, wyprzedzając obecny sektor metalurgiczny.

WD: Od jakiegoś czasu widzimy, że ukraińskie firmy otwierają swoje oddziały w Polsce. Lwowski Klaster IT także otworzył swoje biuro w Lublinie. Co jest głównym powodem uruchamiania biur w Polsce? SV: Firmy, które są ulokowane na Ukrainie bardzo szybko się rozwijają i kwestia otwierania biur w regionie Centralnej i Wschodniej Europy była zawsze aktualna. Obecna sytuacja polityczna, jaką mamy od dwóch lat na Ukrainie, spowodowała jedynie przyspieszenie pewnych decyzji. Polska jest bardzo interesującym rynkiem dla firm outsourcingowych. Powodów jest kilka. Jest to bardzo bliska lokalizacja, jest to kraj w Unii Europejskiej, są u Was zrozumiałe i transparentne

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

zasady prowadzenia biznesu oraz – co może jest mniej ważne ale pomocne – mamy między Polską a Ukrainą bardzo dobre relacje kulturowe.

Ważną kwestią jest problem bezpieczeństwa operacyjnego. Firmy chcą się zabezpieczyć i chcą mieć wiele biur i centrów operacyjnych, nie tylko w Polsce. Dla przykładu, firmy zrzeszone w naszym klastrze otworzyły w ostatnich dwóch latach swoje biura w Polsce, Bułgarii, Rumunii, Czechach, na Słowacji, a nawet w Niemczech. Podobieństwo kulturowe sprawia, że Polska jest najlepszą lokalizacją dla firm ukraińskich. Jednak prowadzenie biznesu w Polsce nie jest proste, dlatego że dostępność do informacji o tym, jak prowadzić działalność gospodarczą w Polsce jest bardzo słaba.

WD: Cieszę się, że o tym wspomniałeś. Przejdźmy więc do ostatniej części naszej rozmowy. Jak według Ciebie powinna wyglądać współpraca między ukraińskimi firmami IT, a Polską? Czego oczekują i poszukują ukraińskie firmy otwierając swoje oddziały w Polsce? SV: Ukraińskie firmy w Polsce poszukują kilku rzeczy. Po pierwsze – bezpieczeństwa w swoim dalszym rozwoju na terenie Unii Europejskiej. Po drugie – poszukują możliwości rozwoju na szerokim międzynarodowym rynku. Głównym celem nie jest otwieranie biur handlowych, ale centrów operacyjnych, w których znajdą pracę polscy programiści. Ukraińskie firmy nie są zainteresowane przenoszeniem obywateli Ukrainy poza granice kraju. Owszem, w pierwszym etapie niezbędne jest przeniesienie kilku osób na czas migracji procesów i budowy biura, ale dalszy rozwój jest oparty o lokalne zasoby ludzkie. Wszystkie firmy, którym nasz Klaster pomagał w uruchamianiu działalności w Polsce planują do końca 2016 r. zatrudniać po 100 pracowników, a nawet więcej.

Głównym problemem, jakie napotykamy na etapie otwierania biur, jest problem wizowy. Próbowaliśmy rozmawiać z polskim Ministerstwem Spraw Zagranicznych, aby uruchomić specjalny program wizowy dla pracowników IT, typu „Wiza IT”, która mogłaby rozwiązać wiele problemów, zarówno po stronie polskiej jak i ukraińskiej. Obecnie, aby dostać wizę do Polski czy do innego kraju w Unii, należy czekać 2-3 miesiące. Mamy bardzo dobre relacje nawiązane z Konsulatem Generalnym RP, ale kwestia wiz nie jest w ich kompetencji. Jest to problem polityczny. Jeśli udałoby się uruchomić jakiś specjalny program wizowy dla pracowników IT, który pozwoliłby na szybsze uzyskanie wiz (nawet odpłatnie), to spotka się to z dużym uznaniem po stronie ukraińskich firm IT. Dobrym przykładem są Stany Zjednoczone, które te problemy rozumieją i współpracują blisko z firmami IT, a w przypadku, kiedy pojawiają się jakieś kwestie do rozstrzygnięcia, konsul odwiedza firmy IT i proponuje rozwiązania przyspieszające wydanie wiz do USA. Tego typu relacje są bardzo istotne,

gdyż – poza deklaracjami – niosą za sobą realne działania. Uruchomienie przyspieszonego programu wizowego przyspieszyłoby znacznie rozwój ukraińskich inwestycji IT w Polsce.

Ukraińskie firmy zajmujące się outsourcingiem IT, nie zawsze poszukują możliwości otwarcia własnych biur. Drugim powodem, dla którego wybierają Polskę jest poszukiwanie partnerów biznesowych i budowanie z nimi współpracy. Na świat i branżę outsourcingu składają się różne projekty, różni klienci i różne kompetencje. W wielu przypadkach, nawiązanie współpracy między outsourcingowymi spółkami z Polski, a outsourcingowymi spółkami z Ukrainy może budować korzystne rozwiązania dla obu stron. W ubiegłym roku z polskich firm otrzymywaliśmy sporo zapytań dotyczących outsourcingu części procesów do realizowania na Ukrainie. Głównym powodem tych zapytań był brak możliwości znalezienia odpowiednich zasobów ludzkich w Polsce. Zbudowanie partnerskich relacji między firmami ulokowanymi na Ukrainie i w Polsce może tworzyć sytuacje typu „win-win”, w której obie strony realizują projekty dla zewnętrznych klientów. Zarówno Polska jak i Ukraina są państwami outsourcingowymi, wzajemna współpraca może tylko wzmocnić rozwój branży w obu krajach. Ukraina, ani ukraińskie firmy IT, nie są zainteresowane migracją pracowników do Polski. Głównym celem jest stały i dynamiczny rozwój rynku usług outsourcingowych. Tak jak Polska nie powinna się wyłącznie skupiać na pozyskiwaniu pracowników z Ukrainy, tak Ukraina na przejmowaniu kontraktów. Takie podejście nie zda egzaminu w dłuższej perspektywie czasu.

WD: Na koniec pytanie o kolejną edycję Lviv IT Arena – co planujecie na następny rok? SV: Lviv IT Arena odbywa się na stadionie piłkarskim we Lwowie. W przyszłym roku nasza konferencja jest planowana na 20 000 osób. Główną scenę postawimy na płycie boiska i tam zorganizujemy prelekcje i wykłady dla programistów, a część biznesową zrealizujemy tak, jak w tym roku, w części VIP stadionu. Będzie to największe wydarzenie branży outsourcingu IT nie tylko na Ukrainie, ale i całym regionie CEE. Musisz być na to przygotowany, dlatego że też tu będziesz. Jesteśmy bardzo zainteresowani tym, aby coraz więcej polskich firm brało udział w naszej konferencji, tak samo, aby ukraińskie firmy były aktywne podczas konferencji organizowanych w Polsce. Dlatego też kilka z nich pojawi się w listopadzie na Polsko-Ukraińskim Forum Shared Services i Outsourcingu w Rzeszowie. WD: Dziękuję za rozmowę. 28 stycznia 2016 r. będziesz naszym specjalnym gościem podczas Gali Outsourcing Stars, podczas której z pewnością podzielisz się kolejnymi informacjami z Ukraińskiego rynku outsourcingu IT. Do zobaczenia. ⎔

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

Poland and Ukraine

are building an IT outsourcing EMPIRE

The President of Pro Progressio Wiktor Dokt贸r talks with Stepan Vesolovskiy, the President of the Lviv IT Cluster, talk about the development of the IT outsourcing sector in Ukraine and cooperation with Poland

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

Wiktor Doktór: How big is the outsourcing services market in Ukraine? Are there any organisations in Ukraine that represent the outsourcing sector? Which services are the most popular? Stepan Vesolovskiy: The dominant outsourcing sector in Ukraine is the IT services outsourcing sector. In Lviv alone, IT outsourcing and outstaffing have a 92% share of the outsourcing market. Only 8% involves the outsourcing of other services, abut we are noticing a positive trend, and so we can expect that in the next few years, the share of other services will be greater. We have several organisations on the national level in Ukraine that are involved in not just the development of outsourcing, but mainly IT services. These are, for example, IT Ukraine, which is involved in lobbying the interests of outsourcing companies before state institutions. It is also involved in education. Another institution that supports outsourcing is Komitet IT EBA (European Business Association) – an organisation that brings together experts from different sectors in Ukraine. Currently, both organisations cooperate with the government in regard to tax changes and their job is to find a compromise between the government and the business world. Aside from national organisations, we also have local organisations. Currently, there are five IT clusters in Ukraine. In Poland, you use the term ICT for clusters, while we use the term IT. The first cluster was our Lviv IT Cluster. This year is the five year anniversary of its creation. This is the most active organisation, which brings together both companies and several universities. Despite the fact that we only operate in Lviv, we are the biggest industry organisation in Ukraine, we are even bigger than IT Ukraine and Komitet IT EBA. In Ukraine, there are also several smaller clusters – in Kharkiv, Odessa, Dnipropetrovsk, Luck, and Cherkassy. There are five main cities in Ukraine in which the outsourcing sector, and not just IT, is developing and these are Kiev, Lviv, Kharkiv, Dnipropetrovsk, and Odessa. These are also the biggest IT centres in Ukraine. If we look at the annual value of the IT outsourcing market, in Lviv, it is between USD 290 and 300 million, while in all of Ukraine, it totals over USD 1 billion. Export of ICT services is over USD 5 billion and based on current forecasts, in 2020, will exceed USD 15 billion. When speaking about IT outsourcing, it is also worth mentioning human capital. Currently, in Ukraine, more than 75,000 people are employed in IT outsourcing, of which, almost 15,000 work in Lviv. WD: Your cluster is the organiser of the biggest IT conference in western Ukraine – Lviv IT Arena. What do you think of this year’s edition of the conference? Who participated in it and what were the main talks about?

SV: This year’s edition of IT Arena in Lviv – in the format in which it was organised – is not just the biggest IT conference in western Ukraine, but in the entire country. There is only one event that is bigger, but it is more of a trade fair, like EXPO, where there are many visitors that come and go. Here, most participants participated in the conference for all three days. This year, there were more than 1,400 participants, not including lecturers and event organisers.

The primary goal of the entire conference was to discuss trends. We wanted to and were able to do so in all subject areas (Business, Products, and Technologies) that were discussed during IT Arena. We have also been observing an increasingly frequent change from outstaffing to consulting, which we also discussed. We mainly focused on trends with opportunities for development in the upcoming year and in the next five years. This is the second year in which we have met at IT Arena and talked about what took place in the IT sector and what has the opportunity for development in the near future. We also wanted to focus the participants’ attention on Poland, that is why in the last two years, many companies from the IT sector, not just those from Lviv, but those from all of Ukraine, opened their offices in Poland.

WD: We’ll talk about that in a moment. What will the further development of the Ukrainian IT outsourcing sector be like? During the conference, we learned that this is the third biggest sector of the economy in Ukraine. Do you think it can develop even further? SV: If we take Lviv into account, then IT outsourcing is already the second sector of the economy. The turnover in the IT sector alone is bigger than the budget of the city of Lviv. In the Lviv region, agriculture continues to be the dominant sector of the economy, but in Lviv itself, IT is in first place, followed by tourism. According to our forecasts, in the next ten to twenty years, agriculture will continue to be the biggest sector of the economy, but IT will be the second biggest passing the current metallurgical sector.

WD: For some time, we have been able to see that Ukrainian companies are opening branches in Poland. The Lviv IT Cluster also opened its office in Lublin. What is the main reason for opening offices in Poland? SV: Companies that are located in Ukraine develop very quickly and the issue of opening offices in Central and Eastern Europe was always current. The current political situation in Ukraine that has been taking place for the last two years just caused the speeding up of certain decisions. Poland is a very interesting market for outsourcing companies. There are several reasons. It is a very close location, it is European Union member state, you have understandable and transparent

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

business rules, and – what perhaps is less important but is helpful – there are very good cultural relations between Poland and Ukraine.

An important issue is the problem of operational security. Companies want to be secure and have many offices and operational centres, not just in Poland. For example, in the last two years, the companies in our cluster opened their offices in Poland, Bulgaria, Romania, the Czech Republic, Slovakia, and even Germany. Cultural similarities mean that Poland is the best location for Ukrainian companies. However, doing business in Poland is not easy, therefore, access to information about how to do business in Poland is very poor.

WD: I am glad that you mentioned this. Let’s go on to the last part of our discussion. How do you think cooperation between Ukrainian IT companies and Poland should look? What do Ukrainian companies that open their branches in Poland expect and look for? SV: Ukrainian companies in Poland are looking for several things. First – security in their further development in the European Union. Second – they are looking for development on a wide ranging international market. The main goal is not to open sales offices, but operational centres in which Polish programmers will find work. Ukrainian companies are not interested in moving Ukrainian citizens outside of Ukraine. Of course, during the first stage, it is necessary to move some people for the duration of the migration of processes and office construction, but further development is based on local human resources. All companies that our cluster helped begin doing business in Poland are planning to have 100 or even more employees by the end of 2016.

The main problem that we encounter when opening offices is the visa problem. We tried to talk with the Polish Ministry of Foreign Affairs about launching a special visa programme for IT employees, like “IT Visa”, which could solve many problems, both in Poland and in Ukraine. Currently, in order to obtain a Polish or other EU visa, one must wait 2-3 months. We have very good relations with the Consulate General of the Republic of Poland, but the visa issue is not within their purview. This is a political problem. If some special visa programme that would allow for visas to be obtained more quickly (even for a fee) could be launched for IT employees, it would be very appreciated by Ukrainian IT companies. A good example would be the United States where these problems are understood and which closely cooperates with IT companies where, in the event of any issues that need to be resolved, the consul visits the IT companies and proposes solutions that speed up the process of obtaining US visas. Such relations are very important as – aside from declarations – they result in real steps being taken. The launching of an accelerated

visa programme would significantly speed up the development of Ukrainian IT investments in Poland.

Ukrainian IT outsourcing companies are not always looking for the opportunity to open their own offices. The second reason for which they choose Poland is to search for business partners and to establish cooperation with them. The outsourcing sector and world are composed of different projects, different clients, and different capabilities. In many cases, the establishment of cooperation between outsourcing companies from Poland and outsourcing companies from Ukraine may result in favourable solutions for both parties. Last year, we received many inquiries from Polish companies regarding the outsourcing of some processes to be carried out in Ukraine. The main reason for these inquiries was the inability to find the appropriate human resources in Poland. The building of partnerships between companies located in Ukraine and in Poland may result in win-win type situations in which both parties carry out projects for outside clients.

Both Poland and Ukraine are outsourcing countries, and mutual cooperation can only strengthen the development of the industry in both countries. Neither Ukraine nor Ukrainian IT companies are interested in the migration of employees to Poland. The primary goal is the sustained and rapid development of the outsourcing services market. Just like Poland should not just focus on obtaining employees from Ukraine, likewise, Ukraine should not focus on taking over contracts – such an approach will not succeed in the long term. WD: Finally, a question about the next edition of Lviv IT Arena – what are you planning for next year? SV: Lviv IT Arena is held on the Lviv football stadium. Next year, our conference is planned for 20,000 people. The main stage will be placed on the pitch, and that is also where we will organise lectures for programmers, while the business part will, like this year, take place in the VIP section of the stadium. It will be the biggest IT outsourcing event not just in Ukraine, but in the entire CEE region. You have to be ready for this, because you’ll be there too. We are very interested in having more and more Polish companies participate in our conference, just like we would like for more Ukrainian companies to be active during conferences that are organised in Poland. That is why several of them will appear in November at the Polish-Ukrainian Shared Services and Outsourcing Forum in Rzeszów. WD: Thank you for our discussion. On 28 January 2016, you will be our special guest during the Outsourcing Stars Gala, during which you will certainly share further information from the Ukrainian IT outsourcing market. See you then. ⎔

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

Zarządzanie procesami w międzynarodowej firmie IT – wywiad z Elżbietą Czyżak, Tower Country Manager Service Management Center w Atos Poland Global Delivery Center

Elżbieta Czyżak Tower Country Manager SMC kariera.pl.atos.net

Outsourcing&More: Jeszcze kilka lat temu branża IT kojarzona była ze światem mężczyzn. Dziś trend ten się zmienia – jak to jest być kobietą w świecie IT? Elżbieta Czyżak: Rzeczywiście, do tej pory większość ludzi kojarzyła posadę informatyka z mężczyznami. Nie sposób jednak nie zauważyć, jak bardzo zmienia się ta tendencja. W naszej firmie pracuje bardzo dużo kobiet, także na stanowiskach typowo technicznych. Niejednokrotnie zdarza się także, że kobiety, które zaczynają pracę w działach biznesowych, po jakimś czasie przekwalifikowują się i stają się specjalistkami od sieci czy oprogramowania. To pokazuje, że IT nie jest dla nas straszne i nie powinnyśmy przejmować się stereotypami. Kobieca precyzja i determina-

cja to cechy, które w IT są nadzwyczaj cenione. Nie można też zapominać o umiejętnościach miękkich – komunikacja i negocjacje (uśmiech) wypływające z kobiecej natury, to niezwykle silne argumenty, nie tylko w branży IT.

O&M: Zarządza Pani Service Management Center (SMC) w firmie Atos. Brzmi bardzo tajemniczo – na czym polega Pani praca? ECz: SMC jest globalnym zespołem, który zajmuje się wspieraniem zespołów technicznych oraz zarządzaniem serwisami dostarczanymi do klientów w oparciu o najlepsze praktyki ITIL v3. Jesteśmy swoistym łącznikiem między zarządem a serwisami operacyjnymi –

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

można by rzec „integratorem serwisów”. Do nadrzędnych aktywności SMC należy czuwanie nad procesami – incydentami, problemami, zmianami w infrastrukturze oraz wieloma innymi związanymi z cyklem życia serwisu na każdym etapie (strategia usług, projektowanie usług, dostarczanie usług, doskonalenie usług). Naszym priorytetem jest zapewnienie klientowi usług na najwyższym poziomie, poprzez codziennie ulepszanie naszych standardów. Ja mam przyjemność stać na czele tego zespołu, który jest częścią globalnej organizacji.

O&M: Co jest najtrudniejsze w pracy w międzynarodowym środowisku IT? ECz: Zamiast mówić o najtrudniejszych aspektach takiej pracy, łatwiej jest mi przedstawić pozytywy oraz wartość dodaną takiej współpracy. Ludzie bardzo często wysoko cenią możliwość pracowania w środowisku międzynarodowym. To właśnie taki typ pracy pozwala na poznawanie różnych kultur i obyczajów, co wynika z możliwości współpracy z osobami z najróżniejszych zakątków świata. Sama możliwość bycia częścią globalnej organizacji daje olbrzymią satysfakcję. To właśnie dlatego ciężko jest mi wskazać najtrudniejsze aspekty – pozytywy zdecydowanie przeważają.

O&M: Zarządzanie procesowe to bezustanna weryfikacja i usprawnianie procesów, do czego potrzebna jest wiedza i kompetencje. Jak wygląda budowanie zespołów kompetencyjnych i zarządzanie nimi? ECz: Największym dobrem, jakie posiadamy są ludzie – pracownicy SMC, którzy dysponują wiedzą, doświadczeniem oraz nieustannie wprowadzają innowacyjne rozwiązania i chętnie dzielą się swoimi pomysłami. Niedawno odbyła się akademia dla osób spoza firmy, związana z Configuration & Problem Management. Akademia spotkała się z ogromnym zainteresowaniem i już teraz przygotowujemy się do kolejnej edycji.

Dbamy również o to, by nowi pracownicy byli pod dobrą opieką tych bardziej doświadczonych. Dzięki zaangażowaniu kolegów, szybko wdrażają się w nowe obowiązki, a poprzez współpracę uczymy się od siebie nawzajem. A jak wszyscy wiemy, dwa plus dwa daje pięć (uśmiech). O&M: Co stanowi klucz do efektywnej współpracy w międzynarodowym środowisku? ECz: Uważam, że najbardziej istotna jest tutaj atmosfera oraz współpraca między kolegami z różnych globalnych zespołów. W pracy spędzamy dużą część swojego życia. Jeśli pracownicy dobrze odnajdują się w swoich zespołach, ich efektywność zdecydowanie rośnie. Kluczem do sukcesu jest tworzenie możliwości integracji i wyraźne promowanie współpracy.

Patrząc na wyniki zespołu SMC doskonale widać, że z różnorodności płynie cała gama korzyści.

O&M: Poziom jakości dostarczanych usług jest niezwykle istotny do prawidłowego funkcjonowania biznesu. Jaka jest w tym rola Service Management Center? ECz: Biznes klienta jest naszym priorytetem. W SMC dbamy o to, by poziom jakości był jak najwyższy, a dostępność usług była zawsze zgodna z oczekiwaniami klientów, także w sytuacjach krytycznych. Przykładowo, jeśli wystąpi jakiś problem techniczny, nasze zespoły rozwiązują go w jak najkrótszym czasie, a co najważniejsze, dbają by nie pojawił się już nigdy więcej. Jest to szczególnie istotne dla biznesu klienta, gdyż wszelkie przerwy w świadczeniu usług dla firmy mogą przynieść straty. O&M: Misją Service Management Center jest bycie zaufanym partnerem biznesowym dostarczającym rozwiązania na najwyższym poziomie kompetencyjnym – co jest najtrudniejsze w takim prowadzeniu biznesu? ECz: Łatwo wyobrazić sobie, jak niezwykle ważne dla naszej firmy – jednego z największych dostawców IT na świecie – jest efektywne dostarczanie usług. Konieczna jest świadomość, że jakość dostarczanego serwisu wiąże się ze zrównoważonym rozwojem biznesu naszych klientów, ich klientów, a także setek tysięcy użytkowników. Właśnie dlatego czujemy się odpowiedzialni za to, co robimy. O&M: Plany na kolejne lata? ECz: Przewidywany wzrost globalnego rynku IT oraz nasze ambicje sprawiają, że w SMC stawiamy na nieustanny rozwój kompetencji, pozyskiwanie nowych kontraktów, a co za tym idzie, wzrost samego zespołu. Szukamy specjalistów oraz osób, które chcą związać swoją przyszłość z branżą IT, są pasjonatami zarządzania procesami oraz ich doskonalenia, mają pozytywne nastawienie, chcą się uczyć oraz rozwijać własne kompetencje i umiejętności. Czekamy na osoby, które nie boją się wyzwań i dynamicznego środowiska.

O&M: Pani recepta na sukces? ECz: Ważnym jest, aby pamiętać, że sukces jest cały czas przed nami i wciąż powinniśmy do niego dążyć. Cieszmy się samą drogą, która może nam dać dużo więcej szczęścia i satysfakcji, niż osiągnięcie ostatecznego celu. To właśnie w trakcie pokonywania kolejnych etapów poznajemy interesujących ludzi, budujemy relacje, rozwijamy się. Dzięki takiemu sposobowi myślenia, nieustannie dążymy do samorozwoju, czym przyciągamy kolejne sukcesy. O&M: Dziękuję bardzo za rozmowę. ⎔

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

Process management in international IT company – interview with Elżbieta Czyżak, Tower Country Manager Service Management Center at Atos Poland Global Delivery Center

Elżbieta Czyżak Tower Country Manager SMC kariera.pl.atos. net/en

Outsourcing&More: Just a few years ago the IT industry has been associated with men. Today, this trend is changing – what is it like to be a woman in the IT world? Elżbieta Czyżak: Indeed, until now, most people associated IT with men. However it cannot be ignored how much this trend is changing. A lot of women work at our company, even when it comes to technical jobs. It also happens often that women who start

working in the business departments retrain after a while and become network or software specialists. This shows that IT doesn’t frighten us and we should not worry about stereotypes. Women's precision and determination are the features extremely appreciated in IT. We cannot forget about the soft skills – communication and negotiation (smile) that are part of the feminine nature are very strong arguments, not only in the IT industry.

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

O&M: You are in charge of Service Management Center (SMC) at Atos. It sounds very mysteriously – what is the work you do all about? ECz: SMC is a global team involved in support of technical teams and management of services delivered to customers based on the best ITIL v3 practices. We are a kind of a link between management and operational service – you might say "service integrator". The main activity of the SMC includes supervising processes – incidents, problems, changes in infrastructure, and many others related to the lifecycle of the service at each stage (service strategy, service design, service delivery, improving services). Our priority is to provide customers with the high level services by improving our standards every day. I have the pleasure to be at the forefront of this team, which is part of a global organization.

O&M: What is the most difficult thing when it comes to working in international IT environment? ECz: Instead of talking about the most difficult aspects of such work, it is easier for me to present the positive sides and the added value of such cooperation. People often value highly the opportunity to work in an international environment. It is this type of work that allows learning about different cultures and customs, which is based on the opportunity to interact with people from various parts of the world. The possibility of being part of a global organization gives great satisfaction. That is why it is so hard for me to point out the most difficult aspects – there are more positives.

O&M: The level of the delivered services is essential to the proper functioning of the business. What is the role of Service Management Center? ECz: Customer’s business is our priority. At SMC we make sure that the quality level is as high as possible and the services availability is always in line with customers’ expectations, even in critical situations. For example, if any technical problem occurs, our teams resolve it as soon as possible and most importantly take care that this problem does not appear anymore. This is particularly important for the client's business, because any service interruption for the company may result in losses.

O&M: Service Management Center's mission is to be a trusted business partner providing solutions at the highest competence level – what is the hardest part of running such business? ECz: It is easy to imagine how extremely important for our company – one of the largest IT suppliers in the world – is the effective delivery of services. It is necessary to realize that the quality of delivered service is connected with sustainable business development of our clients, their customers, as well as hundreds of thousands of users. That's why we feel very responsible for what we do.

O&M: Process management is a constant verification and improvement of processes. That requires knowledge and competence. How do building and managing competency in such team look like? ECz: The greatest asset that we have is our people – SMC employees which have knowledge, expertise and constantly implement innovative solutions and are willing to share their ideas. Recently we held academy associated with the Configuration & Problem Management for people from outside the company. The Academy met with great interest and now we are preparing for the next edition.

O&M: What are the plans for the coming years? ECz: The anticipated growth of global IT market and our ambitions result in the fact that in SMC we focus on continuous development of competencies, acquiring new contracts, and thus growth of the team itself. We are looking for specialists and people who want to bind their future with the IT industry, who are passionate about process management and their improvement, have positive attitude, willing to learn and develop their own competencies and skills. We are waiting for people who are not afraid of challenges and dynamic environment.

O&M: What is the key to efficient cooperation in international environment? ECz: I think that atmosphere and cooperation between colleagues from different global teams is essential here. We spend a big part of our lives at work. If employees feel well in their teams, their effectiveness is significantly

O&M: Thank you very much. ⎔

We also ensure that the new employees receive good care from those more experienced, thanks to the involvement of colleagues, they quickly learn what their new duties are, and thanks to the cooperation we learn from each other. And as we all know, two plus two equals five (smile).

growing. The key to success is creating integration opportunities and promotion of cooperation. Looking at the SMC team results it is clear that the diversity brings a wide range of benefits.

O&M: What is your recipe for success? ECz: It is important to remember that the success is still ahead and we should keep on seeking it. We should be happy about the way itself because it can give us far more joy and satisfaction than achieving the ultimate aim. While going through the subsequent stages we get to know interesting people, build relationships, selfdevelop. Thanks to this way of thinking, we constantly strive for self-development, which attracts further successes.

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

DNA a Outsourcing Korporacyjne

W miarę rozwoju technologii, bardziej niż kiedykolwiek przedtem, organizacje dostrzegają rozdźwięk pomiędzy możliwościami i umiejętnościami niezbędnymi do realizacji ich pełnego potencjału a rzeczywistymi możliwościami swoich wewnętrznych zasobów. To właśnie tu odpowiedzią na ten rozdźwięk jest outsourcing, który nie tylko staje się kluczową strategią, ale również pozytywnie wpływa na wydajność organizacji.

www.mellongroup.com

mellon.com.pl

drugiej strony, zarówno literatura, jak i najnowsze studia przypadków (case studies) ukazują, że organizacje stosujące outsourcing zasobów, dostrzegają jego niesatysfakcjonujące rezultaty. Powody są różne: brak jasno zdefiniowanego celu, brak łączności pomiędzy relacją outsourcingową a strategią korporacyjną, źle zdefiniowana oferta, mało elastycznie ukształtowana relacja outsourcingowa. To wszystko utrudnia dostosowanie relacji outsourcingowej do zmian zachodzących w procesach i działalności biznesowej organizacji. Innymi słowy, włączenie strategii outsourcingowej do prowadzenia działalności biznesowej ściśle łączy się z powodzeniem wdrożonych procesów outsourcingowych i generalnie z powodzeniem biznesu. Obserwacja ta prowadzi do wniosku, iż sukces przedsięwzięcia wykracza poza prostą zależność pomiędzy takim połączeniem a sukcesem outsourcowanego procesu.

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

Outsourcing Strategiczny

O kulturze w zapytaniu ofertowym

Należy odróżnić outsourcing taktyczny od strategicznego. O outsourcingu taktycznym mówimy wówczas, gdy przyczynia się do rozwiązywania doraźnych, praktycznych problemów. Outsourcing strategiczny to taki, który zakorzeniony jest w długofalowej strategii spółki, czyli staje sie częścią jej DNA. Optymalna relacja outsourcingowa, gdy mówimy o outsourcingu strategicznym, zbliża się w swej konstrukcji do joint-venture lub sojuszu podobnego rodzaju. Tradycyjna relacja klient – dostawca usługi, nie jest wystarczająca dla zbudowania strategii outsourcingowej, ponieważ nie pozwala odnieść się do wszystkich krytycznych zagadnień i wymagań biznesowych. Struktura oparta na partnerstwie, gdzie outsourcer i dostawca usługi są równorzędnymi stronami, dążącymi do wspólnego celu, buduje wartość usługi outsourcingowej. Zbudowanie takiej strategii nie jest jednak łatwym zadaniem.

Zapytania ofertowe, dotyczące usługi outsourcingowej dość często pomijają zagadnienie kultury korporacyjnej potencjalnego partnera i pytanie o to, w jaki sposób łączy on swoje outsourcingowe „3P”, czyli: personel, polityki i procedury z „3P” swoich klientów. Ma to kluczowe znaczenie, ponieważ, jeśli firma outsourcingowa i jej klient nie mówią tym samym językiem od początku współpracy, to współpraca ta nie zakończy się powodzeniem. Proces ofertowania jest dla stron, swego rodzaju „narzędziem” służącym do stworzenia ram, w które powinny być wpasowane niezbędne elementy kultury korporacyjnej obu partnerów. Osobny temat w tym przypadku stanowi spór nad tym, czy spółka, która nie potrafi opisać własnej kultury korporacyjnej i nie potrafi zaadoptować reguł kultury proponowanej przez klienta, będzie kiedykolwiek dobrym dostawcą outsourcingu.

Wykorzystać technikę szybkich wygranych do zbudowania strategii biznesowej Szybkie wygrane to krótkookresowe rozwiązania, które dają spodziewane efekty, i w konsekwencji pomagają promować strategię biznesową. Metoda szybkich wygranych, stosowana we właściwy sposób, może poprawić perspektywy spółki co do jej efektywności i planowanych kroków milowych. Konsekwentne osiąganie celów, które buduje zaufanie, pomoże spółce dotrzeć do momentu, w którym trudna zmiana, jaką jest implementacja outsourcingu będzie możliwa.

Ewolucja: od niekrytycznych do kluczowych procesów

Doświadczone organizacje, które umiejętnie zarządzają zmianami, będą podążać ścieżką przeszacowania swojej rynkowej pozycji w łańcuchu branżowym, z zamiarem poprawienia wyników finansowych i uzyskania przewagi konkurencyjnej. Włączenie strategicznego outsourcingu do strategii biznesowej może zaprowadzić przedsiębiorcę do grona najlepszych graczy w jego branży.

Monitorowanie realizacji założeń i wspieranie zmian

Zwykle spółki napotykają trudności w zdiagnozowaniu realnego postępu w realizacji założonej strategii i ram czasowych. Pojawia się wówczas potrzeba wykonania ponownej oceny osiągniętych zmian w stosunku do wynikających z nich korzyści i związanych z nimi ryzyk. To z kolei jest pomocne w ocenie wpływu dalszych zmian na prowadzoną działalność. Modyfikacje i proces dostosowywania powinny zawsze być tak konsekwentne i zaplanowane, by outsourcing przynosił długofalowe korzyści dla prowadzonej działalności.

Odpowiedzialność ciąży na liderze

Powszechnie znanym faktem jest to, iż przywództwo stanowi jeden z najistotniejszych elementów w budowaniu kultury organizacji, poprzez wspieranie efektywnej relacji outsourcingowej. Po pierwsze dlatego, że to lider definiuje przyszłe kierunki, którymi podąża organizacja. Po drugie, ponieważ tworzy i utrzymuje oparte na zaufaniu relacje wewnątrz swojego przedsiębiorstwa oraz relacje z partnerami – co z kolei wymaga otwartości na nowatorskie pomysły, zmiany i wymianę poglądów.

Gotowi na wdrożenie

Firma pragnąca osiągnąć sukces musi utrzymywać balans pomiędzy wizją a rzeczywistością. Znane są przykłady organizacji, które nie stosują tej „taktyki” w zarządzaniu tak kompleksową zmianą, jaką jest wprowadzenie outsourcingu do organizacji, i w konsekwencji odczuwają negatywne skutki źle zimplementowanej strategii. Co więcej, najprawdopodobniej wniosek będzie taki, iż outsourcing nie jest odpowiednim rozwiązaniem dla ich działalności i strategii biznesowej. Jednak, choć nie jest to proste zadanie, odwrócenie takiego trendu jest możliwe, o ile tylko podjęte zostaną wyżej wskazane kroki, a wymienione rozwiązania zostaną zaimplementowane. W miarę, jak uwaga organizacji outsourcingujących odnośnie usług przesuwa się z obniżania kosztów na zwiększenie wydajności przedsiębiorstwa, jest niezwykle ważnym, by strategia outsourcingowa była odpowiednio sprzężona ze strategią korporacyjną, w sposób umożliwiający maksymalizację korzyści płynących z outsourcingu. Organizacje, które z sukcesem dopasowały outsourcing do swojego przedsiębiorstwa, z pewnością osiągną większe korzyści i wydajność, niż te, którym się to nie udało. ⎔

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

How to make

Outsourcing

part of the corporate

DNA

As the technology advances,

www.mellongroup.com

organizations, more than ever before, face a big gap between the capabilities and skills that are necessary to realize

mellon.com.pl

their full potential, and the reality of their in-house resources. This is where outsourcing becomes a critical strategic practice to minimize this gap and have a positive impact on the organizations’ performance.

owever, both literature and recent case studies note that companies that adopted outsourcing reported insufficient results. The reasons vary; from the lack of a clear target for outsourcing and failure to align the outsourcing relationship with their corporate strategy, to the lack of a well-defined approach and failure to consider the dynamic aspects of outsourcing relationships in order to fine-tune changes in the processes and business.

Putting it in another way, the alignment between business and outsourcing strategies is very much linked with the outsourcing success and the overall performance of the company. This implies that alignment goes beyond a straightforward understanding of the relationship between alignment and the success of the outsourced project.

The shift to Strategic Outsourcing

An outsourcing relationship can be either “tactical” or “strategic.” Outsourcing is tactical when it is driven by a desire to solve a practical issue. On the other hand, “strategic” is structured so that it is aligned with the company’s long-term strategies; when it is a part of the company’s DNA.

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

In strategic outsourcing, the optimal relationship usually approaches a joint-venture, alliance-type arrangement. The conventional customer-supplier relationship is normally not enough for strategic outsourcing, as it does not enable the involved companies to address all of the critical business issues and requirements. A structure that approaches a partnership-like arrangement-where the organization that is outsourcing and the service provider see each other as equals, who work towards achieving common goals for the same company, tends to allow the service provider to deliver greater value. This is, however, not an easy thing.

section and the process they follow to mix the so-called 3Ps of outsourcing; personnel, policies and procedures — with those of the client company. This is of significant importance because if the outsourcing company and the client don’t talk the same language from the beginning, the relationship is meant not to succeed. The RFP process comprises the “vehicle” for the involved parties to create the framework for the necessary cultural fit. At this point we could argue that an outsourcing company that is not able to explain its own corporate culture and discuss an approach for incorporating it into the client’s culture, won’t be a good fit for the client in any case.

Quick wins are the short-term solutions which could result in desired outcomes which in turn will help push business strategy. Quick wins, when executed properly, can improve the company’s outlook throughout all of its strategic decisions and milestones. Creating a confidence by realizing targets will help build the momentum needed for a complicated change like outsourcing.

It is well-known that leadership comprises one of the most significant elements in building organizational cultures which support effective outsourcing rapports. Leaders should, primarily, visualize the organization’s future direction. Additionally, they should be able to create and maintain trusting relationships within their enterprise and along with their partners; this requires an approach and general mentality open to fresh ideas, change and discussion.

Leverage feasible quick wins to define the business strategy

Move from non-critical to core operations

Mature organizations that are able to manage changes will pursue it through a vital reevaluation of their positions along industry value chains, with the purpose to improve financials and gain competitive advantage. Driving strategic outsourcing in parallel to business strategy could position a company among the best players of the industry.

Monitor performance and encourage amendments

Companies normally experience difficulties tracking their real progress towards achieving their strategy, as well as examining whether they are within their planned times. If not, there is a need of re-assessment for timeline changes against benefits and associated dangers. It helps determine the impact of any further changes required. Alterations and fine-tunings should always be made in order to ensure that the value created through outsourcing will bring long-term business benefits.

Put culture in the RFP

Quite often, outsourcing RFPs fail to include the requirement for a potential partner to shed light on their own corporate culture in the RFP’s respective

The leader’s responsibility

Ready to implement

For a company to succeed, the right balance between vision and reality should exist. There are several examples of organizations which do not follow the right ‘tactic’ to manage such a complex change like outsourcing and thus, tend to suffer the consequences of a poorly managed implementation strategy. Moreover, when the right balance is not attained, it is probable that this will lead to a misinterpretation that outsourcing does not suit the organization's corporate and business strategies. Although it is difficult to be in this position, a turnaround is realizable, as long as the aforementioned steps are taken into consideration and actually implemented.

As the attention of outsourcing is switching from a main focus on cost drop to an emphasis on enhancing business performance, it is of importance for organizations to align their outsourcing strategy with their corporate strategy, so as to be able to take advantage of the best possible benefits. Organizations succeeding in fitting between business and outsourcing strategy will surely have greater outsourcing gains and corporate performance than those who do not. ⎔

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

W POSZUKIWANIU

DO SKO NA ŁO ŚCI

– rozmowa z Michałem Timlerem, Senior Validation Team Manager w firmie eConsulting Walidacja procesów produkcyjnych i systemów, czy kwalifikacja urządzeń oraz pomieszczeń to skomplikowane, interdyscyplinarne przedsięwzięcie. Obejmuje ono wszystkie krytyczne aspekty wpływające na jakość procesu lub gotowego wyrobu. Kluczowe znaczenie dla ostatecznego

Michał Timler Senior Validation Team Manager w firmie eConsulting

sukcesu ma doświadczenie i wiedza prowadzących je ekspertów. Outsourcing&More: Czym jest walidacja i na czym polega? Michał Timler: Walidacja to udokumentny proces, który ma udowodnić, że proces produkcyjny albo system są przygotowane do działania zgodnie z oczekiwaniami użytkownika, określonymi specyfikacjami, spełniają wymagania GMP, czyli Dobrej Praktyki Wytwarzania oraz gwarantują utrzymanie powtarzalnego procesu przez dane urządzenie czy system. W przypadku urządzeń, instalacji i pomieszczeń mówimy o kwalifikacji. W obu przypadkach kluczowe jest wyrażenie „udokumentowany proces”. Nieodłącznym elementem walidacji jest zawsze obszerna dokumentacja. Proces walidacji rozpoczyna analiza ryzyka, która jednocześnie definiuje całość prac, określając zakres, w jakim należy się poruszać. Konkretnym efektem jest dokument opisujący główne etapy – plan walidacji.

Następnie, jeśli przedmiotem walidacji są urządzenia czy pomieszczenia, odbywa się kwalifikacja projektowa, instalacyjna, operacyjna i procesowa. Po każdym etapie powstają raporty podsumowujące wykonane działania i zawierające opinie pozwalające rozpocząć kolejny etap lub stwierdzające ostateczną kwalifikację dopuszczającą do produkcji. W przypadku systemów IT oraz procesów produkcyjnych, z reguły, nie ma klasycznego podziału na etapy. Po analizie ryzyka i stworzeniu planu, walidacja prowadzona jest jako ciągły proces, składający się z występujących po sobie testów i badań. Oczywiście musi on się odbywać na kwalifikowanych urządzeniach.

O&M: Czy walidacja ma ‘termin ważności’? MT: Można powiedzieć, że walidacja ma początek, ale nie ma końca. Trwa tak długo, jak długo przedmiot walidacji nie zostanie wycofany z użytkowania na produkcji.

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

Po zakończeniu pierwotnej walidacji rozpoczyna się proces kontroli zmian. Gwarantuje to, że status walidacji zostanie utrzymany.

Każda wprowadzana zmiana podlega ocenie pod kątem sposobu, w jaki wpływa na urządzenia, procesy. Na tej podstawie podejmuje się decyzje, co należy zrobić, żeby utrzymać stan zwalidowany. W zależności od ocenionego ryzyka może to być na przykład: powtórzenie konkretnych testów (w całości lub w skróconym zakresie) albo pełna rewalidacja. Kiedy wprowadzane są nowe urządzenia, to podlegają od nowa procesowi kwalifikacji. Dodatkowo występuje okresowy przegląd stanu skwalifikowania. Częstotliwość przeglądu powinna być określona w odpowiednich procedurach. Podczas przeglądu weryfikuje się jakie firma posiada systemy i urządzenia, kiedy były kwalifikowane, kiedy ostatnio następowała rekwalifikacja, czy były usterki, wady – na tej podstawie wydawana jest opinia – czy potrzebna jest ponowna kwalifikacja.

W podobny sposób ocenia się stan walidacji procesów produkcyjnych – dokumentuje się to w ramach Rocznego Przeglądu Produktu.

O&M: Jakie są jej największe wyzwania? MT: Przede wszystkim należy pamiętać, że to proces interdyscyplinarny. Przygotowując plan walidacji dla urządzenia czy systemu, należy patrzeć szeroko, nie tylko na sam przedmiot, ale także na powiązane procesy przebiegające w firmie. Kolejne wyzwanie to umiejętne odnoszenie się do przepisów obowiązujących w różnych regionach geograficznych – regulacje są w coraz większym stopniu harmonizowane w skali globalnej. Ale nadal istnieją różnice, a także dobrych praktyk przemysłowych, które nie są obowiązującym prawem, ale są powszechnie stosowane. Wyzwaniem są także zmiany zachodzące w przepisach i praktykach. Osoby odpowiedzialne za walidację muszą być na bieżąco ze zmianami w regulacjach oraz nowościach pojawiających się na rynku – nowymi sposobami prowadzenia badań i testów, nowymi rodzajami urządzeń itp. Jednym z naszych klientów jest międzynarodowy koncern farmaceutyczny i z tego względu musimy znać regulacje ustanawiane przez odpowiednie organizacje w krajach i regionach, w których firma działa. W tym przypadku jest to m.in. Food and Drug Administration w Stanach Zjednoczonych oraz European Medicines Agency na terenie Unii Europejskiej.

O&M: Jak firmy farmaceutyczne radzą sobie z prowadzeniem walidacji? MT: Najczęściej posiadają osoby odpowiedzialne za walidację. Mogą być one zatrudnione w pionie

zapewnienia jakości, w pionie technicznym lub w pionie IT. Na rynku funkcjonują firmy dostarczające pojedynczych specjalistów lub zespoły wyspecjalizowanych ekspertów. Przedsiębiorstwa często korzystają z ich usług. Osoby, odpowiedzialne za walidację zatrudnione w przedsiębiorstwie, nadzorują cały proces i mają ostatecznych głos zatwierdzający, ale faktyczne testowanie i tworzenie dokumentacji realizowane jest przez zespół ekspercki. Nawet największe firmy farmaceutyczne, które posiadają własne zespoły, także korzystają czasem z usług zewnętrznych konsultantów. Przykładowo, zespół walidatorów eConsulting realizuje aktualnie kilkanaście projektów dla globalnej firmy farmaceutycznej. Powodów dla sięgania po zewnętrzne zasoby jest kilka. Firmy nie zawsze dysponują odpowiednim sprzętem pomiarowym albo poszukują ekspertów w dosyć wąskiej specjalizacji, których jest niewielu na rynku i ich bezpośrednie pozyskanie może być procesem czasochłonnym.

O&M: Czym powinna kierować się firma wybierając zespół ekspertów? MT: Najważniejsza zawsze jest wiedza poszczególnych członków zespołu, którzy będą realizować usługę. Ich umiejętności i doświadczenie potwierdza przebieg kariery zawodowej, uczestnictwo w projektach oraz certyfikaty odbytych szkoleń. Referencje mają więc znaczenie kluczowe.

Ważna kwestia to zakres specjalizacji danego zespołu. Musi on odpowiadać potrzebom klienta. Oczywiście, na rynku funkcjonują duże, interdyscyplinarne zespoły, które mogą pochwalić się doświadczeniem w wielu różnych obszarach. Choć może się to wydać trywialne, bardzo ważna jest znajomość języka angielskiego. Dla audytorów zagranicznych dokumentacja w języku polskim będzie niewystarczająca. O&M: Jak należy przygotować się do współpracy z takim zewnętrznym zespołem? MT: Podstawą współpracy jest dobra komunikacja. Oczekiwania w zakresie kwalifikacji urządzenia, czy walidacji procesu, powinny zostać przedstawione bardzo szczegółowo. Ważny jest również klarowny podział odpowiedzialności. Trzeba precyzyjnie ustalić, gdzie kończy się odpowiedzialność ekspertów zewnętrznych i gdzie zaczyna odpowiedzialność klienta. Przy każdym projekcie ramy odpowiedzialności powinny być dokładnie przemyślane i nakreślone, żeby nie pozostawiać nic w sferze niedopowiedzeń. Czasem nieporozumienia wynikają z odmiennej interpretacji przepisów. Pewne oczekiwania klienta mogą wynikać, nie z regulacji prawnych, ale standardów przyjętych w danej organizacji. Jeśli tak jest, koniecznie trzeba to zawczasu zakomunikować. ⎔

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

IN SEARCH FOR

PERFECTION – interview with Michał Timler, Senior Validation Team Manager at eConsulting

Validation of manufacturing processes and systems, as well as qualification of rooms and devices are complex and interdisciplinary ventures. They include all crucial aspects that influence the quality of the process or the finished product. Experience and knowledge of the specialists in charge of validation are of key significance for the final success of the project.

Outsourcing&More: What is validation and how can you describe its function? Michał Timler: Validation is a documented process designed to prove that a manufacturing process or system is prepared for operation in accordance with user’s expectations and pre-defined specifications, that it meets GMP (Good Manufacturing Practice) requirements and that a given device or system is able to ensure full process repeatability. When we talk about devices, installations or rooms, the process is called “qualification.” In both cases, the key term is “documented process.” Extensive documentation is always an integral feature of validation. The validation process starts with risk analysis that at the same time defines overall operations by determining their scope. The specific effect of the said process is a document that describes all main stages – a validation plan.

Michał Timler Senior Validation Team Manager at eConsulting

Next – if the subjects of validation are devices or rooms – project, installation, operation and process qualification takes place. After each stage, the reports are prepared that conclude all performed tasks and offer references that allow for beginning of the next stage, or that determine final qualification for manufacture. In case of IT systems and manufacturing processes, validation is usually not broken down into stages. After risk analysis and plan preparation, validation is a continuing process including consecutive tests and evaluations. Naturally, it must be performed on qualified testing devices. O&M: Does validation have any “validity period”? MT: We can say that validation has the beginning, but it doesn’t have an end. It goes on until the subject

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

of the validation is decommissioned. After primary validation, a change control process takes over. It guarantees that the validation status is maintained.

MT: Usually, such companies appoint persons in charge of validation. They can be employed in Quality, Technical or IT Departments.

Additionally, the qualification status should be revised periodically. Frequency of such revision should be determined in relevant procedures. They verify what systems and devices are owned by the company, when they were qualified, when the last revalidation took place, if there were any defects or faults – on the basis of this information an opinion is formed on a necessity to undertake renewed qualification.

Even the biggest pharmaceutical companies that employ their own teams sometimes turn to outsourcing of external consulting services. For example, the team of validators from eConsulting is currently conducting several projects for a global pharmaceutical company. There are many reasons for using external resources. The companies are not always in possession of accurate measurement devices or they need experts in narrow specialisations that are rare on the market – direct acquisition of such people is not an easy task.

Each introduced change is subject to revision concerning manner in which it influences devices and processes. Consequently, decisions are taken on the steps that should be taken to maintain the validation status. Depending on the estimated risks, various actions can be taken: repetition of (all or some) specific tests or full revalidation. After introduction of new devices, they are subject to renewed qualification process.

The revision of manufacturing processes validation status is performed in a similar manner, and documented within the Annual Product Revision.

O&M: What are the validation biggest challenges? MT: First of all it should be highlighted that this is an interdisciplinary process. While preparing a validation plan for a device or system, we need to take into consideration a wider scope, not just the object itself, but also all related processes taking place in the company. Another challenge is adequate compliance with the law in force in different geographical areas – regulations are harmonised to an ever greater extent, but there are still some differences between various countries. The same goes for good industry practices, which are not binding regulations, but are generally applied. Amendments made to regulations and practices are also posing a challenge. Persons responsible for validation processes have to be constantly up to date with changes in regulations and innovations appearing on the market – new test and evaluation methods, new types of devices and so on. One of our clients is an international pharmaceutical company, and in concern of their interests we need to be acquainted with all regulations introduced by specific organisations in countries and regions where our client is operating: i.e. Food and Drug Administration in USA and European Medicines Agency in European Union. O&M: How do pharmaceutical companies handle validation management?

There are companies on the market that offer services of individual experts or expert teams, and many enterprises hire them. Persons responsible for validation who are employed by the given company are monitoring the whole process and the final decisions are made by them, however, actual testing and preparation of documents are executed by expert teams.

O&M: When choosing an expert team, what should a given company search for? MT: The most important feature is always the knowledge possessed by individual experts who will provide the service. Their skills and experience are confirmed by their career path, project participation and certification of trainings. That is why references are of key importance. Another important aspect is specialisation scope of the given team – it has to match client’s requirements. Of course, there are some big, interdisciplinary teams on the market that are experienced in many different areas. Although it may seem trivial, fluency in English is also extremely important. For foreign auditors, documentation written in Polish may not be sufficient. O&M: How to prepare for work with an external team? MT: Good communication is the ground for successful cooperation. Detailed requirements concerning qualification of the device or validation of the process should be defined. Also, clear division of responsibility should be introduced. It should be precisely defined where the experts’ responsibility ends and the client’s begins. With each project, liability frames should be planned down to detail, not leaving anything to speculation. Sometimes, however, differences arise from different interpretation of the regulations. Some of the client’s expectations are not a result of legal provisions, but of standards applied within an organisation. If this is the case, it has to be discussed prior to any actions. ⎔

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

FlexPlan

Wynajem już od 1 miesiąca

Bez limitu przebiegu Dostępne klasy aut: klasa B,C, D i LCV · Pełen pakiet serwisowy, opony · Ubezpieczenie na UE · Samochód zastępczy

2100 zł netto/mies. Klasa D

leaseplan.pl

Odpowiedzialność CZŁONKÓW ZARZĄDU SPÓŁEK Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ W ŚWIETLE NOWYCH UREGULOWAŃ PRAWNYCH Świadczenie usług w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem nierzadko stanowi duże wyzwanie i wiąże się z ogromną Grzegorz Synal radca prawny w Kancelarii Prawnej „Chudzik i Wspólnicy Radcowie Prawni” sp.p. www.chudzik.pl

odpowiedzialnością. W szczególności w przypadku problemów finansowych, czy też wdrażania procesów restrukturyzacyjnych. Truizmem jest twierdzić, że wystarczy dobrze dobrane ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, aby menadżer zwolnił się z odpowiedzialności za zobowiązania zarządzanego podmiotu.

danych Krajowego Rejestru Sądowego wynika, że na dzień 31 grudnia 2012 r. w rejestrze przedsiębiorców wpisanych było 210 334 spółek z ograniczoną odpowiedzialnością*. Spółka ta jest najczęściej wybieraną formą prawną dla prowadzenia działalności gospodarczej. Warto zatem zwrócić uwagę, jakie mechanizmy mogą uchronić osoby zarządzające od odpowiedzialności za zobowiązania tych spółek. Sprawa jest o tyle istotna, że z dniem 1 stycznia 2016 r. w życie wchodzi nowa ustawa prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. 2015, poz. 978) – dalej p.r., która zasadniczo zmienia przesłanki ogłoszenia upadłości, tak istotne dla oceny podstawy odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania kierowanej przez nich spółki oraz termin na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości.

Podstawą odpowiedzialności osób zarządzających spółką z o.o. jest art. 299 k.s.h., zgodnie z którym, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. W efekcie, do wytoczenia powództwa przeciwko członkowi zarządu wystarczy, aby wierzyciel posiadał przeciwko spółce tytuł wykonawczy oraz wykazał, że egzekucja przeciwko spółce jest bezskuteczna.

Odpowiedzialność członka zarządu ma charakter subsydiarny, w stosunku do odpowiedzialności spółki. Członek zarządu nie jest dłużnikiem osobistym

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

wierzyciela, a jedynie gwarantuje, że sprawy spółki będą prowadzone w sposób należyty, tj. zgodny z prawem, zasadami uczciwości kupieckiej i ekonomii. Zawodowy charakter działalności członków zarządu wynika z treści art. 293 k.s.h., który stanowi, że członek zarządu powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności. W stosunku do członków zarządu spółek z o.o. mamy zatem do czynienia z podwyższonym miernikiem staranności. Oznacza to, że członek zarządu będzie odpowiadał zarówno za działania umyślne, jak również za zwykłe niedbalstwo. Niezwykle istotne jest, że art. 299 § 2 k.s.h. wskazuje przesłanki egzoneracyjne pozwalające członkom zarządu na zwolnienie się z odpowiedzialności wobec wierzycieli. Zwolnienie z odpowiedzialności może nastąpić poprzez wykazanie, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo, że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego, wierzyciel nie poniósł szkody. W praktyce zwolnienie się z tej odpowiedzialności jest trudne, ze względu na restrykcyjne przepisy obowiązujące w tym zakresie.

Dane Ministerstwa Sprawiedliwości, cyt za: Grzegorz Gołębiowski (red.), Adrian Grycuk, Agnieszka Tłaczała, Piotr Wiśniewski, Analiza finansowa przedsiębiorstwa. Warszawa, Wydaw. Difin, 2014, s. 24. *

Stosownie do art. 11 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. 2015, poz. 233) – dalej p.u.i.n. dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Dłużnika będącego spółką z o.o. uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość majątku, nawet, gdy na bieżąco je wykonuje. Z kolei, art. 21 ust. 1 p.u.i.n. stanowi, że dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. W efekcie ustawodawca zakreśla niezmiernie krótki termin na ocenę sytuacji finansowej spółki i podjęcie kluczowych decyzji dla jej dalszego funkcjonowania. Uchybienie temu terminowi powoduje automatyczne przeniesienie na członków zarządu odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Stąd przepisy te były powszechnie krytykowane. W efekcie czego, do prawa upadłościowego wprowadzono szereg zmian, które zaczną obowiązywać z dniem 1 stycznia 2016 r. Nowy art. 11 ust. 1 i 1a p.u.i.n. stanowi, że dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Ustawodawca zmienił także, art. 21 p.u.i.n. wydłużając termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki z czternastu do trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości.

Zmiana ta pozwoli na dokładniejszą analizę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i odpowiedzialne podjęcie decyzji w przedmiocie zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Ważne jest, że takie ukształtowanie przepisów stabilizuje formalno-prawne ramy odpowiedzialności członków zarządu i pozwala na podejmowanie racjonalnych i przemyślanych decyzji. Do tej pory, z uwagi na zbyt krótki termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, część członków zarządu nie była w stanie w ogóle zwolnić się z odpowiedzialności względem wierzycieli. Komentowany art. 299 § 2 k.s.h. wprowadzał zatem jedynie iluzoryczną ochronę interesów osób zarządzających. Dotrzymanie krótkiego czternastodniowego terminu w większości spółek było niemożliwe chociażby z uwagi na wymogi formalne wniosku, czy też zmienną sytuacją gospodarczą. Dlatego, też wskazane zmiany należy ocenić niezwykle pozytywnie. ⎔

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

The liability OF LIMITED LIABILITY COMPANY BOARD MEMBERS IN LIGHT OF THE NEW REGULATIONS Providing services in terms of business management frequently poses a considerable challenge and is connected with a high level Grzegorz Synal legal advisor in the Law Firm "Chudzik i Wspólnicy Radcowie Prawni" sp.p. www.chudzik.pl

of responsibility – particularly in the event of financial difficulties or the implementation of restructuring processes. It would be banal to suggest that it is enough to hold a good legal liability insurance policy for the manager to be able to be indemnified against the responsibility for the entity they manage.

olish National Court Register data suggests that as of 31st December 2012, a total of 210, 334 companies operating as limited liability companies were listed in the register of enterpreneurs*. That type of company is the most frequently chosen legal status when it comes to start a business. Therefore, it is worth drawing attention to the mechanisms which may protect the managers. The matter is significant in the sense that, as of 1st January 2016, a new act on restructuring law (The Bill of Laws of 2015, item 978) – hereinafter referred to as the "r.l.”, comes into effect. The new r.l. changes the consideration of the circumstances of company bankruptcy, which is a crucial matter in the evaluation of the responsibility of board members and term to apply for bankruptcy.

The legal basis for the evaluation of the liability of limited liability companies’ management is article 299 of the commercial companies code – hereinafter referred to as the "c.c.c.”. This regulation states, that if debt enforcement with regard to a company proves unsuccessful the its board members are jointly held liable. In effect, in order to initiate enforcement proceedings against a board member it is enough for the debtholder to hold an enforcement order against the company which is understood as being a final verdict and to prove that enforcement to the company has been futile.

Board member liability is subsidiary in nature with regard to company liability. The board member is not a personal debtor of the debtholder, but promises that the company will be operated in a diligent manner,

i.e. in accordance with the rules and regulations of commercial honesty and economy. The professional nature of management’s business activity results from the text of article 293 of the c.c.c. which states that a board member should exercise due diligence that is inextricably connected with the professional nature of its activity. Thus, we are dealing with an increased standard of diligence which management of limited liability companies is held to. This means that a board member is held liable for both intended and unintended negligence. It is important that article 299 § 2 of the c.c.c. points to statutory exemption circumstances of board members from liability to debtholders. Indemnification can be demonstrating that bankruptcy was filed for at the appropriate time or that liquidation proceedings were initiated, failure to file for bankruptcy and/or to initiate liquidation proceedings as discussed above is not attributable to a board member and the debtholder has not suffered losses as a result of failure to file for bankruptcy and/or to initiate liquidation proceedings. In practice, indemnification against liability is uncommon due to the restrictive regulations in place.

Pursuant to article 11 of the Act of 28th February 2003 on bankruptcy and rehabilitation law (The Bill of Laws of 2015, item. 233) – hereinafter referred to as the "b.r.l.”, a debtor is considered insolvent if they are incapable of satisfying their financial obligations. A debtor that is a limited liability company is considered insolvent also when its obligations exceed its total assets even if they are satisfied regularly. Conversely, article

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

21 of the b.r.l. states that the debtor is required to file for bankruptcy in court no later than within 2 weeks of the moment when the basis for filing for bankruptcy occurred. As a result, the legislator sets an extremely short deadline for the final evaluation of a company’s financial condition and for making key decisions with regard to its subsequent functioning. Furthermore, failure to observer this deadline result in the automatic transfer of liability onto the board members for a company’s liabilities. The regulations have been widely criticized because of this.

As a result, a number of changes were made to bankruptcy law regulations which will come into effect as of 1st January 2016. The new text of article 11 paragraphs 1 and 1a of b.r.l. states that the debtor is insolvent if they have lost the ability to satisfy their financial obligations. It is assumed that the debtor has lost the ability to satisfy their financial obligations if the delay in the payment of same exceeds three months. A debtor that is an individual or an entity without a legal identity, which is imbued with a legal identity by means of another act, is insolvent also when their obligations exceed their total assets and this remains unchanged for a period longer than twenty four months. The legislator

has also changed article 21 of b.r.l. by extending the deadline for filing for bankruptcy in court from 14 to 30 days of the moment when the basis for filing for bankruptcy occurred.

The changes will allow for a more in-depth analysis of a business’ financial condition and for more responsible decision-making in terms of filing for bankruptcy in court. It is important that such structuring of the regulations being discussed stabilizes the legaland-formal scope of liability of board members and makes it possible to make fully rational and thoroughlyconsidered decisions. Thus far, due to the excessively short deadline to apply for bankruptcy, a number of company board members were completely deprived of the chance to indemnify themselves against liability. The discussed-at-length article 299 § 2 of the c.c.c. provided only illusory protection of individuals acting as management. Observation of the short fourteendays deadline proved to have been impossible in the majority of large companies – if only due to the formal requirements of officially filing for bankruptcy and the shifting economic situation. In light of all of the above, the changes which have been introduced should be viewed in a positive light. ⎔ *

Ministry of Justice data as quoted in: Grzegorz Gołębiowski (editor), Adrian Grycuk, Agnieszka Tłaczała, Piotr Wiśniewski, The Financial Analysis of a Company. Warszawa, Difin, 2014, p. 24.

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

Outsourcing contact center jest TRENDY! Dzisiejsi konsumenci oczekują znacznie więcej od firm i ich marek, a przedsiębiorstwa muszą być gotowe, gdy zostaną wezwane do tablicy. Postęp technologiczny sprawił, że gromadzenie danych i utrzymanie klientów jest znacznie prostsze, czego również świadomi są konsumenci. Dlatego też, oczekują, że będą mieć możliwość komunikacji z firmą, w dowolny sposób, w dowolnym czasie – przez telefon, za pośrednictwem aplikacji mobilnej, na komputerze, za pośrednictwem mediów społecznościowych lub twarzą w twarz. Tym samym wyznaczają nowe trendy w obsłudze klienta. Mariusz Odkała, Prezes Zarządu w Teleperformance Polska

yjemy w czasach, w których trendy stanowią praktycznie o każdej sferze naszego życia codziennego. Trendy w modzie, trendy w elektronice użytkowej czy trendy żywieniowe. Równie podatny na trendy jest każdy biznes. Trendy dotyczą dziedzin gospodarki, rynków, branż, a także konkretnych struktur organizacyjnych w przedsiębiorstwie. Jednym z najbardziej podatnych na trendy elementów większości biznesów, jest obsługa klienta, głównie za sprawą samych zainteresowanych, czyli konsumentów.

Organizacje, które chcą być prawdziwie zorientowane na klienta muszą aktywnie zarządzać relacjami z nimi, oraz śledzić ich drogę w kontakcie z firmą i ich markami. Kluczowe dla przedsiębiorstwa w budowaniu odpowiednich relacji z konsumentami jest dopasowanie strategii obsługi klienta do obowiązujących trendów, które wyznaczają kierunek rozwoju nowoczesnych contact center.

Zarządzaj doświadczeniami klienta. Obsługa klienta, to za mało

Na zarządzanie doświadczeniami klienta, tzw. Customer Experience Management (CXM) składa się nie tylko obecne wsparcie i posprzedażowa obsługa klienta, ale również wszystkie działania pro-sprzedażowe, marketingowe, reklamowe, które miały miejsce jeszcze na długo przed dokonaniem ostatecznego zakupu. Wszystkie te aktywności, które łączą markę z konsumentami, składają się

na kompletne doświadczenie, tzw. „podróż klienta”, która jest zdecydowanie bardziej złożoną relacją z klientem, niżeli tylko jednorazowa interakcja z linią wsparcia. Jak sugeruje firma badawcza Ovum, dostarczanie odpowiednio wysokiej jakości w zarządzaniu doświadczeniami klienta będzie w 2016 r. jednym z najważniejszych elementów wartości dodanej do biznesu.

Zarządzanie doświadczeniami klienta nie zna granic

Przez wiele lat globalizacja była domeną wielkich marek konsumenckich. Wraz z rozwojem internetu, rozpoczęła się nowa era, w której każda firma, bez względu na wielkość, może osiągnąć globalny zasięg praktycznie od samego początku istnienia. Niestety, obsługa globalnych klientów z jednej lokalizacji tworzy liczne problemy z komunikacją w różnych językach, nie tylko na etapie sprzedaży, ale także w czasie wsparcia po. Jeśli klienci poczują, że etapy ich zakupowej podróży nie są ze sobą powiązane, początkowe pozytywne doświadczenie z firmą szybko zmieni się w negatywne.

Aby zapewnić bliskość językową i kulturową podczas każdej interakcji z klientem, strategia CXM musi obejmować rekrutację i zatrudnianie pracowników do obsługi klientów ze

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

znajomością języków, które odpowiadają krajom i rynkom, dla których świadczone są usługi. Firmy, które podołają temu wyzwaniu zdobędą głębszą relację z ich klientami.

Przyszedł czas na Omnichannel

Klienci muszą być w stanie poruszać się po różnych kanałach płynnie, ciesząc się z prawdziwie zintegrowanego doświadczenia. Z badań przeprowadzonych przez Teleperformance wynika, że opłaca się zapewniać klientom różne kanały, które zagwarantują im dotarcie do usługi lub produktu. 43% konsumentów używa wielu kanałów kontaktu, z wiodącym kanałem głosowym. Firmy wyciągają z tego wnioski – 63% zapytanych przedsiębiorstw, aby dotrzeć do klientów, oferuje sześć i więcej form interakcji. Bardzo często firmy w pośpiechu wdrażają nowe kanały, nie będąc w pełni gotowe na ich efektywną integrację z pozostałymi. Zdaniem Frost & Sullivan, solidna strategia jednokanałowa jest lepsza niż źle realizowana strategia wielokanałowa. Przy wdrażaniu strategii Omnichannel, firmy muszą przede wszystkim połączyć narzędzia analityczne z oferowanymi kanałami, tak by klient był w stanie rozpocząć interakcję z marką w jednym kanale przy użyciu jednego urządzenia i przejść na inną formę kontaktu, na innym urządzeniu, bez utraty kontekstu sprawy, w której się kontaktował.

Zrozumieć użytkowników urządzeń mobilnych Technologie mobilne gwałtownie zmieniają zachowania konsumenta, trendy w handlu, jak również strategie przedsiębiorstw. Ciągły rozwój telefonii komórkowej w połączeniu z aplikacjami mobilnymi nowej generacji powoduje, że działy obsługi klienta nie mogą pozostać obojętne na mobilną rewolucję.

Brak identyfikacji użytkowników urządzeń mobilnych zmusza firmy do traktowania takich form kontaktu jednakowo. Wiemy jednak, że potrzeby i oczekiwania użytkowników mobilnych są inne.

Działy obsługi klienta muszą być świadome rodzaju kontaktu, tak by konsultanci mogli zaoferować rozwiązania dostosowane do tego rodzaju klienta.

Jest oczywiste, że oczekiwania użytkowników urządzeń mobilnych względem jakości dostarczanych usług będą nadal rosnąć, w związku z czym firmy powinny podjąć działania zmierzające do poprawy jakości wsparcia dla tej grupy.

Co słychać WhatsApp?

Wiele firm nie czuje się komfortowo, gdy negatywne komentarze dotyczące ich marki wystawione są na publiczny widok. Rzecz w tym, że jeśli firmy chcą być obecne w mediach społecznościowych, to muszą wiedzieć, że takie sytuacje są nieuchronne. Jeżeli firma nie jest gotowa na krytykę otrzymywaną na Facebooku czy Twitterze, to nie powinna prowadzić komunikacji przy użyciu tych serwisów. Istnieje jednak pewna alternatywa! Tym rozwiązaniem jest WhatsApp, który już dziś ma ponad 900 milionów użytkowników. To trzy razy więcej niż posiada ich Twitter. WhatsApp to mobilny komunikator, który pozwala na wymianę wiadomości, bez konieczności płacenia za SMS, co więcej, pozwala on również na wysyłkę wiadomości zawierających zdjęcia i video.

To co wyróżnia WhatsApp to przede wszystkim prywatność wszystkich prowadzonych rozmów, dzięki czemu nieprzychylne komentarze klientów czy często prywatne pytania nie mają szans ujrzeć światła dziennego. Większość użytkowników tej aplikacji ma włączone powiadomienia Push, dzięki czemu mogą na bieżąco otrzymywać informacje i odpowiedzi, co przekłada się na większe zaangażowanie w interakcje z firmą.

Popularność WhatsApp w wykorzystaniu jej do obsługi klienta rośnie każdego dnia, dlatego też warto, aby firmy zaczęły myśleć o wdrożeniu tego narzędzia do swojej wielokanałowej strategii zarządzania doświadczeniami klienta. ⎔

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

Outsourcing contact centres are TRENDY! Modern consumers expect much more from companies and their brands, and business enterprises must always be prepared to account for themselves. Technological progress means that nowadays the collection of data and retaining customers is far simpler, and consumers are perfectly aware of this fact. Consequently, they expect to be able to communicate with the company in any manner and at all times – via their phone, mobile app, computer, social media or face to face. Thereby setting new trends in customer Mariusz Odkała, CEO of Teleperformance Poland

service.

e live in times in which trends shape nearly every sphere of our daily lives. Fashion trends, consumer electronics trends or even nutrition trends – every type of business is susceptible to them. Trends influence different sectors of economy, markets, fields, as well as particular organizational structures of companies. One of the most trend-exposed elements of many businesses is customer service, mainly due to the interested parties themselves, that is the consumers. Organizations which want to be truly customeroriented must actively manage customer relations and monitor the customer methods of contacting the company and its brands. The key in building proper consumer relations is adjusting the strategy of customer service to current trends which mark the development direction of modern contact centres.

Customer service is not enough. Manage your customer’s experiences

Customer Experience Management (CXM) encompasses not only current support and after-sales customer service but also all pre-sales, marketing, and advertising activities which had occurred long before the final purchase was made. All these activities, which connect the brand with consumers, comprise the complete experience, the so-called “client’s journey”, which is a far more complex relation between the customer and the company than just one-time interaction with a support line.

As the Ovum research company suggests, delivering the right degree of excellence in customer experience management shall be one of the most essential elements of business added value in 2016.

Customer experience management has no limits

For many years globalization has been the realm of large consumer brands. Along with the development of the Internet a new era began, in which every company, no matter the size, can achieve a global reach practically from the day of its formation. Unfortunately, service provided for global customers from one location creates numerous problems with communication in various languages, not only at the stage of the sale, but also during the provision of after-sales support. If customers feel that the stages of their purchase journey are not internally connected, the initial positive experience with the company will quickly turn into a negative one.

To ensure language and cultural closeness during every interaction with the customer, the CXM strategy must include recruiting and employing customer service personnel fluent in the languages which correspond to the needs of a given country and market, for which the services they provide are designed. The companies who will successfully meet that challenge will develop a deeper relation with their customers.

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

Time for Omnichannel Customers must be able to use various channels smoothly in order to enjoy a fully integrated experience. The research conducted by Teleperformance show that it pays off to provide customers with various channels to give them access to a service or product. As many as 43% of consumers use many different contact channels, with voice channel as the most prominent one. Companies make use of that information – 63% surveyed companies offer six or more forms of interaction to facilitate contact with their customers.

Very often companies implement new channels in a hurry, without being ready to effectively integrate them with the remaining ones. According to Frost & Sullivan, a solid one-channel strategy is better than poorly implemented multichannel one. During the implementation of the Omnichannel strategy, the companies must first of all combine their analytical tools with the channels on offer so that the customer is able to begin interaction with the brand through one channel and using one device and then be able to change the manner of contact and type of the device used without losing the context of the entire case which caused him to approach the company in the first place.

Understanding mobile users

Mobile technologies are rapidly changing consumer behaviour, market trends as well as strategies of companies. The continuous development of the mobile phone technology, combined with new generation mobile apps, requires customer service departments to actively face this mobile revolution. The lack of mobile user identification forces companies to treat such forms of contact in the same way. However, we know that the needs and expectations of mobile users are different. Customer service departments

need to be aware of the type of customer contact so that the consultants can offer solutions adapted to this type of customer. It is obvious that mobile users’ expectations regarding the quality of provided services will continue to grow, therefore, the companies should take action aimed at improving the quality of support for that very group.

What’s up WhatsApp?

Many companies do not feel at ease when negative comments relating to their brand are available to the public. The thing is, if the companies want to be present in social media they need to know that these situations are inevitable. If a company is not ready to receive complaints via Facebook or Twitter, then it should not engage in communication via those services. However, there is an alternative!

The solution is WhatsApp with over 900 million of users to date. This is three times as many users as Twitter’s. WhatsApp is a mobile communicator which allows for exchanging messages without the need to pay for texts. Moreover, it also allows sending messages containing photos or video footage.

The thing which distinguishes WhatsApp is primarily the privacy of all conversations. As a result, negative comments or private inquiries cannot be seen by the public. Most users of that app have their push notifications activated so that they can receive information and answers at all times, which in turn means greater engagement in the interaction with a company. The popularity of WhatsApp used for the purposes of customer service is increasing every day. Therefore, the companies should consider implementing this tool to their multichannel strategy of customer experience management. ⎔

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

Prezentacja firm członkowskich klubu

Właściwe zarządzanie dokumentami i informacją to pewność ochrony i dostępności danych Rhenus Data Office Polska specjalizuje się w kompleksowej obsłudze dokumentów fizycznych i elektronicznych, www.rhenus-data.pl

w tym między innymi usługi takie jak: digitalizacja dokumentów, porządkowanie i przechowywanie dokumentów, jak również bezpieczne niszczenie dokumentów i innych nośników informacji.

ieloletnie doświadczenie (w 2016 roku firma świętować będzie swoje 15-lecie) gwarantuje najwyższy standard obsługi oraz możliwość zaoferowania indywidualnych rozwiązań. Dzięki nam klienci mogą spokojnie koncentrować się na swojej działalności podstawowej, zawsze z myślą, że ich zasoby informacyjne są odpowiednio zabezpieczone.

Do współpracy z nami zapraszamy osoby, które swoim zaangażowaniem i gotowością świadczenia najwyższego poziomu obsługi chciałyby rozwijać doświadczenie w dynamicznie rozwijającej się branży. Zależy nam, aby nasi pracownicy byli otwarci na sugestie

i oczekiwania klientów i potrafiły się elastycznie dostosować do ich zmiennych potrzeb, a przy tym ambitne, ukierunkowane na rozwój osobisty i zawodowy. Oczekujemy aktywnej postawy względem klientów, ale też sugestii zmian procesów wewnętrznych czy kierunków działań strategicznych – dzięki temu możemy stale tworzyć wartość dodaną. Gwarantujemy uczciwe warunki zatrudnienia (umowa o pracę, pomiar czasu pracy, ubrania robocze itp.), liczne szkolenia (narzędziowe i umiejętnościowe), imprezy integracyjne oraz inne możliwości podnoszenia kwalifikacji i zdobywania doświadczeń zawodowych. Wierzymy, że to właśnie dzięki takiej relacji uzyskamy gwarancję długotrwałych i pozytywnych stosunków pracowniczych. ⎔

Smart records management ensures continued information access and security Rhenus Data Office Polska specializes in comprehensive records management, including physical and electronic information assets, such as digitization, document cataloging and storage, as well as secure document and electronic media shredding and destruction.

xtensive experience (we will celebrate our 15th anniversary in 2016) guarantees the highest standard of service and customized approach to customer needs. We make sure our customers concentrate on their core business, while we take care of their information assets.

At Rhenus we look for people who have a dedication and commitment to the highest standard of service. We believe in employees who are open to customer suggestions and expectations, and who are able to flexibly adapt to their changing needs, while being ambitious and willing to grow in our dynamic industry

both personally and professionally. We expect a proactive approach to customers, but also to our internal organization or strategic directions – this ensures we can continue to create value added. Rhenus guarantees its staff members fair treatment in areas such as employment terms, monitored work hours or protective clothing, but also offers regular training (both hard and soft skills), numerous teambuilding events, as well as other opportunities for personal and professional development. We believe only a balanced relationship can ensure a long-term and positive employee contribution. ⎔

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

Droga do

doskonałości dla firm

outsourcingowych

Tomasz Ataman dyr. Operacyjny UCMS Group Poland

Maciej Tyburczy Manager ds. Optymalizacji i Doskonalenia Procesów

Świadczenie profesjonalnych i wysokiej jakości usług zobowiązuje. Wymaga permanentnej analizy procesów pod kątem możliwości optymalizacji. Dzięki temu rośnie jakość świadczonych usług oraz konkurencyjność outsourcera.

iągłe usprawnianie procesów zapoczątkowane przez firmy produkcyjne, sprawdza się także w firmach usługowych. Branżą, w której szczególnie zagościł Lean Management jest outsourcing procesów biznesowych. Wynika to z realizowania powtarzalnych procesów dla wielu klientów z różnych środowisk procesowo-organizacyjnych. Dostępnych jest wiele narzędzi wspierających działania Lean Management. Firmy usługowe, które planują lub rozpoczęły już optymalizować swoje procesy biznesowe powinny pamiętać o kilku podstawach.

Top 5 narzędzi Lean Management stosowanych w firmach usługowych: 1. Wizualizacja procesów biznesowych Mapa pomaga przedstawić procesy w transparentny i jednoznaczny sposób, ułatwia zapoznanie się z uczestnikami procesów oraz identyfikację wybranych szczegółów. Należy pamiętać, że samo przygotowanie mapy procesu nie jest końcowym efektem prac. W oparciu o szczegółową analizę map generowane są pomysły optymalizacyjne. To sposób na identyfikację problemów występujących w procesach oraz dojście do usprawnień.

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

2. Eliminacja marnotrawstw Polega na ograniczaniu lub eliminacji czynności, które nie przynoszą wartości dla klienta. Istnieje co najmniej kilka modyfikacji list marnotrawstw dotyczących firm usługowych lub obejmujących perspektywę klienta. Niemniej wszystkie korespondują ze standardową listą wskazującą osiem rodzajów: zbędny ruch, oczekiwanie, nadprodukcja, nadmierne przetwarzanie, błędy i wady jakościowe, zbędny transport, nadmierne lub nieodpowiednie zapasy oraz niewykorzystany potencjał pracowników. 3. Standaryzacja W szczególności praca standaryzowana, tj. opracowanie i wdrożenie procedur opisujących najprostszy i najbardziej efektywny sposób wykonywania danej czynności. Standardy pomagają również utrzymać wprowadzone usprawnienia.

4. Kluczowe wskaźniki efektywności Finansowe i niefinansowe wskaźniki, stosowane jako mierniki w procesach, pokazujące stopień realizacji celów, będące m.in. podstawą do inicjowania działań ciągłego doskonalenia oraz motywowania organizacji do zmierzania w kierunku strategicznym.

5. Kaizen – usprawnianie drobnymi krokami Drobne zmiany mogą mieć równie ważne znaczenie co duże. Poza tym, często bywa ich więcej. Stosowanie Kaizen z jednej strony pozwala poprawiać procesy biznesowe, a z drugiej sukcesywnie buduje kulturę optymalizacji w firmie. Pracownicy są bardziej otwarci na zmiany, gdy doświadczają ich częściej. Dobór narzędzi, to tylko jeden aspekt Lean Management. Drugi wymiar, to wybór działań, jakie firma outsourcingowa może realizować z wykorzystaniem tych narzędzi. Poniżej kilka przykładów.

1. Zbieranie danych o procesach To najważniejsze działanie z punktu widzenia dalszych prac optymalizacyjnych. Podstawowe dane powinny dotyczyć trzech głównych elementów: czasów realizacji poszczególnych czynności, palety produktów lub półproduktów oraz problemów pojawiających się podczas codziennej pracy. Zbierane dane, w zależności od specyfiki firmy i planowanych dalszych prac, można poszerzyć o wymiar zasobów, jak np. o zużycie materiałów biurowych, ograniczone zasoby ludzkie, itp.

2. Analiza zebranych danych Celem analizy powinno być zmniejszanie czasu i kosztów procesowania jednostki produktowej, bez utraty jakości usług. Czasy procesowania powinny być analizowane m.in. pod kątem występowania trendów i niezrozumiałych odchyleń od średniej czasu danej czynności. Efektem analizy powinna być ich

eliminacja lub ograniczenie, ale również wprowadzanie zmian, które wyeliminują zidentyfikowane problemy.

3. Zaangażowanie pracowników w generowanie i wdrażanie pomysłów Pracownicy, którzy przez wiele lat pracują w firmie, dobrze znają realizowane procesy. Należy z tego skorzystać i zaangażować ich w poszukiwanie i wdrażanie usprawnień. Warto też korzystać ze „świeżości spojrzenia na proces” osób nowozatrudnionych lub z innych działów. Mogą skierować myślenie zespołu w obszary dotąd nieanalizowane, stworzyć ciekawe i innowacyjne pomysły optymalizacyjne.

4. Ścisła współpraca z klientem – perspektywa end to end W klasycznym modelu outsourcingu procesy realizowane przez outsourcera i klienta, to dwa niezależne środowiska połączone wyłącznie cienką nitką w postaci kontaktu operacyjnego służącego do przesyłania informacji. Lean Management determinuje i umożliwia transformację współpracy obu organizacji na wyższy poziom, w którym organizacje ściśle kohabitują, a ich procesy przenikają się, tworząc wielopłaszczyznowe połączenia.

Po pierwsze, standaryzacja sposobów wymiany informacji pomiędzy klientem, a firmą outsourcingową. To wyeliminuje zbędną i czasochłonną komunikację w obszarze niskowartościowym z perspektywy klienta, przesunie jej ciężar na poziom dostarczający mu wartość dodaną i w efekcie podniesie zadowolenie. Po drugie, kompleksowe spojrzenie end to end. Nie można w perspektywie optymalizacji rozpatrywać wyłącznie procesów outsourcera, które stanowią część obrazu. W działaniach optymalizacyjnych należy uwzględnić również procesy realizowane po stronie klienta, które bezpośrednio, jak i pośrednio, wpływają na outsourcera. W opisanym modelu klient zyskuje na usprawnieniu procesów realizowanych przez jego zasoby, a dostawca outsourcingu zyskuje zadowolonego klienta, pośrednio wpływając na realizację swoich procesów.

Analiza i optymalizowanie procesów w firmach outsourcingowych jest dobrą drogą do podnoszenia jakości świadczonych usług, zwiększenia zadowolenia klientów i wzrostu konkurencyjności outsourcera. Korzyści z takiego podejścia warte są poniesionego nakładu pracy. Jednak należy pamiętać, że ścieżka do doskonałości oraz przesuwanie własnych granic, nie są łatwe. Wymagają, nie tylko zastosowania szeregu działań i narzędzi, ale przede wszystkim zbudowania i pielęgnowania zaangażowania zespołu, aby w efekcie osiągnąć zmianę kulturową organizacji nastawioną na ciągłe doskonalenie (ang. Continuous Improvement). ⎔

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

The Road

to Excellence for Outsourcing Companies

Tomasz Ataman Chief Operating Officer UCMS Group Poland

Maciej Tyburczy Optimization & Process Excellence Manager UCMS Group Poland

Providing professional and high-quality services is a commitment. In terms of optimization opportunities, it requires permanent process analysis to increase the outsourcerâ&#x20AC;&#x2122;s quality of services and competitiveness.

ontinuous process improvement, initiated by production companies, also works well for service companies. An industry in which Lean Management has had a significant impact is business process outsourcing. This is due to the implementation of repeatable processes for multiple clients from different backgrounds in terms of processes and organisation. There are many tools available to support Lean Management. Companies which are planning to or

which have already started to optimise their business processes should pay attention to a few basics.

Top 5 Lean Management Tools Used in Service Companies 1. Visualisation of the Business Processes A map helps to present the processes in a transparent and unambiguous way, making it easy to acquaint

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

oneself with the participants and to identify specifics. We must remember that preparing a process map is just the first step; we use it to generate ideas based on a detailed analysis to identify any problems with the processes.

2. Waste Elimination This is the reduction or elimination of steps that add no value to the client. There are at least a couple of modifications to waste lists from the perspective of the service company or the client. However, all correspond to a standard list indicating eight types of waste: unnecessary transportation, inventory, motion, waiting, defects, over-production, over-processing and unused potential of employees. 3. Standardisation This concerns standardised work in particular, meaning developing and implementing procedures that describe the easiest and the most efficient way to perform a given action. Standards also help to maintain improvements.

4. Key Performance Indicators These are financial and non-financial indicators, used as measures in the processes to show the degree of objective achievement, and which constitute the basis for initiating actions for continuous improvement and motivating the organisation to move in a strategic direction.

5. Kaizen – Small Step Improvements Minor changes may be as important as major ones; moreover, minor ones are required more often. While the use of Kaizen allows one to improve business processes, it also successively builds up the company’s culture of optimisation. Employees are more open to change if they experience it more often. Choosing suitable tools is just one aspect of Lean Management. Another dimension is to select those actions which an outsourcing company can carry out while using these tools. Here are some examples.

1. Process Data Collection This is the most significant action from the point of view of further optimisation work. Basic data should concern three main elements: the time of implementing individual actions, the range of products or intermediates, and the problems that arise during daily work routines. The collected data, depending on the specifics of the company and further planned work, can be expanded by the dimension of resources, such as office supplies consumption, limited human resources, etc.

2. Collected Data Analysis An analysis should aim to reduce the time and costs required to process a product unit without sacrificing

quality of service. The processing times should be analysed in terms of the presence of trends and unexplained deviations from the mean time for a given activity. The analysis should result in eliminating, restricting and introducing changes which will then eliminate the identified problems. 3. Employee Involvement in Generating and Implementing Ideas Employees working in a company for many years become very familiar with the processes being implemented. This is something to take advantage of by involving them in finding and implementing improvements. It is also worth making use of a “fresh look at the process” by newly recruited staff or people from other departments. They might redirect the team to areas not previously analysed, creating interesting and innovative optimisation ideas. 4. Close Client Cooperation – End-to-End Perspective In the classical outsourcing model, the processes of the outsourcer and client constitute two independent environments that maintain operational contact in the form of information transfer. Lean management allows us to take this cooperation to a higher level, one in which the organisations closely cohabit, with their processes intertwining to create multi-faceted connections. First is to standardise the methods of information exchange between the client and outsourcer to eliminate unnecessary, time-consuming low-grade communication from the client’s perspective, shifting it to a level that provides added value and raises satisfaction.

Second is the comprehensive, end-to-end approach. It is not only the outsourcer’s processes that should be considered from the optimisation process perspective, since they form only a part of the whole picture; the client’s processes should also be considered since they affect the outsourcer directly or indirectly.

In the described model, the clients benefit from the improvements introduced to the processes executed by their resources, and outsourcing suppliers gain satisfied clients who indirectly affect their processes. The process analysis and optimisation of the outsourcers constitute a good way to improve service quality, enhance client satisfaction and increase outsourcing competitiveness. The benefits of this approach are worth the effort. However, the path to excellence, while pushing towards the limits, is not easy. It not only requires a range of activities and tools, but first of all the building and cultivating of team involvement in order to introduce cultural change into the organisation that will allow it to focus on continuous improvement. ⎔

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

Analityk Biznesowy

Stanowisko:

Podstawową cechą ,,dobrych’’ systemów informatycznych obsługujących procesy, czy to w biznesie, czy w administracji jest to, że stanowią one adekwatny do swojego przeznaczenia model wycinka rzeczywistości. Aby model był sprawny i użyteczny, musi zawierać w sobie uproszczenia na tyle przemyślane, aby dobrze oddawały najistotniejsze elementy opisywanej działalności biznesowej, z pominięciem rzeczy nieważnych. W projektach informatycznych za przygotowanie takiego modelu odpowiada analityk biznesowy.

Prezentacja stanowiska

Zadaniem analityka biznesowego jest, po piersze pozyskiwanie wymagań dotyczących oczekiwań klienta wobec planowanego systemu informatycznego, a następnie takie zamodelowanie i udokumentowanie owych wymagań, aby umożliwiały sprawną i poprawną implementację aplikacji. Zgodnie z wytycznymi BABOK (A Guide to the Business Analysis Body of Knowledge), dokumentu autorstwa IIBA (International Institute of Business Analyst), stanowiącego źródło wiedzy dla uprawiających tę profesję – odpowiednik PMBOKa (A Guide to the Project Management Body of Knowledge) autorstwa PMI (Project Management Institute) zawierającą zbiór dobrych praktyk dla zarządzających projektami – w skład analizy biznesowej wchodzą następujące elementy:

1. Analiza Przedsiębiorstwa – identyfikacja i zrozumienie potrzeb danego biznesu (branży), 2. Pozyskiwanie wymagań – identyfikacja oczekiwań klienta, zarówno tych bezpośrednio wyrażonych, jak i wymagań ukrytych, czyli niekoniecznie związanych z bezpośrednim celem i przeznaczeniem aplikacji, 3. Planowanie i zarządzanie wymaganiami – planowanie procesu dokumentowania wymagań wraz z określaniem priorytetów dla implementacji poszczególnych wymagań oraz mechanizmami kontroli zmian, 4. Dokumentowanie wymagań – sporządzenie opisu wymagań w takiej formie i na takim poziomie szczegółowości, by mogły one zostać poprawnie zaprojektowane i zaimplementowane przez projektantów/ programistów, 5. Komunikowanie wymagań, czyli udostępninia dokumentacji analitycznej udziałowcom projektu. Obejmuje również informowanie o zmianach w zakresie wymagań, treści wymagań itp. 6. Ocena i walidacja rozwiązania, polegająca na ocenie proponowanego rozwiązania oraz dostarczaniu wsparcia analitycznego implementacji oraz testowania.

Janusz Krzemiński IT Director Connectis

Perspektywy rozwoju

W wielu przypadkach funkcja analityka biznesowego jest ukoronowaniem kariery rozpoczętej w dziale testów funkcjonalnych lub wdrożeń, gdzie dobrze można poznać zarówno uwarunkowania biznesowe jak i ograniczenia oraz możliwości technologiczne realizacji wymagań klienta. Rozwój zawodowy analityka biznesowego powinien następować w wielu obszarach. Podstawą jest znajomość i rozumienie branży biznesu, dla której prowadzona jest analiza. Ponieważ zadaniem analityka jest opisanie biznesu, niezbędny jest w tym celu kontakt z ludźmi, którzy ten biznes prowadzą. Pracodawcy od analityków oczekują znajomości języka i specyficznych pojęć używanych w danej branży. Z drugiej strony trzeba dbać o rozwój w sferze technologicznej, ponieważ bez tej wiedzy nie uda się prawidłowo umieścić wymagań klienta w kontekście technicznym.

Kwalifikacje

Oprócz podstawowych umiejętności związanych ze znajomością opisywanych zagadnień biznesowych, używanych wzorcach projektowych, zasadach modelowania danych oraz języka używanego w modelowaniu biznesu (UML), należy zadbać również o tzw. umiejętności miękkie analityka. Praca z ludźmi na styku środowiska biznesowego i technologicznego wymaga rozwoju w obszarach, takich jak komunikacja, psychologia czy negocjacje. Pożądane jest również zdobycie certyfikatów wspomnianej już w artykule organizacji IIBA lub GWU (George Washington University). ⎔

Miesięczne wynagrodzenie (mediana) analityka biznesowego jest uzależniona od doświadczenia zawodowego pracownika i wynosi: • dla 2 lat doświadczenia: 6 500 zł. brutto, • dla 2-4 lat doświadczenia: 8 000 zł. brutto, • powyżej 5 lat doświadczenia: 10 000 zł brutto.

Należy pamiętać, że podane wartości mogą się różnić w zależności od lokalizacji czy formy zatrudnienia.

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

Job:

Business Analyst

The basic quality of a good IT system, whether it deals with business or administrative processes, is that it presents an adequate model of the part of reality it aims at describing. For a model to be efficient and useful, it has to contain simplifications smart enough so that they would adequately represent the most important elements of the described business activity, Janusz Krzemiński IT Director Connectis

and skip on the unimportant ones. In IT projects, the person responsible for the preparation of such models is the business analyst.

Job description The job of a Business Analyst is, first of all, to acquire requirements pertaining to the expectations of the client with regard to the planned IT system, and then to model and document these requirements well enough, so as to enable efficient and correct implementation of the application. According to the BABOK guide (A Guide to the Business Analysis Body of Knowledge), prepared by IIBA (International Institute of Business Analyst), that constitutes a source of knowledge for business analysts – an equivalent of PMBOK (A Guide to the Project Management Body of Knowledge), prepared by PMI (Project Management Institute) and describing good practices for project managers – a business analysis comprises the following elements:

1. Business Analysis – identification and understanding of the needs of a business (sector), 2. Requirements acquisition – identification of the client's expectations, both the direct and hidden ones, i.e. those that are not necessarily connected with the direct purpose of the application, 3. Requirements planning and management – planning the process of documenting the requirements, along with specification of the priorities for the implementation of different requirements and change control mechanisms, 4. Requirements documentation – preparation of a list of requirements in such a from and such detail so that they could be designed and implemented correctly by the designers / programmers, 5. Requirements communication, i.e. the sharing of the analytical documentation with the project shareholders. Business analysis also includes informing about any changes in the requirements, content of the requirements, etc. 6. Assessment and validation of the solution, i.e. the assessment of the proposed solution and provision of analytical support and testing.

Growth perspectives

In many cases the position of a Business Analyst is perceived as the career-crowning achievement for those

who started in the department of functional testing or implementations, where they had the chance to learn about the business aspects of the work, as well as the technological limitations and possibilities of the execution of the client's needs. The professional development of a Business Analyst should be multi-dimensional. First of all, a business analyst has to have a clear understanding of the business sector to which the analysis pertains. In order to describe the business well, the analyst has to be in good contact with those who run the business and be fluent in the sector-specific language and vocabulary. On the other hand, the analyst also has to have sufficient understanding of the technology used in order to address the client's needs correctly and be able to put them in technological context.

Qualifications

Apart from the basic knowledge of the business described, used design patterns, data modelling principles and the language used in business modelling (unified modelling language, UML), a qualified Business Analyst need also develop the so-called soft skills. Business Analysts work as liaisons between people from the fields of business and technology, so they also have to be interested in communications, psychology and negotiations techniques. The IIBA or GWU (George Washington University) certificates are most welcome. ⎔ Monthly remuneration (median) of a Business Analyst depends on the professional experience of the employee and equals: • up to 2 years of experience: PLN 6,500 gross,

• from 2 to 4 years of experience: PLN 8,000 gross, • over 5 years of experience: PLN 10,000 gross. One should remember that the remuneration presented above may differ depending on the location of the company or form of employment.

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

W drodze na spotkanie biznesowe W męskiej garderobie nie może zabraknąć eleganckich płaszczy. Na początek wystarczą dwa. Tylko jak je dobrać? Wystarczy porcja podstawowej wiedzy. Piotr Kamiński właściciel Atelier Piotr Kamiński

urtka do garnituru to kiepski pomysł, więc musimy zaopatrzyć się w płaszcz. Punktem wyjścia jest formalna dyplomatka. To płaszcz o dopasowanym kroju. Zgodnie z klasycznym wzorem powinien się kończyć na wysokości kolan. Pozostałe długości nie każdemu pasują. Od góry dyplomatka przypomina marynarkę garniturową. Kołnierz odsłania krawat i fragment koszuli. Najlepiej, aby klapy dyplomatki miały ostry kształt, jak we fraku, to doda im charakteru. Na piersi powinna znajdować się kieszonka (brustasza), do której możemy włożyć poszetkę. Istnieją dyplomatki dwurzędowe, ale jednorzędówki uważa się za bardziej uniwersalne. Taki płaszcz powinien być wykonany z wełny, bo ten materiał najlepiej grzeje i najlepiej wygląda. W tej kwestii nie chodźmy na skróty – przecież eleganckie okrycie zimowe to inwestycja na lata.

Co do koloru – w grę wchodzi kilka. Beż, kamel, szeroka gama brązów, granaty. Ale na początek doradzam ciemnoszary, bo z niczym się nie gryzie, pasuje do każdego typu urody i jest najbardziej uniwersalny z punktu widzenia dress code’u. Taki płaszcz można nosić do pracy w dzień i na spotkania wieczorne. Pasuje do wszelkich uroczystości i będzie w porządku podczas żałoby. Możemy nabyć też czarną dyplomatkę, o ile w naszej szafie czeka już jaśniejsza, w kolorze dziennym. Trzeba wiedzieć, że według tradycji czerń jest zarezerwowana na wieczór i na pogrzeb.

A czym się okryjemy jesienią i wiosną? Większość panów wybiera trencze, i nic w tym dziwnego. Ten typ płaszcza rozbudowuje klatkę piersiową i ramiona, a to dzięki pagonom, szerokiemu kołnierzowi i dwóm

rzędom guzików. Trencze zyskały popularność podczas I wojny światowej, kiedy nosili je brytyjscy żołnierze. Wtedy szyło się bardzo obszerne płaszcze, ale dzisiaj możemy sobie pozwolić na mocniej taliowane i krótsze, zależnie od sylwetki i upodobań. Obok trencza w grę wchodzi mackintosh. To również płaszcz przeciwdeszczowy, ale bez militarnych elementów. Klasyczny mac ma jeden rząd guzików ukryty pod listwą, dyskretny kołnierz, przypominający koszulowe, i kolor niebieski lub beżowy. W moim odczuciu jest bardziej oficjalny od trencza, ale zdania są podzielone.

Wróćmy jeszcze do okryć zimowych. Dyplomatki przeważnie szyje się z wełny o średniej grubości, która pasuje do ich formalnego charakteru. Nie ochronią nas dobrze podczas tęgich mrozów. Warto się zaopatrzyć w płaszcz o fasonie militarnym, dwurzędowy, z obszernym kołnierzem, którym da się szczelnie okryć szyję. Jest to ubranie nieco mniej oficjalne, ale odpowiednie do dziennego garnituru, o ile uszyte będzie bez młodzieżowych udziwnień. Jeśli często jeździsz komunikacją publiczną, rozważ płaszcz militarny sięgający do łydki. Ogrzeje lepiej niż krótka puchówka. Natomiast kierowcy powinni wybrać płaszcze samochodowe. Ich poły kończą się na udzie, zapewniając swobodę za kółkiem. Płaszcz w kiepskim fasonie, zbyt obszerny lub nieproporcjonalnie krótki, okropnie nas ośmieszy. Ale nawet panowie, którzy nie mają sylwetki modela, mogą „zbudować” swój wizerunek odpowiednio skrojonym płaszczem. Pomogą w tym doświadczeni krawcy, którzy lubią takie wyzwania. ⎔

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

On the way to a business meeting A man’s wardrobe must include elegant overcoats. Two coats are enough to begin with. But how do we choose them? A little bit of basic knowledge is all that we need.

earing a suit and a jacket is a bad idea, so an overcoat is needed. A formal Chesterfield coat is a good place to start. A Chesterfield coat is a tailored overcoat. In accordance with the classical design, it should end at the knees. Other lengths might not work well for everyone. The top of a Chesterfield coat is similar to a suit jacket. The collar reveals the tie and a bit of the shirt. It is best for the lapels to be sharply shaped, like in a tailcoat, which adds character. There should also be a breast pocket into which we can insert a pocket square. There are double breasted Chesterfield coats, however single breasted coats are considered to be more universal. Such coats should be made from wool, as this material is the warmest and looks best. We shouldn’t take any shortcuts in this regard, after all, an elegant winter coat is a long-term investment.

As far as colours are concerned, there are several choices. Beige, camel, a wide range of browns, and navy blue. However, I recommend starting with dark grey as it goes well with anything, fits with all different types of looks, and is the most universal in terms of dress codes. Such coats can be worn to work during the day as well as for evening meetings. It can be worn on any occasion and will be look alright at a funeral. We can also purchase a black Chesterfield coat, if we already have a lighter coloured one for the day. It should be noted that traditionally, black is reserved for evenings and funerals. What should we wear during the fall and spring? Most men choose trench coats and there is nothing wrong with that. This type of coat enlarges the chest

and shoulders thanks to epaulettes, a wide collar, and two rows of buttons. Trench coats became popular during World War I when they were worn by British soldiers. Coats were made very large back then, but nowadays they can be more strongly tailored at the waist and shorter, depending on one’s figure and preferences. Aside from the trench coat, there is also the Mackintosh. It is also a raincoat, but lacks the military elements. A classic Mac has a single row of buttons hidden under a flap, a discrete collar, similar to a shirt collar, and is either blue or beige in colour. I believe, that it is more official than the trench coat, but the opinions vary in this regard.

Let’s go back to winter coats. Chesterfield coats are mainly made from medium thick wool, which fits with their formal character. They won’t offer a whole lot of protection in severely cold weather. It is worth obtaining a double breasted military style coat with a large collar that can tightly cover the neck. Although, it is somewhat less official, it is appropriate to wear with a suit on a daily basis, provided that it is made without any youthful outlandishness. If you often use public transportation, you should consider a calf length military coat. It is warmer than a short down jacket. On the other hand, drivers should choose coats that are suited for driving cars. Their tails end at the thigh making driving more comfortable. Poorly cut overcoats, coats that are too large, or coats that are disproportionally short will make you look foolish. But even men that do not have the physique of a model can “build” their image thanks to a properly cut coat. Experienced tailors that enjoy such challenges can help in this regard. ⎔

OUTSOURCING&MORE | November-December 2015

Książki dla managera Manipulacja ODCZAROWANA! 777 skutecznych technik wpływu

Autor: Marek Skała Wydawnictwo: Onepress Objętość: 289 s. Rok: 2015 ISBN: 978-83-283-1606-5

Człowiek. Po pierwsze — oddycha. Po drugie — manipuluje. Manipulacja to naturalna aktywność każdego z nas. W każdej sytuacji, gdy chcemy coś osiągnąć lub czegoś świadomie pożądamy. Nawet wtedy, gdy pożądamy nieświadomie, bo z wielu chęci i żądz nie zdajemy sobie sprawy, choć w dużym stopniu kierują one naszym życiem. Natychmiast po obudzeniu, w zależności od nastroju, poziomu hormonów, pogody zaczynamy wpływać na siebie samych. Także to, czy budzik wyciągnął nas z głębokiej czy z płytkiej fazy snu, wpływa na naszą gotowość (lub nie) do działania. Na wypadek braku gotowości uruchamiamy wypracowane wcześniej rytuały — robimy kawę, myjemy zęby... To automanipulacja, wpływ na siebie samego: żeby się chciało, kiedy się nie chce. Każdy z nas robi to non stop — tak, jak oddycha. Marek Skała – jest właścicielem i dyrektorem firmy szkoleniowej MEGALIT — Instytut Szkoleń. Zrobił doktorat z zakresu autorskich technik szkolenia menedżerów. Od 17 lat prowadzi szkolenia dla firm z motywacji, przywództwa, negocjacji, PR, technik rozwoju i coachingu. Na szkoleniach wykorzystuje dodatkowe umiejętności, nurkowe (jako Master Scuba Diver) oraz doświadczenia przewodnika górskiego. Jest członkiem Towarzystwa Hipnozy Terapeutycznej i Badań nad Hipnozą. Więcej o autorze na: http://www.megalit.pl

„Ja nie potrafię, nie lubię sprzedawać” — tak mówi wielu z nas. Często także ci, którzy z oferowania innym produktów czy usług uczynili sposób na życie. Znamy narzędzia, potrafimy się nimi posługiwać, jednak nie jesteśmy przekonani albo do oferty, albo do samych siebie. Dodatkowo czujemy, że praca sprzedawcy nie przystaje do naszego wyobrażenia o zajęciu dla nas odpowiednim. Innymi słowy, jako sprzedawcy mamy sprawne ręce. Problem leży po stronie głowy i serca. A sprzedawca, który dysponuje samymi rękami, podda się w momencie, w którym klient wyrazi jakiekolwiek wątpliwości.

GEN SPRZEDAWCY Jak obudzić w sobie wrodzone umiejętności handlowe Wydanie II rozszerzone

Rusz głową, zajrzyj w głąb swojego serca i zacznij naprawdę aktywnie sprzedawać. Robert Zych – absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Zasad sprzedaży uczył się w firmie Warszawa Coca-Cola Bottlers. Od 1997 roku prowadzi firmę szkoleniową Kontrakt OSH razem ze swoimi mentorami i nauczycielami Jerzym Gutem i Wojciechem Hamanem. Jest autorem książek Lider sprzedaży oraz Szef w roli coacha. Od ponad 20 lat pracuje jako trener sprzedaży. Szkolił w Polsce firmy z listy 100 największych. Specjalizuje się w szkoleniach ze sprzedaży dla handlowców i szefów zespołów, pomaga sprzedawcom w aktywnym pozyskiwaniu klientów poprzez coaching i naukę w miejscu pracy. Odpowiada także za sprzedaż w swojej firmie szkoleniowej i codziennie zdobywa nowe, praktyczne doświadczenia. Więcej o autorze na: www.kontraktosh.pl.

OUTSOURCING&MORE | listopad-grudzień 2015

Autor: Robert Zych Wydawnictwo: Onepress Objętość: 253 s. Rok: 2015 ISBN: 978-83-283-1263-0

listopad / grudzień 2015 November / December 2015

www.best2invest.org

Dodatek inwestycyjno-gospodarczy do Outsourcing&More Outsourcing&More’s appendix about economics and investments

Kapitał zagraniczny w Polskich miastach FDI capital in Polish cities Niedobór talentów rosnącym wyzwaniem dla firm! Talent shortages growing challenge for businesses!

Prognoza dla warszawskiego rynku biurowego – zagrożenie czy szansa? Outlook for the Warsaw office market – A threat or a chance?

Od Redakcji Editorial Note

Szanowni Czytelnicy, Dymitr Doktór Redaktor Naczelny Chief Editor

W bieżącym wydaniu Best2Invest skupiliśmy się na kapitale zagranicznym. Skąd przychodzą inwestorzy do Polski, jakie są kierunki rozwoju inwestycji zagranicznych, które branże są wiodące w ostatnich latach – to tylko część z pytań, na które możecie Państwo znaleźć odpowiedzi w publikacjach, jakie dla Państwa zebraliśmy.

Do grona opisywanych miast dołączyło Opole – lokalizacja, która w ostatnich latach bardzo prężnie rozwija gałęzie gospodarki, zarówno związane z produkcją, jak i usługami. Władze Opola coraz szerzej otwierają drzwi do swojego miasta, zarówno dla inwestorów krajowych jak i zagranicznych.

Analizując rynek kadr, tym razem zwróciliśmy uwagę na niedobór talentów i to jakie stanowi on wyzwanie dla firm. Swoimi spostrzeżeniami dzielą się eksperci z ManpowerGroup – wiodącej firmy branży HR.

W branży nieruchomości naszą uwagę skupiliśmy na Warszawie. Prognozę dla rynku biurowego w stolicy Polski przedstawia Cushman&Wakefield, i stawia pytanie, czy obecna sytuacja jest szansą czy zagrożeniem na nadchodzące miesiące i lata. Tematykę nieruchomości rozszerzamy o publikację DevelopRes opisującą wsparcie, jaką dają lokalni deweloperzy miastu przy rozwoju przedsiębiorczości. Zapraszam do lektury,

Dear Readers, In current edition of Best2Invest we have focused on the foreign direct capital. Where are the investors coming from, what are the directions of FDI development, which industries are leading in the last few years – those are just example of questions we are providing answers in this issue publications.

Opole is another city, who joined us - the location which in last years has grown both production and services area. The Opole City Hall is opening more and more both for investors from Poland but also abroad. PARTNERZY / PARTNERS

While analyzing the situation on HR market, we have put our attention on talent shortages and

the growing challenge for business in this area. The comments and market analysis is provided by experts from ManpowerGroup – leading HR company in Poland.

In Real Estate section we have focused on Warsaw. The outlook for the office market in capital of Poland is presented by Cushman&Wakefield, whose experts ask question if the current situation is a threat or a chance for coming months and years. The Real Estate subject are also extended by DevelopRes, who describes the support provided by local developers in business growth in Polish cities. Enjoy the reading,

Best2Invest | November - December 2015

Spis treści

Real Estate News_______________________________________________________6

Index Skąd się bierze kapitał zagraniczny w Polskich miastach?________________8 Where do foreign investments in Polish cities come from?

Prognoza dla warszawskiego rynku biurowego – zagrożenie czy szansa?_____12 Outlook for the Warsaw office market – A threat or a chance?

Niedobór talentów rosnącym wyzwaniem dla firm!____________________18 Talent shortages growing challenge for businesses!

Kapitał zagraniczny w polskich miastach_____________________________ 24 FDI capital in Polish cities

Wprowadzenie do miast______________________________________________26 Introduction to cities

Lokalni deweloperzy wspierają rozwój biznesu w miastach____________ 30 Local developers support business growth of Polish cities

„Doing Business In Poland 2015'” – najlepiej w Bydgoszczy____________ 34 "Doing Business In Poland 2015' ” – most preferably in Bydgoszcz

Trójmiasto – Nowoczesne usługi dla biznesu___________________________38 Tri-city – Modern business services sector in Pomerania

Kapitał zagraniczny w Poznaniu _____________________________________ 42 Foreign capital in Poznan

Łódź – miasto możliwości_____________________________________________ 46 Łódź – city of opportunity

Made in Piła – Europejska jakość, Pilska Marka_________________________50 Made in Piła – European quality, a brand Made in Piła

Rzeszów – Atrakcyjna destynacja dla kapitału zagranicznego___________54 Rzeszow – An attractive destination for foreign capital

Olsztyn otwarty na kapitał zagraniczny _______________________________58 Olsztyn is open to foreign capital

Kapitał zagraniczny w Elblągu ________________________________________62 Foreign capital in Elbląg

Opole – Wschodząca gwiazda BPO i SSC________________________________66 Opole – The rising star of BPO and SSC

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Radomiu_____________________ 70 Foreign direct investment in Radom

Częstochowa – Zagraniczny kapitał, czyli powrót do tradycji __________ 74 Częstochowa – Foreign capital, or back to the tradition

Szczecin magnesem dla inwestycji zagranicznych______________________78 Szczecin is a magnet for FDI

Ciekawostki__________________________________________________________82 Did you know?

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Real Estate News

Torus zaprezentował projekt III etapu Alchemii

Torus unveils Alchemia III

W październiku w sopockiej Zatoce Sztuki odbyła się uroczysta prezentacja III etapu inwestycji Alchemia. Będzie to największy wolnostojący budynek biurowy w północnej Polsce, a jego łączna powierzchnia biurowa wyniesie blisko 36 tys. m2. Wydarzenie połączone było z uroczystym otwarciem II etapu inwestycji.

The official premiere of the third stage of the Alchemia complex was held in October at Zatoka Sztuki in Sopot. With usable office space reaching nearly 36,000 sq. m, Alchemia III will become the largest free-standing office building in northern Poland. The event was held concurrently with the official opening of Alchemia II.

Trzeci z czterech

Third of the four

Podczas uroczystości przedstawiciele najemców II etapu Alchemii (State Street Bank Polska, Alexander Mann Solutions, Wipro IT Services), a także dewelopera Alchemii, dokonali jego oficjalnego otwarcia. Następnie zaprezentowany został III etap Alchemii, którego budowa niedawno się rozpoczęła. Budynek ten będzie posiadał 14 kondygnacji nadziemnych (w tym 11 biurowych) oraz 2 podziemne, a całkowita powierzchnia najmu wyniesie blisko 39 tys. m2 (GLA). Budynek Alchemia III, podobnie, jak wcześniejsze, będzie nosił nazwę pierwiastka chemicznego. Do Aurum i Platinium (wieże biurowe I etapu) oraz Ferrum i Titanium (II etap) dołączy teraz Argon. Budynek będzie posiadał charakterystyczny kształt litery H, zapewniający doskonałą efektywność wykorzystania powierzchni oraz optymalne doświetlenie. Pomiędzy budynkami Alchemia III i IV, w parterach, zaprojektowano pieszy pasaż usługowo-handlowy, w którym znajdą się elementy małej architektury, ławki, zieleń, a także niewielkie drzewa. Architektonicznym wyróżnikiem budynku będzie „latarnia” – narożnik elewacji pozbawiony jakichkolwiek elementów metalowych. Zakończenie budowy planowane jest na IV kwartał 2017 r. Prezentacja projektu odbyła się z wykorzystaniem przygotowanych wcześniej nagrań i wizualizacji, przeplatanych żywą narracją. Oprócz samego projektu, Torus przedstawił też kilka autorskich, około-biznesowych projektów. Są wśród nich: kalendarz z sesją zdjęciową realizowaną na powierzchniach Alchemii (Torus Fashion Story), jedyna w Polsce indoor-owa impreza triathlonowa (Torus Triathlon In Da House), czy nietypowe w formie spotkania biznesowe (Business Meetings). Wieczór uatrakcyjniły MultiVisual show oraz muzyczny performance The Glenskii’s. █

Guests representing Alchemia II’s new tenants – State Street Bank Polska, Alexander Mann Solutions and Wipro IT Services – were joined on the stage by Alchemia’s developer, Torus, to cut the ribbon and officially open the second stage of the project. Torus then proceeded to showcase Alchemia III, the third stage of the investment, already under construction. The building will be 14 storeys high, with 11 storeys dedicated to office space, and feature two underground levels, with the total space of almost 39,000 sq m. Keeping in line with the chemical element naming scheme of the already-built four Alchemia towers – Aurum, Platinum (both Alchemia I) and Ferrum and Titanium (both Alchemia II), the new building shall be called Argon. The building will be recognisable for its peculiar H-shape, which was chosen to fully maximise its usable surface area and lighting. On the ground level there will be pedestrian access connecting the structure with the future Alchemia IV. This area will sport shops, landscaping elements, benches and vegetation, including small trees. Of particular interest will be the ‘lighthouse’ feature, a corner façade of the building completely devoid of any metal components. The construction of the project is expected to be completed in Q4 2017. The unveiling ceremony featured the extended use of prerecorded audio-visual material with live narration. The event also provided an opportunity for Torus to present some of its other projects, including Torus Fashion Story, a postersized photo calendar shot entirely on Alchemia grounds, Torus Triathlon In Da House, the upcoming second edition of Poland’s first-ever indoor triathlon event and Business Meetings, a hip take on the meeting event format. The evening was topped off with visual and musical performances by MultiVisual and The Glenskiis. █

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Real Estate News

Business Garden Poznań Również w październiku miało miejsce oficjalne otwarcie kompleksu Business Garden w Poznaniu. Wśród zaproszonych gości byli włodarze miasta, najemcy i osoby zaangażowane w realizację projektu. Przybyli goście podziwiali występ zespołu tanecznego oraz mogli posłuchać koncertu zespołu Żuki z Poznania. Dużych wrażeń dostarczył również fantastyczny pokaz ogni sztucznych. Podczas swojego wystąpienia, Roger Andersson powiedział m.in. – Business Garden stanowi istotny element w krajobrazie miejskim Poznania i jest jednym z ważniejszych projektów na lokalnym rynku nieruchomości. Wykracza on poza ramy tradycyjnych kompleksów biurowych. Nadrzędnym celem i wartością dodaną inwestycji jest jej otwartość na ludzi i najbliższe otoczenie. Zapewnienie równowagi pomiędzy pracą i wypoczynkiem, między jakością środowiska pracy i jego funkcjonalnością. Business Garden zlokalizowany jest na skrzyżowaniu ulic Marcelińskiej i Bułgarskiej na poznańskim Marcelinie. Docelowo będzie obejmował dziewięć budynków o łącznej, planowanej powierzchni 80 000 m2. Oddany na początku tego roku pierwszy etap inwestycji dostarczył na rynek 42 000 m2 nowoczesnej powierzchni biurowej z doskonałym dostępem do infrastruktury miejskiej. Kompleks zapewnia szereg udogodnień i usług dla najemców. Co więcej, w projekcie wdrożono wiele rozwiązań w zakresie ograniczenia zużycia energii, wody, emisji gazów cieplarnianych i ilości wytwarzanych odpadów. Wszystkie cztery budynki otrzymały certyfikat LEED Platinum. Poznański kompleks oferuje idealne warunki wspierające procesy biznesowe oraz rozwój centrów operacyjnych firm z sektora BPO, SSC i IT. Do tej pory skomercjalizowano 40% powierzchni najmu. Wśród najemców Business Garden są firmy takie jak ADM, itelligence, Medi Partner (Medicover), BZ WBK oraz przyszły operator kantyny Marchewkowe Pole. █

Also in October the official opening of the Complex Business Garden Poznań took place. Among the invited guests were the representatives of the local authorities, tenants and people involved in the realisation of the project. The guests enjoyed a dance performance and listened to a concert of the Beetles Band from Poznań. By far, the most entertaining moment of the evening was a fabulous firework show. During his speech, Roger Andersson said – Business Garden is an significant element in the urban landscape of Poznan and one of the most important projects in the local real estate market. It extends beyond frames of traditional office complexes. The superior objective and the added value of the investment is its openness to people and the urban surroundings. A good balance between work and leisure, between the quality of workplace and its functionality. Business Garden is located in the Marcelin District of Poznan, at the intersection of Marcelińska and Bułgarska Streets. Ultimately, it will comprise nine modern office buildings with a total planned area of 80,000 sq m. Upon completion of the first phase at the beginning of this year, the real estate market in Poznań gained 42,000 sq m of office and retail space with excellent access to town infrastructure. In addition to office space, the complex offers a number of services and amenities that support businesses and office workers. Furthermore, the buildings were designed and constructed using technologies intended to achieve increased electricity and water savings, reduction of carbon dioxide emissions, and air quality control inside the buildings. All four of them have been certified as LEED Platinum. Business Garden offers ideal conditions for business process outsourcing (BPO) and shared service solution (SSC) companies. Until now 40% of leasable space was commercialised. Among the tenants of the complex are companies such as ADM, itelligence, BZ WBK, Medi Partner (Medicover) and the future operator of the canteen Carrot Field. █

Best2Invest | November - December 2015

Skąd się bierze kapitał zagraniczny w Polskich miastach? Poznań postrzegany jest jako jedno z najatrakcyjniejszych miast dla inwestorów. Potwierdzają to prestiżowe rankingi i badania m.in. atrakcyjności inwestycyjnej Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, w którym podregion Poznań znalazł się w grupie najwyższej atrakcyjności dla działalności zaawansowanej usługowej i przemysłowej Jednym z pierwszych pytań, jakie się nasuwa,technologicznie, to pytanie o kraj pochodzenia inwestycji czy ranking „The European Regional Growth (E-REGI)”, przeprowadzony przez Jones zagranicznych. Jest to również pytanie o to, Index czy miasta, poprzez tworzenie odpowiedniej Lang gdzie Poznań w czołówce polskich atrakcyjnych lokalizacji dla inwestoofertyLaSalle, inwestycyjnej, mogąznalazł mieć wpływ na źródło pochodzenia inwestycji i czy w ogóle wania w rynek nieruchomości i dla biznesu. powinny się zastanawiać nad krajem pochodzenia inwestorów?

Popatrzmy najpierw na strukturę pochodzenia kapitału zagranicznego w całym sektorze nowoczesnych usług dla biznesu w Polsce, a następnie przyjrzyjmy się konkretnym przykładom miast.

Więcej informacji: Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A. ul. Bagatela 12, 00-585 Warszawa tel. 22 334 98 75, invest@paiz.gov.pl

Opierając się na wspólnym raporcie PAIiIZ i Hays „10 lat sektora nowoczesnych usług biznesowych w Polsce”, gdzie analizie poddano 23 polskie miasta i 659 przedsiębiorstw widać, że dominującym źródłem inwestycji zagranicznych w skali całej Polski są Stany Zjednoczone (155 na 659 firm, przy czym należy wspomnieć, że najliczniej reprezentowany jest kapitał rodzimy w postaci aż 214 firm) oraz państwa Europy Zachodniej – kolejno: Wielka Brytania (49 centrów), Niemcy (44) i Francja (42). Znaczący jest udział kapitału skandynawskiego, zwłaszcza firm szwedzkich i fińskich. Dzięki firmom z USA utworzono ok. 42 tysiące miejsc pracy (wolumen nieco wyższy niż liczniej reprezentowany kapitał polski). Natomiast przedsiębiorstwa francuskie wyprzedzają w tej kategorii Wielką Brytanię i Niemcy, i zatrudniają odpowiednio ok. 18 tysięcy, 10 tysięcy i 7,5 tysiąca pracowników. Czy któryś z tych krajów upodobał sobie jedno z miast i jest tam dominującym inwestorem w sektorze nowoczesnych usług dla biznesu? Czy zgodnie z powszechnym przeświadczeniem Trójmiasto i Szczecin przyciągają więcej inwestorów ze

Skandywanii, a Wrocław, Opole i Poznań z Niemiec? Wydaje się, że struktura pochodzenia inwestycji zagranicznych jest dużo bardziej zróżnicowana na poziomie miast i niekoniecznie potwierdzają się przyjęte schematy.

I tak, na przykład Trójmiasto jest tradycyjnie postrzegane jako region zainteresowania dużą liczbą inwestorów skandynawskich, z uwagi na silną pozycję Uniwersytetu Gdańskiego na mapie filologii skandynawskich (największy ośrodek, bo skupia 26% wszystkich studentów filologii skandynawskich w Polsce, a według ABSL ponad 50% osób posługujących się językami skandynawskimi w Polsce mieszka w Trójmieście), dobrej siatki połączeń lotniczych i morskich ze Skandynawią, wysokiego standardu życia, który przyciąga wysoko wykwalifikowane kadry oraz z uwagi na zlokalizowane tam już inne inwestycje skandynawskie (Nordea, Arla). Największe inwestycje skandynawskie w sektorze BSS zlokalizowano jednak w Warszawie, Wrocławiu, Łodzi i Poznaniu. A mianowicie Nokia i Volvo otworzyły centra R&D i IT we Wrocławiu, Nordea posiada centrum usług wspólnych w Łodzi (oprócz centrum w Gdyni), Ikea w Poznaniu, a Warszawa jest siedzibą szwedzkiego Oriflame. Z kolei Trójmiasto z dużym sukcesem przyciąga inwestorów amerykańskich tj. State Street Bank, Intel; brytyjskich jak,

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Thomson Reuters, czy niemieckich, jak Lufthansa i Bayer. Są to obecnie jedne z największych inwestycji w Trójmieście pod kątem liczby osób zatrudnionych. Szczecin też kojarzy się w dużej mierze z inwestycjami skandynawskimi lub niemieckimi, i rzeczywiście, jest tam centrum usług wspólnych firmy Dansk Supermarked, DGS czy Coloplast. Natomiast są tam obecni również inni inwestorzy, jak amerykański Convergys, niemiecki Arvato czy włoski Unicredit, które są jednymi z największych inwestycji w tym mieście.

Z kolei wydawałoby się, że z uwagi na doskonałe połączenia drogowe i lotnicze z Niemcami, silną pozycję filologii niemieckich (18% studentów filologii niemieckiej w Polsce uczy się na wrocławskich uczelniach), dynamicznie rozwijający się rynek powierzchni biurowych oraz związki historyczne, Wrocław powinien przyciągać dużą liczbę inwestorów niemieckich. Jest to z pewnością widoczne w przypadku sektora produkcyjnego – zarówno Wrocławia, jak i całego Śląska. Jak się okazuje Bayer, Lufthansa, Adva Optical czy Thyssen Krupp wolały zainwestować w Trójmieście, DHL Express i Bosch&Siemens w Łodzi. Ale Szwajcarskie Credit Suisse i UBS wybrały Wrocław. Co ciekawsze, Łódź jest jedynym miastem w Polsce, które zdołało przyciągnąć 2 największe inwestycje azjatyckie (pod kątem liczby zatrudnionych) w sektorze BPO w Polsce, czyli hinduski Infosys i japoński Fujitsu.

Opole, również z uwagi na obecność mniejszości niemieckiej i dobre skomunikowanie z zachodnim sąsiadem, powinno przodować w inwestycjach niemieckich. Na razie Opolu udało się przyciągnąć niemiecki Opt Data, ale również francuskie CapGemini, polskie Future Processing czy Call Center Inter Galactica. W związku z inwestycją CapGemini, Uniwersytet Opolski zdecydował dopasować swoją ofertę do potrzeb pracodawcy i uruchomić dodatkowe kursy języka niemieckiego.

Powyższe przykłady pokazują, że nie zawsze można kontrolować, skąd pochodzą inwestycje w sektorze nowoczesnych usług i nie należy szufladkować miast. Każdy projekt jest inny i inwestor nie patrzy na projekt przez pryzmat narodowości swojej firmy lecz na dopasowanie oferty miasta do swoich potrzeb i do konkretnych parametrów projektu. I tak, na przykład niemiecka firma może mieć zapotrzebowanie na stworzenie centrum usług wspólnych z dużą liczbą hiszpańskojęzycznych pracowników albo z dużą liczbą informatyków biegłych w programowaniu.

W pierwszym przypadku może skierować swoje zainteresowanie w kierunku Warszawy, bo tam jest najwięcej studentów filologii hiszpańskiej i iberyjskiej w Polsce, natomiast spojrzy na Wrocław, nie dlatego, że jest niemiecką firmą i Wrocław ma dobre połączenia drogowe z Niemcami – ale dlatego, że znajdzie tam liczną kadrę dobrze wykwalifikowanych i doświadczonych programistów. █

Best2Invest | November - December 2015

Where do foreign investments in Polish cities come from? One of the first questions that come to mind is about the country of origin of foreign direct investments. It is also a question whether cities can have an impact on the origin of investors by structuring adequate investment offers. And should cities look at countries of origin at all?

Let’s first look at the countries of origin of foreign investments in the whole Business Services Sector (BSS) in Poland and then let’s take a closer look at examples of cities.

More information: The Polish Information and Foreign Investment Agency ul. Bagatela 12, 00-585 Warszawa, tel. 22 334 98 75, invest@paiz.gov.pl

Based on the joint report by Hays and PAIiIZ “10 years of the Business Services Sector in Poland”, where 23 Polish cities and 659 enterprises were analysed, we can clearly see that the dominating force in this sector are companies from the US (155 out of 659 companies came from the US, although it’s worth mentioning that 214 had Polish capital) and from Western Europe including United Kingdom (49 centers), Germany (44) and France (42). There is a substantial share of Scandinavian BSS centers, specially from Sweden and Finland. Thanks to US companies c. 42 thousands jobs were created (which is slightly higher than the number of jobs created by Polish companies). French companies come second with 18 thousands jobs created and score better than UK and Germany with 10 thousands and 7,5 thousands jobs created respectively. Do any of those countries have a preferred city and dominate the local market in the business services

sector? Is it true that Tricity and Szczecin attract more Scandinavian investments in BSS and Wrocław, Opole or Poznań attract more German investors? It seems that the structure of origin of investments at the city level is much more diversified and some stereotypes are not confirmed.

Let’s take Tricity as an example. Traditionally, it has been perceived as a location of interest for Scandinavian investors mainly due to strong position of the University of Gdańsk in Scandinavian languages (26% of all Scandinavian philology students in Poland are in Gdańsk and according to ABSL 50% of all people with Scandinavian language skills live in Tricity), good air and maritime connections to Scandinavia, high quality of life that attracts talent and presence of Scandinavian investors (Nordea and Arla). However, some of the largest Scandinavian investments in BSS are located in Warsaw, Wrocław, Łódź and Poznań. Nokia and Volvo opened their R&D and IT centers in Wrocław, Nordea besides Gdynia also invested in a Shared Service Center in Łódź, Ikea has a center in Poznań and Oriflame is present in Warsaw next to its manufacturing site. Tricity has been very successful in attracting other investors such as the American State

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Street Bank and Intel, British Thomson Reuters or German Bayer and Lufthansa. These are currently some of the largest investments in Tricity by number of jobs created. Szczecin is also considered as a location of interest for Scandinavian companies and this is proved by such investments as Coloplast, Tieto, Dansk Supermerked or DGS (Oticon). However Szczecin is also home to some very large investments from the US (Convergys), Germany (Arvato) or Italy (Unicredit). Due to excellent transport connections to Germany, strong position of German philologies (18% of all German philology students in Poland), dynamically growing office space market and historical ties, we should think Wrocław as a key location for German investors. This is undoubtedly true for manufacturing investments (for Wrocław and Lower Silesia). But Bayer, Lufthansa, Adva Optical or Thyssen Krupp decided to locate their BSS centers in Tricity and DHL Express or Bosch&Siemens in Łódź. Wrocław is instead home to very large Swiss investments like Credit Suisse or UBS. What is interesting is that Łódź is the only city in Poland that managed to attract some of the largest Asian investments in the BSS sector: the Indian Infosys and Japanese Fujitsu.

Opole, thanks to presence of German minority and good transport connections with the western neighbor, should be dominated by German investors. For now it has succeeded in attracting Opt Data, but also the French consulting company CapGemini, Polish Future Processing or Call Center Inter Galactica. The city has showed to be flexible and the University of Opole organized additional lectures of German language to accommodate the needs of CapGemini.

The above mentioned examples show that it is not always possible to control the origins of investments and we should not stereotype the cities. The investor does not decide about the location of investments based on which country it represents but based on whether the city fulfills the project’s needs and requirements. As an example, a German company may need to open a BSS centers with large numbers of Spanish speakers and experienced software developers. He may look at Warsaw because it has the largest community of Spanish and Iberian philology students and may turn towards Wrocław not because the company is German and Wrocław has good road transport to Germany but because the city has one of the largest talent pools of software developers. █

Best2Invest | November - December 2015

Prognoza dla warszawskiego rynku biurowego

– zagrożenie czy szansa?

Patrząc na statystyki dotyczące zarówno sytuacji makroekonomicznej w Polsce, jak i większości wskaźników stołecznego rynku powierzchni biurowych zaskakujące mogą być wyniki raportu „Prognozy dla europejskich rynków biurowych 2015–2017” przygotowanego przez ekspertów z Cushman & Wakefield. Wynika z niego, że w perspektywie najbliższych trzech lat poziom czynszu za powierzchnię biurową w Warszawie będzie miał tendencję spadkową.

Podobne perspektywy mają przed sobą jedynie rynki biurowe w Moskwie oraz Stambule. W innych głównych europejskich miastach spodziewamy się natomiast zdecydowanego wzrostu kosztu najmu. Poniższy artykuł ma na celu uzasadnienie przyczyn, dla których Warszawa znajduje się poza ogólnoeuropejskim trendem wzrostu kosztu najmu biur i z jakich przyczyn nie można utożsamiać sytuacji panującej na rynku w Warszawie z rynkami w Moskwie czy Stambule.

Kondycja polskiej gospodarki jest bardzo dobra. Produkt krajowy brutto (PKB) rośnie, a inflacja pozostaje na rekordowo niskim poziomie. Poziom bezrobocia, po raz pierwszy od kilku lat, spadł poniżej 10%. Polska stała się atrakcyjnym miejscem dla inwestycji zagranicznych i zainteresowanie ze strony inwestorów jest coraz większe. Również większość parametrów na stołecznym rynku powierzchni biurowych uzyskuje satysfakcjonujące wyniki. Podaż nowoczesnej powierzchni biurowej utrzymuje się

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

na stałym poziomie, wzrasta natomiast absorbcja biur. Wysokość czynszów jest stabilna, choć widoczna staje się presja na ich obniżanie. Zupełnie odmiennie wygląda sytuacja ekonomiczna w dotkniętej unijnymi sankcjami Moskwie i w zmagającym się z pogorszeniem koniunktury Stambule.

Co, wobec wskazanych danych, jest źródłem prognoz zakładających obniżanie czynszu za powierzchnię biurową w Warszawie na przestrzeni najbliższych trzech lat? Jedyną odpowiedzią jest presja na obniżenie czynszów, która wynika ze stale rosnącej podaży nowych biur. Jest ona na tyle duża, że – pomimo sprzyjających warunków gospodarczych – rynek nie jest w stanie tej nadwyżki skonsumować. Szacujemy, że tylko w 2016 r. w Warszawie może zostać oddana powierzchnia biurowa o łącznym wolumenie ponad 370 tys. m2.

Przyczyn, dla których poziom podaży biur jest tak wysoki, jest wiele.

Wysoka aktywność deweloperów biurowych wynika z optymizmu dotyczącego potencjału warszawskiego rynku i bardzo dobrej sytuacji ekonomicznej. Zdrowa i oparta na stabilnych podstawach gospodarka pozwala oczekiwać, że business będzie się rozwijał – a co za tym idzie – wzrastać będzie zapotrzebowanie na powierzchnię biurową o wysokim standardzie. Warszawa jest nadal atrakcyjnym rynkiem dla deweloperów również ze względu na fakt, że uzyskiwane czynsze w najlepszych lokalizacjach są o 20% do 25% wyższe od stawek czynszu osiąganych w innych państwach z regionu Europy Środkowo-Wschodniej m.in. w Czechach, na Węgrzech, w Rumunii czy na Słowacji. Co więcej, cena powierzchni biurowej w Warszawie jest relatywnie wysoka również na tle niektórych głównych miast Europy Zachodniej. Tu doskonałym przykładem jest chociażby Bruksela.

Innym argumentem jest naturalny proces nasycania rynku powierzchnią biurową. W Warszawie na każdego mieszkańca przypada ok. 2,5 m2 biur. Jest to wynik, który plasuje nas w czołówce naszego regionu Europy, natomiast nadal daleko mu do zagęszczenia powierzchni biurowej Mediolanu (blisko 4 m2), Berlina (blisko 5 m2) czy Paryża (ok. 6,3 m2). Deweloperzy uruchamiając realizację kolejnych budynków biurowych, widzą przestrzeń do zwiększenia zagęszczenia biur w Warszawie.

Kolejnym bardzo ważnym powodem nadpodaży jest moment cyklu koniunkturalnego, w którym się

aktualnie znajdujemy. Ta cykliczność jest bardzo charakterystyczna dla rynku powierzchni biurowych. Obecnie rynek staje się coraz bardziej konkurencyjny dla deweloperów, przy jednoczesnym wzroście znaczenia pozycji najemców. Najprawdopodobniej przełom roku 2017/2018 będzie szczytowym punktem dominującej pozycji najemców na rynku powierzchni biurowej. Dużym atutem jest możliwość pozyskania w Warszawie najbardziej pożądanych pracowników. Według portalu YouthfulCities – stolica Polski może pochwalić się bardzo wysokim piętnastym miejscem na świecie w zakresie dostępności talentów. Jest to duży potencjał do kreowania nowych stanowisk pracy, których stworzenie również wymaga dodatkowej powierzchni biurowej. Możliwy spadek czynszów najmu może okazać się finalnie bardzo korzystny dla całego rynku powierzchni biurowych w Warszawie. Zredukowane stawki najmu pozwolą stolicy stać się bardziej konkurencyjną wobec innych głównych miast regionu CEE. Dodatkowo, już obecnie Polska ma status globalnego hubu dla firm z branży SSC/BPO. Obniżenie kosztów najmu biur może wzmocnić pozycję Warszawy w rywalizacji o najemców z tego sektora.

Dla aktualnych najemców powierzchni biurowych w Warszawie, spodziewany spadek czynszów otwiera możliwość zawarcia wieloletnich umów najmu na bardzo atrakcyjnych warunkach finansowych. Podpisane w najbliższym roku czy dwóch umowy pozwolą zabezpieczyć niskie koszty najmu biur na późniejszy okres, w którym podaż powierzchni zostanie obniżona, a to w konsekwencji bez wątpienia doprowadzi do wzrostu czynszu za powierzchnię biurową zgodnie z ogólnoeuropejskim trendem.

Pozornie negatywna prognoza dla warszawskiego rynku powierzchni biurowych na lata 2015-2017 wynika jedynie z okresowej nadpodaży powierzchni i należy zdecydowanie odróżnić ją od sytuacji w Moskwie, która ze względu na sankcje Unii Europejskiej cierpi z powodu słabej koniunktury gospodarczej i utraty zaufania inwestorów. Pewność deweloperów w zakresie rozwoju warszawskiego rynku wynika z obiektywnie bardzo dobrej kondycji polskiej gospodarki. Spodziewana presja na obniżanie czynszów najmu w perspektywie długoterminowej może przynieść rynkowi wymierne korzyści, poprzez poprawę jego konkurencyjności. Najemcy chcąc skorzystać ze spodziewanej obniżki warunków najmu, mają możliwość zabezpieczenia na kolejne lata atrakcyjnych stawek czynszu. █

Best2Invest | November - December 2015

Autor Piotr Capiga Negocjator w dziale powierzchni biurowych firmy Cushman & Wakefield

Outlook for the Warsaw office market

– A threat or a chance?

Looking at Poland’s macroeconomic fundamentals and most of the Warsaw office market figures, the findings of Cushman & Wakefield’s “European Office Forecast 2015-2017” report may seem surprising. Office rents in Warsaw, alongside only Moscow and Istanbul, are expected to continue to fall over the next three years, unlike other core European cities that will see a strong positive rental growth.

This article identifies reasons for the absence in Warsaw of the general rental upward trend and reasons why the current situation in the Warsaw market differs from that in Moscow or Istanbul.

The Polish economy is very strong with the country’s GDP growing and inflation remaining at a record low. Unemployment has fallen below the 10% mark for the first time in years. Poland has become an attractive

destination for foreign investors showing increased interest in the country. Warsaw’s office market performance is also relatively strong as the supply of modern office space remains stable with office space absorption rising. Rents are flat but are gradually coming under downward pressure. The economic picture is completely different in Moscow, where EU sanctions are taking their toll, or in Istanbul, which is facing an economic downturn.

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Nowa inwestycja Warszawa, Wola ul. E. Ciołka 12a

Dobra lokalizacja i liczne udogodnienia dla Najemców Idealny projekt dla branży PBO/SSC Wysokiej klasy standard oferowanej powierzchni AG E N T

W Y Ł ĄC Z N Y

szczegóły na: 48 22 11 200 11 /// www.walterherz.com /// najem@c12a.pl

C12a.pl

What is, therefore, the source of forecasts projecting falling office rents in Warsaw over the next three years? The only answer is the downward pressure on rents due to the continued new office supply, which is so high that the market is unable to consume the surplus despite favourable economic conditions. In 2016 alone, more than 370,000 sq m is likely to hit the Warsaw office market. There are many reasons for such a high office space supply.

Strong activity of office developers results from great confidence in the potential of the Warsaw market and very good economic performance. In a healthy economy backed by stable fundamentals, businesses are expected to flourish, leading to a growing demand for top quality office space. Warsaw remains an attractive market for developers as prime rents in the Polish capital are 20%-25% higher than in other CEE countries, including the Czech Republic, Hungary, Romania or Slovakia. In addition, office space rents in Warsaw are relatively high in comparison with rents in some major cities of Western Europe such as Brussels.

Another reason is the natural process of office space saturation. With the ratio of office space per inhabitant at around 2.5 sq m, Warsaw tops the league in Central Europe, but it is well behind Milan (almost 4 sq m), Berlin (nearly 5 sq m) and Paris (around 6.3 sq m). Developers launching new office projects can see a potential in increasing office density in Warsaw.

Central and Eastern Europe. In addition, Poland has already gained the status of a global hub for SSC/ BPO companies and lower office lease costs will strengthen Warsaw in competing for tenants from that sector.

The expected rental decline is an opportunity for current office space tenants in Warsaw to make long-term leases with very attractive financial terms. Occupiers signing leases in the next year or two will be able to secure low office lease costs for years to come when office supply becomes limited, leading undoubtedly to rising rents in line with the general European trend. The seemingly negative outlook for the Warsaw office market for 2015-2017 is due only to the current temporary oversupply and Warsaw clearly differs from Moscow, which is suffering from an economic downturn and lost investor confidence resulting from the sanctions imposed by the European Union. Developer confidence in the growth of the Warsaw market stems from an objectively very good performance of the Polish economy. The expected downward pressure on rents may benefit the market in the long term by giving it a stronger competitive edge. Taking advantage of the projected easing of lease terms, tenants could secure attractive rents for forthcoming years. â&#x2013;&#x2C6;

Office oversupply also stems from the current business cycle and cyclicality is very characteristic of office markets. The Warsaw office market is now becoming more and more competitive for developers with tenants taking an increasingly strong position. Occupiers are most likely to enjoy the strongest bargaining power in the office market in late 2017 and early 2018.

Author Piotr Capiga, Negotiator in Office Department of Cushman & Wakefield

Access to much sought-after labour is a major advantage of Warsaw. According to YouthfulCities.com, Polandâ&#x20AC;&#x2122;s capital city is currently ranked 15th in the world for talent availability. It offers a big potential to create new jobs that will also require additional office space.

However, at the end of the day, falling rents may prove quite beneficial for the entire office market in Warsaw, as with lower rents it will become more competitive compared to other major cities in

Best2Invest | listopad - grudzieĹ&#x201E; 2015

REKOMENDACJE

NAJLEPSZYCH

NIEDOBÓR BUDYNKÓW TALENTÓW

DLA SEKTORA BPO/SSC

ROSNĄCYM WYZWANIEM DLA FIRM!

Od pierwszej edycji badania Niedobór Talentów, przeprowadzanego rokrocznie przez ManpowerGroup, minęło 10 lat. Przez ten czas wiele się zmieniło. Świat ma za sobą globalny kryzys gospodarczy, z którego nie wszystkie kraje podnosiły się w takim samym tempie, a zmiany demograficzne, technologiczne i ekonomiczne odmieniły rynek pracy. Byliśmy świadkami nadejścia Ery Człowieka, w której talent jest kluczem do sukcesu. Pośród całej tej niepewności, jedna rzecz jest stała: niesłabnące niedobory talentów. Z rozmów z prezesami firm i liderami biznesu z 80 krajów i terytoriów, w których działamy, wiem, że niedobory talentów to problem, z którym zmagają się przedsiębiorstwa z całego świata.

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Liczba ludności w wieku produkcyjnym spada, zmuszając pracodawców do wybierania kandydatów z kurczących się zasobów talentów. Technologia ewoluuje szybciej, niż kiedykolwiek wcześniej, zmieniając umiejętności niezbędne na danych stanowiskach i skracając cykl życia tych umiejętności. Obserwujemy też narastający podział pracowników – jedni posiadają kompetencje, na które jest popyt, a drudzy takie, których podaż jest wysoka. Mimo wszystko zbyt mało zmieniło się w ciągu tych dziesięciu lat. W przeprowadzanym na zlecenie ManpowerGroup badaniu Niedobór Talentów 2015 wzięło udział 41 700 menedżerów ds. rekrutacji z 42 krajów świata. Jego celem było zidentyfikowanie odsetka pracodawców mających problemy z obsadzaniem etatów, najtrudniejszych do obsadzenia stanowisk oraz powodu takiej sytuacji. Zapytaliśmy także pracodawców o wpływ niedoboru talentów na ich firmy oraz o to, jakie kroki podejmują, by uporać się z tym problemem.

rekrutacji i zarządzania pracownikami nie przyniosą innych rezultatów, dlatego nadszedł czas, by opanować nowe i odkryć niewykorzystane zasoby talentów. Pracodawcy muszą dbać o kulturę nauki w swoich firmach i zachęcać pracowników, by stali się właścicielami swojej kariery.

Propozycja wartości oferowanej pracownikom powinna pozycjonować firmę jako docelowe miejsce dla ich talentu. Firmy nie mogą już liczyć na to, że będą utrzymywać przewagę nad konkurencją przez dekady – muszą być gotowe, by identyfikować możliwości osiągnięcia przewagi w bardziej dynamiczny, przejściowy sposób. Umiejętność utrzymania tempa i elastyczności niezbędnych do osiągnięcia sukcesu opiera się o przyciąganie i rekrutowanie talentów, a także zarządzanie nimi i organizowanie ich w sposób, który wspiera strategię biznesową. █

Odsetek pracodawców, którzy uważają, że niedobory talentów mają negatywny wpływ na ich zdolność zaspokajania potrzeb klientów (54%), nie zmienił się w porównaniu z ubiegłym rokiem, co potwierdza, że działania podejmowane, by uporać się z tym problemem, są niewystarczające w ujęciu globalnym. Ponad jedna piąta pracodawców na całym świecie nadal nie podejmuje żadnej strategii w obliczu niedoboru talentów.

Pierwszym krokiem, by uporać się z niedoborem talentów, jest dopasowanie strategii rekrutacyjnej do strategii biznesowej. Stare metody

Jonas Prising, Prezes ManpowerGroup, firmy doradztwa personalnego

TRUDNOŚCI W OBSADZANIU STANOWISK Z POWODU NIEDOBORU TALENTÓW – POLSKA

100%

Czwarty rok z rzędu pracodawcom na świecie najtrudniej przychodzi pozyskiwanie wykwalifikowanych pracowników fizycznych. Na drugie miejsce wspięli się przedstawiciele handlowi. Inżynierowie i technicy, którzy w zeszłym roku zajmowali drugie i trzecie miejsce, spadli odpowiednio na trzecie i czwarte. Największy wzrost w globalnym top 10 odnotowali kierowcy, którzy z dziesiątej pozycji przesunęli się na piątą.

Autor

2011

2012

2013

2014

80% 60% 40% 20% 0%

2006

2007

2008

2009

2010

% Z TRUDNOŚCIAMI

2015

% BEZ TRUDNOŚCI

Źródło: Niedobór Talentów 2015, raport ManpowerGroup.

TRUDNOŚCI W OBSADZANIU STANOWISK Z POWODU NIEDOBORU TALENTÓW – POLSKA I ŚWIAT

– POLSKA – GLOBALNIE

60% 49% 48%

45% 40%

30%

41% 31%

30%

2008

2009

51% 40% 37% 31% 34% 34%

35% 36% 32%

33%

2013

2014

41% 38%

15% 0%

2006

2007

2010

2011

2012

2015

Źródło: Niedobór Talentów 2015, raport ManpowerGroup.

Best2Invest | November - December 2015

REKOMENDACJE

NAJLEPSZYCH TALENT SHORTAGES

BUDYNKÓW

GROWING CHALLENGE FOR BUSINESSES!

DLA SEKTORA BPO/SSC

It’s ten years since ManpowerGroup conducted our first Talent Shortage Survey, and a great deal has changed. The world has experienced a global recession, an uneven recovery, and demographic, technological and economic shifts that have transformed the employment landscape. We have seen the emergence of the Human Age, where talent is the new differentiator. Through all of this uncertainty, the one constant is that talent shortages continue unabated. From speaking to CEOs and business leaders across the 80 countries and territories in which we operate, I know talent shortages are something companies struggle with all over the world.

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

The working population is declining, forcing employers to select from shrinking talent pools. Technology is evolving faster than ever, changing the skills needed for jobs and shortening the life cycle of those skills. We are also seeing a bifurcation of the workforce — those with in-demand skills versus those with high-supply skills. Yet, too little has changed in these ten years.

ManpowerGroup surveyed more than 41,700 hiring managers in 42 countries to identify the proportion of employers having difficulty filling positions, which jobs are difficult to fill, and why. Employers were also asked about the impact talent shortages have on their organizations and what steps they are taking to address them. Skilled Trades positions are the jobs employers globally have the greatest difficulty filling for the fourth consecutive year, with Sales Representatives rising to second place. Last year’s second and third-placed jobs, Engineers and Technicians, slip back to third and fourth respectively. The biggest climber in the global top 10 this year is Drivers, moving from 10th to fifth position. The proportion of employers who say talent shortages impact their ability to serve client needs remains at the same level as 2014 (54%) reinforcing that not enough is changing to address talent shortages globally. More than one in five global employers is still not pursuing strategies to tackle talent shortages.

The first step to addressing talent shortages is to make sure talent strategy is aligned with business strategy. The same old recruitment and workforce practices won’t yield different results, so it is time to harness new people practices, and explore untapped talent pools.

Employers need to foster a learning culture within their organizations and encourage employees to own their careers.

They need to promote their employee value proposition to position the company as a talent destination. Businesses can no longer count on maintaining a sustainable competitive advantage over decades, but must be prepared to identify and achieve more transient competitive advantages. The ability to drive the speed and agility needed to succeed hinges on attracting, recruiting and managing talent, and organizing the workforce in ways that support the business strategy. █

Author Jonas Prising, Chief Executive Officer of ManpowerGroup, personnel consulting companies.

POLAND: % HAVING DIFFICULTY FILLING JOBS

100%

2011

2012

2013

2014

80% 60% 40% 20% 0%

2006

2007

2008

2009

% HAVING DIFFICULTY

2010

2015

% NOT HAVING DIFFICULTY Poland joined survey in 2008

TRUDNOŚCI W OBSADZANIU STANOWISK Z POWODU NIDOBORU TALENTÓW – POLSKA

– POLSKA – GLOBALNIE

60% 49% 48%

45% 40%

30%

41% 31%

30%

2008

2009

51% 40% 37% 31% 34% 34%

35% 36% 32%

33%

2013

2014

41% 38%

15% 0%

2006

2007

2010

2011

2012

2015

Źródło: Niedobór Talentów 2015, raport ManpowaerGroup.

Best2Invest | November - December 2015

Skilled Trades positions are the jobs employers globally have the greatest difficulty filling for the fourth consecutive year, with Sales Representatives rising to second place. Last year’s second and thirdplaced jobs, Engineers and Technicians, slip back to third and fourth respectively. The biggest climber in the global top 10 this year is Drivers, moving from 10th to fifth position.

The proportion of employers who say talent shortages impact their ability to serve client needs remains at the same level as 2014 (54%) reinforcing that not enough is changing to address talent shortages globally. More than one in five global employers is still not pursuing strategies to tackle talent shortages.

POLAND: HAVING DIFFICULTY FILLING JOBS

100%

2011

2012

2013

2014

80% 60% 40% 20% 0%

2006

2007

2008

2009

2010

% HAVING DIFFICULTY

2015

% NOT HAVING DIFFICULTY

Source: Talent Shortage Survey 2015, ManpowerGroup.

POLAND & GLOBAL: HAVING DIFFICULTY FILLING JOBS

– POLAND – GLOBAL

60% 49% 48%

45% 40%

30%

41% 31%

30%

2008

2009

51% 40% 37% 31% 34% 34%

35% 36% 32%

33%

2013

2014

41% 38%

15% 0%

2006

2007

2010

2011

2012

2015

Source: Talent Shortage Survey 2015, ManpowerGroup.

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Wprowadzenie do MIAST

Autor: Wiktor Doktór prezes Pro Progressio

Analizując Polskę pod kątem obecności kapitału zagranicznego możemy nabrać wrażenia, iż kraj nasz sukcesywnie wzmacnia swoją atrakcyjność inwestycyjną. Zarówno duże, jak i mniejsze miejscowości mogą się pochwalić obecnością inwestycji zagranicznych, a także i mechanizmami wspierającymi ich rozwój. Dość powszechne jest lokowanie biznesu na terenie Specjalnych Stref Ekonomicznych, Parków Technologicznych, ale także i w nowoczesnych budynkach biurowych. Wszystko zależy od rodzaju prowadzonej działalności. Patrząc na pochodzenie kapitału zagranicznego, widzimy, że wiodącym jest kapitał amerykański. W ostatnich latach daje się zauważyć coraz większy udział w rynku inwestycji z innych krajów, takich jak: Niemcy, Francja, Hiszpania i kraje skandynawskie. W przypadku Skandynawii, inne są preferencje inwestorów ze Szwecji, inne z Norwegii, a jeszcze inne z Danii czy Finlandii. Natomiast analiza mapy inwestycyjnej miast gospodarzy pokazuje pewne zależności, do których możemy zaliczyć co następuje:

1. Duże miasta są atrakcyjne dla każdego rodzaju biznesu. – Nie jest to mocno odkrywcze, ale dużym aglomeracjom łatwiej jest przyciągać kapitał zagraniczny. Mnogość uczelni wyższych, większa dostępność powierzchni biurowych, szersze portfolio terenów inwestycyjnych, znacząca liczba instytucji wspierających rozwój przedsiębiorczości, infrastruktura logistyczna – to tylko wybrane czynniki, które ułatwiają podjęcie decyzji o ulokowaniu inwestycji w dużym mieście. Jednak część z dużych polskich miast, kierując się powyższymi czynnikami, zapomina o potrzebie zaangażowania się w proces pozyskiwania inwestycji zagranicznych, co – z kolei – mocno jest wykorzystywane przez mniejsze ośrodki.

2. Kadry z językami obcymi magnesem dla biznesu opartego na komunikacji. – Coraz więcej w Polsce obserwujemy firm świadczących usługi, zarówno te podstawowe, jak i coraz bardziej zaawansowane, wymagające umiejętności komunikacyjnych z klientem zewnętrznym. Nawet najlepsze szkolenia z zakresu umiejętności komunikacyjnych, nie zastąpią jednak swobody w posługiwaniu się językami obcymi. Stopień znajomości języków obcych w Polsce, pokrywa się w dużym stopniu

z geografią filologii obcych na polskich uczelniach wyższych (Raport o filologiach we wrześniu opublikowała Fundacja Pro Progressio). Multijęzyczne kadry, to trzon wielu przedsiębiorstw, świadczących tak zwane nowoczesne usługi dla biznesu. To dzięki studentom i absolwentom poszczególnych studiów lingwistycznych rośnie coraz bardziej atrakcyjność inwestycyjna takich miast, jak np. Poznań, Szczecin, czy Trójmiasto.

3. Konkurencja, to też specjalizacja regionalna. – Obecność konkurencji w miastach pokazuje na mocne strony poszczególnych aglomeracji. Część z miast od kilku lat rozwija się w oparciu o konkretne specjalizacje i koncentruje się na wybranych typach inwestycji. Taka strategia pozwala na skupienie się na konkretnych branżach, a to w znacznym stopniu wpływa na proces wsparcia inwestorów, zarówno na etapie przedinwestycyjnym, wdrożeniowym, jak i poinwestycyjnym. Efektem takiego podejścia jest budowanie specjalizacji regionalnych, co w następstwie ułatwia i przyspiesza proces podejmowania decyzji inwestycyjnych. 4. Historia i nowoczesność. – Niektóre polskie miasta historycznie kojarzone są z pewnymi sektorami gospodarki. Nie zawsze jednak to, co sprawdzało się 100 lat temu, nadal jest, lub może być, obszarem zainteresowania miast. Część zmian wynika z rozwijającego się świata i zaniku różnych dziedzin przemysłu i gospodarki, a część jest podyktowana zmianami zarówno prawnymi, jak i powiązanymi z nowymi zasobami (kapitał ludzki, logistyka, zasoby naturalne, etc.) będącymi w zasięgu władz aglomeracji. Część z miast idealnie łączy historyczne gałęzie biznesu z ich nowoczesnym rozwojem, a część usypia bądź likwiduje nierentowne gałęzie gospodarki, zastępując je nowymi.

Każdy z powyższych czterech punktów stanowi część strategii rozwoju polskich miast, które zostały opisane na kolejnych stronach Best2Invest. Poza teorią, zostały pokazane także przykłady inwestycji, potwierdzające atrakcyjność gospodarczą poszczególnych miast. Jak można wywnioskować z przedstawionych materiałów, zarówno w obszarze produkcji, jak i usług – Polska to kraj wielu specjalizacji, ale również i możliwości inwestycyjnych. █

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Introduction to CITIES

Author: Wiktor Doktór Pro Progressio, CEO

Analysing Poland in terms of the presence of foreign capital, we can get the impression that our country is continuously increasing its investment attracti-veness. Both large and smaller cities can boast of foreign investments as well as mechanisms that support their development. It is very common for businesses to be located within Special Economic Zones, Technological Parks, as well as in modern office buildings. It all depends on the type of business that is conducted.

Looking at the origin of foreign capital, American capital is in the lead, but in recent years, one could observe an increasing share of investments from other countries such as: Germany, France, Spain, and Scandinavian countries. In the case of Scandinavia, the preferences of investors from Sweden are different from those from Norway which in turn are different from those from Denmark or Finland. Looking at the map of foreign investments in Poland in terms of their country of origin, we can observe certain correlations. The most important ones include the following:

1. Large cities are attractive to all types of business. – This isn’t any type of important discovery, but large urban areas attract foreign capital more easily. A large number of universities, better access to office space, a wider portfolio of land for investment, a significant amount of institutions that support the development of entrepreneurship, logistics infrastructure – these are just a select few of the factors that make it easier to decide to invest in large cities. However, some large Polish cities, guided by the aforementioned factors, forget about the need to be involved in the process of obtaining foreign investments which, in turn, is strongly taken advantage of by smaller cities.

2. Workers that speak foreign languages are a magnet for businesses based on communication. – In Poland, we increasingly often see companies that provide services, both basic and more advanced, that require the ability to communicate with outside clients. Even the best trainings in regard to communication skills will not however substitute the ability to easily speak a foreign language. The level of foreign language proficiency in Poland largely coincides with the geography of foreign languages taught at Polish universities (A report regarding foreign language

courses was published by the Pro Progressio Foundation in September). A multilingual staff is the backbone of many companies that provide so called modern business services. Thanks to the students and graduates of individual foreign languages courses, the investment attractiveness of such cities as Poznań, Szczecin, and the Tri-city area is increasing even more.

3. Competition is also a regional specialisation. – The presence of competition in cities demonstrates the strength of individual urban areas. Some cities have been developing for the last several years on the basis of specific specialisations and by focusing on select types of investments. This strategy allows for focusing on specific sectors which in turn has a significant effect on the process of supporting investors during the pre-investment, investment implementation, and post-investment stages. The result of such an approach is the building of regional specialisations which in turn simplify and speed up the process of making investment decisions. 4. History and modernity. – Some Polish cities are historically associated with certain sectors of the economy. However, what worked 100 years ago is not always what is or can be of interest to cities. Some changes are the result of the development of the world and the discontinuation of different areas of the economy and industry, and some are due to both legal changes as well as changes related to new resources (human resources, logistics, natural resources, etc.) that are within reach of the governing bodies of the given urban area. Some cities are able to perfectly combine historic business areas with their modern development while others wind down or liquidate unprofitable areas of the economy, replacing them with new ones.

Each of the four points specified above constitutes a part of the development strategy of Polish cities which have been described on the following pages of Best2Invest. Aside from theoretical issues, there are also examples of investments that confirm the economic attractiveness of individual cities. As can be concluded from the presented materials, both in the area of production and services, Poland is a country with many specialisations, as well as many investment opportunities. █

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Lokalni deweloperzy wspierają rozwój biznesu w miastach Biznesowy rozwój miast zależy w dużej mierze od rynku nieruchomości biurowych. Jeszcze dziesięć lat temu nowoczesne powierzchnie biurowe mogliśmy spotkać tylko w największych polskich miastach. Jak pokazała skala rozwoju krajowej i międzynarodowej przedsiębiorczości, to tam głównie trafiały inwestycje usługowe – innymi słowy, praca biurowa. Mniejsze ośrodki miejskie, które dysponowały powierzchnią biurową z poprzednich dekad, coraz mniej zaczynały liczyć się w wyścigu po nowe inwestycje i wiele projektów niestety ominęło średnie i małe miasta bezpowrotnie.

Sytuacja zaczęła się zmieniać po roku 2005, kiedy miasta zrozumiały, że aby zwiększać swoją atrakcyjność inwestycyjną muszą rozszerzyć bazę nieruchomości biurowych. Poza Warszawą, Krakowem i Wrocławiem, duzi międzynarodowi deweloperzy zaczęli w Polsce stawiać nowoczesne budynki biurowe w Poznaniu, Łodzi, Trójmieście, czy Katowicach, ale nadal mniejsze miasta nie kusiły ich do spekulacyjnej budowy biurowców.

Autor Radosław Walas Członek Zarządu, DevelopRes

Na ratunek miastom i samorządom zaczęli spieszyć lokalni deweloperzy. Z początku mało ufnie i oczekujący pomocy w procesie przedsprzedaży – zanim fizycznie podjęli się budowy biurowców, ale później stając się bardziej elastycznymi. Budowa nowoczesnego biurowca, w mieście gdzie takich przestrzeni biurowych nie ma, jest zawsze obarczona ryzykiem. To deweloper bierze na siebie cały ciężar zarówno logistyczny, finansowy, ale też i wykonawczy – wierzy, że budowana nieruchomość będzie celem zainteresowania zupełnie nowej grupy najemców. Tak właśnie

stało się w Rzeszowie, gdzie dość odważnego projektu podjął się lokalny deweloper – DevelopRes.

Firma, z dużym doświadczeniem w budownictwie mieszkaniowym, widząc wzrastające potrzeby przedsiębiorców w odniesieniu do nowoczesnej powierzchni biurowej, rozpoczęła budowę SkyRes Warszawska – budynku o dużej powierzchni i spełniającego wymogi nawet najbardziej wymagających najemców. Budowa budynku zbiegła się w czasie z narastającą potrzebą na powierzchnie biurowe sektora nowoczesnych usług dla biznesu, czyli popularnego BPO oraz branży centrów usług wspólnych – SSC. – Początki projektu były dla nas sporym wyzwaniem. Analizowaliśmy rynek, uczestniczyliśmy w wielu konferencjach branżowych, spotykaliśmy się z konsultantami, władzami miasta, doradcami, zarówno od rynku nieruchomości biurowych, jak i outsourcingu. Spotkań było wiele. Inwestowaliśmy swój czas i chłonęliśmy

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

SkyRes Warszawska

wiedzę tak, aby podjąć jedyną słuszną decyzję – mówi Radosław Walas, członek zarządu DevelopRes. – Proces był długi, ale przełożył się na bardzo sprawną realizację projektu, który na jesieni 2015 oddajemy do użytku – dodaje Walas. Spotkania i konsultacje spowodowały, że nieruchomość, poza tym, że spełnia oczekiwania najemców, jest także łatwo adaptowalna pod projekty typu open space, jak i gabinetowe. Dodatkowym atutem jest lokalizacja – do budynku można dostać się w ciągu kliku minut, zarówno z lotniska jak i z centrum miasta, a to odpowiada potrzebom zarówno biznesu jak i rzeszowskim pracownikom.

także dać przykład innym polskim miastom oraz lokalnym deweloperom, że ambitne projekty można realizować szybko, jednocześnie stając się skutecznie atrakcyjną lokalizacją dla nowego i nowoczesnego biznesu – wspomina o projekcie Radosław Walas. █

SkyRes Warszawska rzeczywiście stał się biznesową wizytówką Rzeszowa. Dał początek rozwojowi rynku nowoczesnych powierzchni biurowych w stolicy Podkarpacia i wygląda na to, że Rzeszów już niebawem będzie wzbogacał się o kolejne znakomite projekty biurowe.

– Wielokrotnie pytano nas dlaczego podjęliśmy się budowy budynku biurowego, gdzie do tej pory zajmowaliśmy się tylko mieszkaniówką. Na tak postawione pytania odpowiadaliśmy, że skoro najpierw zadbaliśmy o mieszkania dla lokalnej ludności, to teraz chcemy dać im miejsca pracy, tak aby Rzeszów nadal pozostał liderem miast rozwijających się, w którym poza wysokim standardem życia, będziemy polepszać także standardy pracy. Nie ukrywam, że chcieliśmy

Radosław Walas, Członek Zarządu, DevelopRes

Best2Invest | November - December 2015

The business development of cities largely depends on the office real estate market. Just ten years ago, modern office space could only be found in the biggest Polish cities. As was shown by the scale of the development of national and international entrepreneurship, it was mainly there that commercial investments ended up – in other words, office work. Smaller urban areas that had office space from previous decades began to count less and less in the race for new investments, and many medium and small cities unfortunately irretrievably missed out on many projects.

The situation began to change after 2005 when cities began to understand that in order to increase their investment attractiveness, they must expand their office property base. Aside from Warsaw, Kraków, and Wrocław, large international developers operating in Poland began to build modern office buildings in Poznań, Łódź, the Tricity area, and Katowice, but smaller cities still did not tempt them to engage in the speculative construction of office buildings.

Author Radosław Walas Board Member, DevelopRes

Local developers began to come to the rescue of these cities and local governments. Initially not very trusting and expecting help in the pre-sales process – before they physically began to build office buildings, they later became more flexible. The construction of a modern office building in a city that lacks such office space is always risky. It is the developer that assumes the entire logistical, financial, and construction burden and believes that the property being built will be of interest to a completely new group of tenants. This is what happened in Rzeszów,

where a local developer – DevelopRes – took on a rather bold project.

The company, with significant experience in residential construction, seeing the growing needs of businesses in regard to modern office space, began the construction of SkyRes Warszawska – a building with a large amount of floor space that satisfies the requirements of even the most demanding tenants. The construction of the building coincided with the growing need for office space in the modern business services sector, namely the popular BPO (business process outsourcing), as well as the SSC (shared services centre) sector.

– The beginnings of the project were no small challenge. We analysed the market, participated in many industry conferences, and met with consultants, the city’s governing authorities, and advisors in regard to both office real estate and outsourcing. There were many meetings. We invested our time and absorbed

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Local developers support business growth of Polish cities

knowledge so as to make the only right decision – says Radosław Walas, a member of the management board of DevelopRes. – It was a long process, but it resulted in a very efficient implementation of the project which we will deliver for use in the fall of 2015 – adds Walas. Meetings and consultations resulted in the property, aside from satisfying tenant expectations, being easy to adapt to both office and open space projects. An additional advantage is its location – the building can be reached in just a few minutes from both the airport and the city centre, and this satisfies the needs of both businesses as well as employees that live in Rzeszów.

work standards. I won’t hide, that we also wanted to serve as an example to other Polish cities and local developers that ambitious projects can be implemented quickly while at the same time effectively becoming a very attractive new and modern business location – mentions Radosław Walas. █

SkyRes Warszawska

SkyRes Warszawska became the calling card of Rzeszów. It began the development of the modern office space market in the capital of the Podkarpackie Voivodeship and it seems that Rzeszów will soon be the site of further excellent office projects. – We were often asked why we undertook the construction of an office building if so far, we only built residential buildings. We answered such questions saying that since we first provided homes for the local community, we now want to provide them with jobs, so that Rzeszów will continue to be the leader among developing cities, in which aside from a high standard of living, we will also improve

Best2Invest | November - December 2015

Bydgoszcz

„DOING BUSINESS IN POLAND 2015' ” – NAJLEPIEJ W BYDGOSZCZY Liczba spółek z udziałem kapitału zagranicznego w naszym kraju systematycznie wzrasta. Również Bydgoszcz wpisuje się w tę tendencję. W mieście działają 593 tego typu firmy. W pierwszym kwartale 2015 r. zarejestrowano ich 10. Stabilne środowisko biznesowe, wykwalifikowana kadra, konkurencyjne koszty zatrudnienia i nabycia lub najmu nieruchomości, a także dobra współpraca z władzami lokalnymi, które dążą do uatrakcyjnienia swej oferty inwestycyjnej, to elementy istotne z punktu widzenia zagranicznych przedsiębiorców.

Miasto zapewnia atrakcyjne warunki do prowadzenia działalności gospodarczej. Sprawne procedury administracyjne, wśród nich m.in. krótki, średnio 45-dniowy czas uzyskania pozwolenia na budowę, czy szybki wpis do księgi wieczystej, zostały uhonorowane pierwszym miejscem w niezależnym raporcie Banku Światowego „Doing Business in Poland 2015”, analizującym łatwość prowadzenia biznesu w 18 miastach Polski. W 2013 r. powołano Bydgoską Agencję Rozwoju Regionalnego Sp. z o.o. (BARR), jednostkę dedykowaną obsłudze i wsparciu projektów na każdym etapie procesu inwestycyjnego, której działalność ma na celu sprostać oczekiwaniom przedsiębiorców i inwestorów. Bydgoszcz oferuje zachęty inwestycyjne w postaci m.in. zwolnienia z podatku od nieruchomości na podstawie przepisów o pomocy de minimis oraz terenów objętych statusem Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Miasto planuje jeszcze w tym roku wprowadzić kolejne zachęty dla inwestorów. Pod koniec września br. przyjęto uchwałę w sprawie zwolnienia z podatku od nieruchomości na podstawie regionalnej pomocy inwestycyjnej, która stanowi alternatywę dla obecnie już funkcjonującej uchwały. Mieszkańcy miasta to młodzi – średnia wieku to 36 lat – wykształceni i energiczni ludzie. W Bydgoszczy studiuje blisko 37 000 osób, co roku uczelnie opuszcza ponad 11 000 absolwentów, wśród nich informatycy,

ekonomiści, lingwiści, specjaliści w zakresie mechaniki i budownictwa oraz logistycy.

Firmy zagraniczne lokujące swój kapitał w Bydgoszczy pochodzą głównie z Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, Austrii, krajów Beneluksu, Stanów Zjednoczonych oraz Kanady. Reprezentują one przede wszystkim sektor produkcyjny i powiązany z nim magazynowo-logistyczny oraz branżę nowoczesnych usług biznesowych.

Miasto szczyci się bardzo dobrze rozwiniętym sektorem produkcyjnym, a jego walory inwestorskie w tym obszarze doceniły takie firmy zagraniczne, jak: MMP Neupack Polska, czy SPX Flow Technology.

Pierwsza z nich należy do czołówki polskich producentów opakowań drukowanych. Jest częścią austriackiego koncernu Mayr-Melnhof Packaging, który ma swoje zakłady w 20 krajach na całym świecie. Intensywny rozwój technologiczny, współpraca z międzynarodowymi klientami, a także ciągły transfer know-how prowadzi do nieustannego zwiększania kompetencji firmy w obszarze produkcji opakowań. W 2011 r., w ramach rozszerzania swej działalności w Bydgoszczy, firma zdecydowała się na otwarcie fabryki na terenie bydgoskiej podstrefy Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, którą obsługuje BARR.

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Bydgoszcz

SPX Technology Poland natomiast, będący częścią amerykańskiej, wieloprzemysłowej firmy produkcyjnej notowanej w rankingu Fortune 500, jest ogólnoświatowym dostawcą rozwiązań z zakresu inżynierii procesowej i automatyki dla branży mleczarskiej, przemysłu spożywczego, morskiego, farmaceutycznego i służby zdrowia. Firma pomaga nabywcom na całym świecie poprawić wydajność oraz rentowność ich zakładów i procesów produkcyjnych. Firma SPX Flow Technology Poland z siedzibą w Bydgoszczy zajmuje się realizacją projektów inżynieryjnych, produkcją wymienników ciepła, pomp oraz zaworów. Jest związana z terenem Bydgoskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego od końca 2007 roku. W ubiegłym roku firma rozpoczęła na terenie BPPT inwestycję szacowaną na 155 mln zł, która ma stać się miejscem pracy dla ok. 200 osób. Planowany termin jej zakończenia to połowa 2016 roku. Uzupełnieniem procesów produkcyjnych jest lokalny sektor logistyczno-magazynowy, który coraz silniej zaznacza się na mapie kraju. Na jego rozwój w Bydgoszczy wpływa niewątpliwie atrakcyjna oferta nieruchomości przeznaczonych na duże inwestycje logistyczne i produkcyjne.

Istotne przewagi konkurencyjne Bydgoszczy doceniają także przedsiębiorcy zagraniczni z branży nowoczesnych usług dla biznesu. Jak wynika z raportu „10 lat sektora nowoczesnych usług biznesowych w Polsce”, opracowanego przez Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych i firmę doradztwa personalnego Hays, w mieście dominują procesy w zakresie obsługi usług IT. Zagraniczny kapitał skupia blisko 6000 ogółu zatrudnionych w bydgoskich centrach usług wspólnych. W Bydgoszczy branżę reprezentują m.in.: Atos IT Services, Mobica oraz SDL Poland. Największa firma tego sektora w mieście – Atos IT Services, operuje w 66 krajach na świecie jako lider w branży usług IT. Obsługując globalną bazę klientów, firma dostarcza usługi w obszarze konsultingu i technologii, integracji systemów i usług zarządz‌anych, outsourcingu procesów biznesowych. Atos wspiera sektor przemysłowy, handlu i usług,

publiczny, ochrony zdrowia i transportu, finansowy, telekomunikacyjny, mediów i użyteczności publicznej. Atos jest spółką notowaną na rynku NYSE Euronext w Paryżu. Bydgoski oddział francuskiej firmy jest największym w kraju i zatrudnia ok. 2700 osób. O dobrym, sprzyjającym rozwojowi firmy klimacie biznesowym w mieście świadczą plany ekspansji firmy. W związku z projektem rozwoju Centrum Wsparcia Procesów IT w Bydgoszczy oraz uruchomieniem nowej linii serwisowej, Big Data and Security, zakładającej rozwój obszaru Cloud & Security, w latach 2015-2016 Atos zatrudni kolejnych 500 specjalistów.

Więcej informacji Bydgoska Agencja Rozwoju Regionalnego Sp. z o.o. ul. Mennica 6 85-112 Bydgoszcz Tel. +48 52 585 88 23 barr@barr.pl www.barr.pl

Brytyjska Mobica, pojawiająca się wielokrotnie w „Sunday Times Techtrack 100” – zestawieniu najszybciej rozwijających się firm, działa w Bydgoszczy od 2011 r. Wdraża projekty IT w zakresie oprogramowania, inżynierii i testowania dla klientów należących do czołówki branży elektroniki użytkowej, motoryzacyjnej, telekomunikacyjnej, m.in. dla Motoroli czy Sony. Bydgoscy programiści firmy realizują przede wszystkim projekty dla sektora finansowego i bankowego. Ambicją lokalnego oddziału jest, aby zostać największym w Polsce – stąd plany zatrudnienia w najbliższych miesiącach 100 specjalistów, którzy mają dołączyć do obecnego, ok. 150-osobowego zespołu firmy.

SDL Poland – jedyny w Polsce oddział brytyjskiej spółki działającej w 37 krajach świata i notowanej na londyńskim parkiecie – to kolejny reprezentant branży IT w Bydgoszczy. Już teraz zatrudnia on ponad 300 pracowników, m.in. wykwalifikowanych tłumaczy, programistów czy specjalistów DTP i planuje zatrudnienie kolejnych 150 osób do obsługi globalnych projektów znanych marek, takich jak Casio, Emirates, Yamaha, Philips czy Scania.

Ważnym aspektem dla inwestorów branży usług dla biznesu, oprócz wykwalifikowanej kadry, jest dostępność i cena powierzchni biurowych. Tu również Bydgoszcz jest konkurencyjna i systematycznie rozszerza swoją ofertę w tym zakresie realizując m.in. budowę biurowców: Immobile K3 przy Placu Kościeleckich oraz Arkada Business Park przy Rondzie Fordońskim. █

Best2Invest | November - December 2015

Bydgoszcz

"DOING BUSINESS IN POLAND 2015' ” – MOST PREFERABLY IN BYDGOSZCZ The number of companies with foreign capital in our country is increasing steadily. The trend is also observed in the City of Bydgoszcz. There are 593 such companies operating in the City, 10 of which have been registered in the first quarter of 2015. Stable business environment, well qualified staff and competitive costs of employment, the purchase or rental of real estates, as well as good cooperation with the local authorities, who continuously work on preparing an attractive investment offer, are the elements which are crucial for foreign investors.

The City offers attractive conditions for doing business. Smooth administrative procedures such as short time needed to obtain a building permit (approx. 45 days) or the entry into the Land Register have been awarded with the first place in an independent World Bank report entitled “Doing Business in Poland 2015”. The report analyses how easy it is to run a business in 18 Polish cities. In 2013, the Bydgoszcz Regional Development Agency (BARR) was established as a unit dedicated to support investment projects at every stage of the process. The activities of BARR are designed to meet the expectations of entrepreneurs and investors. Bydgoszcz also offers investment incentives in the form of property tax exemption or income tax exemption within the area of the subzone of Pomeranian Special Economic Zone at Bydgoszcz Industrial and Technological Park. The City is planning to create more incentives for investors still this year. At the end of September 2015, the City adopted additional resolution on the exemption from property tax, this time on the basis of the regional investment aid. The inhabitants of the City are young, educated and energetic people with the average age of 36. There are nearly 37,000 students and more than 11,000

graduates who leave schools every year. The most popular specialisations are IT, economy, linguistics, mechanics, construction and logistics.

Foreign companies which invest their capital in Bydgoszcz come mainly from the UK, France, Germany, Austria, the Benelux countries, the Unites States and Canada. They represent mainly the manufacturing sector and the associated warehouse-logistics as well as the modern business services sectors. The City has a well developed manufacturing sector whose investment value has been recognised by such foreign companies as MMP Neupack Polska or SPX Flow Technology.

MMP Neupack Polska is a leading Polish producer of printed packaging. It is a part of an Austrian MayrMelnhof Packaging concern which has facilities in 20 countries around the world. Intensive technological development, cooperation with international clients and the continuous transfer of know-how leads to a continuous increase in the company’s competences in the areas of packaging production. In 2011, as part of the extension of the Bydgoszcz subsidiary, the company decided to open a factory in the Bydgoszcz subzone of the Pomeranian Special Economic Zone supported by BARR.

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Bydgoszcz

SPX Technology Poland is a part of an American multi sector production company listed in the Fortune 500 ranking. It is a global provider of process engineering and automation solutions for the dairy, food, maritime, pharmaceutical and healthcare industries. The company helps buyers worldwide to improve the productivity and profitability of their plants and production processes. SPX Flow Technology Poland, with its headquarters in Bydgoszcz, deals with the implementation of engineering projects, production of heat exchangers, pumps and valves. Last year the company started an investment estimated at 155 million PLN which is to bring 200 new workplaces in Bydgoszcz. The planned completion date of the investment is mid 2016. Production processes are complemented by a local warehouse-logistics sector which is becoming increasingly renowned on the map of Poland. The development of the sector is undoubtedly influenced by the attractive real estate offer, with areas prepared for large logistic and production investments, and the expansion of S5 road which connects A1 and A2 motorways (to be completed by 2019).

The significant competitive advantage of Bydgoszcz has also been recognised by foreign entrepreneurs in the industry of modern business services. According to “10 years of the Business Services Sector in Poland” report, prepared by the Polish Information and Foreign Investment Agency and human resources consulting company – Hays, IT services are most popular in the City. Foreign capital brings together nearly 6,000 of those employed in shared services centres in Bydgoszcz. The industry is represented by such companies as Atos IT Services, Mobica or SDL Poland. The largest company in this sector is Atos IT Services, which currently operates in 66 countries and is a leader in the IT industry. Providing services to a global base of clients, the company is delivering consulting and technology services, systems and managed services integration as well as business processes outsourcing. Atos supports the industrial, trade and services, public, healthcare, transpor-

tation, finance, telecommunications, media and public utility sectors. The company is listed on the NYSE Euronext market in Paris. The Bydgoszcz branch of the French company is the largest one in the country and employs ca. 2,700 people. As shown by the company’s plans for expansion, the City of Bydgoszcz provides favourable business environment. Due to a project aimed at developing IT Processes Support Centre in Bydgoszcz and the launch of a new Big Data and Security service line, based on the development of the Cloud & Security sector, Atos is planning to employ 500 more specialists in 2015-2016.

More Information Bydgoska Agencja Rozwoju Regionalnego Sp. z o.o. ul. Mennica 6 85-112 Bydgoszcz Tel. +48 52 585 88 23 barr@barr.pl www.barr.pl

British Mobica has been operating in Bydgoszcz since 2011. It has been frequently listed in the “Sunday Times Techtrack 100” – a ranking of the fastest growing companies. The company implements IT projects in software, engineering and testing areas for such clients as Motorola or Sony who are the leaders in consumer electronics, automotive or the telecommunications sectors. Bydgoszcz software engineers are mainly realising projects for the financial and banking sector. The ambition of each branch is to become the largest division in Poland. The Bydgoszcz branch is thus planning to employ 100 specialists in the coming months who would join the existing team of 150 employees. SDL Poland is the only SDL branch in Poland. The British company operates in 37 countries and is listed on the London Stock Exchange. This IT company currently employs more than 300 qualified translators, programmers and DTP specialists. The company plans to employ another 150 specialists to run projects for such well-known brands as Casio, Emirates, Yamaha, Philips or Scania.

An important aspect for investors working in the area of business services, apart from well-qualified staff, is the availability and price of office spaces. Here, as well, Bydgoszcz offers competitive conditions and is systematically expanding the offer by, e.g. constructing office buildings such as Immobile K3 located at Plac Kościeleckich or Arkada Business Park by Fordońskie roundabout. █

Best2Invest | November - December 2015

Trójmiasto

NOWOCZESNE

USŁUGI

DLA BIZNESU – MOTOR GOSPODARKI ZASILANY INWESTYCJAMI ZAGRANICZNYMI

W końcu czerwca 2015 r. zespół Invest in Pomerania przeprowadził śródroczne badanie centrów nowoczesnych usług dla biznesu obecnych w regionie. Miało ono ukazać zmiany w krajobrazie inwestycyjnym najdynamiczniej rozwijającego się sektora lokalnej gospodarki, na progu nowego okresu funkcjonowania inicjatywy. Analiza obejmowała centra zarówno polskiego jak i zagranicznego pochodzenia, oferujące nowoczesne usługi ze wszystkich dostępnych obszarów, począwszy od ITO/IT-R&D aż po typowe funkcje BPO/ SSC, oraz uwzględniając kwestie front i back office.

Badanie wykazało 97 centrów, zatrudniających co najmniej 10 pracowników (warunek istotny zwłaszcza w obszarze IT R&D, gdzie każdego roku pojawiają się liczne małe start-upy). Opisano w nim rozmiar zatrudnienia, rok ulokowania na Pomorzu, typy obsługiwanych procesów oraz ilości i rodzaje języków obcych, które obsługują ich pracownicy.

Ogromna większość centrów mieści się w biznesowej stolicy regionu – Trójmieście, najczęściej w Gdańsku lub Gdyni, ale również kilka ma swoje siedziby w mniejszych miastach takich jak Sopot, Słupsk, czy Tczew. Trójmiejska lokalizacja jest w sposób naturalny ośrodkiem dla większości procesów łączących wysoki poziom skomplikowania z dużą skalą. Firmy skłonne są wybierać dla siebie miejsce zapewniające bezpieczne zasoby kadr, mogących sprostać planom rozwoju. Oferuje ona również odpowiedni zasób najwyższej jakości powierzchni biurowej, infrastrukturę i sieć komunikacyjną. Więcej informacji investinpomerania.pl

Analizując główne grupy procesów, centra zlokalizowane w regionie reprezentują: IT – 57 firm, SSC/ BPO–35 firm, R&D – 5 firm. Większość inwestycji

jest polskich (31), a pośród zagranicznych inwestorów tradycyjnie najwięcej mają ich USA – 19 centrów. Dzięki licznym start-upom z sektora IT i relokacjom – Norwegia plasuje się na drugim miejscu z 11 firmami. Niemcy, Wielka Brytania, Francja i Szwecja posiadają po 5 centrów firmowych na Pomorzu, a Holandia tylko o jedno mniej. Finlandię, Indie, Japonię i Danię reprezentuje po dwóch inwestorów, a po jednym centrum pochodzi z Austrii, Irlandii, Hiszpanii i Singapuru. Przyglądając się trendom w inwestycjach zagranicznych, w dalszym ciągu widzimy największy napływ inwestorów z USA oraz tradycyjnie silną i wciąż rosnącą obecność krajów nordyckich – które w kategorii liczby inwestycji (razem 20 centrów) – łącznie przewyższają Amerykanów. W sumie absolutna większość 77 spośród 97 badanych centrów w województwie pomorskim została stworzona po akcesie Polski do Unii Europejskiej, jednakże wielkim punktem zwrotnym był rok 2012 z wejściem czterech znaczących inwestycji, na czele z Bayerem i WNS, oraz rok 2014 z rekordowym wynikiem 19 zamkniętych projektów.

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Trójmiasto

Opisywane kluczowe obszary pomorskiej gospodarki dają zatrudnienie 18 472 osobom, mniej więcej równo podzielonym pomiędzy sektor SSC/ BPO i sektor ITO/IT-R&D. Większość z tych etatów stworzyło 66 inwestycji zagranicznych, które zatrudniają ponad 14 tys. mieszkańców Pomorza. Ponieważ ilość inwestycji zagranicznych w regionie wciąż dynamicznie rośnie, dysproporcja między zatrudnionymi przez firmy polskie i zagraniczne będzie się powiększać. Odpowiednio 60% SSC/BPO i 36% IT oferuje ponad 100 miejsc pracy, co odpowiada generalnej charakterystyce obsługiwanych przez nie obszarów procesowych i jest również widoczne w innych dużych lokalizacjach w Europie i na świecie. W kwestii oferowanych procesów gros centrów obsługuje średnio 4 ich typy, z wyjątkami takimi jak Thomson Reuters, Intel Technology czy Det Norske Veritas GL, które mają bardziej różnorodną ofertę.

Najczęściej centra obsługują następujące procesy: IT helpdesk, projektowanie oprogramowania, centrum danych, telemarketing, obsługa klienta w kilku odmianach, bankowość, usługi finansowe, finanse i księgowość, płace, zarządzanie danymi i dokumentami, marketing, badania i analiza, usługi prawne oraz R&D. Ostatnie 18 miesięcy było przełomem dla rosnącego poziomu usług oferowanych przez firmy. Wyniesiono tradycyjne procesy na wyższe poziomy oraz wzrosło znaczenie najwyższej klasy operacji finansowych jak np. Know Your Customer (PwC, Thomson Reuters) czy bankowości inwestycyjnej. Coraz większy nacisk jest kładziony również na rozbudowywanie procesów HR w rozrastających się wewnętrznych działach HR istniejących centrów (Intel, Arla). Znaczące jest tu również wprowadzenie globalnego lidera w dostawie usług RPO – nowego centrum Alexander Mann Solutions. Kolejnym ciekawym przykładem są procesy logistyczne. W większości przypadków (MOL, Unifeeder, APL) powstały one na bazie dużych operacji handlowych, obecnych na lokalnym rynku od wielu lat.

Jedną z najbardziej pożądanych umiejętności, jakimi muszą się wykazać przyszli pracownicy w centrach (zwłaszcza SSC/BPO), jest znajomość języków obcych. W sumie 91 centrów oferuje usługi w języku angielskim, który oczywiście już nie jest uważany za prawdziwie ‘obcy’ w tej jednej najbardziej nowoczesnych gałęzi gospodarki. Poza angielskim najpopularniejszy jest język niemiecki (oferowany w 18 centrach), a kolejne – to rosyjski (12 centrów) i szwedzki (10 centrów). Spośród badanych 97 centrów szesnaście oferuje przynajmniej 3 języki obce. W tej kategorii największy wybór oferuje Kemira/ Young Digital Planet (11 języków), Sony Pictures Entertainment GBS/Transcom Worldwide (12), Get Response (19) i Thomson Reuters Center of Excellence, który obsługuje aż 32 języki. Od czasu badania, znaczna liczba centrów zwiększyła zatrudnienie. Wprowadzono również kilka nowych inwestycji, a pośród nich – cztery IT, jedna BPO i jedna SSC. Pochodzą one z USA (3), Danii, Finlandii i Indii. Największą jest inwestycja State Street Bank, który ma w planach 1200 etatów i, dzięki temu, niedługo dołączy do największych pracodawców sektora. Na to, że region staje się coraz bardziej atrakcyjny dla sektora usługowego nakłada się kilka istotnych czynników. Coraz więcej potencjalnych pracowników potrafi nie tylko swobodnie porozumiewać się w językach obcych, ale także obsługuje różnego rodzaju języki programowania. Na wspomnianą atrakcyjność wpływają również dwa wyraźne trendy. Przez ostatnie lata rozwoju centrów usługowych w regionie pracownicy znacząco podnieśli swoje kwalifikacje i są ukierunkowani na dalszy rozwój. Po drugie, rośnie zainteresowanie sektorem usługowym, jako dobrym miejscem na rozwój zawodowy wśród osób zatrudnionych dotąd w innych branżach. Ogólna sytuacja wygląda obiecująco w kwestii zarówno zasobów kadrowych na miarę wciąż rosnących (ilościowo i jakościowo) planów zatrudnienia, jak również oferty zawodowej rynku pracy, będącej w stanie sprostać coraz wyższym oczekiwaniom profesjonalnym pracowników. █

Best2Invest | November - December 2015

Trójmiasto

MODERN BUSINESS SERVICES SECTOR IN POMERANIA – MODERN ENGINE OF THE ECONOMY ACCELERATED BY FOREIGN DIRECT INVESTMENT

At the end of June 2015 Invest in Pomerania conducted a mid-year study on the modern business sector centers present in the region. The research was aimed at depicting changes in the investment landscape of the most dynamically developing sector of the local economy at the verge of the initiative’s second chapter’s start. The methodology was kept simple and transparent, showing centers of both foreign and Polish origin, operating modern business services from all sorts of areas from ITO/IT-R&D to typical BPO/SSC functions both front and back office.

Research indicated 97 centers, with at least 10 employees (a condition most significant in the IT R&D area where numerous small start ups appear annually), and accounts for size of employment, date of location in Pomerania, types of supported processes and numbers/kinds of foreign languages operated by the employees.

More information investinpomerania.pl

A vast majority of the centers are naturally located in the region’s business capital – Tri City, mostly Gdańsk or Gdynia, but several are also located in smaller towns like Sopot, Słupsk or Tczew. Tri City location will naturally be home for most processes combining high level of complexity with scale, because companies will naturally go with a safe destination for supplying talent matching growth expectations. It is also the one to supply the best available office stock, infrastructure and connectivity.

Analyzing main process groups, centers in the region represent: IT – 57 companies, SSC/BPO – 35 companies, R&D – 5 companies. Most of the investments are Polish (31), and among foreign investors US traditionally takes lead with 19 centers. Thanks to numerous IT start-ups and relocations Norway is number three with 11 companies. Germany, Great Britain, France and Sweden each have 5 company centers in Pomerania, and Netherlands has only one less. Finland, India, Japan and Denmark are represented by two investors, and there are single centers originating from Austria, Ireland, Spain and Singapore. Looking into some trends in foreign direct investment we can see biggest influences by the US investors, with a traditionally strong and evergrowing presence from the Nordic countries which in number of investments (a total of 20 centers) even outgrows the above.

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Trójmiasto

Overall an absolute majority: 77 out of 97 researched centers – were activated locally after Poland’s access to EU, however the major turning point was also 2012 with four major investments coming headed by Bayer and WNS in over one year, and 2014 with a record 19 closed projects.

According to the specification the described key sectors of Pomeranian economy employ 18,472 people, with an almost equal split between SSC/BPO and ITO/IT R&D. The majority of these positions are created by 66 foreign investments, which employ over 14 thousand Pomeranian citizens. This split is expected to grow over the next years as the number of foreign investments in the region is growing dynamically. As for the sizes of the centers 60% of SSC/BPO and 36% of the IT companies provide over 100 employments, which is also in line with the general characteristics of their supported process areas, and would be visible in other major hubs across Europe and the world.

With respect to provided services, most centers support on average approximately 4 types, with exceptions like Thomson Reuters, Intel Technology or DNV, offering a wider variety.

Traditionally focus lies in several types of processes: IT helpdesk, software development, data center, telemarketing, customer service in several areas, banking, financial services, finance & accounting, payroll, data & document management, marketing, research & analysis, legal services and R & D. Last 18 months have been a breakthrough in growing levels of services provided by the companies- taking traditional processes to new levels with growing significance of highest – end financial operations like Know Your Customer (PwC, Thomson Reuters) or investment banking. A firm emphasis was set on building HR know how and processes with growing HR departments within the existing centers (Intel, Arla) or the introduction of a global leader in RPO – the new center from Alexander Mann Solutions. Another highlighted example would be logistics

and supply chain processes, in most cases (MOL, Unifeeder, APL) overbuilt on vast core businesses, present in the local market for many years, have also made visible the talent pool and growth potential in this area.

The most dominant feature among skill sets represented in the centers (especially in SSC/BPO) are the supported foreign languages. A total of 91 centers offer services in English, which is of course no longer considered to be truly ‘foreign’ in the most modern of all key economy sectors. Beside English the most popular language is German (offered in 18 centers), and the third and fourth most popular are Russian (12) and Swedish (10). Of the researched 97 centers sixteen support at least 3 foreign languages. In this category the biggest variety is offered by Kemira/ Young Digital Planet (11 languages), Sony Pictures Entertainment GBS/ Transcom Worldwide (12), Get Response (19) and with total 32 languages offered, Thomson Reuters Center of Excellence dominates this category.

Since the study, a significant number of companies have grown their headcount, and several investments were introduced – among them 4 IT, 1 BPO and 1 SSC, coming from US (3), Denmark, Finland and India. Among them State Street Bank’s investment aiming at over 1,200 Full Time Employments will join the biggest employers in the sector.

Diversification of provided services, multitude of available languages (both in speaking and IT programming) and growing employee proficiency, allows a wider span of growth for the centers, and engages wider areas of talent pool, which were mostly inactive so far. Joint education initiatives by representatives of the business, local universities and authorities, ensure specialized detail tutoring, tailored to fit the market’s expectations. Overall the situation looks promising in terms of both the talent pool matching the market’s ever growing (in number and quality) staffing requirements, and the market matching the employers’ ongoing quest to progress and improve their career opportunities. █

Best2Invest | November - December 2015

Poznań

KAPITAŁ ZAGRANICZNY W POZNANIU

Poznań postrzegany jest jako jedno z najatrakcyjniejszych miast dla inwestorów. Potwierdzają to prestiżowe rankingi i badania m.in. atrakcyjności inwestycyjnej Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, w którym podregion Poznań znalazł się w grupie najwyższej atrakcyjności dla działalności zaawansowanej technologicznie, usługowej i przemysłowej czy ranking „The European Regional Growth Index (E-REGI)”, przeprowadzony przez Jones Lang LaSalle, gdzie Poznań znalazł się w czołówce polskich atrakcyjnych lokalizacji dla inwestowania w rynek nieruchomości i dla biznesu.

Więcej informacji Miasto Poznań, Biuro Obsługi Inwestorów Plac Kolegiacki 17 61-841 Poznań fax:+48 61 878 55 00, tel: +48 61 878 54 28 inwestor@um.poznan.pl

Szacuje się, że wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych wyniosła w latach 1990-2013 łącznie 7,3 mld USD, czyli 13,2 tys. USD na mieszkańca. Aglomeracja poznańska posiada największy udział w tworzeniu PKB w województwie wielkopolskim, dominując w sferze produkcyjnej, usługowej, instytucji otoczenia biznesu oraz nauki i kultury oraz stanowiąc wyraźny biegun wzrostu gospodarczego. W Poznaniu zainwestowali przedsiębiorcy z 32 krajów świata. Według poznańskiego oddziału Urzędu

Statystycznego najwięcej kapitału ulokowali udziałowcy z Niemiec, drugą pozycję, pod względem wielkości zaangażowanego kapitału zajmuje Holandia, a następnie firmy amerykańskie, francuskie, szwedzkie i brytyjskie. Większość inwestorów to znane i silne koncerny o zasięgu światowym. Grupa inwestorów, którzy ulokowali w Poznaniu kapitał przekraczający 1 mln USD liczy ponad 180 firm. Największym zainteresowaniem inwestorów cieszą się przedsięwzięcia związane z handlem i produkcją

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Poznań

pozostałe 14%

Szwecja 3% Niemcy 33%

Hiszpania 5%

międzynarodowy 8%

Kierunki pochodzenia kapitału zagranicznego w Poznaniu w 2012 r.

Wielka Brytania 9% Japonia 8% Francja 8%

USA 8% przemysłową (ponad 40% zainwestowanego kapitału) oraz usługami (14%). Główne branże przemysłu to motoryzacyjna, spożywcza i farmaceutyczna. W ramach usług, szczególnie dynamicznie rozwija się rynek powierzchni biurowych na wynajem. Coraz większym zainteresowaniem inwestorów cieszą się przedsięwzięcia związane ze świadczeniem usług wspólnych z wykorzystaniem globalnych sieci informatycznych. The Hacket Group w raporcie „Global Business Services Executive Insight” wskazał miasto, jako jedną z lokalizacji stwarzających najlepsze warunki do tworzenia centrów usług wspólnych, charakteryzujących się dużą aktywnością w działaniach wspierających inwestora, promocją projektu oraz korzystnymi kosztami prowadzenia działalności.

Obecnie w samym Poznaniu działalność prowadzi ponad 60 centrów BPO oraz B+R dużych firm zagranicznych, w tym tak znane, jak: Carlsberg, Franklin Templeton, GSK, MAN, CenturyLink, Ikea, Ciber. Zajmują się one głównie usługami finansowo-księgowymi oraz informatycznymi. Zapowiadane są kolejne duże inwestycje w tej dziedzinie. Działające w Poznaniu centra nowoczesnych

Źródło danych: Urząd Miasta Poznania

Holandia 4%

usług biznesowych wspólnie z Miastem Poznań realizują projekty skierowane do potencjalnych pracowników centrów: „WorkGate” (adresowany do studentów i absolwentów szkół wyższych) oraz „Tydzień SSC/BPO” (skierowany do uczniów szkół ponadgimnazjalnych).

Na poznańskim rynku działają także inwestorzy zagraniczni zainteresowani budownictwem mieszkaniowym, nieruchomościami biurowymi czy obiektami wielofunkcyjnymi i hotelowymi m.in.: AKMMK Development, Griffin Holdings, HMG International Development, Immobel, Longbridge, Monti, Puro Hotels, SAP Property, Skanska. Strategia pozyskiwania inwestorów dla Miasta Poznania została ukierunkowana na pozyskiwanie nowych i wspieranie już działających inwestorów w branżach wytwarzających wysoką wartość dodaną oraz generowanie zapotrzebowania na wykształconych i dobrze opłacanych pracowników w gospodarce opartej na wiedzy. Priorytetowymi dla Miasta sektorami gospodarki są: produkcja zaawansowana technologicznie, Business Process Offshoring, badania i rozwój, działalność kongresowo-wystawiennicza oraz infrastruktura rekreacyjno-rozrywkowa. █

Best2Invest | November - December 2015

Poznań

FOREIGN CAPITAL IN POZNAN

Poznań is perceived as one of the most attractive cities for investors. It is confirmed by prestigious rankings and surveys, among others, investment attractiveness survey of the Institute for Market Economics in which the Poznań subregion has been included in the group with the highest attractiveness for high-tech, service and industrial activities or the „The European Regional Growth Index (E-REGI)” ranking conducted by Jones Lang LaSalle where Poznań became one of the top Polish attractive locations for investing in real estate market for business.

More information City of Poznań, Investor Relations Department Plac Kolegiacki 17 61-841 Poznań fax: +48 61 878 55 00, tel: +48 61 878 54 28 inwestor@um.poznan.pl

It is estimated that the value of foreign direct investments amounted in the years 1990-2013 in total to USD 7.3 billion, that is USD 13.2 thousand per capita. The metropolitan area of Poznań has the highest share in GDP creation in Wielkopolskie Province, dominating in the sphere of production, service, business environment institutions, as well as science and culture, and being a distinct pole of economic growth. Poznań is a place of investments conducted by entrepreneurs from 32 countries in the world.

According to the Statistical Office in Poznań the most capital is allocated by shareholders from Germany, the second place in terms of the size of employed capital is occupied by the Netherlands, followed by American, French, Swedish and British companies. Most investors are well-known and strong concerns with worldwide range. The group of investors that allocated in Poznań the capital exceeding USD 1 million includes more than 180 companies. The greatest interest of investors is enjoyed by projects related to commerce and industrial

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Poznań

other 14%

Sweden 3% Germany 33% Netherlands 4% Origins of foreign capital in Poznań in 2012

international 8%

United Kingdom 9% Japan 8% France 8%

US 8%

production (more than 40% of the invested capital), as well as services (14%). Main trades of the industry are automotive, food and pharmaceutical trade. As a part of the services, the market of rented office spaces is developing especially dynamically.

Investors are more and more interested in projects associated with provision of common services with the use of global IT networks. The Hacket Group in the report “Global Business Services Executive Insight” indicated the city as one of the locations creating the best conditions for creating common service centres, characterized by great activity in actions supporting the investor, project promotion and favourable costs of running business.

Currently, in Poznań alone, more than 60 BPO and R&D centres of large companies conduct their activities, including such renowned companies as: Carlsberg, Franklin Templeton, GSK, MAN, CenturyLink, IKEA, Ciber. They deal mainly with financial and accounting services, as well as IT services. New large investment projects in this field are announced. The centres of modern business services, operating in Poznań,

Data source: Poznań Municipal Office

Spain 5%

together with the city of Poznań, execute projects addressed to potential employees of the centres: “WorkGate” (addressed to students and graduates of universities), as well as “SSC/BPO Week” (addressed to high school pupils).

The Poznań market is also the place of operation of foreign investors, interested in housing construction, office real estate or multifunctional and hotel facilities, among others: AKMMK Development, Griffin Holdings, HMG International Development, Immobel, Longbridge, Monti, Puro Hotels, SAP Property, Skanska.

The strategy of acquisition of investors for the City of Poznań is focused on acquisition of new and support for the already operating investors in trades generating high value added, as well as generation of demand for educated and wellpaid employees in a knowledge-based economy. The priority economy sectors for the City of are: high-tech production, Business Process Offshoring, research and development, congress-exhibition activities, as well as leisure and entertainment infrastructure. █

Best2Invest | November - December 2015

Łódź

– miasto możliwości Takiego określenia używają inwestorzy w odniesieniu do Łodzi. Składa się na to jej położenie w sercu Polski i Europy, rozwijająca się infrastruktura komunikacyjna, zapewniająca łatwy dostęp do największych centrów biznesowych na Starym Kontynencie, jak również bogate zaplecze akademickie. Położenie miasta miało i nadal ma ogromne znaczenie dla jego rozwoju gospodarczego. W połowie XIX wieku, właśnie tutaj przemysłowcy z całej Europy – w ciągu zaledwie dwóch pokoleń – stworzyli potężny ośrodek przemysłowy, a Łódź jest dziś trzecią co do wielkości aglomeracją w Polsce.

Przyciąganie kapitału

Więcej informacji Biuro Obsługi Inwestora ul. Piotrkowska 104a 90-926 Lódź tel.: +48 42 638 59 39 fax: +48 42 638 59 40 e-mail: boi@uml.lodz.pl

Inwestorzy zagraniczni zainwestowali tutaj w ostatnich dekadach setki milionów dolarów. Wiele firm otworzyło swoje oddziały oraz uruchomiło produkcję z zamiarem dalszej ekspansji. Zdefiniowana na nowo – po upadku wiodącego przemysłu włókienniczego – tożsamość, wykreowanie spójnych kierunków strategii rozwoju, połączone z przemyślaną koncepcją promocji, sprawiają, że Łódź jest coraz lepiej dostrzegana na mapie gospodarczej Polski i Europy. Po transformacji kluczowymi dla miasta i regionu gałęziami przemysłu stały się m.in.: logistyka i transport, sektory IT, BPO, produkcja AGD oraz biotechnologia. W Łodzi lokują również swoje centra badań i rozwoju prestiżowe międzynarodowe firmy. W mieście jest zarejestrowanych obecnie 948 aktywnych firm z udziałem kapitału zagranicznego

– najwięcej ze Stanów Zjednoczonych, Francji i Niemiec, a liczba firm z branży usługowej zaczyna przeważać nad sektorem przemysłowym i logistycznym. O wzroście kondycji miasta oraz działających w nim przedsiębiorstwach, może świadczyć przeprowadzone badanie, mające na celu poznanie opinii na temat Łodzi, wśród osób, które zdecydowały się na zamieszkanie tu z powodów zawodowych lub nauki. Większość badanych, po przeprowadzeniu się do Łodzi, zmieniła swoją opinię na korzyść i uważa, że w mieście mieszka się coraz lepiej. Większość z tych osób planuje tu pozostać.

Rośnie rynek pracy

Inwestorzy z branży BPO/SSC/IT w 2013 r. zadeklarowali utworzenie ok. 1800 miejsc pracy, a w roku 2014, który można uznać za rekordowy, ok. 3000. W tych latach swoje centra otworzyło 14 nowych

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Łódź

firm (m.in.: UPS, McCormick, Eolia – SAP Centre of Excellence, PGE Obrót S.A.), a wiele innych zdecydowało się rozszerzyć swoją działalność o kolejne projekty, deklarując przy tym zwiększenie zatrudnienia, jak np.: TomTom (wzrost o 200 m.p.), Nordea Operations Centre (wzrost o 500 m.p.). W roku 2015 inwestorzy sektora usługowego zadeklarowali już utworzenie ok. 1000 nowych miejsc pracy (m.in. Oberthur, Barry Callebaut (SSC), Airbus Helicopters). Najnowsze wydanie raportu ABSL mówi, że Łódź znajduje się wśród liderów wzrostu zatrudnienia wśród największych ośrodków centrów usług wspólnych. Według szacunków liczba zatrudnionych w tym sektorze wynosi ok. 16 tys., a centrów usług jest obecnie 66. Miasto specjalizuje się przede wszystkim w świadczeniu usług księgowych i finansowych. Największe w Łodzi, a także jedno z największych w Polsce centrów usług biznesowych, prowadzi w Łodzi Infosys BPO Poland, który zatrudnia już ponad 2 tys. pracowników, świadczących usługi dla biznesu i obsługę w 24 językach.

Jednym z kluczowych zasobów Łodzi jest szeroki dostęp do dobrze wykształconych specjalistów, w tym także ekspertów z ugruntowanym doświadczeniem. W Łódzkiem jest ponad 100 tys. studentów, a mury uczelni opuszcza co roku ok. 30 tys. absolwentów. Uczelnie widzą dynamiczny rozwój sektora nowoczesnych usług i starają się sprostać jego potrzebom. Na wielu kierunkach realizowane są programy przy ścisłej współpracy ze środowiskiem biznesowym. Uniwersytet Łódzki otworzył np. nowy kierunek – Lingwistyka dla biznesu właśnie z myślą o sektorze BPO. Na uczelniach realizowany jest także unikatowy program „Młodzi w Łodzi – Językowzięci” mający na celu naukę języków rzadkich, w tym skandynawskich, najbardziej poszukiwanych wśród pracodawców z branży BPO/IT.

Nauka i biznes idą w parze

Wśród 100 tys. łódzkich studentów ponad 6 tys. uczęszcza na kierunki informatyczne. Centra badań i rozwoju (B+R) powstają zazwyczaj w miejscach, w których panuje przyjazny klimat inwestycyjny, a także dobre relacje między środowiskiem naukowym a sferą biznesu. Dlatego też tutaj swoje centra B+R

stworzyły znane firmy produkcyjne jak Bosch und Siemens czy Bank Citi.

Ciekawym przykładem potwierdzającym wysokie umiejętności absolwentów kierunków informatycznych jest firma Open RnD, która w grudniu 2013 r. otrzymała – jako pierwsza polska firma – list intencyjny dotyczący grantu rządowego Ministerstwa Gospodarki na rozbudowę Centrum Rozwoju Aplikacji.

Dla firm z sektora przemysłowo-logistycznego atutem Łodzi jest ciągły rozwój sieci transportowej. Skutkuje to ekspansją firm logistycznych (np. Raben Polska, DB Schenker, DHL Express Poland, DSV Solutions, Hatrans Logistics). O sile potencjału tego sektora w Łodzi świadczy fakt, że zatrudnienie w nim znalazło już ponad 16 tys. osób i liczba ta cały czas rośnie.

W latach 2013-2015, wiele spośród obsługiwanych przez Biuro Obsługi Inwestora firm produkcyjnych zdecydowało się na reinwestycje w Łodzi, m.in. BSH, Mecalit, Writhwein, Drahtzug-Stein. Dzięki ich obecności miasto stało się jednym z dominujących w Europie ośrodków produkcji sprzętu AGD. Każdego roku wytwarza się tu 5 milionów pralek, lodówek, zmywarek i suszarek, co przekłada się na 20% krajowej produkcji.

Przyjazne miasto

Łódź, jako przedsiębiorcze miasto o przemysłowych korzeniach, zawsze będzie pretendować do miana dynamicznie rozwijającego się ośrodka gospodarczego. Służyć temu będą widoczne inwestycje infrastrukturalne, zakrojona na szeroką skalę rewitalizacja oraz działania w sferze kultury i sztuki. Powstające nowe firmy z branż uznanych za kluczowe mogą liczyć na wsparcie ze strony władz miasta.

W 2015 r. inwestorzy zadeklarowali utworzenie ok. 3000 nowych miejsc pracy. Dla przykładu Fujitsu (wzrost o 550 miejsc pracy), jedna z czołowych łódzkich firm, której szef – pan Dave Dean mówi*: „Nie słuchajcie tego, co mówią o Łodzi… Najlepiej przyjechać, zobaczyć miasto, doświadczyć go, spędzić tu weekend, tydzień. Wtedy zrozumiecie, że to przyjazne miejsce, pełne życzliwych ludzi i na pewno tak jak ja szybko się w nim zakochacie”. █

Best2Invest | November - December 2015

*Wypowiedź z filmu promocyjnego w ramach kampanii „Łódź pozdrawia”

Łódź

– city of opportunity Investors use such a definition in relation to Łódz. This refers to its location in the heart of Poland and Europe, the developing communication infrastructure providing easy access to major business centres in the Old Continent, as well as the vast academic background. The city’s location was and still is of great importance for its economic development. In the mid-nineteenth century, industrialists from all over Europe – in just two generations – created a powerful industrial centre right here, and Łódź is now the third-largest conurbation in Poland.

Attracting capital

More information Investor’s Service Bureau Piotrkowska 104a Str 90-926 Lodz tel.: +48 42 638 59 39 fax: +48 42 638 59 40 e-mail: boi@uml.lodz.pl

Foreign investors invested hundreds of millions of dollars here in the last decades. Many companies opened their branches and started production with the intention of further expansion. The redefined (after the collapse of the leading textile industry) identity, creating a coherent strategic lines of development, combined with a clever promotion concept make Łódź increasingly better perceived on the economic map of Poland and Europe. After the transformation, for instance logistics and transport, IT sectors, BPO, manufacturing of home appliances and biotechnology became the key industries of the city and the region. Moreover, some prestigious international companies locate their research and development centres in Łódź.

The city currently has 948 active registered companies with foreign capital, mostly from the United States,

France and Germany, and the number of companies from the service sector begins to prevail over the industry and logistics sector. The growth in the condition of the city and the businesses operating there is evidenced by the survey carried out in order to know the opinion on Łódź among those who have chosen to settle here for professional reasons or study. The majority of respondents, after moving to Łódź, changed their opinion in favour of the city and believe that living in the city is getting better. Most of these people are planning to stay here.

Growing labour market

BPO/SSC/IT investors in 2013 declared the creation of approx. 1,800 jobs, and in 2014, which can be considered a record, approx. 3,000. In that period, 14 new companies opened their centres (e.g. UPS, McCormick, Veolia – SAP Centre of Excellence, PGE

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Łódź

Obrót S.A.), and many others decided to expand their operations with new projects, also declaring the intent to increase employment, such as: TomTom (increase by 200 jobs), Nordea Operations Centre (increase by 500 jobs). In 2015, investors of the service sector already declared the creation of approx. 1,000 new jobs (e.g. Oberthur, Barry Callebaut (SSC), Airbus Helicopters).

The latest edition of ABSL report says that Łódź is among the leaders in employment growth among the largest shared services centres. According to estimates, the number of employees in this sector is approx. 16,000 and currently there are 66 service centres. The city specializes primarily in providing accounting and financial services. The largest in Łódź, as well as one of Poland’s largest business service centers, is lead in Łódź by Infosys BPO Poland, which employs more than 2,000 persons, providing services for business in 24 languages. The wide access to well-educated professionals, including experts with established experience is one of the key resources of Łódź. In the Łódź region, there are over 100,000 students, and the universities provide approx. 30,000 graduates every year. The universities are aware of the dynamic development of the modern services sector and try to meet their needs. Plenty of courses are based on curricula implemented in close cooperation with the business community. For instance, the University of Łódź opened a new course – Linguistics for business designed for the BPO sector. The universities also implement a unique schme “Młodzi w Łodzi - Językowzięci” (The Youth in Łódź – the Language-captivated) aimed at teaching rare languages, including Scandinavian ones, the most sought-after by BPO/IT employers.

Science and business go hand in hand

Among 100,000 Łódź students, over 6,000 attend IT courses. Research and development (R&D) centres are usually established in places with a friendly investment climate, as well as good relations between academia and the business sector. Therefore, R&D centers were established here by such manufacturing companies as Bosch und Siemens or Bank Citi.

The high skills of graduates of IT courses are evidenced by the interesting example of the company Open RnD that in December 2013 received (as the first Polish company) a letter of intent concerning a government grant of the Ministry of Economy for the expansion of the Application Development Centre. For companies of the industrial and logistical sector, the advantage of Łódź consists in the continuous development of the transport network. This results in expansion of the logistics companies (e.g. Raben Polska, DB Schenker, DHL Express Poland, DSV Solutions, Hatrans Logistics). The strength of the potential of this sector in Łódź is evidenced by the fact that already more than 16,000 people were employed there and the number is constantly growing.

In the period of 2013-2015, plenty of production companies serviced by the Investor’s Service Office decided to reinvest in Łódź, e.g. BSH, Mecalit, Writhwein, Drahtzug-Stein. Thanks to their presence, the city became one of the dominant centres of production of home appliances in Europe. Every year, 5 million washing machines, refrigerators, dishwashers and dryers are produced, which translates into 20% of the national production.

Friendly city

Łódź as an entrepreneurial city with industrial roots will always claim to be a booming economic centre. This will be supported by visible infrastructure projects, large-scale revitalization and activities in the field of culture and arts. The emerging new companies in the sectors, considered the key ones, can count on support from the city authorities. In 2015, investors declared the creation of approx. 3,000 new jobs. Just like Fujitsu (increase by 550 jobs), one of the leading companies in Łódź, whose head, Mr. Dave Dean says*: “Do not listen to what people say about Łódź... It is best to come and see the city, experience it, spend a weekend, a week here. Then you will understand that it is a friendly place, full of kind people and certainly you will fall in love in it as quickly as I did”. █

Best2Invest | November - December 2015

*Utterance from the video from the promotional campaign “Łódź pozdrawia” (“Greetings from Łódź”)

Piła

MADE IN PIŁA – EUROPEJSKA JAKOŚĆ, PILSKA MARKA Piła jest największym miastem Północnej Wielkopolski, głównym ośrodkiem gospodarczym i akademickim subregionu. Trzy uczelnie wyższe zapewniają świetnie wykształconą kadrę pracowniczą.

Piła to lider atrakcyjności inwestycyjnej, to miasto najbardziej przyjazne dla biznesu, 16 miasto w kraju w ogólnopolskim rankingu Samorząd Zrównoważonego Rozwoju prowadzonym pod egidą Fundacji Godła Promocyjnego TERAZ POLSKA. Piła to także najbardziej przyjazne miasto dla biznesu w północno-zachodniej Polsce: 1 miejsce w Wielkopolsce, 12 miejsce w kraju wg rankingu tygodnika NEWSWEEK w 2012 r.

Więcej informacji Urząd Miasta Piły Plac Staszica 10 64-920 Piła INWEST-PARK Sp. z o.o. ul. Dąbrowskiego 8 64-920 Piła Tel: +48 67 345 11 12 Fax: +48 67 212 35 66 um@um.pila.pl biuro@ inwestpark.pila.pl www.pila.pl

Obecnie w Pile funkcjonuje ponad 8 tys. firm, z czego aż 83 z kapitałem zagranicznym. Wśród zagranicznych inwestorów w Pile dominują firmy o zasięgu globalnym z Holandii, Stanów Zjednoczonych oraz Niemiec. Silną pozycję mają również firmy skandynawskie oraz szwajcarskie. Wiodące branże to elektroniczna, elektryczna, poligraficzna, logistyka.

Philips Lighting Poland – od zawsze z nami

Najstarszą firmą z zagranicznym kapitałem, działającą na terenie Piły jest Philips Lighting Poland Sp. z o.o., która powstała w 1991 r., obejmując większościowy

pakiet akcji zakładów Polam-Piła. Od tej pory wzajemna współpraca koncernu z miastem układa się bardzo owocnie. Jest to największy pracodawca w mieście, zatrudniający obecnie ponad 3,5 tys. osób, aktywnie uczestniczący w życiu mieszkańców – m.in. jako główny sponsor Piła Półmaraton Philipsa oraz jako współorganizator Teatrów Światła.

– Philips obecny jest w Pile od ponad 20 lat – przede wszystkim ze względu na produkcję oświetlenia konwencjonalnego oraz elektroniki oświetleniowej. W 2012 roku Philips ulokował także nowe kompetencje – centrum obsługujące pracowników z wielu krajów Europy w zakresie płac i administracji oraz spraw pracowniczych, stając się tym samym jedną z pięciu tego rodzaju placówek, jakie koncern otworzył na świecie. O wyborze lokalizacji nowego centrum, oprócz wieloletniej obecności w Pile, zdecydowało sąsiedztwo wielu wyższych uczelni zlokalizowanych zarówno w mieście, a także w niedalekim Poznaniu,

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Piła

które zapewniają dostęp do dobrze wykształconych pracowników teraz i w przyszłości – Marek Huzarewicz, Prezes Zarządu Philips Lighting Poland Sp. z o.o.

Quad/Graphics

Quad/Graphics Europe to jedna z największych i najnowocześniejszych firm sektora poligraficznego w Europie Środkowo-Wschodniej. Posiada ugruntowaną pozycję na rynku i zajmuje się drukiem takich tytułów, jak m.in.: „Elle”, „Polityka”, „Newsweek”, „Forbes”. Z usług firmy korzystają ponadto Lego, IKEA, Metro AG, Tchibo i wielu innych. Quad/Graphics w swoich działach IT zatrudnia ponad 600 informatyków na 3 kontynentach: w Ameryce Północnej, Ameryce Południowej oraz Europie. Polski oddział – Centrum Technologii Informatycznych w Pile ściśle współpracuje z pozostałymi działami IT na świecie. W Centrum Technologii Informatycznych w Pile pracuje ponad 100 ekspertów z różnych obszarów IT. Firma zatrudnia m.in.: programistów i inżynierów oprogramowania, testerów oprogramowania, administratorów i analityków systemów informatycznych oraz specjalistów IT HelpDesk.

– Firma Quad/Graphics od lat jest związana z Piłą w związku z prowadzeniem działalności poligraficznej. Udana współpraca oraz bardzo dobre relacje z amerykańskim właścicielem zaowocowały rozwojem obszarów IT w Pile, wspierających operacje Quad/Graphics na całym świecie. Na dzień dzisiejszy posiadamy już 100 specjalistów IT i plany dalszego rozwoju. Wierzymy, że jesteśmy w stanie znaleźć potrzebne zasoby w Pile i jej okolicach oraz z powodzeniem prowadzić te operacje w pilskim środowisku ze wsparciem lokalnych instytucji, samorządu i uczelni – Marcin Wachowski, Dyrektor Działu IT Quad/ Graphics. Odpowiadając na potrzeby kadrowe m.in. firmy Quad/ Graphics miasto wraz z Izbą Gospodarczą Północnej Wielkopolski prowadzi rozmowy z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu dotyczące uruchomienia nowego kierunku kształcenia przy Ośrodku Zamiejscowym UAM w Pile – Wydziału Informatyki. Być może już w lutym przyszłego roku powstanie w Pile kolejny kierunek studiów realizowany z aktywnym udziałem firm z sektora IT.

SAF HOLLAND

Jedną z niedawno zakończonych inwestycji w Pile jest budowa Centrum Magazynowo-Warsztatowego SAF HOLLAND. Jest to pierwszy na świecie własny serwis tej niemiecko-amerykańskiej firmy. Nowa siedziba firmy, otwarta w grudniu 2013 r., to biurowiec o powierzchni 780 m², serwis pojazdów wraz z SKP, oraz powierzchnie magazynowe z powierzchniami paletowymi.

Ekspresowa budowa Centrum MagazynowoWarsztatowego SAF Holland trwała zaledwie 9 miesięcy. Nie było by to możliwe, gdyby nie przychylność i pomoc ze strony władz miasta Piły, które maksymalnie przyspieszyły wszelkie procedury administracyjne, pomogły także w znalezieniu wykonawcy inwestycji.

Piła otwarta na inwestorów

Dbamy, by miasto było obecne na arenach międzynarodowych. Nasza oferta prezentowana jest na targach inwestycyjnych i turystycznych o zasięgu krajowym, europejskim i globalnym.

Ważną wskazówką dla inwestorów zainteresowanych dokonaniem inwestycji w województwie wielkopolskim, w tym również w Pile, może być lista tzw. sektorów wysokich szans, ustalona przez Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych przy współpracy z samorządem województwa wielkopolskiego w oparciu o obserwacje tendencji w zakresie napływu inwestycji do tego województwa. Są to sektory: motoryzacyjny, BPO, logistyczny. Oczywiście Piła otwarta jest na inwestorów z różnych branż. Posiadamy szeroką ofertę terenów inwestycyjnych, zlokalizowanych chociażby w Podstrefie Piła, należącej do Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Miasto oferuje kompleksową pomoc przy realizacji inwestycji, jak również liczne zwolnienia podatkowe, takie jak zwolnienie z podatku od nieruchomości, zwolnienie z podatku od środków transportowych. Przedstawiciele firm, które już wybrały Piłę powtarzają, że tutaj naprawdę czuć troskę władz o przedsiębiorcę. █

Best2Invest | November - December 2015

Piła

MADE IN PIŁA – EUROPEAN QUALITY, A BRAND MADE IN PIŁA Piła is the largest city of the Northern Greater Poland region, the main economical and academical centre of the subregion. Three universities provide a well educated workforce.

Piła is the leader in the area of investment attractivity, it is the city most favourable for doing business, it is the 16th city in the national ranking of the Local Governments for Sustainable Growth, under the guidance of the Foundation of the Promotional Emblem TERAZ POLSKA. Piła is the most business friendly city in the north-western part of Poland: 1st place in the Greaterpoland region, 12th place in the country according to NEWSWEEK in 2012.

More information Piła City Hall Plac Staszica 10 64-920 Piła INWEST-PARK Sp. z o.o. Dąbrowskiego 8 street 64-920 Piła Tel: +48 67 345 11 12 Fax: +48 67 212 35 66 um@um.pila.pl biuro@ inwestpark.pila.pl www.pila.pl

At present there are 8 thousand companies operating in Piła, 83 of which are of foreign capital. Amongst the foreign investors in Piła the companies of a global range, one can find investors from the Netherlands, United States and Germany. Scandinavian and Swiss companies also hold a strong position. The main areas are electronics, electrics, printing and logistics.

Philips Lighting Poland – with us since forever

The oldest company with foreign capital, which operates in Piła is Philips Lighting Poland Ltd.,

which was established in 1991 taking over the majority stocks of the Polam-Piła. From this point onwards the cooperation of the concern with the city is fruitful to say the least. It is, at present, the largest employer in the city with over 3,5 thousand employees, and participates in the life of the city amongst other events as the main sponsor of the Philips Half-Marathon in Piła and as the co-organiser of the Theater of Lights.

– Philips has been active in Piła for over 20 years mainly due to the production of conventional lighting and lighting electronics. In 2012 Philips placed new competences – a centre for employees from various European countries in the area of wages and administration as well as staff management, thus becoming one of 5 such institutions created by the company in the world. The choice for the new centre, apart from the lasting presence, was motivated by the vicinity of universities located both in the city as well as in the nearby city of Poznan, which provide a well educated workforce now and in the future – Marek Huzarewicz, Chairman of the Board for Philips Lighting Poland Ltd.

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Piła

Quad/Graphics

Quad/Graphics Europe is one of the most modern and the largest companies of the printing sector in MidEastern Europe. It holds a well established position on the market and deals in printing titles such as “Elle”, “Polityka”, “Newsweek”, “Forbes”. Companies such as Lego, Ikea, Metro AG, Tchibo and many others make use of the companies services.

Quad/Graphics in its IT branch employs over 600 IT specialists on three continents in both Americas as well as in Europe. The Polish division – The Centre for Information Technology in Piła is in close cooperation with the other IT divisions throughout the world. Over 100 experts of various areas are employed in the Centre for Information Technology in Piła. The company provides workplaces for such specialists as: programmers and programing engineers, programme testers, administrators and analysts of information systems as well as IT HelpDesk specialists.

– The Quad/Graphics company has been tied to Piła for many years, due to conducting its business in the area of printing. A successful cooperation and a magnificent partnership with the American owner has resulted in the development in the area of IT in Piła, which support the endeavours of Quad/Graphics throughout the world. At present we have 100 IT specialist and plans for further development. We deeply belive, that we are capable of finding the required resources here in Piła and the surrounding area, as well as we can efficiently conduct our business in the local environment with support of the local institutions, government and universities – Marcin Wachowski, Head of the IT department for Quad/Graphics.

In response to a growing demand for workforce of companies, mainly Quad/Graphics the city alongside with the Northern Greaterpoland Chamber of Commerce is negotiating with The University of Adam Mickiewicz in Poznan. The negotiations are to result in creating a new field of studies in the nonresident branch of the University in Piła – a faculty of informatics. There is a possibility of opening the branch in February next year with

the active participation of the companies from the IT sector.

SAF HOLLAND

One of the recently completed investments in Piła is the construction of the Centre of Warehousing and Workshops SAF HOLLAND. It is the first in the world own service of this German-American company. The new headquarters, which has been opened in December 2013 is an office building with an area of 780 sq m, which includes a vehicle service as well as a vehicle control station and the warehousing areas.

The rapid construction of the Centre of Warehousing and Workshops SAF HOLLAND lasted only 9 months. It would not be possible if not the goodwill and help from the local authorities in Piła, which have speed up all the administrative procedures as well as found the construction contractor.

Piła is open to investors

We care that the city is present in international scene. Our offer is presented on the investment and tourism fairs on the local, European and global level. An important clue for the investors interested in making an investment in the Greaterpoland region, thus in Piła as well, is the list of the so called High Chance Sectors, created by the Polish Information and Foreign Investement Agency, with the cooperation with the local government of the region, and based on the observation of investment influx in the area. These are the: Automotive, Business Process Outsourcing and Logistical sectors.

Of course Piła is open for the investors from other sectors. We have a wide offer for investment areas within the Piła Subzone, which is a part of the Pomeranian Special Economical Area. The city offers a comprehensive aid in the execution of the investments, as well as a number of tax exemptions, such as property tax, tax on means of transport. The representatives of the companies who have already chosen Piła repeatedly say that, here you can really feel the care of the local authorities for the entrepreneur. █

Best2Invest | November - December 2015

Rzeszów

ATRAKCYJNA DESTYNACJA DLA KAPITAŁU ZAGRANICZNEGO

W Rzeszowie, na dzień dzisiejszy, działalność operacyjną prowadzi 2141 spółek prawa handlowego, w tym 212 z udziałem kapitału zagranicznego. Poza tym, operuje tu ponad 23 000 indywidualnych podmiotów gospodarczych. Wśród największych przedsiębiorstw zagranicznych reprezentujących sektor produkcyjny prym wiodą firmy z kapitałem amerykańskim, kanadyjskim, niemieckim, francuskim i brytyjskim.

Najważniejsze dla lokalnej gospodarki firmy produkcyjne reprezentują wysoko wyspecjalizowany sektor lotniczy. Jednym z największych przedsiębiorstw jest wchodzące w skład korporacji United Technologies Corporation potentat Pratt & Whitney Rzeszów (dawne WSK PZL Rzeszów), które zajmuje się produkcją komponentów lotniczych oraz kompletnych jednostek lotniczych wykorzystywanych w lotnictwie cywilnym i wojskowym. Co szczególnie istotne, przedsiębiorstwo to jest największym pracodawcą w Rzeszowie. Pratt & Whitney Rzeszów prowadzi działalność produkcyjną, remontowo-serwisową, usługową oraz projektowo-badawczą. Na terenie zakładu funkcjonuje ultranowoczesne lotnicze Centrum R&D. Więcej informacji Biuro Obsługi Inwestora Urzędu Miasta Rzeszowa ul. 3-Maja 7 35-030 Rzeszów tel. 17 875 47 43 tel. 17 875 47 65 e-mail:boi@erzeszow.pl

Największym przedsiębiorstwem z kapitałem niemieckim, które operuje w Rzeszowie jest międzynarodowy potentat MTU Aero Engines. Na terenie zakładu, który jest wyposażony w bardzo nowoczesne maszyny, produkowane są m.in. łopatki kierownicze i wirujące do turbin niskiego ciśnienia wielu silników samolotowych. Ponadto MTU koncentruje w Rzeszowie swoje działania w zakresie montażu modułów dla programów cywilnych zespołów

napędowych stosowanych w przemyśle lotniczym. Dalszym polem działania jest naprawa elementów zespołów napędowych, m.in. różnego rodzaju przewodów rurowych do silników samolotowych (jak np. olejowe, paliwowe, powietrzne itp.). Pod koniec lutego br. przedsiębiorstwo MTU Aero Engines Polska otworzyło kolejny obiekt produkcyjny w Rzeszowie. Powierzchnia całkowita funkcjonującego od 2009 r. zakładu została powiększona o 50% i wynosi obecnie 28 tys. m2. Ponadto przedsiębiorstwo posiada ultranowoczesne Centrum R&D.

Od czerwca 2014 r. w Rzeszowie swój zakład serwisowy posiada kanadyjska firma Heli-One, wchodząca w skład międzynarodowego koncernu CHC Helicopter. Heli-One to największy na świecie samodzielny dostawca serwisu technicznego, naprawy i remontu helikopterów. Rzeszów jest jednym z czterech miejsc na świecie, w których Heli-One posiada swoje centrale obsługi śmigłowców. Firma prowadzi działalność operacyjną na obszarze Podkarpackiego Parku Naukowo-Technologicznego „AEROPOLIS”. Wyspecjalizowany sektor lotniczy reprezentuje również przedsiębiorstwo McBraida Polska, będące

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Rzeszów

częścią brytyjskiego koncernu. Firma uruchomiła produkcję w maju 2013 r. Zakład produkcyjny o powierzchni 3100 m² zlokalizowany jest na terenie Podkarpackiego Parku Naukowo-Technologicznego „AEROPOLIS” w pobliżu Międzynarodowego Portu Lotniczego „Rzeszów-Jasionka”. Firma zajmuje się produkcją wysokoprecyzyjnych elementów do silników lotniczych oraz innych komponentów dla przemysłu lotniczego. McBraida zatrudnia inżynierów, techników, operatorów obrabiarek sterowanych numerycznie, specjalistów oraz kadrę zarządzającą. Planowany wzrost zatrudnienia to ponad 80 pracowników wciągu najbliższych dwóch lat.

Kolejnym niezmiernie ważnym przedsiębiorstwem jest BorgWarner Poland, będący częścią amerykańskiego koncernu działającego w branży motoryzacyjnej. BorgWarner Poland produkuje turbosprężarki do silników benzynowych i diesla dla takich potentatów motoryzacyjnych, jak Ford, Volkswagen czy Audi. Poza tym wytwarza również łańcuchy rozrządu oraz części do automatycznych skrzyń biegu. Przedsiębiorstwo operuje na terenie Podkarpackiego Parku Naukowo - Technologicznego „AEROPOLIS”, obecnie zatrudnia ponad 500 pracowników. Poza działalnością produkcyjną, BorgWarner posiada również własne Centrum Inżynieryjne specjalizujące się w projektowaniu nowych turbosprężarek do silników samochodowych.

Jednym z wiodących przedsiębiorstw z sektora farmaceutycznego w Rzeszowie jest Sanofi-Aventis – wchodzące w skład francuskiej Grupy Sanofi – międzynarodowej firmy farmaceutycznej zaangażowanej w odkrywanie, produkcję i dystrybucję leków, które mają poprawić stan zdrowia pacjentów na całym świecie. Rzeszowski oddział jest wyposażony w nowoczesne urządzenia i linie technologiczne typowe dla produkcji tabletek, kapsułek, saszetek oraz kremów i płynów. Produkty rzeszowskiego zakładu to m. in. No-Spa czy Magne B6, a od stycznia 2013 r. również popularne dermokosmetyki – Iwostin i Emolium. Rzeszowska fabryka to prawie 44 tys. m² nowocześnie zaprojektowanej powierzchni, w tym blisko 9 tys. m² przestrzeni produkcyjno-technicznej i przeszło 900 m² pomieszczeń laboratoryjnych. Obecnie Zakład zatrudnia ponad 280 osób.

Inny wiodący producent farmaceutyków, wchodząca w skład międzynarodowego koncernu Valeant Pharmacueticals International firma ICN Polfa Rzeszów, należy do grona wiodących producentów leków w Polsce. Firma posiada perfekcyjnie zorganizowany i doskonale zarządzany nowoczesny zakład produkcyjny, posiadający status korporacyjnego Globalnego Miejsca Wytwarzania i ponad 60-letnie doświadczenie w produkcji farmaceutyków. Od 2005 r. do fabryki leków w Rzeszowie przetransferowano produkcję ponad pięćdziesięciu preparatów z kilku krajów Unii Europejskiej. Obecnie produkuje ok. 150 różnego rodzaju leków w formie tabletek, drażetek, kropli, syropów, zawiesin, sztyftów, kapsułek i maści.

Rzeszów staje się również coraz bardziej atrakcyjną lokalizacją dla sektora nowoczesnych usług dla biznesu. Globalny dostawca zaawansowanych usług doradczych i audytowych Deloitte podjął decyzję o otwarciu w stolicy Podkarpacia Międzynarodowego Centrum Usług Wspólnych dla oddziałów Deloitte, zlokalizowanych w Europie Środkowo-Wschodniej. Centrum będzie świadczyło usługi związane m.in. z księgowością, obsługą IT, administracją i zarządzaniem ryzykiem dla oddziałów Deloitte z 18 krajów. W ciągu najbliższych dwóch lat Deloitte planuje stworzyć w Rzeszowie ok. 200 miejsc pracy. Kolejny niezmiernie ważny globalny dostawca usług audytowych, doradczych i prawnych PwC podjął decyzję o utworzeniu swojego oddziału w Mieście Rzeszowie. We wrześniu br. znana i ceniona brytyjska firma informatyczna Mobica oficjalnie otworzyła swój oddział w Rzeszowie. Firma rozpoczęła rekrutację pracowników i docelowo planuje zatrudnić ponad 100 informatyków. Od roku 2008 w Rzeszowie operuje oddział francuskiej firmy Carlson Wagonlit Travel – wiodący dostawca w zakresie zarządzania podróżami służbowymi na świecie. Na dzień dzisiejszy rzeszowski oddział zatrudnia ponad 300 pracowników. Branża call center reprezentowana jest przez firmę z kapitałem norweskim – Unicall Communication Group, w której zatrudnienie znajduje kilkadziesiąt osób. Ponadto w mieście działają również holenderskie agencje doradztwa personalnego, jak również pośrednictwa pracy, takie jak Randstad, Axell Polska czy Covebo. █

Best2Invest | November - December 2015

Rzeszów

AN ATTRACTIVE DESTINATION FOR FOREIGN CAPITAL

Currently, in Rzeszów operate 2,141 commercial law companies, including 212 with foreign capital. Besides, it operate more than 23,000 individual business entities. Among the largest foreign companies representing the production sector, the leaders are companies with a capital of US, Canadian, German, French and British.

More information Investor Relations Department City of Rzeszow ul. 3-Maja 7 35-030 Rzeszów tel. +48 17 875 47 43 tel. +48 17 875 47 65 e-mail:boi@erzeszow.pl

The most important production companies for the local economy represent a highly specialized aviation sector. One of the biggest enterprises is Pratt&Whitney Rzeszów (former WSK-PZL Rzeszów) – part of the United Technologies Corporation. Pratt&Whitney Rzeszów is engaged in the production of aircraft components as well as complete units used in civil and military aviation. What is particularly important, the company is the largest employer in Rzeszów. Pratt&Whitney Poland is involved in the following activities: manufacturing, overhaul and post-sale services, special order services as well as design and research. One of the main areas the company operates in is the production of metal components of aerospace engines, mainly gas generators, gas exhausts, combustion chambers, turbine bodies, diffusers, discs, seals and compressor blades. The company has also an ultra-modern R & D center. MTU Aero Engines Poland, located in Rzeszów is the youngest branch of MTU Aero Engines. Main focus of production activities is upon vanes, blades, discs, rotor components for LPT and HPC, low pressure turbine assembly and parts repair. Key issues in the Research & Development of MTU Aero Engines Poland are the design of profiles of uncooled low pressure

turbine blades for aircraft engines, tools, equipment for processing and testing of engine components as well as software development and diagnostic control unit for aircraft engines. At the end of February, MTU Aero Engines Poland opened another production facility in Rzeszów. The total area of functioning since 2009 facility was increased by 50% and now stands at 28 thousand square meters. Moreover, the company has an ultra-modern R & D Center.

The Canadian company Heli-One, which is part of CHC Helicopter started its operations in Rzeszów in June 2014. Heli-One is the world’s largest independent provider of helicopter maintenance, repair and overhaul (MRO) services. Rzeszów is Heli-One’s fourth major international workshop location and provides an extensive range of Base Maintenance services. Heli-One Poland is expected to grow to more than 100 employees within two years, creating new, high-skill jobs and providing extensive development opportunities for local area professionals. The company conducts its operations in the area of Podkarpackie Science and Technology Park "AEROPOLIS". Specialized aviation sector is also represented by McBraida Poland Company, part of the British

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Rzeszów

concern. The company started production in May 2013. The production plant with an area of 3,100 square meters is located in Podkarpackie Science and Technology Park "AEROPOLIS" near the "RzeszówJasionka" International Airport. The company produces high precision components for aircraft engines and other components for the aerospace industry. McBraida employs engineers, technicians, operators of numerically controlled machines, specialists and executives. The company plans to hire another 80 employees in the next 2 years. Another extremely important enterprise is BorgWarner Poland, which is part of the American group that operates in the automotive industry. BorgWarner Poland produces turbochargers for petrol and diesel engines for automotive giants such as Ford, Volkswagen or Audi. Besides, BorgWarner Poland produces timing chains and parts for automatic transmission gear. The company operates in the Podkarpackie Science and Technology Park "AEROPOLIS", currently employs more than 500 employees. In addition to production activities, BorgWarner Poland also has its own Engineering Centre, which specializes in the design of new turbochargers for automotive engines.

One of the leading companies in the pharmaceutical sector in Rzeszów is Sanofi-Aventis – forming part of French group Sanofi – an international pharmaceutical company engaged in the discovery, production and distribution of drugs to improve the health of patients around the world. Rzeszów branch is equipped with modern equipment and technological lines typical for the production of tablets, capsules, sachets as well as creams and lotions. The offer of Sanofi – Aventis includes among others: No-Spa, Magne B6 tablets as well as dermocosmetics Iwostin and Emolium. Rzeszów factory covers 44 thousand square meters of modernly designed space, including almost 9 thousand square meters of production-technology space and more than 900 sq m of laboratory space. The plant currently employs nearly 300 people. ICN Polfa Rzeszów is a part of an international consortium Valeant Pharmaceuticals International, which works to support the people’s health

care all over the world. It is one of the leading manufacturers of medical products in Poland. It runs also commercial activity within the scope of medicines turnover and service manufacturing. Rzeszów branch is a modern manufacturing plant perfectly organized and managed in an excellent way, it has a status of Global Manufacturing Place and more than 60 years of experience in pharmaceutics manufacturing. Since 2005, the manufacture of over fifty preparations from some European Union countries has been transferred to the Medicines Factory in Rzeszow. Currently it manufactures approximately 150 different medical products in forms of tablets, coated tablets, drops, syrups, suspensions, sticks, capsules and ointments.

The City of Rzeszów becoming an increasingly attractive location for the sector of modern business services. A global provider of advanced advisory and audit services, multinational corporation Deloitte decided to open in the capital of Podkarpackie Region an international Shared Services Centre for Deloitte affiliates, located in Central and Eastern Europe. The Centre will provide services related to, among others accounting, IT support, administration and risk management for branch offices of Deloitte in 18 countries. In the next two years, Deloitte plans to create in Rzeszów approx. 200 jobs. Another extremely important global provider of audit, consulting and legal services, PwC, decided to set up its office in Rzeszów. In September this year, well-known and respected British IT company Mobica officially opened its office in Rzeszów. The company started recruiting workers and plans to employ more than 100 IT specialists. Since 2008, in Rzeszów operates a branch of the French company Carlson Wagonlit Travel – a leading provider in the field of business travel management in the world. At present, Rzeszów office employs over 300 employees. Call center industry is represented by the Norwegian capital UniCall Communication Group, which employs dozens of people. In addition, the city has also Dutch personal counseling agencies as well as job placement agencies, such as Randstad, Axell Poland or Covebo. █

Best2Invest | November - December 2015

Olsztyn

Olsztyn otwarty na kapitał zagraniczny

Liczba olsztyńskich spółek z udziałem kapitału zagranicznego zwiększyła się z 223 w 2004 r. do 286 w roku 2014, tj. o 28,3% (w województwie – o 25,3%, w kraju – o 62,2%). Zwiększenie liczby spółek z kapitałem zagranicznym względem 2004 r. w miastach wojewódzkich Polski Wschodniej kształtowało się następująco: 307 podmiotów w Lublinie, 296 w Rzeszowie, 206 w Białymstoku, 76 w Kielcach oraz 63 w Olsztynie.

W przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców liczba takich podmiotów stawia Województwo WarmińskoMazurskie w gronie najsłabszych regionów Polski (około 7 spółek na 10 tys. mieszkańców). Warmia i Mazury zajmują natomiast pierwsze miejsce wśród 5 województw Polski Wschodniej. Sam Olsztyn (16 podmiotów) przewyższa pod tym względem Kielce i Białystok, mimo że osiąga jedynie 25% średniej wartości dla wszystkich stolic województw. W stolicy Województwa Warmińsko-Mazurskiego funkcjonują 2 firmy znajdujące się na Liście Największych Inwestorów Zagranicznych

w Polsce (PAIiIZ 2014), tj. Michelin Polska S.A. oraz Mazurskie Meble Trading Sp. z o.o. Lublin przyciągnął 13 inwestorów, Kielce – 11, Rzeszów – 7, a Białystok – 6.

Olsztyn został również uznany przez firmę Colliers International w raporcie Rising Stars 2013:10 upcoming BPO/SSC locations za lokalizację z największym potencjałem pod względem przyszłego rozwoju sektora BPO/SSC, obok Lublina, Kielc, czy Torunia. SSC w Olsztynie już uruchomiły m.in. Orange, Coltel, Vorwerk, czy Aviation Services Ireland.

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Olsztyn

Najbardziej znani inwestorzy zagraniczni obecni w Olsztynie to:

• Michelin Polska S.A. (Francja) – fabryka opon zatrudniająca ponad 4,2 tys. osób, czwarty największy inwestor zagraniczny w polskich specjalnych strefach ekonomicznych (Informacja o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych wg stanu na 31.12.2014); olsztyńska fabryka została włączona do Grupy Michelin w 1995 r. • Mazurskie Meble Trading Sp. z o.o. (Niemcy) – dostawca polskich mebli produkowanych przede wszystkim na Warmii i Mazurach; z kapitałem niemieckim w Olsztynie od 2000 r. • Citigroup (USA) – międzynarodowa korporacja będąca dostawcą globalnych usług bankowych i finansowych. W Olsztynie, w Regionalnym Centrum Rozliczeniowym działa od 2001 r., tj. od momentu połączenia Banku Handlowego w Warszawie S.A. i Citibank (Poland) S.A. i zatrudnia ok. 1000 pracowników. • Transcom (Szwecja) – globalny dostawca usług w dziedzinie zarządzania klientem; w Olsztynie obecny jest od 2003 r. i zatrudnia 460 pracowników. • Schwarte-Milfor (Niemcy) – jeden z europejskich liderów rynkowych i technologicznych w zakresie produkcji zbiorników i aparatury do magazynowania, przetwarzania płynnych spożywczych i innych delikatnych substancji. W Olsztynie funkcjonuje od 2002 r., tj. od momentu zakupu przez Schwarte firmy Milfor S.A. i zatrudnia ok. 340 pracowników. • Tetra Pak (Szwecja) – światowy lider w dziedzinie przetwarzania i pakowania żywności; w Olsztynie od 2015 r., tj. od momentu przejęcia Obram S.A. i zatrudnia ok. 250 pracowników. • Aviation Services Ireland (Irlandia) – firma zajmująca się rachunkowością dla linii lotniczych; olsztyńskie biuro jest trzecim biurem firmy na świecie (obok Irlandii i USA), funkcjonuje od 2015 r. i aktualnie zatrudnia 8 osób. • Orange Polska (Francja) – międzynarodowy dostawca usług telekomunikacyjnych, multimedialnych i rozrywkowych; kapitał francuski w Olsztynie funkcjonuje od 2013 r., tj. od momentu fuzji TP S.A., PTK Centertel Sp. z o.o. oraz Orange Polska Sp. z o.o.

Inwestor, zarówno krajowy, jak i zagraniczny, zainteresowany ulokowaniem swojego kapitału na obszarze miasta Olsztyna, może liczyć na kompleksową obsługę na każdym etapie procesu inwestycyjnego, zaczynając od wyboru lokalizacji, przez system dostępnych zachęt inwestycyjnych po informacje o potencjalnych kooperantach, kadrze i sytuacji społeczno-ekonomicznej danej lokalizacji. Jako One stop shop – Referat ds. promocji gospodarczej i obsługi inwestora znajdujący się w strukturach Urzędu Miasta Olsztyna – stanowi źródło aktualnych danych o gospodarce miasta, posiada też bazę kontaktów z samorządami oraz instytucjami okołobiznesowymi działającymi na rzecz rozwoju miasta i województwa. Dzięki stałej współpracy z Samorządem Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Polską Agencją Informacji i Inwestycji Zagranicznych S. A., Warmińsko-Mazurską Specjalną Strefą Ekonomiczną oraz instytucjami okołobiznesowymi, zapewnia on kompleksową obsługę projektów inwestycyjnych na poziomie miasta. Usługi świadczone na rzecz inwestorów chcących ulokować swoje inwestycje na obszarze Olsztyna są nieodpłatne. █

Wiecej informacji: Urząd Miasta Olsztyna Wydział Rozwoju Miasta i Budownictwa Referat Promocji Gospodarczej i Obsługi Inwestora Plac Jana Pawła II/1, 10-101 Olsztyn tel. +48 89 527 31 11 wew. 542, 261 www.olsztyn.eu/ gospodarka.html

fot.: Marcin Kierul

Best2Invest | November - December 2015

Olsztyn

Olsztyn is open to foreign

capital

The number of commercial companies with foreign capital participation in Olsztyn has grown from 223 in 2004 to 286 in 2014, i.e. by 28.3% (in the region – by 25.3%, in the country – 62.2%). The increase in the indicator in question among capital cities of Eastern Poland regions as compared with 2004 was as follows: 307 entities in Lublin, 296 in Rzeszów, 206 in Białystok, 76 in Kielce and 63 in Olsztyn.

Per 10,000 inhabitants, the number of such entities puts Warmińsko-Mazurskie among the weakest regions in Poland (approx. 7 entities per 10,000 inhabitants). Warmia and Mazury, however, take the first place among all 5 regions of Eastern Poland. Olsztyn alone (16 entities) outperforms Kielce and Białystok, despite reaching merely 25% of the average for all regional capitals. In the capital of the Warmińsko-Mazurskie Voivodeship already present there are 2 companies that make the List of major foreign investors in Poland (the Polish Information and Foreign Investment Agency 2014), i.e. Michelin

Polska S.A. and Mazurskie Meble Trading Sp. z o.o. Meanwhile, Lublin attracted 13 investors, Kielce – 11, Rzeszów – 7 and Białystok – 6. Olsztyn has also been recognized (alongside Lublin, Kielce or Toruń) as a location with the highest potential for future development of the BPO/SSC sector by Colliers International in their Rising Stars 2013:10 upcoming BPO/SSC locations report. What is more, Orange, Coltel, Vorwerk, and Aviation Services Ireland can be listed as companies that have already opened their SSC centers here.

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Olsztyn

Below listed are the best known foreign investors already present in Olsztyn:

• Michelin Polska S.A. (France) – a tyre factory employing over 4,200 people, the fourth biggest foreign investor in all Polish special economic zones (Information on implementation of the Act on Special Economic Zones as at December 31 2014), the factory in Olsztyn has been incorporated into the Michelin Group in 1995. • Mazurskie Meble Trading Sp. z o.o. (Germany) – supplier of Polish furniture manufactured mainly in Warmia and Mazury; with the German capital in Olsztyn since 2000. • Citigroup (USA) – an international corporation providing global banking and financial services; operating in the Regional Shared Service Center in Olsztyn since 2001, i.e. since the merger of Bank Handlowy in Warsaw S.A. and Citibank (Poland) S.A. and employing approx. 1,000 people. • Transcom (Sweden) – a global supplier of services in the field of customer management; present in Olsztyn since 2003 and employing 460 people. • Schwarte-Milfor (Germany) – a company that belongs to European market and technology leaders in tank and apparatus building for the storage and processing of liquid foods and other sensitive substances; operating in Olsztyn since 2002, i.e. since Schwarte’s acquisition of Milfor S.A. and employing approx. 340 people. • Tetra Pak (Sweden) – a world’s leader in food packaging and processing; present in Olsztyn since 2015, i.e. since the acquisition of Obram S.A. and employing approx. 250 people. • Aviation Services Ireland (Ireland) – a supplier of interline audit services to the airline industry, the office in Olsztyn is their third location in the world (alongside Ireland and the USA); operating since 2015 and currently employing 8 people. • Orange Polska (France) – international provider of telecommunications, multimedia and entertainment services with the French capital; present in Olsztyn since 2013, i.e. the merger of TP S.A., PTK Centertel Sp. z o.o. and Orange Polska Sp. z o.o.

Both domestic and foreign investors interested in locating their capital in the City of Olsztyn can count on comprehensive services at each stage of the investment process, beginning with the location selection, through the available investment incentives system to information on potential partners, staff and socio-economic situation of the given location. As a One stop shop – the Office for Economic Promotion and Investor Assistance operating within the structures of the Municipal Office in Olsztyn – constitutes a source of current data on city economy and has a database containing contacts to self-governments and business environment institutions acting on behalf of urban and regional development. By constant cooperation with the SelfGovernment of Warmińsko-Mazurskie Voivodeship, The Warmia-Mazury Special Economic Zone and the business environment institutions, the Office provides a comprehensive investment projects management at the city level. Services provided for investors willing to locate their investments in the City of Olsztyn are free of charge. █

More information: City Development Department Olsztyn City Hall Jana Pawła II/1 Square 10-101 Olsztyn, Poland Phone: +48 89 527 31 11 ext. 542, 261 www.olsztyn.eu/ gospodarka.html

photo: Marcin Kierul

Best2Invest | November - December 2015

Elbląg

KAPITAŁ ZAGRANICZNY

ELBLĄGU

Na terenie Elbląga działa obecnie przeszło 12 000 podmiotów gospodarczych, w tym ponad 100 z kapitałem zagranicznym. Wielu inwestorów decyduje się na aktywną obecność w mniejszych aglomeracjach, takich jak Elbląg, doceniając większy komfort i dobrą jakość życia, bez ciągłego zabiegania i presji, które towarzyszą w większych miastach. Miasto cieszy się lokalizacją firm zagranicznych w przemyśle elektromaszynowym, nowoczesnych usług biznesowych, spożywczym i meblowym.

Więcej informacji: Urząd Miejski w Elblągu Biuro Wsparcia Przedsiębiorczości tel: +48 55 239 32 91 fax: +48 55 239 33 46 bwp@umelblag.pl www.inwestycje. elblag.pl www.elblag.eu

Przykładem firmy z niemieckim kapitałem jest międzynarodowy koncern Siemens, obecny w Polsce już od ponad 130 lat. Nieprzerwalnie wprowadza na polski rynek najnowocześniejsze rozwiązania i produkty, które są w stanie sprostać najwyższym wymaganiom technologicznym. Filia w Elblągu specjalizuje się w urządzeniach i rozwiązaniach z zakresu energetyki, głównie projektując i wykonując przemysłowe turbiny gazowe, agregaty sprężające, stacje kompresorowe wraz z kompletnymi układami technologicznymi. Największą firmą szwajcarskiego kapitału jest FLSmidth MAAG Gear Sp. z o.o., która w Elblągu kontynuuje działalność elbląskich zakładów mechanicznych jako producent ciężkich przekładni przemysłowych, przede wszystkim dla energetyki. Firma projektuje i produkuje przekładnie dla przemysłu

cementowniczego i wydobywczego. Filia w Elblągu powstała na mocnych fundamentach lokalnego przemysłu ciężkiego, kontynuując swoją działalność na bazie elbląskiego Zamechu, zakładu specjalizującego się w produkcji przekładni i turbin wykorzystywanych w branży energetycznej i stoczniowej od lat czterdziestych.

Kolejną firmą ze szwajcarskim kapitałem w Elblągu jest Schmid Polska Sp. z o.o., producent innowacyjnych systemów spalania biomasy. W naszym mieście specjalizuje się w produkcji kompletnych wyrobów do spalania biomasy o wysokiej mocy grzewczej, które znajdują zastosowanie w każdej dziedzinie gospodarki. Przykładem zlokalizowanej od wielu lat w Elblągu firmy, od niedawna amerykańskiego kapitału jest

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Elbląg

Alstom (od października br. General Electric), globalna firma specjalizująca się w energetyce, transporcie oraz sieciach przesyłowych. Firma stale zwiększa liczbę pracowników, która obecnie wynosi ponad 3200 osób w całej Polsce. Firma posiada nowoczesne zaplecze wytwórcze w postaci fabryki turbin oraz odlewni żeliwa i staliwa. Alstom (obecnie GE) kreuje innowacyjne oraz przyjazne środowisku technologie i produkty. Firma zawdzięcza to najnowocześniejszemu zapleczu projektowo-wytwórczemu, wiedzy eksperckiej, wieloletniemu międzynarodowemu doświadczeniu, a przede wszystkim wysokiej klasy specjalistom, których zatrudnia. Belgijska firma Stokota Sp. z o.o. doceniła elbląskich inżynierów piętnaście lat temu, decydując się na otworzenie oddziału w Elblągu, w którym produkuje cysterny i naczepy środowiskowe. Jest jednym z największych w Europie producentów tzw. zgrzewanych zbiorników zasobnikowych.

Najmłodszym w Elblągu przedstawicielem kapitału norweskiego jest firma Acoustics Sp. z o.o., producent urządzeń do kontroli hałasu na rynkach offshore, onshore oraz przemysłu stoczniowego. W związku z wysokim popytem na świadczone usługi firma pod koniec 2014 r. uruchomiła na terenie Elbląskiego Parku Technologicznego nową fabrykę w Elblągu, dzięki czemu jest w stanie kompleksowo obsłużyć większą ilość projektów przy współpracy z naszymi lokalnymi inżynierami. Firma Acoustics jest modelowym przykładem inwestycji, która skorzystała z systemu wspierania rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności w Elblągu. Firma rozpoczęła swoją działalność w wynajętym biurze w Elbląskim Parku Technologicznym (EPT). W ramach realizowanego przez EPT projektu wdrażania nowych rozwiązań technologicznych w firmach działających w parku, dla firmy Acoustics została opracowana dokumentacja, którą wykorzystano przy budowie nowej fabryki. Firma skorzystała również z możliwości otrzymania inwestycyjnej pomocy regionalnej i pozyskała zezwolenie na działalność w specjalnej strefie ekonomicznej. Cały proces inwestycyjny był monitorowany przez dedykowanego opiekuna Biura Wsparcia Przedsiębiorczości,

który zapewnia kompleksową obsługę inwestorów na każdym etapie realizacji inwestycji począwszy od wyboru lokalizacji do zakończenia realizacji inwestycji.

Norweska firma Klaveness obecna na terenie Elbląga od 2002 roku, produkuje specjalistyczne obuwie medyczne i ortopedyczne oraz modne i wygodne buty na High Street. Klaveness to marka z ponad 100-letnią tradycją. Buty produkowane w Elblągu sprzedawane są głównie na rynkach skandynawskich.

Wśród elbląskich firm z kapitałem zagranicznym, znaczącą pozycję stanowi Grupa Żywiec S.A. Za początek przemysłowej produkcji piwa w mieście uznaje się rok 1872, kiedy to Towarzystwo Akcyjne Browar Elbląski zbudowało browar, będący podwaliną obecnego zakładu. Aktualnie Grupa Żywiec należy do holenderskiego koncernu Heineken i jest jego mocnym ogniwem, czego dowodem jest otrzymanie wyróżnień za wysoką jakość produkcji i nagród dla najlepszego browaru w Europie Środkowo-Wschodniej. Najważniejszą marką elbląskiego browaru jest piwo Specjal.

Na uwagę zasługuje także firma z kapitałem niemieckim Home Concept Sp. z o.o. zajmująca się produkcją mebli. Specjalizuje się w produkcji mebli domowych w nowoczesnej stylistyce z wysokiej jakości surowców i półfabrykatów przyjaznych środowisku. Warto zaznaczyć, że branża meblarska na Warmii i Mazurach jest branżą priorytetową i stanowi ok. 14% produkcji krajowej. W regionie funkcjonuje blisko 1200 podmiotów zajmujących się produkcją mebli, z czego 243 na terenie Elbląga i powiatu. Amerykański kapitał zauważył w Elblągu potencjał kadry w specjalności IT w branży nowoczesnych usług biznesowych. Computer Sciences Corporation (CSC) w 2012 r. przejęło Krajowe Centrum Informatyki Alstom (obecnie GE), obsługujące globalnie wszystkie spółki koncernu. CSC jest światowym liderem technologii informacyjnych (IT) usług i rozwiązań nowej generacji. Obecnie zatrudnia około 60 specjalistów IT, głównie absolwentów Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Elblągu. █

Best2Invest | November - December 2015

Elbląg

FOREIGN

CAPITAL IN ELBLĄG

Currently, there are over 12,000 business entities in Elbląg, including over 100 with foreign capital. Numerous investors have decided to stay active in smaller urban agglomerations such as Elbląg appreciating more comfort and good quality of life devoid of constant hassle and pressure that accompanies in major cities. The city is the seat of foreign electrical engineering companies as well as modern business, grocery and furniture services.

Siemens, an international concern, is an example of a company with German capital, being present in Poland for over 130 years. Continuously launching the latest solutions and products into the Polish market makes it possible to meet the highest technological demands. Its Elbląg branch specialises in devices and solutions for energy production, mainly by designing and producing industrial gas

turbines, compressor units, compressor stations along with complete process systems.

The biggest company with Swiss capital, FLSmidth MAAG Gear Sp. z o.o., continues the running of Elbląg’s industrial plant as a producer of heavy-duty gear boxes, mostly for energy industry. The company designs and produces gear boxes for cement and

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Elbląg

extraction industries. The branch in Elbląg is based on solid foundations of the local heavy industry, especially Zamech, i.e. the company specialising in gear box and turbine manufacturing for energy and shipyard industries since 1940s. Another company with Swiss capital in Elblag is Schmid Poland Sp. z o.o., is a producer of innovative biomass combustion systems. In Elblag, it specializes in producing of complete products for combustion of biomass with a high heating power, which are used in any field of the economy.

A company with a long history and recently becoming one with U.S. capital is Alstom (called General Electric since October), a global firm specializing in energy production, transportation and transmission networks. It is steadily increasing the number of its employees amounting to over 3,200 in Poland. It possesses its own manufacturing base – turbine factory and iron/steel foundry. Alstom (now GE) creates innovative and environmentally-friendly technologies and products, whose success is attributed to its state-of-the-art design/manufacturing base, expertise, international experience for many years, and, first of all, highly-qualified specialists it employs. Stokota Sp. z o.o., from Belgium, appreciated Elbląg engineers fifteen years ago, deciding to open a production branch in Elblag, which manufactures tanks and trailers environmental, being one of the biggest European producers of the so-called heat storage tanks. Acoustics Sp. z o.o. is the youngest of companies with Norwegian capital, and produces noise control devices for offshore and onshore markets as well as for shipyard industry. In response to high demand, the company opened a new factory in Elbląg Technology Park near the end of 2014. As a result, it can now manage more projects in collaboration with local engineers.

Acoustics is a model example of an investment which was supported by an enterprise development and innovation system. The company started operating its business in Elbląg Technology Park. As part of

an ETP project of implementing new solutions in ETP-based companies, Acoustics was presented with the documentation that was used for constructing the new factory. The company also received regional investment funds and obtained permission to run the business in the special economic zone. The entire investment process was monitored by the Entrepreneurship Support Office ensuring complex service for investors ranging from choosing a location to ending an investment process. Klaveness, a Norwegian company, in Elbląg since 2002, manufactures specialist medical/orthopaedic footwear and comfortable, fashionable shoes for High Street. Klaveness is an over 100-year-old brand and their shoes produced in Elbląg are mainly sold in Scandinavia.

More informations: Municipal Office in Elbląg, Entrepreneurship Support Office tel: +48 55 239 32 91 fax: +48 55 239 33 46 bwp@umelblag.pl www.inwestycje. elblag.pl www.elblag.eu

Grupa Żywiec S.A. is another important company with foreign capital. The beginning of industrial brewing in the city is thought to be commenced in 1872 when Elbląg Brewery Jont-Stock Company built a foundation of today’s brewery. Currently, Grupa Żywiec belongs to Heineken, a Dutch concern, being its powerful part, as can be seen from commendation for high production quality and awards for the best CentralEuropean Brewery. “Specjal” is the key brand of the brewery.

Home Concept Sp. z o.o. is another furniture-making company from Germany. It specialises in the production home furniture in a modern style with high quality raw materials and semi finished friendly environmentally. Note that furniture industry in Warmia nad Mazury is one of the key businesses making up for about 14% of the country’s total furniture produce. There are nearly 1,200 furniture-making entities, including 243 in the city of Elbląg and the Elbląg district. Computer Sciences Corporation (CSC) is a U.S.based IT company for modern business services. In 2012, the company took over Alstom’s National IT Centre (now GE), servicing globally all the companies belonging to the concern. CSC is the world leader of IT and new generation services and solutions. At present, it employs about sixty IT specialists, chiefly graduates of The State University of Applied Sciences in Elbląg. █

Best2Invest | November - December 2015

Opole

OPOLE – WSCHODZĄCA GWIAZDA BPO I SSC

Opole nazwane zostało przez Colliers International „Wchodzącą Gwiazdą” rynku dla lokalizacji inwestycji BPO/SSC. Przygotowaliśmy kompleksową ofertę dla potencjalnych inwestorów. Głównymi atutami Opola w przyciąganiu tego typu projektów jest korzystny klimat inwestycyjny, dostępność zasobów ludzkich, wysokie kwalifikacje opolskich pracowników oraz rozwój nowoczesnego rynku biurowego.

Więcej informacji: Urząd Miasta Opola Referat Obsługi Inwestorów Wydział Gospodarki i Innowacji tel: 77 54 11 379 tel/fax: 77 45 11 861 gospodarka@um.opole.pl www.opole.pl

Firmy z tego sektora mogą również liczyć na wsparcie ze strony opolskich uczelni wyższych. Przykładami są m.in. autorski program Nokia Siemens Networks i Politechniki Opolskiej oraz umowy o współpracy między firmami Future Processing, francuską Capgemini, JCommerce czy niemiecką opta data a Politechniką Opolską i Uniwersytetem Opolskim. Opole jest piątym miastem w Polsce, w którym Capgemini – światowy lider branży – postanowił otworzyć swój oddział. Ponadto w Opolu powstaje także Centrum BadawczoRozwojowe niemieckiej firmy ifm ecolink z branży automatyki przemysłowej. W Opolu, z roku na rok, przybywa spółek z udziałem kapitału zagranicznego. W zeszłym roku ich liczba wyniosła 569. Miastem interesuje się coraz więcej zagranicznych firm, szczególnie tych, które już ulokowały się w Polsce w większych miastach, takich jak Warszawa, Wrocław, Kraków, i szukają nowych rynków oferujących profesjonalne kadry. Wiele czynników może stanowić o przewadze Opola nad innymi lokalizacjami dla tej branży. Według raportu sporządzonego przez KPMG Advisory są to m.in.:

• lokalizacja – Opole położone jest blisko granic z Republiką Federalną Niemiec oraz Republiką Czeską, pomiędzy dwoma istotnymi

międzynarodowymi portami lotniczymi. Otoczone jest gęstą siecią dróg międzynarodowych i autostrad. W praktyce przedsiębiorcy mogą cieszyć się niższymi kosztami prowadzenia działalności w miejscu łatwo dostępnym,

• najciekawsza lokalizacja w Europie ŚrodkowoWschodniej dla niemieckich i niemieckojęzycznych inwestorów – ze względu na odsetek ludności deklarującej płynną znajomość języka niemieckiego,

• niższe koszty życia w porównaniu z regionami ościennymi w szczególności województwami dolnośląskim oraz śląskim, takie jak chociażby wynajmu, czy kupna nieruchomości oraz jej utrzymania, poprzez koszty transportu w mieście, w tym konkurencyjnej cenowo komunikacji miejskiej, włączając w to system miejskich wypożyczalni rowerów,

• ponadprzeciętna znajomość języków obcych wśród mieszkańców regionu, 76% deklaruje znajomość przynajmniej jednego języka obcego, najpopularniejsze to język angielski (39%), niemiecki (38%) i rosyjski (40%). Wraz ze wzrostem zainteresowania Opolem branży usług wspólnych, rośnie popyt na nowoczesne powierzchnie biurowe. Dlatego przygotowaliśmy

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Opole

atrakcyjną ofertę powierzchni pod takie obiekty w centrum miasta oraz na terenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Inwestorzy, którzy zdecydują się na tego typu inwestycję mogą liczyć na ulgi w podatku od nieruchomości oraz wsparcie przy pozyskiwaniu najemców.

Sąsiadujące z Opolem największe rynki tego sektora, czyli Wrocław, Katowice i Kraków pokazują oznaki „wypalenia” na rynku pracy w sektorze SSC/BPO (zgodnie z raportem KPMG). Opole natomiast ma znaczący potencjał ludzki do zaspokojenia potrzeb nowych inwestorów, co zapewnia rosnący popyt na nowoczesne powierzchnie biurowe.

W najbliższym czasie w Opolu deweloperzy planują wybudować nowoczesne budynki, które w sumie wygenerują nawet 20 000 m2 powierzchni biurowych o wysokim standardzie. Miasto przygotowało również 6,5 ha pod nowoczesną dzielnicę biurową, która będzie włączona do specjalnej strefy ekonomicznej. W Opolu funkcjonuje 6 uczelni wyższych, na których, w roku akademickim 2014/2015, wykształcenie zdobywało ponad 25 tys. studentów. W roku akademickim (2013/2014) mury uczelni opuściło prawie 9 tys. absolwentów. Niemal wszyscy studenci z Opola badani w ramach BKL (Bilans Kapitału Ludzkiego) deklarują, że znają język angielski (91%), a ponad połowa studentów deklaruje posługiwanie się językiem niemieckim (55%) (BKL 2013, N=904). Studenci mogą kształcić się w obszarach przydatnych dla sektora usług biznesowych. Uczelnie oferują studia na kierunkach ekonomiczno-administracyjnych, informatycznych, inżynieryjno-technicznych oraz filologicznych.

Centra usług działające na terenie Opola chętnie nawiązują współpracę z lokalnymi uczelniami. Za cel stawiają sobie edukowanie studentów (będących potencjalnymi pracownikami centrów) na temat sektora nowoczesnych usług biznesowych, specyfiki pracy w branży, czy też konkretnych rozwiązań stosowanych w firmach. Przedstawiciele centrów podkreślają, że bardzo ważnym aspektem współpracy jest elastyczność opolskich uczelni

w kwestii dopasowywania ich oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy.

Otwartość władz uczelni pozwala wprowadzać zmiany w programach studiów związane, na przykład, z oferowaniem kursów, na których studenci mogą zdobyć praktyczne umiejętności przydatne w pracy w branży. Warto dodać, że uczelnie wykazują również otwartość na zmiany w regulaminie studiów, pozwalające studentom studiów magisterskich na realizowanie indywidualnego toku studiów w przypadku, gdy są oni już zatrudnieni w branży. Firmy regularnie współpracują z Biurami Karier działającymi na uczelniach. Pozwala to centrom usług na pozyskiwanie nowych pracowników oraz aktywną promocję branży i edukację młodych ludzi na temat tego, czym są usługi biznesowe, jacy pracownicy są potrzebni i jakie możliwości zatrudnienia daje ten sektor gospodarki. Przedstawiciele centrów usług podkreślają, że powstawanie i sukcesywny rozwój centrów usług w danym mieście (poza czynnikami takimi jak lokalizacja, czy dostępność wykwalifikowanej kadry) jest uwarunkowane bieżącą współpracą biznesu z innymi lokalnymi aktorami, w tym z miejscowymi władzami (Urząd Miasta) oraz instytucjami naukowymi (uczelnie wyższe). Według opinii pracodawców z sektora nowoczesnych usług biznesowych, w Opolu trójkąt „biznes – władze lokalne – nauka” funkcjonuje bardzo efektywnie. Zarówno instytucje miejskie, jak i uczelnie wyższe cechują się w Opolu dużą otwartością na inwestora.

Od samego początku współpracy wykazują one czynną postawę w nawiązywaniu kontaktu, oferowaniu pomocy, organizacji spotkań, czy we wspólnych inicjatywach mających na celu na przykład zapoznanie potencjalnych pracowników ze specyfiką pracy w sektorze. Instytucje te wykazują się „positive thinking” – nastawieniem na osiągnięcie wspólnego celu i znajdowaniem środków do jego osiągnięcia, a także „can-do-attitude” – aktywną postawą w dostarczaniu inwestorom pomocy i w nawiązywaniu z nimi współpracy w różnych aspektach związanych z funkcjonowaniem ich centrów w Opolu. █

Best2Invest | November - December 2015

Opole

OPOLE – THE RISING STAR OF BPO AND SSC

Colliers International named Opole the "Rising Star" of the market for BPO/SSC investment location. We have prepared a comprehensive offer for potential investors. The main advantages of Opole in attracting this type of project is beneficial investment climate, availability of human resources, highly qualified employees in Opole and the development of modern office space market.

More information: Opole Municipality Investor Service Economy and Innovation Department tel: + 48 77 54 11 379 tel/fax: + 48 77 45 11 861 economy@um.opole.pl www.opole.pl

Companies from this sector may also count on support from the Opole universities, examples of which are, among others, an original programme of Nokia Siemens Networks and the Opole University of Technology and co-operation agreements between the companies Future Processing, French Capgemini, JCommerce or German opta date and the Opole University of Technology and the Opole University. Opole is the fifth largest city in Poland, where Capgemini – a global industry leader – decided to open its branch. Moreover, a Research and Development Centre of the German ifm ecolink company of industrial automation is also created in Opole. From year to year new companies with foreign capital appear in Opole. Last year there was 569 of them. More and more foreign companies are interested in the city, especially those who have already invested in Poland in major cities such as Warsaw, Wroclaw, Krakow and are looking for new markets, with professional personnel. Many factors may constitute competitive advantages of Opole over other locations for the industry. According to a report prepared by KPMG Advisory these are, among others: • location – Opole is located close to the borders with the Federal Republic of Germany and the Czech Republic, between the two major international

airports. It is surrounded by a dense network of international roads and highways. In practice, entrepreneurs may benefit from lower costs of doing business in an easily accessible place,

• the most interesting location in Central and Eastern Europe for German and German-speaking investors – due to the percentage of the population declaring fluent knowledge of German,

• lower cost of living compared to neighbouring regions, in particular to Lower Silesia and Silesian voivodeships, such as rental costs or costs of purchase of property and its maintenance, through the cost of transport in the city, including cost-competitive public transport, including urban bike rental system,

• above average knowledge of foreign languages among the inhabitants of the region, 76% declares the knowledge of at least one foreign language, the most popular is English (39%), German (38%) and Russian (40%). With increased interest in Opole of shared services industry, the demand for modern office space also increases. Therefore, we have prepared an attractive offer of areas for such facilities in the city centre and in the area of Special Economic Zone.

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Opole

Investors who opt for this type of investment may count on relief from property tax and support in acquiring of lessees.

Largest markets in this sector i.e. Wroclaw, Katowice and Krakow, neighbouring with Opole, show the signs of "burn-out" on the labour market in the SSC/ BPO sector (as reported by KPMG). Opole, on the other hand, has a considerable human potential to meet the needs of new investors, which provides a growing demand for modern office space. In the near future developers plan to build modern buildings in Opole, which together will generate up to 20,000 sq m of office space with a high standard. The city has also prepared 6.5 hectares for modern office district, which will be included in the special economic zone.

There are 6 universities in Opole, where during the academic year 2014/2015 more than 25,000 students gained education. In the academic year (2013/2014) nearly 9,000 graduates left the university. Almost all students from Opole questioned within the SHC (Study of Human Capital) declare that they speak English (91%), and more than half of the students declare the use of the German language (55%) (SHC 2013, N = 904). Students can study in areas relevant to the business services sector. Universities offer studies in the fields of economic and administrative, information technology, technical-engineering and philology. Service centres operating in Opole are willing to establish co-operation with local universities. Their goal is to educate the students (who are potential employees of centres) on modern business services sector, the specific nature of work in the industry or specific solutions used in companies. Representatives of the centres emphasize that a very important aspect of co-operation is the flexibility of Opole universities in terms of matching their educational offer to the needs of the labour market. The openness of the university authorities allows to introduce changes in study programs relating, for example, to offering courses in which students can gain practical skills useful for working in the industry. It is worth

noting that universities also show openness to changes in the rules of studies allowing students of master studies to pursue individual course of study when they are already employed in the industry. Companies regularly co-operate with Career Offices operating at universities.

This allows the service centres to attract new employees and actively promote the industry and to educate young people about what business services are, what kind of employees are needed and what employment opportunities gives this sector of the economy. Representatives of service centres emphasize that the creation and gradual development of service centres in the city (apart from factors such as location, or the availability of qualified staff) is subject to the current co-operation of business with other local entities, including local authorities (City Hall) and academic institutions (universities). According to the employers of modern business services sector, the triangle "business – local authorities – science" works very effectively in Opole.

Both, municipal institutions and universities in Opole are characterised by great openness to the investor. From the very beginning of co-operation, they demonstrate a proactive attitude in making contact, offering assistance, organising meetings, or in joint initiatives aimed at, for example, acquaint potential employees with the specificity of work in the sector. These institutions demonstrate a "positive thinking" – a focus on the achievement of a common goal and finding the means to achieve it, and the "can-do-attitude" – an active attitude in providing investors with the help and establishing co-operation with them in different aspects related to the functioning of their centres in Opole. █

Best2Invest | November - December 2015

Radom

Bezpośrednie

Inwestycje

Zagraniczne

w Radomiu

Radom jest najważniejszym ośrodkiem gospodarczym i przemysłowym na południowym Mazowszu. To centrum nowych technologii i przemysłu, głównie elektromaszynowego. Od wieków Radom jest kojarzony z techniką, precyzją i nauką. W mieście tym funkcjonują rozpoznawalne w Polsce i na świecie przedsiębiorstwa krajowe i zagraniczne, które dzięki wykorzystaniu zaawansowanych procesów produkcyjnych należą do ścisłej czołówki w reprezentowanych przez siebie branżach. Firmy te są niezbitym dowodem na to, że Radom jest doskonałym miejscem dla prowadzenia działalności gospodarczej.

Rozwój gospodarczy Radomia wspierany jest poprzez lokalne organizacje około-biznesowe, dzięki którym przedsiębiorcy mogą sprawniej i skuteczniej wykorzystywać swój potencjał. W Radomiu działa Izba Przemysłowo-Handlowa Ziemi Radomskiej, Ogólnopolska Izba Branży Skórzanej, Bussines Centre Club Loża Radomska, Cech Rzemiosł Różnych, Radomskie Centrum Innowacji i Technologii, Klaster Rolno-Spożywczy Regionu Radomskiego oraz Radomski Klaster Metalowy. Ten ostatni szczególnie mocno pracuje nad zmianą wizerunku pracownika branży metalowej.

Radom to miasto, w którym powstały fundamenty biznesowe firm o dużym znaczeniu dla miasta regionu radomskiego. Nie bez powodu w Radomiu znajduje się siedziba Polskiej Grupy Zbrojeniowej oraz jedna z najnowocześniejszych fabryk branży militarnej w Europie – Fabryka Broni „ŁUCZNIK” – Radom.

W Radomiu z powodzeniem funkcjonuje blisko 25 000 podmiotów gospodarczych. Dogodne warunki inwestycyjne i atrakcyjna dla biznesu oferta miasta stanowią zachętę, z której decyduje się skorzystać coraz więcej firm. Ważnym elementem oferty Radomia jest

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Radom

Tarnobrzeska Specjalna Strefa Ekonomiczna - Podstrefa Radom, której tereny koncentrują zarówno kapitał polski jak i zagraniczny.

Mówiąc o kapitale zagranicznym w Radomiu, należy stwierdzić, że dominującą branżą jest obróbka metalu, w której prym wiodą takie firmy jak niemiecka Altha Powder Metallurgy, firma zajmująca się produkcją części maszyn metodą prasowania na zimno i spiekania z proszków żelaza i stali węglowych, stali stopowych, w tym nierdzewnych, materiałów magnetycznie miękkich, brązów czy mosiądzu oraz również niemiecki Dürr Poland – producent zaawansowanych technologicznie urządzeń z branży mechaniki precyzyjnej i specjalista w projektowaniu, dostawach, montażu, uruchamianiu oraz serwisie systemów transportu technologicznego dla potrzeb przemysłu samochodowego, w tym m.in. dla koncernów: VW, GM, BMW, DC, Porsche, Ferrari, Scania. W branży metalowej działa również japońska firma TOHO Poland, która posiada ponad 50-letnie doświadczenie w produkcji wysokiej jakości części łożysk. Radom ma także silną reprezentację kapitału holenderskiego w postaci International Tobacco Machinery Poland, które projektuje i tworzy innowacyjne maszyny do zastosowania w różnych dziedzinach przemysłu tytoniowego oraz Precision Machine Parts Poland, który jest producentem i dostawcą części, komponentów i podzespołów dla przemysłu spożywczego, maszynowego, poligraficznego, medycznego, lotniczego oraz maszyn pakujących.

Do zlokalizowanych w Radomiu firm „metalowych” należą również szwajcarskie podmioty: Rohrbogen – posiadający 25% rynku światowego producent kolan ze stali szlachetnej stosowanych w wodociągach, przemyśle spożywczym, chemicznym, farmaceutycznym, biotechnologii i produkcji półprzewodników oraz Galvo Machining, które zajmuje się obróbką metali poprzez pokrywanie powłokami metodą galwaniczną. Branżę obróbki metalu reprezentuje również amerykański AZZ WSI. Drugą, co do wielkości branżą z kapitałem zagranicznym w Radomiu jest branża spożywcza. Firmy należące do tego sektora, lub z nim związane to: cypryjski Fifor

– producent słonych przekąsek, brytyjski Imperial Tobacco – wiodący międzynarodowy koncern tytoniowy, włoski Roboplast – wiodąca firma zajmująca się projektowaniem i produkcją wysokiej jakości opakowań termo-formowanych z tworzyw sztucznych dla branży cukierniczej czy mięsnej, holenderska Frigolanda – firma logistyczno-chłodnicza.

Radom wspiera także branżę BPO/SSC, widząc w niej duży potencjał dla rozwoju miasta. Projekty z tego obszaru zaowocowały przyznaniem miastu branżowych nagród Outsourcing Stars 2013 w kategorii „City Outsourcing Star” oraz CEE Outsourcing and Shared Services Awards 2014. Dzięki tym wyróżnieniom miasto zostało zauważone przez czołowych graczy branży w Polsce i na świecie. Do firm z kapitałem zagranicznym sektora należą między innymi brytyjski Millward Brown, który przy zastosowaniu najnowszych osiągnięć techniki informatycznej realizuje badania opinii publicznej oraz amerykański Iron Mountain, który zajmuje się ochroną i przechowywaniem danych, w tym zarządzaniem dokumentacją, ochroną i niszczeniem informacji.

Więcej informacji Wydział Obsługi Radomskiej Strefy Gospodarczej ul. Żeromskiego 53 26-600 Radom +48 48 36 20 358 m.kucharski@ umradom.pl www.radom.pl

W Radomiu działają również firmy, które można skojarzyć z branżą outsourcingu, choć do niej bezpośrednio nie należą. Są nimi działający na rynku nieruchomości amerykański White Star Real Estate – międzynarodowa firma, realizująca wysokiej klasy projekty prestiżowych budynków biurowych, centrów handlowych, magazynów, osiedli domów jednorodzinnych i mieszkań oraz holenderski Randstad – największa na polskim rynku agencja doradztwa personalnego i pracy tymczasowej. Kapitał zagraniczny ulokowany został również w branży chemicznej. W Radomiu działa niemiecki Global Cosmed, który zrzesza powiązane kapitałowo i organizacyjnie firmy kosmetyczne i chemiczne, różniące się specjalizacją produkcyjną oraz funkcjami: wytwórczą, usługową i dystrybucyjną. Mamy również przedstawiciela branży odzieżowej w postaci niemieckiego B&M Clothing Company. Branżę kurierską i logistyczną reprezentuje niemiecki DHL, przedsiębiorstwo o zasięgu ogólnoświatowym i oddziałach w ponad 220 krajach na świecie. █

Best2Invest | November - December 2015

Radom

Foreign Direct

Investment in Radom

Radom is the most important economic and industrial center of southern Mazovia. It is the center of new technologies and industries, especially metal machining. For centuries Radom has been associated with technology, precision and science. The city hosts both domestic and foreign enterprises recognized in Poland and worldwide, which through the use of advanced production processes are the leaders in the industries they represent. These companies are irrefutable proof that Radom is a great place for doing business.

Radom economic development is supported by local business organizations, so that businesses can utilize their potential more efficiently and effectively. In the city one can find Radom Chamber of Commerce, Polish Chamber of Leather Industry, Business Centre Club Lodge Radom, Guild of Handicraft, Radom Centre for Innovation and Technology, Radom Region Agri-Food Cluster, a field office of Industry Development Agency, an association of IT Power in Innovation and Radom Metal Cluster.

The latter is particularly hard working in order to change the image of the metal industry worker. Radom is a city where companies of great importance for the city of Radom region were founded. Not without reason Radom is the seat of Polska Grupa Zbrojeniowa and one of the most modern factories in Europe's military industry –"ŁUCZNIK" – Radom Small Arms Factory.

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Radom

There are nearly 25,000 business entities successfully operating in Radom. Favorable investment conditions and attractive business city offer is an incentive that more and more companies decide to use. An important element of the offer is Radom Special Economic Zone – Subzone Radom, which focuses both on areas of the Polish and foreign capital. Speaking of foreign capital in Radom, the dominant industry is metal machining, where the leading companies are the German Altha Powder Metallurgy, engaged in production of machine parts using cold pressing and sintering of powders: iron and carbon steel, alloy steels, including stainless materials Magnetically soft, bronze or brass, and also the German Dürr Poland – manufacturer of technologically advanced equipment in the industry of precision mechanics, specializing in the design, supply, installation, commissioning and service of conveyor systems for the automotive industry, including companies like: VW, GM, BMW, DC, Porsche, Ferrari, Scania.

Radom metal industry representative is also Japanese TOHO Poland, which has more than 50 years of experience in producing high quality bearings. Radom has also a strong representation of Dutch capital in the form of the International Tobacco Machinery Poland, which designs and produces innovative machines for use in various fields of the tobacco industry and Precision Machine Parts Poland, which is a manufacturer and supplier of parts, components and assemblies for the food industry, machinery, printing, medical, aerospace and packaging machines. In Radom there are also localized other "metal" companies that include Swiss entities, including Rohrbogen – having 25% of the world market, the manufacturer of stainless steel elbows for use in water supply, food, chemical, pharmaceutical, biotechnology and semiconductor manufacturing, as well as Galvo Machining which is engaged in metal processing with the use of galvanic coatings. Galvanizing industry is also represented by the American AZZ WSI.

The second largest sector with foreign capital in Radom is the food industry, which includes Cyprus Fifor – producer of salty snacks, the British Imperial Tobacco – the leading international tobacco company, Italian Roboplast – the leading company dedicated to designing and manufac-turing high-quality packaging thermoformed from plastic products for the confectionery industry or meat, a Dutch Frigolanda – a company of logistics and refrigeration industry.

Radom also supports BPO/SSC industry, seeing it as a great potential for the development of the city. Projects in this area have resulted in honoring the city with industry awards like Outsourcing Stars 2013 in the category City Outsourcing Star and the CEE Outsourcing and Shared Services Awards 2014. As a result, the city has been recognized by leading industry players in Poland and in the world. The sector companies with foreign capital include, among others, British Millward Brown, which is using the latest information technology developments to conducts public opinion, the American Iron Mountain, which deals with the protection and storage of data, including document management, protection and destruction of information.

More information Radom Economic Zone Service Department ul. Żeromskiego 53 26-600 Radom +48 48 36 20 358 m.kucharski@ umradom.pl www.radom.pl

In Radom there also operate companies that can be associated with the outsourcing industry. They are American White Star Real Estate – an international company operating in the real estate market, in terms of warehousing, retail, leisure and residential investment, and the Dutch Randstad – the biggest consulting agency personnel and temporary employment on the Polish market. Foreign capital is also located in the chemical industry. Radom hosts German Global Cosmed, which brings together companies that are financially related but of different production specialization, manufacturing, service, distribution and organizational functions in cosmetic and chemical branch. We also have a representative of the clothing industry in the form of the German B&M Clothing Company. Shipments and logistics industry is represented by German DHL – the company a worldwide and offices in more than 220 countries worldwide. █

Best2Invest | November - December 2015

Częstochowa

ZAGRANICZNY

KAPITAŁ,

CZYLI POWRÓT DO TRADYCJI

Częstochowa staje się coraz bardziej atrakcyjna dla zagranicznych inwestorów. Świadczy o tym zarówno stale wzrastająca liczba spółek z kapitałem zagranicznym zarejestrowanych w mieście, jak i duże zainteresowanie terenami inwestycyjnymi, które w 2014 r. znalazły się w dwóch specjalnych strefach ekonomicznych.

30 czerwca 2015 r. w Częstochowie zarejestrowanych było 26 770 podmiotów gospodarczych, w tym 2996 spółek prawa handlowego. Wśród zarejestrowanych spółek 477 było spółkami z udziałem kapitału zagranicznego. Od dziesięciu lat systematycznie wzrasta liczba zarejestrowanych w Częstochowie spółek prawa handlowego, w tym z udziałem kapitału zagranicznego. W 2005 r. przybyło ich 78, w tym 14 z udziałem kapitału zagranicznego, w 2010 r. – 126, w tym 14 z udziałem kapitału zagranicznego, w 2014 r. – aż 227, w tym 15 z udziałem kapitału zza granicy. Najwięcej nowych spółek z udziałem kapitału zagranicznego odnotowano w 2007 i 2012 r. – po 25. W ciągu dekady podwojeniu uległa w Częstochowie liczba podmiotów prawa handlowego tworzonych przez zagranicznych inwestorów.

Częstochowa ma długie tradycje związane z zagranicznymi inwestycjami, dotyczące jeszcze czasów przemysłowej rewolucji przełomu XIX i XX wieku,

kiedy „obcy kapitał” rozwijał w mieście m.in. branżę włókienniczą i metalurgiczną.

Pierwsze inwestycje kapitału zagranicznego w Częstochowie, po upadku PRL i zmianie ustrojowej, miały miejsce w początkach lat 90. XX wieku. W 1993 r. na terenach Huty Częstochowa zainwestowała brytyjska spółka BOC Gazy. Do dziś podmiot ten funkcjonuje tworząc ok. 200 miejsc pracy. W 1996 r. pojawiły się pierwsze inwestycje w sieć handlową: otwarty został supermarket należący do austriackiego koncernu Billa. W tym samym czasie doszło do inwestycji francuskich w usługach hotelarskich (Mercure i Ibis), oraz włoskich – w usługi gastronomiczne i handlowe. Także w połowie lat 90. w Częstochowie zainwestował amerykański koncern branży automotive – TRW, tworząc zakład przy ul. Rolniczej, zatrudniający początkowo ok. 200 osób (obecnie TRW jest liderem wśród częstochowskich pracodawców, jeżeli chodzi o liczbę stworzonych miejsc pracy).

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Częstochowa

Zwiększony napływ inwestycji zagranicznych nastąpił w początkach XXI w. Sprzyjało temu wejście Polski do Unii Europejskiej, oraz objęcie gruntów w Częstochowie przez Katowicką Specjalną Strefę Ekonomiczną. Dodatkowym impulsem była prowadzona przez Rząd prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych.

W 2002 r. decyzją Rady Ministrów do KSSE włączone zostały obszary „zwolnione” przez Hutę Częstochowa. Zainwestował tu niemiecki koncern z branży produkcji części samochodowych Berger (obecnie GST Automotive Safety Poland) oraz amerykański koncern „Guardian”. Prowadzona w latach 2001-2003 inwestycja „Guardiana” przyniosła Częstochowie najnowocześniejszą w Europie hutę – wytwórnię szkła typu float. Równolegle w tym samym okresie 2002- 2005 nastąpiły inwestycje tworzące inne zakłady z branży produkcji części samochodowych: włoski kapitał tworzył spółkę „Brembo”, francuski – CSF Poland. Nastąpiła ekspansja rozwojowa koncernu TRW. Utworzono dwa zakłady produkcyjne zatrudniające ponad 3 tys. pracowników. Uzyskane w 2007 r. objęcie TRW przez KSSE skutkowało inwestycjami rzędu 20 mln euro, zwiększeniem zatrudnienia do 4 tys. osób, utworzeniem centrum badawczo-wdrożeniowego i centrum obsługi finansowej. Inwestycje zagraniczne spowodowały, że branża motoryzacyjna stała się w mieście wiodącą pod względem zatrudnienia (ogółem ok. 7 tys. osób) oraz wartości eksportu zagranicznego. W 2004 r. częstochowską hutę szkła, zlokalizowaną w dzielnicy Wyczerpy, zakupił austriacki koncern Stolzle. Efektem były inwestycje szacowane na 16 mln euro i zwiększenie zatrudnienia do 350 pracowników. W 2005 r. nastąpiła prywatyzacja Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej. Nabywca – fiński koncern Fortum – przeprowadził inwestycje (w tym budowa nowego bloku energetycznego) wartości 137 mln euro. Znacznie trudniejsza była prywatyzacja huty „Częstochowa” (niegdyś największego pracodawcy w byłym województwie częstochowskim). W 2004 r. przeprowadzono proces reorganizacji

huty; wydzielona część produkcyjna została sprzedana ukraińskiemu koncernowi ISD. W ostatnich latach kryzys na rynku produkcji stali wymusił na ISD znaczną redukcję zatrudnienia (obecnie w Hucie ISD na etatach pracuje ok. 1040 pracowników).

Ekspansji kapitału zagranicznego w sferę produkcji przemysłowej towarzyszą inwestycje w sferze usług i handlu. Obecnie w Częstochowie funkcjonuje 36 dużych obiektów handlowych należących do zagranicznych sieci (najwięcej obiektów posiada Jeronimo Martins – „Biedronka” i niemiecki Lidl). Najbardziej spektakularną inwestycją była budowa Galerii Jurajskiej przez koncern GTC – kosztem 80 mln euro (licząca 130 tys. m2 powierzchni użytkowej Galeria należy do największych w Polsce). W sferze usług turystycznych: przybyły dwa hotele – inwestycje kapitału francuskiego.

Więcej informacji Centrum Obsługi Inwestora Wydział Funduszy Europejskich i Rozwoju Urząd Miasta Częstochowy ul. Śląska 11/13 42-217 Częstochowa tel. +48 34 3707 212 coi@czestochowa. um.gov.pl info@czestochowa. um.gov.pl www.czestochowa.pl

W 2014 r. decyzją Rady Ministrów objęto nowe obszary w Częstochowie specjalnymi strefami ekonomicznymi. Na terenie pohutniczym funkcjonuje SSE Europark Mielec. Dwa obszary przy ul. LegionówKusięckiej i na tzw. „Skorkach” objęte zostały przez KSSE. Na tych obszarach inwestycje planują m.in.: niemiecki producent klejów WIKO Klebetechnik sp. z o.o. oraz włoski koncern Enckel. Oba podmioty wcześniej miały swoje zakłady produkcyjne w Częstochowie.

Polityka miasta od pięciu lat świadomie ogniskuje się zarówno na przyciąganiu kapitału zagranicznego, jak i tworzeniu warunków dla rozwoju w Częstochowie firm już w mieście działających. Przeprowadzone zostały dwa duże projekty promocyjne skutkujące promocją walorów miasta na najważniejszych targach inwestycyjnych w Europie (Cannes, Wiedeń, Moskwa) a także w Ameryce Północnej i Azji (Chiny, Bliski Wschód). Aktywność w promowaniu terenów inwestycyjnych oraz dodatkowe zachęty dla przedsiębiorców – np. w postaci ulg w podatku od nieruchomości – przynoszą efekty w postaci kolejnych listów intencyjnych składanych przez inwestorów i dają nadzieje na lokowanie się i rozwój firm, nie tylko na terenach specjalnych stref ekonomicznych w Częstochowie. █

Best2Invest | November - December 2015

Częstochowa

FOREIGN

CAPITAL,

OR BACK TO THE TRADITION Częstochowa becomes more and more attractive to foreign investors. It can be proven by a growing number of companies with foreign capital and by increasing interest in investment areas that were included in two special economic zones in 2014.

More information Investor Service Center Department of European Funds and Development City Hall of Częstochowa ul. Śląska 11/13 42-217 Częstochowa tel. +48 34 3707 212 coi@czestochowa. um.gov.pl info@czestochowa. um.gov.pl www.czestochowa.pl

As at 30 June 2015 there were 26,770 business entities registered in Częstochowa, including 2,996 commercial law companies. Among those registered, there were 477 companies with foreign capital. The number of commercial law companies registered in Częstochowa, including companies with foreign capital, has been steadily growing for 10 years.

In 2005 there were registered 78 of them, including 14 companies with foreign capital, in 2010 there were 126, including also 14 new companies with foreign capital, while in 2014 there were as many as 227, including 15 with foreign capital. The biggest number of new companies with foreign capital was registered in 2007 and 2012, namely 25 each. The number of commercial law entities formed in Częstochowa by foreign investors has doubled within the last 10 years. Częstochowa has long traditions related to foreign investments, dating back to the times of industrial revolution at the turn of the 19th and 20th centuries when “foreign capital” developed the textile and metallurgical industries.

After the collapse of the People’s Republic of Poland and political transformation the first foreign investments in Częstochowa were made in the early 90s of the 20th century. The first investor was British company, BOC Gazy that invested at the site of the former Częstochowa Steelworks in 1993. The company is still in operation employing about 200 people. In 1996 first investments were made into a retail chain. Austrian Billa opened its first supermarket here. At the same time the French made their investments into hotel services (Mercure and Ibis) and the Italians invested into food and trade services. In the mid-90s an American automotive company, TRW, invested into a plant located at Rolnicza Street in Częstochowa. At the beginning the company employed about 200 persons, now TRW is a leader among employers in Częstochowa in terms of jobs created. More foreign investments started to flow in at the beginning of the 21st century thanks to Poland’s accession to the European Union and to the inclusion of Częstochowa areas into the Katowice Special Economic Zone. Privatization of state-owned enterprises was another incentive for investors.

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Częstochowa

In 2002 the site “vacated” by Częstochowa Steelworks was included in the KSEZ under the decision of the Council of Ministers. Investments into the site were made by German car parts manufacturer, Berger (at present GST Automotive Safety Poland) and American Guardian Company. Guardian’s investment made between 2001 and 2003 brought Częstochowa the most state-of-the-art float glass manufacturing facility in Europe. Concurrently, between 2002 and 2005 more investments were made into auto parts manufacturing plants. Italian investors formed “Brembo” while the French set up CSF Poland. TRW began its expansion by opening two manufacturing plants employing over 3,000 persons. Inclusion of TRW into the KSEZ resulted in EUR 20 m worth investments, increased employment up to 4,000 persons, creation of a research and development centre and financial service centre. As a result of foreign investments the automotive industry has become a leading sector in the city in terms of employment (about 7,000 persons in total) and the value of foreign export.

In 2004 the glassworks located in the district of Wyczerpy was purchased by Stolzle. The Austrian company invested EUR 16 m and increased employment up to 350 persons. In 2005 the Provincial Heating Company was privatized and purchased by Fortum Corporation. The Finish company invested EUR 137 m and built a new power unit.

Privatisation of Częstochowa Steelworks, which was once the biggest employer in the former province of Częstochowa, was much more difficult. In 2004 the steelworks underwent restructuring. A spunoff manufacturing part was sold to Ukrainian ISD. Due to crisis in the steel production market within the recent years ISD was forced to significantly reduce employment (about 1,040 employees are now employed on a full-time basis at ISD Steelworks).

Expansion of foreign capital into the industrial production zone was accompanied by investments into services and commerce. There are 36 big shopping facilities belonging to foreign chains in Częstochowa (most of them are owned by Jeronimo Martins (“Biedronka”) and German Lidl. The most

spectacular investment was the construction of Galeria Jurajska (Jurajska Shopping Centre) by GTC Corporation for EUR 80 m (the shopping centre with 130,000 sq m of usable area is one of the biggest malls in Poland). As regards tourism, two hotels were built by the French investors.

In 2014 new areas in Częstochowa were included into special economic zones under the decision of the Council of Ministers. The former steelworks site was covered by Europark Mielec SEZ and two sites at Legionów-Kusięckiej Street and the so-called “Skorki” were included into the KSEZ. Investments into those sites are planned by German adhesive manufacturer WIKO, Klebetechnik sp.o.o. and Italian Enckel. Both companies had their manufacturing plants in Częstochowa previously.

TRW – otwarcie nowej hali TRW – the opening of new hall

The city focuses its policy on attracting foreign capitals and creating conditions for development of companies that already operate here. Two big promotional projects were implemented to promote assets of the city during the most important investment fairs in Europe (Cannes, Vienna and Moscow) and in Northern America and Asia (China, Middle East). Activity in promoting investment areas and additional incentives for entrepreneurs including property tax reliefs bear fruit in the form of letters of intent submitted by investors and give hope for setting up and developing companies not only in special economic zones in Częstochowa. █

Stolzle Częstochowa, source: www.stoelzle.com

Best2Invest | November - December 2015

Szczecin

SZCZECIN MAGNESEM

DLA INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH Województwo Zachodniopomorskie jest regionem Polski tradycyjnie najbardziej otwartym na współpracę ze Skandynawią, z wyjątkowo dużym udziałem inwestorów duńskich (2. Pozycja w kraju), którzy łącznie stworzyli tam kilka tysięcy miejsc pracy. Szczecin to bardzo atrakcyjny dla inwestorów z Północy obszar, o czym świadczy ulokowanie w Mieście takich firm jak: Kk-Wind Solutions, DGS, Tieto, czy Coloplast. W Szczecinie jest najliczniejsza w Polsce regionalna reprezentacja środowisk biznesowych związanych ze Skandynawią, a na szczecińskich uczelniach studiuje prawie 400 młodych ludzi z krajów nordyckich.

Kluczowe obszary pozyskiwania inwestycji zagranicznych

Szczecin jest stolicą, głównym miastem administracyjnym oraz centrum ekonomicznym województwa zachodniopomorskiego. Miasto uchodzi również za stolicę Euroregionu Pomerania i jest ważnym miejscem spotkań politycznych oraz kulturalnych pomiędzy lokalnymi władzami Polski, Niemiec oraz krajów skandynawskich.

Więcej informacji: Urzad Miasta Szczecin, Wydział Obsługi Inwestorów i Biznesu tel. +48 91 424 5819 fax +48 91 424 5820 investor@um.szczecin.pl www.invest.szczecin. euwww.szczecin.eu

Newralgiczne obszary pozyskiwania inwestorów zagranicznych dla Wydziału Obsługi Inwestorów i Biznesu Urzędu Miasta Szczecin to Skandynawia oraz kraje DACH, czyli Niemcy, Austria, Szwajcaria i Liechtenstein. Są to obszary, do których Miasto adresuje swoją strategię pozyskiwania inwestorów zorientowaną na następujące branże: Offshore, BPO/ SSC/ICT, energia odnawialna oraz logistyka. W 2013 r. w Szczecinie znajdowały się już 154 podmioty z kapitałem skandynawskim. Kapitał duński, szwedzki i norweski w Szczecinie na koniec 2013 r. wynosił 163 779,9 tys. złotych. Udział krajów skandynawskich w kapitale ogólnym wynosił ponad

17%. Największą część stanowią firmy z Danii, mniej natomiast jest firm norweskich i fińskich. Tak liczna obecność skandynawskiego kapitału stanowi specyfikę Szczecina. Skandynawowie wybierają Szczecin ze względu na lokalizację, wykwalifikowany personel oraz wsparcie inwestycji na poziomie lokalnym i regionalnym. Jest to bardzo korzystne zjawisko, ponieważ państwa skandynawskie są jednymi z najlepiej ocenianych partnerów handlowych i w międzynarodowych rankingach wiarygodności biznesowej od lat zajmują bardzo wysokie miejsca. W najbliższym czasie współpraca z partnerami z Północy może jeszcze wzrosnąć. Dobra sytuacja gospodarcza Polski i znaczny potencjał wzrostu tworzy perspektywę dla dalszego wzrostu inwestycji i wymiany handlowej.

Współpraca ze Skandynawią jest sukcesywnie zacieśniania. Służą temu liczne wydarzenia i spotkania, z których najważniejszym była wizyta duńskiej Pary Książęcej w maju 2014 r. Inne duże wydarzenie, które Miasto organizuje regularnie, to Dni Skandynawskie. Celem Dni jest budowanie długotrwałego i cyklicznego forum spotkań, ułatwiającego nawiązywanie

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Szczecin

kontaktów biznesowych, połączonych z prezentacją oferty gospodarczej. Intencją organizatora jest intensyfikacja współpracy pomiędzy partnerami polskimi i partnerami z państw skandynawskich, w różnych obszarach społecznych i gospodarczych.

Dwa Skandynawskie miasta, szwedzkie Malmö i duńskie Esbjerg, są miastami partnerskimi Szczecina. Są to miasta portowe o zbliżonym do Szczecina profilu gospodarczym.

Od dwóch lat na Uniwersytecie Szczecińskim działa kierunek Skandynawistyka. Studia są bardzo innowacyjne, nie skupiają się jedynie na nauce języka, historii, czy kultury skandynawskiej, ale są odpowiedzią na realne potrzeby rynku: program obejmuje wiele zagadnień biznesowych. Absolwenci będą więc szczególnie atrakcyjnymi pracownikami dla potencjalnych inwestorów z Północy, otwierających swoje oddziały w Szczecinie. Kierunek cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem młodzieży.

Strategiczne branże

• LOGISTYKA Szczecin wyróżnia się wyjątkową lokalizacją, doskonałą łącznością i dostępem do rynków zbytu i zaopatrzenia w Polsce, Europie i na świecie. Bliskie sąsiedztwo Skandynawii i Niemiec, doskonałe skomunikowanie z resztą zachodniej Europy oraz dostęp do Morza Bałtyckiego, poprzez drogi wodne sprawiają, że miasto ma ogromny potencjał, który od kilku lat z powodzeniem rozwija. Strategiczna lokalizacja w połączeniu z wykwalifikowaną kadrą oraz dostępnością powierzchni magazynowych i terenów produkcyjnych, czynią Szczecin niezwykle atrakcyjnym miejscem do lokowania i rozwoju firm z branży logistycznej. Najnowsze badania firm konsultingowych prognozują, że popyt na powierzchnie magazynowe w Szczecinie będzie coraz większy. • PRZEMYSŁ W Szczecinie panują idealne warunki dla rozwoju firm z branży morskiej. Atutami miasta są atrakcyjne tereny przemysłowe oraz dynamicznie rozwijający się rynek powierzchni magazynowych. Szczecin to miasto z wykwalifikowaną kadrą specjalistów,

w tym absolwentami Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego i Akademii Morskiej. Niezaprzeczalne wyróżniki miasta, to jego wyjątkowe położenie, bogate tradycje stoczniowe oraz obecność Portu Szczecin-Świnoujście – jednego z największych w regionie Morza Bałtyckiego zespołów portowych. Porty w Szczecinie i Świnoujściu to najbliższe porty morskie dla obszaru zachodniej i południowozachodniej Polski. Nie bez znaczenia pozostaje także bliskość wschodnich Niemiec, a zwłaszcza rejon Berlina. Ponadto, od wielu lat oba porty są dla Czech i Słowacji najważniejszymi morskimi portami tranzytowymi. Porty w Szczecinie i Świnoujściu dysponują dobrze rozbudowanym systemem połączeń drogowych i kolejowych.

Przemysł stoczniowy był i nadal jest ważną branżą dla Szczecina. Zrewitalizowane tereny na Północy Miasta oraz na Wyspie Ostrów Brdowski i Gryfii, stanowią atrakcyjne grunty inwestycyjne, zagospodarowane przez nowoczesne firmy. Na 45-haktarowym terenie byłej Stoczni Szczecińskiej Nowa, zlokalizowany jest Szczeciński Park Przemysłowy, którego aktywa są atrakcyjnym majątkiem do prowadzenia działalności gospodarczej, szczególnie w sektorze Offshore czy przemyśle stalowym.

• USŁUGI NOWOCZESNE Szczecin to miasto młodych, aktywnych ludzi, dynamicznie rozwijającego się rynku powierzchni biurowej i innowacyjnych technologii. Miasto jest otwarte na naukę, przedsiębiorczość i inwestorów. To także aktywnie rozwijający się ośrodek usług IT. Podstawą rozwoju ekonomicznego oraz konkurencyjności Szczecina są nowoczesne technologie, dlatego miasto inwestuje w ośrodki naukowo-badawcze, infrastrukturę informatyczną oraz instytucje otoczenia biznesu. W ostatnich latach Szczecin stał się jedną z najpopularniejszych lokalizacji dla centrów BPO, SSC i ICT. Poza dostępnością powierzchni biurowych o najwyższym standardzie i dużą ilością świetnie wykwalifikowanych pracowników, do inwestorów przemawiają niskie koszty pracy, znajomość języków obcych i wysoka kultura pracy Szczecinian. Szczecin jest zarówno przyjaznym miejscem do życia, jak i dynamicznie rozwijającą się metropolią. █

Best2Invest | November - December 2015

Szczecin

SZCZECIN IS A MAGNET FOR FDI

The Westpomeranian Region is the part of Poland that has always been the most open to cooperation with Scandinavia, and one having an exceptionally high proportion of Danish investors (2nd place in the country), who have created several thousand jobs here. Szczecin is a very attractive investment destination for its Northern partners, as confirmed by the fact that companies such as KK-Wind Solutions, DGS, Tieto and Coloplast have their operations there. Szczecin also boasts the greatest number of Scandinavia-based businesses, and local universities are now providing education to nearly 400 students from the Nordic countries.

Key territories where Szczecin is seeking foreign investors

Szczecin is the capital, the administrative hub and the economic centre of the Westpomeranian Region. On top of that, it is recognised as the capital of the Pomerania Euroregion and as an important meeting place for political and cultural events that bring together local authorities from Poland, Germany and the Nordic countries.

More information: The City of Szczecin, Investor and Business Support Department tel. +48 91 424 5819 fax +48 91 424 5820 investor@um.szczecin.pl www.invest.szczecin.eu www.szczecin.eu

The crucial territories where the Investor and Business Assistance Department at the Szczecin City Office is seeking foreign investors include Scandinavia and the DACH countries, i.e. Germany, Austria, Switzerland and Lichtenstein. These regions are the focus of the Cityâ&#x20AC;&#x2122;s strategy in securing investments in industries such as offshore, BPO/SSC/ICT, renewable energy and logistics. By 2013, Szczecin had already welcomed 154 businesses with Scandinavian capital. At the end of 2013, the local Danish, Swedish and Norwegian

capital amounted to PLN 163,779,900 with Nordic countries accounting for over 17% of the overall capital. Companies from Denmark are the most numerous, with Norwegian and Finnish being in the minority. This strong presence of Scandinavian capital has become the trademark of Szczecin. Scandinavians chose Szczecin for its location, well-qualified workforce and investment support opportunities at the local and regional levels. This is very beneficial for the City, since the Nordic countries are among the top-ranked business partners in international business reliability rankings. In the near future, cooperation with our Northern partners can be expanded even further. The good economic standing of Poland and its considerable growth potential make for an exciting outlook for continued increases in investments and trade. Cooperation with Scandinavia has been gradually made closer and closer. What contributes to this are frequent events and meetings, with the visit by the Danish royal couple in May 2014 at the top

Best2Invest | listopad - grudzieĹ&#x201E; 2015

Szczecin

of the list. Another major event, organised regularly by the City, is the Scandinavian Days. Its objective is to establish a long-term, regular meeting place to facilitate networking. The Days are also accompanied by presentations of business opportunities. The intention behind the event is to intensify cooperation between Polish and Scandinavian partners across various social and economic areas. Two Scandinavian seaport cities, Malmö, Sweden, and Esbjerg, Denmark, are Szczecin’s Partner Cities, and share similar economic profiles.

Two years ago, the University of Szczecin, launched a programme in Scandinavian Studies. The course is very innovative and does not focus solely on learning Scandinavian languages, history and culture, but also responds to actual market needs, e.g. by covering a number of business issues. Its graduates are expected to be in demand among the potential investors from the North who wish to launch their operations in Szczecin. This programme enjoys considerable interest among young people.

Strategic industries

• LOGISTICS Szczecin distinguishes itself as a unique destination with superior connections and access to ready markets and supply outlets in Poland, Europe and worldwide. Its close proximity to Scandinavia and Germany, combined with easy access to the rest of Western Europe and the Baltic Sea via waterways, provide the City with an enormous potential, which has been successfully developed for several years now. Its strategic location, coupled with a well-qualified workforce and ready availability of storage areas and manufacturing sites, make Szczecin a very attractive destination for logistical operations. Recent surveys conducted by consulting firms show that the demand for storage areas in Szczecin will continue to grow. • INDUSTRY Szczecin offers excellent development conditions for maritime businesses. Its advantages include attractive industrial areas and a booming warehousing market. Szczecin is a city with

skilled professionals, including graduates from the West Pomeranian University of Technology and the Maritime University of Szczecin. The distinguishing features of the City include its unique location, its long tradition of shipbuilding and the presence of the SzczecinŚwinoujście seaport, one of the largest harbour complexes in the Baltic Sea Region. The ports in Szczecin and Świnoujście are the closest seaports to western and south-western Poland. It is also important to note its close proximity to eastern Germany, and the Berlin area in particular. Moreover, for many years, both ports have been the key transit seaports for the Czech Republic and Slovakia. The ports in Szczecin and Świnoujście have a welldeveloped system of road and rail connections.

The shipbuilding industry has always been an important one for Szczecin. The areas in the northern parts of the City and on Ostrów Brdowski and Gryfia islands have been revitalised to create attractive investment locations and attract innovative companies. The 45-ha site, formerly used by Stocznia Szczecińska Nowa, a shipyard, currently encompasses the Szczecin Industrial Park, whose assets provide excellent opportunities for business activity, especially in the offshore and steel industries. • INNOVATIVE SERVICES Szczecin is a city of young and active people, a rapidly growing office-space market and innovative technologies. The City is open to science, entrepreneurship and investors. It is also an active and growing IT hub. Szczecin builds its economic development and competitive advantage on advanced technologies. Consequently, the City invests in scientific and research facilities, IT infrastructure and business environment institutions. In recent years, Szczecin has become one of the most popular destinations for BPO, SSC and ICT centres. In addition to the availability of superior office space and the abundance of well-qualified staff, what appeals to investors are low labour costs, fluency in foreign languages and a strong work ethic characteristic of the local population. Szczecin is both a friendly place to live and a rapidly growing metropolis. █

Best2Invest | November - December 2015

Ciekawostki Did you know?

196 000 000 EUR

– wartość nowych projektów PAIiIZ w Q3 2015 – the value of new projects in Invest in Poland Agency in Q3 2015 Źródło / source: PAIiIZ

– liczba osób zmieniających pracę w Polsce w Q3 2015

27%

– number of employees changing jobs in Poland in Q3 2015 Źródło /source: Instytut Badawczy Randstad – łączna liczba aut zarządzanych przez firmy wynajmu długoterminowego skupione w PZWLP

138 500

– total number of cars managed by PZWLP long term lease companies Źródło / source: PZWLP

9 600 000 m

– całkowite zasoby nowoczesnej powierzchni magazynowej w Polsce – total modern warehouse space in Poland Źródło / source: JLL

4 628 000 m2 959 000 000 EUR 4,16 MLD EUR

101 82

– zasób powierzchni biurowej w Warszawie – total existing office space in Warsaw Źródło / source: CBRE

– łączna wartość prowadzonych inwestycji w 2015 roku z USA, Niemiec i Włoch – total value of US, German and Italian investment projects in 2015 Źródło / source: PAIiIZ – łączna wartość transakcji inwestycyjnych na rynkach nieruchomości komercyjnych w Polsce, Czechach, Słowacji, Rumunii i na Węgrzech – total value of investment transactions on commercial real estate markets in Poland, Czech Republic, Slovakia, Romania and Hungary Źródło / source: C&W – liczba Centrów Obsługi Inwestora w Polsce – numer of Investor Support Offices in Poland Źródło/source: Best2Invest

Best2Invest | listopad - grudzień 2015

Best2Invest | November - December 2015